Aleksandër Moisiu ose Alexander, Alessandro Moissi ose Moisi, lindi më 2 prill të vitit 1879 në Trieste dhe vdiq më 23 mars të vitit 1935 në Vjenë, ishte aktor austriak me origjinë shqiptare.

Jeta

Moisiu lindi në Trieste, Itali. I ati ishte shqiptar nga Kavaja dhe e ëma ishte arbëreshe.[2] Në moshën 19 vjeçare shkon në Vjenë, ku me ndihmën e Jozef Kainc iu përkushtua aktrimit. Më 1898 e nisi karrierën e vet si kompars (aktorë që luajnë rol të vogël) në Burgtheatër. Pastaj vijuan angazhime në teatër në Pragë dhe Berlin. Në Berlin Aleksandër Moisiu u pranua në seminarin e Max Reinhardt me të cilin shkoi në turne në Petersburg (1911). Atje u dallua për rolin e Edipit. Pas këtij suksesi ai u angazhua në shumë vende të Evropës dhe Amerikës Veriore.

Fusha e veprimit të Moisiut përmblidhte të gjithë spektrin e literaturës evropiane të teatrit, duke filluar që nga tragjedia antike greke e deri te koha moderne. Shumë të njohura u bënë interpretimet e tij të Hamletit, të Edipit, të Jedermann dhe të Fedja në veprën e Leon Tolstoit “Kufoma e gjallë”. Ai luajti po ashtu edhe rolet kryesore në premierat e pjesëve teatrale të Hauptmann-it (“Der weiße Heiland“), të Wedekind-it (“Frühlings Erwachen”) dhe të Hofmannsthal-it (“Jedermann”).

Në vitin 1920 ishte i pari që në Lojërat Festive të Salzburgut (Salzburger Festspiele) luajti rolin kryesor në “Jedermann”.

Moisiu vlerësohej shumë nga publiku i tij për shkak të zërit të tij të bukur si dhe për angazhimin e tij emocional. Ai llogaritej sidomos në vitet para fillimit të Lufta e Parë Botërore si një nga aktorët më të mëdhenj në hapësirën gjermanofolëse. Në periudhën mes dy luftërave ishte shumë kohë në turne. Në Berlin aktronte në këtë kohë vetëm si mysafir. Stili i tij i aktrimit llogaritej këtu si i vjetëruar dhe nuk mund të matej më me zhvillimet teatrore si ai i ekspresionizmit, apo teatri politik i Brecht-it apo i Piscator-it.

Prej vitit 1910 e deri më 1935 mori pjesë në 10 produksione të filmave, 8 prej tyre ishin filma pa zë.

Në vitin 1935, pak kohë para vdekjes së tij, Moisiu kërkoi shtetësinë e Shqipërisë si dhe atë të Italisë. Shqipëria refuzoi këtë kërkesë, kurse Italia ia dha shtetësinë Moisiut, kur ai ishte i shtrirë në shtratin e vdekjes.

Ai vdiq më 23 mars të vitit 1935 në Vjenë. Ai është i varrosur në varrezat e komunës së Morcote-së, pranë qytetit Lugano në kantonin e Tiçinos në Zvicër.

Moisiu sot adhurohet dhe respektohet sidomos në Shqipëri si një ndër aktorët më të mëdhenj të vendit, edhe pse ai që nga rinia e tij më nuk e vizitoi Shqipërinë. Shkolla e aktrimit në Tiranë, Universiteti i Durresit, Shkolla e mesme e pergjithshme në Kavajë dhe teatri i Durrësit e mbajnë emrin e tij.

Gruaja e tij Maria Moisiu ishte nga Vjena. Aleksander Moisiu është stërgjyshi i aktorit Gedeon Burkhard (ndër të tjera i njohur me rolin e tij kryesor në serinë “ Komisar Rex”).

Citate

“Zëri, mimika dhe gjestet e Moisiut shfaqin diçka unike, diçka e cila nuk ishte parë asnjëherë në skenën botërore të artit.” – Franc Kafka, shkrimtar i njohur botëror
“Hamleti është shkruar për Moisiun dhe Moisiu ka lindur për të interpretuar Hamletin, vetë ai.” – Max Brod
“Unë gjeta te Moisiu aktorin e vërtetë që kërkoja.” – Max Reinhard, regjisor dhe reformator i skenes gjermane
“Nepermjet interpretimit te rolit te Hamletiti, Moisiu fitoi dashurine e shikuesit francez.” – Andre Antuan, reformist i teatrit francez

Filmografia

“Das Schwarze Los”, 1913
“Die Augen des Ole Brandis”, 1913
“Kulissenzauber”, 1915
“Sein einziger Sohn”, 1915
“Pique Dame”, 1918, me Johanna Terwin
“Der Ring der drei Wünsche”, 1918
“Erborgtes Glück”, 1919, me Käthe Dorsch
“Der Junge Goethe”, 1919, me Käthe Dorsch
“Zwischen Tod und Leben”, 1919, me Maria Zelenka
“Figaros Hochzeit”, 1920, Figaro, me Hella Moja, Eduard von Winterstein, Vera Schwarz, Gertrude Welcker
“Die Nacht der Königin Isabeau”, 1920, mit Fritz Kortner,
“Kean”, 1921, Kean, me Camilla Horn
“Die Königsloge”, 1929, Edmund Kean, me Camilla Horn
“Lorenzo de Medici”, 1935

Literaturë

Vangjel Moisiu: Alexander Moissi – Biografia në gjuhën gjermane, Tiranë 1980
Rüdiger Schaper: Moissi. Triest, Berlin, New York – Eine Schauspielerlegende. – Berlin: Argon 2000

Wikipedia

Burimi : Cinema Illustrazione, 3 prill 1935, f.5

Nga Aurenc Bebja*, Francë – 23 Mars 2023

 

“Cinema Illustrazione” ka botuar, me 3 prill 1935, në faqen n°5, homazhin për ndarjen nga jeta të Aleksandër Moisiut, të cilin, Aurenc Bebja, nëpërmjet blogut të tij “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar :

 

Lamtumira e fundit për Moisiun

 

Burimi : Cinema Illustrazione, 3 prill 1935, f.5

Lamtumirë Moisi.

 

U takuam pak më shumë se një muaj më parë, të kujtohet ?, në lozhën tënde në Manzoni, pa zbukurime, primitive, siç ishte shija dhe zakoni yt, ti përballë pasqyrës duke hequr grimin, u ula aty pranë për të të treguar edhe një herë gëzimin e ndjerë dhe të vuajtur që ti më kishe dhënë.

 

Thoje : — Këto figura të thjeshta, këto çaste në vuajtje, këto skamje, këta vullnetarë dhimbjeje, sa më pëlqejnë dhe si i ndjej ! Unë me të vërtetë mendoj (dhe sytë e tu të pamat të djegur nga dhimbja dhe dashuria sikur të shikonin vetë mendimin) se kam lindur jashtë kohës sime të vërtetë. A e di : një mbrëmje, afër Budapestit, një cigan teozof më tha se kisha qenë Apostull në jetën time të largët… Jo : Lorenzino nuk duhej ta “bënte”. Besoj, e dini, se filmi im i parë i vërtetë do të jetë San Francesco…

 

Flisje, si gjithmonë, me frikën e atyre që thonë shumë, me ankthin e atyre që dyshojnë gjithmonë në vetvete; dhe kjo me të vërtetë u takon shpirtrave të zgjedhur, pra të paktëve në kohën tonë. Vetëm kur fjalët e tua duhej të shërbenin për të lartësuar të tjerët, u jepje atyre një ton sigurie, një shkallë saktësie dhe një tingull që bëhej pak i ashpër, si gjithmonë i atyre që shqiptojnë në gjuhën gjermane, por i qartë në të pagabueshmen dhe përfundimtaren. Ti thoje për Hans Albers :

 

— Zemra e tij është aq e madhe sa i gjithë gjoksi. Dhe nën ballin e tij perandorak fshihet një inteligjencë që do t’ju habisë.

 

— Çfarë mendon për Gründgens ?

 

— Ai është i pari, ndër të gjithë. Shiko ato skena të mrekullueshme me Brigitte Helm, në serinë e gjerdanit, si quhet ? Epo, shiko, ky është arti i shkëlqyeshëm i kinemasë : dhe mendo se në skenë ai është i shkëlqyeshëm njësoj, nëse jo më shumë.

 

— Cila mendon se është aktorja më e madhe gjermane e ekranit ?

 

— Herta Thiele : Por Bergner, me Katerinën e saj të Rusisë, më jep të njëjtat të dridhura (emocione) që më dha kur recitonim në Burghtheater. Jo : Paula Wessely nuk e kanë përshtatur mirë, në Mascherata…

 

Hoqe të gjithë makijazhin, ribëje fytyrën çdo orë, ia ktheve lirisë flokët e përjetshme adoleshente, fillove të visheshe, të dilje. Të thoja :

 

— Bën ende ftohtë : nuk ke veshur më ndonjë këmishë ? A të mjafton kjo këmishë mëndafshi e lehtë ?

 

Dhe shikova trupin (gjoksin) tënd, kaq të bardhë, kaq të lëmuar, kaq të hollë : ndoshta në atë orë e keqja kishte lindur tashmë brenda teje : dhe aty fshihej.

 

— Unë, fanellë ? Ftohtë ? Të sëmurem ?

 

Ti shpërtheje së qeshuri, sikur të sfidoje diçka. Ti nuk e dije se pas teje qëndronte një Hije e tmerrshme, e heshtur, gati të të rrëmbejë, të të pushojë zemrën, si në skenën e mrekullueshme të “Jedermann-it”.

 

Luciano Ramo

Në një monolog prekës, kantautori i famshëm i programit ”Le Iene”, Ermal Meta thotë se ”dy të panjohur ndryshuan katër jetë, e imja ishte një prej tyre”, shkruan Alice Castagneri për gazetën e njohur italiane ”La Stampa”.

”Ndryshoi yjet e tu / Dhe nëse e provon / Do t’ia dalësh… këndon Ermal Meta në këngën e tij ”Vietato Morire”.

Dhe nëna e tij, Mira, u përpoq shumë për të ndryshuar fatin e saj dhe të tre fëmijëve. Dhe, pavarësisht vështirësive, ajo ia doli.

E arriti këtë falë dashamirësisë së dy personave, të cilët me veprimet e tyre shpëtuan katër jetë.

Në një monolog në programin ”Le Iene”, Ermal Meta tregon historinë e mbërritjes në Itali të nënës së tij, një e ve që u largua nga Shqipëria me ndihmën e dy të panjohurve. Është historia e një përralle që bëhet realitet, e një ëndrre që bëhet realitet. Ëndrra e një rilindjeje në një vend larg atdheut, e njëjta ëndërr që patën emigrantët që vdiqën në Cutro, e njëjta ëndërr që refugjatët që përballen me kalimet me barka gome duhet të rrëmbejnë një copë paqeje.

”Ajo grua nuk i besonte askujt. Një ditë, në rrugë, një i panjohur i afrohet asaj dhe i thotë se ka dëgjuar gjëra, gjëra të tmerrshme që do t’i ndodhin. Ajo frikësohet, por e beson atë. Në fund të fundit, çdo gjë mund t’i ndodhte një gruaje pa burrë ato ditë”, thotë kantautori.

I panjohuri e këshillon të largohet, por ajo nuk e di se si. Ai ofron të paguajë për një pasaportë të huaj gjermane nga xhepi i tij. Ai nuk dëshiron asgjë në këmbim. Ai kërkon vetëm foto pasaporte. Kur ajo e pyet pse po e ndihmon, ai thotë se nuk është vetëm për të, por edhe për fëmijët e saj.

”Të nesërmen gruaja bën fotografitë dhe ia çon. Ai shkon te një falsifikator dhe një javë më vonë pasaporta është gati. I huaji i uron fat. Ata nuk do ta shohin më kurrë njëri-tjetrin. Gruaja i lë fëmijët me nënën e saj dhe shkon të marrë tragetin që shpreson ta çojë në një jetë të panjohur. I kalon kontrollet nga policia shqiptare pa vështirësi dhe kështu, rreth orës 07:00 të ditës tjetër, anija në të cilën ndodhet hyn në portin e Brindizit”, shton ai.

Në Itali, megjithatë, situata bëhet më e ndërlikuar. Para zbarkimit, çdo pasaportë kontrollohet me përpikëri.

Një oficer e kupton që letërnjoftimi i gruas është false. Ai i shpjegon asaj se nuk mund të bëjë gjë tjetër veçse ta dërgojë në shtëpi.

Ajo qan duke u përpjekur të mos e shohin të tjerët. Më pas nga çanta nxjerr një fotografi dhe ia vendos para.

”Këta janë tre fëmijët e mi. Nëse kthehem nuk do të ketë të ardhme për ta”, i thotë ajo.

Ai ende vazhdon, duke e shqyrtuar atë, ndërsa gruaja lutet. Papritur ai hap pasaportën dhe e vulos para se t’ia kthejë. Ajo është e lirë të shkojë. Ajo do të donte ta përqafonte, por nuk mundet.

“Ik dhe paç fat!”, i thotë oficeri duke i treguar derën e së ardhmes së saj të pasigurt, por ende për t’u shkruar.

”Ata nuk do ta shohin më kurrë njëri-tjetrin. Dy akte dashamirësie shpëtuan katër jetë. Mes atyre jetëve ishte edhe e imja. Ju mund të shpëtoni dikë”, vazhdon monologun Meta.

Në një botë ku fyerjet dhe kritikat janë në rend të ditës, në rrugë dhe në rrjetet sociale, Meta ofron një lavdërim prekës të mirësisë.

Të asaj mirësie që qëndron në detaje, në gjërat e vogla, në jetën e përditshme.

Sepse edhe një veprim i vogël mund të ndryshojë rrënjësisht rrugën e një individi.

”Një veprim mund të bëjë një ditë ose një jetë më të mirë. Dhe janë ato zgjedhje që na bëjnë heronj, heronj pa emër, pa fytyrë, por që ndihemi krenarë para se të flemë”, mbyll rrëfimin e tij Meta.

Një shfaqje koreografike për muzgun e jetës që na bën të mendojmë mbi identitetin dhe kujtimet.

Është ky thelbi e premierës botërore të veprës më të re të Eno Peçit në Teatrin e Operas dhe Baletit. Këpucë, pistë, kuba janë pjesë e skenografisë ndërsa vepra ngre pikëpyetje.

Vetë Peçi, kërkon të përfshijë publikun në proces duke ju ngritur pyetje pa dhënë përgjigje.

Premiera botërore e artistit shqiptar që jeton në Vjenë dhe punon në teatrin shtetëror austriak ndërthur muzikën klasike dhe tingujt e lahutës në një koreografi bashkëkohore

 

“Mua më ka interesuar tema e kujtimeve dhe e identitetit te njeriu. Çfarë ndodh me kujtimet tona të vjetra kur ne bëjmë kujtime të reja? Po nëse fshijmë kujtimet çfarë ndodh me ne dhe identitetin tonë? A e humbasim veten?  Dua të ngre pyetje dhe secili I jep përgjigjet e veta”, thotë.

Shfaqja “Muzg” e Eno Peçit vjen me mbështetjen e Ambasadës së Austrisë në Shqipëri e platformës “Harabel” dhe interpretohet nga trupa e baletit të Teatrit Kombëtar të Operas dhe Baletit.

Regjisori francez Nicolas Philibert merr Ariun e Artë nga presidentja e jurisë, Kristen Stewart.

Çmimi i madh i jurisë Ariu i Argjendtë për “Roter Himmel” (fire) nga regjisori gjerman Christian Petzold

 

VOAL- “Siç e dini, njerëzit më të çmendur nuk janë ata që ne mendojmë se janë.” Në skenën e Berlinales thotë disa fjalë dhe e mbyll me këto regjisori francez Nicholas Philibert, i cili fitoi Ariun e Artë 2023 me “Sur l’Adamant”.

Çmimet më të rëndësishme iu dorëzuan më pas Philippe Garrel, Ariu i Argjendtë për regjinë e “Le Grand Chariot”. Vogëlus Sofia Otero, 8 vjeç, fituesja më e re në historinë e Berlinales, Ariu i Argjendtë për aktoren më të mirë për interpretimin e saj në “20,000 specie de abejas” të regjisorit bask Estibaliz Urresola Solaguren.

Dhe “Roter Himmel” nga regjisori gjerman Christian Petzold, i cili fitoi Çmimin e Madh të Jurisë Ariu i Argjendtë. Ariu i Argjendtë për aktoren më të mirë në rol dytësor shkoi për austriaken Thea Ehre, për filmin “Fundi i natës” të regjisorit Christoph Hochhaeuser.

Në kategorinë e filmit të shkurtër, Ariu i Artë shkoi për filmin francez “Les Chenilles” të regjisorëve Michelle dhe Noel Kersewany. Ndërsa çmimi i dokumentarit të Berlinales është për “El eco” të meksikanes Tatiana Huezo.

Dokumentari “Sur l’Adamant”

“Sur l’Adamant” është një dokumentar i fokusuar pikërisht në Adamant, një qendër e veçantë e veçantë e kujdesit ditor e ndërtuar mbi një strukturë lundruese, një maune sugjestive prej druri e vendosur në zemër të Parisit, pikërisht në Seine. Një anije që mirëpret, si një lloj klubi joekskluziv, të gjithë ata që vuajnë nga çrregullime mendore. Këtu këta njerëz ndiqen, kujdesen dhe ndihmohen, por në një mënyrë krejtësisht të natyrshme për të gjetur një mbështetje. Me pak fjalë, në maune secili bën çfarë të dojë dhe jep kontributin e tij personal në masën e çmendurisë së tij. Pas një kohe, ata që e shikojnë dokumentarin e shohin krejt të natyrshme që ata që vizatojnë dhe pikturojnë të ndjejnë në një moment rimishërimin e Van Gogh-ut dhe ata që e duan citatin e kinemasë, ndoshta në mënyrë të papërshtatshme, Wenders dhe Fellini.

“Unë u përpoqa të kthej imazhin e njerëzve që shpesh diskriminohen dhe stigmatizohen”, tha më vonë Philibert, duke lexuar disa rreshta në anglisht, duke theksuar krenarinë e tij që fitoi një dokumentar. Edhe nëse nuk mund të identifikohemi me ta, vazhdoi ai, “mund të gjejmë një humanizëm të përbashkët, ndjenjën e të qenit pjesë e së njëjtës botë”.

Kush është Nicolas Philibert

Nicolas Philibert, i lindur në vitin 1951, është më i njohur për “Të jesh dhe të kesh”, një dokumentar i vitit 2002 i cili filmoi një shkollë rurale pranë Masivit Qendror Francez (Saint-Étienne-sur-Usson). Dhe kjo në periudhën nga dhjetori 2000 deri në qershor 2001. Protagonistë janë trembëdhjetë fëmijë, nga katër deri në trembëdhjetë vjeç, të mbledhur rreth figurës karizmatike të një mësuesi afër pensionit. Bota fshatare me kulturën e saj, ritmet e saj dhe jetën normale shkollore, bisedat e mësuesit me prindërit dhe nxënësit, me pak fjalë, gjithçka e zakonshme që ndodh në një shkollë bëhet e jashtëzakonshme në të vetmin vështrim në dukje aseptik të Nicolas Philibert. rsi-eb

Në foto Artisti i kombit Reshat Arbana dhe poeti i mërgimit Neki Lulaj

 

Neki Lulaj : Si e ka frymëzuar bota shqiptare artin tuaj gjatë gjithë jetës?

Reshat Arbana: Shqiperia ka shërbyer, si mbeshtetje dhe frymëzimpër  vëllezërit kosovarë. Interesimi zgjoi shpresat pas 1912-tës kur Shqipëria  shpalli Pavarësinë. 28 nëntor i vitit 1912 ish një festë  e gëzim i madh,një festë e re shpresëdhënëse që përcaktoi kufinjtë shpirtërorë për shqiptarë.
Duhët thenë se shqiptarët qenë të pavemendshëm kishin menduar e ishin gënjyer se të tjerët do na njihnin këtë ditë.
E kur po tretej gjuha dhe gjaku, disa burra të nderuar shqiptarë rendën pa humbur kohë, të shënonin, me kuq e zi këtë ditë të madhe. Perëndia na i kish dhënë të gjitha: Tokë pjellore, nëntokë të pasur, qiell e pyje plot shpezë, ujë e lumenj, dete plot peshq
Për fat të keq, pas 1912-tës gjysma e trojeve mbetën jashtë kufinjve, për sinqeritetin tanë të tepruar për fajin dhe orekset e Fuqive të Mëdha.
Mëma Shqipëri ishte e pafuqishme për ta ndihmuar sa duhet. Ajo u përpoq për të mbajtur gjallë ndjenjën kombëtare. Shqiptaria kontribuoi për ushqimin shpirtëror të popullit të Kosovës mësues e profesorë shërbyen në shkollat dhe universitetet e Kosovës. Këmbimet e grupeve reciproke artistike nisën të funksionojnë me shumë sukses deri në fillimin e vitit 81.
Të paharrueshme për mua janë shfaqjet e Teatrit Kombëtar si dhe koncertet e artisike.
Të vjen keq që sot këto nisma nuk janë në nivelet e duhura. Institucionet kulturore-artistike shpresojnë të bëjnë më shumë në këtë drejtim.

Neki Lulaj: Si ka ndikuar ndarja në urën kulturore e shpirtërore të kombit tonë?

Reshat Arbana: Në radhë të parë lidhja shpirtërore-dhe arsimore duhet të forcohen e më mirë te arti dhe kultura Këtë punë nuk e bën asnjë mjet tjetër, por për fatin e keq intelektualet „agjerojnë“ heshtin… I tmerrshëm është fenomeni i largimit nga dheu amë në të dy krahët. Askush nuk thotë sa duhet: „Hajde ta bëjmë Shqipërinë!
Por thonë se „nuk bëhemi“. Duan të ikin të gjithë nga sytë këmbët.“
Dita e 28 Nëntorit është nga ditët më të ndritura, më e madhja ditë . Ajo vërtet festohet  në Presidencë, por në radhë të parë ajo është festa e atij që digjet-në heshtje, pa bujë e nuk sheh djathtas e majtas ,me ligësi në bisht të syrit se kë ka në krah-të majtë apo të djathtë Ku nuk punuan, ku nuk kontribuan  e luftuan shqiptarët, por me kontributin e tyre fituan të tjeret dhe jo kombi. Shpesh pyes veten!
Pse ndodhë me ne kështu xhanëm? Kjo që ndodh me ne çfarë është -fati ynë, fatkeqësia apo mallkimi? Dhamë shumë figura të nderuara për Greqinë e Turqinë, po me ta mburren kombet respektive dhe nuk i njohin për shqiptarë. Nuk dua të hidhem ne raste e hollësira-se ato dihen e njihen si raste.

Sa ndikim ka arti për bashkimin kombëtar? Kur do të ngjaj kjo?

Reshat Arbana: Bashkimi kombëtar një ëndërr e kahershme-

Hajde ta fillojmë të lehtësojmë fillimisht marrëdhëniet tregtare duke fshirë burokracitë e pengesat e pakuptueshme qe shpesh hasen, sepse :
Se janë kombe përmbi dhe
Me bashkim këta si dritë kanë dalë
Po ka qitë dreqi ,pushkë ndër ne
Mos me u ba ,dy shqiptar me i ba
At.. Gj.  Fishta .
Këto vargje të Fishtës së madh janë  shumë aktuale edhe sot. Janë bërë disa takime mes qeverive por jo gjithëshka është realizuar.Kontrata e marrëveshjet nuk kanë marrë rrugën e zgjidhjes. Ftohje dhe distancimi nga ideali i madh qe ka dashur të bëhet realitet. Shihet kur lëviz e ecën diçka. Një ditë jam i sigurtë qe ky bashkim do të ndodhë. Po sa do të zgjasë?Nuk e di shembujt janë, edhe i gjen ndër popuj te tjer. Por ne jemi mbështetësit e tij me një za!…

Një sheti mbresëlenëse në Krajë të Ulqinit poeti Neki Lulaj dhe Artisti Reshat Arbana

Neki Lulaj:Ju njësoheni shpesh me heroin e Popullit Isa Boletini.
Çfarë kujtimesh keni nga ky rol ?

Reshat Arbana: Kur kujtoj figurën e Isa Boletinit në filmin „Nëntori i dytë“ mendja me shkon menjëherë tek libri i të nderuarit ,përsonalitetit të madh  Skënder Luarasi “Jeta e Isa Boletinit“.
Libri më frymëzoi e më ngriti respektin për këtë trim e burrë të madh të kombit. Isha në studime në shkollën e artit dramatik në Tiranë. Mund t‘u them se përnjëherë, m‘u ngjall një ëndërr një dëshirë e patreguar mendoja gjithmonë: “Ah, sikur të më jepej rasti ta interpretojakëtë figurë të madhe të kombit shqiptar! E çuditërisht dita erdhi. Ishte viti 1982, shtatëdhjetëvjetori i ngritjes së flamurit. Erdhi porosia nga lart : Për këtë ditë të shënuar duhet realizuar një film i mirëfilltë artistik.
Për shkrimin e skenarit ju besua njeriut të madh të letrave Dhimitër Shuturiqit dhe dhëndërrit të tij Kiço Blushi.
U zhvillua auditimi për të vendosur për aktoret dhe mua m‘u besua roli i ISAIT. Sa nuk fluturova nga gëzimi e lumturia. Filmi ishte shumë i vështirë për t‘u realizuar. Sot është tepër vështirë, shumë e vështirë dhe nuk e di nëse do mund ta bëjmë  realitet realizimin  e tij. Por organizimi i mirë dhe dëshira e madhe tek të gjithë bëri të mundur realizimin e kësaj ndermarrjeje të madhe
për kinematografinë shqiptare.
Filmi u shfaq me shumë sukses. Nuk rri dot pa qendrua ne një moment që vërtet më tronditi pas pak ditësh. Figura e Isait ishte prekur, ish shkurtuar Po përpiqem ta sjell të shkurtuar këtë moment: Kur Isait me luftëtarët e tij vazhdonte rrugën për në Vlorë, has në batalionin ndëshkimor që kishin bërë reprazalje një fshat zhvillohet një betejë mes shqiptarëve  dhe serbomalazezëve.(ku këta ja u futshin kokën ne uij pa mëshirë dhe donin ti mbytnin nga hasmerija duke harruar se ishin në gjirim te filmit) Luftëtarët e Isës ishin kosovarët e Rrashbullit (Durrës) .
Vlonjatet ishin ishin veshuur si serbo malazezë. Pasi e asgjësojnë batalionin naçallnikun e zënë rob. E sjellin para Isës, i cili po dredhte një cigare mbështetur në një shkëmb, bashkë me SALI Drenicën.
Naçallniku i drejtohët Isës:
ISA Boletini ti mund të vish në Beograd. Të marresh e të gëzosh,troje e shtëpi, etj
Isa pa ngritur fare kokën, u thotë luftëtarëve:
-Të pushkatohet
Naçallniku kthehet me forcë dhe i thotë plot urrrejtje:
„Shqiptarët s`kanë për të fituar kurrë.
Ju s`keni ditur dhe nuk dini të drejtoni shtet!
Qetë-qetë, Isa ia ndryshon ekzekutimin:
–  Të varet!
Ishte vërtet një episod i rrallë që, nëse duam ta përsërisnim, gjë që është e pamundur, duhen miliona e një mund i madh.
Sebep për ta hequr këtë episod ish vetëm një mendim,i hedhur nga dikushi. Askushi tha:
“Mos tingëllon pak keq?
Kaq u desh dhe të tjerët ranë dakord.U kërkua ky episod pas rrëzimit të sistemit, por më kot. Ai nuk u gjet kurrë. Eh, dhimbje!
Megjithate jam i lumtur, që ky film u realizua dhe i mbeti popullit.
Te falenderoj nga zemra,për mendimin dhe konsideratën tuaj lidhur me pjesën me të rëndësishme për një aktor. Edhe ky mendim i juaji një vlerësim artistik, profesionalisht i goditur që e shprehin dhe shumë te tjerë. Sot edhe unë kam kuptuar se statura (trupi) zëri, forca e brendshme e një aktori janë armët më të rëndësishme për artistin.
Vetëm duhet thënë që ka edhe aktorë që nga fiziku nuk janë të mëdhenj. Zërin nuk e kanë të fortë dhe portretin pa ndonjë veçori dhe të mbërthejnë në skenë apo film me interpretimin e tyre.
Çfarë i bën këta të mëdhenj e të vlerësuar? Çfarë i veçon?
Është forca e tyre e brendshme emocionale, besimi që kanë në atë që thonë, në atë që bëhet dhe nga mënyra si e bëjnë  e ndërtojnë rolin ndihmuar nga aktorët e mëdhenj.

Nje diskutim miqësor për librin e Fahri Musliut Bekim Fehmiu Odiseu i Kosovës

Neki Lulaj:
Si e përjetoni si artist mirënjohjen e kombit për atë që bëni?
Çfarë ka mbetur në kujtesën tuaj nga teatri?

Reshat Arbana:Të falemindërit, profesor poeti Neki Lulaj, për vlerësimin që më beni.
Unë përpiqem të jem gjeografia e terë shqiptarisë . Me mberthen nostalgjija, kur më bejne këtë
Çfarë ka mbetur në kujtesën  time nga aq teater.Fare thejesht mund të përgjigjem:Ajo plajadë e mrekullueshëm aktorësh që mbante brënda mureve të tij ai institucion me vlera kombëtare.
Figura që për mua janë një gjerdan i artë. S`dua të përmend emra, se nuk dua të harroj ndonjë. Ka mes tyre që edhe pse mund të keët luajtur në role episodike është ngulur thellë ne mendjen time dhe spektatorit. Shkolla vërtet ka meritat e veta, por teatri me kolosët e tij ka qenë për mua shkolla më e lartë e më e madhe ,nga vlerat.  Mësova në  teatër se si realizoheshin ato elemente që kishim studiuar në shkollë,në skenë aty mes partnerëve. Mësova si te eci normalisht , në skenë, si të dëgjoj partnerin si ti flas, si t‘i përgjigjem, si të mbaj qëndrimetj….etj elemente të një rëndësije të veçantë për një aktor.

Vizitë varrit të Ymer Prizrenit Kryetar i parë i Shqipërisë se katër vilajeteve Reshat Arbana dhe Neki Lulaj

Neki Lulaj: Cili ka qenë vlerësimi më i madh që keni marrë?

Reshat Arbana : Jam i lumtur pa diskutim.I gëzoj të gjitha nderet dhe vlerësimet nga organet e fushës së artit dhe të shtetit. Mbi të gjitha, vlerësimet më të larta e me  të ndjera i kam nga populli im, të cilit i përulem përjetësisht.
Nësë do ulesha ndonjë ditë e të shkruaja ndonjë libër për përshtypjet, urimet e falënderimet që marr nga populli, do duhej kohë, kohë, e libër voliminoz, sepse vërtetë ato janë pa fund.Çdo herë shumë çdo ditë që dal në pazar kur ndodhem në ambiente të ndryshme, takimet me popullin janë emocionuese.
U duket e pabesueshme një rast i veçantë që më takojnë e që më kanë aq pranë. Këto raste janë vërtet të përditëshme. Njerëzit janë të kategorive të ndryshme.
Ato bëhen burim frymëzimi e të shtyjnë që akoma të bësh më shumë për ta. Kjo temë kërkon shumë kohë, sepse shumë e pa fund janë fjalët e zemrës që u dalin nga shpirti me dashuri e mall të patreguar.

Një kafe dhe bisedë miqesh në Tiranë poeti Neki Lulaj dhe Artisti Reshat Arbana

Neki Lulaj: Çfarë keni marrë nga jeta në një kohë që i keni dhënë shumë asaj?

Reshat Arbana : Nuk kisha deshirë ta mbyll këtë intervistë pa renditur edhe ndonjë pakënaqësi apo vlerësim i munguar. Dëgjo miku im; Punuam e nuk përtuam në jetë, sakrifikuam e u lodhëm u përpoqëm e luftuam të keqen-sjelljet komportimet, marrëdhëniet njerëzore dhe komunikimi mes njerëzve.
Përfundimisht,vlersimet e nderimet respekti ,me i madh sigurisht,është nga populli -pa diskutim ndaj i perulem me plot respekt atij i jam borxhli për jetë.
Vetë filmi artistik i ketyre ditëve të cilin jemi në përfundim të gjirimit me titull“Vdekja le të pres“ ka dmth. e vet.

Një kafe pas Intervistës në shtëpinë e të shumë çmuarit Reshat Arbana fror 2023

Biografia e Artistit të Popullit Reshat Arbana
Lindi më 15 shtator 1940 në Tiranë, Shqipëri.
Ai është një aktor teatri dhe filmi. Një nga aktorët më popullorë të kinemasë shqiptare, me mbi 35 role, duke filluar që nga viti 1963.
Pasi i kreu studimet në shkollën e lartë për aktorë “Aleksander Moisiu” pranë Teatrit Kombëtar në Tiranë, më 1968, filloi punë në Radio Tirana. Nga viti 1977 e deri sa doli në pension ishte aktor i Teatrit Kombëtar të Tiranës.
Ndër rolet më të spikatura në film janë: Samiu tek Fije që priten 1976, Prefekti tek Gjeneral gramafoni 1978, Bimbashi tek Liri a vdekje 1979, Isa Boletini tek Nëntori i dytë 1982, Ahmeti tek Dora e ngrohtë 1983, Adnani tek Hije që mbeten pas 1985, Aliu tek Binarët 1987, Emili tek Rikonstruksioni 1988, Kuke Memini tek Balada e Kurbinit 1990. Për rolet e Dajlan Beut tek Kush vdes në këmbë 1984 dhe Kryetarit të Këshillit tek Kur hapen dyert e jetës 1986 ka fituar Medalionin e Festivalit të Filmit më 1985 e 1987.
Në maj 2004 u rikthye në skenën e Teatrit Kombëtar me rolin e protagonistit në dramën Streha e të harruarve.
Më 7 tetor 2011 Presidenti i Republikës, Bamir Topi i akordoi zotit Reshat Arbana Urdhërin “Nderi i Kombit” me motivacionin: “Aktorit të shquar të teatrit dhe kinematografisë, i cili me interpretimin mjeshtëror dhe origjinalitetin e tij u bë një artist popullor e shumë i dashur për publikun, rolet e të cilit kanë pasuruar me vlera të reja kulturën kombëtare.”
Më 26 nëntor 2011 në koncertin “Nëntori i Dytë” organizuar në kuadrin e Javës së Kulturës Shqiptare me rastin e 99-vjetorit të shpalljes së Pavarësisë së Shqipërisë, Shoqata shqiptare në Parma të Italisë “Scanderbeg” i dorëzoi çmimin “Skënderbeu – Diaspora shqiptare në Itali” zotit Reshat Arbana të akorduar në emër të 24 shoqatave dhe subjekteve në Itali me motivacionin: “Për personalitetin e jashtëzakonshëm, cilësinë artistike dhe frymëzimin me të cilin ka interpretuar role, histori, ngjarje, duke i pasuruar me humanizmin dhe kulturën që e karakterizon përherë.”
Çmimi ju dorëzua nga përgjegjesi i organizimit të shoqatës “Scanderbeg Parma” zoti Durim Lika.
Filmat e luajtura në Kosovën e pas luftë herë si Bajram Curr,e herë si Isa Boletin nga cilësija dhe numri veç sa ja shtojnë namin e krenarinë kombëtare ketij artisti të madh.Kurse filmi artistiki ketij viti 2023 qe pritet se shpejtë të përfundojë se gjiruari me titull“VDEKJA LE TE PRES“ka një dmth të madhe dhe një mesazh shumë të çmuar.
I uoj jetë të gjatë dhe e falenderoj Artistin e Kombit Reshat Arbana për recitimin, interpretimin e poezive te mia dhe për këtë intervistë
Tiranë, shkurt 2023

Arti në zi! Ndërron jetë në moshën 85-vjeçare aktorja Mimika Luca. Aktorja e madhe e skenës shqiptare ndërroi jetë nga ishemia cerebrale.

Një aktore shumëdimensionale si në teatër ashtu edhe në kinematografi, pas njohjes me bashkëshortin e saj Ndrek Luca, një aktor i jashtëzakonshëm edhe ky për interpretimin e karaktereve dhe figurave artistike, Mimika Luca iu përkushtua me dashuri artit dramatik dhe ku pati sukses në interpretimet e saj.

KUSH ISHTE LUCA
Mimika Luca u lind në Gjirokastër, më 24 dhjetor të vitit 1937. Interpretoi në skenën e Teatrit të Operas dhe Baletit, si balerinë, nga 1951 – 1962.

Më 1962 pranohet aktore në Teatrin Popullor.

Gjatë karrierës së saj 15-vjeçare si aktore Mimika Luca ka interpretuar në rreth 30 rrole ku ndër to do të veçonim Luçia te “Borgjezi fisnik”, Tjen Ny te “Muri i madh”, Dila te drama “Cuca e maleve”, Nica te “Gjenerali i ushtrisë së vdekur”, Laja te “Kur hidheshin themelet”, Sonja te “Xhaxha Vanja”. Interpretimin e saj ndër më të mirët e ka në dramën “Drita”, dramë e shkruar nga vetë aktorja.

Mimika Luca interpretoi gjithashtu edhe në 12 filma artistikë, si “Treni niset në shtatë pa pesë” “Përrallë nga e kaluara” “Taulanti kërkon një motër” e shumë të tjerë. Shkroi edhe disa drama, të cilat u vunë në Teatrin Popullor, më e njohura “Drita”, etj. Në vitin 1977 kalon pedagoge në Institutin e Lartë të Arteve, dega dramë.

Në vitin 1977 ajo emërohet edhe pedagoge në “Institutin e Lartë të Arteve” dega e Dramës.bw

Dashi

Kushtojini vëmendje maksimale dashurisë sot sepse keni hënën e kundërt. Për sa i përket punës, duhet të mbani nën kontroll paratë dhe të merreni me çështje të pazgjidhura.

 

Demi

Sot do keni një dëshirë të madhe për dashurinë ndaj nëse jeni beqarë mos u mbyllni në shtëpi ndërsa çiftet do mund të përjetojnë emocione të bukura. Në punë keni nevojë për pak kujdes sepse me Merkurin disonant jo gjithçka shkon në mënyrë perfekte.

 

Binjakët

Ditë e bukur për të jetuar emocionet në maksimum. Organizoni diçka të këndshme me partnerin dhe në punë përpiquni të mendoni se çfarë dëshironi realisht në të ardhmen dhe filloni të bëni plane.

 

Gaforrja

Në dashuri aktivizoni një valë të bukur pozitiviteti për të shfrytëzuar sa më shumë. Nga ana tjetër, në planin e punës, ndryshime janë në horizont, por pozitive.

 

Luani

Këtë të diel mbërrin pak lodhje, për shkak të stresit të akumuluar. Mundohuni të pushoni dhe të shijoni ditën me të dashurit tuaj, nesër do të mendoni për punën.

 

Virgjëresha

Në dashuri ka pasur disa probleme ditët e fundit por pak pozitivitet rikthehet. Në punë gjithçka po shkon mirë dhe prisni lajme të mira.

 

Peshorja

Këtë ditë do t’ju duhet të përballeni me biseda të pakëndshme me partnerin, por është më mirë t’i sqaroni sesa të grumbulloni keqkuptime. Zgjidhjet e bukura mbërrijnë në punë.

 

Akrepi

Organizoni diçka të bukur sot sepse jeni veçanërisht pozitivë dhe me shpirt. Në punë është një periudhë optimale dhe së shpejti do të vijnë lajme të mira.

 

Shigjetari

Tregohuni të kujdesshëm sot në dashuri edhe nëse problemet e mëdha janë zgjidhur. Në punë është koha për të kthyer faqen dhe për të nisur një rrugë të re.

 

Bricjapi

Ka ardhur koha të afirmoheni si në dashuri ashtu edhe në punë. Nëse nuk po merrni atë që dëshironi, shkoni merrni atë.

 

Ujori

Sot është dita e përsosur për t’u hapur ndaj dashurisë pas një periudhe bllokimi. Gjithçka po shkon mirë në punë, sidomos projektet e reja.

 

Peshqit

Kini kujdes në dashuri sepse mund të ketë grindje të vogla. Gjithçka po shkon mirë në punë, një epokë e artë është përpara.

 

Naim Frasheri (1923-1975). Aktor i shquar. Lindi ne Leskovik, me 15 gusht, nga nje dere e fisme atdhetaresh e dijetaresh. Qysh nxenes ne Gjimnazin e Tiranes, me 1943, u aktivizua si amator ne pergatitjen e shfaqjes se drames Vilhelm Teli te F. Shilerit, nen kujdesin e prof. Aleks Budes dhe me regjine e Fiqiret Fterres. Si partizan mori pjese ne grupin teatror te Priskes, i cili me 28 nentor 1944 shfaqi pjesen partizanet te Fatmir Gjates*, ku luajti nje nga rolet kryesore, ate te komisarit.

Ishte nder aktoret themelues te Teatrit Kombetar* (me 24 maj 1945, i quajtur Teatri i Shtetit, ndersa me 1947 Teatri Popullor). Ne 30 vjet pune te pareshtur krijuese prane Teatrit Kombetar, me artin e tij te fuqishem e brilant ai gdhendi nje galeri te vertete figurash artistike. Numerohen mbi 80 role nga dramaturgjia shqiptare dhe ajo boterore. Pas nje sere rolesh episodike ne dramat sovjetike dhe te autoritareve te rjere nga vendet e Europes Lindore, regjisori Pandi Stillu* i besoi rolin e Fjodorovit ne dramen Invadimi, e Leonid Leonovit, 1947, qe shenoi edhe zbulimin e tij si aktor i emocioneve te medha.

Ne vitin 1956, luajti qysh ne premieren e pare te drames Familja e peshkatarit te Sulejman Pitarkes* rolin e Selimit, duke jetesuar figuren e nje te riu ambicioz, ne procesin e bjerrjes politike e morale, gjegjesisht polit antagonist te konfliktit. Rritje te ndjeshme pesoi krijimtaria e tij aktoriale me interpretimin qe i bero rolit te Ferdinandit ne dramen Intrige e dashuri e Frederik Shilerit, regjisor Mihal Luarasi*.

Ketu paraqiti me nje emocion te thelle trazimin shpirteror te te riut fisnik, shkaktuar nga rrethana mbytese konservatore e kohes, me fatalitetin qe vinte prej keqkuptimeve, paragjykimeve dhe diferencimeve sociale ne pamundesine e jetesimit te dashurise se tij per Luiza Milerin, nje vajze e brishte e poetike nga shtesat e varfra te shoqerise. Me vone, ai interpretoi me patos dramatik rolin e Havardit te drama Rrenje te thella, me regjisorin rus Kricko.

Aktor i shumeanshem, me nje prerje natyrale e te fuqishme kah tragjikja, N. Frasheri provoi me sukses edhe ne gjinine e komedise, duke i kushtuar gjithkund vemendje zberthimit te botes se brendshme, kundershtive dhe mosperputhjeve qe buronin nga karakteri kontradiktor i personazhit; po ashtu, u dha forme te mprehte teprise se ndjenjave dhe pasioneve te ekzaltuara, te cilat shfaqeshin ne nje forme komike, vecse gjithhere te besueshme, realiste, te verteta.

Me 1961, luajti mrekullisht Hamletin, princin fisnik, mesues i se drejtes legjitime dhe i kurores. Pos te tjerave, ai theksoi frymen dhe vetedijen shqiptare ne gjykimin dhe vleresimin moral sa i takon tradhtise bashkeshortore si dhe krimin brenda familjes, vellai ndaj vellait. Tonet e buta, veshtrimi i embel, hiri skenik prej djaloshi te dashuruar e plot virtyte u gershetuan me vlimet psikike, patosin romantik, ndjenjat sublime, klithmat hakmarrese, shperthimet dhe akuzat, ndjeshmerine e thelle te princit te fyer e te poshteruar.

Nga skenat me tronditese, ku shpirti i tij i fyer merrte hov e shkumezonte ishte ajo me nenen, per fat te mire pjeserisht e regjistruar. Gjenia krijuese e tij barabitej me realizimet me te mira qe i ishin bere ketij roli asokohe ne disa vende europiane, sikunder vete sakaq parapelqente te pervetesonte e te mesonte nga loja e Aleksander Moisiut* dhe Hamleti i tij i famshem. Nje kulm i dyte i aktrimit te N. Frasherit vjen tanime nga dramaturgjia shqipe: Jonuz Bruga ne dramen Familja e peshkatarit e Sulejman Pitarkes* (versioni i vitit 1974, regjisor Misto Zoto*).

Interpretimi i tij pasional dhe i dhimbshem i dha fryme nje figure te kahut dramatik, gjithashtu epik, me spikama dhe ngjyrime te qarta sa kombetare shqiptare, aq edhe humane. Serish doli ne pah temperamenti i tij shperthyes si aktor tragjik, ashtu sikunder edhe gjendjet e renda pezmatike, karakteristika  keto te kudogjendura dhe shenjuese per vlerat dhe profilin e tij aktorial .Edhe ketu skena me te birin ,Selimin ,qe pat marre udhen  e tradhtise ,mbetet  e paperseritshem per nga fuqia  e larte emocionale ,thellesia e dhimbjes ,vlimi psikik ,duke nxjerre ne pah aftesite e tij per te artikuluar dhe percjelle me afsh skajshme ekzistenciale te prindit, tashme ne caqet e paradigmes dhe arketipit etnopsikologjik shqiptar.

Me rolin e Vinickit (Xhaxha Vanja e Cehovit, 1964, regjisor Andrea Malo*) ai pikturoi me elegance dhe emocion intelektualin, shkrimtarin dhe njeriun e ndershem, punetor e fisnik, gjithashtu fatkeq nga dashuria e parealizuar, nga rrethanat mbytese te jetes ne province, si dhe mediokriteti intelektual. Ne vitin 1965 interpretoi Edgarin te tragjedia Mbreti Lir e regjisorit Pandi Stillu*, rol ky i nje natyre tjeter, tashme “negative”, kontradiktor, dinak, hakmarres dhe autoritar, duke e kthyer keshtu formatin dhe klishene e tij interpretative (te parapelqyer nga regjisoret) dhe duke e begatuar talentin me qasje te reja, krahasuar me rolet e shumta te heronjve, te dashnoreve apo te personazheve pozitive qe pat luajtur rendom me pare.

Palitra e pasur interpretative e N. Frasherit perfshin edhe shume figura te tjera ne mbi 30 vjet karriere artistike, ku vecohen ajo e kuestorit italian (Qielli i kuq e Tefik Caushit*, 1965), e Ribakovit (Oret e Kremlinit e N. Pogodinit, 1957), e Shpendit (Mbi germadha e F. Pacramit), e Teodorit (Qeni i kopshtarit e Lope de Veges), e gjeneralit (Gjenerali i ushtrise se vdekur, roman i I. Kadarese*, dramatizuar nga P.Mani*, 1971), e dhjetra te tjere. Aktrimi i N. Frasherit spikati per tonimin e qarte tragjik e dramatik, per nje shpirt me natyre shperthyese.

Dritheruese e plot pasion ne skene, ne lojen e tij ngahere buiste nje ndjeshmeri e larte, e vetvetishme, spontane, burimore si dhe nje temperament eruptiv. Packa se i vrullshem dhe here-here patetik (ne fillimet e veta), loja e tij erdhi duke fituar permase dhe thellesi emocionale duke qene gjithashtu i bute, shpesh lirike e poetike, pasi ai kishte cilesi te sprovuara vokale, nje ze natyror prej kengetari, ashtu tingellues, tenor, me nje timber te paster, ku vibronin e fitonin ngjyre nota e gjendje te dhimbshme. Kishte nje portret e hir skenik te dukshem, qe i falte sharme e bukuri.

Ishte aktor me vullnet per te fituar dije e kulture, i perkushtuar si artist-qytetar ne mbarevajtjen e puneve ne Teatrin Kombetar, fisnik e miqesor, sakaq me humor te mire dhe inkurajues per koleget dhe aktoret e rinj. Per cilesi morale dhe profesionale iu dha titulli i larte per kohen, Hero i Punes Socialiste. Njohurite profesionale dhe puna analitike ne zberthimin e roleve ishin tipare qe e shoqeruan gjate gjithe karrieres, cka vihej re ne menyren se si i bente te tijat pervuajtjet tragjike e dramatike te figurave te medha (Hamleti, Edgari, Voinici, Jonuz Bruga gjenerali etj).

N. Frasheri me talentin e madh, beri te dukshem psikiken e tronditur te personazheve te njohur, dinte te hynte lirisht aty, duke u dhene trajte te bukur skenike brengave e traumave rrenuese te njeriut ne udhekryq; arrinte qe te perfaqesonte me nje gjuhe shprehese gjendet e ndera psikike, shpesh pa rrugedalje apo edhe fatale. Sado qe me ngarkesa e tensione shpirterore te skajshme, loja e tij nuk ishte bertitese, declarative, patetike. Perkundrazi, rolet qe ai jetesoi, te gjendura shpesh ne zgripe ekzistenciale, shquheshin per forcen realiste, ishin te pervuajtuar, teper njerezore dhe bindese.

Si aktor serioz, ai punonte me perkushtim edhe per vizatimin e roleve te dyta, deri edhe ato episodiket (Vand der Lube te Procesi i Lajpcigut, kryetari i gjykates te Revizori e N. Gogolit, Mahmudi te Halili dhe Hajria e Kole Jakoves*, oficeri turk te Dragoi i Dragobise etj.). Nderkaq, N. Frasherit ishte nje nga mjeshtrit e interpretimit te fjales artistike (p.sh. recitimi i poemes Bageti e bujqesi e N. Frasherit etj).

Dashuronte muziken, sidomos ate klasike, simfonike, operistike, cka e frymezonte dhe e ndihmonte se tepermi ne krijimin e gjendjes se deshiruar emocionale kundruall roleve. Megjithese ishte pak i aktivizuar per arsye te vdekjes se parakohshme a ndonje paragjykimi si “aktor teatri”, N. Frasheri ka luajtur edhe disa role ne kinematografi. Keshtu, interpretoi ne filmat ruso-shqiptare Skenderbeu, 1953 (Pali), Furtuna, 1959 (Qemali); ne filmat e pare artistike shqiptare Femijet e saj, 1956 (mesuesi) dhe Tana, 1958 (Stefani).

Me pas ka luajtur ne filmat Gjurma (doktor Artani), Plage te vjetra (kirurgu) etj. Roli me i realizuar ne kinematografi ishte majori Fon Shtolc te Ngadhnjim mbi vdekjen, ku u dallua per veshtrimin realist, qasjen interesante ne ravijezimin e karakterit te personazhit duke e zhveshur ate nga skema dhe paragjykimet mbi “te keqin”, “armikun”, “kriminelin”, perkundrazi duke i dhene veprimit besueshmeri, ne saje te lojes me kundershtite midis dukjes kinse njerezore te ketij oficeri nazist dhe thelbit prej njeriu te eger.

N. Frasheri ka dhene ndihmese te vyer edhe ne pergatitjen e aktoreve te rinj, si pedagog i mjeshterise se aktorit qysh me ngritjen e shkolles se larte per aktore “Aleksander Moisiu”* prane Teatrit Popullor* dhe me vone ne degen dramatike te Institutit te Larte te Arteve*. Ishte laureate i Cmimit te Republikes. Mbante titullin “Artist i Popullit”. Vdiq me 18 shkurt 1975.

Simboli i festivalit Berlinale.