Shpenzimet faktike deri në nëntor të këtij viti për Programin e Rindërtimit kapën vlerën 80 miliardë lekë, apo rreth 730 milionë euro. Teksa po mbyllet viti i katërt i zbatimit, askush nuk di të thotë me saktësi se kur do të përfundojë. Tirana dhe Durrësi vijojnë të jenë kantiere të hapura në disa drejtime. Zvarritja e procesit të përfundimit të banesave ka bërë që ende mijëra familje të mbeten peng i shtëpive me qira. Bonusi i paguar për to nga buxheti i shtetit nga fillimi i programit e deri në fund të këtij viti llogaritet në rreth 80 milionë euro. Përtej dramës sociale, ajo që ngre më shumë pikëpyetje është mungesa e një bilanci se çfarë ka ndodhur me qindra miliona eurot e shpenzuara. Negocimi në tavolinë i rindërtimit, mungesa e transparencës nga bashkitë dhe qeveria për ecurinë, si dhe copëzimi në disa institucione i programit, e ka bërë të vështirë të kuptohet çfarë është përfunduar, çfarë është në proces e çfarë mbetet ende për t’u bërë, shkruan Nertila Maho në revistën Monitor.

Prej fillimit të vitit 2020 e deri në nëntor 2023, shpenzimet faktike për rindërtimin, programin më të madh që ka zbatuar ndonjëherë një qeveri në vendin tonë, ishin rreth 80 miliardë lekë ( 730 milionë euro), sipas të dhënave zyrtare të Ministrisë së Financave.

Ky program nisi në funksion të rikuperimit të pasojave që shkaktoi tërmeti shkatërrues i 26 nëntorit 2019 dhe ende vijon me kantiere të hapura.

ur kanë kaluar katër vite dhe po hyjmë në të pestin, është bërë gjithmonë e më e vështirë të kuptohet se pse ende mijëra familje janë rrugëve pa marrë banesën e premtuar.

Në fillim, projekti nisi me hapa të shpejtë dhe peshën më të madhe e përqendroi në vitet 2021 dhe 2022, kur nisën të shpërndaheshin banesat e para të reja.

Këtë vit, edhe vetë përfaqësuesve të qeverisë apo njësive vendore të prekura duket sikur u ka rënë ritmi i deklaratave për një program që përfundimi i shtyhet vazhdimisht.

Rindërtimi pati kontraste edhe në zbatim, ku projektet që u menaxhuan nga donatorët përfunduan ndërsa projektet me mbështetjen e buxhetit vijojnë.

Në këtë kontekst, krahasimi është i thjeshtë. Turqia, që u angazhua me një projekt të madh në Laç, përfundoi në kohë rekord ndërtimin e mbi 500 apartamenteve që u kaluan më pas qytetarëve.

Më shpejt përfundoi edhe Thumana, ku u ndërtuan 278 apartamente dhe 155 njësi individuale. Pak më shumë se 500 njësi individuale banimi janë përfunduar që vitin e kaluar edhe në rrethinat e Tiranës në zona si Vaqarri, Zall Herri, Ndroqi.

Dy lagjet e reja që po ngrihen në kryeqytet lidhur me rindërtimin, siç është “5 Maji” dhe “KombinArt” janë ende në proces dhe mijëra familje mbeten në shtëpi me qira në pritje të përfundimit.

Në Durrës, deri më tani, kanë marrë një banesë të re 331 familje, por më të shumtë janë ata që ende nuk e kanë marrë një të tillë dhe që pritet të transferohen në Spitallë, ku punimet vijojnë.

Kur pjesa e luanit e programit të Rindërtimit tashmë është konsumuar me më shumë se 3/4 e kostos së parashikuar të shpenzuar, pikëpyetjet që ngrihen janë të shumta, të lidhura me transparencën e projektit, përdorimin eficient të parave publike, pasojat negative financiare e sociale nga zvarritja e zbatimit, problematikat në zhvillimin e procedurave të prokurimit dhe monitorimin e zbatimit.

Rindërtimi, deri në fund të 2023, shpenzimet totale arrijnë 92 miliardë

Buxheti i ndryshuar i vitit 2023 rialokoi fonde në një sërë zërash, ku ndër të tjera edhe rindërtimi. Në këtë zë, qeveria parashikoi që fondet të shtoheshin me 12 miliardë lekë.

Kjo shifër mbetet për t’u shpenzuar deri në fund të vitit, teksa aktualisht deri në nëntor, shpenzimet faktike sipas Ministrisë së Financave ishin 80 miliardë lekë.

“Në kuadër të realizimit të programeve të procesit të Rindërtimit, në ligjin e buxhetit të viteve 2020-2023 u sanksionua krijimi dhe administrimi i Fondit të Rindërtimit, i cili parashikonte fondet për financimin e nevojave lidhur me rindërtimin.

Shpenzimet faktike që nga momenti i krijimit të këtij fondi deri në nëntor të vitit 2023 janë: 28.5 miliardë lekë për njësitë e qeverisjes qendrore, 52 miliardë lekë për njësitë e vetëqeverisjes vendore, në total 80 miliardë lekë.

Me Aktin Normativ nr.5, datë 18.10.2023 “Për disa ndryshime dhe shtesa në ligjin nr.84/2022, ‘Për buxhetin e vitit 2023’, fondi i rindërtimit për vitin 2023, u shtua me 12 miliardë lekë për financimin e plotë të të gjithë punimeve të kryera dhe avancimin e tyre” konfirmuan Financat për “Monitor”.

Kjo do të thotë se në total, në mbyllje të 2023, fondet e shpenzuara për rindërtimin do të arrijnë 92 miliardë lekë, apo rreth 840 milionë euro.

Për vitin 2024, qeveria ka parashikuar në Buxhetin tashmë të miratuar nga Parlamenti, një fond prej 7 miliardë lekësh, apo rreth 65 milionë euro, por askush nuk mund të thotë nëse programi do të shkojë përtej këtij viti apo do të shënojë mbylljen e tij.

Durrësi dhe Tirana, ende kantiere të hapura, nuk ka afat për përfundimin

Durrësi dhe Tirana janë Bashkitë me më shumë familje në pritje të një apartamenti apo banese të re, pas tërmetit të katër viteve më parë dhe që banesat iu klasifikuan me nivel dëmi DS5 (totalisht të shkatërruara).

Në Bashkinë e Durrësit u kategorizuan si DS5 me miratim nga Këshilli Bashkiak 1098 banesa individuale.

Sa u takon pallateve për rindërtim, ishin 12 në Durrës, 7 në njësinë administrative të Sukthit dhe 1 pallat në njësinë administrative Katund i Ri në të njëjtin vend ku ishin më parë.

Për Durrësin u miratuan edhe dy të reja për zhvillim siç janë Manza dhe Spitalla. E para tashmë e përfunduar prej kohësh dhe e planifikuar për strehimin e 226 familjeve ndërkohë e dyta, e projektuar për 996 apartamente në 85 pallate 4-katërshe ka përfunduar në pjesën më të madhe të saj, por apartamentet ende nuk janë dorëzuar.

Një procedurë e tillë nuk pritet të jetë e lehtë, pasi familjet që kanë pasur një apartament në Durrës kanë shprehur rezistencë për t’u zhvendosur në këtë zonë të re. Edhe pse një pjesë kanë pranuar, ka ende nga ata që nuk janë dakord. Një fakt të tillë e pohon edhe vetë Bashkia.

“Në lidhje me banesat individuale kanë shprehur vullnetin e tyre qytetarët për t’u zhvendosur në zonat e reja për zhvillim, ndërsa në lidhje me banorët që kanë jetuar në apartamente është hasur vështirësi në fillim, por me punën dhe angazhimin e njësive është bërë i mundur ndërgjegjësimi i familjeve dhe është marrë mirëkuptimi dhe kanë pranuar të transferohen shumë familje”, – pohon Bashkia për “Monitor”.

Lidhur me ndërtesat që u klasifikuan si DS4, ku duhet të bëhen riforcime për t’i kthyer parametrat e sigurisë, Bashkia e Durrësit nënvizon se ka ende punë para, edhe pse fondet janë miratuar.

“Për sa u përket objekteve me nivel dëmi DS4, janë në total 96 objekte me nivel dëmi DS4 pallate dhe 101 shtëpi individuale, për të cilat janë miratuar fondet për riforcimin e tyre, disa prej tyre kanë përfunduar, disa të tjera janë në proces zbatimi punimesh riforcimi”, – konfirmon Bashkia.

Tirana, nga ana tjetër, ka dy zona të reja zhvillimi me disa mijëra familje që ende janë nëpër banesa me qira, diçka që ka bërë që në buxhetin e bashkisë, fondet e strehimit të kenë peshë më të lartë vitet e fundit.

Në zonën e 5 Majit synohet që të strehohen 11 mijë banorë, ndërkohë që parashikohen 3500 apartamente, kurse në Kombinat, e pagëzuar si “KomninArt”, Bashkia deklaroi se do të shtrihej në disa faza. Në fazën e parë do të ndërtoheshin rreth 3 mijë apartamente.

Premtimet e Bashkisë se banorët do të ishin në një shtëpi të re ndryshojnë afat herë pas here, por fakt është që sot këto lagje të reja janë ende të papërfunduara. Këtë e konfirmoi vetë kryebashkliaku Veliaj, gjatë prezantimit të projektbuxhetit 2024 të Bashkisë që ai drejton.

“Te lagjja ‘5 Maji’ jemi afër fundit me banesat aty, ndërkohë edhe 7 pallatet në Kombinat po mbarojnë, por do ishte mëkat që ta linim pa infrastrukturë.

Ne nuk duam të bëjmë konvikte për njerëzit që i gjeti fatkeqësia e tërmetit. Aty do të transferohen edhe institucione të qeverisë dhe të bashkisë, por mbi të gjitha, do të bëjmë infrastrukturë. Se po i lamë vetëm si banesa, pa infrastrukturë, pa rrugët e mira, pa parqe, pa parking, nuk shkon.

Një pjesë e buxhetit do të shkojë për infrastrukturën mbështetëse të këtyre lagjeve”, u shpreh Veliaj.

Afatet për mbylljen e rindërtimit në të dyja Bashkitë, si Durrësi dhe Tirana, janë të paparashikuara. Këto të fundit, që prej fillimit, ndryshojnë vazhdimisht duke e shtuar kalvarin social të familjeve që presin të kenë një çati mbi kokë pas fatkeqësisë së 2019-s.

Zvarritja rëndon buxhetet e strehimit, mbi 80 mln euro si bonus qiraje

Teksa programi i rindërtimit nisi në vitin 2020, pritshmëria ishte që numri i qytetarëve që u lindi e drejta për një bonus qiraje, të ulej gradualisht vit pas viti me ecurinë e zbatimit të projekteve dhe marrjen në dorëzim të banesave.

Por edhe sot, Bashki si Durrësi e Tirana paguajnë bonus qiraje për mijëra familje.

Kontrolli i Lartë i Shtetit, në raportin e tij të buxhetit faktik 2022, raportonte se vetëm Bashkia e Tiranës ka paguar disa dhjetëra miliona euro në disa vite për bonusin e qirasë.

Drama sociale bëhet edhe më e madhe po të kemi parasysh që Bashkitë, jo në të gjitha rastet e kanë paguar këtë detyrim, duke i lënë familjet t’i bëjnë këto pagesa.

“Ecuria në mungesë të ritmeve të duhura të ndërtimit të banesave për të dëmtuarit nga tërmeti i vitit 2019, po sjell në mënyrë të vazhdueshme kosto shtesë për buxhetin, në kuadër të strehimit.

Në fillim të vitit 2022 ishin parashikuar 1 miliard lekë për qiranë e akomodimit të 11 300 familjeve të pastreha nga tërmeti, me supozimin se një pjesë e familjeve do të strehoheshin në objektet e filluara gjatë viteve 2020-2021”, – thuhet në raportin e KLSH.

Ky i fundit nënvizon se numri i familjeve përfituese të subvencionit të qirasë vijoi të jetë ende i lartë, duke sjellë për pasojë rishikimin dhe miratimin e buxhetit shtesë për vlerën 1.69 miliardë lekë dhe në dhjetor 2022, u ul me 350 milionë, për shkak se Bashkia e Tiranës mbuloi me fondet e veta pagesat për dy muaj.

Përfundimisht, plani për shpenzim qiraje ishte në vlerën 2.3 miliardë lekë dhe rezulton se fondi i përdorur për vitin 2022 është 2.19 miliardë lekë, ose 95%.

Nga sa më sipër konstatohet se, mungesa e arritjes së kryerjes së shpenzimeve të planifikuara për rindërtimin, krahas problemeve sociale për strehimin dhe infrastrukturën publike, vijon të sjellë kosto shtesë për buxhetin, e cila për vitin 2022 është më së paku 1.3 miliardë lekë” – nënvizon KLSH.

Në një interpelancë të këtij viti, ish-ministrja e Financave, Delina Ibrahimaj, pranoi se vetëm për vitin 2023 ishin parashikuar 500 milionë lekë si zë për bonusin e qirasë, duke bërë që kumulativja në disa vite të paguara nga buxheti i shtetit të shkojë 8.8 miliardë lekë apo rreth 80 milionë euro.

KLSH vlerëson se, në disa raste, bashkitë nuk kanë paguar detyrimet e qirasë, duke ngarkuar financiarisht familjet e prekura.

“Nga auditimi në MFE konstatohet se ka disa bashki të cilat nuk kanë kryer çdo muaj subvencionime për qiratë, si: Bashkia e Tiranës nuk ka kryer pagesa për qiratë në muajt shkurt, qershor, korrik, gusht, nëntor; Bashkia e Mirditës nuk ka kryer pagesa për muajin janar, shkurt, maj, nëntor; Bashkia e Rrogozhinës nuk ka kryer pagesa për muajin janar, shkurt, prill, qershor, korrik etj.

Mosrealizimi i shpenzimeve të programuara për rindërtimin, sjell kosto shtesë për buxhetin edhe në drejtim të zgjatjes së afatit të qirasë për banorët, ndërtesat e të cilëve janë dëmtuar nga tërmeti dhe kanë qenë parashikuar që të përfundojë ndërtimi i tyre, krahas problemeve të tjera sociale të strehimit”, – thuhet në raportin e buxhetit faktik të 2022 të KLSH-së.

Rindërtimi kritikohet për transparencën dhe negocimin në vend të garës

Programi i rindërtimit është kritikuar vazhdimisht për aspekte të ndryshme, por mbi të gjitha për mënyrën sesi u koordinua. Përfshirja e një sërë institucionesh dhe mosruajtja e një standardi raportimi nga të gjithë, e bëri të vështirë nxjerrjen e bilanceve fazë pas faze. Një tjetër element i kritikuar ishte forma sesi u zhvilluan procedurat e prokurimit.

Në vend të një gare të hapur, ku konkurrenca do të rriste pjesëmarrjen, e për rrjedhojë do të kishte edhe ndikim në ofertat financiare, nën argumentin e emergjencës u zgjodh negocimi dhe një ligj i veçantë.

Kjo formë së fundmi u kritikua edhe në raportin e Komisionit Europian për Shqipërinë që nënvizonte se “shpenzimet e rindërtimit pas tërmetit nuk kishin transparencë, pasi nuk u integruan në procedurat e rregullta të financave publike”.

Preferenca për të negociuar në tavolinë me biznesin është parë si një rrezik për klientelizëm dhe korrupsion. Të paktën kështu gjykon Aranita Brahaj, drejtore ekzekutive e Institutit Shqiptar të Shkencës (AIS) që ka ndjekur nga afër thuajse çdo hallkë të këtij programi.

“Procedurat për kontraktim për veprat pjesë e programit të rindërtimit nuk janë transparente, ato janë bërë me procedurë të limituar (kufizuar, jo e hapur), ofertat janë pranuar dhe vlerësuar jashtë sistemit elektronik në tryezë biznesi dhe shteti.

Kjo për shkak të Ligjit Korruptiv që u zbatua për këtë Program. Për pasojë, rreziku për klientelizëm dhe korrupsion të jetë tepër i lartë”, pohon znj. Brahaj.

Sipas saj, ka një problem të theksuar edhe me ndjekjen e programit në hallkat e tjera dhe e gjithë kjo ka të bëjë me formulën e ndjekur të prokurimit dhe shpalljes së fituesve kur paratë ende mungojnë pasi buxhetet nuk janë të alokuara drejtpërdrejt.

“Pas njoftimit të fituesit, qoftë autoriteti kontraktues bashki, e qoftë biznesi fitues, duhet të presin Ministrinë e Rindërtimit (tashmë e shkrirë) dhe Qeverinë të bëjë alokim fondi nëpërmjet VKM-së.

Kjo formë e konkurrimit pa buxhet dhe pritjes për buxhet pa afat të paracaktuar ka dëmtuar ecurinë e punës në disa bashki e në fund ka shënuar një formë jo shumë transparente dhe me kosto të keqpërdorimit të kontraktimit dhe financimit me para publike.

Mendoj që buxhetimi i deritanishëm për projekte rindërtimi ka nevojë për 10 deri në 15 miliardë lekë të tjera për të mbyllur të gjitha procedurat ku është njoftuar një Biznes Fitues”, – nënvizon znj. Brahaj./MONITOR

Shërbimet sekrete ukrainase kanë goditur thellë në brendësi të Rusisë, duke shkatërruar një hekurudhë të rëndësishme.

Kështu raporton BBC, duke iu referuar një zyrtari të lartë.

Sipas rrjetit britanik, ukrainasit kanë shkatërruar një hekurudhë të linjës Baikal Amur, që kalon pranë kufirit me Kinën dhe që njihet si një nyje kyçe për qëllime ushtarake ruse.

Shërbimet sekrete ukrainase përdorën një kurth për të nxjerrë plotësisht jashtë funksionit këtë hekurudhë.

Fillimisht u raportua se kishte një incident në tunelin Severomuysky, më i gjati në Rusi.

Në tunelin prej 15 kilometra u tha se po dilte tym nga një cisternë. Por zyrtarët ukrainas thanë se në fakt ata kishin hedhur në erë një tren mallrash brenda tunelit.

Rusët ranë në kurth dhe përdorën një urë alternative.

“Kjo ishte pikërisht ajo që donte shërbimi sekret. Gjatë kohës që treni po kalonte mbi urën alternative, të lartë 35 metra, shpërtheu eksplozivi,” tha zyrtari ukrainas.

Rusia ka nisur hetimet për terrorizëm, edhe pse nuk e ka konfirmuar zyrtarisht se ka pasur dy shpërthime.

Por në median sociale ka pasur raportime për dy shpërthime trenash në këtë zonë.

Presidentja Vjosa Osmani priti sot në takim emisarin special britanik për Ballkanin Perëndimor, Lordin Stuart Peach, me të cilin ka diskutuar për zhvillimet e fundit në vend dhe rajon, sfidat e sigurisë në rajon, si dhe për dialogun Kosovë-Serbi.

Në takim u diskutua edhe për integrimin e Kosovës në institucione ndërkombëtare, përfshirë Këshillin e Evropës dhe anëtarësimin në NATO.

Osmani theksoi se anëtarësimi në Këshillin e Evropës do të ishte hap i rëndësishëm për fuqizimin dhe avancimin e mëtejmë të të drejtave të njeriut nëpërmjet mekanizmave që i ofron Këshilli, e të cilat do të shërbejnë si mekanizëm shtesë për mbrojtjen dhe garantimin e të drejtave të të gjithë qytetarëve të Kosovës pa dallim.

Ajo ritheksoi edhe rëndësinë e anëtarësimit të Kosovës në NATO, duke filluar me përfshirjen në Partneritetin për Paqe. Në këtë frymë, Osmani tha se ky hap është i domosdoshëm për të siguruar paqe dhe siguri afatgjate në rajon dhe më gjerë.

Në takim, Lord Peach përgëzoi presidenten Osmani për përpjekjet e saj të vazhdueshme në avancimin e agjendës për gratë, paqen dhe sigurinë në këtë kohë sfiduese për paqen në botë.

Ndryshe, emisari special britanik për Ballkanin Perëndimor, Lordin Stuart Peach, gjatë ditës ka zhvilluara takime edhe me kryeministrin Albin Kurti dhe zëvendëskryeministrin Besnik Bislimi.

Sekretari amerikan i Shtetit, Antony Blinken, tha të mërkurën në Bruksel se perëndimi nuk dëshiron të shohë rikthimin e konflikteve të së kaluarës në Ballkanin Perëndimor dhe NATO-ja do të vazhdojë të ofrojë siguri për rajonin.

“Kur e fillova këtë punë, në qendër të shqetësimeve tona dhe të shqetësimeve të shteteve në mbarë botën, veçmas në zonën transatlantike, ishte Ballkani. Bosnja dhe më pas Kosova. Një gjë që nuk na duhet në të ardhmen është kthimi i konflikteve në Ballkan. NATO-ja ka luajtur rol thelbësor për të ndihmuar shtetet e rajonit që të përparojnë në rrugën e tyre drejt anëtarësimit në Bashkimin Evropian dhe për qëndrueshmërinë më të gjerë evropiane”, tha sekretari Blinken duke theksuar se NATO-ja paraqet shtyllën kurrizore të sigurisë në Ballkanin Perëndimor dhe do të vazhdojë ta bëjë një gjë të tillë.

Sekretari Blinken i bëri këto komente në përfundim të takimit të ministrave të Jashtëm të NATO-s në Bruksel në të cilin është diskutuar mes tjerash për situatën në Ballkanin Perëndimor, mes debateve për shtimin e pranisë ushtarake të aleancës për shkak të shqetësimeve se situata e pazgjidhur mes Kosovës dhe Serbisë mund të rrisë paqëndrueshmërinë në rajon.

Një përleshje e armatosur ndërmjet policisë së Kosovës dhe një grupi serbësh të armatosur në muajin shtator në veri, nxiti shqetësimin e vendeve perëndimore se Rusia mund të përpiqet të nxisë konflikt në Ballkan për të shmangur vëmendjen nga agresioni i saj në Ukrainë.

“Aleanca është përgjigjur me vendosmëri ndaj aktorëve që synojnë të destabilizojnë veriun e Kosovës, siç e kemi parë më herët gjatë këtij viti, duke vendosur trupa shtesë në kuadër të KFOR-it. Po ashtu kemi thelluar bashkëpunimin tonë me forcën e udhëhequr nga Bashkimi Evropian në Bosnje e Hercegovinë. Kjo po ashtu ishte pjesë e rëndësishme e bisedës sonë gjatë këtyre dy ditëve”, tha sekretari Blinken, para se të nisej për në Shkup ku do të marrë pjesë në takimin e radhës të Organizatës për Siguri dhe Bashkëpunim në Evropë.

Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, Jens Stoltenberg tha në përfundim të takimit se incidenti në veri të Kosovës ishte një ngjarje serioze.

“Kjo vë në pah sfidat me të cilat përballemi në Kosovë dhe rëndësinë që palët të punojnë për shtensionimin e situatës, për t’u përmbajtur nga veprimet dhe çdo retorikë nxitëse që mund të rrisin më tej tensionet”, tha ai.

Rreth pesë mijë trupa të NATO-s kujdesen aktualisht për sigurinë në Kosovë, një mijë prej të cilëve u vendosën në terren pas ngjarjeve të muajit shtator.

Aleanca tha se po shqyrton shtimin afatgjatë të trupave për të ruajtur qëndrueshmërinë në rajon, ndërsa u bëri thirrje palëve që të punojnë në kuadër të bisedimeve të ndërmjetësuara nga Bashkimi Evropian për normalizimin e marrëdhënieve.

Diplomacia perëndimore është vënë në përpjekje për të përshpejtuar këtë proces duke i kërkuar Prishtinës themelimin e Asociacionit të komunave me shumicë serbe ndërsa Beogradit njohjen de fakto të Kosovës.

Ministrat e Jashtëm të NATO-s, po diskutojnë tensionet në Ballkanin Perëndimor, mes thirrjeve për shtimin e pranisë ushtarake të aleancës për shkak të shqetësimeve se situata e pazgjidhur mes Kosovës dhe Serbisë mund të rrisë paqëndrueshmërinë në rajon.

Një përleshje e armatosur ndërmjet policisë së Kosovës dhe një grupi serbësh të armatosur në muajin shtator në veri, nxiti shqetësimin e vendeve perëndimore se Rusia mund të përpiqet të nxisë konflikt në Ballkan për të shmangur vëmendjen nga agresioni i saj në Ukrainë.

Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, Jens Stoltenberg, ritheksoi në prag të fillimit të takimit të ministrave të Jashtëm se aleanca do të shqyrtojë shtimin e pranisë afatgjatë në rajon.

“Të jeni të sigurt se NATO do të bëjë gjithçka të nevojshme për të mbështetur dhe siguruar qëndrueshmërinë në rajon, sepse kjo është e rëndësishme jo vetëm për Ballkanin Perëndimor, por edhe për të gjithë Evropën dhe NATO-n”, tha sekretari Stoltenberg, i cili bashkë me sekretarin amerikan të Shtetit Antony Blinken vunë theksin te qëndrueshmëria në Ballkan.

Para udhëtimit të sekretarit Blinken për në Bruksel, Ndihmës sekretari amerikan për Çështje Evropiane dhe Euroaziatike, James O’Brien, paralajmëroi Kosovën dhe Serbinë se “shkaktimi i trazirave në veri të Kosovës nënkupton përballje me NATO-n”.

Pak pas sulmit te grupit te armatosur, Shtëpia e Bardhë kërkoi nga Serbia tërheqjen e menjëhershme te forcave serbe nga kufiri me Kosovën pasi kishin vërejtur një prani te shtuar përgjatë kufirit, që përfshinte artileri dhe njësi ushtarake te mekanizuara.

Beogradi reagoi duke ulur praninë e forcave ushtarake nga kufiri, ndërkohë që NATO-ja përforcoi me 1,000 trupa shtese forcën e saj paqeruajtëse ne Kosove, përforcimi me i madh i KFOR-it qe pas shpalljes se pavarësisë.

Situata në Ballkanin Perëndimor ishte pjesë e diskutimeve të shefit të politikës së Jashtme të Bashkimit Evropian, Josep Borrell me ministrat e NATO-s. Zoti Borrell tha se qëndrueshmëria, përparimi dhe harmonizimi i politikës së Jashtme të vendeve të rajonit me BE-në është me rëndësi thelbësore.

“Më lejoni të theksoj rëndësinë e bashkëpunimit mes BE-së dhe NATO-s në veri të Kosovës. Misioni ynë i EULEX-it është i pozicionuar dhe ka një bashkëpunim të fuqishëm me KFOR-in dhe po përballen me kohë të vështira. Ne do të vazhdojmë të sigurojmë qëndrueshmëri dhe të ofrojmë siguri në këtë pjesë të Kosovës dhe në kufirin me Serbinë”, tha zoti Borrell në një konferencë për shtypin para takimit.

Misioni amerikan në NATO shkroi ndërkaq në rrjetin X të njohur deri vonë si Twitter se aleanca “po ndërmerr hapa të kujdesshëm për të siguruar që KFOR-i të ketë forcat e nevojshme për të përmbushur mandatin e tij të përcaktuar nga Kombet e Bashkuara në mënyrë të paanshme. Këshilli i Sigurimit i OKB-së u dha një mandat Forcave të NATO-s në Kosovë në vitin 1999 për një mision paqeruajtës të paanshëm. KFOR-i vazhdon të mbështesë zhvillimin e një Kosove gjithëpërfshirëse, demokratike dhe shumetnike”.

Ministrja e Jashtme gjermane Annalena Bearbock, tha se në Ballkanin Perëndimor “paqja shpesh varet në fije të perit”, ndërsa paralajmëroi se Gjermania do të dërgojë vitin e ardhshëm 150 trupa shtesë, që do të shërbejnë në kuadër të KFOR-it në Kosovë.

“U bëjmë thirrje Kosovës dhe Serbisë që të rrisin vullnetin për marrëveshje për të hapur rrugën e tyre evropiane”, theksoi ndërkaq shefi i diplomacisë evropiane, Josep Borrell.

Diplomacia perëndimore është vënë në përpjekje për të përshpejtuar normalizimin e marrëdhënieve ndërmjet Kosovës dhe Serbisë, duke i kërkuar Prishtinës themelimin e Asociacionit të komunave me shumicë serbe ndërsa Beogradit njohjen de fakto të Kosovës.

Ambasadori amerikan në Beograd, Christopher Hill tha të martën se “themelimi i Asociacionit është i një rëndësie vendimtare për palën serbe… Në të njëjtën kohë, mendoj se edhe Kosovës i duhen disa gjëra – të cilat në radhë të parë pasqyrohen në nevojën që të njihet ndërkombëtarisht dhe përpjekjet e saj për normalizimin e situatës në kufirin me Serbinë”.

Duke nënvizuar se kjo nuk është një punë e lehtë, ambasadori Hill tha gjatë punimeve të Forumit Ekonomik të Beogradit se “duhet ta bëjmë të qartë për të dyja palët se çdo mënyrë tjetër që çështja të zgjidhet me armë ose ndonjë rrugë tjetër të dhunshme është tërësisht e papranueshme dhe të dyja palët duhet të jen të përqendruara në bisedimet e Brukselit”.

Serbia nuk e njeh pavarësinë e Kosovës që u shpall në vitin 2008 dhe ka refuzuar t’u bashkohet sanksioneve perëndimore kundër Moskës për shkak të agresionit të saj në Ukrainë, në radhë të parë për shkak të mbështetjes së Kremlinit ndaj pretendimeve serbe për Kosovën.

Të dyja vendet duan të anëtarësohen në Bashkimin Evropian, i cili ndërmjetëson bisedimet mes tyre dhe i cili ka paralajmëruar se mungesa e përparimit në procesin e normalizimit të marrëdhënieve, rrezikon rrugën e tyre drejt anëtarësimit.

Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti ka uruar nga Vlora ditën e pavarësisë. Pasi ndoqi ekspozitën e piktorëve vlonjatë, Kurti tha se shqiptarët e kanë të përbashkët historinë dhe ardhmërinë.

“Ishte kënaqësi të ndjekim këtë ekspozitë të kuruar me shumë kujdes e pasion. Me këtë rast, Gëzuar gjithë shqiptarëve 28 nëntorin këtë festë të madhe të flamurit, të lirisë, pavarësisë e të bashkimit për të gjithë shqiptarët në Shqipëri, Kosovë, e mërgatë. Lavdi dëshmorëve, sot është ditë pushimi e ditë feste, cdo ditë tjetër duhet të punojmë për idealet dhe synimet e Skënderbeut nga Kruja, Ismail Qemalit nga Vlora e të Adem Jasharit nga Prekazi.

Ishim për të bërë nderime ne Vlorë, pasdite do të jemi në Kosovë, për homazh në varrezat e Jasharajve. Dje kishim ditën e Ushtrisë së Kosovës, për shkak se gjithë këto aktivitete nuk i mbajmë dot në një ditë, do të vijojmë edhe nesër.”- tha Kurti.

“Nuk është sot dita të flasim për dallimet politike, për polemikat aktuale, sot jemi bashkë. Shqiptarët e kanë të përbashkët historinë dhe ardhmërinë dhe e tashmja mbushet me kuptim në këtë moment.” -tha Kurti.