Partitë opozitare në Kosovë thanë se e kanë marrë projekt statutin e Asociacionit të komunave me shumicë serbe, i hartuar nga diplomatët perëndimorë, dhe i cili po mbahej nën një vello fshehtësie që nga 21 tetori, kur u ishte paraqitur udhëheqësve të Kosovës dhe Serbisë. Asnjëra nga partitë nuk bëri komente të menjëhershme rreth përmbajtjes së projekt statutit i cili përcakton rolin dhe përgjegjësitë e Asociacionit.
Hartuesit e tij që në hyrje u referohen dokumenteve ndërkombëtare dhe Kushtetutës së Kosovës dhe respektimit të pavarësisë, autonomisë dhe tërësisë tokësore të saj.
Në dokument thuhet se synimi kryesor është krijimi i mundësive për komunitetin serb që të përfitojë nga të drejtat e caktuara dhe përgjegjësitë komunale, tashmë të përfshira në Kushtetutë dhe ligjet tjera në fuqi.
“Asociacioni, i themeluar me këtë statut siguron një kuadër vetëmenaxhues për komunitetin serb brenda vetëqeverisjes lokale aktuale dhe nuk do të ketë kompetenca ekzekutive shtesë në krahasim me komunat anëtare të saj. Kuadri përfshin mbështetjen e ofrimit të bashkërenduar të shërbimeve në fusha të caktuara, mundësinë e mbështetjes financiare nga Serbia dhe një kanal të komunikimit të drejtpërdrejtë për komunitetin serb me qeverinë e Kosovës përmes Ministrisë së Pushtetit Lokal”, thuhet në dokument.
Asociacioni, thuhet mes tjerash do të angazhohet për mbrojtjen e të drejtave dhe interesave të komunitetit serb të Kosovës në përputhje me Kushtetutën dhe nuk do të zëvendësojë, përjashtojë, ose zvogëlojë të drejtat dhe interesat e subjekteve të tjera juridike, që përfaqësojnë komunitetin serb të Kosovës.
Po ashtu, thuhet në dokument, Asociacioni në asnjë mënyrë nuk mund të zëvendësojë ose dëmtojë marrëdhëniet kushtetuese dhe juridike ndërmjet autoriteteve qendrore dhe vendore në Kosovë.
Ky statut thuhet më tej rregullon përgjegjësitë, fushëveprimin, organizimin dhe funksionimin e organeve dhe të të gjitha punëve tjera të Asociacionit dhe ai do t’i nënshtrohet shqyrtimit të kushtetutshmërisë së tij nga Gjykata Kushtetuese para themelimit.
Jo më vonë se 45 ditë nga shqyrtimi nga Gjykata Kushtetuese Asociacioni duhet të mblidhet për të zgjedhur pos tjerash udhëheqjen e kuvendit të tij si dhe presidentin dhe zëvendëspresidentin e Asociacionit, i cili siç thuhet, mund të zhbëhet vetëm me votën ne dy të tretave të delegatëve të tij. Ai do të ketë po ashtu këshillin drejtues që i ngjan një trupi qeverisës.
Asociacioni do të ketë simbolet e tij zyrtare, të cilat mund të përbëhen nga një flamur dhe një stemë dhe mund të përdoren vetëm krahas simboleve shtetërore të Kosovës.
Projekt statuti i njeh të drejtën Asociacionit që të bashkëpunojë edhe me agjencitë qeveritare në Serbi në formën e ofrimit të financave dhe ndihmës teknike, përfshirë pajisjet. Kjo mbështetje nga Serbia do t’i nënshtrohet mbikëqyrjes dhe auditimit nga autoritetet qendrore.
Po ashtu, dokumenti i njeh të drejtën Asociacionit të krijojë marrëdhënie dhe të hyjë në marrëveshje bashkëpunimi me të tjera asociacione vendore dhe ndërkombëtare të komunave, autoriteteve lokale, rajoneve dhe njësive të tjera të vetëqeverisjes lokale në shtetet tjera, në përputhje me ligjet në fuqi.
Asociacioni do të menaxhojë institucionet e arsimit dhe shëndetësisë, që financohen drejtpërdrejt nga Serbia, ndërsa kryetarët e komunave në veri të Kosovës do t’i ofrojnë Ministrisë së Punëve të Brendshme listën e kandidatëve për postin e komandantit Rajonal të policisë.
Dy vitet e para të funksionimit të asociacionit do të vëzhgohen nga Bashkimi Evropian i cili do të vazhdojë ta bëjë këtë punë edhe më pas, nëse Asociacioni dhe Qeveria e Kosovës nuk vendosin ndryshe.
Projekt statuti parasheh po ashtu që çdo mosmarrëveshje ndërmjet Asociacionit dhe Autoriteteve Qendrore që nuk mund të zgjidhet me negocim të drejtpërdrejtë ose me mjete të tjera, do të trajtohet nga një komision arbitrazhi.
Teksti përfshinë edhe hollësi të tjera rreth funksionimit dhe përgjegjësive të Asociacionit, i cili mund të pësojë ndryshime përgjatë negociatave, vazhdimi i të cilave mund të zvarritet për shkak të zgjedhjeve parlamentare të Serbisë, që mbahen me 17 dhjetor.
Propozimi për projekt statutin u është dorëzuar palëve me 21 tetor nga të dërguarit amerikanë dhe evropianë. Më 26 tetor udhëheqësit e Gjermanisë, Francës e Italisë dhe të institucioneve të Bashkimit Evropian takuan ndarazi në Bruksel kryeministrin e Kosovës, Albin Kurti dhe presidentin e Serbisë, Aleksandar Vuçiç, për të diskutuar rrugën përpara drejt normalizimit, duke i kërkuar Kosovës themelimin e Asociacionit, ndërsa Serbisë, njohjen de fakto të Kosovës.
Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti tha se ishte i gatshëm të nënshkruante propozimin, por akuzoi presidentin serb Aleksandar Vuçiç se refuzoi të nënshkruante. Presidenti serb tha ndërkaq se propozimi paraqet bazë të mirë për bisedime të mëtejme, por hodhi poshtë çdo mundësi të njohjes së pavarësisë së Kosovës.
Çështja e Asociacionit është Thembra e Akilit në procesin e bisedimeve për normalizimin e marrëdhënieve Kosovë – Serbi.
Palët në vitin 2013 u morën vesh për themelimin e Asociacionit, ndërsa në vitin 2015 u pajtuan për parimet e tij. Por, po atë vit, Gjykata Kushtetuese e Kosovës gjeti se një pjesë e madhe e këtyre parimeve janë në kundërshtim me Kushtetutën e Kosovës.
Serbia ngulë këmbë për themelimin e tij, ndërsa Prishtina ka hezituar gjatë të themelojë Asociacionin që e sheh si kërcënim për një ‘Republikë Serbe’ si ajo në Bosnje e Hercegovinë.
Themelimi i Asociacionit është detyrim i përfshirë në marrëveshjen e Brukselit dhe të Ohrit që u arrit më herët gjatë këtij viti, e cila synonte të ulte tensionet ndërmjet palëve, të cilat që atëherë u përkeqësuan duke arritur një pikë të lartë në fund të muajit shtator pas një sulmi mbi policinë e Kosovës nga një grup serbësh të armatosur, ku mbeti i vrarë një oficer policie.
Sulmi nxiti përpjekje të reja perëndimore për të përshpejtuar normalizimin e marrëdhënieve, mes palëve mes shqetësimeve për qëndrueshmërinë në rajon.
Une nuk e di se cfare ka bere Kryetari i Bashkise z.Besnik Dushaj ne Tropoje,pasi nuk banoj atje. Ne TV dhe ne FB kam pare disa foto kalldremesh me gure dhe disa parcela te mbjellura me bar neper rruget e qytetit B.Curri. Ne se ato e kan zbukuruar qytetin dhe jan ne funksion te qytetarve e pergezoj z.Besnik Dushaj. Kryeministri Edi Rama e lavderoj z.Besnik per punet qe ka bere.Per mendimin tim beri shume mire.Prandaj e pergezoj edhe kete. Sepse kur vlereson punen e mire te kundershtarit te tij poltik ai pranon nje realitet,gje qe rrallehere ndodh ne politiken shqiptare. ( Besnik Dushaj eshte kandiduar dhe i zgjedhur Kryetar Bashkie me mbeshtetjen e Partise Demokratike). Deri ketu,gjithecka ne rregull. Por,kur Kryeministri mburret per mbeshtetjen qe i ka dhene Kryetarit te Bashkise dhe porosite disa qytetar te B,Currit,pjesemarres ne takimin e tij elektoral: “Mos e votoni Lulin dhe PD-ne se e moret ne qafe Besnikun!” gjithecka personalizohet.gjithecka permbyset, gjithecka vihet ne funksionin politik se dites
.Ketu, Kryeministri E.Rama dhe Kryetari i Bashkise B.Dushaj jan te gabuar. I pari,me thenjet e tij,dhe i dyti me heshtjen e tij. Edi Rama nuk i dha kryetarit te Bashkise B.Currit fonde per te riparuar shetitoret e qytetit,ose sic i quan ai “pedonale” e punera te tjera, as nga xhepi i tij,as nga araka e Partise Socialiste Ato jane parat e takasapaguesve tropojane dhe shqiptar.Nuk jan parate e Edi Rames as te Besnik Dushes. Kryeministri e ka per detyre ligjore qe tu jap fondet e caktuara te gjitha bashkive te vendit,prandaj eshte aty dhe paguhet “majm” prej taksapaguesit shqiptar, Dhe kryetari i bashkise e ka per detyre ligjore qe,ato fonde ti perdor ne te mire te qytetarve te cilet jan njekohesisht dhe taksapagues. Prandaj edhe ky, per keto pune eshte aty dhe paguhet “jo keq” prej taksapaguesve tropojane. Por,politikanet tane,njelloij si keta te dy,e kan bere zakon t’i thon popullit: “Une ua bera kete dhe ua bera ate….” Sikur keto pune i kan bere nga parate e xhepave te tyre. Per mendimin tim,kjo menyre komunikimi,eshte nje semundje e kahereshme e politikaneve shqiptare,qe e ka zanafillen nga koha e diktatures kur thuhej: “Gjithcka na beri Partia”, ani pse populli shqiptar i papaguar ose i keqpaguar, rjepej ne punerat qe u bene ne Shqiperine e asaj kohe.Ne thelb kjo eshte nje mashtrim, qe ka per qellim ti thot popullit se,ne politikanet jemi “zoterit” tuaj,e jo “sherbetoret” tuaj. Ne fushata elektorale,kjo “perkthehet” “Na jepni voten qe ne tu japim parat tuaja te cilat ua marrim nepermjet taksave! Perndryshe,taksat do tua marrim dhe gje nuk do tu japim.” Ose me sakt: “Na votoni qe ne te behemi sundimtaret tuaj,mashtruesit tuaj.Ne te kundert,po votuat ate tjetrin, do te merrni ne qafe kryetarin e Bashkise,e per rrjedhoje veten tuaj ” Une e neveris kete lloj presioni,qe eshte pergjithesisht mentaliteti i politikaneve tane. Ata,sapo mandatohen nga votat e popullit i pushton deliri i madhehtise, shkeputen nga ata qe i kan votuar,mendojne se vetem ata kan lindur per te drejtuar,dhe njelloj si struci,mendojne se populli nuk sheh,asgje nuk kupton asgje dhe nuk din asgje.Jeni te gabuar “zoterinj” politikane. Populli,ju sheh,ju kupton dhe kam shprese tek Ai dhe te Zotin se nje dite do t’u ndeshkoj,secilin nga ju qe mendon e vepron keshtu.