Uashingtoni pret çdo vit miliona vizitorë amerikanë e të huaj. Në shumë raste turistët angazhojnë një guidë që u shpjegon atyre historikun e kryeqytetit amerikan dhe i shoqëron ata në disa nga pikat më të njohura. Siç njofton gazetari ynë Burim Goxhuli, një nga shoqëruesit e turistëve në Uashington është shqiptaro-amerikani Istref Haxhosaj, i cili e ushtron këtë profesion nga viti 2013. Ai ndau me ne disa nga pikat e tij të preferuara për të vizituar në Uashington.

Në Memorialin e Luftës së Korpusit të Marinsave në Arlington të Virxhinias ndodhet një nga statujat më të njohura amerikane: marinsat që ngrejnë flamurin në ishullin japonez ‘Iwo Jima’ gjatë Luftës së Dytë Botërore, një vepër që nderon të gjithë marinsat amerikanë që dhanë jetën për vendin.

Shqiptaro-amerikani Istref Haxhosaj, shoqërues turistësh në Uashington, thotë se zakonisht i fillon nga këtu takimet e tij me vizitorë.

“Sepse kjo ka një domethënie të madhe për lirinë e Amerikës dhe mbarë botës. Ushtarët amerikanë kanë luftuar për liri. Marinsat amerikanë dhe gjithë ushtarët amerikanë nga degët e tjera kurrë nuk janë ndalur duke luftuar për liri. Është shumë me rëndësi të fillojmë këtu, sepse këtu fillon edhe mirëqenia dhe liria jonë si popull” – thotë zoti Haxhosaj për Zërin e Amerikës.

Zoti Haxhosaj erdhi në Shtetet e Bashkuara pak vite pas përfundimit të luftës në Kosovë, ndërsa u bë pjesë e industrisë së turizmit më 2013.

Për më shumë se një dekadë ai thotë se ka pasur më shumë se 4 mijë grupe private me turistë. Zoti Haxhosaj thotë se në shpjegimet e tij gjithmonë e thekson edhe lidhjen mes Shteteve të Bashkuara dhe Kosovës.

“Ju tregoj amerikanëve se nga vij dhe kush jam. Ju tregoj amerikanëve se unë jam këtu sot për shkak të ndërhyrjes së ushtarëve amerikanë më 1999, përndryshe nuk do të isha këtu, apo nuk do të isha gjallë. Ju them se mbijetesa e popullit të Kosovës dhe shqiptarëve në Ballkan është e lidhur drejtpërdrejt me ndërhyrjen amerikane. Kështuqë unë ju tregoj amerikanëve një histori që shumë pak e dijnë për ndërhyrjen në Kosovë// Unë kam ardhur nga një vend i vogël me mundësi shumë të vogla. Mezi kam folur gjuhën angleze kur kam ardhur këtu. Kam kuptuar, mund të lexoja dhe shkruaja, por shumë pak. Në Amerikë mundësitë ishin të pakufizuara. Më është dhënë mundësia që të shkoj në kolegj, më është dhënë mundësia të punoj, kam bërë punë të ndryshme derisa fillova këtë profesion. Kjo është gjëja e dytë që ju tregoj amerikanëve, sidomos të rinjve, sepse shumica prej tyre e marrin si të mirëqenë jetën në Amerikë” – thotë zoti Haxhosaj.

Zoti Haxhosaj thotë se njohuritë e tij mbi historinë e Amerikës nuk vijnë vetëm nga shkolla.

“Por edhe duke jetuar këtu. Sepse historia e Amerikës është në çdo rrugë të Uashingtonit, çdo ndërtesë, kështu që pasioni im rritet çdo ditë këtu” – shton ai.

Një nga ndalesat e preferuara të zotit Haxhosaj është Katedralja Kombëtare në Uashington, ndërtimi i së cilës nisi më 1907, ndërsa përurimi i objektit të stilit gotik u bë në fillim të viteve 90.

“Katedralja kombëtare është gjithëpërfshirëse. Ka filluar si episkopale, që është një degë e krishterimit, por tash është gjithëpërfshirëse. Kjo tregon edhe tolerancën fetare dhe lirinë e shprehjes në SHBA. Kur ndodhi 11 shtatori kjo kishë ka qenë e hapur për të gjithë. Kur ndodhi një sulm në Zelandën e Re në xhami, ku u vranë disa mysimanë, kjo ka qenë e hapur për të gjithë myslimanët. Kur pati një sulm në një sinagogë në Pitsburg në Amerikë kjo kjo ka qenë e hapur për të gjithë hebrenjtë” – thotë ciceroni Haxhosaj.

Në këtë katedrale ndodhet edhe varri i presidentit të 28 amerikan.

“Këtu jemi pranë varrit të njërit nga presidentët më të dashur amerikanë, Woodrow Wilson. Ai ka qenë president gjatë viteve të para të 1900-ës, gjatë Luftës së Parë Botërore. Ka qenë një njeri që ka besuar në kombet e vogla demokratike, duke përfshirë edhe Shqipërinë. Pranë varrit të presidentit Wilson ndodhet edhe vula e presidentit amerikan, e cila ka shqiponjën njëkrenarëshe dhe frazën latine ‘e pluribus unum’ që do të thotë prej 50 shteteve, gjashtë territoreve, dhe njerëzve nga e gjithë bota, shteti amerikan është një komb” – thotë zoti Haxhosaj.

Shtëpia e presidentëve amerikanë është një nga pikat më të njohura turistike në Uashington, me gati 890 mijë vizitorë vitin e kaluar. Zoti Haxhosaj flet mbi përshtypjet e vizitorëve pasi shohin Shtëpinë e Bardhë.

“Zakonisht njerëzit kur vijnë këtu fokusohen në madhësinë e Shtëpisë së Bardhë. Shumë nga ta mendojnë se presidentët duhet të kenë një shtëpi shumë të madhe dhe zhgënjehen në shumë raste, sepse nuk u duket mjaftueshëm e madhe. Por, ideja e demokracisë, ideja e Amerikës, ka qenë që kjo është jo vetëm shtëpia e presidentit por shtëpia e popullit amerikan. Pra fokusi nuk ka qenë tek individi, por institucionet demokratike. Ideja ka qenë që të jetë e thjeshtë e bukur” – thotë zoti Haxhosaj.

Një tjetër ndalesë e rëndësishme në kryeqytet, sipas zotit Haxhosaj, është ndërtesa e Arkivit Kombëtar, vendit ku ruhen dokumentet më të rëndësishme që kanë vendosur themelet e Shteteve të Bashkuara.

“Kjo ndërtesë ka përfunduar më 1935. Çdo dokument i rëndësishëm amerikan përfundon në harkun publik këtu. Këtu ruhen dokumente të rëndësishme. Një prej tyre është dokumenti i NATO-s, brenda atje mund të gjesh një kopje të deklaratës së pavarësisë më 1776, një kopje të ‘bill of rights’ (karta e të drejtave) që ka qenë kushtetuta e parë e Amerikës, po ashtu këtu është edhe vetë kushtetuta e Amerikës” – shpjegon zoti Haxhosaj.

Ndërtesa e Kongresit, Monumenti i Uashingtonit, ai i Linkolnit, Memoriali i Luftës së Dytë Botërore dhe kompleksi i muzeume Smithsonian janë po ashtu në listën e pikave kryesore për vizitorët e kryeqytetit.

Gjatë vitit të kaluar Uashingtoni priti gati 25 milionë vizitorë, 17 për qind më shumë krahasuar me vitin 2022.

Një prej dëshmitarëve në vendngjarje ishte shqiptaro-amerikani Vatan Cana. Ai ka regjistruar disa pamje gjate kohës së sulmit. Zëri i Amerikës u lidh me të para disa orësh për të treguar atë që ka pare.

Ai i tregoi gazetares Garentina Kraja për skenat kaotike pas të shtenave, përfshirë pamjet e zotit Trump të plagosur ndërsa po largohej nga vendi i ngjarjes.

Përshkrimi i asaj që ka parë

“Kemi qenë disa shokë, kemi shkuar nga Nju Yorku deri në Butler. Kur shkuam aty, ka patur goxha njerëz, komunikacion rrugës, ka pasur sigurim shumë, shumë të madh. Derisa kemi hyrë në tubim brenda kemi kaluar nëpër sigurim. Na i kanë kontrolluar të gjitha, edhe trupin edhe çfarë kemi patur me vete. Kur hymë brenda, shkuam më përpara, të them të drejtën ndoshta kemi qenë rreth 100 feet (rreth 30 metra). Duke incizuar, për një moment kemi dëgjuar 2-3 plumba që erdhën nga ana e djathtë e Trumpit, por nga ana e majtë e jona. Ka qenë një fakt shumë interesant se kur kanë shku plumbat, një nga hidraulikët (“fork-lifts”) që i kanë ngritur lart altoparlantët, i ka mëshuar hidraulikut dhe kur plumbi i ka mëshuar aty, ne kemi menduar që “fire department” (zjarrfikësit) e kanë gjuajtur me ujë “shooter” (sulmuesin), por fluidi (lëngu) ka rënë gjithkund, nëpër publik. Pas asaj kemi dëgjuar edhe 2-3 shots (të shtëna) tjera. Kur ka ndodhur kjo, i gjithë tubimi ka rënë poshtë në tokë. Gjithë populli ka rënë poshtë në tokë. Secret Service (shërbimet sekrete) na thonin “uluni poshtë, uluni poshtë”. Me një moment jemi ngritur të gjithë, por sa jemi ngritur, një tjetër nga secret service (shërbimet sekrete) na thoshte rrini poshtë se mund të ketë një gjuajtje tjetër. Kur populli e ka dëgjuar atë fjalë, të gjithë kanë filluar të vrapojnë, filluan të qajnë. Kishte fëmijë, njerëz. Ka qenë një skenë shumë e frikshme se nuk dihej se çfarë do të ndodhte tjetër”.

Regjistrimi me video i sulmit

“Duke qenë i Kosovës, në luftë do të thotë, e kam vërjetur që kanë qenë plumba. Një shoku im, Steve nuk besonte. I thosha, Steven ulu poshtë. U çova dhe thashë, ta incizoj, ta shoh ç’ka po ndodh. E nxora telefonin, vetë e pashë Trumpin. Edhe kur u ngrit (Trumpi) e pashë që kishte gjak. U thashë shokut tim, “They got him”, do të thotë e kanë kapur (e kanë qëlluar), por nuk dinim sa keq ishte situata. U mundova ta mbaj telefonin sa ma drejt që është e mundur. Pastaj ka ardhur një helikopter, më duket që e ka dërgu Trumpin në një spital aty të afërm. Por do të thotë ai momenti ka qenë diçka shumë interesant, se Trumpi kur u (ngrit), u thoshte atyre “prisni, prisni” në anglisht. U ngrit dhe e bënte “fist bump” (grushtin). Nuk e di si e ka patur atë kurajo, si e ka bërë atë punë dhe kur e çoi grushtin lart krejt populli u gjallë dhe krejt bërtisnin “Trump, Trump”, “USA, USA”. Por në atë moment, secret service (Shërbimet Sekrete) tha ka mundësi të jetë edhe një gjuajtës i dytë. Aty pastaj filloi paniku, filluam të vrapojmë. Të gjitha barridakat përtoke.

Filluam të vrapojmë. Njerëz duke qarë, gra me fëmijë të vegjël, filluan të gjithë të qajnë, filluam të vrapojmë… Duke ikur nga vendi, shkuam aty ku ka qenë sulmuesi. E kam edhe nje video nga aty, ku ka qenë ushtria, secret service (shërbimi sekrete) duke u përpjekur të ngjitej në çati. U bllokuan rrugët dhe nuk lanë asnjë gjë te shkoje prapa dhe filluam të ecim drejt aeroportit, rreth12 kilometra, sepse nuk kishte as taksi, asgjë.

Ndikimi i ngjarjes

“Duke patur parasysh gjuajtjet në masë qe ndodhin në Shtetet Bashkuara, e ndjen një ndjenjë çfarë do të ndodhë tani. E para mori fund, por ne frikesoheshim mos kishte ndonje sulmues tjeter. Ështe një ndjenje shume interesante, si e luftës që e kemi perjetuar në Kosovë… Nuk mund ta besonim që kjo po ndodh. Por ndërkohë e kuptonim që kjo ka ndodhur. Kam pasur edhe ndoshta për 20 minuta sepse nuk arrita ta besoja që isha edhe unë aty”.

The Albanian Communist regime (1945-1990) has sparked a gust of heated debate pertaining to a series of publications that are written in the last 33 years by Enver Hoxha’s henchmen, Qemal Lame (whose political asylum in Germany has emboldened his desire to disinform) and other surrogates that have revived the silhouette of communist concentration camps with their highly varnished autobiographies and stories.  In the last three decades Tirana has been saturated with books and memories that further increase the gloominess of its communist past; considering that Karl Jaspers’ Metaphysical Guilt and Responsibility is not taken into account, let alone having the capacity to reveal the deeper truth about themselves. [1]

Even though many years have passed since the fall of the Berlin Wall, metaphysical guilt is not reflected in any works of literature focused on communist Albania, published after 1990 by the top brass of communist regime.  Before this dramatic situation and lack of consciousness that makes each co-responsible for every wrong and every injustice in the 45 years of brutal communist rule, especially for crimes committed in their presence or with their knowledge; reminds us Hannah Arendt’s (1906-1975) “the banality of evil,” which brings into the limelight the character in Albert Camus’s novel “The Stranger” (1942), who randomly and informally kills a man, but then afterwards feels no remorse. [2]

In 2022, Dr. Anna Kohen, DDS, born in Vlora, Albania, published a highly acclaimed memoir: “The Flower of Vlora: Growing up Jewish in Communist Albania” (Holocaust Survivor True Stories); a masterpiece that encompasses a series of substantial elements that emanated in a communist society.  “Flower of Vlora” is a bouquet of Kohen’s genuine encounters and hardships in post-World War II Albania; where she grew up in a small community of Romaniote Jews that were saved from Nazi forces by a family of Muslim Albanians.  Dr. Kohen and her family have experienced personally the hardships of the communist dictatorship; she is perhaps the only writer, foreign and domestic, that has written with candor, courage, wisdom and fortitude about the ruthless communist regime of Albania; intertwining important sequences and events of Albanian history during WWII. While in the aftermath of post – communism, misery of life in Southeast Europe under socialist dictatorships can fade from our collective memory, in Dr. Kohen’s admirable writing style, emerges as the fulcrum of Albanian brutal communist legacy; her suffering representing, serving as a mirror image, of the socio-economic reality that had succumbed thousand, many thousands of families in isolated Shqipëria (the modern name of Albania, called by the local population, meaning “Land of Eagles”).

In the introduction of Dr. Kohen’s book, Saimir A. Lolja (in May, 2021) writes about Jewish families being rescued and sheltered with warmth by Albanian families:

“The story of Jews in Albania and their total salvation by Albanians during WWII—after all, not a single Jew in Albania was murdered by the Nazis—is an example of how Albanians came together to survive the war without giving up their Jewish neighbors to the Nazis as happened in so many other European countries. Albania saving its Jews is worthy of singular praise, and has left a lasting positive legacy for the small country in its international relations. The story of Albania and how it saved its Jews radiates an important lesson about responsibility and humanity… Albanians practicing Besa rescued Jews throughout the Holocaust and at other times in the 20th century. They saved captured soldiers of the Austro-Hungarian Army in 1917 and the Italian Army in 1943. They cared for Greek citizens and wounded soldiers in WWII and following the Greek Civil War.”

Dr.  Saimir A. Lolja, continues: “Albania was a warm sanctuary for Albanians expelled by Serbs from Dardania (Kosovo Polje) in 1998-1999. That Besa is unique to Albania and is not derived from Islam is underscored by Muslim Bosnia, where Jews were not saved during the Holocaust.

In Albania, Jews were dispersed and sheltered in organized safe houses by neighbors who knew what they were doing, who cooperated together, who did not spy on one another, and who were assisted by Albanian officials…Anti-Semitism was well-established in neighbouring Serbia before WWII and encouraged by politicians, military officers, and the Serbian Orthodox Church. It flourished during the war. On January 20, 1942, a meeting of senior Nazi officials took place in the Berlin suburb of Wannsee. Called the Wannsee Conference, it specifically decided to complete “the final solution to the Jewish question.” It decided the number of Jews that should be exterminated in each of the European countries.”

Dr. Kohen, as a prolific writer, highly acclaimed in international audiences has shared with us the hardships of Albanian society with the same passion, style and dedication that draws the antithesis of the Roman god Janus, king of Latium, who was possessed of two faces, one pointing toward the future and one looking backward into the past, and as Benjamin Kunkel, of the New Yorker would say: “it is tempting to imagine that these faces must also have worn contrasting expressions, one brighter and hopeful, the other rueful or even aghast.” In Dr. Kohen’s narrative is revealed Albania’s true and sole face of generosity and Besa; indispensable values – ingrained within the Albanian society – that even a totalitarian regime and today’s smothered transitional democracy are unable to contain.

References:

[1] https://www.redalyc.org/journal/6945/694574425008/html/#:~:text=Jaspers%27%20call%20to%20acknowledge%20guilt,%E2%80%9D%20(2000%3A%2030)

[2] https://www.aier.org/article/hannah-arendts-chilling-thesis-on-evil/?gad_source=1&gclid=EAIaIQobChMI8Mq25rKWhwMVEzgIBR0VDQjjEAAYAiAAEgLRrfD_BwE

https://oralhistorykosovo.org/wp-content/uploads/2016/12/AGIMVINCA_ENG_FINALE.pdf

https://www.amazon.com/Flower-Vlora-Communist-Holocaust-Survivor-ebook/dp/B0B4DW51C8/?_encoding=UTF8&pd_rd_w=u1Mvb&content-id=amzn1.sym.f911c8db-3a2b-4b3e-952f-b80fdcee83f4&pf_rd_p=f911c8db-3a2b-4b3e-952f-b80fdcee83f4&pf_rd_r=141-8494629-9003410&pd_rd_wg=JAixz&pd_rd_r=c05dec83-8725-4f5a-a920-466cbf12d4de&ref_=aufs_ap_sc_dskhttps://www.theguardian.com/books/2010/feb/18/andrei-platonov-robert-chandler

Diaspora shqiptare vazhdon përpjekjet për të njehsuar identitetin kombëtar në formë e përmbajtje me barasvlerën e vlerave kombëtare mes gamës së gjerë të kulturave dhe komuniteteve të ndryshme në shoqërinë demokratike amerikane -multikulturore. Nevoja për zërat e kulturave të ndryshme është bindëse dhe domsodoshmëri e komunikimit të tyre, si shprehi të humanizmit thelbësor dhe pikëpamjes teorike se raca, kultura, etnia në shoqërinë demokratike nuk janë variabla të jashtme, por më tepër tipare të qenësishme në procesin e vazhdueshëm të integrimit të tyre dhe pjesëmarrjes në jetën social-kulturore dhe diskursit politik. Me këtë rast dua të sjell pasqyrën freskuese dhe  zërin e shpirtit femëror, intektual e krijues, vetëdijen e cilësive shpirtërore të gruas shqiptaro-amerikane me vizionin, pozitën dhe historinë e saj, -dhe jo vetëm kaq-por e bukur dhe unike. Veçmas arritjeve të ndjeshme, të prekëshme e të realizueshme, domethënies kulturore nga koha në kohë dhe ndryshimin brenda konteksteve social-ekonomike-kulturore dhe politike në ambientin e tolerancës për diversitet, për të qenë e barabartë mes të barabartëve dhe për të arritur qëllimin e përbashkët, – dinjitet e mundësi të barabarta me diversitetin e pasur multikulturor dhe pluralist. Si kurrë më parë gruaja shqiptaro-amerikane ka më shumë hapësirë mes zërave të ndryshëm multicanionalë, si ajo të arrijë ëndrrën dhe shpresën ende e papërmbushur me vlerën e diversitetit, për të ndërtuar urat e mundësitë falë punës dhe kontributit të saj krijues, qytetar e intelektual, që nënkupton të vërtetën e madhe se brenda forcës së krahëve e duarve, mendjes e dijes, ka perspektiva të ndryshme nga perspektivat e shumicës. Sot Diaspora Shqiptare ndjehet krenare që ka në gjirin e saj gra intelektuale tashmë të afirmuar; shkrimtare e poete, publiciste e politikane, piktore e pedagoge, artiste me emër e famë, veprimtare dhe aktiviste të çështjes kombëtare, patriote e adhuruese të artit në përgjithësi, që i shërbejnë qëllimit të universit së të drejtave të komunitetit shqiptar në një status të barabartë me botën e qytetëruar amerikane, vazhdimësisë e përjetësimit të traditës, kulturës, gjuhës shqipe, historisë, letrave shqipe, ashtu sikundër kanë bërë paraardhësit, në ecje me kohën e kanë dëshmuar potencialin e tyre intelektual, dijet, aftësitë krijuese, talentin e mrekullueshëm, vlerat dhe virtytet e tyre. Ato janë heroinat e heshtura me penë, që pavarësisht mundësive që ofron Amerika, ato përballen me vështirësitë që hasen në emigracion dhe kontributi i tyre është më tepër angazhim vullnetar ekstra prej punës e obligimeve të ndryshme familjare e ekonomike. Ato i shërbejnë, jo vetëm pretendimit legjitim për dinjitet e mundësi të barabarta mes kulturave të tjera në tokën amerikane, në Diasporë, por edhe atdheut tonë e gjithë trevave shqiptare të Shqipërisë etnike, -kombit shqiptar. Kjo është ndjenjë atdhetarie dhe qytetarie e veçantë, për t’ju lënë brezave të ardhshëm, koloritin e çmuar të vlerave kombëtare për të bërë historinë. Dhe nuk ka gjë më të madhërishme se t’i shërbesh çështjes kombëtare, të integrosh kulturën dhe artin, emrin e mirë të shqiptarit, identitetin kombëtar, në tokën e huaj, ta bësh pjesë të kulturave të ndryshme në Amerikën multikulturore dhe në botë. Fusha e komunikimit në gazetarinë shqiptaro-amerikane në kohët e hershme ka qënë e dominuar nga zërat mashkullorë. Sipas disa hulumtimeve zbulova disa të dhëna të vakëta, por domethënëse, rreth tre vajzave shqiptaro -amerikane, që së bashku me Sevasti Qiriazin, kanë shkruar disa poezi e shkrime publicistike në dekadat e para të shekullit të XX-të, përkatësisht në revistat “Përparimi”, 1917-ë dhe “Kalendar i Botës” e vitit 1938-të, rubrika kulturë e aktualitet. Njëra prej tyre është Vasiliqi Elia, e bija e Thoma Kondit nga Korça e lindur në Athinë dhe e emigruar në SHBA-ës, që fëmijë. Ajo ka shkruar në greqisht dhe anglisht. Tjetra është një vajzë nga Vithkuqi i Korcës-e quajtur Bara e rrëmbyer nga një grek dhe e shitur në Boston një tregëtari me origjinë greke, i cili e mbajti grua që në moshën 13 vjeçe dhe kur ajo u bë 18 vjeçe, e divorcoi. Me ndihmën e Sevasti Qiriazit fitoi gjyqin duke i marrë edhe pjesën e pasurisë. Pas kësaj Bara nisi të shkruajë në revistën “Përparimi” për jetën e saj. E treta është shqiptarja Antoneta Limoni, e bija e Tasi dhe Thomaidha Limoni nga Shën Mërtiri. Do të më duhet të sjell në kujtesë edhe amerikanen Sara Panariti, gruaja e botuesit të gazetës më të vjetër shqiptare në Amerikë dhe botën shqiptare, “Dielli”, -Qerim Panaritit.

Në arkivin e “CNN” dhe “Zërit të Amerikës”, një vend të veçantë zë edhe profili i gazetares, publicistes dhe intelektuales së shquar shqiptare, -Nexhmije Zajmi, -e cila bëri emër në median amerikane. Shumë personalitete të njohura të medias amerikane e përmendin herë pas here kontributin e reporteres e gazetares shqiptare, që për asnjë çast nuk u tërhoq nga rruga e saj, nga angazhimi në shërbim të çështjes shqiptare dhe shqiptarizmës. Ndër kujtimet, shkrimet e artikujt e shkruar prej saj, që ruhen nga i biri, fakte tejet domethënëse dhe me shumë vlerë, përvec mbresave dhe kujtimeve, ajo vecon konsideratat që senatorë e kongresmenë amerikanë shfaqnin hapur për kulturën, aftësitë diplomatike dhe inteligjencën e diplomatit shqiptar, Faik Konica. Ajo është ndër personalitet shqiptare që ka marrë me dhjetëra dekorata nga institucionet ndërkombëtare, nga shoqëria amerikane e veteranëve të luftës “American Legion”, titullin e nderit “Komandante e Kryqit Italian”, “Medaljen e Mirënjohjes” nga presidenti i SHBA-së, Franklin Delano Rusvelt.

Ajo ka qënë zv/presidente e Vatrës në mes-vitet ’80, kryetare për degët e NYork & NJersey. Është autore e librit “Daughter of the Eagel” (Bija e Shqipes”.)

Në mesin e komunitetit të gazetareve shqiptaro-amerikane të njohura dhe me influencë tashmë në median amerikane, ndërkombëtare, dhe kombëtare, janë gazetaret e institucionit të transmetimit, një nga pesë transmetuesit ndërkombëtarë që operon në 43 gjuhë të botës, – Zëri i Amerikës. Ato janë; Isabela Cocoli, Zamira Edwards, Laura Konda, Mirela Milori, Rudina Dervishi, Ardita Dunellari, Keida Kostreci, Klementina Cenkollari, Ilva Tare, etj, -të cilat nëpërmjet programeve në gjuhën shqipe promovojnë lirinë dhe vlerat e demokracisë amerikane, mbajnë audiencën shqiptaro-amerikane, botën shqiptare ngado, të mirëinformuar me ndryshimet social –ekonomike, politike e kulturore, proceset demokratike, ngjarjet historike e aktuale, brenda e jashtë trojeve shqiptare. Zëri i Amerikës në shqip, sikundër atëhere dhe sot, vazhdon të luajë një rol jetik për t’u sjellë shqiptarëve informacione të paanashme, të sakta dhe objektive, mbi zhvillimet në vendet e tyre, në botë dhe në Shtetet e Bashkuara.

Shkrimtarja Rozi Theohari, e cila është ndarë nga jete më 13 dhjetor e vitit 2014-ë. Rozi ishte një gazetare profesioniste dhe publiciste mjaft prodhimtare dhe e spikatur në gazetarinë e hershme shqiptare, me një karrierë brilante në shtypin shqiptar, më pas e deri më sot në Diasporë. Krijimtaria e saj karakterizohet nga një gjuhë e pastër, rëndësia, përkushtimi që ajo u kushton ngjarjeve dhe mbresave historike, për të cilat vendos të shkruajë, përshkrimin me ndjenjë e profesionalizëm, janë disa nga pikat e forta në publicistikën e saj. Pena e saj publicistike mjaft e njohur me editoriale, reportazhe, esse, opinione e kolumnat e saj në shtypin shqiptar në Shqipëri, në gazetën Dielli, Iliria, revista “Kuvendi, në SHBA-ës, Fjala e Lirë, Londër, paraqesin Amerikën në dy plane, si -Vendi i Lirisë e i demokracisë i mbështetur në ligje të palëkundëshme dhe vendi i mijëra emigrantëve shqiptarë. Në vazhdën e traditës Rozi Theohari, në raport me vitet dhe me epokën, nuk rreshti së shkruari, duke sjellë të gjalla ëndrrat, shpresat, kontributin, veprat, idetë e shqiptarëve të parë të vendosur në Boston – e quajtur ndryshe-Rilindja Kombëtare- të Nolit e Konicës, Qerim Panaritit e Sotir Pecit, Josif e Vasil Pani, Goni Katundi dhe Kol Tromara, Anthony Athanas, Kristaq Trebicka e At Arthur Liolini, Kosovës e Camërisë, të shqiptarëve të vjetër e të rinj që jetojnë e punojnë në Boston. Rozi Theohari manifeston talent, energji, vullnet dhe ndjenja thellësisht humane. Shkrimtarja e publicistja Rozi Theohari, autore e dhjetra librave në publicistikë, prozë e poezi, e përkthyer në gjuhën angleze dhe e vlerësuar me cmime kombëtare e ndërkombëtare si Pena e Artë dhe çmimi ndërkombëtar i nderit “Naji Naaman Literary Award”.

Publicistja, mësonjësja dhe shkrimtarja Eglandina Mandia, e cila është ndarë nga jeta në dhjetor të vitit 2022, me banim në Windsor, Ontario të Kanadasë. Në të tre aspektet e jetës së saj si mësuese, familjare dhe krijuese ajo u shqua për përkushtim profesional, rregull dhe pastërti morale. Pas skicave e tregimeve të para ajo kaloi në hartim veprash të mëdha si novela, drama dhe biografi të letrarizuara. Seria e botimeve të saj ka arritur në 11 libra, dy prej të cilave janë botuar dy herë. Vecmas librat publicistik,”Në çdo pëllëmbë të Tokës sime”.“Lisat e mëdhenj”me temë heroizmin e gjysmës tjetër të ndarë të Kombit, Kosovën, me gratë më trime se burrat, si Shota Galica, dhe gruaja e Bajram Currit, dhe familja e Isa Boletini, frymëzuar nga intervista me bashkëluftëtarë dhe pinjollët e tyre, si Rahime Radisheva, mbesa e Azem Galicës, të shpërngulur në Shqipëri, nga masakrat Serbe, në vitet 20 të shekullit të kaluar.

Albana Mëlyshi -Lifschin, një nga pioneret e para të gazetarisë shqiptare –femra. Diplomohet në vitin 1973, në Universitetin e Tiranës. Fillimisht punoi tek gazeta “Zëri i Rinisë” dhe në vitin 1977-ë, në (TVSH) punoi si gazetare dhe përgjegjëse e redaksisë për moshat shkollore, deri në vitin 1992, para largimit në New Jork. Në vitin 2001, Albana mbaron studimet në Universitetin prestigjoz të Nju Jorkut (NYU). Është bashkëpunëtorja më e vjetër e gazetës shqiptaro-aemerikane “Iliria”, e ka filluar bashkëpunimin me këtë gazetë që në dhjetor të vitit 1992, me reportazhe, opinione, esse, këndvështrime letrare dhe shkrimeve publicistike. Ka disa dekada që mban rubrikën e përjavëshme në ndihmë të emigrantëve;“Cështje të emigracionit”. E vlerësuar nga Akademia Shqiptaro-Amerikane e Shkencave në New York, për kontributin e saj si gazetare e karrierës  me “Certificate of Achivement”, dhe Shoqata e grave shqiptaro-amerikane e mirënjohur “Motrat Qiriazi” e ka vlerësuar si “Gruaja e Vitit”. Shkrimtarja dhe gazetarja Albana Lifschin, ka shkruar librin dokumentar në anglisht dhe shqip “Children of Kosova –stories of horror”(Fëmijët e Kosovës-histori tmerri) për ngjarjet e vitit 1999, genocidit të popullsisë kosovare nga regjimi i Milosheviçit. Libri u vlerësua nga Bordi i Arsimit i New Jorkut, si tekst shkollor për studimet sociale. Gjithashtu libri i është dhuruar edhe ish presidentit Bill Klinton, në një takim që Albana pati me të. Është autore e dhjetra librave në poezi, prozë e publicistikë, në shqip e gjuhën angleze, e vlerësuar me cmime dhe me audiencë të admirueshme lexuesish në botën amerikane e shqiptare.

Poetja dhe publicistja Merita Bajraktari –McCormack-arritjet dhe eksperiencat e saj studimore, akademike dhe profesionale janë të nivelit të admirueshëm. Kontribuese në shtypin shqiptar të Diasporës, veçmas te gazeta “Dielli”, dhe në Shqipëri, Itali, dhe Kroaci, me artikuj, kolona, analiza letrare e sociale dhe shkrime publicistike. Merita është shkrimtarja e zgjedhur dhe e vetmja nga mëmëdheu ynë, mes 130 e ca kombeve që marrin pjesë nga Lewis Carroll Society of North America, për të kërkuar e shkruar mbi historinë 150 vjeçare të librave “Liza në botën e cudirave” me rastin e botimit të vëllimit të parë nga Lewis Caroll. Ajo është edhe një aktiviste e shquar e çështjes kombëtare. Presidente e Degës së Vatrës për zonën e Washington DC dhe shteteve përreth. Dega e Vatrës në këtë zonë u krijua për herë të parë në historinë shekullore të Vatrës dhe shënoi rigjallërimin e Federatës Pan Shqiptare të Amerikës. Kontaktet e para janë rivendosur me Institucionet qeveritare amerikane dhe organizata të ndryshme që kanë të bëjnë me Kombin Shqiptar. Në bibliotekën e Kongresit Amerikan krijimi i seksionit shqiptar dhe ndarja nga seksioni sllavik i atribuohet kontributit të Degës dhe Meritës, për këmbënguljen sistematike e profesionale dhe veprimtarive të shumta në divizionin Europian. Objektivat e Degës janë vendosja e statujës së Nënë Terezës dhe Skënderbeut në kryeqytetin amerikan dhe mbështetja e brezit të ri shqiptaro-amerikan për të vazhduar misionin urëlidhës mes dy kombeve. Është autore e disa librave me poezi, tregime dhe publicistikë në shqip e gjuhën e angleze, pena krijuese e saj dallon mes letrave shqipe e çështjes kombëtare.

Elida Buçpapaj, Zvicër – Në prag të rrëzimit të diktaturës, korrespondentja e parë grua nga Tirana që do të informonte nëpërmjet Radios “Zëri i Amerikës”, do të ishte poetja, publicistja, analistja dhe përkthyesja Elida Buçpapaj -bija e vetme e poetit e publicistit të njohur dhe të persekutuar nga regjimi –të shquarit e të paharruarit Vehbi Skënderi. Elida Bucpapaj është diplomuar në universitetin e Tiranës për Gjuhë –Letërsi, shkrimet e para filloi t’i botojë në shtypin e postdiktaturës, si te gazetat Atdheu, Kosova, Rilindja Demokratike dhe Tribuna Demokratike. Gazetare profesioniste me aktivitet për mbi tre dekada në Diasporë dhe në shtypin shqiptar e atë shqiptaro-amerikan. Korrespondente, redaktore, editore, freelancer, autore, kolumniste – tek Zëri i Amerikës, tek Rilindja Demokratike, Zëri i Rinisë, Republika, Revista RTSH. Prej 1998 deri në 2008 ka kontribuar si redaktore kolumniste në  gazetën e përditëshme Bota Sot me një tirazh asaj kohe prej mbi 200 mijë kopje dhe me shpërndarje në vendet e Bashkimit Europian, SHBA, Kosovë dhe një kohë edhe në Maqedoninë e Veriut, duke mbuluar rubrikën e politikës, aktualitetin dhe kulturën. Prej vitesh së bashku me bashkëshortin e saj publicistin dhe shkrimtarin e njohur, Skënder Bucpapaj, janë editorë të portalit Voice of Albania – Voal.ch. Po ashtu Elida është bashkëpunëtore e rregullt me gazetën më të vjetër në Amerikë, Dielli -dhe gazetat e platformat në Diasporë. Ka të botuara mijra faqe publicistikë në gazetarinë shqiptare dhe atë shqiptaro-amerikane. Elida Buçpapaj ka lëvruar e vazhdon të lëvrojë me sukses pothuaj të gjitha zhanret e shkrimeve publicistike dhe letrare, që nga kronika, reportazhi, përshkrimi e deri tek analizat, komentet, replikat etj.  Autore prodhimtare dhe njohëse në mënyrë perfekte e katër gjuhëve të huaja anglisht, frëngjisht, gjermanisht dhe italisht, duke përkthyer në shqip majat e poezisë botërore. Autore e nëntë librave në zhanret e poezisë dhe publicistikës. Ajo është anëtare aktive e IFJ (International Federation of Journalists) me qendër në Bruksel, anëtare aktive e APES – Asosacionit të Gazetarëve të Huaj në Zvicër dhe Lichtenshtejn (The Foreign Press Association in Switzerland and Liechtenstein) me qendër në Gjenevë; është e regjistruar në regjistrin e gazetarëve profesionistë në Zvicër dhe sindikatën zvicerane të mediave SSM – si dhe anëtare aktive e Unionit të Gazetarëve Shqiptarë Profesionistë të Diasporës (UGSHPD) me qendër në Zvicër.

Poetja dhe publicistja Iliriana Sulkuqi me urtësinë e mençurinë, madhështinë që e karakterizon  për nga krijimtaria dhe personaliteti i saj, jeton midis New York-ut dhe Shqipërisë, mes poezisë e gazetarisë, ajo nuk ndalet, por vargu dhe pena e saj poetike e gazetareske vërshon vrullshëm kudo, në shtypin shqiptar, në Shqipëri, Kosovë, Ballkan, Amerikë, kudo në trojet shqiptare. Gjithkush që lexon publicistikën e Iliriana Sulkuqit befasohet nga forca dhe e vërteta e fjalës së saj, nga ‘vrapimi” i saj për të shkruar e krijuar me mesazhin i virtytit të mirësisë e një shportë sa qielli me dashuri, që e karakterizon këtë perlë të letrave shqipe. Kryredaktore e revistës tremujore “Pelegrini”, në bashkëpunim me botuesin e saj Nase Jani, bashkëpunëtore e korespondente e gazetave në shtypin shqiptar në Shqipëri, Kosovë, Diasporë e SHBA-ës, në gazeta “Iliria”, Dielli, Fjala e Lirë, Londër etj. Ka qenë për dy mandate nën/kryetare e Shoqatës së Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë. Autore e dhjetra librave në poezi e publicistikë, e vlerësuar me cmime kombëtare e ndërkombëtare dhe e nominuar si Ambasadaore e Paqes.

Marjana Bulku Zeneli, -Gazetare, shkrimtare, moderatore opinioniste dhe filologe, një krijuese origjinale dhe e mirëfilltë letrare. Ajo i dha një tjetër jetë televizionit Kultura Shqiptare në këto 10 vjet me “Një Jetë, Disa Histori.” Një tjetër vizion intervistimi me pyetje spontane, duke ju permbajtur origjinalitetit të jetës së personazhit. Botimi më i ri i saj me titull “Një Jetë, Disa Histori” është një provë jetësore, me intervista, profile shqiptaro-amerikane, esse dhe refleksione letraro-gazetareske. Marjana ka dashur të zbardhë në letër atë experiencën e bukur të ekranit, po tashmë të parë në një tjetër këndvështrim: personazhet e intervistuara, është një transkriptim virtuoz i fjalëve të thëna prej të intervistuarve në intervistat televizive dhe online. Si filologe Marjan Zeneli Bulku shkruan në një stil krejt të veçantë nga librat e tjerë të këtij zhanrri, duke sjellë bashkë individualitete shqiptare të cilat udhëve të integrimit kalojnë, përvoja dhe sfida të përbashkëta, shumë prej të cilave janë iluminuese për të tjerët sot dhe nesër.

Eva Dori, përveç punëve të tjera që ajo kryhen në Filadelfia, nuk ka hequr dorë kurrë nga pasioni i saj për gazetarinë. Eva Dori është gazetarja e njohur në Shqipëri, por edhe në Amerikë, është vlerësuar me një certifikatë mirënjohje nga Shoqata Atdhetare Kulturore Shqiptaro-Amerikane “Bijtë e Shqipes”, Filadelfia, për pasqyrimin dhe publikimin e veprimtarive të shoqatës dhe Shkollës Shqipe “Gjuha Jonë” Filadelfia, në rrjetet sociale dhe media televizive në Shqipëri. Misioni për ruajtjen e gjuhës shqipe, promovimit të vlerave dhe traditave kulturore është një mision sa moral, njerëzor, detyrues, por aq edhe hyjnor, për Evën. Ajo qëndron në ballë të projekteve, misioneve dhe aktiviteteve, që kanë në thelb gjuhën shqipe dhe traditat shqiptare. Ajo është e palodhur, plot pasion dhe dëshirë për t’i dhënë dritë shqipes, kësaj gjuhe hyjnore që duket akoma më e bukur kur flitet edhe nga fëmijë që kanë lindur jashtë atdheut. Kur puna e palodhur dhe fisnike vlerësohet, dëshira dhe pasioni bëhet akoma edhe më i pashtershëm!

Aida Dismondy-i, e diplomuar Bachelor për gjuhën gjermane në Shqipëri dhe Masterin 2 vjecar në SHBA-ës, ke diplomuar me doktoratën në Jurisprudencë, ajo ka ravijëzuar profilin e saj në Diasporën shqiptare për kontributin, angazhmin shoqëror dhe atë të artit në vecanti, si poete, pikturiste, kritike letrare, publiciste, esseiste, bashkëpunëtore në shtypin shqiptaro-amerikan, përkatësisht te revista “Kuvendi”, Gazeta Iliria, Dielli, Fjala e Lirë, Londër, etj. Shkrimet e saj publicistikë kanë paraqitjen e dukëshme e të ndjeshme që prekin tema sociale: mbrojtjen e fëmijëve nga abuzimet seksuale dhe dhuna ndaj femrave. Në dokumentarin me temë sociale cfaqur në New York para disa viteve Aida Dismondy-i bëri një ekspoze të gjendjes; se ku ndodhet gruaja sot, dhunës ndaj saj, ç’po bëhet e ç’duhet bërë, rëndësia e pjesëmarrjes së gruas në jetën aktive, politike e sociale për të garantuar që të drejtat e saj të vazhdojnë të mbrohen. Aida Dismondy-i si shumë gra krijuese në mërgim, larg atdheut, rrezaton shkëlqimin e vet të brendshëm, veçmas si gazetare e temave sociale.

Elmira Muja, gazetare profesioniste, jeton prej vitesh në West New York, New Jersey, USA. Që në moshë fare të re angazhohet në Radio-Kukësi e më pas në Radio –Tirana, gazetare dhe spikere e RTSH, deri në ditën që emigroi. Në Amerikë ajo tashmë është gazetare e medias së shkruar e vizive në shtypin shqiptaro-amerikan, përkatësisht në gazeta Iliria, Dielli, Revista Kuvendi , në TV- Albanian Culture i Adem Belliut, në Telegraf, etj., me artikuj të temave të ndryshme nga jeta social –ekonomike- kulturore e politike, analiza, reportazhe, mbulon rubrikën aktualitet dhe të kulturës në Diasporë. Dallohet në vecanti për pasqyrimin në shtypin shqiptar e atë shqiptaro-amerikan të historikut, aktivitetit dhe kontributit  të Organizatës të Grave Shqiptaro-Amerikane “Motrat Qiriazi”.

Mimoza Dajci, gazetare profesioniste dhe aktiviste e mirënjohur në komunitetin shqiptaro-amerikan. Me artikuj të ndryshëm, shkrime, analiza, opinione, kolumna reportazhe dhe dossier, emrin e saj e has në shtypin shqiptar dhe Diasporë, në gazeta Iliria, Dielli, Kuvendi, në SHBA-ës, e Republika, Rilindja Demokratike në atdhe, Fjala e Lirë Londër etj. Rrëfimet e Mimozës për komunizmin çnjerëzor në Shqipëri janë të vërtetat drithëruese. Mimoza Dajçi, si përfaqësuese e asaj shtrese të popullsisë së persekutuar më egër nga diktatura, që s’donte të dinte se i përkiste një familje patriotësh me lidhje në trungun mes Isa Buletinit dhe Cerciz Topullit, është konseguente deri në fund në luftën e saj, shprehje e humanizmit njerëzor dhe respektit për viktimat e diktaturës, të cilat ajo i sjell nëpërmjet rubrikës dossier.

Shkrimtarja dhe publicistja, Dr.Yllka Filipi është diplomuar në Universitetin e Tiranës, dega Letërsi dhe Gjuhë Shqipe, e specializuar në Degën e Letërsisë dhe ka mbrojtur Master-in dhe Doktoraturën. Shkruan kritikë, publicistikë, poezi, prozë dhe esse. Ka botuar në periodikë të ndryshëm brenda e jashtë Shqipërisë, dhe e vlerësuar nga kritika kombëtare dhe ndërkombëtare si një zë unikal në letërsinë modern shqiptare. Ka vite që është bërë pjesë e komunitetit shqiptaro-amerikan dhe e letrave shqipe në Diasporë. Aktualisht është Kryetare e Shoqatës së Shkrimtarëve shqiptaro-Amerikanë. Jeton dhe punon në New York, ku bashkëpunon midis të tjerash, me gazetën Illyria, Dielli në New York dhe Revistën Kuvendi në Michigan, Tirana Observer, Shqipëri. Është autore e dhjetra vëllimeve me poezi, publicistikë, studimorë dhe prozë, disa prej tyre në gjuhën spanjolle.

Arjeta Kotrri (Ferlushkaj- gazetare, kolumniste, esseiste dhe shkrimtare, nën/Kryetare e Shoqatës së Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë. Ka studiuar në Universitetin e Shkodrës “Luigj Gurakuqi” në degën Gjuhë-Letërsi. Për një kohë të shkurtër ka punuar në median lokale të qytetit të Shkodrës, në atë audio-vizive si dhe në atë të shkruar. Në Universitetin e Tiranës ka kryer studimet Master në profilin “Studime Letrare”. Nga viti 2006-2016 ka punuar në Bibliotekën Shkencore të Universitetit të Shkodrës në pozicionin e përgjegjëses së Fondit të Librit Shqip si dhe ka mbuluar sektorin e aktiviteteve me organizimin dhe koordinimin takimeve/bashkëpunimeve promovuese dhe studimore pranë kësaj biblioteke. Ka mbajtur ligjërata si e ftuar në disa aktivitete letrare, kryesisht në Shkodër, si dhe në Tiranë, në Kosovë, në komunitetin shqiptar në Mal të Zi, New York, Stamford CT USA etj. Ka qenë anëtare e Institutit Alb-Shkenca nga 2009-2016 dhe ka marrë pjesë në seminare e konferenca shkencore kombëtare dhe ndërkombëtare. Ka botuar artikuj publicistikë dhe studimorë në gazeta Dielli dhe Illyria, SHBA, revista e buletine shkencore brenda e jashtë Shqipërisë.

Në vitin 2008, ka marrë titullin “Mirënjohje” nga Shoqata Atdhetare “Dukagjini” në Shkodër. Në vitin 2016 ka marrë titullin “Mirënjohje” nga Federata Pan-Shqiptare “VATRA”. Në vitin 2021 është vlerësuar nga Shoqata e Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë me çmimin “Arshi Pipa”. Në vitin 2024 u vlerësua me një çmim mirënjohjeje nga shoqata “Albanian-American Dual Language and Culture” (AADLC) dhe një Proklamatë nderuese nga Bordi i Legjislatorëve të ëesychester County. Gjithashtu, në prill të vitit 2024 u vlerësua me çmim mirënjohjeje nga Shoqata e Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë.

Është anëtare e Bordit Drejtues (Board of Directors) pranë shoqatës “Albanian-American Dual Language and Culture” (AADLC) në Neë York. Ka qenë anëtare e Bordit Drejtues të Pan-Federatës “Vatra” në New York. Si studiuese ka botuar studimin “Pasqyrat e postmodernitetit”, “Elemente të poetikës postmoderne në romanet e Ridvan Dibrës” në vitin 2012 nga shtëpia botuese “Onufri”, Tiranë si dhe përmbledhjen me ese e studime letrare “The Old Bridge-Ura e vjetër”, New York 2020.

Elinda Marku, gruaja krijuese në mërgim, e angazhuar si editore në revistën periodike Kuvendi, së bashku me bashkëshortin e saj, botuesin e kësaj reviste shkrimtari e publicisti i njohur Pjetër Jaku. Poete dhe publiciste Elinda e thotë fjalën e saj të guximëshme, të thuktë e kryenece, nëpërmjet opinioneve, analiza, replika, komente, por edhe si krijimtari letraro-artistike. Shkruan vazhdimisht në revistën Kuvendi, Fjala e Lirë Londër, Tirana Observer, Shqipëri, Iliria e Dielli, Gazeta Kritika, -Amerikë. Është autore e disa vëllimeve me poezi dhe publicistika e saj botohet kryesisht te Revista Kuvendi, SHBA.

Me revistën Kuvendi bashkëpunon gjithashtu në rubrikat aktualitet e kulturë, edhe gazetarja Alma Prifti.

Publicistja e poetja Julia Gjika-Naci me emigrimin në SHBA-ës, natyrisht në vendin e lirisë e të fjalës, shpalosi talentin krijues përvecse në poezi edhe në publicistikë. Brenda disa dekada në Amerikë, ajo na ka dhënë shumëfishin e asaj c’ka krijuar më herët në Shqipëri. Është bashkëpunëtore dhe korrespodente në organet e shtypit shqiptaro-amerikan të Diasporës, si në gazetën Dielli, Iliria, gjithashtu në atdhe, Gazeta Shqip, Korca, etj, në shumë forume, web-site, gazeta dhe lista bashkëatdhetarësh online, duke sjellë potrete, reportazhe nga jeta e emigrantëve në Amerikë e më gjerë, tema sociale, kolumniste dhe opinione të ndryshme nga aktualiteti e kultura. Autore e disa vëllimeve me poezi e përkthyer në anglisht, rumanisht dhe polonisht, vëllime në prozë e publicistikë.

Shpresa Vrana- shkrimtare, esseiste dhe publiciste. Aktualisht jeton e punon në Boston, të SHBA-ës, Bashkëpunëtore dinjitoze me organet e shtypit në Diasporë, si në gazeta Iliria, Dielli, revista Kuvendi, Fjala e Lirë, Londër e në shumë website e lista internetike e gazeta të ndryshme në Shqipëri, vecmas në gazetat e Vlorës, që ka edhe origjinën. Autore e librit publicistik “Saga e një Gruaje”, -alegoria e një figuracioni të plotë që udhëton mes rreth treqind faqeve të librit. Autore e disa librave me publicistikë, prozë dhe e qindra- qindra rreshtave esseistike në shtyp.

Këze-Kozeta Zylo, gazetare e shkrimtare, bashkëpunëtore dhe korrespodente në periodikë të ndryshëm të Diasporës, median e shkruar dhe vizive, mbulon rubrikën aktualitet dhe kulturë, me artikuj, shkrime e reportazhe, në gazetat on line, gazeta Iliria, Dielli, Fjala e Lirë Londër, web-site e lista internetike, dhe operon në rubrikën intervista nëpërmjet TV lokal Albalife në State Island. Këze Kozeta Zylo është autore e disa librave me poezi dhe publicistike, bashkëthemeluese e TV AlbaLIfe dhe themeluese e disa shkollave në gjuhën shqipe në State Island të SHBA-ës.

Flutura Zavalina, -Presidente e Organizatës Jofitimprurëse “New Life”, (Jeta e Re) AACO, NY, SHBA. Editore e gazetës “Our words”, që lindi si domosdoshmëri e kohës dhe është e përjavëshme. Me anë të shkrimeve, komenteve, ngjarjeve historike reportazheve dhe profile historike, qytetare e intelektuale, Flutura sjell nëpërmjet gazetës, jetën e komunitetit shqiptar në Amerikë, Shqipëri, Londër e të shqiptarëve jashtë trungut amë.

Valentina Vila, gazetare televizive e Televizionit të Shqiptarëve të Amerikës, nën logon ALBTVUSA, Detroit, Michigan, në Departamentin e Informacionit dhe përgatitjes së lajmit, spikere e lajmeve qendrore në këtë televizion. Në stafin e ALBTVUSA, bashkëpunojnë edhe dy gazetare të reja në moshë Blerina Lumaj dhe Manjola Tërshana.

Makfire Maqedonci Canolli, adhuruese e gazetarisë, e ka bërë atë që të jetë bashkëpunëtore dhe moderatore e Radio-Diaspora, në rubrikën “Heroizmi i popullit tonë në shekuj”, dhe -drejtuese e rubrikës “Me krijuesit shqiptarë në Diasporë”, e Radio Projektit e shqiptarëve të Danimarkës, -që operon në New York.

Ermira Babamusta, -editore e portalit mediatik online, Prishtina 24 orë, shkruan editorialë në rubrika të ndryshme; politikë, speciale, aktualitet, reportazhe, kulturë, intervista, analiza, koment, replika në gjuhën shqipe dhe angleze. Autore dhe experte në shkencat politike dhe marrëdhëniet me jashtë. Mbështetëse e fortë e fushtës së presidentit amerikan Barak Obama fizikisht dhe me penën e saj publicistike.

Nastila Mano, – gazetare profesioniste e Radio –Korca e Radio ABC, që përcillte me zë nëpërmjet mikrofonit emisionet dhe lajmet, kryesisht në radiofoninë modern, jeton e punon aktualisht në Florida. Është e para gazetare femër që pergatiste dhe drejtonte emisionin sportiv në TV KORCA, “Energy Sport”, dhe emisionin për rininë “Studio Kontakt”, vendlindje. Por gazetarja simpatike korcare nuk e ka ndërprerë pasionin e saj për gazetarinë edhe në mërgim. Është bashkëpunëtore e gazetës Tirana Observer, Fjala e lirë, Londër, Iliria, Kuvendi, SHBA-ës, në gazetat online, website e forume bashkëatdhetarësh, me një penë gazetarie profesionale, intensive, të sukseshme dhe të admirueshme. Gjithashtu shkrimet e saj në gazetari e publicistikë mund t’i gjeni në rrjetin social Facebook, nën profilin -Nastila’s Page.

Dr.Ruki Kondaj, -korrespodente dhe bashkëpunëtore e gazetës Iliria, Dielli, revista Kuvendi, në SHBA-ës, -Fjala e Lirë Londër, Zemra Shqiptare-Europë etj, nëpërmjet opinioneve, komenteve, reportazheve, kryesisht në rubrikat kulturë dhe aktualitet, sjell mbresa dhe moment nga jeta në komunitet. Aktualisht jeton e punon në Kanada, është Presidente e Shoqatës Shqiptaro-kanadeze dhe autore e disa librave studimorë e shkencorë.

Raimonda Moisiu -Sade është një autore shqiptaro-amerikane, poete, romanciere, tregimtare, eseiste, përkthyese, gazetare e pavarur dhe një aktiviste për të drejtat e grave në egzil dhe një publiciste e njohur bashkëkohore, sociale dhe realiste.

Mbas përfundimit të studimeve për Gjuhë Angleze dhe Letërsi në Universitetin e Tiranës, Albania, ajo punoi si mësuese e gjuhës angleze për disa vite në rrethinat dhe qytetin e Korcës, vendlindjen e saj.

Raimonda Moisiu -Sade njihet si “një nga autoret më të lexuara dhe më me ndikim në komunitetin shqiptaro-amerikan, në rrjetet sociale dhe në mërgim, letrat shqipe dhe letërsinë shqipe të Diasporës.

Raimonda Moisiu-Sade ka qenë për dy mandate Kryetare e Shoqatës së Shkrimtarëve Shqiptaro Amerikanë. Me ardhjen e saj në krye të saj, Shoqata pësoi një ngritje përmes aktiviteteve të shumta promovuese. Ajo hodhi idenë e mbajtjes së një simpoziumi shkencor për letërsinë dhe ishte ajo që zhvilloi për herë të parë simpoziumin e titulluar; “Letërsia dhe roli i saj në Diasporë”, një organizim që promovoi dhjetra e dhjetra shkrimtarë e poetë të njohur kombëtarisht dhe në egzil. Janë të njohura dhe të publikuara në median shqiptare dhe atë shqiptaro-amerikane dhe të Diasporës shqiptare kudo që gjendet, eventet madhështore të emërtuara, “Audiencë me shkrimtarë e poetë”, ku në qendër ishin profile krijuese të njohur të Letrave Shqipe dhe në Letërsinë e Diasporës. Si Kryetare e Shoqatës së Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë, Raimonda afroi shkrimtarët me akademikët, intelektualët me pedagogë të njohur amerikanë dhe shqiptarë në fusha të ndryshme, pasi shumë prej këtyre veprimtarive letrare, shkencore dhe atdhetare, zhvilloheshin në mjediset e universitetit Monroe, Bronx, New Jork USA, dhe i shëndrroi auditorët e kolegjit Monro, të flitej shqip, dhe të dëgjohej shkrimtaria dhe letërsia shqipe, për orë të tëra. Raimonda Moisiu e shtriu poezinë dhe Letërsinë e Diasporës edhe përtej New Jorku-t te Ditët e letërsisë shqipe në Miçigan, organizuar nga publicisti dhe botuesi i njohur i Revistës “Kuvendi” Pjetër Jaku. Ku Raimonda Moisiu do të merrte pjesë për vite me rradhë dhe do të përvetësonte krijimtarinë poetike dhe letraro-artistike, e cila është vlerësuar denjësisht me cmime kombëtare e ndërkombëtare. Do ta kujtoj gjithmonë si krijuesen modeste që krijimtarinë e saj e pa gjithmonë si proçes integrues i shkrimtarëve shqiptarë në mërgatë pa vënë kurrë në qendër veten e saj, por duke sjellë gjithmonë bashkë krijuesit dhe lëvruesit e letrave shqipe.

Dashamirësia për artin dhe letërsinë e kanë bërë një autore shumë prodhimtare, me dhjetra botime në publicistikë, proza letrare, vëllime me poezi, përkthime, esse, opinione, kritika letrare, ngjarje të jetuara, intervista, etj.

Kryesisht prej disa dekada vazhdon të merret me krijimtari në lëvrimin e të trejave zhanreve; poezi, publicistikë, prozë, esse dhe kritika letrare. Për kontributin qytetar e intelektual është vlerësuar nga Bashkia e qytetit të Hartfordit CT USA, ku jetoi për 17-ë vjet  me Official Citation si: ”Gruaja e Vitit në komunitet”, dhe që prej vitit 2005 aderoj në Partinë Demokratike Amerikane. Është bashkëpunëtore e rregullt me statusin e Freelancer (gazetare e pavarur) e gazetës Fjala.Al, Americaneye.al alias Tirana Observer dhe Albanian Daily News që del në gjuhën angleze, në Shqipëri, Fjala e Lirë, Albanianews, Londër, Iliria, Dielli, revista Kuvendi, në SHBA-ës, dhe korrespodente në organe periodikë të ndryshme të shypit shqiptar online, website dhe lista internetike, në atdhe, Kosovë, Greqi, Kroaci, me shkrime profil, opinione me tema sociale vecmas asaj për dhunën ndaj gruas e fëmijëve, këndvështrime e kritikë letrare, reportazhe, rubrikën aktualitet, kulturë dhe intervista,

Edhe unë Raimonda Moisiu, si autorja e këtij shkrimi dhe pjesë e komunitetit të gazetareve femra në Diasporë, -si shkrimtare dhe publiciste, gazetare e pavarur, më lejoni të shtoj disa rreshta: “Jam vlerësuar nga kolegë, institucione të ndryshme të medias e shtypit shqiptar e dashamirës të artit e letërsisë, që më kanë dhënë forcë e kurajo të vazhdoj dhe të ndjehem e motivuar për të shkruar në vazhdimësi. Falë angazhimit tim në publicistikë kam mundur e pasur nderin të njoh e të bashkëpunoj me shumë njerës me prirje të forta qytetarie e intelektuale dhe të jem e privilegjuar të përfaqësoj gruan publiciste në Diasporë.

Vetë puna dhe shëmbulli i këtyre grave, janë dëshmi e gjallë e aftësive, kontributit e inteligjencës, sakrilegjit të vetvetes për lirinë e shtypit që mbartin në vetvete ato, -gazetaret që në emër të lirisë së shtypit sakrifikojnë lirinë e tyre dhe përcjellin pjalmin e jetës.

Jemi forcë e madhe!

Shkruar nga Raimonda Moisiu-Sade

Jacksonville Florida USA

*Shkrimi “Gazetaret femra shqiptare në SHBA dhe Diasporë, -sakrilegj i vetvetes, për fjalën e lirë…”-është botuar për herë të parë në shtypin shqiptar dhe atë shqiptaro-amerikan në vitin 2014.

Kësaj here shkrimi vjen i rishkruar nga vetë autorja.

Një studiuese e Universitetit të Prishtinës, ka shtatë muaj që bën një hulumtim me shqiptarët e Kosovës që jetojnë në Shtetet e Bashkuara. Hulumtimi, që është në përfundim e sipër, bëhet për të parë se sa janë integruar ata në shoqërinë amerikane dhe sa kanë arritur t’i realizojnë qëllimet e tyre. Profesorja Mimoza Dushi, eksperte në lëvizjet e popullatës, gjatë intervistës me kolegun Artan Haraqija thotë se të dhënat e mbledhura prej saj tregojnë për një komunitet që ka shfrytëzuar shumë mirë sidomos mundësitë për arsimim. Ajo thotë se ata janë integruar më mirë në shoqërinë amerikane se sa shqiptarët që kanë emigruar në Evropë. Profesorja Dushi, para disa vitesh, ka kryer një hulumtim të ngjashëm në Gjermani dhe Zvicër ku jetojnë një pjesë e madhe e emigrantëve shqiptarë në Evropë.

Zëri i Amerikës: Ju po qëndroni në Shtetet e Bashkuara për të kryer një hulumtim mbi emigracionin e shqiptarëve të Kosovës në Shtetet e Bashkuara. Mund të na flisni pak për të?

Dr. Mimoza Dushi: Unë kam ardhur me bursën Fullbright dhe jam në Universitetin George Washington, aty ku realizoj hulumtimin. Kam zhvilluar intervista me një numër të konsiderueshëm emigrantësh në vende të ndryshme të Amerikës. Qëllimi i hulumtimit është për të parë se sa ndihet i integruar komuniteti shqiptar i Kosovës këtu, sa i kanë arritur qëllimet për të cilat ka ardhur dhe cilat janë përfitimet nga qëndrimi në Shtetet e Bashkuara dhe gjithashtu për të parë se cilat janë nevojat që ka diaspora shqiptare që të njoftoj qeverinë dhe ligjvënësit në lidhje me to. Kam realizuar më herët një hulumtim të ngjashëm, ka qenë një projekt tjetër me shqiptarët në Evropë. Projekti ka qenë i përqëndruar në Zvicër dhe Gjermani, si dy vende ku jeton komuniteti më i madh i shqiptarëve.

Projekti i parë që është realizuar në Evropë ka përfshirë shqiptarët e Kosovës dhe të Shqipërisë. Projekti në Amerikë ka të bëjë vetëm me shqiptarët e Kosovës, është bursë që jepet nga Ambasada Amerikane në Kosovë prandaj është i përqëndruar vetëm tek shqiptarët e Kosovës.

Zëri i Amerikës: Cilat janë gjetjet kryesore, nga puna që keni kryer deri tani në Shtetet e Bashkuara?

Dr. Mimoza Dushi: Anëtarët e komunitetit shqiptar në Amerikë janë të arsimuar. Ata kanë shfrytëzuar mundësitë e shkollimit dhe avancimit në profesionin e tyre. Në aspektin ekonomik, nga popullsia vendase konsiderohen punëtorë. Ata janë të aftë në profesionet e tyre e kanë pozita të mira në ato profesione. Janë njerëz të besueshëm për bashkëpunime. Mirëpo, në aspektin shoqëror edhe pse ndihen të pranuar nga komuniteti vendas, ai amerikan, gjithësesi vazhdojnë të jenë të lidhur me komunitetin shqiptar.

Zëri i Amerikës: A është kjo e ngjashme edhe me gjetjet e dala nga hulumtimi që keni bërë me shqiptarët në Evropë?

Dr. Mimoza Dushi: Ata që jetojnë këtu (SHBA), janë më shumë të integruar, sesa ata që jetojnë në Evropë. Ndoshta është afërsia më e madhe me Kosovën që ndikon ose arsyet për të cilat ata kanë emigruar. Ata që kanë emigruar në Evropë e kanë bërë me qëllimin që të qëndrojnë aty përkohësisht dhe në momentin që Kosova, do të fitonte pavarësinë, të ktheheshin. Por me kalimin e kohës ata kanë vendosur të shndërrohen në emigrantë të përhershëm, ndërsa në Amerikë, që në fillim kanë ardhur me synimin për të qëndruar gjatë.

Zëri i Amerikës: Para se të flasim mbi detajet, ju thatë se keni kryer intervista me shqiptarët e Kosovës që jetojnë në disa shtete amerikane. Mund të thoni se për cilat shtete bëhet fjalë?

Dr. Mimoza Dushi: Intervistat i kam kryer në dy forma. Në formën ballë për ballë dhe përmes internetit. Ato ballë për ballë i kam realizuar në tri shtete, në kryeqytet, në Uashington, në Nju Jork dhe në Çikago, ku ka më shumë shqiptarë. Intervistat përmes internetit i kam bërë me shqiptarë në Karolinën e Veriut, në Viskonsin, Arkansa, Dallas, Teksas, Nju Xhersi, në Virxhinia e në shtete të tjera.

Zëri i Amerikës: Keni vërejtur dallime mes shqiptarëve që jetojnë në zona të ndryshme të Amerikës, për shembull mes të atyre që jetojnë në Çikago dhe atyre që ta jetojnë për shembull në Teksas?

Dr. Mimoza Dushi: Nga bisedat konsideroj që shqiptarët që jetojnë në Çikago janë shumë më të lidhur me komunitetin. Në Nju Jork për shembull numri i shqiptarëve është më i madh dhe kjo ka bërë që ata të kenë disa forma të lidhjes mes tyre.

Zëri i Amerikës: Hulumtimin tuaj e keni ndarë në tri pjesë, mund të na flisni pak për këtë?

Dr. Mimoza Dushi: Jam përqëndruar tek nevojat që ata kanë në raport me vendin e origjinës, Kosovën. Pra ajo që kam bërë është të mbart zërin e migrantëve, në formën e rekomandimeve për ata që bëjnë politikat në Kosovë. I kam dërguar tashmë këto rekomandime, të cilat janë ndarë në tre grupe. Ndarja është bërë sipas rëndësisë që i kanë dhënë vetë ata.

E para që ata kërkojnë është mundësia të ofrojnë përvojën dhe ekspertizën e tyre për të ndihmuar zhvillimin e Kosovës. Ka rrjete të profesionistëve që komuniteti këtu i ka krijuar vetë. Unë kam hasur në tri rrjete, rrjeti i mjekëve, i sipërmarrësve edhe artistëve. Që këto ekspertiza të shrytëzohen nga shteti prej nga vijnë, qeveritë atje duhet të themelojnë rrjete të profesionistëve vetë, me raste edhe t’i financojnë dhe t’i menaxhojnë. Ambasadat dhe konsulatat luajnë rol të rëndësishëm këtu pasi krijojnë bazën e të dhënave me profesionistët që i kanë të shpërndarë në vendet ku janë. Ato luajnë rolin të dyfishtë, pasi në të njejtën kohë transmetojnë nevojat që ka qeveria e Kosovës te komuniteti dhe nga ana tjetër, për qeverinë gjejnë profesionistë të caktuar. Qeveria e Kosovës tanimë e ka krijuar një program me emirn “Citizen Diplomacy Fellowship” dhe kërkon nga të rinjtë që kanë dy vjet përvojë pune në një shtet tjetër të ndihmojnë me përvojën e tyre në Kosovë. Kjo është kundërshtuar nga emigrantët këtu me arsyetimin se kërkojnë t’u jepet mundësia menjëherë pas diplomimit. Ata thonë se pas dy vitesh pune, krijojnë stabilitet dhe është vështirë të kthehen.

Kërkesa e dytë është mundësia e votimit në ambasada dhe konsulata, duke shkuar fizikisht atje. Ne e dimë që deri tani janë ofruar dy mundësi, dërgimi i fletvotimit me postë, apo duke shkuar në Kosovë. Ata kërkojnë që ambasadat të marrin rolin e mbledhjes së votave. Duke e pasur parasysh se sa e madhe është Amerika, emigrantët kërkojnë ruajtjen e mundësisë për dërgimin e fletvotimit me postë, por jo në Kosovë, por në ambasadë, pra që ambasada të jetë pikë mbledhëse.

E treta janë investimet kapitale, kryesisht në fushën e Teknologjisë Informative.

Zëri i Amerikës: Sa për sqarim, duan që këta të investojnë në Kosovë?

Dr. Mimoza Dushi: Po, që këta të investojnë në Kosovë. Para se t’i bëjnë investimet, ata kërkojnë që të krijohen kushte të favorshme. Ata duan siguri financiare, sigurinë e bizneseve, konkurencën e drejtë në treg dhe kërkojnë informacione të sakta në lidhje me mundësitë e investimeve. Me këtë ata kuptojnë që të krijohen kushtet që investimet e tyre të jenë të sukseshme dhe të njejtën kohë shteti të përmbushë nevojat që i ka në lidhje me investimet ekonomike. Ambasadat dhe konsulatat prap këtu mund të luajnë rol të rëndësishëm duke shpërndarë informatat në lidhje me mundësitë e investimeve te sipërmarrësit e diasporës.

Zëri i Amerikës: Ju thatë që keni vërejtur që shqiptarët e Kosovës në Shtetet e Bashkuara janë kryesisht me arsimim, të larta. Është fjala për personat që kanë ardhur me kualifikime universitare apo që kanë ardhur këtu për atë qëllim?

Dr. Mimoza Dushi: Nga intervistat që kam kryer, 60 % e të intervistuarve kanë dalë me shkollim të lartë nga Kosova. Prej tyre, 46% kanë vazhduar shkollimin edhe në Amerikë. Pra, ata ardhur me qëllim shkollimi ose kanë shfrytëzuar mundësitë për vazhdimin e shkollimit për ngritjen në profesion.

Zëri i Amerikës: Ju pyeta për këtë sepse nëse ata janë ofruar të ndajnë ekspertizën me Kosovën, fjala është për njerëz që kanë arsimim të lartë…?

Dr. Mimoza Dushi: Po, janë individë me arsimi të lartë. Ata kanë pozita shumë të mira në profesionet e tyre. Punojnë në Bankën Botërore, punojnë në qeveri, punojnë në Thesarin e Shtetit, punojnë në çështje juridike, ka shumë mjekë.

Zëri i Amerikës: Cilat janë dallimet kryesore që kanë dalë nga të dyja hulumtimet, ai në Evropë dhe ky në Shtetet e Bashkuara?

Dr. Mimoza Dushi: Afërsia me Kosovën ka krijuar mundësinë që ata në Evropë të kenë kontakte më të afërta me Kosovën. Në Evropë kanë filluar të emigrojnë më herët se këtu. Atje kanë filluar të dalin në fillim të viteve të ’60, ndërsa këtu e kemi fundin e viteve të ’60. Këtu kanë ardhur jo pak për qëllime shkollimi kurse në Evropë për qëllime shkollimi janë shumë të vonshëm. Atje kanë shkuar kryesisht për qëllime pune, e kanë konsideruar vetën që janë të përkohshëm. Prandaj, ndjenja e të përkohshmes i ka penguar që të integrohen dhe t’i shfrytëzojnë të gjitha mundësitë

Zëri i Amerikës: Në hulumtimin tuaj ju keni përmendur edhe dallimin tjetër që gjenerata e dytë e emigrantëve shqiptarë të Kosovës në Shtetet e Bashkuara fillojnë të zëvendësojnë shqipen me anglishten?

Dr. Mimoza Dushi: Në Evropë edhe gjenerata e tretë e flasin gjuhën shqipe, por atje i kanë edukuar edhe fëmijët e tyre me bindjen që një ditë do të kthehen. Ndërsa këtu, (në Amerikë) gjenerata e dytë pak e flet gjuhën shqipe. Më lehtësisht shprehën në gjuhën angleze. Mirëpo, gjenerata e dytë e shqiptarëve të Kosovës në Amerikë, ndjenjën e përkatësisë dhe identitetit kombëtar e ka shumë të fortë. Është kënaqësi të bisedosh me ta dhe janë shumë aktiv në komunitet me veprimet e tyre.

Zëri i Amerikës: Një pyetje që nuk ka pasur asnjëherë përgjigje është numri i shqiptarëve në përgjithësi apo të paktën i shqiptarëve të Kosovës që jetojnë në Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Gjatë hulumtimit që keni bërë, mund të thoni se e keni një numër?

Dr. Mimoza Dushi: Sa më shumë numra që gjejmë aq më shumë lëmsh bëhemi. Unë kam gjetur shumë burime. Kosova vetë vlerëson që ka përafërsisht 860 mijë qytetarë të saj jashtë vendit, në përgjithësi në të gjithë botën. Prej tyre, 4.9 % janë në Amerikë. Mirëpo, në burimet që i kam gjetur këtu, është një autore me emrin Maria Cuinova e cila në botimin e saj në vitin 2010 thotë se në Amerikë jetojnë 250 mijë shiptarë të Kosovës. Ajo e përcakton që bëhet fjalë për shqiptarë të Kosovës.

Zëri i Amerikës: Në bazë të cilit hulumtim ka ardhur ajo deri te kjo shifër?

Dr. Mimoza Dushi: Ajo ka burime të ndryshme, por të gjitha këto janë vlerësime. Në regjistrimin e popullsisë së Amerikës, sipas Zyrës së Regjistrimit të Popullsisë, në vitin 2020 janë regjistruar mbi 230 mijë shqiptarë të të gjitha vendeve të Ballkanit dhe prej tyre përafërsisht 4700 janë shqiptarë të Kosovës. Në fakt fjala është për kosovarë. Kjo duhet të jetë një shifër e pas pavarësimit të Kosovës.

Zëri i Amerikës: Sepse nga atëherë kanë filluar të mbajnë shënime për banorët e Kosovës?

Dr. Mimoza Dushi: Po, sepse ka shumë që kanë ardhur edhe përpara, por janë identifikuar edhe si jugosllavë sepse në pasaportat tona nuk ka shënuar prej cilës Republikë apo cilës Krahinë ke ardhur. Ka edhe raporte të tjera që i kanë bërë shoqatat hulumtuese ose institucionet hulumtuese amerikane, për nevojat e shoqatave shqiptare. Në bazë të këtyre raporteve në Amerikë jetojnë 500 mijë shqiptarë të të gjitha vendeve të Ballkanit.

Zëri i Amerikës: Pra, në përgjithësi mund të themi se fjala është për një shifër që shkon nga një çerek millioni deri në gjysëm milioni shqiptarë?

Dr. Mimoza Dushi: Po, por mendoj se është një numër paksa i fryrë

Zëri i Amerikës: Besoni se regjistrimi i popullësisë që bëhet tani nga Kosova mund të ndihmojë pasi ju ka ofruar mundësinë e regjistrimit edhe atyre që jetojnë jashtë vendit?

Dr. Mimoza Dushi: Po, është mundësi shumë e mirë për diasporën. Ndoshta është mundësia e fundit për shkak se rregullat e regjistrimit pothuajse çdo herë ndryshojnë. Kjo mundësi është dhënë, mirëpo kam rezerva për rezultatet që do të dalin.

Zëri i Amerikës: Për çfarë arsye keni rezerva?

Dr. Mimoza Dushi: Për arsye se me të njëjtin standard është kërkuar të regjistrohet popullsia brënda dhe jashtë Kosovës. Ai standard është numri i letërnjoftimit. Ne e dimë që ata që jetojnë jashtë jo domosdoshmërisht ta kenë atë numër. Gjatë punës sime në terren kam hasur në shumë shqiptarë që kanë treguar gatishmëri që të regjistrohen, por që nuk kanë mundur ta finalizojnë procesin e regjistrimit përmes internetit për shkak të kësaj kërkese, pra të numrit të ID-së.