Njëherë e një kohë na ishin njëzet e pesë ushtarë kallaji, të gjithë vëllezër me njëri-tjetrin sepse kishin lindur nga një lugë e vjetër kallaji. Ata po mbanin pushkën në dorë dhe vështronin drejt përpara, me uniformën e bukur të kuqe dhe blu. Gjëja e parë që ata dëgjuan në këtë botë, kur u ngrit kapaku i kutisë në të cilën ndodheshin, ishte thirrja: “Ushtarë prej kallaji!” shqiptuar me zë të lartë nga një fëmijë duke përplasur duart; i kishte mikpritur sepse ishte ditëlindja e tij dhe i renditi në tryezë.
Ushtarët lodër i ngjanin njëri-tjetrit në çdo hollësi, vetëm i fundit ishte pak më ndryshe: kishte vetëm një këmbë sepse ishte prodhuar i fundit dhe nuk kishte mjaftuar kallaji! Megjithatë ai qëndroi shumë drejt në njërën këmbë si të tjerët në dy këmbët e tyre dhe pikërisht ai pati një fat të çuditshëm.
Në tryezë kishte shumë lodra të tjera, por ajo që ia tërhoqi më shumë vëmendjen ishte një shtëpi e bukur me letra. Nga dritaret e saj mund të shihje nëpër salla. Jashtë kishte shumë pemë të vogla rreth një pasqyre të vogël që duhet të ketë qenë një liqen; ato notonin mbi të dhe mjellmat e dyllit pasqyroheshin në të. Gjithçka ishte shumë e bukur, por gjëja më e mirë ishte një vajzë, që qëndronte në derën e hapur të kalasë; edhe ajo ishte bërë me letër, por ajo kishte një fustan të linjtë shumë të hollë dhe një fjongo të vogël blu të lidhur mbi shpatullat e saj, në qendër me një kunj të ndritshëm, aq sa fytyra e saj. Vajza i kishte të dyja duart të ngritura lart, sepse ishte valltare dhe njërën këmbë e kishte ngritur aq lart sa që ushtari i kallajit, duke mos e parë, besoi se edhe ajo kishte vetëm një këmbë, ashtu si ai. “Kjo do të ishte nusja për mua!” – mendoi ai – “por ajo është shumë elegante dhe jeton në një kështjellë; nga ana tjetër, unë kam vetëm një kuti dhe ne jetojmë atje njëzet e pesë veta bashkë, sigurisht që nuk është një vend për të! Gjithsesi duhet të përpiqem ta njoh! ” Ai u zgjat sa mundi nga prapa një tabakaje që ishte mbi tavolinë; nga atje ai mund të shihte qartë vajzën e bukur që vazhdonte të qëndronte në njërën këmbë, pa humbur ekuilibrin e saj.
Në mbrëmje vonë, ushtarët e tjerë prej kallaji hynë në kutinë e përbashkët dhe banorët e shtëpisë ranë në shtrat. Pastaj lodrat filluan të argëtoheshin: shkëmbyen vizita, kërcenin, luanin luftash. Ushtarët e lodrave prej kallaji bënë zhurmë në kuti, duke dashur të merrnin pjesë në argëtim, por nuk mundën të hiqnin kapakun. Arrëthyesi bëri salto dhe shkumësi u argëtua në dërrasën e zezë, ata bënë një zhurmë të tillë që kanarina u zgjua dhe filloi të fliste në vargje.
Të vetmit që nuk lëvizën fare ishin ushtari i kallajit dhe valltarja e vogël; ajo qëndroi në majë të këmbëve me të dy krahët e ngritura, ai qëndroi me një këmbëngulje të barabartë drejt në njërën këmbë dhe sytë e tij nuk lëvizën asnjë çast nga ajo.
Kumbonte mesnata dhe tak … kapaku i kutisë u ngrit, por brenda nuk kishte duhan, por një xhuxh shumë i vogël i zi, sepse ishte një kuti surprizë.
“Ushtar!” – tha xhuxhi i zi – “ndalo së shikuari të tjerët!”
Por ushtari bëri sikur nuk e dëgjoi.
“Prisni nesër dhe do të shihni!” i tha xhuxhi i zi.
Kur fëmijët u ngritën të nesërmen, ushtari lodër u vendos pranë dritares dhe, nuk e di nëse ishte xhuxhi i zi apo një erë, dritarja u hap dhe ushtari lodër ra përmbys nga kati i tretë. Ishte një fluturim i tmerrshëm, përmbys, pastaj ai ra mbi kapelë dhe rrëshqiti bajonetën midis gurëve.
Shërbëtorja dhe djali menjëherë zbritën për ta kërkuar, por megjithëse ishin gati ta shkelnin, ata nuk mund ta shihnin. Nëse ushtari do të kishte bërtitur: “Unë jam këtu!” me siguri do ta gjenin, por ai mendoi se nuk ishte mirë të bërtiste me të madhe sepse ishte me uniformë. Filloi të binte shi, pikat po binin gjithnjë e më të dendura dhe pastaj një rrebesh i fortë: kur më në fund ndaloi shiu arritën dy iriqë.
“Shikoni!” – tha njëri – “qenka një ushtar kallaji! tani do ta marrim me anije”.
Ata bënë një anije nga një gazetë, e vendosën ushtarin në të dhe e bënë të lundrojë përgjatë një përroi; ata vrapuan pas tij duke përplasur duart. Zoti na ruajt! çfarë valësh kishte në lumë dhe çfarë rryme! Të gjitha për shkak të shiut. Anija e vogël u ngrit lart e poshtë dhe herë pas here vërtitej rrotull aq shpejt sa ushtari dridhej i tëri, por megjithatë, këmbëngulës sa ishte, ai nuk mbylli syrin, ai shikonte gjithmonë përpara dhe mbante armën nën krahun e tij.
Papritmas anija e vogël u fut në një pasazh nëntokësor të kanalizimit; ishte aq errët saqë ushtari dukej se ishte në kutinë e tij.
“Ku po shkoj?” – mendoji ai. “Po, i gjithë faji është i trollit! Ah, sikur vetëm vajza të ishte këtu në anije me mua, atëherë nuk do të më interesonte nëse ishte edhe më errët.”
Në atë moment u shfaq një mi i madh, që jetonte në kanalizim.
“A keni pasaportë?” kishave. “Nxirr pasaportën!” Por ushtari heshti dhe e mbajti pushkën edhe më fort. Varka e vogël kaloi pranë dhe miu e ndoqi. Hu! si kërcëllinte ai dhëmbët dhe u bërtiste pikave dhe ashkëlve: ‘Ndale! Ndale! nuk ka paguar doganë! nuk e tregoi pasaportën e tij! ‘
Por rryma u bë më e fortë dhe më e fortë dhe ushtari tashmë mund ta shihte dritën e diellit në fund të kanalizimit, kur dëgjoi një zhurmë të tmerrshme, e cila tremb edhe një trim; vetëm mendo, rrjedha përfundoi në një kanal të madh dhe për ushtarin ishte aq e rrezikshme sa për ne po të ndodhemi në një ujëvarë të madhe.
Ai ishte aq afër tani sa ishte e pamundur që të ndalet. Ai u ngurtësua sa mundi, në mënyrë që askush të mos thoshte se kishte frikë. Anija u rrotullua tre ose katër herë sa që u mbush me ujë deri në grykë dhe ishte gati të fundosej. Ushtari ndjeu që uji i afrohej në fyt dhe anija u mbyt gjithnjë e më shumë; ndërkohë letra po squllej. Uji gjithashtu i mbuloi kokën – atëherë ai mendoi për balerinën e bukur që nuk do ta shihte më kurrë, dhe ai dëgjoi që i kumbonte në veshë:
– Lamtumirë, ushtar i pashëm, do të duhet të vdesësh edhe ti!
Letra u squll krejt dhe ushtari i kallajit shkoi në fund, por shpejt u përpi nga një peshk i madh.
Oh, sa errësirë ​​ishte aty brenda! edhe më e errët se në kanalizim, dhe përveç kësaj ishte aq ngusht; por ushtari ishte këmbëngulës dhe u shtri atje me pushkën në sup.
Peshku u drodh tmerrësisht, pastaj u qetësua dhe u duk sikur rrufeja kaloi nëpër të. Drita po shkëlqente dhe dikush bërtiti: “Ushtari i kallajit!” Peshku ishte kapur, sjellë në treg, ishte shitur dhe sjellë në kuzhinë ku një vajzë e kishte prerë me një thikë të madhe. Ai e mori ushtarin lodër me dy gishta dhe e çoi në dhomën e ndenjes ku të gjithë donin të shihnin atë njeri të jashtëzakonshëm që kishte udhëtuar në barkun e një peshku; por ai nuk ishte krenar. Ata e vendosën atë në tryezë dhe … oh, çfarë gjëra të çuditshme ndodhin në botë! Ushtari lodër u gjend në të njëjtën dhomë ku kishte qenë më parë, ai pa të njëjtët fëmijë dhe lodra që ishin në tryezë, kështjellën e bukur të kartave me balerinën e hijshme, e cila ishte ende në njërën këmbë dhe mbante të ngritur tjetrën ; edhe ajo ishte këmbëngulëse dhe kjo e emocionoi ushtarin që do të qante me lotë kallaji, por kjo nuk i shkonte për shtat. Ai e shikoi atë, dhe ajo e shikoi, por ata nuk thanë asnjë fjalë të vetme.
Ndërkohë një nga fëmijët më të vegjël e mori ushtarin lodër dhe e hodhi atë në sobë, pa asnjë arsye, me siguri ishte faji i xhuxhit të zi të tabakasë.
Ushtari pa një dritë të fortë dhe ndjeu një nxehtësi të madhe, ishte e padurueshme, por ai nuk e dinte nëse ishte me të vërtetë flaka e zjarrit apo ajo e dashurisë. Ngjyrat e tij ishin zbehur, por kush mund të thoshte nëse ishte nga udhëtimi apo nga dhimbja e dashurisë? Ushtari shikoi vajzën dhe ajo e shikoi atë, dhe ai e ndjeu veten të shkrirë, por ai prapë e mbante pushkën fort në supin e tij. Ndërkohë një derë u hap dhe era e kapi balerinën e cila fluturoi drejt në sobë pranë ushtarit lodër. Ajo u shkrumbua në flakë, dhe ushtari gjithashtu u shkri plotësisht. Kur të nesërmen çupa hoqi hirin e zjarrit, ajo nga ushtari gjeti vetëm zemrën prej kallaji, nga balerina gjeti vetëm fustanin e bërë shkrumb./Elida Buçpapaj

Nuk vdes njeri nga dashuria
vdes nga mungesa e saj.
I mposhtur nga vetmia,
shuhet si kandil pa vaj.

Ikën njeriu i mjerë
në kët’ kohë andrallë…
Ikën i pa përcjellë,
pa një puthje në ballë.

Mbështjellë vetmi- frikë
ne pleqtë me sy nga Zoti:
“Na ruaj më të rinjtë,
mos të na mbytë loti!”

Sa njerëz kemi humbur!
Pranë njëri tjetrit shtrirë…
T’ua bëj emrat numur?!
E kam kaq të vështirë!

Nuk vdes njeri nga dashuria,
vdes nga mungesa e saj!
Prej saj gjithë njerëzia
merr dritë e shpresë pastaj!

Dëgjo pak!

Atje në fshat, afër rrugës, ishte një vilë, sigurisht që e keni parë ndonjëherë. Pikërisht përpara ka një kopsht të vogël me lule të ndryshme dhe një portë të pikturuar; afër hendekut, në mes të një livadhi të gjelbër të bukur, një lule ishte rritur; dielli shkëlqente si mbi të ashtu edhe në lulet e mëdha të kopshtit dhe për këtë arsye lulja e vogël u rrit shumë shpejt. Një mëngjes ajo kishte çelur e gjitha me petalet e saj të vogla të ndritshme të bardha, të cilat dukeshin si rrezet e vendosura rreth diellit të vogël të verdhë në qendër. Luleshqerra sigurisht nuk mendoi se askush nuk do ta vinte re atje në bar, as nuk mendoi se ishte një lule e varfër dhe e përbuzur; jo, ajo u ndje e lumtur dhe iu kthye diellit të ngrohtë, ngriti sytë dhe dëgjoi laureshën duke kënduar.

Luleshqerra ishte aq e lumtur sa iu duk një ditë feste; në të vërtetë ishte vetëm e hënë dhe të gjithë fëmijët ishin në shkollë; ndërsa ishin ulur në bankat e tyre dhe po mësonin diçka, lulja e vogël qëndroi e palëvizur në kërcellin e saj të vogël jeshil dhe mësoi nga dielli i nxehtë dhe gjithçka përreth tij se sa i mirë ishte Zoti dhe asaj i pëlqente që lauresha këndonte aq mirë dhe aq qartë gjithçka që ajo ndiente në heshtje; ajo pa me një nderim të caktuar atë zog me fat, i cili mund të këndonte dhe fluturonte, por nuk ishte e trishtuar që nuk mund ta bënte vetë. “Unë mund ta shoh dhe ta dëgjoj!” mendoi ajo. “Dielli më ndrit dhe era më puth! Oh, sa dhurata më janë bërë!”

Pas portës kishte shumë lule, të ngurta dhe aristokratike, dhe sa më pak parfum të kishin, aq më të rëndësishëm ndiheshin.

Bozhuret u frynë për t’u dukur më të mëdha se trëndafilat, por nuk ishte e rëndësishme madhësia! Tulipanët kishin ngjyrat më të bukura dhe ata e dinin mirë, dhe qëndronin në këmbë për t’u vërejtur më mirë. Të gjitha ato lule nuk e vunë re fare Luleshqerren e re që ishte jashtë, por përkundrazi ajo i shikoi vazhdimisht dhe mendoi: “Sa të bukura dhe të pasura janë! Me siguri ai zog i shkëlqyeshëm do të fluturojë poshtë tyre! Falë Zotit, unë jam kaq afër që do të jem në gjendje ta shoh atë shkëlqim! ” dhe siç mendoi kështu “cërrcërr!” lauresha mbërriti në fluturim, ajo nuk u ul në bozhuret as në tulipanët, por poshtë në bar, te luleshqerra e dobët; dhe ajo u trondit aq shumë nga ai gëzim sa nuk mund të mendonte më.

Zogu i vogël vallëzoi rreth saj duke kënduar: «Oh! sa i butë është bari! dhe çfarë luleje e bukur me zemër prej ari dhe një fustan argjendi je ti! ». Gonxhja e verdhë e luleshqerrës dukej tamam si ar dhe petalet e vogla të bardha shkëlqenin si argjend.

Askush nuk mund ta imagjinojë sa e lumtur ishte lulja e vogël! Zogu i vogël e puthi me sqepin e saj, i këndoi asaj, dhe pastaj u ngrit përsëri në qiellin blu. U desh më shumë se një çerek ore që lulja e vogël ta merrte veten. Pak e turpëruar, por edhe thellësisht e lumtur, luleshqerra shikoi drejt luleve në kopsht: ato kishin parë nderin dhe lumturinë që e kishin prekur, ato me siguri mund të imagjinonin se çfarë gëzimi ishte për të; por tulipanët ishin edhe më të mpirë se më parë dhe ishin të zymtë dhe të kuqërremë në fytyrë, nga zemërimi. Nga ana tjetër, bozhuret ishin të fryra në fytyrë, për fat të mirë ato nuk mund të flisnin, përndryshe luleshqerra do t’i kishte dëgjuar vërtet! Lulja e vogël e varfër e kuptoi se nuk ishin në humor të mirë dhe ishte shumë keq. Në atë moment një vajzë hyri në kopsht me një thikë të madhe, të mprehtë dhe me shkëlqim; ajo shkoi te tulipanët dhe i preu të gjitha, njëra pas tjetrës. “Uh!” psherëtiu luleshqerra “është e tmerrshme, ka ardhur fundi për to!” Dhe kështu vajza u largua me tulipanët. Luleshqerra u gëzua që ishte jashtë kopshtit, në bar dhe ishte një lule e vogël e varfër: ajo u ndje mirënjohëse, dhe kur dielli perëndoi, ajo mbylli petalet dhe ra në gjumë duke ëndërruar për diellin dhe zogun gjatë gjithë natës.

Të nesërmen në mëngjes, kur lulja hapi petalet e saj të bardha si krahët e vegjël drejt ajrit dhe dritës, ajo njohu zërin e zogut, por sa e dhimbshme ishte kënga e saj! Dhe lauresha e varfër kishte të drejtë të trishtohej kaq shumë: ajo ishte kapur dhe tani ishte në një kafaz pranë një dritareje të hapur. Ajo këndoi se nuk ishte në gjendje të fluturonte e lirë dhe e lumtur, ajo këndoi për grurin e ri të gjelbër të fushave dhe për udhëtimin e shkëlqyer që mund të ndërmerrte në ajër. Zogu i varfër sigurisht nuk ishte në humor të mirë, i mbyllur ashtu siç ishte në kafaz.

Luleshqerra donte ta ndihmonte, por si mund ta bënte atë? Nuk ishte e lehtë për të gjetur një mënyrë. Ajo menjëherë harroi bukuritë që e rrethonin, diellin e nxehtë që shkëlqente, harroi se sa të këndshme ishin petalet e saj të bardha, mendonte vetëm për zogun e mbyllur, për të cilin nuk ishte në gjendje të bënte asgjë.

Në atë moment dy djem të vegjël erdhën nga kopshti; njëri prej tyre mbante një thikë, të madhe dhe të mprehtë si ajo që vajza përdorte për të prerë tulipanët. Ata po shkonin drejt luleshqerrës, e cila nuk mund ta imagjinonte se çfarë donin.

“Këtu mund të marrim një tufë të bukur bari për laureshën”, tha një prej djemve dhe filloi të priste një katror tokë, pikërisht rreth luleshqerrës, e cila kështu u gjend në mes të tufës.

“Priteni atë lule”, tha një nga djemtë dhe luleshqerra filloi të dridhej nga frika, sepse të pritej do të thoshte të humbiste jetën e saj dhe ajo tani dëshironte të jetonte dhe të hynte në kafazin e laureshës me tufën e barit.

“Jo, lëre atë”, u përgjigj djali tjetër, “ajo është atje aq mirë!” dhe kështu lulja qëndroi atje, midis tufës së barit, dhe hyri në kafazin e laureshës.

Por zogu i varfër u ankua me zë të lartë për lirinë e humbur dhe rrahu krahët e tij kundër shufrave të kafazit; lulja e vogël nuk mund të fliste, nuk mund të thoshte as edhe një fjalë të vetme ngushëllimi, ashtu siç dëshironte aq shumë. Kështu që kaloi i gjithë mëngjesi.

“Këtu nuk ka ujë”, tha lauresha e zënë rob. “Të gjithë dolën dhe nuk më dhanë asnjë pikë ujë; fyti im është i thatë dhe i zjarrtë, ka zjarr dhe akull brenda meje dhe ajri është aq i rëndë! Ah, unë duhet të vdes, të lë diellin e ngrohtë, gjelbërimin e njomë, të gjitha ato bukuri që krijoi Zoti!” dhe ndërkohë e zhyti sqepin në tufën e freskët të barit, për t’u freskuar pak; në atë moment vështrimi i saj u ndal te luleshqerra dhe zogu e përshëndeti, e puthi me sqepin e saj dhe bërtiti: «Edhe ti do të vyshkesh këtu, lule e vogël e varfër! Ata më sollën mua dhe tufën e vogël të barit në vendin e gjithë botës që kisha atje! Çdo kërcell bari për mua është si një pemë e gjelbër, secila prej petaleve të tua të bardha një lule aromatike! Ah, ti më kujton sa kam humbur!”

“Sikur ta ngushëlloja!” mendoi luleshqerra, por ajo nuk mund të lëvizte as një petal. Sidoqoftë, aroma që lëshonin petalet e holla ishte shumë më e dendur sesa ajo që zakonisht kanë luleshqerrat; madje zogu e vuri re aq shumë sa që, megjithëse po vdiste nga etja dhe në dëshpërim e griste me sqep çdo fije të barit, nuk e preku aspak lulen.

Erdhi mbrëmja, por akoma askush nuk i sillte ujë zogut të varfër; lauresha pastaj hapi krahët e saj të bukur, i tundi ato në mënyrë përpëlitëse dhe kënga e saj u bë disi melankolike, koka e vogël u përkul mbi lulen dhe zemra e zogut u thye nga uria dhe nostalgjia; dhe lulja nuk mund t’i mbyllte petalet dhe të flinte, siç bënte çdo mbrëmje, por u përkul e sëmurë dhe e trishtuar drejt tokës.

Vetëm të nesërmen në mëngjes djemtë erdhën dhe, duke parë që zogu kishte ngordhur, ata qanë, qanë për një kohë të gjatë dhe e varrosën në një gropë të bukur, të cilën e zbukuruan me petale lulesh. Trupi i zogut u vendos në një kuti të bukur të kuqe; ai zog i vogël i gjorë duhet të ketë pasur një funeral mbretëror! Kur ai ishte gjallë dhe këndonte, ata e kishin harruar, të braktisur në kafaz për të vuajtur nga nostalgjia; tani ai mori nderime dhe shumë lot.

Por tufa e barit me luleshqerrën u hodh larg, në pluhurin e rrugës. Askush nuk mendoi për të, që kishte vuajtur mbi të gjitha për laureshën dhe që do të donte aq shumë për ta ngushëlluar atë./Skënder Buçpapaj

Njëherë e një kohë ishte një poet plak, një poet vërtet i mirë dhe plak. Një mbrëmje kur ai ishte në shtëpi, moti u egërsua shumë, shiu po binte, por poeti plak ishte mirë në ngrohtësinë pranë sobës, ku druri digjej dhe mollët po piqeshin.

“Mjerë ata njerëz të varfër që janë tashi jashtë!” tha ai, sepse ishte me te vertete nje poet i mire.

“Oh, hape për mua! Unë jam duke ngrirë dhe jam lagur! ” bërtiti një fëmijë i vogël që ishte jashtë. Ai ishte duke qarë dhe trokiste në derë, ndërsa shiu vazhdonte të binte dhe era frynte e përplasej dritareve.

“Vogëlush i gjore!” – thirri poeti plak dhe ia hapi derën. Ai pa një fëmijë, krejtësisht i zhveshur, uji rridhte flokëve të verdhë, duke u dridhur nga të ftohtit; nëse ai nuk do të kishte hyrë brenda, me siguri do të kishte vdekur në atë mot të keq.

“Vogëlush i gjore!” tha poeti plak dhe e mori për dore. «Eja këtu tek unë, unë do të të ngroh. Tani do të të jap një gotë verë dhe një mollë, sepse ti je një fëmijë i bukur. ”

Dhe vërtet ishte. Sytë e tij dukeshin si dy yje të ndritshëm dhe flokët e tij të gjatë prej ari, që pikonin gjithashtu ujë, ishin të gjitha të dredhura mjeshtërisht. Ai dukej si engjëll, por ishte i zbehtë nga i ftohti dhe i dridhej tërë trupi. Ai mbante një hark të hollë në dorë, por i shkatërruar nga uji dhe ngjyrat e shigjetave ishin të gjitha të përziera me lagështirën e madhe.

Poeti plak u ul pranë sobës, e mori fëmijën në prehër, shtrydhi ujin nga flokët, ngrohu duart e tij të vogla dhe i dha verë të pijë; kështu që fëmija i vogël u shërua, faqet i morën përsëri ngjyrë, dhe ai u hodh në dysheme e filloi të kërcente rreth poetit plak.

“Je një fëmijë kaq i gëzuar!” – thirri poeti plak. “Si e ke emrin?”

“Emri im është DASHURI!” u pergjigj fëmija. “Ti nuk me njeh mua? Dhe ky është harku im. Unë mund të gjuaj me një hark, unë me të vërtetë mund të gjuaj! Shiko, tashi moti i mirë u kthye; hëna po shkëlqen ”.

“Por harku yt është shkatërruar”, tha poeti plak.

“Sa keq,” u përgjigj Dashuria, e mori në dorë dhe e shikoi. “Oh, tani është tharë dhe nuk është dëmtuar. Korda është ende e tendosur! Tashi do ta provoj. “Dhe kështu tërhoqi harkun e vet, vuri një shigjetë në të, mori në shënjestër dhe goditi atë poet të mirë plak në zemër. “E patë që harku im nuk ishte prishur!” – thirri Dashuria dhe me një të qeshur të fortë u largua.

Sa fëmijë i keq! kishte goditur kështu poetin plak që e kishte pritur në shtëpinë e tij të vogël të ngrohtë, i cili kishte qenë aq i mirë me të, i cili i kishte dhënë verë të mirë dhe mollën më të bukur.

Poeti i mirë ishte shtrirë në dysheme dhe po qante, ai ishte goditur mu në zemër dhe tha: «Ah, çfarë fëmije i keq është Dashuria! Duhet t’ua tregoj të gjithë fëmijëve të mirë, në mënyrë që ata të jenë të kujdesshëm dhe të mos luajnë kurrë me të, sepse Dashuria mund t’i lëndojë ata!»

Të gjithë fëmijët e mirë, meshkuj dhe femra, të cilëve u tregoi se çfarë kishte ndodhur, ruheshin nga Dashuria mizore, por Dashuria po i mashtronte të gjithë njësoj, sepse ishte kaq e zgjuar! Kur studentët dolën nga klasa, Dashuria qëndroi pranë tyre, me një libër nën krah dhe një fustan të zi. Ata sigurisht nuk mund ta njihnin dhe kështu e morën për krahu dhe menduan se ishte një student si ata, por në atë moment Dashuria gjuante një shigjetë në gjoksin e tyre. Kur vajzat largoheshin nga prifti, ose kur ishin në kishë, Dashuria gjithmonë i ndiqte ato. Po, Dashuria ishte gjithmonë me njerëzit! Në teatër zinte vend në llambadar dhe digjej si një llambë, kështu që të gjithë mendonin se ishte një llambë, por më pas vinin re diçka tjetër.

Dashuria vrapoi në kopshtin mbretëror dhe në muret. Po, e goditi babanë dhe nënën tuaj dikur në zemër! Provoni t’i pyesni ata dhe dëgjoni se çfarë do t’ju thonë. Po, është një fëmijë kaq i keq kjo Dashuria, ju kurrë nuk duhet të keni asgjë me të. Shkon pas njerëzve. Thjesht mendo se njëherë Dashuria madje gjuajti me një shigjetë gjyshen plakë; ka kaluar një kohë e gjatë, por ajo nuk do ta harrojë atë. Ah, Dashuri e keqe! Por tashi e njihni; ju e dini sa fëmijë i keq është ajo./Skënder Buçpapaj

VOAL – Poeti dhe botuesi amerikan Lawrence Ferlinghetti vdiq të hënën në moshën 101 vjeç nga sëmundja e mushkërive. Ai ishte ish-pronari i librarisë ikonike City Lights të San Franciskos, tempullit të gjeneratës Beat. Më 24 mars, ai do të kishte mbushur 102 vjeç.

Gjatë karrierës së tij, ai zbuloi Jack Kerouac dhe botoi Thirrjen e Poetit Allen Ginsberg. Ai hapi librarinë e mirënjohur në 1953, duke ndryshuar konceptin e kohës: atje mund të konsultoheni me libra edhe pa i blerë dhe mund të shkëmbeni mendime me njerëzit e tjerë të pranishëm. Dy vjet më vonë ai themeloi shtëpinë botuese me të njëjtin emër.

Në vitin 1958 bota njohu kryeveprën e tij të mendjes në Coney Island, një koleksion me poezi që shiti mbi një milion kopje. Ai nuk ka ndaluar së shkruari as vitet e fundit: në 2019 Little Boy u la i lirë. Jeta e tij u karakterizua nga një fëmijëri e vështirë, e cila e pa atë të bëhej jetim shpejt. rsi-eb

“Lulet e mia të varfra kanë vdekur të gjitha!” – tha Ida e vogël. “Ato ishin aq të bukura natën e kaluar, dhe tani ata janë tharë të gjitha! Pse ndodhi kjo?” e pyeti studentin, i cili ishte ulur në divan. Ai ishte shumë i dashur për të, sepse ai dinte të tregonte historitë më të bukura dhe dinte të priste figura letrash shumë gazmore: zemra që përmbanin zonjëza vallëzuese, lule dhe kështjella të mëdha, dyert e të cilave mund të hapeshin; ai ishte një student kaq i mirë! “Pse lulet janë kaq të shëmtuara sot?” pyeti përsëri dhe i tregoi një tufë që ishte tharë e gjitha.

“Oh, a e dini se çfarë kanë ato?” – tha studenti. “Lulet kanë vallëzuar natën e kaluar dhe kjo është arsyeja pse kokat e tyre po varen tani.”

“Por jo! Lulet nuk mund të kërcejnë” – u përgjigj Ida e vogël.

“Sigurisht!” u përgjigj studenti. “Kur errësohet dhe ne të gjithë jemi në gjumë, ato kërcejnë të lumtura këtu, pothuajse çdo natë kërcejnë”.

“Dhe fëmijët nuk lejohen të marrin pjesë në vallëzim?”

“Po: lulet e vogla dhe zambakët e luginës!”

“Dhe ku vallëzojnë lulet më të bukura?” – pyeti Ida e vogël.

“A nuk keni qenë tashmë disa herë jashtë qytetit në atë kështjellë të madhe, ku mbreti jeton në verë, ku ka një kopsht të bukur me shumë lule? Ju keni parë gjithashtu mjellmat që notojnë për tek ju kur keni dashur t’u jepni atyre thërrime buke. Po, ky është një vallëzim, më beso! ”

“Unë isha në atë kopsht vetëm dje me nënën time” – tha Ida, – “por të gjitha gjethet kishin rënë nga pemët dhe nuk kishte mbetur as një lule. Ku shkuan ato? Në verë pashë kaq shumë!”

“Ato hynë në kështjellë. Ti duhet ta dish që, posa mbreti dhe oborri i tij kthehen në qytet, të gjitha lulet vrapojnë në kështjellë për t’u argëtuar. Ti duhet të shohësh! Të dy trëndafilat më të bukur ulen në fron dhe luajnë mbretin dhe mbretëreshën. Të gjitha karafilët e kuq qëndrojnë mënjanë dhe përkulen, ata janë zotërinjtë e oborrit. Pastaj të gjitha lulet më të mira vijnë dhe vallëzojnë, manushaqet pretendojnë të jenë oficerë të marinës dhe kërcejnë me zymbylët dhe lulet e shafranit, të cilat ata i quajnë zonja! Tulipanët dhe zambakët e mëdhenj të verdhë, të cilët janë zotërinj të rëndë, bëjnë gjithçka që të kërcejnë sa më bukur dhe gjithçka të shkojë sa më mirë.”
“Por a nuk ka ndonjë që iu kushton vëmendje luleve që vallëzojnë në kështjellën e mbretit?” – pyeti Ida e vogël.

“Askush nuk e di!” ia ktheu studenti. “Ndonjëherë natën hyn kujdestari i vjetër, i cili duhet të kontrollojë kështjellën; ai ka një grumbull të madh çelësash dhe sapo lulet dëgjojnë tingullin e çelësave, ato heshtin, fshihen pas perdeve të gjata dhe shikojnë me bisht të syrit. “Sa aromë që kanë lulet këtu!” – thotë kujdestari i vjetër, por ai nuk mund t’i shohë ato. ”

“Eshte qesharake!” – tha Ida e vogël dhe përplasi duart. “Po a nuk mund t’i shohë as lulet?”

“Po; mos harro, kur të shkosh përsëri atje, të vëresh në dritare dhe me siguri do t’i shohësh. Unë pashë sot dhe ishte një narcis i gjatë i verdhë i shtrirë në divan që shtrihej sikur të ishte një zotëri në pritje”.

“A mund të shkojnë edhe lulet në kopshtin botanik? A mund të ecin kaq gjatë?”

“Sigurisht që ato munden. Kur të duan, ato gjithashtu mund të fluturojnë. A keni parë ndonjëherë fluturat e bukura, të kuqe, të verdhë dhe të bardha, që duken si lule? Dhe ato ishin lule; ato kërcyen nga kërcelli lart dhe tundën petalet sikur të ishin krahë të vegjël, dhe kështu filluan të fluturonin; dhe meqenëse u sollën mirë, ato morën leje të fluturonin edhe gjatë ditës, ato kurrë nuk deshën të shkonin në shtëpi dhe të ktheheshin përsëri në kërcell, dhe kështu që petalet përfundimisht u bënë krahë të vërtetë. Dhe ti i pe vetë! Mund të ndodhë që lulet e kopshtit botanik nuk kanë qenë kurrë në kështjellën e mbretit, përndryshe ato do ta dinin se sa argëtim është atje natën. Kështu që tani unë të them diçka që do ta befasojë shumë profesorin e botanikës i cili jeton këtu pranë. E njeh ti atë, apo jo? Kur shkon në kopshtin e tij ju duhet t’i tregosh njërës prej luleve se ka një ballo vallëzimi të shkëlqyeshme në kështjellë, kështu që ajo do t’u tregojë të gjitha të tjerave dhe ato do të largohen; dhe kur profesori të hyjë në kopsht nuk do të ketë më lule dhe ai nuk do të dijë se ku janë ato “.

“Por si do t’u tregojë lulja të tjerave për këtë? Lulet nuk flasin dot!”

“Jo, sigurisht që ato nuk mund të flasin”, u përgjigj studenti, “por ato përdorin shprehje të fytyrës. Ti do të kesh vërejtur se kur ka pak erë, lulet bëjnë shenja dhe gjethet lëvizin; ato e kuptojnë njëra-tjetrën sikur ishin duke biseduar “.

“Dhe profesori nuk e kupton mimikën?”

“Po, pa dyshim! Një mëngjes ai hyri në kopshtin e tij dhe pa një hithër të madhe që fliste me lëvizjet e gjetheve në një karafil të bukur të kuq; ai i tha:” Ti je kaq i lezetshëm dhe të dua shumë! ” ; Por kjo profesorit nuk i pëlqente aspak, kështu që ai menjëherë goditi hithrën në gjethe, të cilat janë gishtat e saj, dhe në atë mënyrë ai lëndoi veten dhe që nga ai moment nuk guxoi të prekë një hithër.

“Është për të qeshur!” – thirri Ida e vogël dhe qeshi.

“Si t’ua tregosh fëmijëve disa gjëra!” tha këshilltari i mërzitshëm që kishte ardhur për vizitë dhe që ishte ulur në divan; ai nuk mund ta duronte studentin dhe gjithnjë murmuriste kur e shihte duke prerë ato figura të çuditshme gazmore: një herë një burrë që varej nga një furkë dhe kishte një zemër në dorë – ai ishte një hajdut i zemrave – një herë tjetër shtriga hipur në një fshesë dhe ajo e kishte burrin e saj mbi hundë; e gjithë kjo nuk i pëlqente këshilltarit i cili gjithmonë thoshte: “Çfarë kënaqësie të vësh këtë marrëzi në kokën e fëmijëve. Ti dhe fantazia jote budallaqe!”
Nga ana tjetër, Ida e vogël, mendoi se ajo që studentja tha për lulet e saj ishte kaq gazmore dhe e mendoi këtë për një kohë të gjatë. Nëse lulet kishin ulur kokën sepse ishin lodhur duke kërcyer gjithë natën, ato me siguri ishin të sëmura. Kështu që ajo i mori dhe i solli te ato të gjitha lodrat e saj, të vendosura në një tavolinë të bukur me një sirtar të mbushur me hedhurina. Në shtratin e kukullës ishte kukulla Sofia, e cila po flinte, por Ida e vogël i tha: “Tani duhet të ngrihesh, Sofije, dhe të jesh e kënaqur me qëndrimin në sirtar për këtë natë; lulet e varfra janë të sëmura dhe ato duhet të shtriheni në shtratin tuaj, kështu që mbase do të shërohen “, dhe mbajti kukullën e cila po e shikonte anash por nuk tha asnjë fjalë, sepse ajo ishte shumë e zemëruar që nuk mund të qëndronte në shtratin e saj.

Pastaj Ida vendosi lulet në shtratin e kukullës, i mbuloi mirë me batanije dhe tha se duhej të ishin të sigurta: ajo do të bënte ca çaj për to, kështu që ata të shëroheshin dhe të ngriheshin përsëri të nesërmen. Pastaj aijo tërhoqi perdet për të mos i shqetësuar dielli.

Gjithë mbrëmjen ajo nuk mund të mos mendonte për ato që i kishte thënë studenti dhe kur vetë duhej të shkonte në shtrat, ajo së pari shikoi pas perdeve të dritares ku kishte lule të bukura, zymbylë dhe tulipanë të nënës së saj dhe pëshpëriti me zë të ulët : “E di që sonte duhet të shkosh në mbrëmje të maturës”; lulet bënin sikur asgjë nuk kishte ndodhur, madje as nuk lëviznin asnjë fletë, por Ida e dinte se çfarë po thoshte.

Pasi shkoi në shtrat ajo mendoi për një kohë të gjatë se sa mirë do të ishte të shihje lulet e bukura duke kërcyer në kështjellën e mbretit. “Kush e di nëse lulet e mia kanë qenë vërtet atje?” Dhe kështu ajo ra në gjumë. Në mes të natës ai u zgjua përsëri; ajo kishte ëndërruar lulet dhe studentin me të cilin këshilltari murmuriti se ai donte të vinte gjithë atë marrëzi në kokën e vajzës. Në dhomën e gjumit ku ndodhej Ida ishte heshtje; llamba e natës digjej atje mbi tavolinë dhe prindërit e saj flinin.

“Kush e di nëse lulet e mia janë akoma në shtratin e Sofijes!” e pyeti veten “Do të doja ta dija”. Ajo u ngrit dhe shikoi drejt derës, e cila ishte e hapur; atje në dhomë ishin lulet dhe të gjitha lodrat e saj. Ajo dëgjoi dhe mendoi se dëgjoi dikë që luante piano në atë dhomë, por aq butë dhe aq mirë sa nuk e kishte dëgjuar kurrë më parë.

“Sigurisht që të gjitha lulet po vallëzojnë atje,” tha ajo. “Oh, sa do të doja t’i shihja!” por nuk guxoi të ngrihej sepse do të zgjonte prindërit e saj. Sikur të vinin këtu, mendoi ajo, por lulet nuk erdhën dhe muzika vazhdoi, dhe ishte aq e bukur sa ajo nuk mund ta ndihmonte më veten; ajo rrëshqiti nga dhoma e saj dhe eci ngadalë te dera dhe nga atje shikoi. Oh, çfarë gjërash të bukura pa ajo!
Atje nuk kishte dritë, por megjithatë dhoma ishte e ndritshme, hëna shkëlqente përmes dritares në mes të dyshemesë! Ishte gati sikur të ishte ditë. Të gjithë zymbylët dhe tulipanët ishin rreshtuar në dy rreshta në dysheme, nuk kishte asnjë në dritare, vazot ishin të gjitha bosh. Në dysheme lulet kërcenin rreth njëra-tjetrës, bënin rreshta të rregullt dhe mbanin njëra-tjetrën nga gjethet e gjelbra të gjata ndërsa rrotulloheshin.
Tek pianoja ishte ulur një zambak i madh i verdhë, të cilin Ida duhet ta ketë parë atë verë, sepse i kujtohej mirë që studenti kishte thënë: “Oh, sa ngjan me një zotëri të rëndë!” Por të gjithë e kishin tallur; tani, nga ana tjetër, edhe Ida mendoi se lulja e gjatë e verdhë dukej si zotëri i ri, dhe lëvizi në të njëjtën mënyrë si luante, duke përkulur fytyrën e tij të zgjatur fillimisht në njërën anë dhe pastaj në anën tjetër, duke shënuar kohën e muzikës. Askush nuk e vuri re Idën e vogël. Ajo pastaj pa një krokus të madh blu që hidhej në tryezën e lodrave dhe shkoi te shtrati i kukullës dhe tërhoqi perdet; aty ishin lulet e sëmura, por ato u ngritën menjëherë dhe u bënë me shenjë të tjerave, sikur të donin të kërcenin edhe ata. Djegësi i vjetër i tymit, ai me buzën e poshtme të thyer, u ngrit dhe u përkul para luleve të bukura, të cilat nuk dukeshin aspak të sëmura; përkundrazi, ata u hodhën poshtë me të tjerët dhe dukeshin sikur po kënaqeshin.

Atëherë iu duk se dikush kishte rënë nga tryeza dhe ajo shikoi në atë drejtim: ishte fshikulli i karnavalit që ishte hedhur, duke menduar se duhej të ishte me lulet. Ai ishte shumë i bukur dhe në krye kishte një kukull dylli që mbante një kapelë të madhe në kokë, ashtu si ajo e këshilltarit; kamxhiku i karnavalit kërceu në tre këmbët e tij të kuqe prej druri midis luleve dhe i vulosi fort këmbët, sepse kërcehej mazurka dhe atë vallëzim lulet e tjera nuk mund ta bënin: ishin shumë të lehta dhe nuk mund t’i shkelnin këmbët.

Kukulla prej dylli në kamxhikun e karnavalit u rrit gjithnjë e më e madhe, dhe qëndroi mbi lulet e letrës dhe bërtiti me të madhe: “Si mund t’i bësh fëmijët ta besojnë këtë! Ti dhe fantazia jote budallaqe!” dhe në atë moment kukulla prej dylli ishte e tillë që këshilltari, me atë kapelë të madhe, ishte aq i verdhë dhe i ashpër sa ai, por lulet e letrës e goditën në këmbë dhe kështu ai u palos përsëri dhe u bë një kukull e vogël dylli. Ishte kaq për të qeshur! Ida e vogël nuk mund të mos qeshte.

Kamxhiku i karnavalit vazhdoi të kërcejë dhe këshilltari nuk mund të mos vallëzonte me të; nëse ai vazhdoi gjatë ose kukulla prej dylli me kapelën e madhe, nuk kishte asnjë dobi. Pastaj ishin lulet e tjera që kërkuan që ajo të mund të ndalet, veçanërisht ato që kishin pushuar në shtratin e kukullës dhe kështu fshikulli i karnavalit ndaloi. Në të njëjtën kohë, një trokitje e fortë në sirtar, ku ishte kukulla e Idës, Sofija, me shumë lodra të tjera; djegësi i tymit vrapoi në buzë të tryezës, u përkul, duke u mbështetur në bark dhe hapi sirtarin pak. Sofia u ngrit dhe pa me habi rreth e rrotull. “Këtu është një vallëzim!” – tha ajo – “pse askush nuk me tha?”

“Dëshiron të kërcesh me mua?” – pyeti djegësi i tymit.

“Po, ti je thjesht tipi i duhur për të kërcyer!” tha ajo dhe ia ktheu shpinen. Pastaj ajo u ul në sirtar dhe mendoi se një nga lulet me siguri do të shkonte ta ftonte, por askush nuk shkoi; pastaj u kollit pak hm, hm, hm! por edhe me kete askush nuk shkoi. Djegësi i tymit kërceu vetvetiu dhe nuk ishte aspak keq!

Meqenëse asnjë prej luleve nuk dukej se po e shikonte, Sofija ra nga sirtari poshtë në dysheme, kështu që pati një konfuzion të madh; të gjitha lulet vrapuan atje dhe e rrethuan dhe e pyetën nëse ishte lënduar, dhe ato ishin shumë të mira me të, veçanërisht ato që e kishin përdorur shtratin e saj; ajo nuk ishte lënduar, dhe të gjitha lulet e Idës e falënderuan atë për shtratin e rehatshëm dhe e shikuan, e vendosën në mes të dyshemesë, ku hëna po shkëlqente, dhe kërcyen me të, dhe të gjitha lulet e tjera e rrethuan rreth saj: tani Sofija po argëtohej! dhe tha se ato ende mund ta mbanin shtratin e saj, sepse nuk i kushtoi asgjë për të qëndruar në sirtar.
Por lulet u përgjigjën: “Ne ju falënderojmë shumë, por nuk do të jetojmë gjatë; nesër do të jemi të vdekura: thuaji vogëlushes Ida të na varrosë në kopsht, ku shtrihet kanarina, kështu që ne do të rritemi përsëri për verën dhe ne do të jetë edhe më e bukur! “.
“Jo, nuk mund të vdisni!” -tha Sophie dhe i puthi lulet; në të njëjtën çast u hap dera e sallës dhe një sasi e madhe e luleve të bukura hynë duke kërcyer; Ida nuk e dinte nga vinin. Ato ishin sigurisht të gjitha lulet e kalasë së mbretit. Së pari erdhën dy trëndafila të bukur, të cilët mbanin kurora të vogla të arta në kokat e tyre; ata ishin një mbret dhe një mbretëreshë, pastaj ndoqën lulet më të bukura të mureve dhe karafilat më të hijshëm dhe përshëndetën nga të gjitha anët. Ata kishin gjithashtu një orkestër me to, lulekuqe të mëdha dhe bozhure frynin në bishtajat e bizeleve dhe të gjithë ishin të kuqërremtë në fytyrë, zymbylët blu dhe lulet e bardha të borës dukej sikur kishin zile. Ato bënë muzikë të mirë. Pastaj erdhën shumë lule të tjera dhe vallëzuan të gjithë së bashku, manushaqet blu dhe lulet e kuqe, lulet dhe zambakët e luginës. Dhe të gjithë u puthën, ishin kaq të bukur për të parë!

Në fund i uruan njëri-tjetrit natën e mirë dhe madje Ida e vogël u kthye në shtratin e saj, ku ajo ëndërroi gjithçka që kishte parë.

Kur u ngrit të nesërmen në mëngjes, ajo menjëherë shkoi në tryezë për të parë nëse lulet ishin akoma atje, tërhoqi perdet në shtrat dhe, po ato ishin të gjitha atje, por ato ishin plotësisht të thara, shumë më tepër se një ditë më parë. Sofija ishte në sirtar, aty ku e kishte vendosur dhe dukej shumë e përgjumur.

“A ju kujtohet se çfarë duhej të më thoni?” pyeti Ida e vogël, por Sofija dukej shumë budallaqe dhe nuk tha asnjë fjalë.

“TI nuk jeni aspak e mirë”, tha Ida, “megjithatë të gjitha kërcyen me ty”. Pastaj ajo mori një kuti kartoni të vogël me zogj të bukur, e hapi dhe futi lulet e vdekura brenda. “Ky do të jetë arkivoli juaj i bukur,” tha ajo, “dhe kur kushërinjtë e mi norvegjezë të jenë këtu, ne do t’ju varrosim jashtë në kopsht në mënyrë që të rriteni për verën dhe të bëheni edhe më të bukura”.

Kushërinjtë norvegjezë ishin dy djem të zgjuar, njëri quhej Jona dhe tjetri Adolfo; ata sapo kishin marrë dy harqe të reja nga babai i tyre që i kishin sjellë për t’i treguar Idës. Ajo tregoi për lulet e dobëta të tharë dhe kështu mund t’i varroste. Të dy djemtë ishin përpara, me harqet mbi shpatulla dhe Ida e vogël i ndoqi me lulet e ngordhura në kutinë e bukur, një gropë e vogël ishte hapur në kopsht; Ida fillimisht puthi lulet, pastaj i vendosi me kutinë në tokë dhe Adolfo dhe Jona qëlluan me harqet e tyre, duke mos pasur as armë as top./Skënder Buçpapaj

Një-dy, një-dy! Një ushtar marshoi përgjatë rrugës kryesore. Me çantën në shpinë dhe shpatën në brez, sepse ai kishte qenë në luftë, dhe tani ai po kthehej në shtëpi. Gjatë rrugës ai u ndesh me një shtrigë të vjetër: ajo ishte me të vërtetë e tmerrshme, me buzën e saj zbritur në gjoks! “Mirëmbrëma, ushtar i pashëm!” – tha ajo: “Sa shpatë të bukur keni, sa çantë të shkëlqyeshme! Ju jeni një ushtar vërtet i mirë! Tani mund të keni të gjitha paratë që dëshironi.”

“Faleminderit shumë, shtrigë plagë!” u përgjigj ushtari.

“A e shihni atë pemën e madhe atje?” plaka tregoi me gisht një pemë që lartohej pranë tyre. “E gjitha është e zbrazët brenda. Nëse ngjiteni deri në majë do të gjeni një vrimë; mund të rrëshqitni në të deri në fund; unë do të lidh një litar rreth belit tuaj në mënyrë që t’ju tërheq lart kur të më thërrisni.”

“Por çfarë duhet të bëj brenda asaj peme?” – pyeti ushtari.

“Do t’i merrni paratë!” – u pergjigj ajo. “Kur të arrini në fund të pemës së zgavërt, dijeni se do të gjendeni në një korridor të madh të ndriçuar nga më shumë se njëqind llamba. Do të shihni tri dyer dhe mund t’i hapni, sepse çelësat janë në bravë. Nëse hyni në dhomën e parë do të shihni në mes të dyshemesë një arkë të madhe. Një qen rri ulur mbi të: sytë e tij janë të mëdhenj sa dy tasa çaji, por mos e vrisni mendjen. Unë do t’ju jap përparësen time me katrorë të bardhë e blu për ta shtrirë mbi dysheme. Ju shkoni tek qeni, kapeni, vendoseni në përparëse, hapni kutinë dhe merrini të gjitha paratë që dëshironi. Ata janë të gjithë bakër, por nëse i doni të argjendtë thjesht duhet të shkoni në dhomën e dytë. Është atj një qen me sy të mëdhenj sa gurët e mullirit, por mos u shqetësoni, vendoseni në përparësev time të dhe merrni çfarë të doni! Nëse preferoni arin, në dhomën e tretë mund të merrni gjithçka që mund të doni. Qeni që struket në arkën me monedha të arta ka dy sy të mëdhenj sa Kulla e Madhe e Kopenhagës: Ai është një qen, më besoni! Por mos i kushto shumë rëndësi: vëre në përparësen time dhe nuk do të të dëmtojë, dhe mund të marrësh të gjithë arin që dëshiron nga arka.”

“Jo keq,” tha ushtari, “por çfarë të të jap, shtrigë plakë? Sepse diçka edhe për ty, apo jo?”

“Unë nuk dua asgjë,” u përgjigj magjistarja, “asnjë qindarkë! E vetmja gjë që duhet të merrni për mua është një urori i vjetër që gjyshja ime la herën e fundit kur zbriti atje.”

– Në rregull, – tha ushtari, – atëherë më lidh me litar.

– Ja ku është, – tha plaka. “Dhe këtu është përparësja ime me kutia bardh e blu.”

Ushtari pastaj u ngjit në pemë dhe ra në trungun e zbrazët: ashtu siç kishte thënë shtriga, poshtë ishte një korridor i madh, i ndriçuar nga qindra e qindra llamba.

Kur hapi derën e parë, oh! Ishte me të vërtetë një qen me sy të mëdhenj sa filxhanë çaji, që e shikonte ashpër.

“Ju jeni kaq i mirë!” i tha ushtari. E futi në përparësen e shtrigës dhe mori të gjitha paratë e bakrit që mund të fuste në xhep; pastaj ai e mbylli arkën, e vuri përsëri qenin mbi të dhe hyri në dhomën e dytë. O Zot! Ishte një qen me sy sa madhësia e gurëve të një mulliri.

“Mos më shiko aq shumë, do të humbni shikimin”, i tha ushtari. Vendosi qenin në përparësen e shtrigës dhe kur pa gjithë ato para argjendi, hodhi tërë bakrin që kishte dhe mbushi xhepat dhe çantën e shpinës vetëm me argjend. Pastaj ai erdhi në dhomën e tretë. Çfarë tmerri! Qeni i tretë me të vërtetë kishte dy sy të mëdhenj sa Kulla e Madhe e Kopenhagës dhe i rrotulloi si dy rrota!

“Mirëmbrëma”, tha ushtari dhe hoqi kapelën, pasi ai nuk kishte parë kurrë një qen të tillë gjatë gjithë jetës së tij; por pas pak mendoi se ishte mjaft, e vuri në dysheme, hapi kraharorin dhe … Zoti im, sa ar! Ai mund të blinte të gjithë Kopenhagën, të gjithë derrat prej sheqeri të shitësve të sheqerkave në rrugë, të gjithë ushtarët e vegjël prej plumbi, të gjithë kuajt lëkundës në botë! Kishte shumë para atje! Ai hodhi në dysheme të gjithë argjendin në xhepat dhe çantën e shpinës, dhe në vend të tij mori arin, dhe mbushi xhepat, çantën e shpinës, kapelën dhe çizmet, aq sa mezi ecte. Tani ai ishte i pasur! Duke e vendosur qenin përsëri në shtrat, ai mbylli derën dhe bërtiti, përmes trungut të zbrazët: “Më merrni, shtriga plakë!”

“Po urorin, e keni atë?” pyeti ajo.

“Po, ashtu është, e kam harruar plotësisht!” dhe shkoi ta merrte. Pastaj shtriga e mori dhe ai ishte përsëri në rrugën kryesore, me xhepa, çizme, çantë shpine dhe kapelë plot me para.

“Çfarë bën me urorin?” – pyeti ushtari.

“Kjo është puna ime”, u përgjigj magjistarja, “ti e ke arin! Unë vetëm dua urorin!”

“Pak fjalë”, tha ushtari, më trego menjëherë atë që dëshiron të bësh, përndryshe unë do të të pres me shpatë! ”

“Jo!” – thirri shtriga.
Dhe pastaj ushtari e preu shtrigën me shpatë! Pastaj mblodhi të gjitha paratë në përparëse, i vuri pas si një tufë, futi urorin në xhep dhe shkoi drejt në qytet.

Ishte një qytet shumë i bukur dhe ai shkoi në konakun më luksoz; ai kërkoi dhomën më të mirë dhe porositi pjatat e tij të preferuara, sepse ishte i pasur dhe mund të përballonte çfarë të donte.

Shërbëtori, ndërsa i pastronte, zbuloi se çizmet e tij dukeshin të vjetra dhe me të vërtetë qesharake për një zotëri kaq të pasur, por kjo ishte vetëm për shkak se ai ende nuk kishte blerë çizme të reja. Ditën tjetër ai bleu disa çizme të përshtatshme dhe rroba të tjera të këndshme. Tani ai ishte bërë një zotëri i shquar dhe donte t’i njohë të gjitha mrekullitë e qytetit, duke përfshirë mbretin dhe vajzën e tij, e cila ishte një princeshë shumë e hirshme.

“Ku mund ta shihte?”

“Ju nuk mund ta shihni”, thanë të gjithë. “Ajo jeton në një kështjellë të madhe bakri, me shumë mure dhe shumë kulla rreth e rrotull! Askush nuk mund të shkojë ta vizitojë, përveç mbretit, sepse një profeci thotë që ajo do të martohet me një ushtar të thjeshtë dhe kjo nuk është e mirë për mbretin! ”

“Unë me të vërtetë do të doja ta shihja atë”, mendoi ushtari, por nuk ishte e mundur.

Tani ai me të vërtetë po kalonte një kohë të mirë: ai shkoi në teatër, shëtiti nëpër parkun mbretëror dhe u bëri bamirësi të varfërve: një gjest i bukur nga ana e tij, por ai e dinte se çfarë do të thotë të jesh pa një qindarkë! Tani që ishte i pasur dhe i veshur mirë, ai gjithashtu kishte shumë miq, dhe të gjithë e çmonin si një kalorës të këndshëm dhe fisnik, dhe ai ishte shumë i lumtur për këtë. Por duke dashur të harxhonte para çdo ditë pa i futur asnjëherë në xhep, në fund i mbetën vetëm dy para dhe iu desh të largohej nga dhoma e bukur ku kishte jetuar për të shkuar dhe qëndruar në një papafingo të vogël, ai duhej të lustronte çizmet e tij vetë dhe t’i qepë me një spango të trashë: askush nga miqtë e tij nuk erdhi ta vizitonte më, sepse kishte shumë shkallë për t’u ngjitur.

Një mbrëmje shumë të errët, ushtari, i cili nuk mund të blinte më as një qiri, iu kujtua një qiri i vogël i mbërthyer në urorin që kishte marrë nën pemën e zbrazët kur shtriga i kishte kërkuar të zbriste. Pastaj ai e goditi urorin, dera u hap dhe qeni qëndroi para tij me sy të mëdhenj sa gota çaji që ai kishte takuar tashmë nën pemë. “Me çfarë mund t’i shërbej zotërisë tim?” – pyeti qeni.

“Pa shiko,” thirri ushtari, “gjë e madhe ky uror! Kështu që unë mund të kem gjithçka që dua!” Dhe, duke iu drejtuar qenit, ai i kërkoi që t’i merrte disa para. Numëroi deri në tre, dhe ai ishte zhdukur; numëroi deri në tre përsëri, dhe ai erdhi përsëri, me një thes plot me para në gojën e tij.

Tani ushtari e kishte kuptuar se çfarë ishte kaq interesante për atë uror! Nëse do ta godiste një herë, qeni që ishte në kutinë e bakrit do të mbërrinte, nëse do ta godiste dy herë, do të mbërrinte qeni që ishte në kutinë e argjendtë; nëse e godiste tri herë, vinte qeni që ishte në kutinë e artë. Kështu që ushtari u kthye në dhomën e tij të këndshme në katin e parë, vuri përsëri disa rroba të këndshme dhe të gjithë miqtë e tij të vjetër e njohën menjëherë, dhe të gjithë e donin atë.

Një ditë ai mendoi: “Sa keq që nuk mund ta shoh princeshën! Të gjithë thonë se ajo duhet të jetë shumë e bukur! Por çfarë dobie ka, nëse asaj i duhet të qëndrojë e mbyllur në kështjellën e madhe të bakrit, e rrethuar nga kaq shumë kulla? Me të vërtetë kurrë nuk do të kem fatin ta shoh? Por ku është urori im? ” Ai e goditi atë, dhe aty ishte qeni me sy të mëdhenj sa tasat e çajit.

“Është natë vonë, e di,” tha ushtari, “por unë digjem nga dëshira për të parë princeshën, qoftë edhe për një moment të vetëm!”

Qeni u hodh nga dera dhe para se ta dinte ushtari, u kthye me princeshën që flinte në shpinë. Ajo ishte aq e bukur sa çdokush mund ta shihte menjëherë se ajo ishte një princeshë e vërtetë. Ushtari nuk i rezistoi dot dëshirës së saj dhe e puthi: ai u bë prapë një ushtar!

Qeni më pas u kthye me princeshën, por të nesërmen në mëngjes, ndërsa mbreti dhe mbretëresha ishin duke pirë çaj, vajza tha se gjatë natës kishte parë një ëndërr shumë të çuditshme, me një qen dhe një ushtar; ajo kishte hipur mbi kurrizin e qenit dhe ushtari i kishte dhënë një puthje.

“Kjo është një gjë e mirë!” – tha mbretëresha.

Natën tjetër një nga zonjat e vjetra në pritje duhej të mbante vëzhgim nga shtrati i princeshës për të parë nëse ishte vërtet një ëndërr.
Ushtari u dogj nga dëshira për të parë përsëri princeshën e shkëlqyer, dhe kështu atë natë qeni erdhi për ta marrë atë dhe u largua sa më shpejt që të ishte e mundur; por zonja plakë veshi çizmet dhe e ndoqi po aq shpejt. Kur i pa të zhdukeshin në një shtëpi të madhe, mendoi, “Atje shkoi ajo”, dhe bëri një kryq të madh me shkumës në derë. Pastaj ai shkoi në shtëpi dhe u shtri në shtrat. Kur qeni doli për të marrë princeshën në shtëpi, ai pa që në derën e ushtarit ishte shënuar një kryq: kështu që me një copë shkumës ai tërhoqi kryqe në të gjitha portat e qytetit. Ishte një ide e shkëlqyeshme: tani zonja në pritje nuk mund të gjente shtëpinë e duhur, sepse kishte kryqe kudo.

Shumë herët në mëngjes, mbreti, mbretëresha dhe zonja e vjetër në pritje shkuan për të parë se ku kishte qenë princesha.

“Këtu është ajo!” bërtiti mbreti sapo pa derën e parë të shënuar me një kryq.

“Por jo, burrë i dashur, atje është”, tha mbretëresha, duke parë një kryq në një derë tjetër.

“Këtu është një tjetër! Dhe këtu gjithashtu,” bërtitën të gjithë, ndërsa panë kryqet në dyert. Derisa e kuptuan se ishte e padobishme të vazhdoje të shikoje.

Por mbretëresha ishte një grua shumë e zgjuar, e cila ishte jo vetëm e aftë të hipte në një karrocë, por edhe për shumë gjëra të tjera. Me gërshërët e saj të mëdha prej ari, ajo preu një copë të madhe mëndafshi dhe e bashkoi përsëri, në mënyrë që të mund të formonte një pako të hijshme; pastaj e mbushi atë me misër të copëtuar, e lidhi në pjesën e pasme të vajzës së tij dhe kur mbaroi bëri një vrimë të vogël në pjesën e poshtme të tufës, në mënyrë që misri ndërsa binte të përhapet në rrugën e përshkuar nga princesha.

Atë natë qeni u kthye për ta marrë vajzën në shpinë, për ta çuar te ushtari, i cili e donte aq shumë dhe që do të donte të ishte një princ, në mënyrë që të martohej me të.

Qeni nuk e vuri re misrin e shpërndarë nga pallati në dritaren e ushtarit dhe u ngjit në mur me princeshën. Të nesërmen në mëngjes mbreti dhe mbretëresha panë se ku ishte vajza e tyre: atëherë ata morën ushtarin dhe e futën në burg.

Sa errësirë ​​e mërzitshme ishte në burg! Pastaj ata i thanë: “Nesër do të të varim!” dhe këto nuk janë gjëra që do të dëshironit të dëgjonit. “Plus, ai e kishte harruar urorin në konak. Të nesërmen në mëngjes, përmes shufrave të hekurta të dritares së vogël, ai mund të shihte njerëz që vraponin jashtë qytetit për të shkuar e për të parë. Ai mund të dëgjonte daullet duke luajtur, dhe pa ushtarët duke marshuar. Ata të gjithë po vraponin nga qyteti; ndër të tjerët ishte edhe një këpucar çirak, në një përparëse lëkure dhe pantofla, dhe ai vrapoi aq shpejt sa që një shputë i shpëtoi, dhe ai u përplas menjëherë në murin ku ushtari po përballej me shufrat e hekurta.

“Hej, djalë, çfarë nevoje ka për një tërbim të tillë?” bërtiti ushtari. “Para se të arrish ti, asgjë nuk do të ndodhë: nëse më mirë dëshironi të vraponi atje ku unë kam jetuar më parë dhe të më sillni urorin tim të vjetër, unë do t’ju jap pak para. Por ju duhet të nguteni!” Katër para nuk ishin pak për djalin, i cili vrapoi për të marrë urorin, ia dha ushtarit dhe … dëgjoni atë që do të ndodhë tani.

Jashtë portës së qytetit ata kishin ngritur një trekëmbësh të madh; kishte ushtarë përreth dhe qindra mijëra njerëz. Mbreti dhe mbretëresha u ulën në një fron madhështor, pikërisht përpara gjykatësit dhe gjithë këshillit.

Ushtari ishte tashmë në majë të shkallëve dhe ata ishin gati të vinin litarin rreth qafës së tij, kur ai tha se ishte tradicionale t’i jepej dëshira e fundit të dënuarit, para ekzekutimit. Ai do të kishte dashur të merrte një fryrje të fundit gypit të tij: të fundit para se të shkonte në botën tjetër.

Këtë mbreti nuk mund ta mohonte me të vërtetë: dhe pastaj ushtari mori urorin e tij, e përplasi për të ndezur zjarrin, një, dy herë, tre herë! Dhe ja, të tre qentë e mëdhenj u hodhën: ai me sy sa dy filxhanë çaji, ai me sy të mëdhenj sa gurët e mullirit dhe ai me sy të mëdhenj si Kulla e Madhe e Kopenhagës!

“Më ndihmo tani, bëni që të mos më varin!” thirri ushtari dhe më pas qentë u hodhën mbi gjyqtarët dhe në tërë Këshillin, morën njërin nga këmbët, tjetrin nga hunda dhe i hodhën në ajër aq lart sa që kur ata ranë u copëtuan në shumë pjesë.

“Jo unë!” bërtiti mbreti, por qeni më i madh i të gjithëve kapi atë dhe mbretëreshën gjithashtu, dhe i hodhi pas të gjithë të tjerëve. Atëherë ushtarët u frikësuan dhe të gjithë njerëzit filluan të bërtisnin: “I dashur ushtar, bëhu mbreti ynë dhe ne do të martohjmë me ty princeshën tonë të bukur!”
Ata e futën ushtarin në karrocën mbretërore dhe të tre qentë e paraprijnë atë duke kërcyer dhe duke brohoritur brohoritje; djemtë fishkëllenin me gishta në gojë, dhe ushtarët bënë armën e prezantimit. Princesha doli nga kalaja e bakrit dhe u bë mbretëreshë, gjë që e pëlqeu shumë. Dasma zgjati tetë ditë dhe qentë u ulën në tryezë me të tjerët, duke zgurdulluar sytë./Skënder Buçpapaj

    Këto ditë Shtëpia Botuese “Toena” nxori në qarkullim romanin “C 35 US, rënë në tokën shqiptare”, të shkrimtarit dhe komentatorit sportiv, Skifter Këlliçi. ⦁ Në këtë roman përshkruhen  peripetitë e ekuipazhit të një aviont ushtarak amerikan, që në nëntor të vitit 1943, u nis nga Katania pë në Bari, por, për për shkak të kushteve të vështira atmosferike, u detyrua të ulej në Belsh të Elbasant. Që aty pjestarët e këtij avioni, mjekë dhe ndihmës mjekë amerikanë, djem dhe vajza,  të ndihmuar nga fshatarë të  krahinave  të Shqipërisë së  Jugut dhe forca partizane dhe balliste, që, me gjithë kundërtitë  e ashpra midis tyre, u bashkuan për këtë qëllim, pas dy muajve arritën në bregdetin shqiptar, ku u morën nga një anije angleze, e cila i dërgoi në Bari të Italisë.

Po botojmë një fragment nga ky roman.

Mbi një bregore ballistët me qylafë në krye, shqiponjën e zezë mbi të dhe pushkë në krahë, po vrojtonin tejpamjen që shtrihej para tyre. Njeri uli dylbitë, nxitoi pranë një burri me trup të gjatë dhe eshtak në fytyrë dhe i foli rrëmbimthi:

– Hodo, pa shih se kush po na vjen!

Ai që quhej Hodo vuri në sy dylbitë dhe u muros.

– T’i qëllojmë?- pyeti ballisti.

– Prit, Sheme, – i tha Hodoja.

– Po janë amerikanët, Hodo! Harrove që ai gjenerali gjerman ka urdhëruar t’i presim me dyfek dhe t’i zëmë të gjallë?!

– Nuk e sheh se ata qëndruan me armë të ulura?

– Po edhe po fshihen pas shkrepave! – ia ktheu Shemja.

– Por jo ai që po vjen pa armë drejt nesh, Kosta Stefi, – tha Hodoja.

– Kush, more, ai qe e ke pasur shok, kur mësoje në atë shkollën amerikane të Fullcit? – ia bëri i shastisur Shemja.

Hodoja pohoi vetëm me kokë.

– Ai ai që është bashkuar me partizanët dhe kërkon të shpëtoje këta amerikanë, për të cilët ne kemi tërë natën dhe tërë ditën që rrimë edhe presim këtu?

– Mjaft, Sheme, se ma rokanise kokën, – i shfryu Hodoja. – Ta përsëris: nuk e sheh qe Kosta po vjen drejt nesh pa armë?!

Shemja dhe ballistët e tjerë nuk bëzanë dhe pritën ç’do të ndodhte.

Pas pak Kosta u ndodh përballë Hodos. Dhe pa ngurruar, i nderi dorën.

Hodoja mbeti mëdyshur, por pastaj edhe ai i zgjati dhe i shtrëngoi dorën.

– Po të bie në besë, Hodo, – zuri të fliste Kosta duke ndjerë që zëri po i shuhej. – Jo për vete, por për këta që kam pas. Janë ata amerikanet që gjermanët kanë ditë e net që i kërkojnë. Janë dy pilotë, një radist, mjekë dhe infermierë, djem dhe vajza tok, që shpëtojnë jetë njerëzish. Janë, pra ata të avionit, që kohë më parë u ul në tokën tonë. Janë miq të mi, miq të shqiptarëve.

– Por bashkë me ju, partizanët kanë vrarë jo pak gjermanë, – tha Hodoja duke skërfitur sytë dhe fytyra eshtake iu flakërua.

– Gjermanë që na kanë ardhur pa i ftuar kush në shtëpitë tona, që po na nxjerrin me dhunë prej tyre dhe po i bëjnë ato shkrumb e hi, që po na vrasin edhe pleq e fëmijë! Edhe me mbështetjen tuaj, ballistëve! Nuk paskemi hak t’i luftojmë ata dhe ju?

Çdo fjalë mund të priste ato çaste Hodo Memo, ai që të bënte gjëmën ai, emrin e të cilit sapo e dëgjonin fshatarët e atyre krahinave, u shkonin të rrëqethura në trup; por jo ato fjalë e goditën më rëndë se një gur, një çekan, si një plumb në kokë, këtë radhë të shqiptuara tërë pezëm nga Kosta..

Dhëmbët i kërkëllitën, sytë i flakërinë, buzët iu hapën që diç të nxirrnin plot mllef nga goja e jermitur, por, megjithatë, nuk pipëtiu.

– Ti, Hodo, je shoku im i viteve të rinisë, por je dhe zot i ballistëve, je dhe zot i këtyre anëve, – vazhdoi Kosta duke parë që tjetri nuk priste këtë mësymje.

– Por kam zot edhe gjermanët, – tha Hodoja, duke marrë me mend se ç’do të thoshte Kosta më pas.

– Lëri gjermanët dhe dilju për zot këtyre amerikanëve, vihu në mbrojtje të tyre, derisa ata te ikin përtej detit, andej nga kanë ardhur. Atëherë më merr mua dhe më dorëzo te gjermanët.

Hodoja ndjeu se sërishmi ato fjalë të Kostës të shprehura me ton as lutës dhe as kërkues, por thuajse urdhërues, e përzhitën këtë radhë në zemër dhe sërishmi nuk pipëtiu.

– Kurrë ndonjëherë nuk jam ndodhur kaq ngushtë, Kosta, – zuri të thoshte pastaj me zë të lëmekur, sikur dilte thellë honeve të shpirtit të tij.- Por ti me re në besë me miqtë e tu; dhe unë nuk mund ta shkel kurrë atë. Ndaj, ejani të tërë pas meje.

Ia bëri me dorë Shemes dhe një ballisti tjetër të vinte me të, kurse të tjerët i porositi:

– Qëndroni këtu ku jeni. Nëse këndej do të duket ndonjë gjerman, mos u thoni ç’patë.

– Flije mendje, Hodo, se nga gojët tona nuk del nje llaf, – tha një nga ballistët

Të tjerët përreth miratuan me kokë. Shemja u mpak.

Amerikanët nga larg ndiqnin të tromaksur ç’po ngjiste dhe kur Kosta tundi dorën që ata të vinin andej, u panë tërë shend sy më më sy dhe u sulën andej nga ishte Kosta me ballistët.

Përshkuan kështu një rrugë të qetë të Dukatit, një fshat i madh me shtëpi të shfaqeshin plot hijeshi midis ullishtash – Hodoja, Shemja dhe Abazi, një ballist tjetër, së bashku me Kostën, që ndodhej midis amerikanëve të mpirë, të shushatur, ashtu si edhe dy italianët. Këta të fundit, thuajse po vdisnin nga frika se mos nga ndonjë dritare kishin zënë pusi ballistë që t’i vritnin.

Tutje para syve të tyre u duk një ngrehinë e vjetër në njëkatëshe.

– Kosta, futuni atje atje, – tha Hodoja, – është një mulli i braktisur. Ka rrangullina, prapa të cilave mund të fshiheni.

– Kurse Donika të vijë në konakun tim, ku kam gruan me një vajzë disamuajshe, – tha Abazi.

Pa e zgjatur, të tërë ashtu bënë.

– Të lumtë, Hodo, e bëre tamam si shqiptar, – i foli Hodos një fshatar. – Do të të mallkonte tërë fshati, po t’i dorëzoje amerikanët.

Hodoja heshti. I nanurisën shpirtin e trazuar ato fjalë, por edhe ia ciknosën. Kurse Shemja pranë tij sërishmi mbeti gojëkyçur.

– Le që ata nuk do të dorëzoheshin, pa luftuar, – tha pastaj, – dhe midis të vrarëve prej tyre mund te kisha qenë edhe unë edhe ti edhe Shemja…

Pastaj Hodoja mbylli derën e mullirit, ku ishin futur amerikanët, u ngjit në konakun e tij të madh e tij, hapi një dritare dhe vrojtoi me dylbi nga rruga që shkonte teposhtë. Ndenji një grimë, pastaj zbriti dhe Abazit:

– Një makinë dhe një kamion me gjermanë po vjen këndej. T’u themi se amerikanet ia kane mbathur për në bregdet. Qartë?

Shemja dhe Abazi bënë “po” me kokë.

x

Makina dhe kamioni me gjermanë kishin ndaluar në e sheshin e fshatit dhe gjeneral Henkeli po bisedonte me Hodon. Pranë tyre ishte kapiten Fridmani dhe më tutje, Abazi dhe Shemja.

– E pra, nga të kenë kaluar amerikanët e mallkuar? – sa nuk ulëriu gjenerali Henkel.

– Me sa duket andej nga po vinit ju, por më përpara, – iu përgjigj Hodoja.

– Dhe përse nuk vutë patrulla edhe në këtë drejtim?.

– Por urdhri që na erdhi me radiomarrëse, ishte qe ne të ruanim nga kodrat, se këndej nga rruga automobilistike do të vinit ju me autokolonën.

– Këtë radhë paskam gabuar unë, – tha pastaj Henkeli duke shtrënguar buzët. – Autokolona jonë do të ndiqte rrugën automobilistike, por në kthesën për në Dukat, për çdo të papritur, disa njësi duhej të bashkoheshin dhe forcat tuaja.

Pas këtyre fjalëve mbeti i heshtur.

– Dhe tani, zoti Hodo, amerikanët mund të kenë marrë rrugën për në bregdet? – e pyeti pas pak.

– Kështu ma merr mendja dhe mua, – iu përgjigj Hodoja.

– Do t’i ndjekim! – bërbëliti Henkeli.

Pastaj i shoqëruar nga kapiten Fridmani, bëri drejt makinës.

Henkeli dhe gjermanët që e shoqëronin nuk dinin anglishten që fliste Hodoja, ashtu si edhe ai nuk dinte gjermanishten e tyre. Por, sidoqoftë, merreshin vesh me të.

Hodoja ndjeu se gjaku po i shkrinte në deje. Ata po iknin, po zhdukeshin që aty… Por te dera e makinës Henkeli u ndal.

– Kapiten Fridman, – tha pastaj, – ju qëndroni këtu me ushtarët.

– Si urdhëron zoti gjeneral, – tha Fridmani.

– Amerikanët edhe mund te kthehen përsëri në këtë fshat, në mos, mund të jenë fshehur edhe diku këndej, – vazhdoi Henkeli. – Bëni bastisje. Ndërkohë, ne po nisemi për në bregdet. Do të kërkojmë edhe ndihmën e forcave tona që po pushtojnë krahinën e Vlorës. Amerikanëve po u vjen fundi. Nuk kane nga t’ia mbajnë.

Hodoja ndjeu se gjaku po i grafullonte, se sytë po i visheshin me një perde të mjegulluar.

Henkeli nderoi, hipi në makinë e cila nga udha e fshatit mori me shpejtësi për t’u bashkuar me autokolonën gjermane. Ushtarët gjermanë zbritën nga kamioni dhe tani prisnin urdhrat e kapitenit Fridman.

Ai ndoqi me sy makinën që u zhduk në fund të udhës së fshatit rrotulloi sytë që rrëshqitën ngadalë nëpër disa shtëpi dhe u ndalën te mulliri i braktisur. Hodoja dhe Abazi këqyrën të angështuar njëri-tjetrin.

Nga të çarat e derës së mullirit Çarlsi dhe Kosta ndoqën lëvizjet e oficerin gjerman, me sytë nga dera e mullirit dhe së bashku me shokët bënë gati armët.

– Poshtë kësaj shtëpie këtu dëgjova zhurma, – i tha papritur Hodoja Fridmanit, ndërsa ndjente se gryka po i përthahej. – Atje është vatha. Amerikanët mund te jene fshehur atje. Shpejt andej!

Duke thënë këto fjalë, u bëri shenjë gjermanëve ta ndiqnin nga ana e kundërt e mullirit. Dhe ata ashtu vepruan. Dyndën në vathë midis bagëtive, në kërkim të amerikanëve.

Ndërkohë, Abazi hapi derën e mullirit dhe u bëri me dorë amerikanëve ta ndiqnin dhe të fshiheshin pas disa shkëmbinjve anës sheshit.

Hodoja dhe gjermanet u kthyen përsëri në shesh.

– Nëse janë këndej rrotull, amerikanët do të kenë dëgjuar zhurmën e këmbëve tona dhe mund të kenë ikur që këtu, atje te mulliri, – tha pastaj Hodoja.- Shkojmë tani andej.

Gjermanët u futën rrëmbimthi brenda në mulli. Flakën andej këndej rrangullinat, por gjurmë të amerikanëve dhe dy italianëve bashkë me ta nuk panë.

– Kontrollojmë tani edhe nga vatha prapa shtëpisë së Abazit se mos o Zot, janë futur atje, – i tha Hodoja Fridmanit.

Kërkuan edhe atje, por më kot.

Ndërkohë, amerikanët, përsëri sipas porosisë së Hodos, u futën rishtas në mulli.

– Abaz, urdhëro fshatarët të bastisin nëpër shtëpitë e tyre se mos gjejnë amerikanë të fshehur, – briti Hodoja.

Dhe fshatarët që tashmë kishin kuptuar se amerikanët duheshin shpëtuar nga ndjekja e gjermanëve, bënë sikur kërkuan andej- këndej.

– Askund nuk paska amerikanë, – tha i shkretuar kapiten Fridmani, duke fshirë djersët që i mbulonin fytyrën.

– Kontrolluat në vathën e Abazit, te mulliri, në vathën time dhe nuk gjetët gjë, – tha Hodoja. – Edhe fshatarët kontrolluan nëpër shtëpitë e tyre. Ju thashë, që parë se amerikanët nuk kanë ardhur këndej dhe e kanë ndalur vrapin andej nga bregdeti.

– E drejtë, zoti Hodo. Edhe ne andej po nisemi, që të bashkohemi me autokolonën, – tha Fridmani. – Por, sidoqoftë, duke qenë aleat yni, për çdo të papritur, na njofto me radiomarrëse, nëse këndej lëvizin amerikanët.

Ndërkohë, i mësuar se edhe në çastet kur bastis në një mjedis, i ku nuk ke zbuluar atë që kërkon, prapë se prapë në çastet që largohesh, hedh përreth një vështrim të fundit, edhe kapiteni Fridman ktheu kokën prapa. Atëherë shikimi i tij ngulmues përfshiu në dritaren e katit të dytë të një shtëpie një grua që uli vrik perden e saj.

– E kujt është kjo shtëpi? – pyeti.

– E këtij mikut tim, – iu përgjigj Hodoja duke treguar me dorë Abazin që ishte pranë tij.

– Do të bëj një kontroll, – tha ftohtë Fridmani.

– Në shtëpinë e mikut tim?

– Nuk mora vesh se përse një grua, sapo pa këndej nga ne, uli perden e dritares që ishte e ngritur.

Pa pritur përgjigjen e Hodos, Fridmani u bëri shenjë me dorë dy ushtarëve dhe shtoi:

– Kontrolloni në atë shtëpi, veçanërisht në dhomën ku është ajo dritarja.

Dhe zgjati krahun drejt saj. Hodoja dhe Abazi këmbyen një vështrim të shpejtë dhe mezi përmbajtën veten.

Dy ushtarët gjermanë nxituan nga ajo shtëpi. I pari zuri të kontrollonte poshtë saj dhe i dyti sipër, ku, pasi pa që në dy dhomat e para nuk kishte njeri, hyri në dhomën e fundit, ku e kishte porositur Frdmani të kontrollonte, dhe u ndodh para dy grave të reja, njëra prej të cilave mbante në duar një foshnjë dhe tjetra që diç po rregullonte në një raft në mur.

Sytë gjelbërakë të gjermanit u ndalën së pari te gruaja pranë raftit në mur, që ktheu kokën nga ai; pastaj te gruaja që mbante në duar fëmijën. Kjo ishte Donika, e cila kishte hequr vetëtimthi pardesynë ushtarake dhe kapelën, të cilat gruaja tjetër, e shoqja e Abazit, i kishte fshehur në një arkë dhe i kishte mbuluar me një cohë të trashë.

Pastaj Donika, veshur një palë benevrekë, që mbulonin edhe këpucët, kishte veshur mbi xhaketë një këmishe të gjatë, kishte marrë në krahë marrë foshnjën e gruas se Abazit dhe po e nanuriste. Kur pa që gjermani nuk ia ndante sytë dhe, jo vetëm kaq, por edhe po i afrohej, Donika buzëqeshi e shpenguar, ndonëse ndjeu se po pushtohej nga dridhma të ethshme. Ishte hera e parë që shikonte kaq pranë një ushtar gjerman.

Ndërkohë e shoqja e Abazit, duke parë se një cep i pardesysë së Donikës kishte dalë nga kapaku i arkës dhe mund të pikasej nga gjermani, për t’i tërhequr vëmendjen, i buzëqeshi gjithashtu edhe atij, buzëqeshje që atij iu duk joshëse, si ajo e nënës me fëmijë. Madje edhe iu afrua asaj…

Papritur, në mesore u dëgjuan hapa dhe gjermanit iu shua buzëqeshja që përndriste fytyrën e tij ngjyrë bronci dhe ndërkaq, te dera e dhomës që kishte mbetur e hapur, u duk koka e gjermanit tjetër.

Ai diç i foli shokut të tij në gjuhën e tyre, cili lëvizi kokën majtas- djathtas në shenjë mohimi dhe që të dy u larguan me shpejtësi nga dhoma.

Donika u rrok me gruan e Abazit. Të dyja tashmë të çliruara nga një makth përvëlues.

Pasi u dëgjua zhurma e kamionit që po largohej, nuk kaloi shumë kohë dhe në hyrje të dhomës u duk Abazi.

– Po ti, moj e bekuar, – iu gërmush së shoqes, – ç’pate qe dole në dritare, ngrite dhe pastaj ule perden?

– Që të isha e sigurtë se gjermanët po iknin, – iu përgjigj ajo e ndrojtur.

– Nuk e kupton se desh na more më qafë?

Pastaj duke u kthyer nga Donika, shtoi:

– Të lumtë ty, moj shqiptarkë e Amerikës, që na qenke shndërruar kaq bukur në një fshatare të viseve tona.

Dhe e mori në grykë.

Treni E-3

Berti, mësues nga Tirana, u njoh me Elsën në Korçë, në një mbledhje kushtuar shkrimtarit Foqion Postoli. Në çastin kur e pa, ai u mahnit nga pamja që ajo kishte, nga sytë e saj, nga flokët e derdhur mbi supe dhe mënyra si fliste, por, mbi të gjitha, nga urtësia që e dallonte. Nuk thonë më kot: “Ja korçare, ja hiç fare!” – mendoi.

Elsa qe lindur dhe rritur në lagjen me rrugica, afër qendrës së qytetit romantik, ku, sipas romanit “Çupat e Vançit”, gratë nën harqet e portave, me fshesë në dorë, merrnin në gojë gjithë dynjanë. Por Elsa qe krejt ndryshe, e mençur, e sjellshme dhe mësuese me kulturë. Gjyshi i saj para lufte, pati qenë tregtar i njohur me tre dyqane, njëri me orendi shtëpiake, tjetri me basme, i treti me këpucë për burra e gra. Mbi portat e hekurta të dyqaneve, lexohej: “Gaqo T. Dreni dhe djemtë.”

Vite më vonë, kur u hapën kufijtë, ata të dy, krahpërkrah, morën rrugën drejt Sofjes me autobusin turk ”Izmir-4”. Por, ndërsa po udhëtonin me trenin E-3, Sofje-Bukuresht, papritur vargu i gjatë i vagonave u ndal në stacionin e qytetit Ruse plot me turq, pranë urës mbi lumin Danub. Berti, pa e zgjatur, nxitoi për te dyqanet pranë platformës së hekurudhës. Teksa po mundohej më kot të merrej vesh rusisht me dy shitëse turke për vodkë polake, treni pa u ndjerë u nis dhe ia mori gruan.

“Më la! – mendoi i turbulluar – Si i bëhet tani? Ku ta gjej Elsën?”

Nga ky ankth, i doli gjumi. I gëzuar si fëmijë vuri re, se ndodhej në shtrat. Hodhi sytë përqark. Jashtë pesë dritareve, dielli i tetorit si në korrik, i zbardhte edhe më grilat e brishta plastike. Në tavan rrathët e ngjashëm me pjata porcelani, të kapura zinxhir, tregonin se ndodhej në vilën e drunjtë A-3, në Medford mbi Boston. Elsa flinte e nuk ndihej…

Tiranë – Milano – Boston

E vërteta është pak si ndryshe. Pas kthimit nga Bukureshti, Berti dhe Elsa u larguan nga atdheu në fillim të tetorit, kur mijëvjeçari i dytë po i qasej fundit. Nga Rinasi u ngjitën në qiell mbi Adriatik, me ajrorin e kompanisë Al Italia. Pas dy orësh, zbritën në aeroportin e Milanos. Nga lart shikonin vetëm çati, rrugë e pemë. Të ngujuar për orë të tëra brenda nëpër salla dhe korridore, qytetin e artit e soditën disa herë, në fotografitë me ngjyra të varura nëpër mure. Pra, u desh të prisnin gjatë, deri sa, më në fund, me ajrorin e madh Boing fluturuan mbi Atlantik. Në qiell shijuan ushqime të lehta e pije me ngjyra në pjata e gota plastike, të servirura nga stjuardesa përherë të qeshura, por jo aq të bukura, siç tregojnë reklamat. Hanin e pinin udhëtarët tanë, tok me të tjerët, si në restorantin e hotel Drinit. Lexuan revista në italisht, ndërsa filmin në televizor nuk po e kuptonin. Hera – herës, hidhnin sytë jashtë dritares, nga dukeshin nën re si në hartë, Italia, Franca, Spanja, Portogalia, detet si liqene dhe vargmale. Lëvizja e ajrorit tregohej edhe në tabelat elektronike të vendosura lart. Tej mbi oqean, ku thuhet se ndahet dita me natën, befas dritaret u mbyllën. Ata së bashku me udhëtarët e tjerë, pasi kishin hequr brezat e sigurisë, kthyhen vështrimin në ekranin e televizorit. Tani siguria shprehej tek besimi ndaj Zotit, dashuria për jetën, tek fluturimi i qetë i ajrorit Boing, tek mendja, sytë dhe duart e aviatorëve. Mbresa, që nuk shuhen, të linte zëri aq i ngrohtë i kapitenit në radio, i cili njoftonte se ajrori po i afrohej tokës amerikane. Ja, tek u shfaq Bostoni, midis drurëve dhe ujërave! Zbritja e avionit në pistë u bë e butë. Shpërthyen duartrokitjet përgëzuese të pasagjerëve të çliruar. Më tej u dukën portat, që hapeshin e mbylleshin vetë, korridoret me hapësira të plota, shkallët rrëshqitëse, sallat e gjera dhe doganierët.

Pas kontrollit dhe vulosjes së pasaportave, ata të dy u takuan përmallshëm me birin e tyre. Në rrugë hasën me sherifin e “steit polis”, dhe morën qortime për veturën e parkuar gabim. Djali i doli atij përpara dhe i foli me një anglishte të pastër:

– Më falni, sër! Jam nga Shqipëria, ndërsa këta janë prindët e mi. Kemi shumë vjet pa u parë. Jemi paksa të hutuar.

Oficeri i gjatë, elegant, me kapele republikane, pa të porsaardhurit, u mendua për një çast dhe i nderoi:

– Uellkom in Amerika!

Berti dhe Elsa, të lodhur e me çanta ndër duar, tundën kokën dhe buzëqeshën. Kur hipën në veturë, e mblodhën veten e u gëzuan.

Përshtypjet e para ishin rrugët e gjera e të pastra, automobilët e shumtë, ndërtesat e larta pranë oqeanit, kulla e xhamitë ngjyrë blu Xho Henkok dhe pak më larg Prudenshëlli madhështor, gjelbërimi, lumenjtë dhe urat… Vendi, ku do të banonin, me emrin Medford, në atë muzg me perëndim të purpurtë “uajlld uestern”, u kujtonte Mangalemin e Goricën e Beratit.

Qysh atëherë, kaloi një vit i mbushur me habi të këndshme, jo si ato të Kristofor Kolombit dhe në kohëra të tjera. Pra, Berti dhe Elsa nuk patën fatin t’i zbulonin të parët indigjenët e kulturës së lashtë inkase, me kalorësit trima mbi kuaj të shpejtë, me sokëllima, pupla, harqe, shigjeta e tenda me majë. Ata zbuluan një popull tjetër, me kombësi e raca nga më të ndryshmet, me kapele dhe bluxhinse ala-amerikane, ndër vetura, autobusë e trena të zhurmshëm, që nxitonin në autostrada, mbi ura, nëpër tunele, nën ujë e nën qiellgërvishtëset e reja. Vështronin shpesh hapësirat e kaltra dhe gjurmët e bardha, që linin pas ajrorët e mëdhenj të kompanive Panamerikan, Kanada Erë, Lufthansa, Al-Italia, Sviseri etj. Shikonin hera – herës në ëndërr Tiranën, sheshin me shatërvane dhe zgjoheshin…

B-K. Marti dhe Hejmarketi

Hejmarketi është qendra kryesore, më e lashta e Bostonit, ku, përbri

kishave e ndërtesave të larta, ngrihet kulla e orës së qytetit, e ngjashme pak me Sahatin e Tiranës. Ajo kullë shërben edhe si hotel për turistët. Në parkun e gjelbërt, shtatoret e bronzta të guvernatorëve të vjetër heshtin nën hije, mbi plaforma mermeri, a rrafsh me tokën, apo ulur në frona pushimi. Të shtunave këtu vërshojnë turistë të shumtë. I sheh tek ulen pranë tyre dhe fotografohen me ta. Pastaj, njëri pas tjetrit, ecin më tej drejt përmendores “Holokaust”, me shtatë kulla të larta të krijuara me tuba hekuri dhe të veshura me xhama të trashë, ku janë gdhendur kumte dëshmitarësh dhe numrat që mbanin viktimat në kampet Majdenek, Ausviç, Sabibor, Belzek, Kelmno, etj.

Në sheshin ngjitur dëgjohen kitarat spanjolle, fyejt e ëmbël bolivianë dhe bubullimat e tamburëve afrikanë. Në stadiumin e vogël në trajtë gjysmë rrethi, matanë rrugës kryesore, nga kombësi të ndryshme jepen shfaqje me këngë e valle. Në anën veriore ngjitet Hanovër Strit, një rrugë e pastër, që përshkon tejpërtej zonën North End, me lokale të shumta, ku të zë veshi të folura italisht, këngë napoletane dhe violina milaneze.

Në pazarin e zhurmshëm si gjithë pazaret, tregtarë bullafiqë, kryesisht me prejardhje latine, bërtasin sa u nxjerr fyti: “Dallar beg! bak e beg, dallar, dallar!”, ndryshe nga sjellja e urtë e shitësve në supermarketet marramendëse, si Stop end Shop, Uoll Grin, Failins, Bixhejs, Target, Best Baj, Homdipod, Big, Kej Marti, etj.

Një të shtunë, aty nga mesdita, Berti me kapele “Boston”, Elsa me çantë në sup, me autobusin 90, mbërritën në Esembli Skuer (Sheshin e Mbledhjeve”), në B-K. Marti. Ky dyqan i madh ndodhet mbi Boston, në zonën e Samervillit. Aty shiten mallra gjithëfarësh, ushqime e pije, veshmbathje e mobilje, pajisje sportive, mjete shkollore, si edhe aparate elektronikë.

Elsa pa u thelluar shumë, tha:

– Mbarojmë punë këtu, pastaj me autobusin 92, shkojmë për pazar në Hejmarket!

– Si të thuash ti, ashtu do të bëj edhe unë. Ti na solle këtu, ti do të urdhërosh! Boll urdhërova në Shqipëri…

Portat kryesore kanë të shkruar in, (hyrje), diçka e ngjashme me shqipen veriore “in mrèn”, dhe exit (dalje). Me këtë shenjë Bertit i pëlqente të sajonte në shqip: “Ik!” Ndërmjet dy portave, brenda qëndron në këmbë një burrë i moshuar, i shkurtër, i shëndoshë e faqesimite, me kapele “Patriot”. Herë pas here, ai u hedh një sy të shpejtë faturave. Kur porta exit lëshon tingullin ring-ring, blerësit kthehen të shqetësuar. Njeriu me kapele, duke buzëqeshur, e zgjidh çështjen aty për aty. Si duket, arkëtarja s’ka shuar sinjalin e mbrojtjes nga vjedhësit.

Bertit, kur e vizitoi së pari atë, iu kujtua një dyqan ushqimesh me vetëshërbim, që u hap në Tiranë, në rrugën e Kavajës. Me shportë në dorë atje, merrje lirshëm nga raftet mallrat ushqimore. Pasi mbaroje punë, duhej t’i afroheshe arkëtares nëpër një kalim të ngushtë. Porta nuk kishte as ring-ring, as pi – pi – pi. Por, pa kaluar shumë kohë, dyqani i vetëshërbimit i Tiranës u mbyll. Ç’kishte ndodhur? U përfol se ai pati dalë me humbje për shkak të mungesës së sinjalit lajmërues.

Kur hyn në B-K.Marti, duhet të vësh syze dielli për shkak të neonëve me shkëlqim të fortë. Të verbon pastërtia e bardhësia e dyshemesë, e rruginave me rafte e varëse të ngarkura me mallra. Palé, dëgjon edhe muzikë klasike të qetë apo moderne. Mallrat e zgjedhura i vendos në karrocë dore metalike, ku mund të hipësh fëmijët, po edhe të mbështetesh vetë. Ka edhe mjete me motor elektrik, me të cilët bredh rreth e rrotull tok me sendet e blera. Vetëm kur do të paguash, çmallesh me radhët tona, përjashto ata që paguajnë me kartë bankare në makinat elektronike, që flasin si njerëz, madje në fund të thonë: “Thenk ju for shoping!” Edhe këtu nuk mungon parulla me dy krahë a reklama “Baj uan, get uan fri!”, (Bli një me pare, tjetrën e ke të lirë!), e ngjashme me reklamën e vjetër në pazaret e Elbasanit, të Tiranës e të Shkodrës: “Sot me pare, nesër pa pare!”

Sapo hyri, Elsa u nda e humbi në pyllin e dendur me fustane, bluza, këmisha, funde, bizhame, çorape, etj. Berti ia mbajti për në repartin e elektronikës.

“Oh, çfarë nuk paska këtu! – fliste me vete. – Radio, manjetofonë, televizorë, kamera, kompjuter, printera, aparate fotografikë, Sharp, Filips, Soni, Leksmark, Kodak, etj. Njëri më i mirë se tjetri!”

Iu kujtua dita kur për herë të parë bleu me autorizim televizorin bardhë e zi, Samsung, montuar në Durrës me pjesë të importuara nga Koreja. Iu deshën atëherë të merrte borxh 4200 lekë të reja, gjë që do të thoshte të dimëronte si ariu në strofkull, plot gjashtë muaj. Televizori kishte vetëm katër kanale, nga të cilët punonte vetëm një, ai i Tiranës. Kurse këtu një televizor me ngjyra Filips apo Soni blihej me punën e një a dy ditëve të zakonshme. Kurse programeve nuk u gjendej as maja, as fundi!

Shoferja e autobuzit 92

Berti i hutuar pas mallrave dhe kujtimeve, nuk vuri re se koha po rrëshqiste. Deshi t’u hidhte një sy mobiljeve, por ndërroi mendje. Duhej të shkonin në Hejmarket. Ndaj i ra tërthorë dyqanit të madh dhe vuri re i habitur se qe ngatërruar nëpër veshjet e brendshme të grave, prandaj u tërhoq djathtas dhe doli tek ishte nisur, përballë televizorëve viganë me ngjyra, ku përplaseshin si bizontë, lojtarët e fuqishëm me kaska të futbollit amerikan. Iu bë sikur ishte ulur te shkallët me stola të butë, në stadiumin shumëngjyrësh në Park-uej.

– Ju lutem, ku është dalja? – pyeti një vajzë flokëverdhë me uniformë të kuqe.

– Shkoni drejt dhe merrni djathtas! – iu përgjigj ajo.

– Thenk ju!

Berti eci shpejt e shpejt në atë drejtim, duke parë për bri rreshtat e rrobave të grave. Siç dukej, Elsa kishte humbur në atë pyll me veshje si Liza në botën e çudirave. Ndërkohë, ai u gjend para portës exit. Elsën nuk e shihte gjëkundi. Hodhi sytë në rruginat e drejta, por më kot! Brodhi brenda e përqark portave, thuajse një orë, për ta gjetur e përsëri nuk ia zunë sytë. I nevrikosur, doli në rrugë. Eci poshtë e lart nëpër trotuar dhe, së fundi, hyri në kabinën e pritjes pranë tabelës “stop”, ku në minuta të përpikta kohe ndaleshin autobusët 90 e 92. Atje ishin ulur katër plaka amerikane me flokë të verdhë bukle-bukle e me veshje vajzash. Në qafë mbanin rruaza bardhë e blu, ndërsa në gishtat e duarve – unaza floriri me diamante. Flisnin pa pushim, duke ndërprerë njëra – tjetrën. Berti kapte tek – tuk ndonjë fjalë të tyre nga ajo bisedë e shpejtë. Por, ja, tek u shfaq në kthesë një autobus! Para “stopit”, pa e fikur motorin, ndaloi. U hap porta e parë.

– Bas najni tu! (Autobuzi 92!) – thirri shoferja.

Berti kishte vënë re, se në Amerikë autobusët drejtoheshin nga burra e nga gra të moshave të ndryshme. Ashtu siç janë në botë gjithë njerëzit, edhe ndër shoferët me uniforma blu, disa qenë të qeshur, disa hijerëndë e pa fjalë, disa të hollë, disa të trashë, të gjatë e të shkurtër, të rruar, por edhe me mjekër e mustaqe, madje edhe pleq, por të shkathët. Thuhej se ditëve të shtuna e të diela, punonin si shoferë edhe studentë, a nëpunës e punëtorë të pajisur me patenta, që i kishin fituar në shkolla automjetesh të rënda.

Njëherë në Nju Jork, pasi kishte ecur në këmbë nëpër rrugën e drejtë numër 10, te një “stop” Berti hipi në autobusin e linjës Bronz-Manhaten. Zuri vend në ndenjësen pranë shoferit, vrau mendjen, lidhi disa fjalë anglisht e i tha:

– Unë kërkoj treni Boston.

– Nga jeni ju?

– Albania.

– Vërtet? Jua gjej unë stacionin.

– Po ju lindur këtu? – e pyeti Berti shoferin.

– Jes! Në Nju Jork. Banoj në Broduej. Dikur kam qenë kampion në boks.

– Boks! A, a, veri gud sport!

– Jes! – qeshi ish kampioni.

– Edhe unë boksier! – ia kthehu Berti.

– Ou! Gud men!

Shoferi nisi t’i tregonte vendet që përshkonte autobusi.

Berti dëgjonte, por shumë fjalë s’i merrte vesh. Hera – herës tundte kokën kot së koti.

– Të pëlqen Amerika?

– Jes! Veri najs! (Po, është shumë e bukur.)

Autobusi 92 shkon drejt Hejmarketit

Ndërkaq, plakat hipën ngadalë në autobusin 92 dhe zunë vend në krahun pranë shoferes. Berti i hodhi një sy nga larg supermarketit dhe hipi. Iu afrua shoferes. Ishte e re, flokëverdhë, e qeshur dhe e hijëshme.

– Iskjuz mi! – nisi t’i fliste me një anglishte të çalë. – Unë humbi grua. Mund zbriti dhe shofi prapë dera dyqani?

Shoferja qeshi. Në kor qeshën edhe plakat.

– Okej!

Berti kërceu poshtë dhe u fut te in-i, pa nga larg sallat pa mbarim, dhe doli shpejt nëpër exit.

“Nuk është gjë! – tha me vete. – S’ka Elsë këtu!”

U kthye me nxitim. Hipi përsëri në autobus, hodhi 15 centë te arka dhe u ul përballë plakave. Për të larguar mërzinë, vendosi të vazhdonte shakanë e nisur.

– Grua nuk gjetur! Humbi grua ime!

Katër femrat e plakura me bukle kukurisën, teksa atobusi bëri përpara. Rrugës, grupi katërsh i grave të moshuara nisi një bashkëfjalim gazmor me shoferen. Asnjëra nuk e pyeti Bertin nga ishte, ç’punë bënte e ku banonte. Fjalët e tyre, siç kuptohej, qenë aq të këndshme sa për pak shoferja desh e kaloi një udhëkryq, kur në semafor ishte ndezur drita e kuqe. Frenimi qe i fortë. Udhëtaret, ndonëse u epën përpara, arritën të mbaheshin për bukuri.

Fjalët u prenë. Dëgjohej vetëm motori i fuqishëm, kur makina e gjatë çante drejt qendrës së qytetit…

Berti u hodh e tha:

– Unë humbi grua ime, po unë tjetër gjej!…

Kaq u desh. Biseda u ringjall më e fuqishme me hahaha e hihihi!

Në një “stop” hipën dy gra të kolme, rreth të dyzetave me tipare sllavesh, pa shumë ondulacione. Paguan dhe u ulën përbri Bertit, të vetmit burrë në autobus, me kapele blu “Boston.” Nga pamja ai i mori për ruse.

– Vi ruskie? – i pyeti.

– Da! S’ Maskvi.

Në atë kohë ndërhynë plakat me të qeshur dhe u treguan ruseve se zotnisë i kishte humbur gruaja në supermarket.

Ruset ua kthyen me një anglishte të bukur. Dhe, sakaq, të shtata gratë ia plasën gazit. Një nga moskovitet iu drejtua Bertit në anglisht:

– No problem, çenxh dhe uajf! (S’ka rëndësi, zëvendësoje gruan!)

– Jes! Oçen harasho! – iu përgjigj Berti në dy gjuhë, duke e vështruar rusen drejt në sy, midis të qeshurave si në pijetore.

Më tej, në çdo “stop” zbriste nga një plakë duke qeshur. Në ndalesën e parafundit u larguan edhe ruset. Asnjëra nuk e përshëndeti Bertin, veç shoferen.

Autobusi 92, i mbushur me udhëtarë të tjerë, ndiqte udhën e zakonshme. Shoferja shtrëngonte timonin dhe shihte me kujdes sinjalet. Pra, shakaja kishte marrë fund. Po shqiptari me kapele amerikane “Boston”, dukej se diçka bluante me mend.

Ja, edhe rruga e gjerë! Vetura tutje – tëhu! Kulla e orës së qytetit! Ndërtesat e larta dhe pazari i madh!

Pranë tabelës “stop” autobusi i shpejtë ndaloi.

– Hejmarket! – lajmëroi shoferja.

Berti u ngrit dhe eci drejt daljes, duke u mbajtur nëpër tubat e emaluar. Para se të vinte këmbët në shkallët e autobusit, i foli shoferes flokëverdhë afër veshit, me anglishten e vet:

– Unë ndërroi grua…gjeji tjetër…si ju!…

Shoferja qeshi dhe u duk se u përmend befas.

– Oh, maj gad!…- thirri.

Berti kërceu në trotuar dhe ngriti dorën. Shoferja e çiltër ia tundi kokën si me qortim. Autobusi u nis me zhurmë.

Takimi me shoferen

Berti brodhi rreth e qark nëpër pazar, mbushi qeset plot me fruta e zarzavate dhe u kthye në shtëpi. Elsën e gjeti në kuzhinë, tek mundohej më kot të hiqte nga një shishe qelqi tapën e sertë. Filloi sakaq në mes tyre një fjalëkëmbim paksa i zhurmshëm:

– Ç’u bëre, ku humbe, ku e ke mendjen?! Plasa duke të kërkuar!

– Po ti? Mbete rrugëve! U harrove pas fustaneve të grave!

Berti mbahej si burrë dhe bënte sikur nuk dëgjonte se çfarë sajonte e shoqja. Kur gjakrat u ftohën pak, e pyeti:

– Na paske blerë edhe ujë mineral, hë!? Nuk të mjaftojnë bidonat që ke në frigorifer!?

– Hapi sytë, shikoje mirë!

– Ou! Qenka vodkë polake!

– E mora për ty!

– Polakët vdesin për atë të shkretë pije….

– Edhe ti! Mbete duke belbëzuar natën në gjumë: “Votka polake, votka polake!”

– Eh, mirë! Mos u merr me ëndrra, po ma lër mua ta nxjerr atë tapën! Nuk është punë për gra ajo! Largohu, shko laj pjatat!

Pas tri javësh, Berti dhe Elsa do të shkonin prapë në Hejmarket. Rastisën shoferen bionde simpatike me autobusin 92. Ndërsa kalonin përbri saj, Berti iu afrua dhe i tha:

– Mem! Aj faund maj uajf! (Zonjush! E gjeta gruan!)

Ajo hodhi sytë drejt tyre, u kujtua dhe ia ktheu buzagaz:

– Sikur në gjithë Bostonin të kërkoni, nuk mund të gjeni tjetër si ledin tuaj!

Prishtinë!
O vendlindje e atit tim, që loti s’tu ter
O mall i djegur zemre që më ther.
O vaji i këngës sime pa mbarim
O gjak lëshuar rrugësh në harrim

Prishtinë!
O djep përkundur bese, trimërie
O shkab krenare, shqipe malësie
O dhé i ëmbel mjaltë, që më gëzon
O i afërt vend je larg, më hidhëron.

Prishtinë!
O prag pashkelur këmbe, dashurie
O brengë e atit tim përjetësie
O plagë, o ghjak, që nuk mbaron
Qoftë e afërt dita, që bashkon.

1996

GEZO KOSOVE PAVARSINE

Sot mbarë Kosova gëzon

Ditën e Pavarsisë 

 Në vitet e zgjedhës sllave

Dhe qielli nxinte, krejt pisë.

Erdhi dita e shumë pritur

17-Shkurt 2008-ta

Lart në qiell ushtojë zani:

Jemi të lirë sa të jetë  jeta!

Gjithë të rënët  u çuan

Ketë ditë përshëndetën

Dhe me shumë shpresë  

Në përjetësi  përsëri fjetën…

Gëzon gjithë populli shqiptar

Për kët’ ditë lumturie

Ditë e shejtë e Pavarsisë 

Si lindja e një fëmije.

Qeshu ti Kosova jonë 

E lumtur do jeshë përherë 

Ti e lirë, e pa varur

Ditët do ti keshë pranverë 

Sa më shpejt  urojmë 

 Bashkim me trupin Amë,

 Jemi pjesë e një trupi 

Kemi  një gjak në damarë 

Rrofsh në jetë  Kosova ime

 Djepi je i shqiptarizmës

 Ndër shekuj e ndër dekada

 Ke treguar heroizëm

Nëna fëmijes në gji

 I ushqente dashurinë

Per Atdheun e bashkuar

 Per të shtrenjtën Shqiperinë.         

                                         Eduard M. Dilo