Artistja ruse në një performancë kundër luftës në Ukrainë.
Robert Coalson
Vetëm disa mijëra rusë kanë protestuar publikisht kundër pushtimit të Ukrainës, duke rrezikuar që të arrestohen, të gjobiten, të burgosen, apo të largohen nga vendet e punës dhe vetëm që të mbajnë një qëndrim parimor kundër agresionit të paprovokuar të Rusisë në Ukrainë.
Qeveria ruse, me kontrollin e saj të rreptë mbi mediat kombëtare dhe makinerinë e saj të fuqishme të zbatimit të ligjit, nuk ka kursyer asnjë përpjekje për të mbytur një disidencë të tillë dhe për t’i penguar ata që e kundërshtojnë luftën, që të përhapin mesazhin e tyre për publikun e gjerë.
Radio Evropa e lirë foli me shumë nga ata persona që kanë protestuar në të gjithë vendin për të zbuluar se përse ndiheshin të detyruar të ndërmerrnin këtë rrezik dhe për të dëgjuar historitë e tyre të thëna nga vetë ata.
Vyacheslav Chernov
Vyacheslav Chernov është një biznesmen nga qyteti i Tashtarolit në rajonin e Kemorovos në Siberi. Ai është akuzuar dy herë për “ekstremizëm”për aktivizmin e tij politik, ndërsa biznesi i tij është shënjestruar nga zyrtarët lokalë.
“Ky shtet ka 1001 mënyra për të shkatërruar çka është e shtrenjtë për ty”, tha ai për Radion Evropa e Lirë.
Ai ka vuajtur një periudhë administrative të paraburgimit për deklaratat e tij kundër luftës, por u përgjigj pa nguruar kur u pyet nëse ai i trembet një dënimi të mundshëm me burgim.
“Përse duhet të kem frikë?”, deklaroi Chernov. “Unë po flas të vërtetën. Dhe nëse duhet të vuaj – nuk më vjen turp të vuaj për të vërtetën…. Cili është qëllimi të jetosh në rehati nëse ndërgjegjja jote nuk është e pastër? Kjo është torturë, jo të jetuarit. Nëse unë humbas vetveten, kjo do të ishte një katastrofë më e madhe për mua se sa të humbas lirinë time. Nëse autoritetet mendojnë që mund të më thyejnë duke më dërguar në burg, atëherë le ta provojnë”.
Aikhal Ammosov
Aikhal Ammosov është një aktivist dhe muzikant në qytetin lindor të Siberisë, Yakutsk, i cili është dënuar dy herë për “huliganizëm” për vizatimin e grafiteve kundër luftës.
Aktualisht, ai po përballet me akuza penale “për diskreditim të forcave të armatosura”pasi shkroi sloganin “Jo luftës”. Ai tha se u mbajt pesë ditë në izolim pas arrestimit të tij dhe u kërcënua me armë dhe një paralizues elektrik: “Ata u munduan të më thyenin, mendërisht”.
Ai i tha Radios Evropa e Lirë se ishte i sigurt se do ta dërgonin në burg.
“Është e frikshme pasi këto akuza që po ngrihen ndaj meje po përdoren për t’ua mbyllur gojën të gjithë atyre që duan paqe”, tha ai.
“Ata arrestojnë njerëz si unë dhe më pas të gjithë në Yakutsk frikësohen. Ne jemi shumë larg Moskës dhe Shën Peterburgut. Këtu nuk jemi të mbrojtur…. Praktikisht, këtu nuk ka asnjë aktivist të të drejtave të njeriut”.
“Mendoj se shumë njerëz janë të frikësuar në Yakutsk”, deklaroi Ammosov. “Ata na kanë terrorizuar që nga koha e Bashkimit Sovjetik. Prindërit dhe gjyshërit tanë kanë qenë njerëz të tmerruar… Nëse Rusia është një shtet diktatorial, atëherë Yakutia është një qytet ultra-diktatorial. Këtu mund të mbetesh i gjymtë përjetë nëse ke një opinion të ndryshëm nga ai ‘zyrtar’ ”.
“Kur të fillojnë të kthehen arkivolet, njerëzit do të kuptojnë dhe kur sytë e tyre do të hapen, ata do të dalin të protestojnë në rrugë”, u shpreh Ammosov.
“Por për momentin, duket sikur ata duan më shumë luftë, më shumë gjakderdhje. ‘Do ta shkatërrojmë Ukrainën dhe më pas do të shkojmë më tej…’ Njerëzit janë përfshirë aq shumë në këtë dhe janë aq jotolerantë ndaj njerëzve që mendojnë ndryshe…saqë ata i kërcënojnë seriozisht ata, duke i përndjekur dhe duke thënë: ‘Do t’iu thyejmë këmbë e duar’ ”.
Ammosov deklaroi se është marrë fshehurazi me aktivitete kundër luftës që nga dita kur Rusia nisi pushtimin në shkallë të gjerë të Ukrainës, më 24 shkurt.
“Dhashë dorëheqje edhe nga puna…në mënyrë që të kundërshtoja luftën me kohë të plotë”, tha ai. “Ata më përndoqën për dy muaj, pak a shumë. Kam qenë i fshehur, duke qëndruar në vende të ndryshme çdo natë.”
Maria Ponomarenko
Maria Ponomarenko është një gazetare nga qyteti i Barnaulit në rajonin e Altait, në Siberi. Aktualisht ajo ndodhet në paraburgim në pritje të gjyqit në Shën Peterburg, ndërsa përballet me akuzat për “diskreditim të forcave të armatosura” mbi një postim në mediat sociale për bombardimet ruse të civilëve në qytetin e Ukrainës, në Mariupol. Ajo rrezikon të marrë një dënim prej dhjetë vjetësh.
Ajo iu përgjigj pyetjeve me shkrim nga qelia e saj.
“[Lufta] në Ukrainë është e dhimbshme”, shkroi ajo. “Një dhimbje në shpirt, në zemër, në mendje. Kur filloi lufta, ndjeva një dëshpërim të thellë, sepse më dukej e pamundur të ndalohej kjo çmenduri vëllavrasëse. Unë kam të drejtë ta quaj ‘luftë’…. Në javët e para, madje edhe tani, ndjeva emocione shkatërruese, një ndjenjë faji. Por unë kam bërë gjithçka që kam mundur. Nuk heshta. Unë nuk dhashë aprovimin tim. Heshtja në Rusi sot është e barabartë me nxitjen e një krimi”.
“Një makinë represive po na mbyll gojën”, vazhdoi Ponomarenko. “Por, edhe në kushte të tilla, kur mund të burgosesh për pesë apo dhjetë vjet, ne gjejmë njerëz të guximshëm që refuzojnë të marrin mbi vete barrën e pjesëmarrjes në vrasjen e popullsisë civile të Ukrainës. Ne po luftojmë, megjithëse nuk ka shumë si ne. Tani shumë varet nga rusët e lirë. Nëse vetëm pesë për qind e rusëve gjejnë guximin dhe vendosmërinë, ndryshimet do të vijnë”.
Anna Krivonos
Anna Krivonos është një gazetare në qytetin e largët lindor të Yuzhno-Sakhalinskut. Ajo u gjobit me 30.000 rubla (475$) për një postim në mediat sociale të 2 marsit të quajtur “Sakhalin Oblast dëshiron Paqe”, ku u bëhej thirrje njerëzve që të nënshkruanin apelin e saj kundër luftës.
Kur shkroi atë postim, u shpreh ajo, ishte e sigurt se do të mund t’i bindte njerëzit se lufta në Ukrainë ishte imorale dhe e rrezikshme.
“Unë isha absolutisht e bindur për këtë”, tha ajo dhe shtoi: “Mendova se njerëzit që e mbështetën këtë ferr, thjesht, nuk e kishin menduar sa duhet”.
Megjithatë, me kalimin e kohës ajo ka ndryshuar mendim.
“Gjatë gjithë këtyre muajve, njerëzit mund të gjenin çdo informacion, ata mund të kontrollonin dhe të shihnin burime të shumta”, deklaroi Krivonos.
“Nëse do të kishin dëshirë. Nëse dikush po e mbështet atë çfarë po ndodh, atëherë kjo është një zgjedhje e vetëdijshme. Nuk kemi për çfarë të flasim më. Kohët e fundit po mendoja se po shkoj në polici, në gjykatë dhe gjithçka për asgjë”, thotë ajo.
“Në fakt edhe atëherë, në fillim të prillit, nuk kishte kuptim”, shtoi ajo. “Nënshkrimet erdhën shumë ngadalë. Disa njerëz nënshkruan dhe më pas më kërkuan që të hiqja emrin e tyre, duke thënë se kishin ndryshuar mendim. Unë kam shumë miq, por nga të gjithë ata, vetëm tre nënshkruan. Ishte një mësim i dhimbshëm”.
Seanca e saj gjyqësore zgjati vetëm pak minuta, tha Krivonos, por la përshtypje të paharrueshme për të.
“Kisha ndjesi shumë të çuditshme”, kujton ajo. “Kishte një ndjenjë lirie, sigurie absolute dhe të së vërtetës. Më herët ndieja ankth dhe frikë. Por, në sallën e gjyqit – vetëm liri. Mendoj se gjyqtarja, një grua rreth moshës sime, kishte gjithashtu ndjenja të çuditshme. Doja ta kapja nga supet dhe t’i thosha: ‘Nuk ke pse ta bësh këtë. Ti e ke një zgjedhje’, sepse edhe mua më vinte keq për të”.
Aleksandr Dneprov
Aleksandr Dneprov është një specialist 33-vjeçar informatike në Naberezhnye Chelny, qytetin e dytë më të madh në rajonin e Tatarstanit.
Ai ka zhvilluar i vetëm protesta kundër luftës që nga prilli. Ndryshe nga të tjerët, ai nuk është ndaluar nga policia.
“Askush nuk është interesuar për mua”, tha ai.
I pyetur për të përshkruar ndjenjat e tij më 24 shkurt, kur Rusia nisi luftën e saj të paprovokuar në Ukrainë, Dneprov tha se njëra prej tyre ishte “turpi”.
“Kisha ndjenja të përziera – turp dhe mosbesim që presidenti ynë kishte kryer një krim kaq monstruoz”, tha ai.
“Nuk do të thosha se kisha frikë – u lëndova dhe u turpërova para popullit ukrainas. Më parë nuk isha ndier si pjesëmarrës në ndonjë ngjarje politike”, vazhdoi Dneprov.
“Por, atë ditë ndjeva se nuk ishte e mundur të heshtja më. Duhet ta pranonim se ishim fajtorë. A mund ta kishim ndaluar këtë më herët? Është një pyetje e vështirë, sepse nuk e dinim se do të vinte deri te lufta. Nuk e kam besuar kurrë se qeveria ime mund të kryente një agresion të tillë”, u shpreh ai.
“E gjithë kjo histori është sajuar nga vetë Rusia dhe fajin e ka vetëm Rusia”, shtoi Dneprov.
Kamil Churayev
Kamil Churayev është një dizajner dhe artist në Ufa, kryeqytetin e rajonit të Bashkortostanit. Ai ka zhvilluar i vetëm tri protesta kundër luftës, por nuk është arrestuar.
“Ajo që ndodhi dhe ajo që po ndodh është aq e tmerrshme dhe domethënëse – dhe prek fjalë për fjalë secilin prej nesh – sa që do të ishte e pandershme të pretendosh se disi nuk të përfshin ty”, tha Churayev për Radion Evropa e Lirë. “ [Protestat] Ishin një reagim i natyrshëm, një dëshirë për t’u përcjellë njerëzve se unë personalisht jam kundër asaj që po ndodh…. Çfarë mund të bëj? Mund të shkarravit në një copë letër dhe të dal jashtë [për të protestuar]. Nuk mund të bëj asgjë tjetër”.
“Miqtë e mi nga Ukraina shkruajnë se është e rëndësishme që ata të shohin mbështetje nga njerëzit në Rusi”, tregoi ai.
“Unë e konsideroj të drejtën time të shenjtë t’i emërtoj gjërat ashtu siç janë në të vërtetë”, tha Churayev.
“Nëse po zhvillohet një luftë, unë do ta quaj atë luftë”.
Ravil Sharafutdinov
Ravil Sharafutdinov është një avokat 29-vjeçar nga Syzran, një qytet në rajonin e Samaras. Ai u bë qytetari i parë i Syzranit që u arrestua për protesta kundër luftës kur zhvilloi i vetëm një protestë më 3 maj. Ai u gjobit me 30,000 rubla (475 dollarë) për “diskreditim të forcave të armatosura”.
“Që nga fillimi kam qenë kategorikisht kundër luftës”, tha ai për Radion Evropa e Lirë.
Por, vetëm pas rreth 10 javësh lufte ai protestoi publikisht.
“Unë mendoj se u bë fizikisht e vështirë të qëndroja i heshtur”, tha ai. “Ndërgjegjja ime nuk po gjente paqe. Çdo ditë që kalonte, bëhej gjithnjë e më i qartë dallimi mes të zezës dhe të bardhës. Dhe, nuk është e mundur të balancosh mes të zezës dhe të bardhës…. Ti e kupton që nëse dëshiron të qëndrosh në dritë, duhet të kalosh kufirin dhe të ndalosh së mos bëri asgjë. Të paktën, kështu ishte për mua”.
Në mars, ai u përpoq të protestonte.
“Unë u përpoqa të merrja një pankartë në qendër të qytetit”, kujton ai. “Qëndrova për disa minuta dhe kuptova se nuk isha gati të më çonin me furgon policie në qeli. Unë kam tre fëmijë të vegjël dhe gruan”.
Më vonë ai arsyetoi se protesta të tilla nuk janë të paligjshme.
“Mund të marr një gjobë ose të kaloj disa ditë në burg”, tha ai dhe shtoi “por të paktën do të mbetem një qenie njerëzore”.
Pavarësisht arrestimit të tij, Sharafutdinov planifikon të vazhdojë protestën, megjithëse shpreson t’i shmangë akuzat penale.
“Por, nëse bëhet fjalë për një çështje penale, kështu qoftë”, tha ai. “Do të shkoj në gjykatë. Unë do ta mbroj veten”.
Yevgenia Isayeva
Yevgenia Isayeva është një artiste në Shën Petersburg. Menjëherë pas pushtimit të 24 shkurtit, ajo u shfaq në qendër të qytetit me një fustan të bardhë, të lyer me bojë të kuqe që simbolizonte gjakun. Protesta e saj zgjati 10 minuta dhe ajo u dënua me tetë ditë burgim për “huliganizëm”.
“Protesta ime…ishte një lloj përvoje lirie për mua”, tha ajo. “Që nga 24 shkurti nuk mund të jetoja normalisht. U ndjeva keq dhe për herë të parë pas shumë vitesh pata kriza paniku. Por, ky gjest më ndihmoi. U ndjeva më mirë”.
“Propaganda shtetërore përpiqet t’i bindë të gjithë, se njerëzit si unë e kanë humbur logjikën”, tha Isayeva. “Por, nuk e kam humbur mendjen. I thashë policisë në stacion se historia do të na gjykojë dhe se kjo do të ndodhë shumë shpejt”.
“Ne jemi të gjithë të burgosur të këtij sistemi”, shtoi ajo. “Por nëse thjesht ngremë duart lart, atëherë e gjithë kjo errësirë do të na përpijë, do të na fundosë. Por, ka të vërteta absolute për të cilat ne duhet të flasim”.
“Tani është momenti më i mirë për të vepruar”, tha Isayeva, “dhe jo për t’u dorëzuar. Ne duhet të ndihmojmë njëri-tjetrin. Të kyçësh veten dhe të ndihesh fajtor, për mendimin tim, nuk është produktive”.
Shkruar nga Robert Coalson bazuar në raportimin e Radios Evropa e Lirë
Kremlini i ka quajtur përshkallëzim i rrezikshëm dhe i drejtpërdrejtë komentet e sekretarit të Jashtëm britanik, David Cameron, se Ukraina mund t’i përdorë armët britanike kundër caqeve brenda Rusisë, nëse dëshiron.
Të enjten, Cameron i premtoi Ukrainës 3.74 miliardë dollarë ndihmë vjetore ushtarake “sa të jetë e nevojshme”.
Gjatë një vizite në Kiev të enjten, ai theksoi po ashtu se Britania nuk është kundër që Ukraina t’i përdorë armët që ia dërgon Britania për sulme brenda Rusisë.
“Ukraina e gëzon atë të drejtë. Sikurse Rusia që po sulmon brenda Ukrainës, mund ta kuptoni lehtë pse Ukraina e ndien nevojën për t’u siguruar se po e mbron veten”, tha Cameron.
Në javët e fundit, Rusia e ka bombarduar pareshtur me dronë dhe raketa infrastrukturën energjetike të Ukrainës.
Komentet e Cameronit e bëjnë Britaninë të mbajë qëndrim më luftarak karshi Rusisë – së paku publikisht – sesa SHBA-ja, e cila thekson se armët me të cilat e furnizon Ukrainën duhet të përdoren vetëm brenda kufijve të Ukrainës të njohur ndërkombëtarisht, dhe jo kundër caqeve brenda territorit të Rusisë.
Ukraina thotë se i përdor dronët e vet dhe armë të tjera për të kryer sulme kundër caqeve brenda Rusisë, si për shembull, kundër rafinerive të naftës apo infrastrukturës hekurudhore.
Zëdhënësi i Kremlinit, Dmitry Peskov, i përshkroi komentet e Cameronit si të rrezikshme.
“Ky është përshkallëzim i drejtpërdrejtë i tensioneve në lidhje me konfliktin ukrainas, i cili ka mundësi të përbëjë rrezik për sigurinë evropiane, për tërë sigurinë evropiane”, tha Peskov.
“Këtu e shohim ne një trend të rrezikshëm të përshkallëzimit të tensioneve në deklarata publike”, shtoi ai.
Zëdhënësja e Ministrisë së Jashtme të Rusisë, Maria Zakharova, tha se kjo është “hera e parë që një politikan perëndimor ka pranuar kaq haptazi një fshehtësi të njohur për kohë të gjatë për shumicën e vendeve të botës: Se Perëndimi po kryen luftë të fshehtë kundër Rusisë përmes ukrainasve”.
Rusia do të përgjigjet nëse Ukraina kryen sulme kundër territorit rus me armë britanike, shtoi ajo. REL
Skema e thjeshtëzuar dhe orbita e misionit Chang’e 6 (Wikipedia)
Kina ka lansuar një sondë për të mbledhur mostra nga pjesa e largët e Hënës. Kjo është sonda e parë që dërgohet për një mision të tillë në botë, përderisa Pekini po shtyn përpara programin ambicioz që synon të dërgojë një mision me ekuipazh në Hënë deri më 2030.
Një raketë që bartte sondën hënore Chang’e-6 u lëshua nga Qendra e Hapësirës, Wenchang në provincën Hainan më 3 maj.
Uashingtoni ka paralajmëruar se programi i Kinës po përdoret si mbulesë për synime ushtarake dhe është një përpjekje e Pekinit për të pasur një dominim në hapësirë.
Sonda Chang’e-6 synon të mbledhë rreth 2 kilogramë mostra hënore nga pjesa e largët e Hënës dhe t’i sjellë në Tokë për analizim.
Media shtetërore, Xinhua, tha se ky është “misioni i parë i këtij lloji në historinë e eksplorimit të Hënës nga njeriu”.
Ky mision, që teknikisht është i ndërlikuar, do të zgjasë për 53 ditë. Sonda do të tentojë të bëjë një nisje të paprecedent nga pjesa e Hënës që gjithmonë është kahen e kundërt me Tokën.
“I gjithë misioni është i mbushur me sfida të shumta”, tha për Xinhua zëvendësshefi i projektimit të këtij misioni, Wang Qiong.
Sonda pritet të zbarojë në Pellgun Aitken në polin jugor, që është një prej kratereve më të mëdha të ndikimit në sistemin diellor. Kur të arrijë atje, sonda do të mbledhë dhe hënor dhe shkëmbinj dhe do të kryejë eksperimente të tjera në zonën e zbarkimit.
Më pas sonda, me gjithë mostrat e marra do të niset nga Hëna për në Tokë. REL
Në një intervistë për BIRN, Antoinette Nikolova, drejtoreshë ekzekutive e Iniciativës Ballkanike për Media të Lira, BFMI, paralajmëron se mediat dhe faqet e internetit që përhapin narrativa pro-Kremlinit dhe krijojnë mosmarrëveshje etnike në Ballkan po financohen përmes reklamave algoritmike nga marka të famshme perëndimore.
Nga Besar Likmeta, BIRN
Kur në gusht të vitit 2022, një mosmarrëveshje për targat e automjeteve u përshkallëzua midis Prishtinës dhe Beogradit, mediat në rajon që shpërndanin narrativa pro-Kremlinit e ekzagjeruan, duke pretenduar se në Kosovë kishin shpërthyer luftimet dhe se forcat serbe kishin hyrë në territorin e saj.
Krahas titujve që ekspertët i lidhën me një fushatë dezinformimi rus, Antoinette Nikolova – korrespondente me bazë në Bruksel dhe drejtoreshë ekzekutive e Iniciativës Ballkanike për Media të Lira (BFMI) vuri re se ishin postuar reklama nga marka të njohura perëndimore.
“Reklamuesit po blejnë hapësirë reklamimi nga bursat, hapësirë reklamimi nga agjenci ndërmjetësuese; ata nuk e dinë se ku po shkojnë reklamat e tyre”, tha Nikolova në një intervistë në ZOOM nga Brukseli, ndërsa shtoi se reklama nga reklamues të famshëm si Lidl ose Volvo tani po shfaqen në lajme që pretendojnë se lideri i opozitës ruse Alexei Navalny u vra nga CIA.
BMFI pohon se kjo është për shkak të mungesës së transparencës dhe llogaridhënies në zinxhirin e furnizimit të shërbimeve të reklamave digjitale, gjë që i bën ata jo vetëm të sigurojnë fonde për mediat që përhapin dezinformim, por edhe të legjitimojnë përmbajtjet e tyre të rreme.
“Nuk është mirë që reputacioni i kompanive të mëdha të lidhet me informacione të tilla”, tha Nikolova.
Një analizë e përbashkët nga NewsGuard dhe Comscore e botuar në vitin 2021, zbuloi se miliarda euro të ardhura nga reklamat dërgohen çdo vit drejt botuesve të keqinformimeve dhe dezinformimeve, përfshirë qindra miliona të ardhura që mbështesin pretendime të rreme shëndetësore, mite kundër vaksinave, dezinformime zgjedhore, propagandë dhe forma të tjera lajmesh të rreme.
Në një raport të botuar në dhjetor 2023, BFMI dhe organizata e pavarur e shoqërisë civile me qendër në Beograd, CRTA, zbuluan se markat globale që reklamonin në Ballkan po financonin faqe në Bullgari dhe Serbi që përhapnin dezinformim rus.
Në vitin 2024, më shumë se 60 vende do të mbajnë zgjedhje, duke përfshirë Shtetet e Bashkuara, superfuqinë më të madhe në botë, dhe dy konflikte të mëdha ushtarake në Evropë dhe Lindjen e Mesme kërcënojnë stabilitetin dhe sigurinë. Raporti i Rreziqeve Globale 2024 i prezantuar në konferencën e përvitshme të Davosit, njohu keqinformimin dhe dezinformimin si rrezikun më të madh afatshkurtër.
Më 26 prill, një grup ndërpartiak anëtarësh të Parlamentit Evropian u bëri thirrje markave globale që të ndalojnë reklamat në mediat që propagandojnë aktivisht dezinformimin pro-Kremlinit në Evropë përpara zgjedhjeve të ardhshme të BE-së, duke cituar raportin e BFMI-së.
Antoinette Nikolova, drejtoreshë ekzekutive e Iniciativës Ballkanke për Media të Lira, BFMI.
Nikolova vuri në dukje Rusinë dhe Kinën midis fuqive të huaja që përhapin dezinformim në Ballkanin Perëndimor. Ajo vuri në dukje se disa vende në Ballkanin Perëndimor, si Bullgaria dhe Serbia, janë tradicionalisht afër Rusisë dhe mbajnë një marrëdhënie të ngushtë.
“Ata ndajnë një përkatësi gjuhësore dhe kristiano-ortodokse dhe kjo është shumë më e lehtë për Rusinë që t’i vendosë ata nën ndikimin e saj”, vuri në dukje ajo.
Megjithëse përpjekjet e Kinës për të ndikuar në rajon janë të krahasueshme me ato të Rusisë, Nikolova tha se Pekini është më pak agresiv se Kremlini.
“Për mendimin tim ata janë të fokusuar më shumë në përfitimet ekonomike”, tha ajo.
Nikolova vëren se narrativat anti-perëndimore në vende si Serbia, Bullgaria dhe Hungaria po përhapen shpesh nga agjencitë e lajmeve që kanë mungesë parash, të cilat, të përballura me mungesa buxhetore, nuk e përballojnë dot abonimin në burime perëndimore si Associated Press ose Reuters.
“Nëse dëshironi të citoni Associated Press ose Reuters për shembull, normalisht ju duhet një abonim, i cili është mjaft i shtrenjtë për shumicën e këtyre vendeve”, tha ajo. “Rusia po e ofron atë shërbim falas, madje Kina po paguan agjencitë shtetërore që të preventivat e tyre, për të përdorur informacionin e tyre”, nënvizoi Nikolva, ndërsa shtoi se kjo përkthehet në fuqi të butë.
Ajo vuri në dukje se deri dy vjet më parë një agjenci lajmesh në një vend ballkanas publikonte 40 lajme në ditë nga agjencia shtetërore kineze Xinhua.
“Ishte qesharake sepse mund të lexoje një raport në lidhje me Gjermaninë ose Brukselin, për shembull, jo nga dikush në Berlin apo Bruksel, por duke cituar një agjenci kineze”, shtoi ajo.
Korrespondentja veterane e huaj vëren se sot më shumë se 70 për qind e informacionit që njerëzit marrin vjen nga rrjetet sociale. Nikolova thekson se në Bullgari burimi kryesor i informacionit është Facebook dhe në vende të tjera ish-platforma Tëitter “X”. Ajo tha se ka pasur probleme me personat që moderojnë përmbajtjen e platformave të rrjeteve sociale, veçanërisht në Bullgari.
Për fat të mirë, vëren Nikolava, Direktiva e sapo miratuar e Aktit të Shërbimeve Digjitale e BE-së ka prezantuar kërkesa mbi platformat për sa i përket transparencës, llogaridhënies, zbatimit dhe aksesit të të dhënave për kërkuesit.
“Evropa është një lloj pioniereje në këtë”, tha ajo. “Megjithatë, nuk është e lehtë, sepse teknologjia po ecën më shpejt se njerëzit, organizata, rregulloret”, shtoi Nikolova.
Akti i Shërbimeve Digjitale është një direktivë e BE-së e miratuar në tetor 2022, që rregullon platformat dhe tregjet online, duke përfshirë rrjetet sociale, platformat e ndarjes së përmbajtjes, app store-t dhe platformat online të udhëtimit dhe akomodimit.
Sipas Komisionit Evropian, qëllimi kryesor i DSA-së është të parandalojë aktivitetet e paligjshme dhe të dëmshme në internet dhe përhapjen e dezinformatave, duke garantuar sigurinë e përdoruesve, mbrojtjen e të drejtave themelore dhe krijimin e një mjedisi të drejtë dhe të hapur të platformës online.
Nikolova vëren se si pjesë e procesit të anëtarësimit në Bashkimin Evropian, vendet e Ballkanit Perëndimor duhet të respektojnë parimet e sundimit të ligjit dhe standardet për lirinë e medias, duke përfshirë DSA-në.
“Akti i Shërbimeve Digjitale është një hap i madh, sepse do t’u kërkojë platformave të moderojnë përmbajtjen, të marrin vendime për reklamat, që është një problem i madh, dhe gjithashtu të trajtojnë algoritmet e tyre, si dhe të përmirësojnë mediat që ndjekin standardet profesionale”, parashikoi Nikolova.
BMFI pohon se luftimi i dezinformimit nuk është një detyrë e lehtë dhe kërkon adresimin e çështjeve strukturore që ndikojnë në lirinë e medias, duke përfshirë pronësinë, financimin dhe rregullimin e medias. Organizata argumenton se një mjedis informativ i shëndetshëm është i rëndësishëm për lirinë e medias.
Franca vlerëson se 150.000 ushtarë rusë janë vrarë gjatë pushtimit të Ukrainës, të nisur nga Moska, tha ministri i Jashtëm, Stephane Sejourne.
Në një intervistë për gazetën e pavarur, Novaya Gazeta Europe, Sejourne tha se sipas vlerësimit të Parisit numri i përgjithshëm i viktimave ruse gjatë luftës, përfshirë të plagosurit, është 500.000.
Pushtimi rus i Ukrainës tashmë ka hyrë në vitin e tretë.
“Evropa dhe partnerët e saj do të vazhdojnë të jenë të bashkuar dhe të vendosur për aq kohë sa të jetë e nevojshme. Veçse është i dukshëm dështimi i ushtrisë ruse. Ne vlerësojmë se ushtria ruse ka humbje prej 500.000, përfshirë 150.000 të vdekur”, tha ai.
“E gjithë kjo për çfarë?”, pyeti Sejourne. “E gjithë kjo mund të përmblidhet shkurt: për asgjë”, tha ai.
Rusia nuk i ka bërë publike humbjet e pësuara gjatë luftës kundër Ukrainës.
Në muajin shkurt, presidenti ukrainas, Volodymyr Zelensky, tha se 180.000 trupa ruse janë vrarë gjatë luftës.
Britania ka vlerësuar se afër 450.000 rusë janë vrarë ose plagosur në Ukrainë.
Në prill, transmetuesi publik britanik, BBC, ka raportuar se më shumë se 50.000 pjesëtarë të ushtrisë ruse kanë vdekur. Këtë shifër, kjo media e ka bazuar në gazetarët e saj, vullnetarët dhe në grupin e pavarur medial, Mediazona.
Presidenti rus, Vladimir Putin, njoftoi për nisjen e “operacionin e posaçëm ushtarak” më 24 shkurt 2022, dhe që atëherë, lufta është shndërruar në një mizori të përgjakshme që e ka izoluar Rusinë nga Perëndimi.
Disa analistë ushtarakë besojnë se Rusia mund të jetë në prag të nisjes së një ofensive të re të madhe në Ukrainë.
Novaya Gazeta Europe u themelua nga gazetarët e gazetës kryesore të pavarur të Rusisë, Novaya Gazeta, pak pas nisjes së pushtimit rus të Ukrainës. REL
Personeli ushtarak rus ka hyrë në një bazë ajrore në Nigeri ku janë të stacionuar trupat amerikane, pas vendimit të juntës së Nigerisë për të dëbuar forcat amerikane nga vendi.
Oficerët ushtarakë në Afrikën Perëndimore kanë kërkuar nga SHBA-ja që të tërheqë rreth 1,000 trupa ushtarak, edhe pse deri në një grusht shteti vitin e kaluar nigerianët ishin partner kyç në luftën e Uashingtonit kundër kryengritësve xhihadistë që kanë vrarë mijëra njerëz.
Në kushte anonimiteti, një zyrtar i lartë i mbrojtjes amerikane njoftoi se forcat ruse nuk po përzihen me ato amerikane, por po përdorin një hangar të veçantë në bazën ajrore 101, ngjitur me aeroportin ndërkombëtar Diori Hamani në Niamey.
Siç raportohet, lëvizja e rusëve i rrit tensionet mes të dy ushtrive në një kohë kur rivaliteti ushtarak dhe diplomatik është gjithnjë e më i ashpër për shkak të luftës në Ukrainë.
Bëhet e ditur se ambasadat e Nigerisë dhe ato ruse në Uashington nuk kanë pranuar të komentojnë në lidhje me zhvillimin, shkruan the Guardian, përcjell Telegrafi.
Ndryshe, SHBA-ja dhe aleatët e saj janë detyruar të zhvendosin trupat nga disa vende afrikane pas grusht shtetit që sollën në pushtet grupe të etura për t’u distancuar nga qeveritë perëndimore.
Përveç Nigerisë, trupat amerikane janë larguar edhe nga Çadi, ndërsa forcat franceze janë larguar nga Mali dhe Burkina Faso.
Kjo gjendje po shfrytëzohet nga Rusia e cila po kërkon të forcojë marrëdhëniet me vendet afrikane. Për shembull, Mali është bërë një nga aleatët afrikanë më të afërt të Rusisë. Madje, Wagner është vendosur atje për të luftuar xhihadistët.
SHBA-ja ka ndërtuar bazën ajrore 201 në Nigeri me një kosto prej më shumë se 100 milionë dollarësh. Që nga viti 2018, ajo është përdorur për të shënjestruar luftëtarët e ISIS-it dhe al-Kaedas.
Por, kërkesa e nigerianëve për largimin e trupave amerikane, ngre shqetësime në Uashington për përhapjen e forcave ruse.
Deri më tash nuk është marrë asnjë vendim për të ardhmen e trupave amerikane në Nigeri. sn
Sekretari i Jashtëm i Britanisë së Madhe, David Cameron, ia ka premtuar të enjten Ukrainës 3.74 miliardë dollarë ndihmë vjetore ushtarake “sa të jetë e nevojshme”.
Gjatë një vizite në Kiev të enjten, ai theksoi po ashtu se Britania nuk është kundër që Ukraina t’i përdorë armët që ia dërgon Britania për sulme brenda Rusisë.
“Ne do t’i japim tre miliardë funte çdo vit sa të jetë e nevojshme. Ne sapo kemi dhënë gjithçka që kemi sa i përket pajisjeve”, tha Cameron në një intervistë për Reuters gjatë vizitës në Kiev.
Pakoja prej tre miliardë funte ndihmë ushtarake për Ukrainën është më e madhja nga Britania deri tani, sipas tij.
“Disa prej tyre [pajisjeve] janë duke mbërritur në Ukrainë sot, derisa unë po qëndroj këtu”, shtoi ai.
Cameron tha gjithashtu se Ukraina ka të drejtë t’i përdorë armët që ia jep Londra për t’i goditur caqet brenda Rusisë, dhe se i takon Kievin të vendosë nëse dëshiron ta bëjë një gjë të tillë.
“Ukraina e gëzon atë të drejtë. Sikurse Rusia që po sulmon brenda Ukrainës, mund ta kuptoni lehtë pse Ukraina e ndien nevojën për t’u siguruar se po e mbron veten”, tha Cameron.
Cameron, i cili e udhëhoqi Britaninë e Madhe nga viti 2010 deri në vitin 2016 si kryeministër dhe u rikthye në frontin e politikës pak muaj më parë, u takua me ministrin e Jashtëm të Ukrainës, Dmytro Kuleba, dhe me presidentin ukrainas Volodymyr Zelensky, gjatë vizitës së tij të dytë në Kiev i sekretar i Jashtëm.
Ai e përshëndeti miratimin e paketës së shumëpritur të ndihmës ushtarake amerikane për Ukrainën në vlerë 60 miliardë dollarë.
“Kjo është tejet e rëndësishme, jo vetëm për shkak të armëve që do t’i sjellë, por edhe për shkak se do ta rrisë moralin e popullit këtu në Ukrainë”, nënvizoi ai. REL
Një seancë e Këshillit të Sigurimit të OKB-së në Nju Jork për Bosnjë e Hercegovinën më 30 prill 2024.
Këshilli i Sigurimit i Kombeve të Bashkuara e ka caktuar një debat për Bosnjë e Hercegovinën për 15 maj.
Nuk është bërë e ditur se cila do të jetë tema konkrete e debatit e as kush do të flasë në seancë.
Këshilli i Sigurimit të OKB-së, me kërkesë të Rusisë, e mbajti të martën një seancë të jashtëzakonshme për Bosnjë e Hercegovinën. Moska e përmendi si arsye të diskutimit “prishjen e situatës së sigurisë dhe rreziqet e cenimit të Marrëveshjes së Dejtonit për Paqe”.
Debatet në Këshillin e Sigurimit po zhvillohen në kohën kur Serbia dhe politikanët e entitetit serb të Bosnjës, Republika Sërpska, së bashku me aleatin e tyre Rusinë, po lobojnë kundër miratimit të një rezolute të OKB-së për gjenocidin në Srebrenicë, e cila pritet të jetë në rend dite gjatë këtij muaji.
Të enjten, propozimi final për rezolutën për Srebrenicën iu dërgua presidentit të Asamblesë së Përgjithshme të Kombe të Bashkuara, Dennis Francis, dhe të gjitha misioneve të përhershme në OKB.
Në propozimin final për rezolutën, e cila iu dërgua Radios Evropa e Lirë nga Qendra Memoriale Potoçari, vendimi i OKB-së “për shpalljen e 11 korrikun si Ditë Ndërkombëtare të Kujtimit të Gjenocidit në Srebrenicë më 1995, do të shënohet çdo vit”.
OKB-ja, siç thuhet në tekst, “dënon pa rezervë çdo mohim të gjenocidit në Srebrenicë si fakt historik dhe u bën thirrje shteteve anëtare t’i ruajnë faktet”.
Më 2007, Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë në Hagë e cilësoi si gjenocid krimin e kryer në Srebrenicë, ku më shumë se 8.000 burra dhe djem u vranë nga Ushtria e Republikës Sërpska.
Deri tani, më shumë se 50 njerëz janë dënuar me mbi 700 vjet burgim për gjenocid dhe krime të tjera në Srebrenicë.
Radovan Karaxhiq, presidenti i parë i Republikës Sërpska [1992/1995], entitetit kryesisht serb i cili bashkë me federatën boshnjake dhe atë kroate e përbëjnë Bosnjën, u dënua me burgim të përjetshëm për gjenocid dhe krime të tjera, përfshirë në Srebrenicë.
Komandanti i ushtrisë së Republikës Sërpska në atë kohë, Ratlko Mlladiq, po e vuan një dënim me burgim të përjetshëm për gjenocid po ashtu.
Pavarësisht vendimeve të gjykatave ndërkombëtare, Beogradi zyrtar dhe autoritetet e Republika Sërpskas e mohojnë se është kryer gjenocid në Srebrenicë në korrik 1995, duke e cilësuar vetëm si “krim” atë që kishte ndodhur.REL
Propozimi final për rezolutën për Srebrenicën i është dërguar presidentit të Asamblesë së Përgjithshme të Kombe të Bashkuara, Dennis Francis, dhe të gjitha misioneve të përhershme në OKB.
Njoftimi u bë nga ambasadori i Bosnje e Hercegovinës në OKB, Zllatko Lagumxhija.
“Pas disa rundesh të konsultimeve gjithëpërfshirëse, propozimi final për rezolutën për ‘Ditën Ndërkombëtare të Reflektimit dhe Kujtimit të Gjenocidit në Srebrenicë më 1995’, i hartuar nga një grup shtetesh, i është dërguar presidentit të Asamblesë së Përgjithshme dhe të gjitha misioneve të përhershme në OKB”, shkroi ai në X, që më herët njihej si Twitter.
Ditëve të fundit, konsultime joformale janë mbajtur në selinë e OKB-së në Nju Jork për draft-rezolutën që synon të shpallë 11 korrikun si Ditë Ndërkombëtare të Kujtimit të Gjenocidit në Srebrenicë.
Siç ishte njoftuar paraprakisht në ueb-faqen e OKB-së, në konsultimet për draft-rezolutën morën pjesë misionet e përhershme të Gjermanisë dhe Ruandës, së bashku me misionet e Shqipërisë, Bosnje e Hercegovinës, Kilit, Finlandës, Francës, Irlandës, Italisë, Jordanisë, Holandës, Lihtenshtajnit, Malajzisë, Zelandës së Re, Sllovenisë, Turqisë dhe Shteteve të Bashkuara.
Ndërkaq, më 30 prill, Këshilli i Sigurimit i OKB-së mbajti një seancë për Bosnje e Hercegovinën me kërkesë të Rusisë. Seanca u mbajt me arsyetimin për të diskutuar situatën e sigurisë dhe rreziqet e cenimit të Marrëveshjes së Paqes të Dejtonit. Rusia kërkoi mbajtjen e seancës pas letrës së Zhellka Cijanoviqit, anëtares serbe të Presidencës së Bosnjës që i dërgoi Këshillit të Sigurimit.
Seanca u mbajt në kohën kur Serbia dhe politikanët nga entiteti i Republikës Sërpska në Bosnje, dhe aleatja e tyre, Rusia, po lobojnë kundër miratimit të rezolutës për gjencodin në Srebrenicë në OKB. Votimi i kësaj rezolute në Asamblenë e Përgjithshme gjatë majit.
Kur Këshilli i Sigurimit i OKB-së vendosi të miratonte një rezolutë për gjenocidin në Srebrenicë nëntë vjet më parë, Rusia vendosi veto dhe miratimi dështoi. Kësaj radhe, rezoluta do të hidhet në votim në Asamblenë e Përgjithshme, ku nuk ka të drejtë të vetos.
Pavarësisht vendimeve të gjykatave ndërkombëtare, Beogradi dhe autoritetet në Republikën Sërpska mohojnë se në korrik të vitit 1995 në Srebrenicë është kryer gjenocid.
Më 2007, Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë në Hagë e cilësoi si gjenocid krimin e kryer në Srebrenicë, ku më shumë se 8.000 burra dhe djem u vranë nga Ushtria e Republikës Sërpska.
Deri më tani, më shumë se 50 persona janë dënuar me mbi 700 vjet burgim për gjencodin dhe krime të tjera të kryera në Srebrenicë. REL
Pravda, një rrjet dezinformues dhe ish gazeta zyrtare e Partisë Komuniste të epokës sovjetike të Rusisë, po e zgjeron fuqinë e saj në BE.
Rrjeti rus i dezinformimit Pravda po zgjeron kontrollin e tij në Bashkimin Evropian pavarësisht përpjekjeve për ta ndaluar atë.
Kjo ka dalë nga një raport i ri nga Observatori Evropian i Mediave Dixhitale, një organizatë e pavarur e kontrollit të fakteve.
Agjencia franceze Viginum e operuar nga departamenti i tyre kombëtar i mbrojtjes dhe sigurisë (SGDSN) zbuloi për herë të parë aktivitetet e Pravda në shkurt si pjesë e një fushate të gjerë dezinformimi ruse në BE.
Pravda është gjithashtu ish gazeta zyrtare e Partisë Komuniste të Rusisë gjatë epokës së Bashkimit Sovjetik.
“Disa javë pas publikimit të raportit, EDMO mund të konfirmojë se fushata është zgjeruar ndjeshëm në Evropë”, thuhet në një raport të fundit.
Faqe aktive në 19 vende të BE-së
Francezët gjetën një rrjet faqesh interneti të quajtur “Portal Kombat” që hapte faqe “kopjuese” të Pravda në gjuhë të ndryshme, si frëngjisht, gjermanisht, spanjisht dhe anglisht, për të përhapur propagandën ruse.
Ajo që është e re në raportin e EDMO është krijimi i më shumë faqeve të internetit të Pravda në 19 vende të BE-së, përfshirë Greqinë, Italinë dhe Holandën gjatë një periudhe njëjavore nga 20 deri më 26 mars.
Disa vende, si Austria dhe Belgjika, nuk mbulohen drejtpërdrejt nga një faqe e re e Pravda-s, por kanë media të tjera që mund të ofrojnë informacion pro-Kremlinit, thuhet në raport.
Ka faqe të Pravda edhe në shtetet jo anëtare të BE-së si Norvegjia, Moldavia, Bosnja dhe deri në Tajvan dhe Japoni.
Të gjitha faqet e internetit citojnë media shtetërore ruse, si Tass ose RIA, dhe shpesh citojnë llogari pro-ruse të Telegramit që publikojnë në gjuhët vendore. Në disa raste, ato citojnë burime legjitime informacioni nëse zbulohet se janë pro-ruse.
Uebsajtet postojnë qindra artikuj në orë, diçka që studimi thotë se tregon se ka një element automatizimi në punën e tyre.
“Modusi i tyre i përbashkët i veprimit tregon qartë një koordinim pas publikimeve të tyre,” thuhet në raport.
Artikujt kanë tema të përbashkëta pro-ruse, si trupat franceze në terren në Ukrainë ose që elitat perëndimore “mbështesin një diktaturë globale që dëshiron luftën e tretë botërore kundër Rusisë”, vazhdon ai.
Pavarësisht furisë së faqeve të reja të internetit, EDMO thotë se ndikimi ka qenë shumë i vogël dhe “pothuajse inekzistent” në disa nga vendet e synuara. Por, kjo nuk do të thotë se faqet e internetit mund të përdoren për një fushatë dezinformimi të qëllimshme më afër zgjedhjeve evropiane në qershor.
“Dobësia e tij mund të jetë e paqëllimshme, por ka mundësi që ky të jetë një operacion “grep”, për të hetuar reagimet dhe masat e marra nga autoritetet lokale dhe të BE-së”, thuhet në raport. SYRI.NET
Një adoleshente iraniane u sulmua seksualisht dhe u vra nga tre burra që punonin për forcat e sigurisë së Iranit, thotë një dokument i zbuluar që mendohet se është shkruar nga ato forca. 16-vjeçarja Nika Shakarami u zhduk nga një protestë kundër regjimit në vitin 2022.
Trupi i saj u gjet nëntë ditë më vonë, ndërsa qeveria pretendoi se ajo vrau veten. Akuzat e raportit BBC ia dërgoi qeverisë së Iranit dhe Gardës, por ende nuk është marrë një përgjigje. Me mbishkrimin “Shumë konfidencial”, raporti përmbledh një seancë dëgjimore mbi çështjen e Nikës të mbajtur nga Korpusi i Gardës Revolucionare Islamike (IRGC) – forca e sigurisë që mbron krijimin islamik të vendit. Ai përfshin emrat e vrasësve të saj dhe komandantëve të lartë që u përpoqën të fshehin të vërtetën.
Raporti përmban detaje shqetësuese të ngjarjeve, të zhvilluara në pjesën e pasme të një furgoni të fshehtë në të cilin forcat e sigurisë po frenonin Nikën. thuhet se:
Njëri nga burrat e ngacmoi teksa ishte ulur mbi të. Pavarësisht se ishte e prangosur, ajo u kundërpërgjigj, duke shkelmuar dhe sharë. Kjo duket se i provokoi burrat që ta rrihnin me shkopinj. Ka shumë dokumente të rreme zyrtare iraniane në qarkullim, kështu që BBC kaloi muaj të tërë duke kontrolluar çdo detaj me burime të shumta.
Zhdukja dhe vdekja e Nika Shakarami u raportuan gjerësisht dhe fotografia e saj është bërë sinonim i luftës së grave në Iran për liri më të mëdha. Ndërsa protestat në rrugë u përhapën në të gjithë Iranin në vjeshtën e vitit 2022, emri i saj u bërtit nga turmat e tërbuara ndaj rregullave strikte të vendit për mbulesën e detyrueshme [hixhabin].
Lëvizja “Gruaja, Jeta, Liria” ishte ndezur vetëm disa ditë më parë nga vdekja e një gruaje 22-vjeçare, Mahsa Amini. Ajo vdiq nga plagët e marra në paraburgim nga policia, sipas një misioni faktmbledhës të OKB-së, pasi u akuzua se nuk mbante hixhabin e saj siç duhet. Në rastin e Nikës, familja e saj e gjeti trupin e saj në një morg më shumë se një javë pasi ajo u zhduk nga një protestë. Por autoritetet iraniane mohuan se vdekja e Nikës ishte e lidhur me demonstratën dhe, pasi kryen hetimin e tyre, thanë se ajo kishte vdekur nga vetëvrasja.
Pak para se të zhdukej, Nika u filmua në mbrëmjen e 20 shtatorit pranë Parkut Laleh në qendër të Teheranit, duke qëndruar në një kazan duke i vënë flakën hixhabeve. Të tjerët rreth saj brohorisnin “vdekje diktatorit” – duke iu referuar liderit suprem të Iranit, Ayatollah Ali Khamenei. Vajza nuk mund të dinte në atë kohë është se ajo ishte në vëzhgim, siç e bën të qartë raporti i klasifikuar. Ekipi dërgoi një nga operativët e tij në turmë, duke u paraqitur si një protestues, për të konfirmuar se Nika ishte me të vërtetë një nga drejtuesit e demonstratës. Më pas, sipas raportit, ai thirri ekipin e tij për ta arrestuar. Por ajo iku.
Halla e saj i kishte thënë më parë BBC Persian se Nika i telefonoi një shoqeje atë natë për të thënë se ajo po ndiqej nga forcat e sigurisë. Kaloi pothuajse një orë para se ajo u pikas përsëri, thotë raporti, kur ajo u ndalua dhe u fut në automjetin e ekipit – një furgon. Nika ishte në pjesën e pasme me tre anëtarë të ekipit- Arash Kalhor, Sadegh Monjazy dhe Behrooz Sadeghy. Udhëheqësi i ekipit të tyre Morteza Jalil ishte përballë shoferit.
Grupi më pas u përpoq të gjente diku për ta marrë atë, thuhet në raport. Ata provuan të futeshin në një kamp të përkohshëm policie aty pranë, por u refuzuan sepse ishte i mbipopulluar. Kështu ata vazhduan në një qendër paraburgimi, 35 minuta larg me makinë, komandanti i së cilës fillimisht pranoi të pranonte Nikën. Por më pas ai ndryshoi mendje. “Nika vazhdimisht shante dhe këndonte,” thuhej në raport. “Në stacion në atë kohë ishin 14 femra të tjera të paraburgosura dhe perceptimi im ishte se ajo mund të acaronte të tjerat. Isha i shqetësuar se ajo do të shkaktonte një trazirë”, citon raporti.
Morteza Jalil kontaktoi edhe një herë Shtabin e tij të IRGC-së për këshilla, thotë raporti, dhe iu tha të shkonte në burgun famëkeq Evin të Teheranit.
Gjatë rrugës, ai tha se filloi të dëgjonte zhurma përplasjeje pas tij që vinin nga pjesa e pasme e furgonit në errësirë. Njëri prej tyre, Behrooz Sadeghy, tha se sapo ishte futur sërish në furgon pasi u refuzua nga qendra e paraburgimit, Nika kishte filluar të shante dhe të bërtiste.
“Arash Kalhor ia mbylli gojën me çorapet e tij, por ajo filloi të luftonte. Pastaj Sadegh [Monjazy] e vendosi në frigorifer dhe u ul mbi të. Situata u qetësua,” u tha ai hetuesve. “Nuk e di se çfarë ndodhi, por pas disa minutash ajo filloi të shante. Unë nuk pashë asgjë, dëgjoja vetëm përleshje dhe përleshje”. Por Arash Kalhor dha detaje të tjera rrëqethëse. Ai thotë se ndezi shkurt dritën e telefonit dhe pa Sadegh Monjazy “që kishte futur dorën brenda pantallonave të saj”.
Arash Kalhor tha pas kësaj ata humbën kontrollin. “Dëgjova shkopin që godiste të akuzuarën. Fillova të godas me shqelma dhe grusht, por vërtet nuk e dija nëse po i godisja djemtë tanë apo të akuzuarën.”, tha Kalhor. Por Sadegh Monjazy kundërshtoi deklaratën e Arash Kalhor, për të cilën ai tha se ishte i motivuar nga xhelozia profesionale. Ai mohoi të kishte futur dorën në pantallonat e saj – por tha se nuk mund ta mohonte se u “eksitua” teksa ishte ulur mbi të dhe i preku Nikës të pasmet. Ai tha se kjo e provokoi Nikën – pavarësisht nga fakti që duart e saj ishin të lidhura pas shpine – ta gërvishtte dhe të shtynte në mënyrë që ai të rrëzohej. “Ajo më goditi me shkelm në fytyrën time, kështu që më duhej të mbroja veten”. Nga kabina e furgonit, Morteza Jalil urdhëroi shoferin të tërhiqej.
Ai hapi derën e pasme për të zbuluar trupin e pajetë të Nikës, e cila kishte gjak në fytyrë dhe kokë. Kjo i bën jehonë gjendjes në të cilën nëna e Nikës thotë se e gjeti vajzën e saj në morg, dhe certifikatën e vdekjes së saj- marrë nga BBC Persian në tetor 2022 – e cila thotë se ajo u vra nga “lëndimet e shumta të shkaktuara nga goditjet me një objekt të fortë”. Udhëheqësi i ekipit Morteza Jalil pranoi se nuk u përpoq të zbulonte se çfarë kishte ndodhur. Raporti arrin në përfundimin se një sulm seksual shkaktoi përleshjen në pjesën e pasme të furgonit dhe se sulmi i ekipit 12 kishte shkaktuar vdekjen e Nikës. Raporti bie ndesh me narrativën e qeverisë për atë që ndodhi me Nikën. Gati një muaj pas varrimit të saj, televizioni shtetëror transmetoi rezultatet e hetimit zyrtar, i cili tha se Nika ishte hedhur për vdekje nga një ndërtesë.
Megjithatë, shumica e këtyre dokumenteve të falsifikuara janë të lehta për t’u dalluar, sepse ato dallojnë qartë nga formatimi zyrtar – duke treguar ndarje të gabuara dhe tituj të shkronjave, ose përmbajnë gabime të rëndësishme gramatikore ose drejtshkrimore.
Ato mund të përfshijnë gjithashtu sloganin ose logon e gabuar zyrtare për vitin nga e cila pretendojnë të kenë origjinën. Një tregues tjetër është gjuha që nuk përputhet me stilin shumë specifik që tenton të përdoret nga organet zyrtare iraniane. Dokumenti ku u përqendrua hetimi i BBC përmbante disa mospërputhje të tilla. Për shembull, forca policore “Naja” e cituar në raport njihej si “Faraja” në atë kohë.
Prandaj, për të testuar më tej vërtetësinë e dokumentit, BBC ia dha atë një ish-oficeri të inteligjencës iraniane, i cili ka parë qindra të ligjshme. Ai telefonoi arkivin e IRGC-së – duke përdorur një kod zyrtar të lëshuar çdo ditë për oficerët e lartë të inteligjencës në Iran – për të kontrolluar nëse dosja e çështjes ekzistonte vërtet dhe për çfarë bëhej fjalë. Ai mori konfirmimin se po, dhe se numri i raportit tregonte se ishte pjesë e një dosjeje prej 322 faqesh për protestuesit antiqeveritar në 2022. Të gjithë ekipi 12 – që ishin në seancë – janë të shënuar në raport dhe në të djathtë të emrave të tyre është grupi të cilit i përkasin: “Hezbollah”.bw
Presidenti kinez, Xi Jinping do të vizitojë Francën, Serbinë dhe Hungarinë nga data 5 deri më 10 maj, njoftoi të hënën një zëdhënës i Ministrisë së Jashtme të Kinës.
Kina dhe Franca kanë pasur komunikime strategjike dhe bashkëpunim praktik, tha zëdhënësi i ministrisë, Lin Jian, duke folur për udhëtimin e Xi në Francë.
“Është koha për të shtyrë partneritetin gjithëpërfshirës strategjik midis Kinës dhe Francës në një nivel të ri dhe për t’i dhënë një shtysë të re zhvillimit të shëndetshëm të marrëdhënieve Kinë-BE, për të dhënë kontribute të reja për paqen, stabilitetin, zhvillimin dhe përparimin botëror,” tha Lin Jian një konferencë të rregullt për media.
“Kina pret të punojë me Francën për të rritur më tej besimin reciprok politik, solidaritetin dhe bashkëpunimin”, tha ai.
Ndërsa me presidentin serb, Aleksandar Vuçiq, zëdhënësi tha se Xi Jinping do bisedojë mbi marrëdhëniet dypalëshe si dhe të diskutojë për përmirësimin e marrëdhënieve Kinë-Serbi. REL
Rusia ka humbur 467,470 ushtarë në Ukrainë që nga fillimi i luftës më 24 shkurt 2022. Kështu raportoi Shtabi i Përgjithshëm i Forcave të Armatosura të Ukrainës.
Ky numër përfshin 1,320 viktima që pësuan forcat ruse gjatë ditës së fundit.
Sipas raportit, Rusia humbi gjithashtu 7,285 tanke, 14,007 mjete luftarake të blinduara, 16,109 automjete dhe tanke me karburant, 11,985 sisteme artilerie, 1,051 sisteme raketash të shumëfishta, 778 sisteme të mbrojtjes ajrore, 348 avionë, 325 helikopterë, 5,26 dhe 26 helikopterë nëndetëse. (BalkanWeb)
Komentet