Në nderim të 9 majit, Ditës ndërkombëtare të nënës!

Lum kush e ka nënën! Në krahë të dritës ato që kanë ikur tek yjet…

HIMN PËR NËNAT SHQIPTARE

– një tufëz me lule vjershërore për 9 Majin, Ditën ndërkombëtare të nënës –

Dashurinë më të ngrohtë
Që për fëmjët ka nëna
Asnjë këngë dot s’e thotë
E di zemra e saj përbrenda.

Na dha jetë, qumësht e këngë,
Nën’ e xhanit, durim madhe,
Me rrufetë dhëmb për dhëmbë
Qan e hesht, hambar me halle.

Ju, o nënat shqiptare
Veten harruat për ne,
Testament i Mirësisë
Ikët me yjet mbi rè.

Vendin e nënës askush
Askush s’e mban dot një ditë,
Sytë me ç’dashuri i mbush
O sytë e pastër plot dritë!

Vajza, gra, nëna e gjyshe,
Jeni Shqiponja Tërbaçi,
S’ka se si të jeni ndryshe
O mëllëri nga kulaçi!

Kulaç malli, dashurie
Për shtëpi e për Atdhe,
Mbushur me mjaltë mirësie
Shenjtore me frymë për ne.

Gremisni paragjykime
Luftoni për botë të re,
Ju s’njihni ditë për pushime
Amazona si rrufe.

Sot ne u themi gëzuar,
Pse mos t’u themi përditë?!
Ju mbani botën në duar,
Ju botës i jepni dritë.

Ju jeni urata vetë,
Luftëtare shumë trime,
Pastroni qiellin nga retë
Shqiponja në fluturime.

Kolona virtyti, nderi
Kurora të dinjitetit,
Pasqyra, ku thyhet terri,
Sheh veten sinqeriteti.

Bija, motra, nuse, dada
Nga ju ka frikë ligësia,
Se ju çani barrikada
A u faltë Perëndia!

Vlorë, e enjte, 9 Maj 2024

NUK KAM DASHUR KURRË TË SHKRUAJ POEZI

Kurrë nuk kam dashur të shkruaj poezi
Një ditë ia shkrova një letër mikes sime
I pëlqeu motivi i letrës që ia dedikova
Në telefon më mori e mê dha komplimente
Nga ajo ditë dua t’i besoj poezisë se vërtetë
Është mbretëreshë e fjalës dhe shpirtit tw bukur
Do ta kërkoj miken qē i pëlqeu letra ime e bardhë
Ndosha është imagjinatē mikja ime
Kur më kërkoj të shkruaj vargje të letrës së bardhë
Në thellësitë e Titanikut duhet gjetur fjalën e bukur
Do ta provoj ta gjej letrën e shkruar vite më parë
Në kohën kur kisha dëshirë t’i kapja retë me duar
Të vërtetën që më duket vetëm unë e ruaja në shpirt
Eh,sa dëshiroj t’i rikthem letrës se bardhë për miken
T’i rikujtoj shkronjat e arta që dilnin mga zemra
Me to krijova botën e artit të emrit tim Agim
Rastësisht zbulova se nwse takon mbretëreshën
Je vet mbreti i saj dhe i vargut që zbret nga qielli
Tani në vend të letrës se bardhë për miken
Dua ta gjej ju fshehet vargu i bukur i Lasgushit
Do të hedhem edhe në det për ta shpetuar Seremben
Ndoshta vargjet e tij dikush i mban në gji tw zanave
Kështu vitet ikun së bashku me letrën e bardhë
Veç fjala e bukur mbetët si mbretëreshë e jonë
Fytyra e saj tani ia ka kalue edhe Mona Lizës
Dhe për befasi timen jetoj në kohën e artë të poezisë
Kjo më çliroj nga kthetrat e errësirës se ferrit
Më bëri burrë aq sa i meritova betejat e lirisë
Në sytw e saj tani jam vet fjala e bukur e poezisë.

FYTYRA E NJERIUT

As si pikturë s’ka mbetur
E kanë vështirë piktorët të pikturojnë
Fytyrat e të paftyrëve

Kanë ndërrue kohërat a njeriu
Fytyrat janë bërë palaqo dinosaurësh
S’ka ma shejtëri fjala e njeriut
Kulmin e rrënjëve të apokalipsit e ka marrë
Mos e vet se të tregon vet

Aleancë me djallin ka lidhë
S’mund të kërkosh besë të i pa besi

Kohë e dashurive hajdutësh na ka rrethue
Fillim e fund vetëm ferrin e ka
Janë barazue me një mijë e një netë demonësh
Djajtë janë shndërru në fuqi perëndish

Asnjë legjendë nuk e kanë lenë për fisin tim
Më duhet t’i kërkoj vitet e fëmijërisë
Kur i besoja veç nënës se padjallëzuar.

MOS MË THUAJ SE S`TË KAM DASHUR
-Personazhi i ditës –Gjergj Prenkoçaj,ideator e financues i bustit të Skënderbeut!

Gjakovë
Mos më thuaj se s`të kam dashur
Sot kur të buzëqesha
Më ngrohtësinë e diellit
E ndava me ju populli im
Ma shumë se dje
Nesër edhe ma shumë
Se Kalabria erdhi këtu
Në mirëseardhje
Të Gjergjit
Nga Amerika e Tuzi erdhen
Zef e Gjon Gjoka
Edhe Tirana e patriotëve
Është këtu me ne Sazan Guri
E Rajmonda Malecka
Presheva e Medvexha e Rexhep Abazit
Prishtina e patriotit Hasan Prishtina
E Sevdije Sadikut dhe Shkupit shqip
Shpresa Sinani nënë dëshmori të lirisë
Eh,Mitrovica e Halit Beranit e Qerkin Ibishit
Gjeneral Nue Sanaj Shkodrani
Sa m`i kapën sytë poetët
Tahir Bezhani e Ismet Delia
Tropoja është çdo ditë këtu edhe sot
Me poetin Kujtim Hadarmataj
Peja e Frashërit dhe Agimit
Sot njëqind kalorës të Haxhi Zekës
Nesër brezave do ju lemë kujtim
Të gjithë si sot ushtarë të Gjergjit
Kështu na duan miqtë të bashkuar
Armiqve pushka ju baftë top.Gjakovë. Më.4 Maj 2024 Agim Desku

ME DIELLIN VALLËZON
-Korifeut të valleve shqiptare,Deli Metalia-TROPOJË

Sa e madhe është Shqipëria
Kur me diellin vallëzon Deli Metalia

Sot në këtë ditë të veçantē feste
Ka vite që në mendje e kam vergun
Për artin e vallëzimit të Deli Metalisë
Një burrë burri që i dha art të bukur Shqipërisë

Sa me fat është vargu im për ty artist
Kur nga Ameerika ia bëhu edhe njē poet
Një lis Tropoje Sami Mulaj që e shndrrit poezinë

I thash Deli Metalia sot feston ditëlindjen
Të dytë të uruam vëllazerisht ditë me embëlsi
T’i jetosh gjatë valles Tropojane der mbi olimp
Me iu lenë kujtim Deli Metalinë ta trashëgojnë

Eh,Tropojë të falem për lisat që i rrite për Shqipërinë
E them nga shpirti kanë gabue ata që na ndan
Se Tropoja është Kosovë e Kosova Tropojë

S’ka birë nëne qe e luan këtë fjalë
As nuk guxon ma kush më i vu kufirit gurë
S’ka ma nënë që e lind atë burrë

Janë aty lisat e Tropojës që e hieshojnë tërë Kosovën
Aty kanë folen zanat e Malësisë që i japin gji heronjve të shqiptarisë.30 Prill 2024 AGIM DESKU

BURRNISHT
-Dedikim Ali Lajçit

Burrnisht tê them se herët ike
Të njoha për burr të kombit
Sa herë u takuam burrnisht
M’i shtrengove të dy duart
Një gjest i veçantë që të them
Ishe burrë shkuar burri
Ke pasur kohë të qëndrosh edhe ca me ne
Më i pritë pranverat e bukura rugovase
Apo tê lëshuan një za luftëtarët e Republikës
E di burrninë tënde
Fjalën iu ke dhënë se do të qëndroni bashkë
Si në vitet 81-ta në burgje o në liri
Të kam besue se e mban fjalën
Por sot nuk pajtohem që na le me lot
Jam gati të betohem se kurrë nuk ike
Burrnisht qëndrove dhe jetove
Po,po,borrnisht po shkon të shokët e Republikës
Por, vallë a do të mbetët një Ali tjetër
Me pi një kafe në Prishtë dhe tjetrën
Rrugës se Kombit me e ngrit një gotë raki në Tiranë.
29 Prill 2024 AGIM DESKU Shiko më pak

ME LUFTËN JAM LODHË
-Sa mëkat që lufta na i vjedhë dashuritë!

Me luftën jam lodhë
Edhe me shekujt e ferrit
Jam lodhë
Edhe me burgun mijëravjeqar

Në djall vafsh luftë
Mos të dëgjofsha as si emër

Tani dua të shkruaj
Veç për ty poezi
Për dashurinë e shqipeve
Të pres të ngritim dolli vere
Për pafajsinë time
Që u gjenda në luftë

Sa herë u mallkuam
Të dytë
Unë dhe lufta
Që kurrë s’kisha fuqi më e ndalue
Nëse vdes si hero për lirinë e atdheut
Atëherë do të merr fund lufta kudo nëpër botë

Unë dhe bota do të jetojmë të lire

Luftën s’dua ta kujtoj kurrë ma
Ose dua të fjalosëm me ty zoti im

Luftën dua ta ndërroj me trëndafilat
Me aromën ma të bukur të luleve
Edhe me bishtalecat e mbretëreshës sime
Me sytë e saj që di të vdes për dashuri

Sa mëkat që lufta na i vjedhë dashuritë.

AGIM

Sa me fat jam
Kur nëna më pagëzoj me emrin
Agim

Me Agimin e qytetnisë eca drjet diellit
Dhe u rrita me një mijë mundime të njëjta
me popullin tim

E dini se çfarë nuk përjetuam si popull
Një jetë të tërë dhembjesh e plagë shpirti
Pranova ferrin për pak dritë
Ta ndajmë së bashku me miqtë

I rilexova rrënjët e mia sërish
Që m’i sërvuan në gotën e dehjes
Historinë vetëm sot e mësova drejt

Sa me fat isha pse nuk urrejta kurrë
E di që fatin do duhej kërkuar
A nuk mjaftuan dhembjet e plumbave
Që i mora në jetë e për jetën

Musafirë të paftuar kisha veç demonet
Perandorët ishin fjala e fundit e djajëve

Sa herë çelnin lulet e para në pranverë
Jetës i dëshiroja të shndrrohej në aromë trëndafili
Përmes pëllumbave dëshiroja të fali paqe

Kështu e madhëroja emrin që më pagëzoi nëna
Edhe njëqind vjet t’i kisha jetë
Së bashku me lulet dua të me jetojnë kujtimet

Për dashuri nuk kisha kohë të krijoja asnjë varg
Se çlirimtaret mbetën në pritje të heronjve të tyre
Koha kur më pagëzuan ishte kohë betejash
Për jetë a vdekje

Derisa u bëra piktor për të pikturue të bukurën e tokës
Me të cilën na lidhnin dëshirat për t`i qëndrue besnik fatit të jetës
Ndoshta fjalën e dhënë që e mbajta tërë jetën
Kjo fisnikëri me duket që më bëri pakëz burrëror.
19 prill 2024

TRUSHPËRLARËT

Bota s’mund të ekzistoj pa trushpërlarë
E kanë thënë mendjet e mençura të popullit tim
Në secilin vend e tek secili popull jetojnë të tillët
Ma shumë më duket në këto anë janë trimërue
Kjo erë e re shekujt i ka shndrrue në peng ferri
Në të zitë e ullirit fjalës ia kanë vjedhë lirinë
Nē njëqind copa atomësh na e kanë nda jetën
Askush sot nuk mund ta gjejnë ma të vërtetën.

ESKOBARËT PA ESKORTË

Edhe çfarë duhet të na ndodhë
Eskobarët të ecin pa eskortë
Ta kishin mendue në sy e vesh paqen
Edhe në çka duhet më iu betue
Kur i falem edhe plagët e pashërueme
Toka s’di nëse ka zot tjetër përpos Gjergjit
Edhe kur ishimi peng ferri
Kurrë nuk e falem
As që ia ndërruam zotin e shtrejtë
Eskobarët ka kohë që ecnin dhembjeve të mia
Sa herë u kryeqëzuam në dollinë e çlirimit
Edhe sot pas mijëra fotografive të tmerrit
Askush s’ka guxim të çel Kutinë e Pandorës
E vetmja udhë për t’u bërë banor i shejtë
Se nuk ishim larg nga Molla e Adamit
E dini se çfarë iu bë Homerit
Për besën e Dorontinës shekujt i çmenda
Menduen se ma kanë vra besë e zemër
Nuk vritet koha e Prometheut të tokës
Edhe nga gurët me zanat do të ngrihemi
Këtë herë lotët e ndarjeve i bëra ngjyrë lapsi
Historisë nga fillimi kam më iu kushtue
Aty ku më ka lind nëna në djepin me yll Davidi
Dua të dehem dhe të ngriti gotën e lirisë.

ME U DASHTË
– I besoj çmendurisë së marrë të dashurisë!

Për me u dashtë
Duhet me na prangos dashuria
Me na e ndrydhë zemrën si limoni
Me sytë e syzezës me na rënë thikë
Në mes të shpirtit të Zhulietës

Me vdekë në gotën e helmit
Në vend të Romeut
E me ia puthë buzët Zhulietës

Kam prit kaq vite të shtrenjta
Ta zgjoi nga gjumi vdekjen
T’ia shprishi flokët që ia hieshojnë ballin
Dashuria për Romeun duhet më të ringjallë
Zhulietë
Edhe për ëndrrën time që mbrëmë të përqafova

Ka disa vite që kërkoj një vend të lirë
Një lule për të pagjeturit ta vëj në lapidar
Për rikthimin e heroit të çlirimtares
Çmendurisht besoj në dashurinë e Romeut
Marrëzisht u bëre gotë e helmit Zhulietë
Sa dëshiroja të isha unë në këtë përrallë
Në rrebel legjendash më kanë shndrrue
Të pi përrikthimin e besnikërisë Doruntinë

Ajkunë mu bafshin sytë e mbretëreshës

Dhe sa herë lutem të bie shi
Trëndafilat të falin aromë ëndrrash
Të gjitha lutjet i krahasova me muzën
Asgje të vërtetë s`ka përpos fjalës të dua

Serembe më mësoi t’i rezistoi detit kryeneq
Dhe lule të vëj mbi varrin e të dashurës

Sa kisha dashtë me u dashtë si lulet mes vete
T’i fali këngët e kanarinave që mbajnë në jetë
Adam mos më le asnjëherë pa puthjen e Evës
Atëherë s’do të këtë luftë kurrë ma
Dhe bota do ta fle e lirë në puthjen e Evës .

P O R O S I A
– Porosinë dua më e percjell brez pas brezi atëherë do të preheshin të qetë të rënët për atdhe!

Nga stërgjyshët e kemi këtë fjalë
Me zemër me e valëvit flamurin kombëtar
Gjithnjë në kokë më e mbajtë plisin e bardhë
Kështu do të na di bota për shqiptarë

Porosinë dua më e percjell brez pas brezi
Atëherë do të preheshin të qetë të rënët për atdhe
E meritojnë luftëtarët gotën ta ngritim lart
Jemi me fat t`i përkujtojmë orë e çast

Sikur dje në Kliqinë për heroin Çelë Deskun
I rënë fytas me okupatorin e korbave të zi
Fytyrën dhe nderin ia ndriti kohës së Gjergjit
Të kaluarën tonë duke mbajtur në zemër

Më i kujtue zanat kur ju kanë dhënë gji me pi
Heronjve nëpër legjenda siç ishte Muja Kapedani
Si në kohën e bac Ademit e çlirimtarëve të lirisë
Do t`ia them një këngë të agimeve të bardha

Për plisbardhët e Shqipërisë që hije ju ka liria
Sa të ëmbla i kishin buzëqeshjet heroinat e atdheut
Në Doruntinë secila çlifimtare u shndërrue
Në Promethe atdheu u rikthyen heronjt e gjallë

Sot vetëm porosinë e mikut ma shtro në sofër
Të pi deri sa të dëgjohet kënga e gjelit kryeneq
Më zgjojnë ëndrrat për sytë e artë të syzezës
Për mua porosia e miqve është bota ime e lire

Ju qofsha falë miqve të mi të lirisë
Ishit ju heronjtë e gjallë që më ndihmuat
Në bashkimin cep me cep e Shqipërisë.
27 prill 2024 AGIM DESKU

SHQIP
– Kohët kurrë nuk i patëm për vete!

Shqip këtu e aty
Andej e këndej

Në çdo hap
Brez pas brezi
Shqiptarë të ndarë
Kurrë të bashkuar

Thënia e së dielës
Kohët kurrë nuk i patëm për vete
Edhe pse shqip folëm me to!

RIKTHIMI I PROMETHEUT NË SYTË E MI
– Kurrë nuk jetuam ndryshe vetëm shqip këtu e andej detrave dhe brez pas brezi!

Kohët kurrë nuk i patëm për vete
Edhe pse i kishim ma afër së këmishën e trupit
Me to folëm shqip e kënduam si të krisur

Ndoshta duhet ta kërkojmë diku këtë mistër
Mëkatin e ndarjes që na urrenin palaçot

Të vërtetën e ndarjes e pava vetëm në sytë e mi
Kur biente shi i mbushnim lumënjtë e detin

Kurrë nuk jetuam ndryshe vetëm shqip
Këtu e andej detrave dhe brez pas brezi
Dhe ne prap së prap mbetëm të ndarë
Pa u bashkue kurrë tokën e stërgjyshërve të mi

Për më e ngritë gotën e lavdisë s`ke ma më ke
Përveç syve të mi që i flasin veç zemrës së shkretë
E di që në tokën time në çdo pranverë çelin lulet
Me aromën e tyre lindin dhe rritën çlirimtarët e atdheut

Sa shumë dua të besoj së në një ditë të afërt
Kanë më e festue Rikthimin e Prometheut.

RRËNJËT E MIA
(Ku më kanë mbetur rrënjët e mia sot?)

Mjaft kërkova gjithandej
Kah po shkojnë shqipet e mia

S’lash gurë e dru pa i lëvizur
Deri në Butrint e Baba Tomor
Aty ku jemi shndrrue në legjendë

E si duket as aty s’mund t’i gjej
Po besoj se janë zënë
Me pesë shekujt e ferrit

GJUMI I RËNDË
– I netëve të dimrit i ka marrë

Janë ngrirë
Dhe s’ka fuqi ma që i zgjon

Apo sërish duhet më u zgjue
Nga varri një Promethe

Më u ulë e më ngrit dolli
Rreth sofrës se bashkuar
(Prill, 2024)

SOT

Sot jam me ty dhembja ime
Kurrë nuk do të pushoj
Pa të krijue një varg kujtimi
Me të kujtue si plagë që me dhemb
Orë e çast në jetë

Gjithmonë jam me ty dhembja ime
Kurrë mos u bëfsh plagë që s`ka shërim
Urrejtjen kurrë s`ta fali për asnjë çmim
Edhe nëse duhet të jemi banorët e parë të ferrit

S’KA MA BURRNI
-Edhe nëse veç pak ka mbetë vaftë në ferr!

Nuk e paskëna ditur që s’ka ma burra
Trimat dje e kanë thye kufirin në Koshare
Sot burra tê tillë që e thyen kufirin s’paska fare
Ju lutem mos mē flisni ma për burrni

As për traditën dikur në këto anë të shqipeve
Kur femra ishte dhe për jetë është e shejtë
S’mund të besoj të ngritet dorë në fatin e jetës
S’dua me besue ma që ka mbetur diku burrni

Edhe nëse veç pak ka mbetë vaftë në ferr
U djegtë në furrë të zjarrit si Xhordano Bruna
E urrej njeriun që e vret kohën e vet

Vallë koha e jonë a kaq shpejt e harroi
Të njëjtën kohë vrastare që dje na vranë
Apo edhe pas pesë shekujve të ferrit
Prap na mungojnē shekujt e tmerrit

A dojmë më pa ndonjëherë dritën e diellit
A veç zi e ma zi të mendojmë në këtë gjysmë liri

NANË
-Nanë e di që më dëgjon atje lart ku qëndron edhe atje je mbretëreshë si dikur edhe sot!

Nanë s’më ke mësue me jetue kurrë pa ty
Më ke dhënë gji si zana të pi
Në krahun tënd dielli më ka ngroh

Më ke rritë në djep me yll Davidi
Më ke thënë ngado që shkon
Krijo një shtëpi për miq
Nuk i dihet kohërave se ato ndryshojnë
Ndërrojnë sa herë fryejnë stuhitë

Nanë sa bukur çdo ditë me këtë emër me të thanë
Zemrën ma mbushë me rreze të arta të diellit
Ah, sa i ngjanë aromës së bukur të trëndafilit
Nuk di cilit yll t’i them zbritma veç një fjalë
Ta shoh fytyrën tënde nanë si më ka marrë malli

Nanë e di që më dëgjon atje lart ku qëndron
Edhe atje je mbretëreshë si dikur edhe sot

Nanë sonte në ëndërr lotuam të dytë
Për plumbat vrasës mbi femrën tonë
Dje dihej kush ishte vrasësi ynë
Sot në pik të ditës kriminelët vrasin
Pse kaq shpejt e harruem dorasin

Nanë sa mirë kish qenë të ishe bashkë me ne
Më u lutë për shpirtin hyjnor të motrave të gjalla
Kurr ma të mos kalojnë nëpër vatra tona zezonat
Stop dhunës kur me shekuj na ka përcjellë kjo e ligë

Ah, si nuk e kam një grusht si të Migjenit
Ta godas kriminelin vrasës varësisht cilin emër ka

PSE M’I VRITNI LULET
-Pranverë rri larg vrasësve nëse do që lulet të na falin aromën e lirisë!

Shqip bre kjo pranverë
Ky emër i vrarë sot
Kjo femër e jonë
Grua e nënë
Shqipe motër

E mbijetuara e ferrit
Sot në liri pa lumturi
Çmenduri i thonë
Nuk ma merr mendja
As ta shoh në ëndërr

Pranverë ku ishe sot
Pse m’i vranë lulet
Trëndafilin që i ngjan Tiranës
Ia morën aromën e lirisë

A ka këtu jetë
A veç në mëkate jetohet
Me vrasjen e luleve merremi

A harruam të jetohet si vrasës
S’janë larg vrasësit
Në demonë janë shndrrue
Nuk ikun pa çmendurinë tonë

Ah, sa larg jemi tretur si vrasës serik
Ma mirë ta kishim çmendur botën e marrë
Pranverë rri larg vrasësve
Nëse do që lulet të na falin aromën e lirisë

SHPIRTI I VONUAR
-S’e besoj se do të ngrohemi në të njëjtin diell!

Im zot
Edhe pas pesë shekujve të ferrit
Nuk ma ke besën
As ëndrrën e brezave të mi
Për fjalën e lirë

Se jam i vetmi lis
Me rrënjët ma të thella pellazge

Itaka e Troja ishin mbretëria e Teutës

Im zot s’mund te të fal sot e njëmijë vjet
Deri sa ashti i Bogdanit s’ka prehje
Nën lutjet ogurzeza të zezonava qëndron

Kështu e kanë çendresën heronjtë
Që s’vdesin në asnjërën kohë
Të njëjtë e kemi dhembjen veç plagë shpirti
Do të jemi shpirt i vonuar për të ti
Veç nëse s’ka pranverë tjetër

S’e besoj se do të ngrohemi në të njëjtin diell
Unë e ti im zot pesë shekuj kurrë nuk u pamë
Nuk ngjajmë në lule efhe pse lule na premtove
Larg nga unë njëherë e përgjithmonë

Me le me dhembjet dhe buzëqeshjet e mia
U djega që të besova im zot
Më beso s’kisha zemër tjetër kujt t’i besoja
Shekujt e marrë më bënë edhe mua të marre
Pse tē besova sikur unë të isha Zoti vetë

ÇHERNOBYLI
-Dhe Çhernobylit i raftë pika kurrë mos ketë ditë të bardha!

A është larg Çhernobili
Aty a rritën trëndafilat
A këndojnë ma shumë
zogjtë e ditës
Apo ma shumë këndojnë
korbat e natës

Në cilën gjuhë dëgjohet zëri aty
Si nuk i ka rënë turpshëm covidi
Bota do kursehej nga lajmi i zi
Zemrës ka kohë ia kanë vjedhë dashurinë
Nga donzhuanët që vrasin natën
Ditën ia puthin sytë e Evës

Të gjithë ikin nga Çhernobili
Vetëm zogjtë qëndrojnë
Përkrah luftëtarëve të gjallë
Dashuritë sa ma larg betejave të ikin
S’kanë mëkate as që dinë të urrejnë

Njeriu që ngriti Çhernobilin
Kurrë dashuri mos pastë
Ka kohë që zemra i ka plasë
Ai nuk jeton ma në asnjërën kohë

Çudi më vjen pse nuk mbretëron gjithmonë pranverë
Të gjitha stinëve të ju falim ngrohtësi dielli
Në sy të Evës të lexojmë vargun e poetit
Së bashku me piktorin
Të pikturojmë dashurinë e çlirimtares

Dhe Çhernobylit i raftë pika
Kurrë mos ketë ditë të bardhë
Në gjithë botën mbretëroftë dashuria
Anjë kohë nuk ia lanë mëkatet e tij.

DIELLI KA EMËR
– Dielli ka edhe emrin tim Agim të cilin ia fali secilit varg të jetës!

Dielli ka emrin burrnor të Gjergjit
Fjalën e bukur pellazge të Homerit
Besën e shqipeve e ruan në gji të zanave
Dashurinë për atdheut e lirë
E ka në zemër të çlirimtarëve
Dielli ka edhe emrin tim Agim
Të cilin ia fali secilit varg të jetës
Në prag të festave të ngritim dolli gëzimi
Dritës së diellit i bëj lutje nga zemra
Në sytë e të verbërve të ketë dritë
Dielli ka emrin e secilës bukuri të natyrës
Për të bukurën e tokës
Fal trëndafila të pranverës
Për të bukurën e detit
Falë rrezet e ngrohta të verës
Nuk di ke ta pyes nëse dielli ka emër çam
Do të doja të ketë ngrohtësi edhe në Çamëri.
Dielli ka emër vetëm në paqë
Kurrë dielli nuk urren
As nuk tradhëton me acare janaresh
Vetëm dielli ngroh dashurinë e Adamit dhe Evës
Ajkunës i sjell rreze të zjarrta
Në simfininë e nëntë të Betovenit
Të ngritët mbi dashuritë e marratë poetëve
Për vargun e krisur që muza ju falë.

SONTE E DUA BOTËN PA MËKATE

Në këtë mbrëmje sonte e takoj hënën
Buzëqeshja e saj më bëri me lot
Për ty ngrita dolli sikur edhe për hyjni
Që toka i mban të padukshëm si ufo
Ato vijnë bashkë me dritën e diellit
Janë vet ngrohtësia dhe aroma e luleve
Trëndafilat sa herë kanë etje shiu
Ato shndërrohen në shi zemrash
Vijnë për t`i shërue dhembjet e betejave
Në mbretërinë donzhuane paska ende heronj
Që ia kalojnë Romeot e Zhuljetës
Apo e vërteta e pathënë qënka diku e rujtur
E mbështjellur në lapsin e poetit
Kur muza e tij rri zgjuar si mbretëreshë e dashurisë
Sonte e dëshiroj gotën me e ngrit mbi olimpin e vargut tim
Për jetën e bukur të poezisë që na kanë lenë poetët
Me u çmallë me Lasgushin dhe Seremben
Kujtimet e të dyve s`më lenë kurrë të urrej
Veç më kanë shndrrue në mik të vargjeve të lira të Migjenit
Pra sonte e vërtetova se njeriu kurrë nuk është i vetmuar
Muza i jeton diku apo mbretëresha që e mbron si hyjni
I jep dorën për ta ngrit edhe mbi malet e Baba Tomorit
Kjo është jeta e bukur që diku jeton e bukura e tokës dhe detit
Se sonte vargut tim iu shtue edhe një margaritar i rritës
Në lutjen time të se dielës hyjnitë më paskan bekue
Me emrin e shejtë të agimit të hershëm mëngjesor
Kur krahas dashurisë për Shqipërinë e bashkuar një ditë
Sonte kam rënë në dyluftim me demonët e sheshit De La Pari
Ndoshta njeri nga ne del hero i betejave donzhuane
Dhe bota nuk bie ma në mëkatet e dashurisë venedikiane

HOMAZH LULEVE
– Triumf Feratit

Sa do dëshiroja të di
Nga erdhi kjo pranverë plot dhembje
A thua më ke ngjanë
Nuk dua të ju besoj m
Pranverave të para njëzet e pesë vitesh
Kur lulet s`ngjanin me njëra-tjetrën

Triumf
Sot më bëhet së u shndërrove në pranverë
Në lulen që vështirë ta sheh syri
As mendja nuk i kap këto plagë
Që i solli pranvera e hershme

Unë them se Triumfi është vet
Trëndafili i Çamërisë
Ose dashuria e popullit tim
Të jemi përgjithmonë së bashku
Kur për liri as vdekja s`na tremb

HOMAZHE FJALËS
– E ke vështirë sërish më u zgjue se të kanë fundos nën thellësitë e Titanikut!

Fjalë
Asnjë mik s’ka lenë gjë
pa thënë të pavërteta

Deshta të nisēm nga ti
Te të bëj homazhe
Për të vërtetën e thēnë
Jo si njeriu që të shkelë

Poezi
Radha është tek ti
Më të ba homazhe
Edhe Lasgushi do të kishte thënë
Portën prej mbretëreshe e hapën
Dreq e i biri i tij

S’lanë gjë pa të thënë
Deri në çmenduri ke rënë
E ke vështirë sërish më u zgjue
Se të kanë fundos nën thellësitnë e Titanikut

Asnjë mik s’ka lenê gjë
Pa thënë të pavërteta
Se vet nuk ndihen si miq
Dhe s’kanë miq, veç armiq

Homazhe do të duhej
T’i bëj edhe vetes
Më e pastrue shpirtin tim
Për ditët e bardha që s’kthejnê ma

Ndoshta nuk jam vonuar
Pa më zënë errësira e ferrit

Një ditë duhet t’i bëj homazhe
Edhe dashurisë me keqardhje
Edhe pse s’ma thotë zemra
Ta përcjelli në botën e vet
Atje lart ku jeton e lire

Në mbretërinë e hyjve dhe hyjneshave
Edhe unë zemrën time atje e kam

HOMAZHE LUFTËS
– Por fjala e hidhur qenka ma e rëndë se tërë bota së bashku

Kam mendue se s`ka gjë ma të madhe se lufta
Por fjala e hidhur qenka ma e rëndë se tërë bota së bashku
Nuk e kisha besue se në kohën e zbritjes në tokën e hënës
Lutjet t`i bëjmë me sy të verbër e herë edhe pa dritën e syve

Çfarë po ndodh me ne dhe jeta na është shndërrue në mëkat
Dhe lind pyetja a të jetojmë si palaqo apo të jetojmë si heronj
Nëse mirremi me njeri-tjetrin si do ta ruajmë fjalën- fjalë
Dikush duhet t`i ruaj këngët e pakëndueme të Migjenit

Lahutën e Malëcisë ta kemi margaritarib e parë në shtëpi
Aty të lexojmë për vujtjet e popullit trim dhe heroizmat e tyre
Pesë shekuj të rrethuar nga çdo anë armiq, hiena e demonë
Secili që kemi lindur në këtë tokë vdekjen e kemi pa me sy tone

Asnjë lutje perëndish nuk ishte në anën e fatit tonë të pafat
Dhe ne s`do duhej bërë lutje në gjuhën që nuk ma ka mësue nëna
Bërtasim deri në qiell nga verbimi si ta gjejmë zotin tim të humbur
Apo ne kemi tretur nëpër betejat e luftërave në dy fronte

Një me armiqtë e zotit tim dhe një me vetëvetën për merita djajësh
Nuk e them se poetet kanë zemër demonësh e lot krokodilash
Dihet se kush janë marr me thashetheme dje e kush sot
Dje lehnin me langojt e sot kanë veshur këmishat e patriotëve

Ah, sikur ne të ishim sy verbër dhe mos t`i njohnim për të bëmat e tyre
Nuk e them kurrë më, fali o zot se s`dijnë çfarë bëjnë këto fytyra të paftyra

MOSBESIMI
-Kohë djalli është, do të kishte thënë poeti!

Më ka ardhë deri në maje të hundës
Koha që na sjell mot të ligë me furtunë
Thua se çdo ditë stuhi sahariane fryejnë
Mendojnë të ma vrasin kohën time gjergjiane

Edhe nëse t’hollohet sa qimja e flokut
E kanë shumë gabim se ajo është e çelnikosur
Ku ma mirë qëndron se në vargun e poetit
Kur çdo fjalë atdheu e nxjerr nga zemra e tij

E rebelueme pse kaq shumë re sahariane vinë
Kur çdo ditë e ma shumë pluhërojnë tokë e qiell
Bashkë me pluhur sjellin edhe korba e zezona
Im zot duhet më u çue nga varri o sot o kurrë

Duhet më e tregue veten sërish se je burrë
Se pak burra të dheut sikur kanë trojet e mia
Gati ma shumë se sa një lum mbrturinash
Kanë mbetur aso fytyra demonësh e çakoj

Që merren me ty dhe me punët tua.
Se për tê vetat as që kanë ide se ku i kanë lenë
Kohë djalli është do të kishte thënë poeti
Ma mirë ta kujtoj ferrin që shekujt ma kanë lenë

Të ngritëmi mbi Evropën me krahët e hënës të udhëtojmë
Apo t’i lutem djallit dhe të vendnumërojmë
Cila është ma e mira kush ka zemër shqipesh
Ma thotë sot se nesër ndoshta do të bëhet vonë
(20 mars 2024)

Kohë djalli është do të kishte thënë poeti.
Të ngritëmi mbi Evropën me krahët e hënës të udhëtojmë,
apo t’i lutem djallit dhe të vendnumërojmë!

EH, GRUA
-Nëpër luftëra krah pēr krah me burrat të thirrnin sokoleshë dhe Doruntinë për besnikërinë!

Emër i bukur
Nëpër legjenda e përmendur
Histori në vete
I ke meritue fjalët ma të bukura
Derisa burri ështe vetëm burrë
Ti ishe ma shumë se burrneshë
Mijëra herë trimëreshë betejash
Nëpër luftëra krah pēr krah me burrat
Po, po të thirrnin sokoleshë
Dhe Doruntinë për besnikërinë
Për zotin edhe Penelopë
Eh, grua emër i bukur më je
(Mars 2024)

MBRËMJE ME LASGUSHIN
– Nesër së bashku me rrezet e diellit do të bëhemi pushtues të dashurisë kudo në botë!

Sonte nuk di nëse bëra gabim
U fjalosa me ëndrrat pse nuk i pava yjet lart
Duke shndërrit qiellit të pafund
Apo mos ishte mbrëmja me stuhi
Jo, nuk dua të besoj ma në ëndrra
Edhe nëse janë ma të bukurat e botës
Dua të rri zgjuar me hënën t`i bëj shoqëri
Deri sa të vie agimi
Atëherë me rrezet e diellit
Do ta pushtoj botën
Do të luftoj me stuhitë që m`i vjedhin ëndrrat
Nuk mundem ta kaloj mbrëmjen pa u pershëndet me yjet
Ndoshta vetëm unë e di se si shkëlqejnë
Ngjyrat ma të bukura ju falin piktorëve
Për më e pikturue të bukurën e vargut të poetit
Në vargjet e Lasgushit të kisha thënë ndalo
Lexo për sytë e vashës që lotojnë
Jeto për një varg të bukur poeti
Dhe vetëm një mbrëmje bëhu Lasgush
Ngrit dolli për ëndrrat që s`kthehen më
Ma mirë fjalosu me veten për fjalën e vrarë
Ruaje fjalën në shpirt nëse e do vargun e poetit
Ai do të jetë luftëtari yt për fjalën e dhënë
Nesër së bashku me rrezet e diellit
Do të bëhemi pushtues të dashurisë kudo në botë

(16 mars 2024)

MBRËMJE ME HËNËN

Mbrëmë të takova hënë
Ashtu siç të kam lexue për bukurinë
Ishe ma e bukur se Mona Liza
Kam mendue se fshehesh diku
Pas bjeshkëve apo pas diellit
Sy me sy mbrëmë u pamë
Të lexova në vargun tim
Ujvarë që rrjedhin fjalët e bukura
Unë fola vetëm me buzëqeshje
Për një çast u bëra piktor
Ma thotë zemra të pikturoj hënë
Sytë t’i bëj të shqiponjës
Faqet t’i ngjyrosi me ngjyrë molle
Le të thërrasin hëna faqe kuqe
Në duar ta vizatoj penën e artë
Ashtu siç i ke vargjet e jetës
Të dashura për miqtë e fjalës se bukur
Hënë shumçka pash të ti mbrëmë
Një lumë e një det bukurish të pranverës
Lulet që s’dinë të vyshken nëse kanë dashuri
Dhe tani e di se ka kush nuk i lenë pa ujë
Sikurse muza kurrë nuk e le pa vargun e bukur
Mbrëmëmë besoni sikur ma vjedhën kohën
Apo nga legjendat më zbriti Mona Liza
Çast i bukur të jetosh një mbrëmje me hënën
Për një jetë të tërë kam marrë frymë të bukur
Të cilën do të shpërndaj nëpër vargjet e poetit

(Pejë, 13 mars 2024)

ERJONA

E bukura Erjonë ka vite që ia ka fal rritën dritës
Se u rrite në dritën e lirisë dhe në frymën
E atyre që ranë për të mos vdekur kurrë
Që sot ne jetojmë dhe gëzojmë të lumtur

Erjona e kohës sonë ruan diçka nga tradita
Mirësjelljen dhe kulturën e zanave tona
Dhe këngën e së Bukurës More
Që sot e pesë shekuj e ruajnë arbëreshët

Na vijnë në mendje kujtimet e gjurmëve tona
Buzëmbrëmjet plot errësirë nëpër rrugët e Filatit
Aty ku është dhembja dhe plaga e jonë çame
Sot Erjona ke bërë emër më i shërue dhembjet

Ndonjëherë më u shndërrue edhe vet në dhembje
Koha nuk na pret se edhe kështu jemi vonue
Në botën e legjendave më duket kemi jetue
Në përrallat e një mijë nëtëve unë e ti Erjonë

Tani duhet të rrimë zgjuar të presim ditën pa kufi
Dhe vargu im t’i bashkohet vargut të Heminguejt
Sa i përketë zotnave fare nuk mërzitëm
Se pesë shekuj nuk më lanë të kam zotin tim

Nëse sot nuk festoj nesër s’ka fuqi që më ndalon
Të ngritim dolli Erjona deri tek ti në të shejtën Çamëri

(8 mars 2024)

NË MRRIFSHIM LIRINË
-Ishte fjala e fundit e çlirimtarit në luftën e vitit 1999-

Në mrrifshim lirinë e shumë pritur
Kemi më u takue diku në qiell apo në tokë
Kemi më i pa se si i kemi thye kufijtë e ndarjes
Tani na duhet plagët e dhembjes më i shërue
Ashtu sikur atë atë ditë betejash fyt për fyt
Pa tu trëmbur syriri yt i shqiponjes
Atë ditë kur të takova me fyshekun e fundit
Me fytyrën tënde prej mbretëreshes ilire
Fjalët e bukura m’i more peng zemra e jote
Më dukej se yjet ranë mbi parzmën time
E luta qiellin për pak shi t`i shërojmë plagët e luftës
Dhembjet janë çelnikosur nëpër lotët e nënave
Faculetat për dashuritë e plot zjarr
Kanë mbetur nëpër zemrat e vashave

TRENI I BLLACËS

Treni i Bllacës
Barti refugjatë të dheut
Përtej atdheut

Udhëtuam
Drejt të panjohurës
Pa ditur a kanë fund
Refugjatët

Apo në cilat pyeje
Të pashkelura
Do të ndodhën
Një ditë a një shekull
Të qëndrojnë

S`ka gjë
Jemi mësuar

Kemi pesë shekuj
Refugjat në shtëpinë tonë
Pa e kuptuar kurrë të panjohurën
Që djeg ma shumë se Etna
Ngrin ma shumë se cili do acar janarësh

(1 mars 2024)

PLISI I BACIT

Më ka marrë malli
Më të pa me plis në ballë
Më tha nipçe
Të dielën e lutjeve
Në ditën nga ato të lumturat
të javës

Kur njeriu pushon trupin dhe shpirtin
Feston duke ngrit dolli

Herë bëhet rebel i dehur
Për fjalën e bukur që ekziston diku
Të ndonjë hyjni

Dhe më pyeti
Për çdo gjë nga pak
A veç Klintonin e kemi në fis
Kur sa bukur duket me plis

Pse ti gjyshi im nuk ke plis
Si të dalloj në turmën e njerëzve
Që ti je xhyshi im
Nëse nuk ke plis
Nuk do të doja të jesh
Pa plis

Vëre gjyshi im plisin
Si gjyshërit e stërgjyshërit tu
Është krenari kombëtare
Te të shoh me plis mbi ballë
Atëherë vërtetë them
Se e kam gjyshin shqiptar

(29 Shkurt 2024)

KËPUCA E BACIT

Cili mjeshtër e mbaroi kēpucën e bacit
Nallban vëllami diku laeg përtej deti

Dhe i tha motrës se Gjegj Elez Alisë
Mbahu ti motër dhe mos keni frikë
Se i keni vëllezërit në Amerikē

Dhe u kthye në heroinë
Në fushëbetejën e bajlozëve
Me këpucën e bacit
Atë natë në natën e zjarreve

Për tu shndrrue në Konstatin e Doruntinë

Më duhet të fjalosem me ty zoti im
Për dashurinë që krijove Adamin e Even

Për atdhedashurinë
Krijove dy Ademat e tokës sime

Për këtë madhështi të falem zoti im
Por nuk të falin pesë shekujt e ferrit
Që i mbeta peng jetës pa asnjë ditë të bardhë

Sikur linda pa asnjë lule të pranverave
E pa ty zotin im

Por thellë i kam rrënjët e mia
Të vjetra sa plagët e atdheut
Nëse e pyetni Homerin
Ai ju tregon se Itaka është e jona

(27 shkurt 2024)

KUJTOJ DITËT E ADAMIT DHE EVËS

E di se në gabimet e planetit të tokës gabimisht kam ardhë
S’kam ke ta pyes tjetër përpos teje poezi
A është mirë që jetoj
Apo jam i tepërt në planetin tënd

Nuk dyshoj në vërtetësinë e poezisë
Se kam ardhë gabimisht edhe në jetë

Të kisha lind para Adamit
Vetēm Evës ia kisha fal puthjen e parë
Nuk e di nëse zemra ime ishte gabim
Kur të zgjodhi ty për mbretëreshë të zemrës

I besoj gjuhës së vërtetë që ka zemra
E vetmja është që kurrë në jetë nuk gabon

Në ditarin e saj ka vite që lexoj me sytë e mbretëreshës
Ëndërroj në përqafimin e saj dhe lutem kur vie ai çast i embël
Lutjen e mbramë do t’ia fali jetës kujtim

Dua të vdes vetëm për mbretëreshën
Që ajo të mos ketë kurrë vdekje

Sot sa e njoh njeriu e sotëm
Ai nuk i beson ma as vetëvetes
Mjafton që zemra ime të beson në vargje tua poezi
Të cilat janë bërë ujvarë lotësh në sytë e mi
Dhe shkruajnë vargje shpirti

Ndoshta edhe këto vargje që m’i krijoj zemra ime janë të tepërta
A thua nuk janë të vërteta
Kur unë s’di gjuhë tjetër përpos të vërtetës

Më thuaj me çka të ju betohem
Se flas vetëm drejt me të njëjtën gjuhë që e flet zemra
Dhe i kujtoj ditët e bukura të Adamit dhe Evës.

S’IKSHA TJETËR ZOT
-Shifra”Lule bozhuret janë tonat”

Më injorove im zot
Kur e krijove Adamin
Fshehtas u bëmë bashkë
me djallin
Për ta urrye njeriu fjalën

Im zot mos më thuaj që unë gabova
Pse të besova
Apo që s’kisha tjetër zot

Im zot nëse gabove kur krijove ferrin
Me Danten si u bëtë miq
Kur gjysh e stërgjysh ta rujtëm namin

Për një copë të tokës sime të lirë
Të mbeta peng në faqen e atdheut
Sa herë i shndrruar në poet rebel

Është histori e vargut tim të krisur
I thënë nga miq e armiq
Por kurrë të gjunjëzuar as në flakën e Etnes

Kam besue në zot ma shumë se në njeriun
Jam tradhëtue pesë shekuj nga të dytë
Pse qyqet këndonin në vend të bilbilave
Kur ferrat çelnin para trëndafilave

Nuk ju besova as syve të mi
Kur dimrat u bënë vrastarë

Zogjtë shtegëtarë ma nuk u rikthyen
Dhe unë mbeta edhe pa ty im zot

KOHË ME DIELL
-Poetëve në amshim

E di se kurrë nuk u bëra poet i krisur
Edhe pse do dëshiroja të bëhem edhe poet rebel

Poetët koha i matë me rrezet e diellit
Me lulet kur çelin të parat në sy pranvere
Me gjithçka nga pak koha i matë poetët

Me dashurinë ndaj atdheut e di që janë heronj
Edhe me besën dhënë çlirimtareve të jetës

E di se kanë uratën e zotnave
Kur kohërat na i kthyen poetët në diell
Ndonjëherë ishin rebel të vargut protestë

Nuk e di që e kanë dêshirue urrejtjen e demonëve
Edhe pse përjetuan ferrin e shekujve në ikje
Gjithmonë ngjyrat e ylberit i dëshironin

Për t’u ngrit mbi olimpin e vargut të bukur
Sakrifikuan shpirtin fisnik për të tjerët
Për vete mbetën në varfërinë e shpirtit

E kujtoj një lugë mjaltë të poetit Ali Musaj
Sa dëshironim t`i bashkonim gurët e Tropojës e Gjakovës
Në Bajram Curr bën shumë shtrejtë të vdiset
Më thoshte nipi i Bajram Currit poeti Ali Musaj

Ndërsa në Kosovë poetët vdesin si hjeronj
Nga ajo kohë i deshta poetët si lulet
Sa kisha dëshirë një ditë të bëhesha poet
Por e di se kurrë nuk u bëra poet i krisur
Edhe pse do dëshiroja të bëhem edhe poet rebel

Të protestoj për ëndrrat e poetëve të fjalës së lirë
Të hiqen gurët e kufijve të ndarjes
Të bashkohemi në vargun dhe shpirtin e poetëve
(Pejë, shkurt 2024)
I TRENTË NË VARG

Kështu më quan poeti Tahir Bezhani
Nuk e di nëse më pahir apo përnjëmend e thotë
Dhe do të doja këtë varg ta kthej në rebelizēm
T’i falem poetit për heroizmin e fjalës se tij
E di se e thotë nga dëshira me pi kafe
Në Shkuzë apo të bliri i poetit Sejdi Berisha
Eh, sa kam mallë për fjalët e bukura të poetëve
Që s’kanë kohë të lendojnë shpirtin e njeriut
I them poetit Bezhani se fjalët kur dalin nga zemra
Kanë etjen dhe jetën e gjatë sa rrënjët tona pellazge
E dinë burrat e dheut se fjalët nuk ndërrohen
Për njeriun e fjalës sot nuk dua të besoj
E mban apo nuk e mban fjalën nëse ka mbet diçka nga fjala
Si dikur burrat e dheut që bëheshin peng të fjalës
Ma mirë e kishin të të shndërroheshin në ferr
Se sa të bëheshin ura të më shkëlnin këmbë armiqësh
Të një fati me mua janë veç trëndafilat e Çamërisë
Vetëm atëherë kur ju mungojnë rrezet e diellit
Çfarë më thua poet t`i besoj fjalëve të zanave të malit
E kam në mendje se kanë ditë të dashurojnë
Ma mirë se na sot dhe se sa donzhuanët e Venedikut
Ky është arti që e mban gjallë botën pa u çmend
Të gjitha luftërat po bëhen në mungesë të dashurisë
Sot si asnjëherë ma parë zemrat janë shndrrue në freska
Ku s`kanë lënë vend për asnjë lutje shpirti
Për tu ngrit në njeriun e hënës apo edhe të diellit
Të paça poet Bezhani që m`i sjell në mendje orët e zanave
Dashurinë ma rikthen në dashuri guri dhe burri
Të heronjve që s`dinë çka është tradhëtia e njeriut
Por dinë t`ia thonë këngës për të bukurën e dietit dhe të tokës
(Shkurt 2024)

KËTU PËRFUNDUAN ËNDRRAT

Ndoshta ma shumë së dymijë vjet
S`kisha guxim të luftoja me tjetër kënd
Sa herë e vëja kokën në jastek
Veç me ëndrra jetoja deri mbrëmjeve të vona
Për gurët e dheut t`i shoh të lirë
Isha gati më e lënë veten peng
Edhe pse linda në portën e purgatorit
E dini se nuk jetova si njeri i lirë
Për besë vetëm si një palaço i ferrit
Toka ime kurrë s`më la të vdes si frikacak
Plagët sa mirë m’i ruajti brez pas brezi
Duke i çelnikosur në dhembje të saj
Për t`i shënuar poetët në vargun e shpirtit
Këtu përfunduan ërndrrat në kullën e Jasharëve
Dhe me vite u fol për fjalën e shenjtë
Me në fund u lidhë besa-besë më 7 Mars
Dhe u ndezën zjarrët e Prekazit
Zemrat e luftëtarëve u bashkuan në një
Tokën e vet e dojnë zanat për më u bashkue
Më e rikthye prap emrin shqip të Dardanisë
Më u bashkue në mbretërinë e Teutës
Si dikur kur isha vet zot e Kastriot
Eh, sa larg i kam plagë çame
Më besoni çdo çast i mbaj si dhimbje shpirti
Dhe i lutem çdo mbrëmje zotit tim
Për një çast të bëhem këngë bilbili
Të këndoj i lirë nëpër fushat e Filatit
Eh, dhe në aromë trëndafili të Çamërisë
Përgjithmonë të shndërrohem unë poeti i saj

(Pejë, 10 Shkurt 2024)

NDËSHKIMI I FJALËS

Ma mirë ta pranoj vet ndëshkimin e fjalës
Së sa të tjerët të më fajësojnë për mëkatin
I vetmi mëkat imi që ndoshta më vçon nga të tjerët
E ruaj fjalën e dhënë sikur të parët e mi

Edhe nëse duhet tërë jetën ta kaloj në ferr
Asgjë nuk më turpëron pse i mbetëm besnik fjalës
Krisma e saj më bën t`i gjej rrënjët e mia
Deri kur shtrihet emri im dhe dhembjet për tokën time

Nëse fytyra ime nuk i ngjan ndonjë fytyre të robëruar
Atëherë ndëshkimi është fjala e parë e hyjnive
Ma s`do të më flasin as zot as djall
Udhën për fjalën e zemrës e kam larg

Më duhet t`i iku ndëshkimit të zotnave
Dua të ia kërkoj uratën Hyjit tim
Nëse kam gabue pse i premtova fjalës se do ta ruaj
Sikur babai, gjysh e stërgjysh nëpë shekujt e ferrit

Merrni me mend peng djalli i mbeta fjalës se bukur
Sa herë më thoshte ti je ëndrra ime e çmendur
Apo edhe kur më fliste në gjuhën e trëndafilit
Atëherë pranverat na vinin edhe para luleve të prillit

Ah, sa dëshiroja t`i ngjaja Roemut apo edhe Konstatinit
Kështu botën e tokës sime e marr me vete ngado që shkoj
Dua dikujt t`ia le kujtim për brezat që do të vijnë pas nesh
Me lutjen që edhe populli im të mos i besoj kurrë kohës se trishtë
Atyre që ditëve të bardha ju thonë erdhën ditë të zeza
Në gjuhën time asnjë çast nuk urrejta tjetrin
Përkundrazi iu gëzova sukseseve të penës se poetve
Ma ka thënë Sokrati se poetët kur shkruajnë flasin me perënditë

Fjalët që më ndëshkojnë kurrë nuk i pranon pena ime
(Pejë, 8 Shkurt 2024)

JETA IME NËPËR SHEKUJ

S`dua ta fajësoj Zeusin
Edhe pse deri në asht kam jetue me frikën
Në tokën time kurrë s’kam qenë i lirë
Nuk e di se me cilin zot jetova pesë shekuj

Prap fajtor i kohës mbeta që s`deshta më i besue
Në mendje gjithnjë e kisha fjalën besa -besë
Kjo mua më jepte motiv dhe fuqi për më jetue
Dhe s`kisha fytyrë më u nda nga populli im i mire

Me të cilin buzëqeshëm e herë ngritëm dolli
Por kurrë nuk e mësova gjuhën e urrejtes
As nuk u bëra në asnjërën kohë lajmëtar i morteve
Ti ishe ëndrra ime që më ngrite mbi Baba Tomor

Jeta time e kalova pranë dritës se Homerit
Nuk ishte me rëndësi nëse kaloja natën a ditën
Në lindjen e diellit më pagëzuan Agim
Ndërsa sot nipçën e thërras dielli im

Kohë e jona duhet të jetë mbretëresha e lirisë
Më e dashtë dhe më u flijue për tokën e Gjergjit
Trashëgim e kemi ta ruajmë si sytë e ballit
Edhe ne brezave që do të vinë do ju lemë njëjtë
(28 janar 2024)

GRABITËSIT E FJALËS

Të heshtur mendojnë ta krijojnë urën e kalimit
Pranë teje me një vrap piratësh
Por edhe qentë lehin nga zhurmat e tyre
Këta varrëmihës të shekullit tim të ri

Në duar bartin lloj- lloj ngyrash
E zeza e preferuara që del nga zemra e tyre
Çdo çast ngjyrosin botën me ngjyrë ferri
Nuk harruan kur zbritën nga Karpatët

Nga ato male që lanë gjurmë hanibalesh
Në tokën tonë u shndërrue në bimë djalli
Tani s’dallojnë nga bota sot e njeriut
Ngado që shkëlin tym e flakë ndezin

Sa çudi bëj për lirinë e fjalës
Kur grabitësit e saj enden të lirë
Në pik të ditës pa mendue se dielli i djeg
Këta janë të përbetuarit e ferrit të Dantes

Ndoshta mund të jem edhe unë pakëz fajtor
Pse krijova ca vargje për t’i demaskuar grabitësit
Të veshur me rroba e fytyrë zeza demonësh
Qoftë largët dhe sa ma larg nga fjala ime qofshin
(26 janar 2024)

BIJTË E DJALLIT

Heshtjet e fjalës vrasin edhe të vërtetën!
Nëse e them të vërtetën,
vargu ma nuk më do!

Askush nuk ia kupton heshtjen
botës se lirë të vargut tim.

Si t’i besoj fjalës,
kur e them?!

E vërteta dhemb!
Liria e shpirtit më është varfërue,
kur në pik të ditës
vrasjet shpeshtohen,
ndërsa fjala ende s’ka fuqi
të dalë nga ferri i Dantes.

Thonë se, kur s’ka zemër,
ka shpirt djalli…

Ne, bijtë e tij, jemi bërë shumicë.

Përpos tokës,
edhe planetin e ufove e kemi ndy.

Bota s’ka lenë vend ma për ne.
As ne nuk merremi
ma me botën shurdhmemece.

Heshtjet e fjalës vrasin edhe të vërtetën,
edhe pse bisedoj me fjalën me katër sy,

Kohët e vështira gjithmonë veshin ashtin tim…
Qenia ime askënd nuk di të urrejë.

Nuk arrita ta them të vërtetën…
Më rreshtuan ushtar i bijve të djallit.

Askush nuk skuqet
për paburrninë e njeriut të sotëm.

Lojëra fëmijësh luhen
me vite, në dramat e Shekspirit.
Tragjeditë i luajnë aktorët
për tokën time të falur,
ndërsa komediografët
shkruajnë tekste humori për ne.

Ndoshta një ditë do të qeshi me ata
që qeshnin me mua, Bijtë e djallit.

Toka ime nuk i ka pranue si njerëz.

Sonte dua të ngre dolli
për tokën,
që një ditë të më rikthehet.

Në ëndrra jam Promete
i të vërtetës së lirë
(22 janar 2024)

PEJA DHE PENA IME

Gjithçka ishte si në ëndërr
Peja dhe pena ime u bënë të pandara
Një miqësi që do mbahet mend ndër vite

Këtu lumi ma shuan etjen sa herë kam etje
Dhe sa herë më tretëဩt muza diku në harresë
E gjej tek miqtë e mi poetë e në veçanti
Tek përlat e vargut Berishian

Dhe sa herë pimë kafen e mëngjesit
Unë, Sejdiu e poeti Neki Lulaj urojmë
Dhe ngritim dolli edhe për poetët në largësi
Edhe pse Tropoja është ma afër seç e menduam

Dikur vetëm përmes lotve takoheshim
Tani udhën na e bënë ma të shkurtër poetët
Tahir Bezhani, Lulzim Logu dhe nipçe Gjon Neçaj
Me poetin Sami Mulaj ngritëm dolli për ‘’Dy anadrinët’’

Mjerisht dikur të ndarë e sot të bashkuar në një lis
Peja dhe pena ime udhëton e s’ndalon asnjë çast
Për t’i bashkue rrënjët e lisit dhe fisit Berishë
I falëm penës sime që e gjeti Gurin e Deskut në Pukë

Sa i lashtë është populli im i mirë
Besoj se këtu jemi bashkë me Adamin e Evën
Të parët e njerëzimit që e krijuem botën
16 shekuj para lindjes se Krishtit

E kemi hyjrinë Tanagra që foli shqip

Ecën pena ime vazhdo e bashko secilin gur atdheu
Një ditë në Filat e Sul a do të shoh dritën e diellit
“Rrëfej diellit” vargjet e librit tim që lindin vetëm njëherë
Ata nuk e dinë sa herë na e kanë burgosur fjalën

Me burgosjet jam mësue unë dhe populli im i mirë
Por, me lirinë ende nuk jemi mësuar të ngritim dolli
(21 janar 2024)

T`KAM DASHTË SHYPNI SI SYTË E MI

T`kam dashtë Shypni ma shumë për Fishtën
se për sytë e mi

N`lot jam shkri
siç ashtë shkri qiriu i Naimit
Për ktë ditë të lirë
pesë shekuj s`kam kënë mirë

Kam jetue si nuk jeton njeriu
e si gjarpni nën gur
Kam ba lutje e jam shndërrue
në lahutën e dasmorit

Me i prit miqtë me ftyrë dhe nder të shyptarit
M’asht dasht me u ba shumë herë
tupanxhiu i mahallës

Që në pasaportë të mos ma njohin emnin tëm
Se rranjët e mia pellazge i kanë ditë
edhe fmitë nëpër djepa

E fajsova veten pse nuk linda në kohën
kur atdheut i duhesha
Ma shumë se buka dhe ujit
që mua më duheshin me çdo kusht

Eu, Shypni sa lot derdha për ty
Kur udha për Tivar me qiti kah ti
Pa u ngi me bukë e ujë pa pi
Rashë më pushue e ma kurrë s`u qova

Eh, Shypni dashninë e vetme ta fala ty
Kam mendue që të kam nanë e babë
Ti e di se ku i ke lanë bijtë e bijat ma të mirë
Që kryet e kanë lanë në Vlorë

Ku sot në çdo nëntor e qojmë flamurin
Kuq e zi në çdo emën e në çdo zemër në Kosovë
(18 janar 2024)

Kam lexuar Platonin njëzet vjet më parë, kur studioja për mjeksi. Prej tij më ka bërë përshtypje mbi të gjitha miti i hershëm i Hermafroditit. Sipas këtij miti, në origjinë të njerëzimit, ka ekzistuar një përbindësh i rrumbullaktë, me dy kokë, katër këmbë, katër duar, dy prapanica e dy sekse. Zeusi, i shqetësuar nga fuqia e tepërt e përbindshit, mendoi t’ia paksonte këtë forcë dhe e preu në dy gjysma të barabarta në atë mënyrë, siç thotë vetë Platoni, që pritet një vezë e zier me një qime të hollë. Qysh atëhere, këto gjysma, si e seksit mashkull, si e seksit femër, bredhin nëpër botë, të etura në kërkim të gjysmës së seksit tjetër për t’u bashkuar e për të rikrijuar përbindshin e rrumbullaktë të origjinës. Përse më është ngulitur kaq shumë në kujtesë ky mit? Nga që, siç duhet, s’qenka thjeshtë një mit, një legjendë, po një realitet i përjetshëm. Pa pyetur për profesorin tim, kulturën time, inteligjencën time, përvojën time, unë jam përherë në një kërkim të ankthshëm e përvëlues të gjysmës sime mashkullore. Ky kërkim i vazhdueshëm e i dëshpëruar më bën si të shkalluar edhe tani që po ngjit me rrëmbim shkallët e kësaj shtëpie në kërkim të një far Mario, një i ri kamarier në banjat termale, në krahët e të cilit jam ndier e bashkuar me gjysmën tjetër këto dhjetë ditë, ndërsa po kaloj pushimet në një hotel të Çirçeos.
Ashensori, kuptohet, nuk punon, si mbërrij në katin e gjashtë qëndroj ca para portës duke u përpjekur të rregulloj frymëmarrjen. Mbi një pllakë tunxhi është shkruar me shkronja korsive: “Elda-moda”, ndoshta për të krijuar një përshtypje elegance. Elda është emri i nënës së Marios dhe kjo pllakë fodulle është në kontrast me modestinë e portës prej druri e të lyer me zmalto gri, me koridorin e ngushtë të përmbytur nga një diell i bezdisshëm, me shkallët e ngushta e të pista të kondominios. Ja, nuk dihas më. Zgjat dorën dhe shtyp butonin e ziles.
Hapet porta dhe një grua me përparse të zezë prestareje, me një metër të verdhë të hedhur shpatullave,me ca penjë të bardhë aty këtu në gjoks, që pa dyshim është nëna e Marios, shfaqet në prag. Është një nënë e bukur, por me një bukuri të venitur tashmë. Detyra prej nëne, puna, ushqimi i keq e kanë deformuar e rënduar edhe pse duhet të ketë moshën time apo disa vite më pak. Unë ngjaj sigurisht më e re nga ajo sepse flokët e mi janë të ngjyrosur, kurse të saj të hirtë.
Më sheh me mosbesim dhe më pyet se ç’dëshiroj. I përgjigjem me një gënjeshtër brënda së cilës ka një të vërtetë: ”Biri juaj është nën kujdesin tim. Më telefonoi dje mbrëma për ta vizituar nga që nuk ndihej mirë. Dhe erdha.” Pse them se është një gënjeshtër që ka brenda një të vërtetë? Sepse kështu nisi dashuria jonë, në një dhomëz shërbimi plot zagushi, në hotelin ku kisha bujtur, me Marion që e kishin zënë të prerat në bark, të shtrirë përmbys në një krevat portativ. Unë isha ulur në cep të krevatit dhe i mbaja dorën. Ai mundohej të dridhej sa më pak dhe ndërkohë, me sytë e tij të ngashëryer kërkonte gjatë gjithë kohës sytëe mi.
E jëma nuk u çudit as nga prania ime, as nga preteksti që përdora. Me këto gjëra duket se është mësuar. Flet me zë pothuajse zyrtar: “Po shkoj të shoh nëse im bir është brënda.” Më kthen shpatullat, pa më ftuar të hyj dhe zhduket pas një perdeje që ndan hyrjen nga pjesa tjetër e apartamentit. E ngelur vetëm, hyj pakëz brenda, hap perden, shoh. Koridor, një portë me xham në fund, padyshim banja, tre porta të tjera anash. Llogaris: një portë për guzhinën, një për sallonin e provës, një për Marion. Po ajo ku duhet të flejë? Ka të ngjarë në sallonin e provës, në ndonjë divan. Ndërsa bëj këto arsyetime, zgjas veshët.
Porta, që sipas meje të çon në dhomën e Marios, është pakëz e hapur. Ndjej zërin e tij si të përgjumur në dallim nga ai i së jëmës. Pastaj ajo shfaqet befas sa as unë nuk kam kohë të tërhiqem mbrapsht. Më njofton me një pamje të trishtuar prej nëne: “Më vjen keq, po im bir nuk është këtu!” E shoh drejt e në sy, të cilat edhe ajo nuk mi shqit. Bërtas duke u dridhur: “Ju gënjeni, biri juaj është brenda, sepse dëgjova zërin e tij.” Duke thënë kështu bëj të lëshohem drejt portës së dhomës së Marios. Në të njëjtin moment, Mario del nga dhoma dhe qëndron përballë meje.
Ka flokë të zinj e të shndritshëm të shprishura krejt, me pantallona të shkurtra dhe kanotjerë, ngjan i sapo ngritur nga krevati. Dalloj që ka një peshqir të palosur nën sqetull, e habitur mendoj se nuk e kujtoja kaq të ri, me një trup kaq të harmonishëm e leshtor. Në të njëjtën kohë, provoj një dëshirë të shtyhem përpara, e etur dhe me ngut, që, nëse nuk do të përmbahem, do të përfundoj tek ai, ta përqafoj, të ngjesh me trupin tim të tijin: pikërisht gjysmën platoniane, që pas kërkimit të gjatë ka gjetur më në fund gjysmën tjetër. Hap gojën, shqiptoj: “Mario…” dhe vetëtimthi ndal e paralizuar nga reflektimi i menjhershëm se Mario, për arsye që nuk kuptoj, e frenon këtë gjest, nuk do t’ja dijë më për mua e për pasojë kam gabuar dhe kuturrisur deri këtu, në shtëpinë e tij, me pretekstin e marrë të vizitës mjeksore. Pikërisht. Mario më shikon, i mvrejtur, dhe për një moment, pra, nga kjo gojë kaq e dashur, çlirohet poshtërues e brutal, përçmimi i tradicional i djaloshit të ri kundër dashnores më të shkuar në moshë. Më flet në dialektin e rëndë roman, me një këmbëngulje për të shuar mardhënien dashurore me fraza thellësisht dialektale si: “Dua ta di ç’kërkon?” “ Nga të njoh unë ti?” “A e ke parë veten në pasqyrë?” “Shihe, shihe këtë plakaruqe ç’pretendon” e të ngjashme.
Këto fraza më ndoqën dhe m’u sulën, ndërsa e shushatur, tërhiqem si një pulë e tmerruar dhe e frustuar nën goditjet e furishme të një fshese amviseje. E jëma, në këmbë tek hyrja, shikon herë mua dhe herë Marion, e pasigurt po e qetë, gati sa duket se i vjen zor për mua. I kaloj pranë, dal në krye të shkallëve, jo me shumë ngut, për të mos e parë fyerjen e fundit: Marion që hyn në banjë duke tërhequr dhe përplasur portën e xhamtë.
Pas këtij skandali më shoqëron diçka e veçantë dhe e pazakontë. Çdo mëngjes, afër orës pesë, zgjuhem dhe filloj të mendoj për Marion, ose më mirë nuk mendoj për të, në atë kuptim që thuhet: ”Të mendoj gjithmonë” që do të thotë në fund të fundit të mos mendosh dhe të ndahesh nga sentimenti, por me imagjinatë ripërsëris skenën poshtëruese të dëbimit tim nga shtëpia e tij. Shoh veten t’i bjerë ziles, të gënjej të jëmën, të hyj nështëpi, të shoh Marion të shfaqet, të më peshojë nga koka deri te këmbët, të shfryjë kundër meje, të mbyllet në banjë duke përplasur portën. Në këtë pikë, ju do të mendoni se unë do të kthehm në anën tjetër dhe do të bie në gjumë përsëri. Nëse mendoni kështu, kjo do të thotë se ju nuk e njihni dallimin midis kujtimit dhe të rijetuarit të situatës. Të kujtosh do të thotë të nxjerrësh nga memorja një person, një ngjarje, ta shohësh siç sheh një xhevahir të vjetër që e ruan në sirtar dhe pastaj ta lesh sërish brënda këtij sirtari, që s’është gjë tjetër, veçse kujtesa juaj dhe të mos mendoni më për të. Përkundrazi, të rijetosh do të thotë të provosh e të riprovosh pa fund ato ndijime që ky person e kjo ngjarje shkaktuan brënda nesh në momentin që po i jetonim. Askujt nuk u bie ndërmend të rijetojë ndijime të pakëndëshme. Rijetohen vetëm ndijime të bukura, të tjerat përpiqesh t’i harrosh. Atëhere, si shpjegohet që unë, në të gjitha mëngjeset, shumë e shumë herë, kthehem me kujtesën tek skena e dëbimit tim nga shtëpia e Marios, duke vuajtur, mbi të gjitha, në momentet më poshtëruese dhe mizore? Përse e ngurtë, e mpirë dhe e shtangur e ripërtyp këtë dhimbje të mprehtë sikur të ishte një kënaqësi impresionuese? Mendoj gjatë dhe në fund, them se në realitet gjatë këtyre riprodhimeve mëngjesore, për arsye të një alkimie misterioze psikologjike, dhimbja kthehet në kënaqsi. Mund të thoni: mazokizëm. Ndoshta. Por si mund të pajtohet mazokizmi me vuajtet për të gjetur gjysmën tjetër, për të riformuar përbindëshin e rrumbullaktë mitik, të gjithin, siç e përmënd Platoni? A mund të jetë i kompletuar një person i ndarë në dy pjesë, njëra prej të cilave e poshtëruar, e nëpërkëmbur dhe e degraduar nga tjetra?
Mesa duket, po. Dhimbja ime sensuale, pas disa muajsh, fillon e bëhet bajate, fluide. Skena e dëbimit tim nga shtëpia e Marios zbehet, shuhet vende vende si një film i vjetër i konsumuar nga koha dhe përdorimi. Për fat të keq, tashmë jam e mësuar me këtë kënaqsi të zymtë, kam nevojë absolute të riprovoj çdo mëngjes vuajtjet e këtyre pak minutave mizore. Kështu marr një vendim ndoshta të pabesueshëm, por në gjendjen time mund të jetë logjike: të paraqitem sërish në shtëpinë e Marios, të ofroj sërish pretekstin e pahijshëm të vizitës mjeksore. Do të bëj të më dëbojnë sërish në të njëjtën mënyrë fyese. Ndoshta Mario do të më kapë për flokësh dhe do të më zvarrisë përtokë për tek hyrja e apartamentit, do të më gjuajë me shkelma te kreu i shkallëve. Si një i droguar që ka marrë sasinë e dozës së preferuar, do të kthehem në shtëpi me një furnizim të bollshëm poshtërimi, kështu që do të mund të jetoj me këtë sasi të re për një periudhë të gjatë.
Pa hezituar e ve në zbatim planin tim. Paraqitem një mëngjes në shtëpinë e tyre, ngjitem me këmbë (ashensori është akoma me defekt), gjashtë kate, trokas në portë, e jëma vjen ta hapë, deklamoj gënjeshtrën e vizitës mjeksore. Pres që e jëma të më kthejë mbrapsht, vë re trishtimin e saj me një hije simpatie, pres që Mario të më shfaqet përballë e të lëshojë mallkimet drejt meje. Asgjë e tillë. E jëma, ende e trishtuar, më fton: “Mund të shkoni drejt. Është në krevat. Porta e fundit, djathtas” dhe iku. Më shumë e vdekur se e gjallë bëj përpara, trokas. Më përgjigjet nga brënda të hyj, ja dhoma e vogël me tapete, me ilustrime divesh e lojtarësh futbolli të prera nga revistat.Mario rri i shtrirë mbi krevat, në pantallona të shkurtra e kanotjerë, si herën tjetër, në shpinë dhe duar e bashkuar nën qafë. Nuk ngrihet, nuk lëviz, kufizohet të më thotë me zërin e vrazhdtë po të sjellshëm: “A mund ta di përse nuk je dukur më? Apo nga që atë mëngjes kam qenë pak i ashpër? A nuk e kupton që je e çuditëshme?
Përnjëherë padurimi për t’u hedhur mbi të, për ta përqafuar, për të ngjeshur trupin tim me të tijin, më iku si me magji. Pastaj çdo veprim shfaqet automatikisht, mekanikisht.Ulem në cep të krevatit, i mat pulsin, i numëroj të rrahurat.Ai proteston, në fillim i pasigurt, pastaj me një përpjekje më të vendosur, por nuk e dëgjoj. E refuzoj me një ftohtësi profesionale një tentativë të tij për të më përqafuar, ngrihem, e njoftoj se nuk është mirë, marr bllokun e recetave, mbush njërën dhe ja zgjas. Pra, pa i dhënë kohë, të përfitojë nga ndonjë e papritur dal nga dhoma dhe pastaj nga apartamenti e drejtohem për nga shkallët.
Ndërsa hypi në makinë për të filluar xhiron time të zakonëshme të vizitave, papritur më hypën një e qeshur. Më kujtohet, në fakt, që përbindëshi i rrumbullaktë i Platoni, me sa duket, ecte në mënyrë komike duke formuar rrota me katër krahët dhe katër këmbët e tij, si akrobatët apo si ca hyjni indiane. Drejt. Ç’gjë tjetër mund të bëjë një qenie kaq e çuditëshme që kërkon bashkimin e tij në ndarjen, forcën e vet në dobësinë dhe gëzimin e vet tek dhimbjet?

(Marrë nga Nacional)

SHPELLA IME DETARE

Një shpellë detare,  me foletë e  pëllumbave të egër në

 krye,

me valët që llokoçiteshin në të

si frymëmarrja e detit,

me pllakat shkëmbore të bardha borë,

me plazhin sa një oborr i vogël, 

ishte limeri ku strehoja fantazinë time fëmijnore.

Shkrova atje emrin tim si një tabelë

që askush të mos ma zinte.

Në të çarat e pareteve të shpellës

plot me kristale shëllire,

ruaja gargale, patla, iriqë deti,

guaska të errëta,

si hajmali

dhe një libër të vogël që fliste për mitet e udhëtarët e

mëdhenj të detrave.

Tetis, Poseidoni, Odiseu, Simbad Detari,

Polifemi, Kolombi e Magelani

vinin e më takonin fshehurazi të tjerëve te kjo seli e

    ëndrrave të mia.

Atëherë Trëndafili i Erërave lulëzonte brenda meje.

Kur prapësitë e jetës

ma sillnin në majë të hundës

dhe doja të shprazja lotët,

i thoshja nënës:

“Do të shkoj te shpella ime!”,

sikur t’i thoshja:

“Do të shkoj te shtëpia ime!”

dhe ikja pa e parë në sy

merakun e saj.

Mbyllesha te kjo shtëpi

me mure transparente prej deti të kaltër,

e ngritur mbi shkulme drite, mbi vela ëndërrash,

mbi barkën  mitike të Odiseut,

me kacekët e erërave të Eolit mbi krye,

me themelet e baticave dhe zbaticave,

me dritaret e  hapura drejt galaktikave,

me trishtimin që s’më ndahej

dhe lotët, që detin e bënin më të hidhur.

LIMJA

Çahej mëdysh deti kur Limja futej në garën  4×100.

Hidhej si delfin përpara  dhe valët,

që krijonin elikat e krahëve të tij ,

kapërxenin shpatullat e gjera,

rrëshqisnin si vorbuj 

dhe vështirësonin notimin e të tjerëve që vinin pas.

Shputat e këmbëve rrihnin  me një ritëm  elegant,

të njëtrajtshëm,

sikur në to të ishte ndezur një motor me dy kohë.

Nuk e nxënte korsia. Edhe kur notonte në shpinë

edhe kur çante me stil të lirë, (me krol,

siç thonë në Sarandë),

çlirohej një energji që shkumbëzonte dritën e detit

dhe brohoritjet entuziaste të tifozëve të shumtë.

Kur thyhej rekordi i 4×100-shit

këto brohoritje

ngjiteshin në ekualiptet e larta të Plazhit të Ri

dhe binin pastaj me breshërimë

si ca rruzuj ajri të kaltër,

që çaheshin mbi platformën  e zadrës,

ku juria  shpërndante titujt.

Kampioni ishte Limja.

Adhuronjësit e vegjël e ndiqnin me vrap në bulevardin

      buzë detit,

shtynin në rrëmujë njeri tjetrin

dhe arrinin të preknin trupin e tij të madh

që lëkundej si një gafore gjigante,

duke dridhur  ajrin e xhamat.

PINJOJ TË ARMIQVE

 Në këndin ku u afishuan të drejtat e studimit

kërkova edhe unë emrin nëpër lista.

Gjëkundi. M’u zbardh shikimi, m’u morën mentë në

diellin e egër të korrikut

dhe zbrita duke ngashëryer pranë detit.

“Kërkon kallëza në dëborë”,  më thanë,

kur trokita në derën e komitetit ekzekutiv.

U fola, duke belbëzuar, për poezitë, për një libër. Qeshën

            me ironi. 

Ma mbyllën derën dhe më nisën në zyrat e rekrutimit.

Atje më morën lirinë që ëndëroja, më kontrolluan

lakuriq dhe më dërguan 

ushtar në një ndërmarrje bujqësore ushtarake.

Shpyllëzonim malet për të hapur toka buke.

Në Qafën e Gjarpërit,

në Gurin e Prerë mbillnim patate, flinim poshtë shiut dhe

 borimës nëpër çadra. 

Hunda e Tomori përballë  shfaqej pas një dritareje reshë.

Ishim larg botës, filmave, librave, muzikës,

në ca kurrize malesh ku askush nuk shkelte.

Si duhej të ishin femrat atje poshtë? Si visheshin?

I kishim harruar linjat dhe kurbat e trupit të tyre.

Pak nga pak, pranë fatit të djemve  si unë,

u mësova të mendoja ndryshe. Na rreshtonin dhe

ndonjërit prej nesh i hidhnin prangat, 

të mos harronim se  ç’ishte diktatura. Dy të tjerë, të

terrorizuar, 

braktisën  çadrat dhe të nesërmen erdhi lajmi i arratisjes.

Rronim me frikën se mos i kapnin. Komandanti

bubullinte sipër nesh predikimin e tij:

“Pinjoj të armiqve! Bakterie parazitare!

Ka perënduar koha juaj! Nuk keni ku shkoni! Ulni

kurrizin!”   

Atëherë u vumë në pritje të ndodhive të reja.

Na rreshtonin në shi me gavetën në qiell të hapur

dhe na bënin orë e çast apelin.

Ndodhitë pëlcisnin si flluska

me pak frikë dhe pak vdekje.

Na linin mes një drite të verbër në majëmale mjegullash,

na shkonin mes përmes tehut të poshtërimit,

në ankthin e pasigurisë, mes rrëqebullit me sytë e

ndritshëm si të maceve,

na ndëshkonin ëndërrat dhe udhët.

Mes greminash ku rritej salepi

 shkonin ditët tona. Halat shponin cipën e

durimit, hijet e drurëve ishin kufiri i liridaljeve.

Kur hoqa kambalet dhe ju qasa shtëpisë sime i ndryshuar

krejt,

nëna si një e verbër më hetonte mes  cipës së lotëve,

 prekte mbresat e vuajtjeve, të çarat brenda meje,

zërin e tjetërsuar nga kalvari i parë i jetës.

I thashë, po iki të çmallem me detin,

të mbush me të zgavrat e boshatisura

të guackës së shpirtit tim. 

DUART E TATËS[1][1]

Në ditët e para të burgut shihte se si i tretej nga duart

bromuri i  argjendit

ngelur nga dhoma e errët e laboratorit të tij fotografik, 

si i zhdukej nga poret pluhuri i shkumësave

dhe  lëkura i  bëhej gati sterile.

Duke i lëvizur duart si dy kafshëza nervoze,

të cilat nuk ndjeheshin në livadhet e veta,

shihte e shihte me tmerr  se po i holloheshin.

Pas bastisjes së arkivit të familjes

Nuk dinte më se ku kishin përfunduar skicat

e  fabrikës së tharjes e të përpunimit të  frutave,

kalkulimet e tij për parashikimin e  eklipsit të hënës e të

   diellit;

librat e pedagogjisë, tekstet shkollore, biblioteka

dhe fletoret e nxënësve, të pambaruara së korrigjuari,

në ç’ humbella të errëta do t’i kishin degdisur;

Sirtarët e mbushur me sahatë dhe veglat e imta

për riparimin e qostekëve e orëve të dorës,

nuk u gjendën më në gjithë atë rrëmujë policore…

Vejevinte në hapësirën e ngushtë të qelisë,

i izoluar nga pasionet e tij,  tundte duart,

të cilat nuk lejoheshin më të mbanin një penel

të përfundonin tablonë e lënë përgjysëm, 

as të mbanin një gjilpërë me pe

të triposnin astarët e  kostumeve që la pa qepur, 

të mbushnin ornamentet e qëndismave;

nuk lejoheshin të mbanin një  sharrë

për të shartuar drufrutorët e kopështeve

që shtriheshin në pjerrësitë e kodrave.

Edhe shtëpitë,  edhe orenditë edhe kopshtet

ishin sekuestruar dhe nuk e dinte

se familja e tij jetonte tani në një  stallë kuajsh.

Lëvizte nëpër qeli brenda mureve të trasha

të kështjellës burg, me duart  si dy qenie

që nuk gjenin dot prehje,

të ndara forcërisht nga punët

me të cilat ishin mësuar.

Ato duar, damarë tempujsh, zemberekë

ëndërrash, dritë zografisjesh,

përrenj mitesh, ledhe karakteresh,

fluturuan si dy zogj mbi honet e harrimit

dhe zunë vend në gjymtyrët e të bijve.

16.04.2014

ISHTE MAGJIA

U  rritëm në një qytet të vogël

me palma, me bukonvile

dhe shkallë që  nxitonin drejt detit!

Atëhere deti me shkëmbenjtë dhe frymëmarrjen e tij

të pashterur

ishte për ne shumë më  shumë se sepeti i gjysheve i

mbushur me mistere.

Hapnim mbulesën e trazuar të dallgëve dhe fusnim në të

dëshirat, ëndërrat, udhëtimet e pakryera,

fusnim botërta e panjohura,  anijet e lashta, kohërat.

Deti ishte magjia që na ishte falur.

Ne, një tufë këmbëzbathurish të urritur,  me gishtat e

                                                                                       duarve

     të shpuara nga gjembet e fiqve të detit,

me duart e nxirra nga pefkat e pishave të buta,

me xhepat e fryra nga hizet,

të etur për lodra dhe bredhje,  mbushnim  si pinguinët

                                                 pllakat e  Plazhit të Vjetër.

Atje, askush nuk mund të na shkëpuste dot nga Guri i

 Madh,

i shtruar me beton si një trampolinë,

nga merrnim vrull,  hidheshim me rrotullime në ajër 

dhe zhyteshim me kokë në thellësirën e blujtë,  syhapur,

duke shijuar çdo herë magjinë e depërtimit të qenies

    sonë në të.

Kur na merrte uria e drekës

Shkëputnim patlat nga shkëmbinjtë e nënujshëm,

qërronin iriqtë e detit

dhe i kapërdinim të gjalla.

Deri mbasdite vonë dielli na digjte supet, ndërsa na

   ciflosej lëkura e hundës.

Shëtisnim pranë mureve antike, mozaikëve

dhe na dukej sikur rronim në kohë të largëta.

Ngrinim mbulesën e trazuar të dallgëve, nga merrnim

     me vete ëndërrat

për natën që po vinte.

14.04.2014

“Kjo pasditja e së dielës, ndryshe nga të tjerat, më ka kaluar jashtzakonisht ngadalë. Nuk di në se ishin zmadhuar orët apo ishte pasiviteti im. Vërtetë kam nevojë për kohë. Kohë për t’u kthjelluar, ndoshta për ta mbyllur plagën, në se ikja e Nikut është e tillë dhe për t’u përtërirë shpirtërisht. Nuk dua të mbetem e ndryrë brenda trupit tim. Po të lirohem prej tij, mundem t’u rri më pranë atyre që dua, edhe sikur të jenë të shpërndarë në të katër anët e botës. E kam të vështirë të shpjegoj afektet nga të cilat ndahem, thellësinë e ndjenjave që më lidhin me Besnikun. Nuk e di pse më paralizon një frikë se Niku nuk më dashuron dhe nuk do të kthehet më. Ndryshe nuk kishte pse ta drynte brenda vetes arsyen e ikjes së befasishme… “Që sot e tutje do të përkujdesem për ty dhe për fëmijët tanë sa të jetë jeta”…Sa të jetë jeta…Ç’donin të thonin këto fjalë, Besnik?…Me sa duket jeta është një labirint pasqyrash shformuese dhe shëmbëlltyrash të shtrembëruara… I ati i Nikut ishte rritur në një familje, ku babai i tij e konsideronte varfërinë si bekim dhe kurnacërinë si virtyt…Një muaj më parë, kësi ore, unë isha një vajzë tjetër. Kam disa fotografi të asaj dite në Butrint. Ishte festa e 1 Majit, e veshur me një fustan pranveror, me varëse në qafë dhe me thonjë pak të gjatë; jam duke buzëqeshur plot besim, dukem 10 vjet më e re se sot; Niku më ka kaluar krahun për mesi… “Pse po qan?’- më pyeti me një zë që s’ishte i tij. “ Sepse kam frikë. Të dua shumë, Niku.” “Edhe unë të dua shumë…”- tha ai, por tani më kujtohet sikur e përtypi pak atë shprehje. Kështu e gjykoj tani…S’e dija që do të ishin fjalët e fundit ato. Gjatë kohës kur isha me studime në Gjermani kam kërkuar shpesh emocionin që më ngjallte pylli, i cili është ku e ku më i plotë se orgazmi më i përsosur apo nga duartrokitja më e gjatë… këtë e gjeta te pylli i jashtzakonshëm i Butrintit, ku ecja mes heshtjes solemne krah për krah me Besnikun. Por që atë ditë… Nuk e dija se ajo ngjarje do të ishte një nga zhgënjimet më të mëdha të rinisë sime. Duket sikur Niku atë ditë zbriti nga Olimpi barbar, ku kishte ndenjur gati dy vjet mbi të vetmin fron të dashurisë dhe ardhi e t’u bë një njeri i zakonshëm. Kujtoj tani sikur rebelimi im zuri fill që atë çast… Po, nejse, nesër është ditë pune… nesër, pasnesër, paspasnesër… Unë e dua punën dhe ajo më rrëmben sikur asgjë tjetër nuk ekziston jashtë saj…Të shërosh njerëzit e sëmurë është më shumë se të të falin dashuri… Eja gjumë, ejani ju ëndërra, eja ditë e re me një diell të ri…”
Kështu kishte shkruar doktoresha në ditarin e saj pasditen e asaj të diele që u nda papritur me të dashurin e saj… Tek e mbylli ditarin dhe po mendohej, i erdhën papritur në mendje vargjet e një poeti dhe po tundohej t’i kujtonte emrin. Iu qartësuan vargjet, por kurrësesi nuk po i kujtohej emri i poetit…
Forca e vërtetë qëndron brenda teje, e zbuluar në vetmi. Karakteri është dëshmitari i heshtur i integritetit tuaj. Kur je vetëm, lerini parimet tuaja që t’ju udhëheqin. Ji i patundur, ji i vërtetë—ky është thelbi i një njeriu. Veprat e tua të pashoqe të përcaktojnë ty.
Doktoresha largësinë dhe kohën i konsideronte si rregulla të brishta… Ashtu si shkoi edhe do të vijë thoshte ajo për t’i dhënë kurajo vetes, që të mos e shqetësonte veten nga ikja dhe pritja e të dashurit të saj. Shpesh mbrëmjeve të nxehta ajo rrinte në oborr në një divan të vjetër, që e kishin nxjerrë nga kuzhina. Shtrihej atje me gishtat e dy duarve lidhur gërshet pas qafës. Perëndimet e kryeqytetit i ngjanin si zjarre yjesh dhe ndër netët pa hënë ajo mund të shihte gjithë yjet, edhe ata që kishin vdekur miliona vjet më parë dhe ato që kishin për të lindur nesër. Ndonjë herë përqëndronte vështrimin lart në qiell për të parë qiej të hatashëm dhe ndiente një marramëndjeje vdekjeje, binte e binte poshtë drejt fundit të një honi pambarim nga imazhet e krijuara në përshkrimet e udhëtarëve të hershëm në tregimet e tyre fantastike…
Por në të vërtetë java pasardhëse nuk ngjante shumë me ato të kaluarat… Ajo shpesh humbiste mendjen… hutohej dhe pacientët e saj ndiheshin më pak të përkujdesur prej saj. Po aq edhe kolegëve të punës u dukej pak e distancuar prej tyre, si jo më parë. Por, duke qënë tip simpatik dhe fort e komunikueshme, shpesh kolegë dhe kolege i fusnin krahun për të biseduar me të korridoreve të spitalit. Edhe jashtë kur kishin kohë. Por sa më shumë afrohej fundi i javës aq më të zymta i shfaqeshin e shtuna dhe diela, që mund të ishin pushim… Sa here, kur i ngelej ndonjë orë e lirë në spital apo mbrëmjeve në shtëpi, bënte përpjekje me të gjitha mënyrat të komunikonte me Besnikun, por ai asnjë herë s’i ishte përgjgjur. Kjo e zymtonte dhe e trishtonte. Të dielën u zgjua herët dhe iu përvesh punëve, sa nuk e lejonte mamanë dhe motrën e vogël të preknin gjë me dorë. Vëllai i martuar ngulli këmbë të shkonin në Pogradec, ku do të freskoheshin dhe do të çlodheshin.

– Sot shkoni ju çifti i lumtur(ashtu u thoshte ajo gjithmonë), mos e prishni rehatinë tuaj.

– Ç’thua, motra ime! …Do të na prishësh ti rehatinë, – i tha e kunata dhe u përpoq ta bindëte.

– Lere, se mbase do të flaës më gjatë me Besnikun sot, – e mbylli diskutimin i vëllai.

– Po pse nuk flet dot nga Pogradeci? – u habit kunata, por asnjë nuk i ktheu përgjigje. E ëma nuk iu nda atë paradite të dielës me fjalë të ëmbëla dhe duke ndihmuar t’i mbaronin sa më shpejt punët. Pak pas orës dhjetë ajo bëri një dush, u vesh bukur, siç dinte ajo dhe bëri me dije nënën dhe të motrën se iu shkrep të dilte për një kafe. Nëna dhe e motra pranuan me kënaqësi, por Linda u bëri me dije se donte të ishte vetëm. Gjatë punëve asaj i ra në mëndje mësuesja e anglishtes. Iu duk grua inteligjente me një karakter imponues. Ndërsa lokali i papëlqyer, ku piu kafen me Nikun, i kishte lënë një ndjesi misterioze. U vesh dhe u nis vetëm pa makinë drejt lokalit, rreth 20 minuta larg. Asaj nuk i ishte shqitur nga mendja se mësuesja e anglishtes e kishte turbulluar me disa pyetje që i bëri dhe mënyra si i drejtohej. Ajo dukej se kishte një aftësi zhbiruese në karakteret e njerëzve dhe të situatave të errëta. Sa hyri në lokal doktoresha, iu duk sikur kamarierja dhe pronari që ndodhej afër banakut, u hutuan. Por ajo e përqëndroi vështrimin te kthina ku ishte të dielën e kaluar profesorja e anglishtes. Suzana ishte te kthina e saj dhe ngriti kokën. Kur pa doktoreshën u duk pak e dyshuar, por ajo zgjati dorën dhe i tregoi karigen bosh pranë saj, e cila gjithmonë rrinte bosh, sa herë profesoresha shkonte për kafe në atë lokal… Edhe një kafe, – i bëri me shenjë profesorja pronarit , jo kamarieres. – Doktoresha e falenderoi. Pas një bisede femrash intelektuale, kur s’kishin ç’tema të trajtonin më, profesorja hyri në temën që e prisnin të dya: – Hë, si vajti me të fejuarin, – filloi e para profesoresha.
– As kemi komunikuar fare, – ia ktheu doktoresha. – Si, nuk ju ka telefonuar fare?
– Jo, i kam telefonuar pothuajse dy herë në ditë, po ashtu edhe natën, por nuk më është përgjigjur. Nuk i dihet, mbase s’është stabilizuar Akoma.

– Jo, nuk ka mundësi. Amerika është Amerikë. Çdo gjë për ata bëhet e thjeshtë. Disa gjëra porositen që këndej: hoteli, përshembull, biletat… bile edhe vendet që do të vizitosh.

– Nuk kam përgjigje. Por mbase ka vajtur thjesht për ndonjë punë apo qëllim të caktuar. Ai thotë gjithmonë se Amerika të bën të pasur me profesionin që ka.

Profesoria priti pak, pastaj tha: – Kjo është e vërtetë. Programuesit e mirë bëjnë para kudo që janë.

Doktoresha miratoi me kokë. – Je e sigurtë që ka fluturuar për në Amerikë? – pyeti befas profesorja pas një pauze.

– Jam e sigurtë. Ma ka thënë dy herë.

– Si është e mundur. Ai duhej t’ju kishte sqaruar për gjithçka. Pse shkon, sa do të rrijë dhe kur do të kthehet… Doktoresha u duk se pësoi një tronditje…

– Mos ka shkuar në ndonjë vend tjetër? … Mos nuk ka ikur fare, mos në donjë qytet tjetër, -këmbënguli Suzana.
– Nuk ju kuptoj fare se çfarë do të thuash, profesore… – iu përgjigj doktoresha.

– Mos harro se është edhe koha e mashtrimeve, e punëve të pista, e kurtheve… Doktoreshë Linda ktheu kokën vrullshëm prej saj dhe shikoi e habitur.

– Si t’i kuptoj këto që thoni?

– Jo, thashë ashtu kot, duke menduar se mund të ndodhë për arsye të ndryshme. Nisen për të ikur, por nuk ikin dot.

– Nuk jam shumë e informuar, shikoj punën time dhe jetën time…As nuk kam ndonjë nga familja apo në fis të jetë marrë apo të merret punë të pista.

– Nuk them për Nikun tuaj. Them se di raste të tilla në vendin tonë.

– Nuk është Niku për punë të tilla…

– Nuk i dihet, doktoreshë. Unë kurrë se vë dorën në zjarr për atë timin, pa lere për vëllain që është në apogjen e dëshirës për Aventura. Ka drogë, mashtrime vajzash, ka grupe kriminale… Doktoresha lëvizi fort në karrige…. Zotëroi një heshtje dhe më pas ajo i foli kamarieres për të paguar.

– Ka rregulla dhe mirëkuptime edhe në lokale. Sot më takon mua, më gjete këtu – tha mësuesja e anglishtes dhe u dha shenjë pronarit dhe kamarieres.

Doktorresha bëri të dilte, por përsëri profesorja e ndali: – Prit, – i tha ajo. – Do të ikim bashkë me makinën time. – Gjatë rrugës profesorja i tha se do të ishte e nevojshme ta shtynin pak lëvizjen dhe i propozoi të shkonin nga liqeni. Doktoresha u ndie mirë që lëvizën nga liqeni dhe pasuruan pak mushkëritë me ajër të pastër…

Sa u sistemuan në një kodër te liqeni biseda shkoi prapë te Niku. – A ke folur me familjen e Nikut? – e rifilloi bisedën profesorja e anglishte.

– Po kam folur, por dhe ata nuk kanë komunikuar me të. – Nuk ishin të shqetësuar ata.

– Ishin disi, por nuk jepnin ndonjë mendim. Si unë edhe ata, të befasuar dhe të shqetësuar.

– Këtu ka një sekret, doktoreshë. Nuk ka mundësi të mos dijë asgjë familja… të pktën do të ishte shumë e shqetësuar, jo pak. Doktoresha sikur e humbi fillin ose iu këput. Ajo ra në mendime të thella. Dukej se profesorja e hipnotizonte. Pasi pinë nga një rum edhe doktoresha u çel pak.

– Shiko, doktoreshë. Kam dëgjuar diçka, por mund të jetë një thashethem, filloi profesorja. Doktoresha u kthye prej saj dhe mori një qëndrim të frikshëm, sikur po priste një mandat…

– Qetësohu më parë, e këshilloi ajo dhe filloi shtruar: Nuk e mbaj mend se dy apo tri ditë më parë, kam dëgjuar se në Europën Përëndimore funksionon një grup i fortë kriminal drogaxhinjsh… Thuhet se ata veprojnë me një organizim të përsosur sa u kanë futur frikën edhe disa shteteve si Spanja, Hollanda, Belgjika… Por dëgjova, nuk kam asnjë paragjykim, se kanë bashkëpunëtorë të fortë edhe këtu në Tiranë. Midis tyre është edhe një programues i ri, bile shumë i zoti, që u ka bërë një program për shpërndarjen e lëndës së përpunuar.

– Mjaft, të lutem, mjaft! E kuptova fare mirë. Por nuk kuptoj si i dini ju këto punë drogaxhinjsh. Atyre s’ua gjen dot fillin shteti, si jeni informuar ju?

– Fillove të dyshosh për mua tani, doktoreshë? Unë përpiqem t’ju ndihmoj, – ia ktheu Suzana. Linda u çua në këmbë dhe shumë e shqetësuar, filloi të bënte ecejake kodrës së liqenit.

– Faleminderit shumë për bisedën dhe informacionet tuaja, në se janë të vërteta. Tani nuk më mbetet gjë tjetër veçse të kthehemi në shtëpi…

– Mirë do të bësh, por për dashurinë tënde nuk do të interesohesh,- ia ktheu Suzana.

– Por mund të vijë puna të më shtrëngojnë dhe mund të detyrohem të përmend emrin tuaj, – tha seriozisht doktoresha, jo pa një far provokimi. Zana vuri buzën në gas, gjë që e nervozoi disi Lindën.

– Mund të gjesh atje bashkëshortin tim. Punon atje dhe merret me këtë linjë, për të cilën flasim. Doktoresha u hutua. Profesorja e la karrigen dhe iu afrua. Pastaj i futi lehtë krahun. Atë bëri dhe doktoresha.

– Doktoreshë, je ndër femrat e para që më pëlqeve “me një të parë”, kur i thonë. Programuesi është i fejuari yt. Mbrëmë ia zgjidha gojën burrit dhe ai më tha se programuesi quhet Besnik. Thonë se është nga familje e mire, por edhe vet është shumë i aftë dhe i sjellur. Eshtë dhe programues i mirë, por dikush mund ta ketë futur në kurth. Mos e braktis të dashurin tënd. Ai në asnjë mënyrë nuk mund të të tregonte ty. Do të ndikoj dhe te burri im që Niku mos të bjerë viktimë e kriminelëve. Ai mbase nuk e di fare për kë ka punuar. Tani me kriminelët janë bashkpunëtorë edhe zyrtarë të lartë ose të afërm të tyre… Para shtëpisë së doktoreshës u ndanë me përqafime të forta…

Yllka Domi nëse do të ishte gjallë, do të ishte një ndër penat e forta të letërsisë shqipe, por, ata që shkruajnë vargje të çmuara shkojnë shpejt dhe lenë shumë!

Ti fluturon me dallendyshet

Një ditë qdo gjë do të ndryshojë
Do të vish të luash me veten
E do të këndosh në duet me heshtjen
Do të jetosh me kujtimin në ballë
E do të thërrasësh me zë, ‘ ç’u bë vallë?’.

Do të kërkosh për veten shpëtim
E sdo të gjesh kund emrin tim
Jetonim ne të dy në gjethe të trëndafilit
duke shijuar erën e tij
Jetonim bashkë me këngën e bilbilit,
Por në fund na therrën gjembat e tij.

Shpresuam se deri në vdekje do të jemi bashkë
Por ajo jetë që ne e ëndërruam nuk ishte e gjatë
Ajo zgjati vetëm të paktët muaj,
E për këtë gjë unë tani po vuaj.

Tani jemi të vdekur për njëri tjetrin
Fluturojmë në qiell për një jetë tjetër
Fluturojmë të dy,por shumë larg njëri tjetrit
E të dyve na shoqrojnë valët e detit.

Ti fluturon bashkë me dallëndyshet
Fjalët që i dha tani po vyshken
E mua më thërrasin skifterët
Por unë s dua të fluturoj me ta,
E ti këndoj ninullat.

S’do të jemi më bashkë
Jeta jonë mbaroi
A do të jetojmë te lulet apo te zjarri?
S’di për njëri tjetrin
A do të na marrë malli?

Yllka Domi, përfaqëson emrin e një poeteje të re të letërsisë bashkëkohore shqipe, e cila nëse do të ishte gjallë do të ishte një ndër penat e arta të letërsisë kombëtare.
Në vitet 1998-1999, kur ishim në vitin e fundit të gjimnazit, bash maturantë, edhe ne na kishin përfshirë ethet e luftës që zhvillohej në Kosovë.
Ishte pikërisht thirrja e gjakut që të bënte të shkrihesh një, ashtu siç u bënë shumë shqiptarë për lirinë e Kosovës dhe bashkimin e trojeve stërgjyshore.
Nuk do të ndalem këtu në aspekte të luftës apo të genocidit serb, por do të ndalem te figura e ndritur e kësaj lufte, Yllka Domit.
Në ndërrimin e orëve mësimore, ose orët edukative ishte bërë e rrugës që mësuesit na flisnin për luftën në Kosovë dhe me optimizëm se një ditë do të bëheshim një. Si çdo i ri i moshës sime, flisja dhe tregoja me kërshëri për familjarë që ishin në UÇK për lirinë e Kosovës.
Por temë e ditës ishte një vajzë e re, një heroinë me ëndrra dhe vrull rinor e cila ishte radhitur në radhët e UÇK-së për liri. Kjo ishte Yllka Domi. Ajo lindi në 18 gusht 1981 ishte e bija e Afrim dhe Dashurije Domit. Ajo u lind në një familje qytetare me tradita patriotike. Gjyshi i saj Kasim Domi, një atdhetar dhe veprimtar i madh u dënua nga pushtuesit sërbo-jugosllav dhe vuajti dënimin në burgun më famëkeq në Goli Otok. Babai i Yllkës, Afrimi poashtu u angazhua në veprimtari dhe në institucionet e Republikës së Kosovës për të dhënë kontributin e tij. ​ Do të rritej në një frymë atdhetare dhe po përballej gjithmonë me padrejtësitë që po i bëheshin kombit shqiptar. Prandaj ajo ishte e interesuar gjithmonë që të informohet saktë se si po lëvizin gjërat. Kudo ishte aktive, në shkollë, në grupe humanitare, në ndihmë banorëve të ç’vendosur dhe aty ku e kërkonte nevoja. Si e tillë ra në kontakt me shumë të rinj e të reja të cilët ishin kyçur në bërthamat e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës. Ka kryer kurset për ndihmë të plagosurve në luftë dhe ka ushtruar përdorimin e armëve dhe pastrimin e tyre. Ajo ishte shumë e shkathtë dhe çdo përpjekje të saj e realizonte me sukses. Ashtu siç edhe kishte dëshirë ashtu edhe u radhitë në Brigadën 137 Gjakova të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës. Gjatë ofensivës së Betejës së Çabratit, e cila po zhvillohej në mes të forcave të UÇK-së dhe ushtrisë serbe, më 7 Maj 1999, u vra Yllka bashkë me disa bashkëluftëtarë.​Yllka Domi u vra me snajper nga forcat serbe. Kriminelët serbë për të fshehur gjurmët e krimit, trupin e Yllkës bashkë me trupat e tjerë të vrarë, i dërguan në një varrezë masive në Batajnicë (Serbi).​
Në atë kohë serbët patën shpërngulur shqiptarët e Kosovës dhe ata qenë strehuar këndej. Nëse do të mendosh dhe analizosh hollë-hollë, del në përfundimin se jemi i vetmi komb në botë që jemi ndarë në gjashtë pjesë. E sërish nuk kemi marrë vëmendjen e duhur nga Evropa e cila bën sehirxheshën.
Sa të rinjë dhe të reja si Yllka u vranë dhe masakruan nga dora gjakatare serbe, dhe sërish ende asnjë reagim. Më kujtohet si tani, se duke bërë shëtitje me shokët UA dhe shoqe VZ, shqiptarë të Kosovës, erdhi i vëllai i saj, prej Kosove, na përshëndeti dhe më pas na tha se mes të vrarëve ishte dhe Yllka.
Heshtja mbizotëroi një copë herë, më pas ai shtoi: “Gjaku për liri dhe bashkim është i shenjtë!”
Vërtetë, ata/ato që ranë për atdhe mbeten të pavdekshëm, ashtu si Yllka vajza e re plotë ëndrra, e cila , iua bashkua UÇK-së, për një jetë të lirë. Por fati qe shkruar që ajo të sakrifikohej për të gëzuar lirinë të rinjtë, të rejat dhe krejt bashkombasit.
Emri i Yllka Domit, ka lenë një gjurmë të pashlyer tek njerëzit me të cilit është rritur në kohën më të vështirë të vendit. Rrethanat e kohës, e fryma patriotike e familjes, bën që me shtatin e saj, të rritej edhe dashuria për atdheun. Yllka Domi në sytë e saj kishte shkëlqimin e një artisteje, në shpirt kishte jehonën e një poeteje e në mendje kishte vizionin e një atdhetareje. Portreti i saj vjen me buzëqeshjen e shikimin e butë në njërën anë. Pas shkuarjes në UÇK, ajo nuk do t’i kthente më kurrë sytë nga Kosova. Yllka Domi, do të mbetet një emër i pavdekshëm i ëndrrave rinore, vargut të ri dhe etjes për liri. Lavdi dhe nder në përjetësi vajzës që lufoi për liri! Vargje që i shkojnë si kurorë mbeten ato që ajo thuri:

“Amanet ju le nëse nuk pritoni
të ma shkruani emrin në rërën e detit,
dhe dy vargje mi shkruani me shkrimin e saj.
Në krahët e valëve të ketë epope te pambaruar
dhe arena e kafazit të jetë e hapur.

Përmendore nuk dua…!
Nëse në kurrizin e qytetit gjeni një shkop
vendosni afër kokës sime.”

PËRFYTYRIM NË DHOMËN E BURGUT

E paharruar ajo kohë zezonash
Vitet e shkuara birucave të nxira
Ato dhoma të trishta, dy herë dy
Një krevat përforcuar mureve të ftohta
Një tavolinë, një karrige për “pushim”
Kur mërzia merrte valë e koka mërdhinte
Djersët lagnin fytyrës si bulëza gjethesh n ‘mars
Dyshemeja plot lagështi, myk mizorie
Një kovë pas dere kundërmonte përherë
Në dritaren e këndit të dhomës me pak dritë
Një këngë bylbyli hynte n ‘fluturim
Frymonte shpresën në zemër
Etshëm shpirtin e mbyllur n ‘qeli
Pas asaj gijotine të vjetër e të ndyrë
Të cilës i vinte era liri!….

KOLLITJET E NATËS

Natën eci rrugëve të qytetit tim
Sodis përmallshëm kalldrëmat e vjetër
Me duar varur mbaj ashtin e shpinës
Nuhas gjurmët e hapave të hershme
Si lehje qensh piskamave n’ ikje
Vagëllimave të natës së fjetur
Drita të neonit shkëlqenin n ‘errësirë
Si në vegim dëgjoj vaje
Herë të qeshura fëmijësh
Shikoj pemë të zhdavaritura, gjëmonin
Nga përplasje ere kur moti çartej
Sa kollitje të ashpra nga ftohja e gjatë
E dhimbjet ia lexoja shtatit plot plagë
Qytetit tim të lashtë…

Me sy të ngrirë dhimbjeve lotoja
Me imazhe fatamorganash
Të gjitha rrugëve të qytetit një emër lexoja: Liri!
Kollitjet e natës si tinguj lyrash të shpirtit
Jeta harxhohet përqafimeve të nxehta
Si gurët stinëve të shkrifta….

NUMËRIM I GABUAR…

Dje numëroja ditët si muaj, si vite
Sot numëratorja e jetës ka ndryshuar
Numëroj vitet si ditët, si javë e muaj
Nuk dij se në cilën kohë paskam gabuar
Apo, koha edhe numëratoren e ka ndryshuar
Sa dëshiroj të harroj plotësisht
Aritmetikën e dështuar…

ISHA DJE ATY
Dje isha aty
Te dera e vjetër më solli malli
Putha gurët e lëmashkun , të nxirë
Dhe plot tjegulla te djegura
Shkrumb moti gulshoi në heshtje
Plasaritjeve nuk ua fala kohën
Idhshëm binin qepallave të lodhura
Ehe!…
Si kallet ofshama buzëve të zverdhura
Moshatarët kanë ndërruar vendbanimet
Atje, nën hijen e blirëve pushojnë
Pranë gurëve të kullës së djegur
Kujtimet sikur bëjnë nusërim
Hijet bëjnë valle, këndojnë ninulla
Shpirti shprish esencën valëvitëse
Puçërrohet plazma n ‘gjakun e dehur
I mungon fjala ditës për etjen e djeshme
Kanë shkuar edhe lotët e përgjakur
Te blirët takimi i moteve……

Ndonëse Linda krijoi një përshtypje shumë të keqe për kafenenë, ata nuk u larguan. Dukej se Niku ishte i vendosur për ta bërë atë bisedë. Me nervozizëm ajo bëri për nga tavolina e vetme që ishte bosh dhe u ul. Pastaj filloi ta vëzhgonte më me vëmendje loaklin dhe të pranishmit. Në kafene kishte tre klientë të tjerë dhe një kamariere. Mjedisi i kafenesë ishte një gjysëm bodrum pa dritare, ku ambienti ndriçohej vetëm nga gjashtë abazhurë të varur në tavan dhe një llambë në murë, afër hyrjes kryesore. Brenda në kafene mbizotëronin nuancat e ngjyrës së kuqërremtë. Pa orë nuk do të dije në ishte ditë apo natë. Në fakt në kafene kishte gjithashtu dhe tre sahate antikë muri shumë të mëdhenj, por akrepat tregonin orë të ndryshme. Të ishte e qëllimshme apo thjesht kishin ngelur? Klientët që shkonin për herë të parë nuk e kuptonin përse ishin ashtu, prandaj edhe ishin të detyruar të kontrollonin orën e dorës. Ashtu bëri dhe djaloshi, domethënë Niku. Tek shihte orën e dorës, zuri të fërkonte me gisht vetullën e djathtë, ndërsa buzën e poshtme e zgjati lehtësisht para. Pasi e vështroi me vëmendje mjedisin, Linda e kaloi vështrimin tek të pranishmit, pra klientët. Në tavolinën e cepit qëndronte një grua e veshur me fustan të bardhë me mëngë të shkurtra, që lexonte qetësisht një libër. Te tavolina më pranë hyrjes qe ulur një burrë me pamje të zakonshme. Mbante para një revistë të hapur udhëtimesh dhe hidhte shënime në një bllok të vogël. Herë-herë dukej se konsultohej edhe me celularin Samsung. Gruaja e ulur në banak i hidhte rrëmbimthi ndonjë vështrim Lindës dhe buzëqeshte. Tek-tuk gjatë bisedës së çiftit të pazakonshëm për lokalin, me sa dukej, Lindës me Nikun, gruaja i bënte me shenjë kamarieres dhe qeshte me zë të trashë…

– Oh, Zot, si vajti kaq vonë? – tha befas Niku, ende pa ardhur porosia.

– Si kaq vonë, por ne nuk kemi ardhur Akoma! Merre me mend as nuk na janë ftohur kafet, – ia ktheu Linda edhe me një farë ironie edhe me një lloj nervozizmi.

– Më fal por duhet të ik sa më shpejt, – bishtnoi nëpër dhëmbë djaloshi, pra, duke u zgjatur për të marrë çantën.

– Eh? – ia bëri Linda që nuk po u besonte as syve as veshëve. – Akoma s’është ftohur kafeja, – tha prapë ajo, ndërsa djaloshi vazhdonte të fërkonte vetullën e djathtë. Nuk e kishte dëgjuar t’i thoshte se mes tyre kishte marrë fund. Megjithatë, ai e kishte ftuar në takim – të dashurën e tij prej dy vitesh – për të bërë një bisedë serioze…e tani papritmas e njoftoi se duhej të largohej. Do të nisej menjeherë madje – për punë orësh. Edhe pa i dëgjuar ato fjalë, ajo ndiente se biseda serioze kishte të bënte me ndarjen. E kuptoi tani se paskësh qënë gabim që pati menduar – e akoma më tepër që pati shpresuar – se biseda serioze do të ishte: “A do të martohesh me mua?- për shembull. – Çfarë? – tha ajo pa ia dhënë sytë. Ai vazhdonte të fërkonte vetullën… – Nuk merituakam asnjë shpjegim? – pyeti ajo? Vajza foli me tonin pyetës, të cilin ai nuk e pëlqente aspak.

Ndërsa ai rrufi kafenë, për t’iu shmangur dora-dorës pyetjes së saj, gjysma e sipërme e trupit të Lindës u lëshua mbi tavolinë, duke shpëtuar për mrekulli pa derdhur kafenë, që kishte para vetes. Kamarierja dhe klientja e ulur në banak, që sapo kishin dëgjuar fjalët e Lindës, vështruan njëra-tjetrën në sy. Ai e vështroi syunjur dhe i zgjati dorën, por ajo nuk e lëvizi as dorën as trupin.

Me dorën e shtrirë drejt saj dhe duke e vështruar drejt në fytyrë, ai tha me gjysëmzëri: -Jam për në Amerikë, Linda. Për dy orë niset avioni. Kam plot punë për të bërë në aeroport dhe nuk më premton koha. Linda rrotulloi vetëm pak sytë pa lëvizur fare dhe vështroi fytyrën e tij të zverdhur, jo të skuqur nga turpi.

Me qënë se ai priste me dorën e zgjatur, ajo i tha me gjysëm zëri: – Udhë e mbarë! Kur ai e kuptoi se e dashura e tij prej dy vjetësh as do të çohej në këmbë, as do ta përshëndeste, ai e uli dorën dhe i tha: nuk është koha tani për të të shpjeguar pse po iki papritur. Një ditë do të shpjegoj dhe do të më kuptosh. Mos harro se të kam dashur shumë…

– Domethënë nuk më do më, – ia ktheu Linda pa lëvizur, por zëri i saj dukej se kalonte përmes një dhimbjeje të brendëshme, që as ajo nuk e kuptonte tamam… – Kur ai kapërceu pragun e lokalit, Linda u ngrit me vrull, pa u kuptuar se ishte me inat apo e shqetësuar.

Kur doli te dera e pa se ish-i dashuri i saj ecte me hapin e një të penduari apo të sëmuri.. – Udha e mbarë, – i tha ajo dhe ngriti dorën. Ai u kthye me vrull, vështroi me sy të hapur tej mase dhe i valviti dorën. Në sytë e tyre u panë riga lotësh. Që të mos e mbante gjatë, Linda u kthye brenda, ndërsa ai mbeti pak i ngrirë në vend. Dashuria mbërrin atëherë kur nuk e presim, atëherë kur as nuk e kemi kërkuar dhe as nuk e kemi zgjedhur. Kërkimi i dashurisë nuk na çon kurrë te një partner i përshtatshëm ose i përsosur. Vetëm krijojnë mall dhe fantazi. Dashuria nuk është kurrë jashtë nesh, ne e mbajmë atë brenda nesh. Dhe momentet më të bukura përmblidhen në momente të bukura brenda nesh…

Kur Linda u ul sërish te tavolina e saj dhe rrufi kafen pa shije, që iu duk si helm, gruaja e veshur me të bardha iu drejtua papritur: – Ju kuptoj, – tha ajo ndërsa mjekja u kthye e befasuar prej saj.

Ajo në fakt asgjë nuk kptonte, por thjesht donte të jepte një përgjigje me vend. Quhej Suzana. Ishte një prej klienteve të rregullta të kafenesë, që sapo kishte mbushur 35 vjeç. Ajo ishte mësuesë anglishteje në gjimnazin “Sami Frashëri”. Gjithmonë para se të shkonte në punë, kalonte për një kafe në atë lokal, që e quante të qetë. Por atë ditë ishte e diel dhe ajo kishte dalë me qejf, pasi kishte mbaruar punët e shtëpisë.

– Po ai ç’u bë? Ku shkoi tani, që nuk u kthye me ty? – pyeti Suzana, duke luajtur me filxhanin në dorë, sikur nuk kishte shumë ineteres.

– Në Amerikë, – tha Linda, duke shfryrë.

– Domethënë i dashuri yt zgjodhi punën, ë? Se në Amerikë do të shkojë për punë apo jo. Suzana e kishte dhunti që të dilte drejt e në temë.

– Jo, nuk është ashtu, – kundërshtoi Linda.

– Thua? Por, në Amerikë shkoi ama, – nguli këmbë Zana, që s’po arrinte të kuptonte Lindën.

– A nuk e kuptove kur të shpjegova? – tha Linda, gati për të shpërthyer.

– Cilën pjesë? – Unë doja t’i thosha ”mos shko”, por isha tepër krenare.

– Pak femra do ta pranonin këtë që sapo the! – ia pat Suzana, që u mbështet pas, humbi ekuilibrin dhe pothuajse desh ra nga karrigia.

Atëherë Linda filloi ta merrte seriozisht Suzanën. Bile iu duk një grua inteligjente që mund të bisedohej me të. Po një drithmë e fortë ia përshkoi krejt trupin. Edhe pse ngjante si një shpërfillje mizore e ndjenjave të saj, linda filloi me shpjegimin.

– Kemi dy vjet të lidhur, por asnjë herë nuk kemi folur seriozisht. Sot e kishim lënë për një “bisedë serioze” dhe prisja të më thoshte: “ A do të martohesh vërtetë me mua?” apo “kur do ta lëmë datën e martesës”, por ai më tha papritur se i vajti vonë, pasi i ikte avioni.

– Mos vallë…- filloi Suzana, por Linda ia preu shkurt: – Do të thuash se mos ka ndonjë të dashur atje, por përgjigja ime është JO. Absolutisht JO.

– Atëherë diçka tjetër e preokupon, – tha Zana. – Më duhet të iki tani, – iu përgjigj Linda dhe brofi në këmbë. Hodhi çantën në krahë dhe u bë gati ta linte lokalin.

– Mos ka ndonjë hall tjetër, moj korbë, – ndërhyri kamarierja nga banaku, që ishte e motra e pronarit. Linda shtangu pak, por më serioze dhe krenare se kurrë doli inga lokali…

– Mos e humb shpresën doktoreshë. Mund të ketë dhe ndonjë hall, aq më keq ndonjë problem. Doktoresha ktheu fytyrën nga profesorja sikur ajo të ishte fallxhore.

– Mos u huto, Linda, se dëgjova djaloshin, që ta foli emrin ashtu. Tek ne punë janë shumë të ngatrruara. Linda u ktheu shpinën dhe dol inga lokali, duke thënë me vete: Edhe kjo… Mendova se ishte profesore jo fallxhore…

FUNDI I PJESES SE DYTE.

Nazmi Rrahmani është shkrimtari që ka patur dhe vazhdon të ketë një numër të madh lexuesish, sidomos në Kosovë. Tek shkollarët e mesëm është pa dyshim më i njohur, por është i lexueshëm për të gjitha shtresat shoqërore dhe për të gjitha moshat. Rrahmani është ndër autorët e paktë të letërsisë së sotme shqiptare, që shkruan vetëm llojin e prozës së gjatë, romanin. Për nga formacioni stilistik është i shkollës realiste klasike, por i një realizmi të përafërt me atë të narracionit dokumentar.

Nazmi Rrahmani lindi më 7 maj 1941 në Bellofcë të Podujevës. U shkollua në Podujevë dhe në Prishtinë. Studimet për gjuhë dhe letërsi shqipe i kreu në Prishtinë. Pas studimeve punoi si gazetar në Radio-Prishtina e më pas te gazeta “Rilindja”, për të vazhduar në redaksinë “Jeta e Re” dhe më pas në redaksinë e botimeve “Rilindja”. Aktualisht jeton në Prishtinë. Ka botuar romanet:
Malësorja, 1965, Pas vdekjes (Kthimi i njeriut të vdekur), 1975, Tymi i votrës së fikur, 1969, Toka e përgjakur, I,I1,1973, Rruga e shtëpisë sime, 1978.

Lexuesit e shumtë të N. Rahmanit, fare lehtë mund ta identifikojnë mjedisin e fshatit të Llapit dhe Gollokut, që është thuajse i njëjtë me botën fshatare të kësaj hapësire etnike. Për më shumë, lexuesi i kësaj hapësire është në gjendje të identifikojë personazhet dhe fatet e tyre të ngjashme, familjet dhe bëmat e vërteta, kohën dhe parashenja të tjera të këtij mjedisi. Autori, me këtë rast, në romanet e veta i ndërlidh, i përplotëson historitë dhe bëmat, fatet e personazheve të shumtë përmes sajimeve krijuese imagjinative. Ngjarjet e rrëfyera nga njerëzit dhe për njerëzit e kësaj hapësire kosovare shtrihen brenda harkut kohor që kap gati gjysmën e parë të shekullit njëzet dhe janë pasqyrë dhe dokument i fshatit të atëhershëm, e pjesërisht dhe të atij të sotëm. Akoma më saktë: fati individual dhe fati kolektiv në këtë sagë narrative romanore ndërlidhet me atë të shqiptarëve mes dy luftërave botërore, e që arrin deri në ditët tona. Edhe atëhere kur në dukje fati i personazheve duket i izoluar, në fakt, është refleks i fatit kolektiv. Edhe pozita e rëndë e gruas (Hajrija, Malësorja), dhe skamja ekstreme, dhe vrazhdësia, brutaliteti deri në gjakmarrje, dhe shpërngulja, çrrënjosja nga trualli i të parëve, vihet në një sfond të përgiithshëm: mungesa e lirisë, jeta nën terrorin e pushtuesit.Lirisht mund të thuhet se letërsia që shkruan Nazmi Rrahmani është e angazhuar në kuptimin e mirë të fjalës, angazhim me sens të humanizmit dhe të marrëdhënieve mes njerëzve. Për pozicionimin e shkrimtarit ndaj realitetit, për vizionin e tij jetësor dhe filozofik, vlen të sjellim një mendim nga studimi monografik i Sabri Hamitit: “… realiteti është edhe jashtë nesh edhe në ne. Ai ekziston në vetëdijen e njeriut të vetëm në formën e njëmendësisë, në formën sa njeriu mund ta njohë”. Në veprën letrare, në roman, kjo shkallë e përngjasimit me realitetin, nuk mbetet në nivelin e njohjes, por merr një trajtë më individuale, subjektive dhe manifestohet si qëndrim i individit. Duke u menduar t’i shmanget këtij subjektivizmi, Nazmi Rrahmani i ndërthur ndodhitë dhe idetë qenësore në vepër rreth një boshti themelor, personazhit, të cilin e vendos në një mjedis të caktuar jetësor. Plkërisht nga ky kontekst tërësor i realitetit, autori nxjerr personazhe që përputhen plotësisht me perspektivën e zërit autorial të tekstit.
Angazhimi i shkrimtarit kështu shtrihet në të gjitha sferat e teknologjisë narrative, si në përzgjedhjen e ngjarjes tërësore, në renditjen dhe kronologjinë e tyre, në paraqitjen dhe përshkrimin e mjedisit, në emërtimet e personazheve dhe toponimet gjeografike, në ndërhyrjen e personaliteteve historike e kombëtare.

Rruga e Shtëpisë sime (analizë)

Romani i gjashtë i Nazmi Rrahmanit Rruga e shtëpisë sime, është rrëfim mbi fatin e kosovarëve të çrrënjosur me dhunë nga pushtuesi sllav, gjatë viteve tridhjetë të këtij shekulli; vendosja e tyre diku në Anadollin e Turqisë dhe rikthimi i pjesës së mbetur gjallë të kësaj familjeje në vatrën e vet stërgjyshore. Kryetari i kësaj familjeje të shpërngulur të Llapit, në vitet 1911-12, kishte qenë luftëtar kundër pushtuesit osman, dhe tani, i pafuqishëm ndaj terrorit të pushtuesit të ri, kërkon strehim dhe shpëtim tek armiku i dikurshëm. Do të jetë kjo një golgotë tragjike që këtë famille e sjell në kufi të shuarjes fizike: vdesin gati të gjithë anëtarët e saj njëri pas tjetrit në dhè të huaj, duke ëndërruar kthimin tek fshati i lindjes, me emrin “Përroi i Keq” (dhe fshati, njësoj si titulli i romanit, ka emërtim simbolik).
Fjala e fundit, amaneti i fundit i secilit përpara vdekjes është: “kthehuni”, amanet ky të cilin do ta shpjerë në vend Bajrami, i biri i Babës. Bajrami, që si fëmijë është dëshmitar i aktit të çrrënjosjes, e ngjall ëndrrën e kthimit tek djali i vet i lindur në Anadoll. Një ditë, kur mbetet fill vetëm me të birin, Shpëtimin, ai vendos të kthehet duke e sjellë në vend porosinë e të gjithëve, por dhe ëndrrën e vet më të madhe.
Romani “Rruga e shtëpisë sime”, për nga teknika e narracionit shënon kthesë dhe përvojë të re në rrugën krijuese letrare të Nazmi Rrahmanit. Rrëfimi romanor në këtë vepër kryesisht mbështetet në evokimin e kujtimeve. Narracionin e bart dhe e udhëheq kryepersonazhi, që sipas mendimit të kritikut Sabri Hamiti, arrin shkallën e heroit (arrin të realizojë ëndrrën e shumë personazheve dhe të tejkalojë shumë pengesa drejt këtij udhëtimi dramatik dhe tragjik) Bajrami i ka të gjalla kujtimet e shpërnguljes dhe pjesën e kaluar në fshatin llapian Përroi i Keq. E mban mend dhe rrëfen për terrorin serb, si dhe për futjen e krimbit të dyshimit midis banorëve të Përroit të Keq, të cilët i bashkon, përkatësisht i ndan ura. Është Përroni simbolik që fut dyshim e mosbesim mes banorëve, që e ndan hapësirën etnike, me çfarë krijon konotacione metaforike për mosbesim dhe ndarje globale etnike, shpesh me pasoja tragjike.
Kryepersonazhi rrëfen pjesën e rrugëtimit dhe jetën në vend të huaj, goditjet tragjike të njëpasnjëshme dhe aktin e kthimit, që është pikëvrojtimi i narracionit. Autori e ka zgjidhur pikërisht Bajramin për perspektivë narrazioni, meqë ai bart me vete dhe botën, dramën e Babait, por synon që atë ta përcjellë tek trashëgimtari, pasardhësi, duke mbuluar kështu dy krahë kohorë.

Derisa te tipi i romanit “Malësorja” autori rrëfen duke ecur, duke e ndjekur rrjedhën e bëmave, të njerëzve, kryepersonazhi që me këtë rast është dhe narrator i romanit “Rruga e shtëpisë sime”, rrëfen pasojat e bëmave të dikurshme. Te tipi i parë narrativi karakteret lindin dhe formohen gjatë ecurisë së tekstit, ndërsa tek tipi i dytë ara janë të gatshëm, me tipare të caktuara të karakterit, vetëdijes, filozofisë jetësore. Tek tipi i parë i romaneve të këtij autori, kryesisht rrëfehet në vetën e tretë, me dialogë të paktë, gati në nivel sentencial, kurse te romani “Rruga e shtëpisë sime” rrëfen kryepersonazhi në vetën e parë. Dialogu në këtë roman është i llojit evokativ (Më kujtohet, mbaj mend, etj … ) dhe zhvillohet mes Babës, Birit dhe nipit, por shpesh edhe mes uni-t të dyzuar të kryepersonazhit, realizuar si monolog i dialogëzuar. Pra, dallimi mes njërit tip të romaneve të këtij shkrimtari dhe tipit tjetër është në rrafsh të proçedimit krijues, kurse si bindje dhe vetëdije e krijuesit, për rolin e artit letrar në jetë, për ndikimin e tij në botën e njeriut, në filozofinë e të qenit dhe të ekzistencës, teksti është i formësuar dhe mbetet unik për tërë veprën letrare të Nazmi Rrahmanit.

– Po pse e bën atë fytyrë, sikur unë jam e vetmja që po të besdis, – kërceu Linda.

– Unë s’po mendoj ashtu, – iu përgjigj Besniku butësisht. Ajo gjithmonë i fliste shkurt, Niku.

– Ashtu mendon, që ç’ke me të! – tha ajo me këmbëngulje. Me buzën e poshtëme të nxjerrë si gjithmonë përpara, ai e shmangu shikimin e saj dhe nuk iu përgjigj më. Qëndrimi pasiv i Nikut e inatosi vajzën edhe më tepër.

– Ti do që ta them unë, apo jo? – u spërdrodh ajo. Vajza rrufiste kafenë, që e kishte humbur krejt ngrohtësinë, dhe gjëndja shpirtërore iu nxi edhe më, tek mbeti pa pjesën më të ëmbël të atij takimi. Djaloshi pa përsëri orën dhe llogariti sa kohë kishte akoma deri në orarin e nisjes. Për pak do t’i duhej të largohej nga kafeneja. I pazoti për të mbledhur veten, gishtat iu endën përsëri mbi vetull, – një zakon i tij sa herë binte në mendime të errëta. Vajzës iu thellua ajo gjëndje pakënaqësie e padurimi, vetëm nga që e shikonte se ai e kishte gjithmonë mëndjen te ora. E shkujdesur, uli filxhanin mbi tavolinë, e ai kërciti fort kur preku pjatën. Krrau! Djali u tremb nga zhurma e lartë. Gishtat që patën qënë të zënë me përkëdheljen e vetullës së djathtë, u zhytën mes flokëve. Mirëpo, më pas, u mbush me frymë, u mbështet te mbështetsja dhe e vështroi në sy. Befas, fytyra e tij kishte gjetur qetësinë. Kaq i dukshëm ishte ndryshimi në fytyrën e djaloshit, saqë vajza u step. Uli sytë poshtë në prehër dhe këqyri duart e veta. Djaloshi, që mbante merakun e kohës, nuk priti që vajza t’i ngrinte sytë.

– Dëgjo tani…, – ia nisi ai. Nuk murmuriste më, dukej sikur e kishte mbledhur veten e fliste me një zë të shtruar e të vendosur.

Mirëpo, sikur donte t’u vinte fre fjalëve të tij të mëpasshme, pa i ngritur as sytë, ajo ia preu: – Pse nuk ikën më mirë? Ajo që e kishte dashur shpjegimin, tani nuk donte më ta dëgjonte. Djaloshi qëndroi pa lëvizur, a thua se vetë koha kishte ndalur.

– Sikur të duhej të ikje, – tha ajo si fëmijë idhnak. Ai e vështroi i hutuar, sikur të mos kuptonte ku donte të dilte ajo. Sikur ta kishte kuptuar dhe vetë se sa kalama dhe e pakëndshme tingëlloi, ajo hoqi gjithë siklet sytë nga djaloshi dhe kafshoi buzën. Ai u ngrit nga karrigia dhe i foli kamarieres që po qëndronte pas banakut.

– Më fani, desha të paguaj, – tha me zë të butë. Djaloshi u zgjat të merrte faturën, por dora e vajzës qëlloi më e shpejtë dhe i rëndoi sipër. “Do qëndroj edhe pak… e paguaj unë”, kishte ndërmend të thoshte ajo, por ai e kishte tërhequr faturën nga poshtë pëllëmbës së saj dhe zuri të ecte drejt arkës.

– Të gjitha bashkë, faleminderit, – i tha Niku kamarieres.

– Lere të thashë, – thirri Linda. Pa lëvizur nga karrigia, vajza i zgjati dorën djaloshit, mirëpo ai nuk pranoi ta shihte në sy. Nxorri një kartëmonedhë dhjetë mijëshe nga portofoli.

– Mbajeni kusurin, – i tha kamarieres, duke i zgjatur kartëmonedhën bashkë me faturën. Djaloshi ktheu fytyrën e tij të mbushur me trishtim për të qindtën e sekonndës nga vajza, e më pas mori çantën dhe u largua…

– Gjitmonë i nxituar ti. Asnjë herë nuk e kemi pirë kafen tamam. E di se ke dhe punë të vështirë, por jo më të vështirë se unë, – monologoi Linda dhe e la tavolinën…

– As kur jemi njohur, – thua. – Atëherë ishim thjesht shokë. Pastaj ku na linte puna, të rrinim shumë bashkë.

– Eh, ende nuk ia kishim marrë dorën…Tani kanë kaluar dy vjet…

Linda kishte mësuar tri gjuhë të huaja që në shkollë të mesme: anglishten, italishten, që e kishte mësuar më shumë nga televizori dhe gjermanishten me një vullnet të hekurt në shkollën e mesme të gjuhëve të huaja. Kështu ajo mundi të vazhdonte studimet universitare për mjekësi në një universitet të njohur në Gjermani: Universiteti i Lirë i Berlinit. E veçanta e këtij universiteti ishte se në të gjitha degët u mëshohej mjaft njohurive informatike. Pasi u vlerësua si ndër më të mirat në Universitetin e Mjekësisë, ajo u kthye pa mëdyshje në vendin e vet dhe zuri punë në spitalin “Nënë Tereza”. Shpejt filluan t’i besonin edhe drejtimin e projekteve të ndryshme… Ajo ishte etaloni e femrës së mençur karrieriste. Por kishte edhe një bukuri mbi mesataren. Flokët e shndritshëm i binin deri poshtë supeve dhe ngjanin si një kurorë drite. Pavarësisht se nuk i kushtonte ndonjë rëndësi veshjes, trupi i jashtëzakonshëm binte lehtësisht në sy. Si ato modelet e revistave të modës, ajo qe bërë një grua e bukur, që tërhiqte pas vetes vështrimin e gjithkujt. … E tillë ishte, femër inteligjente dhe e bukur. Tjetër gjë pastaj në se ajo vetë e kuptonte. Në të shkuarën, Linda nuk u kishte kushtuar rëndësi të tilla gjërave – kishte rrojtur veç për mësimet dhe më pas punën. Sigurisht kjo nuk nënkuptonte se ajo nuk kishte qënë e lidhur më parë. Thjesht për të, të dashurit nuk kishin qënë aq të rëndësishën sa puna. “Kam punën të dashur”, thoshte gjithmonë, duke sprapsur shumë meshkuj që i vardiseshin. Njësoj sikur të kishte fshirë një grimcë pluhuri. Djali me të cilin kishte folur më tepër ishte Besniku, që shkurt ajo i fliste Niku. Edhe ai kishte qënë student mjaft i mirë në informatikë dhe ishte punësuar në një kompani private. Tre vjet më i ri në moshë Niku ishte i fejuari i saj: eh, ishte. Ishin takuar dy vjet më parë nëpërmjet një klienti dhe njëkohësiht pacienti i përbashkët.
Dy javë më pas, Niku i kërkoi Lindës të takoheshin përsëri për një bisedë serioze. E lanë për të dielën e ardhme. Ajo kishte arritur në takim e veshur me një fustan elegant ngjyrë rozë të çelët, një pardesi pranverore ngjyrë kremi, si dhe një palë sandale të bardha, duke kapur syrin e gjithë meshkujve ku kalonte rruga. Kjo ishte një veshje krejt e re për Lindën, e cila ishte kaq e dhënë pas punës sa që, para se të lidhej me Nikun, nuk kishte rroba të tjera veç kostumeve të punës. Edhe në takimet e dashurisë me Nikun, kostume kishte veshur – tekefundit, të shumtat e herëve ata pas pune takoheshin. Niku kishte thënë “bisedë serioze” dhe Linda e kishte marrë si diçka speciale, ndaj, e mbushur me shpresë, e pati blerë atë veshje. Ata mbërritën në kafenenë ku e patën lënë, por në dritare gjetën një tabelë ku thuhej se qe mbyllur. Linda dhe Niku u zhgënjyen pasi kjo kafene do të kishte qënë ideale për një bisedë serioze, sepse çdo tavolinë ishte në një kthinë të veçuar. Të shtrënguar që të gjenin një tjetër vend të përshtatshëm, pikasën një tabelë të vogël në një rrugicë të qetë. Me që ishte poshtë në bodrum, nuk kishin si ta dinin si ishte nga brenda, por Lindën e tërhoqi emri që vinte nga teksti i një kënge, të cilën ajo e kishte kënduar kur ishte fëmijë, ndaj ranë dakord që të hynin brenda… Linda u pendua sa shkeli brenda. Kafeneja qe më e vogël nga ç’e kishte përfytyruar, aq sa arrinte të mbushej vetëm me dhjetë klientë, tre stola të lartë sa banaku dhe tri tavalina me nga dy vende secila.
Në se ajo biseda që bluante Linda në mendje nuk do të bëhej me pëshpërima, atëhere kishte për t’u dëgjuar çdo gjë. Po aq e bezdiste mostejçimi i dritës prej cohës së abazhurëve… jo, nuk i pëlqente aspak ai vend. Vend për pazare të pista… Kjo ishte përshtypja e parë e Lindës për kafenenë.

VIJON