Shtatëdhjetë vjet më parë lindën programet televizive RAI – Aldo Grasso në RSI: është e vështirë të kuptosh sot se çfarë do të thoshte ardhja e TV në shtëpi atëherë

Pikërisht shtatëdhjetë vjet më parë, më 3 janar 1954, në orën 11 të mëngjesit, nisën programet e rregullta televizive të RAI-t.

VOAL- Kishte vetëm një kanal televiziv, Programi Kombëtar, i dyti do të lindte vetëm në vitin 1961, i njëjti vit në të cilin filluan edhe transmetimet e rregullta të TSI. Programet u prodhuan në Torino, Milano dhe Romë (selia e Napolit do të mbërrinte vetëm në 1963) dhe sinjali mbulonte rreth një të tretën e popullsisë italiane, e cila atëherë ishte më pak se 48 milionë.

Mbulimi preku Zvicrën italiane, për shembull në Sottoceneri – nga transmetuesi Monte Penice (PV), ende një nga kryesorët për Lombardinë sot – ndërsa Jugut dhe Sardenjës do të duhej të prisnin me vite për përfundimin e rrjetit përsëritës. Por edhe sikur sinjali të kishte mbërritur menjëherë, pak do ta kishin përfituar. Një televizion kushtonte sa tre rroga punonjësish, prej vitesh përdorimi ishte kolektiv: televizori shihej në lokale, në sheshe, në kinema.

“Ne luftojmë jashtëzakonisht shumë për të kuptuar se çfarë përfaqësonte ardhja e tij”, thotë kritiku televiziv Aldo Grasso, autor, mes shumë veprave, i një “historie kritike të televizionit italian” (il Saggiatore, 2019) për RSI: “Italia, por edhe Zvicra, ishin një botë tjetër. Deri në atë moment, për t’u njohur që duhej të dilje nga shtëpia, duhej të shpërngulje. Dhe revolucioni i madh i televizionit ishte të sillte botën në shtëpi.”

RAI ka kontribuar shumë në procesin e modernizimit të vendit dhe në veçanti në unifikimin e tij gjuhësor, por prej kohësh ka qenë edhe një instrument në shërbim të atyre që qeverisin. Më pas, me reformën e 1975-ës, kontrolli i saj politik kaloi në Parlament dhe lindi “parcelizimi”, pra ndarja e rrjeteve dhe gazetave mes pushtetit kryesor dhe partive opozitare.

Sot, si shumë shërbime publike evropiane, RAI duhet të përballet me një skenar vite dritë larg atij të vitit 1954: rënien e kanaleve tradicionale në favor të platformave “sipas kërkesës”, përhapjen enorme dhe globalizimin e ofertës, fuqinë e tepruar të individët privatë (të cilët lindën të jashtëligjshëm dhe më pas për një kohë të gjatë ishin subjekte të vogla që toleroheshin keq) por edhe ndryshimi i shijeve të publikut, veçanërisht të të rinjve. Nëse nga njëra anë dukuritë sociale si “Largohu ose dyfisho” (shfaqja e parë e kuizit masiv) janë të papërsëritshme dhe zakoni për ta konsideruar kompaninë një “pushte gjuetie” për politikën mbetet, nga ana tjetër shërbimi publik i radiotelevizionit italian ka nuk pushoi së paturi ende diçka për të thënë.rsi-eb