Nexhmije Zaimi lindi në vitin 1914 (maj 1917 sipas saj) në rrethinat e Libohovës dhe u rrit atje, më pas edhe në Tiranë. Sipas kujtimeve të nipit të saj z.Fatos Zaimi, të dhëna për gazetën “The Telegraph”, Nexhmie lindi në Prevezë, por pasi qyteti u pushtua nga Greqia; familjen e saj u shpërngul në Vlorë dhe më vonë në Tiranë.

Ajo ndërroi jetë në të nëntëdhjetat, më 18 prill 2003 në Santa Barbara, Kaliforni.

Nexhmije dhe vëllai i saj Mehmeti ishin ndër gjashtë nxënësit e parë që ndoqën shkollën e mesme të hapur nga misionarët presbiterianë amerikanë në Shqipëri. Ndërsa ishte ende adoleshente, prindërit e saj konservatorë u përpoqën ta martonin kundër vullnetit të saj. Ajo u largua nga shtëpia dhe fillimisht shkoi në Itali dhe prej andej në SHBA. Njohuritë e saj dhe gjuha angleze e ndihmoi atë të bëhej shpejt shtetase amerikane dhe të ndiqte studimet e larta në Kolegjin Wellesley, duke u bërë e para shqiptare që u diplomua në këtë kolegj prestigjioz.

Martesa dhe divorci

Më vonë u diplomua në gazetari në Shkollën e Gazetarisë të Universitetit Columbia në Nju Jork. Atje, ajo u njoh me avokatin dhe biznesmenin Henry M. Margolis, me të cilin u martua në vitet 1940. Martesa e tyre ishte jetëshkurtër dhe produkti i saj ishte një fëmijë i lindur në shkurt 1943 të cilin e quajtën Eric Skënderbeg Margolis.

Divorci midis tyre ndodhi në fillim të viteve 1950, por Nexhmie mbajti kontakte të ngushta me djalin e saj Eric Skënderbeg Margolis gjatë gjithë jetës së saj. Sikur deshi fati edhe nëna edhe djali do të bëheshin gazetarë me famë ndërkombëtare.

Në vitin 1937 ajo shkroi autobiografinë e saj “Bija e shqiponjës: Autobiografia e një vajze shqiptare.” Libri pati një sukses të menjëhershëm dhe u bë bestseller i vitit 1938. Kjo vepër e shkëlqyer autobiografike u përkthye në shqip vetëm shumë më vonë në shekullin e 21-të.

Vitet e fundit, profesioni dhe sfidat

Gjatë Luftës së Dytë Botërore ajo punoi për OSS (Zyra e Shërbimeve Strategjike), paraardhësi i CIA-s. Pas luftës ajo luajti një rol të madh në çështjet që kishin të bënin me komunitetin shqiptaro-amerikan. Gjatë kësaj kohe ajo u zgjodh edhe Kryetare e Konfederatës Panshqiptare “Vatra”, duke ndihmuar emigrantët politikë shqiptarë si dhe duke mbështetur familjen e saj të kthyer në Shqipëri me të gjitha mundësitë e saj.

Menjëherë pas luftës, ajo la detyrat e saj akademike dhe angazhimet në lidhje me inteligjencën kombëtare për të shkuar në Itali për t’u angazhuar në përmirësimin e statusit social të mijëra refugjatëve shqiptarë, të cilët i kishin shpëtuar shtypjes dhe dhunës së regjimit komunist. Ajo u bë një figurë kyçe në lobimin në Shtëpinë e Bardhë dhe Kongresin Amerikan në çështjet që lidhen me persekutimin me të cilin përballen shqiptarët në ish-Jugosllavi.

Pasi shkoi në Itali, Naxhmie kaloi disa kohë në Kalabri duke hulumtuar dhe hetuar historinë e fisit arbëresh shqiptar dhe dialektin e tyre të mesjetës. Ishte veçanërisht roli i saj i jashtëzakonshëm në mbështetjen e refugjatëve që e çuan Naxhminë që t’i jepej roli i “Comandatoressa della Coronna d’Italia” i Kryqit të Kuq Italian” dhe u nderua me një nga medaljet më të larta nderi në Itali. Gjatë gjithë viteve që shërbeu në atë rajon, Nexhmie mori edhe shënime të përpikta që japin një pasqyrë të plotë dhe kronike të veprimtarisë së saj në Itali pas Botës së Dytë. Duke marrë parasysh distancën e shkurtër ndërmjet Italisë dhe Shqipërisë, është një surprizë e madhe që veprimet e saj rrallë dëgjohen nga bashkatdhetarët e saj, ose nuk dihen fare, pra i ka mbuluar harresa dhe tymi i mosnjohjes.

Marrëdhënia e Nexhmijes me familjen e saj në Tiranë mbeti gjithmonë e përzemërt, edhe pse ajo nuk i shihte për dekada, kujtimet e saj për Shqipërinë dhe dashuria për familjen mbetën të pandërprera. Ajo jetonte në frikë të vazhdueshme për familjen e saj për shkak të rrezikut që ata të arrestoheshin, torturoheshin apo edhe të vriteshin nga shërbimet sekrete shtetërore si ndëshkim për përfshirjet e saj politike në çështjet që kanë të bëjnë me shqiptarët në SHBA. Ajo punoi në mediat amerikane, si CNN, duke promovuar me forcë vlerat shqiptare, ajo denoncoi regjimin komunist që erdhi në pushtet në Shqipëri pas Luftës së Dytë Botërore dhe nuk i preu kurrë lidhjet me atdheun e saj, duke shprehur krenarinë e saj që është shqiptare kudo që shkoi.

Nexhmije raporton nga Lindja e Mesme

Gjatë fillimit të viteve 1950, Naxhmie Zaimi Margolis u bë një nga gazetaret e para femra amerikane që raportoi nga Lindja e Mesme, duke intervistuar udhëheqës të tillë si presidenti egjiptian Gamal Abdel Nasser dhe Anwar Sadat, si dhe mbretin Husein i Jordanisë, duke vënë në dukje një fakt interesant se Garda mbretërore e Huseinit përbëhej nga gjashtëdhjetë shqiptarët. Djali i saj Eriku, shkruan në këtë takim:

Teksa intervista e plotë me mbretin e Jordanisë do të transmetohet për mediat amerikane, Nexhmije Zaimi do të shkruante për përshtypjet e saj nga takimi i parë me kreun e këtij vendi arab. “U morëm vesh menjëherë”, ka shkruar gazetarja shqiptare. “Ai ishte shumë i sjellshëm kur flisnim dhe herë pas here kur i konsideronte të rëndësishme gjërat, i përsëriste dy herë, në mënyrë që mesazhi të paraqitej i plotë dhe i pandryshuar për lexuesin e zakonshëm.” Krahas kujtimeve nga biseda me mbretin Husein, ajo tregon një detaj në lidhje me momentet e largimit të saj. “Kur mbaruam intervistën, mbreti Husein këmbënguli që të më përcillte deri në hyrje të pallatit. Madje ai theksoi se kishte rezervuar një surprizë për mua, gazetaren shqiptare që kishte ardhur deri këtu për ta intervistuar. Ndërsa ne po ecnim poshtë shkallëve, ishin gjashtëdhjetë roje të gjatë që qëndronin në vëmendje të veshur me uniformën ceremoniale për të na nderuar. Ai më tha se mund të flas me rojet. “Në anglisht?”, i thashë. “Jo shqip”, u përgjigj ai duke u ndalur para tyre. “Shqiptar?!” “Po, po shqip”, këmbënguli mbreti Husein. “Si është e mundur?”, e pyeta e habitur. “Janë të gjithë shqiptarë”, duke treguar surprizën që ai kishte planifikuar si lamtumirën tonë. Kur pyeta pse kishte zgjedhur rojet shqiptare në veçanti, Mbreti Husein shpjegoi se ata janë më besnikë dhe më të guximshëm”

Ajo ishte gjithashtu një nga gazetaret e para që shkroi dhe ligjëroi mbi situatën e refugjatëve palestinezë, duke informuar për herë të parë publikun amerikan për gjendjen e tyre të vështirë. Ajo dorëzoi një studim në Departamentin e Shtetit të SHBA-së, ku paralajmëroi se nëse nuk gjendet një zgjidhje për situatën e refugjatëve palestinezë, atëherë çështja do të shpërthejë në duart e Amerikës brenda 50 viteve. Rastësisht, ose thjesht nga parashikimi i saj, 11 shtatori ndodhi saktësisht gjysmë shekulli pas paralajmërimeve të saj të përsëritura. Nexhmie Zaimi ishte një gazetare dhe prezantuese e dalluar për CNN dhe Zërit të Amerikës.

Ajo u detyrua të linte karrierën e saj si gazetare dhe analiste politike, pasi mediat që publikonin shkrimet e saj filluan të binin presion për të bllokuar artikujt e saj. Ajo merrte kërcënime të vazhdueshme me vdekje që do ta kërcënonin jetën e saj dhe të djalit të saj.

Problemet e shëndetit

Gjatë kësaj kohe ajo filloi të shkruante një libër të ri, por iu desh ta linte mënjanë për shkak të një rasti të rëndë të glaukomës që i dëmtoi rëndë shikimin. Ndërkohë ajo punoi gjerësisht me komunitetin shqiptar në New York dhe New Jersey, përktheu për Gjykatën Penale të Nju Jorkut dhe u përfshi në aktivitete të ndryshme në ndihmë të refugjatëve të luftës nga Evropa. Për periudha të shkurtra kohore ajo jetoi edhe në Paris, Romë, Gjenevë dhe Kajro, por vendbanimi i saj i përhershëm ishte Manhattan.

Nexhmije Zaimi ishte një zë i fuqishëm në SHBA kundër regjimit komunist në Shqipëri. Shtëpia e saj në Manhattan, Nju Jorku ishte gjithmonë e mbushur me gazetarë, artistë, shkrimtarë, diplomatë, përfaqësues të Shteteve të Bashkuara.

Kombet, si dhe vizitorë nga Evropa dhe Lindja e Mesme

Në vitet 1980, pasi ishte pothuajse plotësisht e verbër, ajo u tërhoq me trishtim nga jeta e saj aktive në Nju Jork dhe u transferua në një komunitet të qetë në Santa Barbara, Kaliforni. Afër të nëntëdhjetave ajo mori nën kujdestari tre fëmijë nga Kosova të cilët ishin plagosur rëndë në një aksident gjatë bombardimeve të NATO-s. Ajo vazhdoi të shkruajë gradualisht librin e saj të dytë derisa mbylli sytë për herë të fundit, pasi kishte qëndruar krenare dhe sfiduese deri në vdekje, kur trupi i saj i lodhur duhej të çlironte shpirtin e saj këmbëngulës dhe të etur në agimin e 18 prillit, pranverës së 2003-shit./Botim i Voal.ch mbështetur në hulumtimet në shtypin online/ https://core.ac.uk/download/pdf/236999355.pdf