Ylli amerikan i popit Taylor Swift është shpallur “Njeriu i Viti” nga revista prestigjioze amerikane Time të mërkurën.

VOAL- “Të zgjedhësh njeriun e vitit, dikë që përfaqëson tetë miliardë njerëzit në planet, nuk është detyrë e lehtë. Ne zgjodhëm gëzimin, dikë që solli dritë në botë në vitin 2023”, tha regjisori Sam Jacobs, drejtpërdrejt në X dhe NBC.

Time e shoqëroi zgjedhjen me tri kopertina që portretizonin Swift-in – një me macen Benjamin Button të strukur mbi supe – dhe me një intervistë të rrallë me këngëtaren 33-vjeçare, e cila deri tani ka qenë shumë e rezervuar në raportet e saj me mediat.

Taylor, në zgjedhjen e Time, mundi tetë finalistë të tjerë: figura në skenën ndërkombëtare si presidentët rus Vladimir Putin dhe presidenti kinez Xi Jinping, Mbreti Charles III, kreu i Fed Jerome Powell, CEO i OpenAI Sam Altman dhe gjyqtarët të cilët po nxjerrin në gjyq Donald Trump.

Në garë ishte edhe kukulla Barbie, e sjellë në ekranin e madh nga regjisorja Greta Gerwig në filmin me Margot Robbie dhe Ryan Gosling.rsi-eb

Regjisori dhe skenaristi Bujar Kapexhiu i ftuar në studion e News24 ka folur për figurën e aktorit të mirënjohur Mirush Kabashi, i cili sot u nda nga jeta në moshën 75-vjeçare.

Ai u shpreh se largimi i tij nga jeta është është një humbje e madhe për të gjithë dhe për artin shqiptar, pasi sipas tij ai ishte një ndër aktorët më të talentuar të kombit.

Kapexhiu kujtoi figurën e Kabashit duke thënë se ky i fundit ishte i çuditshëm sepse që në momentin që i dorëzoje materialin kishte emocion dhe përkushtim ndryshe nga aktorë të tjerë.

Ai tha më tej se kur vinte në sheshin e xhirimit ose në skenë jo vetëm që e kishte në perfeksion rolin, por shtonte edhe gjëra të reja.

“Ikja e Mirushit është një humbje e madhe për të gjithë, por edhe për artin shqiptar pasi ishte një ndër aktorët më të talentuar të këtij kombi. Iku, por la shumë. Në thesarin e artit shqiptar ka lënë shumë dhe jeta e tij artistike është shkollë për të gjithë.

Mirushi ishte i çuditshëm, ishte krejt i veçantë sepse që në momentin që i dorëzoje materialin kishte një emocion dhe përkushtim. Mënyra se si punonte, ishte e jashtëzakonshme. Ishte e rrallë me aktorët e tjerë. Ai vërtet ishte i talentuar, por i besonte punës dhe jo talentit.

Kur vinte në sheshin e xhirimit ose në skenë, jo vetëm që e kishte në perfeksion rolin, por edhe gjëra të reja. Ai kishte me shumë fisnikëri dhe dashamirësi vërejtje, pra punonte jo vetëm për vete, por shtonte  edhe për të tjerët me të cilët punonte.

Ai ishte i vështirë për regjisorët, pasi si ishte në një dubël nuk ishte në një tjetër. Improvizonte gjëra shumë të bukura, saqë regjisori e kishte të vështirë kë të zgjidhte. Ai përpunonte tekstin e autorit në mënyrë të përkryer. Me Mirushin ishte e vështirë të bëje shaka, edhe kur ishte problemi për të qeshur ai e bënte kaq seriozisht sa ta impononte punën dhe seriozitetin” u shpreh Kapexhiu.

Në 3 dhjetorin e 1926-ës në teatrin Nacional të Kohës në Tiranë mbahet i pari koncert recital. Ludovig Naraçi mbërrin nga Austria me profesorin e konservatorit të Vjenës Emanuel Scharfberg. 97 vite më pas në opera koncerti kujtohet si ngjarje.

“Bëri recitalin e parë në Shqipëri. Ishte 23 vjeç në vitin 1926. Erdhi në Tiranë nga Vjena e Praga dy qytetet ku zhvilloi kulturën e tij muzikore. Erdhi asokohe në një ditë të zakonshme të datës 3 dhjetor 1926”,- tha maestro Zhani Ciko.

Violinisti Naraçi, më vonë do të bëhej një nga emrat më në zë të mësimdhënies, krahas Jorgjia Trujës, duke shënjuar brezin e atyre që ndërtuan edukimin muzikor shqiptar.

“Personalisht kam arritur ta njoh në ato vitet e hershme të Liceut Artistik. Për ne ishte një qenie mbinjerëzore dhe është një nga pionerët e artit të interpretimit në Shqipëri” tha muzikologia Zana Shuteriqi

Pjesë nga koncerti i tij për violinë, u luajtën në hollin e Teatrit të Operas, ndërsa matineja përkujtimore synon të sjellë në vëmendje nismëtarët e artit në vend.bw

VOAL- Maria Callas (e lindur Maria Anna Cecilia Sofia Kalogeropoulos), mbretëresha e padiskutueshme e operës e quajtur herë pas here si Diva, Hyjnore, Perëndeshë dhe të ngjashme, ka shumë të ngjarë të ketë lindur më 2 dhjetor 1923, megjithëse lindja e saj është e rrethuar nga një mister thelbësor (disa thonë ishte 3 ose 4 dhjetor). E vetmja siguri është qyteti, Nju Jorku, Fifth Avenue, ku jetonin prindërit e saj – Georges Kalogheropoulos dhe Evangelia Dimitriadis – me origjinë greke.

Zanafilla e këtij konfuzioni në lidhje me datat gjendet në faktin se, me sa duket, prindërit, për të kompensuar humbjen e djalit të tyre Vasilit, i cili vdiq gjatë një epidemie tifoide kur ishte vetëm tre vjeç, do të kishin dashur një djalë, aq sa e ëma kur mësoi se kishte lindur një vajzë, ditët e para nuk donte as ta shihte, ndërsa babai as që u mundua ta regjistronte në gjendjen civile.

Gjithsesi, fëmijëria e saj ishte e qetë, si ajo e shumë vajzave të moshës së saj, edhe nëse më parë, vetëm në moshën pesë vjeçare, një ngjarje tragjike i kërcënoi t’i jepte fund jetës: e goditur nga një makinë në Rrugën 192 në Manhatan, ajo mbeti në koma për njëzet e dy ditë para se të shërohet.

Maria kishte një motër më të madhe gjashtë vjeçare, Jakinthy, e njohur si Jackie, e preferuara në familje (fati i vetëm… Jackie do të jetë pseudonimi i Jacqueline Kennedy, gruaja që do t’i heqë partnerin). Xheki gëzonte çdo privilegj, si marrja e mësimeve të këndimit dhe pianos, mësime që Maria u detyrua t’i dëgjonte vetëm nga pas derës. Me ndryshimin se ajo mundi të mësonte menjëherë atë që mësonte motra e saj me kaq vështirësi. Nuk është rastësi që vetëm në moshën njëmbëdhjetë vjeçe mori pjesë në emisionin radiofonik “Ora e dilentanti”, duke kënduar “La Paloma” dhe duke fituar çmimin e dytë.

Maria e kultivon pasionin e saj për belkanton edhe kur nëna e saj, pas divorcit, vendos të kthehet në Greqi, duke marrë vajzën me vete.

Në vitin 1937 ajo hyri në Konservatorin e Athinës dhe, në të njëjtën kohë, përkreu aftësitë e tij në greqisht dhe frëngjisht. Këto nuk do të jenë vite të lehta për Callas-in shumë të re: mjerimet e okupimit dhe urisë, dhe më pas pushtimi, pas luftës, i lirisë, i një ekzistence përfundimisht paqësore dhe komode. Sukseset e para janë pikërisht në Greqi: “Cavalleria Rusticana” në rolin e Santuzza-s dhe më pas “Tosca”.

Megjithatë, Callas ka në zemër Nju Jorkun dhe mbi të gjitha babain e saj: kthimi në Shtetet e Bashkuara për ta përqafuar dhe mbi të gjitha nga frika se mos i hiqet shtetësia amerikane është qëllimi i saj kryesor. Kështu ajo arrin tek babai i saj: do të jenë dy vite jo veçanërisht të lumtura (të lavdive artistike) që do ta shtyjnë Maria Callas, edhe një herë, të “arratiset”. Është data 27 qershor 1947 dhe destinacioni është Italia.

Callas largohet nga Shtetet e Bashkuara “ende shumë e varfër”, siç tha vetë, me 50 dollarë në xhep dhe pak rroba. Me të janë Luisa Bagarotzy, gruaja e një impresario amerikan dhe këngëtari Nicola Rossi-Lemeni. Destinacioni ishte Verona ku Maria Callas do të kishte takuar bashkëshortin e saj të ardhshëm, Giovanni Battista Meneghini, një adhurues i veprave të artit dhe ushqimit të mirë. Kishte një diferencë 37 vjeçare mes tyre dhe Callas, ndoshta, nuk e ka dashur kurrë burrin me të cilin u martua më 21 prill 1949.

Italia i sjell fat sopranos së etur. Verona, Milano, Venecia kanë privilegjin të dëgjojnë “Gioconda”, “Tristan dhe Isolde”, “Norma”, “I Puritani”, “Aida”, “I Vespri siciliani”, “Il Trovatore” e kështu me radhë. I lindin miqësi të rëndësishme, thelbësore për karrierën dhe jetën e saj. Antonio Ghiringhelli, superintendent i La Scala, Wally dhe Arturo Toscanini, Mjeshtri i njohur i orkestrës, mbeti i mahnitur dhe i mrekulluar nga zëri i sopranos së madhe, aq sa do të kishte dashur ta dirigjonte në “Makbeth”, por kryevepra e Verdit, për fat të keq, nuk u vu në skenë në La Scala.

Callas, duke folur për Renata Tebaldin, deklaroi: “Kur mund të këndojmë Valkyrie dhe Puritanët krah për krah, atëherë mund të bëhet një krahasim. Deri atëherë do të ishte sikur të krahasonim Coca Cola me shampanjën”.

Dashuritë e reja, pasione të reja hyjnë në jetën e Callas (jo vetëm artistike). Luchino Visconti që e drejtoi në Milano, në vitin 1954, në “Vestale” të Spontinit, Pasolini (të cilit Callas i shkroi letra të shumta për ta ngushëlluar për arratisjen e Ninetto Davolit), Zeffirelli, Giuseppe di Stefano.

Italia nuk është e vetmja vendlindje e zgjedhur për sopranon e famshme. Triumfet dhe brohoritjet entuziaste pasojnë njëra-tjetrën në të gjithë botën. Londër, Vjenë, Berlin, Hamburg, Shtutgart, Paris, Nju Jork (Metropolitan), Çikago, Filadelfia, Dallas, Kansas City. Zëri i tij magjeps, prek, mahnit. Arti, thashethemet dhe bota janë të ndërthurura në jetën e Maria Callas.
1959 është viti i ndarjes me bashkëshortin. Falë mikes së saj Elsa Maxwell, miliardere amerikane, ajo u takua me pronarin grek të anijeve Aristotle Onassis. E tyre do të jetë një dashuri shkatërruese “e shëmtuar dhe e dhunshme” siç e përcaktoi ajo vetë. Vite pasioni, dashurie të shfrenuara, luksi dhe rrënimi. Një njeri që do ta bëjë Callas të vuajë shumë.

Nga bashkimi i tyre lindi një fëmijë, Homeri, i cili jetoi vetëm disa orë, i cili ndoshta do të kishte ndryshuar rrjedhën e historisë së tyre të dashurisë.

Pas vitit 1964 filloi rënia e këngëtares, edhe pse ndoshta më shumë në kuptimin psikologjik sesa artistik. Aristotle Onassis e braktis atë për Jacqueline Kennedy. Lajmi i arrin përmes gazetave si një goditje e tmerrshme dhe që nga ai moment do të jetë një zbritje e vazhdueshme drejt harresës. Zëri i saj fillon të humbasë shkëlqimin dhe intensitetin e tij, kështu që “hyjnore” tërhiqet nga bota dhe strehohet në Paris.

Ajo vdiq më 16 shtator 1977 në moshën 53-vjeçare. Pranë saj është një maxhordom dhe Maria, shërbyesja besnike e shtëpisë.

Pas vdekjes së saj, rrobat e Maria Callas, si ato të Margherita Gautier, dolën në ankand në Paris. Asgjë nuk ka mbetur prej saj: madje edhe hiri i saj u shpërnda në Egje. Megjithatë, në varrezat Pere Lachaise në Paris (ku janë varrosur shumë emra të tjerë të rëndësishëm të politikës, shkencës, argëtimit, kinemasë dhe muzikës) ka një pllakë në kujtim të saj.

Zëri i saj mbetet në regjistrime, të cilat u dhanë jetë në mënyrë unike shumë personazheve tragjikë dhe të pakënaqur./Elida Buçpapaj

Zyliha Miloti mes pikëllimit ka kujtuar kontributin e kolegut të saj, Zef Deda, i cili u nda nga jeta dje në moshën 73-vjeçare.

Në një prononcim për mediat, Milot tha se Shkodra dhe Shqipëria janë zgjuar sot pa një artist të madh.

“Sot Shkodra jonë e dashur është zgjuar pa një artist të madh, pa një ikonë. Zef Deda është personalitet i artit shqiptar. Ai ka lindur me qenë artist. Që në moshën 5-vjecare ka dalë në skenën e Migjenit. Babai i tij ishte piktor. Me Zefin kam punuar mbi 50 vite në skenë, kemi qëndruar më shumë se në shtëpi dhe gjysmë fjalë se kemi bërë. Zoti ia kishte falur talentin atij artisti në të gjithë drejtimet. Për mua është ça t’ju them..këngëtar, instrumentist, të gjitha të dhënat që mund të ketë një artist, ia kishte falur Zoti, Zef Dedës. Zefi fizikisht nuk ekziston më, por jeton me vepra. Nuk lind më një Zef Dedë. Zefi kishte një karakter të veçantë. Ishte shumë i dashur, gazmor, krijonte para shfaqjes atmosferë, këndonte dhe bërtiste. E kemi quajtur alegria e estradës, Guseppe, beniamini i estradës. Zhurmaxhiu, i shkathtë, kavalier. Është humbje e madhe, për familjen, Shkodrën, dhe gjithë shqiptarët.”, tha aktorja e pikëlluar.

Fjalë zemre dedikuar babait të tij të ndjerë. Aktori i humorit, Julian Deda ka mbajtur një fjalim prekës kushtuar Zef Dedës, që u nda nga jeta dje pas një beteje me një sëmundje të rëndë.

Pasi vlerësoi rolin e tij si baba, por edhe si artist, Julian Deda kërkoi një duartrokitje të fundit për Zef Dedën nga vendi që për të ishte shtëpia e tij e dytë, teatri Migjeni në Shkodër.

“Ju falënderoj shumë. Kam dëshirë që të falënderoj Zef Dedën për atë që ishte. Babai i jashtëzakonshëm, burrë i jashtëzakonshëm, gjysh i jashtëzakonshëm, artist i madh. Nuk e di se sa duhet të mundohemi të ruajmë emrin e mirë që ka dalë prej Zefit. Shpresoj t’ia dalim, me ndihmën edhe të babait nga lart. Me punën e tij, me moralin e tij dhe me mënyrën se si është sjellë në jetë, na e ka bërë jetën edhe më të lehtë. E falënderoj nga zemra. Sot nuk di s’i t’i rreshtoj fjalët. Dua t’ju falënderoj dhe kolegët e babës. Jeni një brez që i keni ruajtur marrëdhëniet njerëzore. Jeni shembull për ne. Falënderoj nga zemra dhe publikun e tij. Sot meqë është hera e fundit që është në teatrin Migjeni, dua t’i dhurojmë një duartrokitje të fortë”, e mbylli fjalën e tij Julian Deda.

Kompozitori i njohur Osman Mula, në homazhet që po mbahen në nder të aktorit të njohur të humorit shkodran, Zed Deda, kujtoi këtë të fundit.

Ai tha për gazetarët se me Dedën ka pasur një miqësi disa vjeçare, që ka nisur që në fëmijëri.

“Më është dhimbsur shumë, të kalosh një jetë me të. I gjithë populli e kujton. Ai është një aktor i madh, i një trupe të madhe, i një skene të madhe, ku secili ka kujtuar një rol kryesor në fuqizimin e artit në Shkodër. Zefi është një nga interpretuesit më të mirë. Zefi futi në skenën e teatrit një interpretim ndryshe. Ai kishte një vokal të bukur dhe një shtrirje të madhe vokale.”, tha Mula.

Aktori i njohur Edmond Halili mes lotësh foli për miqësinë e tij prej vitesh me Zef Dedën, i cili u nda dje nga jeta pas një sëmundje të rëndë.

Ai tha për gazetarin e News24 Senad Nikshiqi se i kishte ngelur peng që nuk e kishte takuar ditët e fundit Zefin, madje që ky i fundit e kishte kërkuar.

“Kemi qenë që fëmijë bashkë që njihemi. Kemi qenë shok të mirë dhe kolegë. Kemi ndarë skenën. Nuk e takova kur bëra shfaqjen. Pasi u mora me gjithë organizimin. Pasi mbaroi shfaqja ika në shtëpi. Kur erdha në Shkodër nga ora 9 e 30 të mëngjesit, u futa te hyrja në kat të dytë, takova një djalë me çantë. Ai tha: Zefi na la. Më erdhi keq, se erdha nga Durrësi ta takoja, por…(qan). I kishte thënë: si nuk erdhi Mondi, nuk më takoi. Më ka përmendur në momentet e fundit. Më ka ngelur peng, më mirë mos të ma thoshte gruaja e tij (qan). Do më ngel peng tërë jetën.”, tha ai.