Iniciativa zvicerane për ndalimin e mbajtjes së shamisë në institucionet shkollore ka gjeneruar një debat të thellë shoqëror e politik, por nga një perspektivë pedagogjike, juridike dhe sociologjike, kjo masë paraqitet si një qasje e arsyeshme dhe e orientuar drejt mbrojtjes së mirëqenies së fëmijëve, veçanërisht të vajzave. Qëllimi kryesor i masës nuk është kufizimi i lirisë fetare, por mbrojtja e të miturve nga presioni, imponimi dhe praktikat që mund të ndikojnë në zhvillimin e tyre të lirë dhe të pandikuar. Duke qenë se shkollat publike në Zvicër funksionojnë mbi parimin e neutralitetit laik, vendosja e simboleve fetare në mjedisin arsimor ngre dilema të rëndësishme të natyrës etike dhe institucionale.

Përvoja profesionale e shumë mësuesve dhe specialistëve të edukimit tregon se në disa raste, brenda komunitetit shqiptar mysliman është vërejtur tendenca për t’i nxitur ose detyruar vajzat e mitura të mbajnë shami, shpesh si rezultat i ndikimit të prindërve me qasje konservatore ose të figurave fetare të paformuara adekuat. Në këto situata, përdorimi i shamisë nuk shfaqet si një akt i zgjedhjes së lirë të fëmijës, por si shprehje e normave dhe pritshmërive të imponuara. Kjo bie ndesh me të drejtat themelore të fëmijëve në një shoqëri demokratike si Zvicra, ku prioritet mbetet liria personale, integriteti psikologjik dhe zhvillimi autonom.

Raportet e mësuesve dhe psikologëve shkollorë në disa kantone tregojnë gjithashtu se vajzat që mbajnë shami shpesh ndihen të izoluara nga bashkëmoshataret, duke u përballur me ndasi sociale dhe sfida integrimi. Kjo situatë cenon funksionin themelor të shkollës si hapësirë e barabartë socializimi, ku çdo fëmijë duhet të ketë mundësi të njëjta pjesëmarrjeje pa barriera të natyrës simbolike, kulturore apo fetare. Ndalimi i shamisë gjatë orarit mësimor, në këtë kuptim, kontribuon në krijimin e një mjedisi arsimor që i trajton të gjithë nxënësit në mënyrë të barabartë dhe u mundëson vajzave të ndihen pjesë integrale e komunitetit shkollor.

Nga perspektiva kulturore dhe historike shqiptare, mbajtja e shamisë si detyrim nuk përbën pjesë të traditës autentike shqiptare. Ajo lidhet më shumë me praktika të një kulture të importuar, që nuk përkon me vlerat e emancipimit, barazisë dhe modernitetit, të cilat kanë shoqëruar aspiratat e popullit shqiptar ndër shekuj. Shkolla, si institucion i dijes dhe zhvillimit, nuk mund të jetë vend ku normat e fanatizmit apo të imponimit fetar gjejnë hapësirë për të kufizuar lirinë e vajzave të mitura.

Në qendër të çdo diskutimi që lidhet me fëmijët duhet të qëndrojë parimi i mbrojtjes së tyre. Një vajzë e detyruar të mbajë shami, qoftë nga prindërit, qoftë nga rrethi social, nuk ushtron lirinë e saj, por i nënshtrohet një norme që e pengon të ndërtojë identitetin personal në mënyrë të pavarur. Ndalimi i shamisë në shkolla, si masë, synon pikërisht eliminimin e këtij presioni dhe krijimin e kushteve optimale për zhvillimin emocional, intelektual dhe social të vajzave.

Për këto arsye, iniciativa për ndalimin e shamisë në shkolla duhet parë si një masë mbrojtëse, jo ndëshkuese; si një mekanizëm për forcimin e neutralitetit institucional, jo si kufizim i lirisë fetare; dhe si një angazhim për garantimin e mundësive të barabarta për të gjitha vajzat në shoqërinë zvicerane. Ajo synon t’i japë përparësi të gjitha parimeve të demokracisë, barazisë dhe integrimit, të cilat përbëjnë bazën themelore të sistemit arsimor zviceran.

Në përfundim, fëmijët në Zvicër duhet të gëzojnë të drejtën për t’u rritur në një mjedis të lirë nga çdo formë detyrimi, të barabartë në mundësi dhe të mbrojtur nga praktika që cenojnë integritetin e tyre personal. Ndalimi i shamisë në shkolla përfaqëson një hap të rëndësishëm në këtë drejtim—një hap që mbron vajzat, promovon zhvillimin e tyre dhe forcon vlerat demokratike të shoqërisë zvicerane.

Gjenevë, 04. 12. 2025 Nexhmije Mehmetaj

Voal.ch sqaron si me poshte:

Peticioni kërkon ndalimin e shamive islame në të gjitha shkollat ​​në Zvicër

Ndalimi i shamive islame në të gjitha shkollat ​​publike në Zvicër ka mbërritur në Bernë.

Komiteti Egerkingen, i lidhur me Partinë Popullore Zvicerane (SVP/UDC), dorëzoi një peticion me 12,000 nënshkrime në Bernë të hënën.

Ky është rezultat i një debati të nxehtë që filloi verën e kaluar në Zvicrën gjermanishtfolëse. E gjitha filloi këtë verë në Eschenbach, një qytet me rreth 10,000 banorë në kantonin e St. Gallen. Një mësuese myslimane – ose të paktën një grua që dëshironte të jepte mësim në një shkollë fillore lokale – iu refuzua një pozicion për shkak të shamisë së saj, pas një proteste publike nga disa banorë që kërkuan arsim “fetarisht neutral”.

Në Zvicrën gjermanishtfolëse, çështja mori shpejt një dimension politik.

Një ndalim i shamive në shkolla tani po debatohet në parlamentet kantonale të St. Gallen dhe Aargau.

Edhe në Zürih, Partia Popullore Zvicerane (SVP/UDC) sapo e ka ringjallur idenë.

Shamite e kokës së feve të tjera nuk janë në shënjestër

Çështja tani ka arritur në nivel kombëtar, pasi Komiteti Egerkingen, një shoqatë e afërt me SVP/UDC, ka paraqitur një peticion për këtë çështje. Ai bën thirrje për ndalimin e shamive të kokës të lidhura me Islamin në shkollat ​​publike zvicerane, për mësuesit dhe nxënësit njësoj, nga kopshti deri në universitet. Mbulesat e kokës së feve të tjera, siç është kipa hebraike, nuk do të preken.

Ky ndalim i synuar i Islamit është një mënyrë për të parandaluar indoktrinimin, sipas Walter Wobmann, president i Komitetit Egerkingen dhe ish-Këshilltar Kombëtar i SVP/UDC. “Shamia simbolizon vlera shumë të ndryshme nga ato të vendit tonë, i cili është një vend demokratik dhe i lirë. Dhe pozicione të tilla ekstreme si ato të mishëruara nga Islami politik nuk kanë vend këtu. Ato nuk duhet të lejohen të zënë rrënjë gradualisht.” “Kufizimi i ndikimit të Islamit në shkolla” Teksti shtrihet edhe në praktikat e tjera fetare: asnjë riplanifikim i provimeve gjatë Ramazanit, as festa për festat myslimane. Sipas Walter Wobmann, kjo është një mënyrë për të kufizuar ndikimin e Islamit në shkolla.

“Ne nuk duam rregulla të veçanta për fëmijët myslimanë sepse jetojmë në një vend të orientuar nga të krishterët, një vend perëndimor. Dhe sigurisht që nuk është e nevojshme të kemi një fe të re në shkolla që më pas do të bëhej dominuese. Ky është problemi: ne kemi festat tona dhe nuk ka nevojë për rregulla të veçanta për myslimanët”, këmbëngul ai.