Miratimi i një ligji që kriminalizon shpifjen në Republikën Serbe të Bosnjës, siç njofton korrespondenti i Zërit të Amerikës, Aid Mershiç ka përfshirë në debate të ashpra ligjvënësit opozitarë, vëzhguesit e medias dhe Bashkimin Evropian.
Gazetarët në të gjithë Bosnjën po punojnë nën hijen e një ligji të ri për shpifjen që rrezikon t’i përndjekë ata penalisht.
Qeveria thotë se ligji i ndryshuar është për të parandaluar dezinformimin.
Por gazetarët, aktivistët e të drejtave civile dhe përfaqësues të Bashkimit Evropian kanë paralajmëruar se ndryshimet do të kufizojnë lirinë e medias dhe do t’i vënë në rrezik gazetarët.
“Është krijuar një mjedis ku gazetarët konsiderohen si kriminelë, që gënjejnë dhe dezinformojnë publikun, se nuk duhet t’u besohet dhe se ndonjëherë lejohet sulmi ndaj tyre”, thotë Sinisha Vukeliç, Kryetar i Klubit të Shtypit të Banja Lukës.
Në parlamentin rajonal të Republikës Serbe të Bosnjës, pjesëtarët e opozitës gjithashtu kritikuan ndryshimet.
“Me këtë ligj sigurisht që po kthehemi 10 hapa pas dhe ky është padyshim fillimi i një diktature”, thotë Milan Petroviç nga Partia Demokratike Serbe.
Borka Rudiç, kryetare e shoqatës së gazetarëve të vendit, thotë se disa pjesë të Bosnjës janë tashmë një mjedis i vështirë për mediat.
“Republika Serbe po bëhet, ose tashmë është, një vrimë e errët kur bëhet fjalë për lirinë e shprehjes dhe lirinë e mendimit”, thotë për Zërin e Amerikës, Borka Rudiç, kryetare e Shoqatës së Gazetarëve të Bosnjës dhe Hercegovinës.
Presidenti i qeverisë rajonale i ka hedhur poshtë shqetësimet.
“Kjo nuk ka për qëllim shuarjen e lirisë së medias, lirisë së fjalës, por është kundër spekulimeve dashakeqe për abuzim me hapësirën publike dhe median”, thotë Presidenti i qeverisë rajonale, Radovan Vishkoviç.
Deri kur ligji rajonal u miratua në muajin korrik, shpifja ishte një çështje civile. Por tani gazetarët rrezikojnë gjoba deri në 3200 dollarë dhe veprime të tjera ligjore që mund ta bëjnë më të vështirë hulumtimin e çështjeve të ndjeshme.
Aleksandar Zholja është pjesë e Asamblesë Qytetare të Helsinkit, një organizatë joqeveritare që avokon për një shoqëri civile më të fortë. Ai thotë se bërja e shpifjes një vepër penale në Republikën Serbe krijon mundësinë që mediat e akuzuara për shkelje të kontrollohen.
“Procedura penale është e ndryshme nga ajo e kundërvajtjes. Ata mund të vijnë në redaksi, të marrin telefonat, kompjuterët tanë, të shohin kontaktet, korrespondencën e gazetarëve. Këto të dhëna duhet të mbrohen”, thotë Aleksandar Zholja nga Asambleja Qytetare e Helsinkit.
Attila Mong nga Komiteti për Mbrojtjen e Gazetarëve thotë se ligjet penale për shpifjen që synojnë gazetarët nuk kanë vend në një demokraci.
“Ka shumë mënyra të tjera për të mbrojtur reputacionin e dikujt. Ka ligje civile, ligje për privatësinë apo për shpifjen. Pra, shpifja si vepër kriminale nuk është e nevojshme të përdoret kundër gazetarëve. Rreziku është se mund të abuzohet nga njerëz, veçanërisht individë dhe politikanë të fuqishëm”, thotë Attila Mong nga Komiteti për Mbrojtjen e Gazetarëve.
Bosnje-Hercegovina ka qenë vendi i parë i Ballkanit Perëndimor që ka dekriminalizuar shpifjen më shumë se 20 vjet më parë. Por, vendimi i Asamblesë Rajonale të Republikës Serbe të Bosnjes e ndryshoi këtë.
Ligjvënësit e saj po hartojnë gjithashtu një ligj që synon organizatat joqeveritare që marrin fonde të huaja.
Presidenti Reublikës Serbe, Milorad Dodik, thotë se ky projektligj është i ngjashëm me Aktin e Regjistrimit të Agjentëve të Huaj të SHBA-së, i njohur si FARA.
Por ekspertët thonë se projektligji është më i afërt me reagimin që Rusia e ka pasur ndaj FARA-s, një ligj që është përdorur për të heshtur kritikët.
“Ligji që Dodiku thotë se është tërësisht amerikan, në fakt është një ligj absolutisht rus që ka ndryshuar prej vitesh. Prej kësaj u shkatërrua shoqëria civile në Federatën Ruse dhe mund të ndodhë edhe këtu”, thotë zoti Zholja nga Asambleja Qytetare e Helsinkit.
Kjo është hera e katërt që qeveria rajonale përpiqet të miratojë një ligj për agjentët e huaj. Përpjekjet e tjera u hodhën poshtë për shkak të presionit publik.