Sa monotoni
mërzi
kotësi
bezdi
neveri

në Tiranë
vetëm flihet
ose
ditë e natë
gogësihet

të lluqur
si zhaba
në lluksin e baltës dhe llucës
të shkelur nën shollën
dhe thundrën
e këpucës

në metropolin
e rrenës dhe përrallës
nën hënën dhe diellin
tallës

ku njerëzia
i djeg ditët pa dhimbje
në thatësirën
e indiferencës tribale
ku as pret as të presin
ku trupin dhe shpirtin
e shesin

ku nuk mendohet
as fantazohet
ku askush
nuk rebelohet
veç kënetohet
dhe i këndohet
shëmtimit

ku edhe zgjuar
flihet
dhe gogësihet
gjymtueshëm
shfytyrueshëm
trishtueshëm

nën orkestrën
monotone
të hiçit
që nuk e lëshon
skeptrin e
diçit

si gramafoni
bajat
që i shkretëron
ditët e jetës

mes gogësimave
të shëmtimit
prej moslëvizjes

nën marshin idiot
të rrumpallave
që e kthyen vendin
në gërmadhë

dhe populli u bë
shurdh-memec
sa keq
ajme, ajme
për dreq

Janis Ricos (gr. Γιάννης Ρίτσος; Monemvasia, 1 maj 1909 – Athinë, 11 nëntor 1990) ka qenë poet dhe komunist grek, veprimtar aktiv i qëndresës greke gjatë Luftës së Dytë Botërore. Ndonëse nuk donte të cilësohej si poet politik, është cilësuar “poeti i madh i së majtës greke.”

Biografia

U lind në Monemvasia, në krahinën e Lakonisë në Peloponez, ishte i katërti dhe më i vogli nga fëmijët e një familjeje pronarësh toke. Në moshën tetë-vjeçare nis të pikturojë, të shkruajë poezi dhe të luajë në piano. “Nëntë dritare kish në shtëpinë tonë dhe të gjitha hapeshin nga ana e universit”, do të ndërmendë ai më vonë vitet e fëmijërisë. Por, parajsa fëmijënore nuk vazhdon gjatë. Nga viti 1921, poeti i ardhshëm nis të njohë një mori fatkeqësish: familja rrënohet ekonomikisht, nëna dhe vëllai i madh vdesin para kohe, babai, që vuante nga trazime mendore, shtrohet në një spital psikiatrik. Vetë poeti do të kalojë tre vjet (1927-1930) në sanatorium për t’u kuruar nga tuberkulozi, sëmundje që e shoqëroi gjithë jetën. Këto ngjarje tragjike do të mbeten të pashqitshme nga vepra e tij poetike.

Një prirje vetjake dhe sidomos leximet e ndryshme të kësaj kohe e nxitin Ricosin të bëhet poet dhe revolucionar. Në vitin 1934, ai boton librin e tij të parë Traktori, i frymëzuar kryesisht nga futurizmi i Majakovskit dhe, një vit më vonë, librin Piramidat, dy vepra këto që realizojnë një ekuilibër të brishtë midis besimit tek e ardhmja, që bazohet mbi idealin komunist, dhe dëshpërimit vetjak. Në vitin 1936, poema e gjatë Epitafi shfrytëzon formën e poezisë popullore tradicionale dhe jep, nëpërmjet një gjuhe të thjeshtë, një mesazh prekës vëllazërimi. Muzika e Miki Theodhoraqisit më 1960-n, do ta bëjë këtë poemë ndezësin e revolucionit kulturor në Greqi.

Në vitet 1937–1940, Ricos boton librin Kënga e motrës sime. Me këtë rast, patriarku i letrave greke, Kostis Palamas, i shkruan Ricosit: “… Po mënjanohemi, Poet, që të kalosh.” Librat Simfoni pranverore dhe Marshi i Oqeanit përbëjnë bazën e Simfonisë së Shtatë të Theodhoraqisit, e njohur ndryshe si “Simfonia pranverore”. Te libri Mazurka e vjetër me ritmin e shiut (1942), Ricosi artikulon për të parën herë lidhjen e tij me hapësirën greke – mbartëse e kujtesës historike, që do të lejë gjurmë të pashlyeshme në krejt veprën e tij të ardhme.

Gjatë luftës civile, Ricosi angazhohet në luftën kundër të djathtës fashiste, çka i kushton katër vjet qëndrim nëpër kampe të ndryshëm “riedukimi”: Limnos, Ajos Efstratios, Makronisos. Megjithatë, ai vazhdon në kushte nga më të vështirat, të shkruajë vepra të rëndësishme në këtë kohë, që do të përmblidhen në librin Zgjim. Nga ferri i këtyre kampeve do të shpëtojë përkohësisht duke rigjetur Athinën, falë solidaritetit ndërkombëtar të nxitur prej poetëve dhe artistëve si Eluard, Aragon, Neruda, Picasso-s, etj.

Në vitin 1956, Ricosi boton veprën e madhe të pjekurisë së tij, Sonatë në dritën e hënës, që e vlerëson me Çmimin Kombëtar të Poezisë e, më pas, në vitet 1958 – 1966, vijnë me radhë përmbledhjet Kur vjen i huaji, Plakat dhe deti, Shtëpia e vdekur, ku nis seria e monologëve të gjatë të frymëzuar nga mitologjia dhe tragjedia antike, pastaj Filokteti, pastaj Oresti. Në vitet 1967 – 1971, junta ushtarake e ardhur në pushtet me grusht shteti, e internon përsëri poetin në Jaros dhe Leros e më pas në Samos, çka nuk e pengon ta pasurojë më tej veprën e tij të gjerë dhe ta zgjerojë frymëzimin në antikitetin grek: Persefoni, Agamemnoni, Izmini, Ajaksi, Helena, Kthimi i Ifigjenisë, Fedra janë poemat e shkruara në vitet 1965 – 1975. Përmbledhja madhore Përmasa e katërt do të grupojë të gjitha këto tekste që kanë formën e monologut “teatral” e që janë frymëzuar, siç thamë, prej mitit antik. Heronjtë e këtyre veprave gjenden shpesh para një konflikti ose në zgrip të vdekjes, në çastin kur duhet të bëjnë bilancin e jetës së tyre. Të gjitha këto poema janë një meditim i thellë për pleqërinë, vdekjen, kohën, historinë dhe copëtimin e një ekzistence të kapur midis ekzigjencave vetjake dhe imperativëve kolektivë, për vetminë dhe krizën e lëvizjeve revolucionare. Paralelisht me këtë kulm të krijimtarisë së tij, Ricosi shkruan edhe një numër të madh poezish të shkurtra që pasqyrojnë, në mënyrë therrëse, makthin e zgjuar të popullit të tij, të cilat i mblodhi në vëllimet Muri në pasqyrë, 18 këngë të atdheut të hidhur, Korridor dhe shkallë, Gjeste, letra, etj.

Nga viti 1970, poezia e Ricosit merr formën e sintezave të gjata apo të thyerjeve onirike, ku ëndrra dhe mbirealja ndërfuten pa ndërprerje tek e përditshmja, sidomos me praninë e personazheve të çuditshëm dhe zhvendosjen e vazhduar në kohë dhe hapësirë. Një univers më vete krijohet te librat E ardhme dhe Këngë fitoreje, të cilët këndojnë bukurinë e jetës, teksa Erotiket përbëjnë një himn shndritës për dashurinë në të gjitha dimensionet e saj. Ndërkohë, në vitin 1975, Ricosit i jepet titulli doktor honoris causa i Universitetit të Selanikut, si dhe çmimi Alfred de Vigny i qytetit të Parisit. I diskutuar për çmimin Nobel, ai deklaron se nuk do të mund të pranonte një çmim që dy vjet më parë ia kishin dhënë Henri Kissinger-it. Në 1977, Ricosit i jepet çmimi Lenin për paqe. Me këtë rast, ai udhëton në Moskë në shoqërinë e Aragon-it.

Vitet tetëdhjetë e kthejnë Ricosin te proza. Nëntë libra përmblidhen nën titullin Ikonostas shenjtorësh anonimë, ku mbizotërojnë ngadhënjimet e poetit: liria e metaforave, alternimi i reales me oniriken, gjuha e guximshme, hapja e shqisave mbi një univers erotik ku bashkekzistojnë epokat dhe moshat. Poezitë e librit të tij të fundit Vonë, shumë vonë nëpër natë (1987-1989) janë të mbushura me trishtim dhe ndërgjegjësim për humbjet, por mënyra përvujtnisht poetike me të cilën poeti rimëkëmb jetën dhe botën rreth tij, u ruan atyre një dritë shprese në një hovje të fundme krijimi.

Disa Poezi

• NJË DIJE E HIDHUR

Qëndron, me krahë të kryqëzuar, në gjysmëhijen mbrojtëse.

Gardiani çalaman i natës s’ka më vend ku të ulet. Karriget

i kanë shitur që para dy javësh. Përjashta, në oborr,

po pastrojnë fuçi të mëdha. Në port lagen

rimorkiatorë të rëndë. Te shtëpia përkarshi,

dëgjohet zëri i spikerit të radios. Nuk dua të dëgjoj.

Mbi tryezë unë mbledh fluturat e djegura të natës, duke ditur vetëm

se gjithë pesha e tyre është tek lehtësia.

• DISFATË

Gazeta të vjetra hedhur në oborr. Përherë të njëjtat avaze:

vjedhje, krime, luftra. Ç’të lexosh?

Bie një mbrëmje e ndryshkur. Drita të verdha.

Dhe ata, që dikur kishin besuar tek e përjetshmja, janë plakur.

Nga dhoma ngjitur çlirohet avulli i heshtjes. Kërmijtë

i ngjiten murit. Buburrecat koloviten

nëpër kutitë prej hekuri të biskotave.

Dëgjohet zëzëllima e zbrazëtisë. Dhe një dorë e madhe e paformë

i zë gojën e trishtë dhe fisnike Atij

që bëri çmos të shqiptonte fjalën lule.

• NË SPITAL

Mbrëmje e qetë. Një oxhak, çatitë, vija e kodrës,

një re e vockël. Me sa dashuri

vështron ti qiellin nga dritarja e hapur

sikur të merrje leje prej tij. Edhe qielli të vështron. Në fakt,

ç’ke marrë? Ç’ke dhënë? Tani është tepër vonë të bësh një bilanc.

Fjalën tënde të parë dhe të fundit

e ka thënë dashuria dhe revolucioni.

Gjithë heshtjen tënde e ka thënë poezia. Sa shpejt thahen

trëndafilat! Prandaj dhe ti do ikësh kur të të vijë ora

i shoqëruar nga arushi që rri në këmbë

me një trëndafil të madh artificial në putrat e parme.

• PAS TROJËS

Fjalët tashmë të mbyllura për bujarinë e yjve.

Fëmijët janë rritur. Të tjerët kanë ikur.

Në dhomëz, një kukull e thyer.

Kali i vogël prej druri i Neoptolemit ka mbetur

në korridorin e errët me pllaka bardh-e-zi. Askush

nuk i hipën më. Sa për atë tjetrin, kalin e madh të zgavërt,

aty strehohen buburrecat dhe merimangat. Ai nuk mashtron

as miq, as armiq. Çarçafët e dikurshëm, në sënduk,

me veshjet e ditës së fundit të karnavaleve, pa naftalinë.

Gjithçka e kanë ngrënë mola. Me çfarë rasti

ai filozof i marrë këlthiti një natë të egër:

“Hirin tim e çova lart në mal”. Pastaj heshti përgjithmonë.

• POST-SCRIPTUM

Duke u përsëritur e përsëritur, gjërat humbasin kuptim dhe ngjyrë –

gurë, ujëra, dritare, dhe ai burrë me valixhe të shformuar

që pret para doganës teksa sahati i madh

thërret orën tetë dhe anija nuk do të vijë më

ndonëse është dëgjuar sirena. Mbi mol,

ka mbetur vetëm vinçi i kryqëzuar dhe koshat e zbrazët.

Pastaj yjet u ngritën mbi maunat e përgjumura

dhe atje, në sheshin e shkretuar, në këmbë të përmendores për të vdekurit,

katër marinarë vunë trupin e palombarit të mbytur.

• STATUJAT DHE NE

Statujat gjakftohta s’e vrasin mendjen që roniten;

u presin krahët, këmbët a kokën

dhe ato prap rrinë drejt, në të njëjtin qëndrim,

apo, të shtrira përmbys, buzëqeshin,

apo, me hundën përtokë, na kthejnë shpinën, i kthejnë shpinën kohës

a thua se çiftëzohen, a thua se i dorëzohen

një dashurie të pafund, teksa ne i vëzhgojmë

me një lodhje dhe një brengë të pashpjegueshme. Më vonë

hyjmë në një hotel të lirë, hapim perdet

që të futet drita e mesditës dhe nisim,

të zhveshur krejt edhe ne, të shtrirë në shtratin e parehatshëm,

të imitojmë shtangien e qetë të statujave.

• IDEM

Shtëpitë dhe pemët janë zbrazur. Zogjtë nuk kanë më

ku të ulen. Gjatë gjithë ditës

parakalojnë tregtarët shëtitës. Me këtë jemi mësuar.

Petka të rreme, stoli të rreme.

Kur bie mbrëmja, ata ikin. Pa shitur asgjë. Megjithatë

në rrugën bregdetare, kur ndizen dritat,

një lukuni e madhe qensh të egër endacakë

zihen akoma për një kockë.

• KJO “NDOSHTA”

Ndoshta kanë njëfarë vlere

gjërat që kemi lënë pas,

ndoshta shkëlqejnë dymbëdhjetë gotat

mbi tryezën e gostisë zyrtare,

ndoshta do t’i japin një ditë emrin tonë

një fshati, një mali, një rruge.

Ndoshta. Ndoshta. Por ja sesi tani

kjo “ndoshta” në buzët e tua

ka humbur shkëlqimin dhe freskinë.

• SHPËRNGULJE

Shtëpitë po zbrazen pak nga pak. Fjalët po zbrazen.

Deri dje, kishte dy mollë tek ajo shportë.

Zejtari, në rrugë, mprihte thikat e vjetra. Tani

ti nxjerr dorën nga dritarja

jo për t’i bërë shenjë ndonjë reje apo anijeje

por thjesht për të ndier prekjen e ajrit, dhe në dorë

ti mbart erën e akullt e gërryese të zbrazëtisë.

• MË KOT

Fytyra të lodhura, duar të lodhura.

Kujtesa e lodhur. Dhe ky shurdhim

i pikëlluar. Ka rënë mbrëmja.

Fëmijët janë rritur. Kanë ikur.

Ti nuk pret përgjigje. Se mos

kishe për çfarë të pyesje! Më kot

je përpjekur kaq vjet të ngjitësh

mbi këtë maskë prej kartoni

një buzëqeshje miratuese. Mbylli sytë.

• NDRYSHIME

Ata që ikën ishin nga tanët. Na ka marrë malli.

Ata që u kthyen janë krejt të panjohur për ne.

Dikur nuk kishin syze. Tani mbajnë.

Vështirë të thuash që ka sy pas xhamave.

Vetëm nëse ua sheh në befasi teksa flejnë,

kur valixhet e tyre të hapura në korridor

çlirojnë erën e pazakontë të ndërresave të reja,

kur feneri i madh ndizet në rrugë

duke ndriçuar dyert e dyqaneve të mbyllur

dhe kur e pamundura bëhet e mundur sepse ti

nuk ke më asgjë për të blerë a për të shitur.

• NË NJË ORË SHIU

Balona të vjetra, të grisura, të mbajtura me fije

në pemët e zhveshura dhe telat e telegrafit

kërcasin në erë. Papritmas

ra një rrebesh i rrëmbyer dhe tregtari i ri i katër stinëve

hapi një çadër të madhe e të zezë mbi karrocën e tij

për të mbuluar portokallet. Dhe ky kontrast

midis portokalleve të praruara dhe çadrës së zezë

u bashkua me zhurmën e shiut, duke pasuruar

të errtën e të pashpjegueshmen bukuri të botës.

• VARKA E ZEZË

Plaku është ulur te pragu. Është natë. Është vetëm.

Në dorë mban një mollë. Të tjerët

e kanë lënë jetën në dorën e yjve.

Ç’tu thuash? Nata është natë.

Nuk dimë as ç’do të vijë më pas. Hëna

bën sikur zbavitet

tek shndrit deri tutje mbi det. Mirëpo,

në mes të kësaj madhështie, dallohet më qartë

varka e zezë me dy rrema dhe varkëtari i zymtë që afrohet.

(Wikipedia)

Artisti Petrit Halilaj gjatë intervistës për Zërin e Amerikës, në hapje të ekspozitës së tij “Abetare” në tarracë të Muzeut Metropolitan në Nju Jork

Për herë të parë bëhet përurimi i Universitetit “Ismail Qemali”, Vlorë në Panairin III Mbarëkombëtar të Botimeve Akademike dhe Shkencore në sallën “Aleks Buda” të Akademisë së Shkencave Tiranë

Përgjegjës i Bibliotekës Shkencore, Universiteti “Ismail Qemali” Vlorë dhe koordinator institucional i Panairit

1. Shkurtesë
Viti 2024 është viti i festimeve të 30 vjetorit të çeljes së Universitetit “Ismail Qemali” Vlorë, që do të kulmojnë me festën jubilare më 3-4 Tetor 2024. Përgatitjet kanë filluar me kohë me ngritjen e Komisionit të Festës në rektorat, ku marrin pjesë pedagogë të njohur nga të katër fakultetet, si dhe staf nga administrate: prof.dr. Bardhosh Gaçe, prof.as.dr. Frosina Londo, prof.as. dr. Kristofor Lapa, Msc. Albert Habazaj, Rezarta Sinanaliaj Harikla Beduli, Roksana Novak, Gentjana Belulaj, Marieta Mërkuri dhe Eloina Tozaj, e cila është edhe kryetare e këtij komisioni, që ka hartuar programin e punës, ka ndarë detyrat për secilin anëtar dhe të gjithë si grup dhe ka nisur punën me takime me titullarët dhe pedagogët e vjetër për t’u marrë kujtimet e tyre, si dhe për grumbullimin e materialeve, fotove, videove e dokumenteve origjinale, (dorëshkrime, vendime, urdhëra etj.) që kanë të bëjnë me fillimin e Udhëtimit Universitar të Vlorës ismailqemaliste, krijimin e një minimuzeu, arkivit historik, botimit të një almanaku, broshure të vogël, librit të Universitetit, filmit dokumentar, Akademi nderimi etj. Ka filluar e ndihet atmosfera e festës, e cila shfaqet në entusiazmin dhe përgjegjësinë e pedagogëve dhe stafit në departamente, laboratore, biblioteka e deri në auditoret e studentëve.
2. Fjalëza si historik
Universiteti “Ismail Qemali” Vlorë u hap në 10 Tetor 1994 me Vendim të Këshillit të Ministrave, nr. 105, datë 28.02.1994. Fillimisht mësimi filloi si Universiteti Teknologjik i Vlorës “Ismail Qemali”, me tri fakultete: Fakulteti i Tregëtisë, Fakulteti i Inxhinierisë Detare dhe Fakulteti i Infermierisë.
Përzgjedhja e këtyre fakulteteve u bë mbi bazën e traditës që tashmë ekzistonte në Vlorë për disa nga këto disiplina. Në 8 Nëntor 1924 në Vlorë u hap Shkolla e Mesme Tregtare, një ndër shkollat më të mira të vendit në atë kohë. Gjatë viteve 1970-1980, u hap filiali i Universitetit të Tiranës për degën e Ekonomikut, Shkolla e Lartë e Marinës, si dhe Shkolla e Mesme Mjekësore, të cilat në shumë vështrime shërbyen si bazë për ngritjen e fakulteteve të Universitetit të Vlorës.
Për organizimin e gjithë punës përgatitore të ngritjes së Universitetit u ngrit një grup pune i krijuar nga Dr. Sezai Bazaj, i cili me hapjen e Universitetit u emërua Rektor i këtij institucioni të ri. Në vitin 1998, Rektor u emërua Dr. Bilal Shkurtaj (sot Prof. Dr.), i cili u zgjodh nga Senati për dy mandate. Në zgjedhjet e vitit 2008, Prof. Dr. Tanush Shaska u zgjodh Rektor i Universitetit të Vlorës, i cili kontribuoi deri në vitin 2010. Në vitin 2010, Prof. Dr. Albert Qarri u zgjodh Rektor i Universitetit të Vlorës. Në vitin 2016 u zgjodh Rektor i Universitetit të Vlorës, Prof. Dr. Roland Zisi, i cili vazhdon të jetë në detyrë edhe sot, deri në përfundimin e mandatit të dytë.
Në ditët e sotme studentët vijojnë studimet në 15 departamente, të cilët janë në strukturën e organigramës së 4 fakulteteve: Fakultetit të Shëndetit, atij të Ekonomisë, të Shkencave Humane dhe Drejtësisë, si dhe Fakultetit të Shkencave Teknike dhe Natyrore.
Gjatë periudhës 30-vjeçare të ekzistencës së vet, Universiteti “Ismail Qemali” i Vlorës ka bërë përpjekje serioze e të vazhdueshme për rritjen e nivelit të mësimdhënies dhe të veprimtarisë kërkimore shkencore. Universiteti filloi punë në dy godina që u rikonstruktuan (sot Godina e Rektoratit dhe Godina B) me 162 studentë në të katër degët e tij dhe vetëm 10 pedagogë me kohë të plotë. Aktualisht në Universitetin e Vlorës janë 4154 studentë. Deri tani janë diplomuar rreth 12 mijë studentë në të tre nivelet e studimit. Gjithashtu në Fakultetin e Shkencave Hmane funksionon Doktorata “Studime Gjuhësore, Letrare dhe Kulturore”/ Doktoratë “Language, Literaty and Cultural Studies”.
Në këtë 30 vjetor, studentët tanë janë të pajisur me Kartën e Studentit, e cila do të sjellë përfitime të shumëfishta për studentët e Universitetit të Vlorës, ndërkohë që ata marrin një shërbim arsimor universitar cilësor dhe bashkëkohor.
Sikurse të gjithë IAL publike shqiptare, edhe ne synojmë modernizimin e universitetit tonë, përmes politikave me impakt të drejtpërdrejtë në institucion, me mbështetje financiare, nëpërmjet agjencive të ndryshme jo vetëm të MAS. Festa dhe e nesërmja e studentëve tanë kërkon nga drejtuesit dhe personeli akademik i UV, një angazhim më cilësor dhe më bashkëkohor të njësive dhe stafeve të tyre, në fushën e projekteve kërkimore-shkencore të cilat duhet të finalizohen me produkte shkencore të prekshme dhe me impakt të drejtëperdrejtë në zhvillimet ekonomiko-shoqërore të rajonit, në lidhjen e procesit mësimor, kërkimit dhe publikimit me ekonominë turistike të qytetit të Vlorës, sepse vetëm përmes kësaj metodologjie bashkëkohore universitare, UV do të jetë në sinkron me zhvillimet universitare, kulturore dhe sociale, jo vetëm të rajonit por edhe me ato të rrafshit kombëtar e ndërkombëtar.
Studentët tanë në UV studiojnë në fusha e programe të ndryshme si: Ekonomik, Inxhinieri, Juridik, Infermieri, Pedagogji të Specializuar, Shkenca Kompjuterike, Informatikë, Gjuhë të Huaja, Gjuhë dhe Letërsi Shqipe, Mësuesi, Matematikë – Fizikë etj. Në total UV ofron 2 diploma tekniko-profesionale, 30 programe studimi Bachelor, 37 Programe studimi Master (Shkencor dhe profesional) si dhe një program doktorature. Në UV ofrohen edhe programe studimi: “Master Profesional” në “Udhërrëfim dhe Komunikim Turistik”, program studimi: Formim i vazhduar në fushën Psiko-Pedagogjike, programin e riorganizuar të Ciklit të Dytë në “Mësuesi për Arsimin fillor” dhe programi double degree në fushën e Turizmit në bashkëpunim me Universitetin “Aldo Moro”, Bari Itali. Gjithashtu aplikohen edhe dy programe të reja double degree: Bachelor në “Gjuhësi të Aplikuar në Fushën e Turizmit”, në partneritet me Universitetin e Salentos, Lecce, Itali dhe programi “Inxhinieri mekanike”, në bashkëpunim me Universitetin Politeknik, Bari, Itali.
Universiteti “Ismail Qemali” Vlorë është zgjedhja e duhur për studentët, sepse ai është i akrediturar dy herë nga Agjencia e Sigurimit të Cilësisësë Arsimit të Lartë në Shqipëri dhe Bordi i Akreditimit, Gjithashtu, të gjithë programet e ciklit të parë Bachelor janë të akredituara dhe në proces akreditimi (drejt finalizimit) ndodhen programet e ciklit të dytë Master Profesional e Shkencor. Kjo ju jep mundësinë fëmijëve tanë që të vijojnë serizishtë studimet në një Institucion si UV, ku diploma ka vlerë dhe njihet ndërkombëtarisht.
Përmes marrëveshjeve të shumta që UV ka nënshkruar me Universitete partnere në gjithë Europën, studentët mund të zhvillojnë pjesë të studimeve (semestrale) në një prej këtyre institucioneve dhe kostoja e studimeve nuk do rëndojë mbi buxhetet familjare, por do të mbulohet nga programi Erasmus+. UV ka disa vlerësime ndërkombëtare në fushën “Mobility of students and openess”. UV është vlerësuar si “Praktikë e mirë” për implementimin e ICM, prej Zyrës Kombëtare Erasmus+ në Shqipëri si dhe prej universiteteve të vendeve të programit si Universiteti i Padovës, Universiteti i Pireut etj.
UV ka një staf akademik e administrativ të kualifikuar dhe me përvoja pune ndërkombëtare
3. Përurimi i Universitetit
Përurimi i Universitetit “Ismail Qemali” Vlorë u realizua me sukses, duke respektuar ekonominë e fjalës dhe kohës sipas programit. Kjo ngjarje e rëndësishme akademike – shkencore u zhvillua në mjediset kryesore që ka Akademia e Shkencave në sallën “Aleks Buda” më 24 prill 2024, nga ora 15:00 – 16:00. Prania e Kryetarit të Akademisë Akad. Prof. Skënder Gjinushi, e Nënkryetarit të Akademisë, njëkohësisht Kryetar i Komisionit të Panairit III Mbarëkombëtar të Botimeve Akademike dhe Shkencore Akad. Prof. Vasil Sofokli Tole, e Rektorit të Universitetit Ismail Qemali Vlorë prof. dr. Roland Zisi, prof. dr. Bardhosh Gaçe, e prof. Teuta Toska, prof. Rovena Vata Mikeli, i kolegëve Petro Luarasi , Pandeli Kosta Elton Brakaj etj. qe lartësi për ravijëzimin nga Universiteti “Ismail Qemali” Vlorë në Akademinë e Shkencave. Mirënjohje Departamenti i Gjuhës Shqipe dhe Letërsisë – UV! Faleminderit prof.as.dr. Monika Hasani (shefe e Departamentit), pedagogëve të nderuar dr. Ermir Xhindi, dr. Artan Xhaferaj, prof.as.dr. Gladiola Elezi, prof. as. dr. Edlira Duro Cerkezi, dr. Edlira Dhima, dr. Deniz Cupi Xhoga, si dhe dr. Asllan Vrapi, Msc. Ana Çano etj.! Patjetër prania e pedagoges së Departamentit, dr. Bello Vilma, sot Zëvendës Ministre e Turizmit e hijeshon Panairin e Vlorës në Tiranë. Ndërkohë, kujtojmë, se është hera e parë që në mjediset e Akademisë së Shkencave të Shqipërisë bëhet Universitetit “Ismail Qemali” Vlorë. Njihet dhe dihet roli i individit në shoqëri. Në rastin konkret, roli i pedagogut, studiuesit dhe Rektorit të Universitetit tonë prof. Landit nuk ka nevojë për koment, por për falënderim institucional dhe motivim. Gjithmonë qofsh me faqe të bardhë UNIVLORA!
Festimet e 30 vjetorit të lindjes, i dashur universiteti im i nise me një veprimtari të rëndësishme të nivelit akademik dhe shkencor, duke u përfaqësuar denjësisht në botën akademike mbarëkombëtare.
Është nder dhe përgjegjësi për Universitetin “Ismail Qemali” Vlorë që merr pjesë në Panairin e 3-të mbarëkombëtar të librit akademik dhe shkencor, që zhvillohet në mjediset e Akademisë së Shkencave të Shqipërisë, Tiranë, 23-25 prill 2024, organizuar nga Akademia e Shkencave e Shqipërisë, Akademia e Shkencave dhe e Arteve e Kosovës me bashkëpunimin e Qendrës Kombëtare të Librit dhe Leximit.
Është vlerësim dhe fatmbarësi që Universiteti ynë përurohet ditën e dytë sipas programit të Panairit të 3-të mbarëkombëtar të librit akademik dhe shkencor këtu në sallën “Aleks Buda” në këtë ngjarje të rëndësishme për botën akademike dhe universitare për shqiptarët e Shqipërisë, Kosovës, Maqedonisë së Veriut, Malit të Zi e kudo nëpër botë, ku ata ndezin dritë kombëtare.
Është krenari dhe motivim që në përurimin e Vlorës në Tiranë tregojnë interesim dhe marrin pjesë akademikë, profesorë, pegagogë, autorë, studiues, bibliografë, katalogues, specialistë dhe kolegë përgjegjës të bibliotekave!
Si koordinator institucional i Universiteti “Ismail Qemali” Vlorë shpreh mirënjohjen për Akademinë e Shkencave e Shqipërisë, për kryetarin e saj akad. Skënder Gjinushi, nënkryetarin Vaso Tole, i cili është drejtues i kësaj ngjarje të madhe akademike dhe shkencore, për sekretaren teknike Albana Bogdani, dhe veçanërisht për dr. Bruna Prifti, me të cilën kemi pasur një komunikim shumë korrekt dhe dashamirës gjatë gjithë ditëve parapërgatitore për mbarëvajtjen e panairit.
Ne, si universitet, kemi marrë pjesë dhe në Panairin I, Tiranë, 22-24 prill 2022, me një paraqitje modeste; ndërsa sivjet, krahas 36 institucioneve kërkimore dhe IAL, ku përfshihen institucione të arsimit të lartë publikë, jo publikë dhe privato-publikë, institute dhe qendra shkencore publike, Shqipëri, në Kosovë dhe Maqedoninë e Veriut, ente botuese jopublike etj., vijmë me botime të ndryshme, si monografi shkencore të pedagogëve dhe stafit, në funksion të edukimit universitar të studentëve dhe në dobi të punës akademike, kërkimit shkencor dhe zhvillimit institucional. Gjithashtu në këtë panair vijmë me buletine shkencore, përmbledhje konferencash, seminare apo edhe botime monografike të studentëve tanë në përfundim të programit të studimit të masterit, që, për ata të cilët kanë synime për të nesërmen e tyre, janë sprova serioze e inkurajuese në fushën e kërkimit shkencor, aq më tepër që është hera e parë që Universiteti “Ismail Qemali” i Vlorës përurohet në Tiranë, në Akademinë e Shkencave. Njihet nga dialektika roli i individit në shoqëri në hapësirë dhe në kohë, kështu ndodh sot me universitetin tonë dhe rektorin e tij
Ne, si universitet, me Akademinë jemi fatlumë për dy arsye: së pari, sekretarin e Akademisë ne e kemi pedagog në Departamentin e Gjuhës Shqipe dhe Letërsisë dhe gëzon statusin “Personel Akademik i ftuar” dhe, siç do ta vëreni, Akad. prof. Shaban Sinani ka të regjistruar 23 njësi bibliografike në “Bibliografinë e Universitetit “Ismail Qemali” Vlorë, pjesa II; së dyti vërtet monografia shkencore “Studime ndërdisiplinare në albanologji” është juaja, se është botim i ASHSH, por autori është yni, sepse e kemi pedagogun tonë dhe Rektor të Universitetit.
Sipas kalendarit, Universiteti “Ismail Qemali” Vlorës ka dy përurime:
• Studime ndërdisiplinore në albanologji – Prof. dr. Roland Zisi;
• Bibliografia e Universitetit Ismail Qemali, Vlorë. Pjesa II, (2006-2023), përgatitur nga bibliografi Albert Habazaj.
Në panel: Prof.dr.Roland Zisi, Akad. Vaso Tole, Msc. Albert Habazaj;
Drejton: Albert Habazaj
Paraqesin botimet: Prof. Teuta Toska, akad. Vasil S. Tole, Dr. Ermir Xhindi, prof. dr. Bardhosh Gaçe (akad. Shaban Sinani i planifikuar, për arsye detyre nuk mundi të mirrte pjesë me kumtesën e tij), Msc. Albert Habazaj, Petro S. Luarasi;
– Falënderon autori i librit “Studime ndërdisiplinore në albanologji” prof. dr. Roland Zisi
4. “Studime ndërdisiplinare në albanologji” i autorit Roland Zisi, një botim i ri i Akademisë së Shkencave të Shqipërisë
– Autori i librit “Studime ndërdisiplinare në albanologji”, botim i Akademisë së Shkencave, Tiranë, 2024 është prof. Roland Zisi, pedagog dhe studiues i njohur i letërsisë shqipe, Rektor i Universitetit “Ismail Qemali” Vlorë, i cili edhe pse është në epilog të detyrës, ka po atë përgjegjësi, vizion e ndershmëri profesionale, sikurse në epilogun e datës 27 maj 2016, 8 vjet më parë, kur fitoi postin e lartë të drejtuesit të universitetit të Vlorës.
– Libri përmban 17 studime, kryesisht në fushën e studimeve letrare, me karakter historiografik – interpretues, disa prej tyre me karakter krahasues. Përparësi kanë studimet për autorë shqiptarë, por zënë vend edhe shkrimtarë të njohur joshqiptarë, përveç Albert Camu-s, një grupim i shkrimtarëve frëngjishtshkrues, autorë magrebin, si Tahar Ben Jelloun, Yasmina Khadra, Kamel Daoud, Boaulem Sansal, Salim Bachi,  etj, të shqipëruar nga Prof. Nonda Varfi
– Paraqesin interes disa çështje specifike të hermeneutikës, që lidhen me letërsinë shqipe, sidomos me tre shekujt e parë të saj, si bilinguizmi (prania e një gjuhe të dytë “sigurie kanonike”, autopërkthimet etj.). Në këtë kontekst profili i kolegut të tij Nonda Varfi në pjesën e veprimtarisë si përkthyes është “i privilegjuar” me dy artikuj.
– Autori synon ta lexojë letërsinë shqipe “nga majat”, dhe këtu çmohen studimet për Naim Frashërin dhe “utopinë e tij atdhetare – romantike”; Dritëro Agolli me “utopinë tjetër”, ideologjike; Ismail Kadare me simbolikën e shenjave perandorake në veprën letrare të “ciklit oriental”.
– Lidhjet mbiadriatike të letërsisë shqipe, kontaktet pararilindëse të arbëreshëve me tokën e të parëve, misionarët basilianë si zhvillim ekumenik kulturor dhe fetar, janë disa prej interesimeve parësore të autorit.
Bashkëpërkimet ndërballkanike në letërsi e kulturë trajtohen jo si afërì rastësore, por si rregullsi të krijuara nga fqinjësia e gjatë dhe empatia.
– Duket në këtë libër përvoja e gjatë e autorit si studiues i letërsisë romantike të shekullit XIX dhe i dy periudhave të mëvonshme. Risi në këto studime është qasja antropologjike ndaj letërsisë, leximi i saj me kodet e metodës së antropologjisë kulturore, sidomos në trajtesat e letrësisë frankofone magrebine dhe shqipëruesit të saj Nonda Varfi. Autori Zisi, përveç punës shkencore të mirëfilltë dhe të vëmendshme, ka një virtyt të lartë human: Mirënjohjen, saqë ai guxon e bën edhe një sprovë bibliografike me listimin e v epërës së shqipëruesit, pedagogut dhe studiuesit të njohur Nonda Varfi.
– Libri u shërben programeve të mësimdhënies universitare dhe bashkësisë së studiuesve të letërsisë.
5. Bibliografia e Universitetit “Ismail Qemali”, Vlorë, pjesa II në Panairin III Mbarëkombëtar të Librit Akademik dhe Shkencor, 23-25 prill 2024)
Bibliografia e Universitetit “Ismail Qemali”, Vlorë, pjesa II
Paraqitje/ Shkurtore
BIBLIOGRAFIA e Universitetit “Ismail Qemali”, Vlorë Tekste mësimore universitare dhe monografi shkencore të pedagogëve të Universitetit “Ismail Qemali” Vlorë Pjesa II (për periudhën 2006-2023) ka këtë staf realizues: përgatiti: MSc. Albert Habazaj; redaktorë: prof.dr. Bardhosh Gaçe, prof.dr. Roland Zisi; autor i parathënies (tekstit shtesë) prof. asoc. Enkelejd Mëhilli; konsulentë: prof. dr. Albert Qarri, prof. as. dr. Armela Panajoti, prof. as. dr. Aurela Dai Saliaj, prof. as. dr. Hajdar Kiçaj, prof. as. dr. Frosina Londo; koordinator shkencor: MA. Mirlona Buzo; përpunimi kompjuterik/ d-COBISS: MSc. Altin Mahilaj; © Universiteti “Ismail Qemali”: Vlorë, Triptik, Botim i parë, 2023, ISBN 978-9928-379-8-25
Ky dokument është një përmbledhje e klasifikimit dhe përshkrimit shkencor e sistematik të informacionit nga botimet e ndryshme (libra të pedagogëve dhe studiuesve tanë) ku përfshihen të gjitha fushat e dijes (përveç fesë, teologjisë), është fryt i një pune të gjatë, sistematike, të vëmendshme dhe serioze, një punim shkencor unikal për Universitetin “Ismail Qemali” Vlorë; ndërkohë dhe ndihmesa ime e thjeshtë në fushën e Bibliotekonomisë, falë vullnetit, përgjegjësisë dhe dashurisë profesionale, që vjen si vijim i pjesës I “Bibliografia. Botime të pedagogëve të Universitetit “Ismail Qemali”, Vlorë (1994-2006).
Ndryshe nga e para, kjo bibliografi është e integruar në Sistemin dhe Shërbimet e Përbashkëta Bibliografike Online (COBISS), sipas Standardeve Ndërkombëtare të Përshkrimit Bibliografik, si edhe në Sistemin Informues për Veprimtarinë Kërkimore në Shqipëri.
Në këtë dokument përfshihen 179 tituj (njësi bibliografike), nga të cilët 62 monografi shkencore dhe 117 tekste mësimore.
Ndihem mirë për këtë realizim të mundimshëm, por, ndërkohë, me synime, dëshirë e mundësi për të bërë edhe Bibliografinë e artikujve shkencorë, botuar në Buletinet shkencore: Universiteti “Ismail Qemali” Vlorë nga nr. 1 (2002- ) e në vijim ( – 2024), si dhe disertacionet për gradën shkencore “Doktor i Shkencave” të pedagogëve të Universitetit tonë.
***
Bibliografia “Tekste mësimore universitare dhe monografi shkencore të pedagogëve të Universitetit “Ismail Qemali”, Vlorë, Pjesa II (për periudhën 2006- 2023) botohet në bazë Vendimit Nr. 31, datë 13.12.2022 të Rektoratit të Universitetit “Ismail Qemali”, Vlorë, nr. 31, datë 13.12.2022, me Nr. 1974/4 prot. dhe në mbështetje të Vendimit Nr. 3, datë 24.01.2023 me Nr. 140/3 prot. “Bibliotekat sigurojnë akces në informacion dhe në ide pavarësisht nga mjedisi dhe pa njohur kufij. Ato shërbejnë si porta drejt dijes, mendimit dhe kulturës, duke ofruar mbështetje për vendimarrje të pavarur, zhvillim kulturor, studim dhe të mësuarit gjatë gjithë jetës për individë dhe grupe” (shih: Rezoluta e IFLA-s për bibliotekat, shërbimet informuese dhe lirinë intelektuale, Glasgoë, 2002). Bibliografia e teksteve mësimore universitare, monografive shkencore, monografive të tjera dhe vepra të tjera të përfunduara të pedagogëve të Universitetit “Ismail Qemali”, Vlorë, pjesa II (2006- 2023) është vijim i pjesës I “Bibliografia. Botime të pedagogëve të Universitetit “Ismail Qemali”, Vlorë (1994-2006). Ndryshe nga e para, kjo bibliografi është e integruar në Sistemin dhe Shërbimet e Përbashkëta Bibliografike Online (COBISS), sipas Standardeve Ndërkombëtare të Përshkrimit Bibliografik, si edhe në Sistemin Informues për Veprimtarinë Kërkimore në Shqipëri (E-cris.AL). Në këtë Bibliografi, përveç njësive bibliografike – libra të pedagogëve të UV, janë përfshirë dhe punimet shkencore të figurave të njohura të shkencës shqiptare, si prof. Dritan Spahiu, Llukan Puka, Shaban Sinani, Sulo Hadëri, Sherif Bundo, Beshir Ciceri, Ilir Mandro, Agron Xhagolli etj. që, në në Universitetin “Ismail Qemali”, Vlorë kanë pasur apo gëzojnë statusin “Personel Akademik i ftuar”. Në fund të çdo njësie bibliografike, ndodhet ID përkatëse që e identifikon secilën njësi në këtë sistem. Formati i përzgjedhur i njësisë bibliografike: ISO 690. Klasifikimi i njësive bibliografike: tipologjia, viti, titulli Burimi i regjistrimeve bibliografike: Baza lokale e të dhënave me akronimin UVL dhe baza e përbashkët e të dhënave COBISS.AL/ COBIB.AL Universiteti “Ismail Qemali”, Vlorë – Bibliografia e Universitetit “Ismail Qemali”, Vlorë: tekste mësimore universitare, monografi shkencore, monografi të tjera dhe vepra të tjera të përfunduara të pedagogëve: pjesa II (2006-2023)

6. Bibliografia – një punim shkencor unikal për Universitetin “Ismail Qemali”, Vlorë
(parathënia e bibliografisë)

Prof. Asoc. Enkelejd MËHILLI
Zv. Rektor për Kërkimin Shkencor dhe Zhvillimin Institucional Universiteti “Ismail Qemali”, Vlorë

Bibliografia “Tekste mësimore universitare dhe monografi shkencore të pedagogëve të Universitetit “Ismail Qemali”, Vlorë, Pjesa II (për periudhën 2006- 2023), përgatitur nga bibliografi Albert Habazaj, përgjegjës i Bibliotekës Shkencore “Nermin Vlora Falaschi”, Universiteti “Ismail Qemali”, Vlorë është një tekst i veçantë, unikal për intitucionin tonë të lartë arsimor. Ky tekst është një shërbestari modeste në fushën e dijes së bibliotekonomisë, ku hartuesi, duke respektuar parimet, kriteret dhe metodat e përshkrimit dhe klasifikimit bibliografik ka bërë me korrektesë profesionale klasifikimin dhe përshkrimin shkencor e sistematik të botimeve libra për t’ua bërë të njohura të tjerëve. Kjo Bibliografi është një punë e vlefshme, së pari për ndërkombëtarizimin e punimeve shkencore të koleksionit libra të pedagogëve të Universitetit “Ismail Qemali”, Vlorë. Ky dokument përmban të gjitha tekstet mësimore dhe monografitë e publikuar nga pedagogët e UV për periudhën 2006-2021 [2023]. Në këtë dokument përfshihen 179 tituj (njësi bibliografike) nga të cilët 62 monografi dhe 117 tekste mësimore. Paralelisht ato prezantohen sipas metodës sistematike në rendin alfabetik (autor, titull), duke hartuar një bibliografi të plotë të formatuar sipas të gjitha rregullave dhe teknikave profesionale të kërkuara, përshkruar me saktësi dhe plotësisht, bazuar në Standardet Ndërkombëtare të Përshkrimit Bibliografik, integruar në Sistemin dhe Shërbimet e Përbashkta Bibliografike Online (COBISS). Bibliografia Tekste mësimore universitare dhe monografi shkencore të pedagogëve të Universitetit “Ismail Qemali”, Vlorë, Pjesa II (për periudhën 2006- 2021[2023]) është një punë e gjatë, sistematike dhe serioze e MSc. Albert Habazaj, specialist i fushës, realizuar me metodologjinë e zgjedhur prej tij: shfrytëzimi i informacionit bibliografik ekzistues të skedarëve të Bibliotekës shkencore të universitetit dhe të fakulteteve, shqyrtimi një për një i të gjithë titujve të grumbulluar për të regjistruar njësitë bibliografike dhe lidhjen e tyre profesionale, logjike e shkencore për realizimin e Bibliografisë ose librit të librave, duke iu përgjigjur kërkesave bashkëkohore të përshkrimit bibliografik me standardin e lartë të informacionit ndërkombëtarisht të përputhshëm. Kjo bibliografi me tekste mësimore universitare dhe monografi shkencore të pedagogëve të Universitetit është vijim i tekstit “Bibliografia: Botime të pedagogëve të Universitetit “Ismail Qemali” Vlorë (1994-2006)” dhe vjen si një ndihmesë e domosdoshme e kohës për Strategjinë e Kërkimit Shkencor të Universitetit “Ismail Qemali” Vlorë.

ASHSH;Tiranë, e mërkurë, 24.04.2024; 15:00

   Kushdo që ka jetuar në SHQIPËRI nga viti  1944 deri në vitin 1990 e di mirë se “Dita Ndërkombëtare e punëtorëve”ose DITA e 1 MAJIT,ishte festa që festohej më shumë. Për çdo 1maji në qytete dhe,sidomos në kryeqytet ku jetonte “NJËSHI e CO…” festa kish një status të veçantë:veç klasës punëtore,ia grahnin skalione nga kooeperativistët si aleatë të klasës punëtore dhe fill mbas tyre, stundentët e Universitetit dhe,pas tyre,nxënësit e shkollave nga CIKLI ULËT dhe deri tek shkollat e mesme. Nëse shkruaj këtë tregim,nuk dua të bëj histori,por dua të kujtoj , se ç’kam hequr,pikërisht në datën 1 MAJI.
*     *    *
Ka qenë data 1 maj 1958 dhe unë kam qenë nxnësi vitit të tretë në Shkollën Pedagogjike “LUIGJ GURAKUQI” në ELBASAN. KIshim një muaj që veç orarit të mësimeve(bënim 6-orë mësim), përgatiteshim për të festuar 1-Majin me ushtrime gjimnastikore dhe për të demonstruar në mes të qytetit. Po pikërisht në 1 maji 1958,qëlloi qe DITA e BAJRAMIT. Gjithmonë kam qenë i prirur për”mbarësira” dhe,ngaqë shumë prej nesh,konviktorëve,ishim myslimanë,përgatita braktisjen e kuadrateve të manifestimit. Ishte nismë e rrezikshme kjo imja,por kot nuk thonë:”Rrushi i papjekur nuk hahet”. Më hipi në kokë për t’ia mbathur për në shtëpi dhe u”fryva në veshë” shumë prej bashkëshokëve. Rebelimi im pati sukses: plot 14-vetë,të gjithë nga KAVAJA e SHIJAKU ku DITA E BAJRAMIT festohet më shumë,dhe vetëm unë nga FIERI dhe një tjetër nga LUSHNJA. Natyrshëm,e morëm rrezikun mbi kokë,por unë që hiqesha si “më i mençmi”,ua mbusha mendjen:- Ne jemi paramaturantë dhe ATDHEU ka nevojë për mësues,mezi na pret. Nuk ka mundësi drejtori që do t’na ndëshkojë. Dhe prapë,nga që u kouotova si lider,thashë:-Po ndodhi që drejtori të na ndëshkojë,drejt e në MINISTRI,në TIRANË. Nuk kish më mendim iracional se ky imi. Kësaj i thonë:- T’i bësh hesapet,pa e pyetur hanxhinë!!!  Iracional arsyetimi im,por malli na kish marrë,plus dhe DITA E BAJRAMIT dhe mend kërcenim prej qejfit. Pse kot thonë:”Kur je në qejf,as zgjebja nuk të ha”. E thënë, e bërë:u vodhëm nga konvikti dhe frymën tek stacioni i trenit. Unë e lushnjari zbritëm në  Rrogozhinë e të tjerët vazhduan më tej, Ashtu,sa i malluar,por dhe aq i frikësuar mbrrita në shtëpi dhe,për herë të parë i tregova babait për”proçkën” që kisha bërë. Sado që nuk i erdhi mirë,Babai bëri sikur më fali për gjestin tim të rëndë.  Festova të nesërmen dhe,sa hëngra drekë,u nisa për në Elbasan se në datën 2 maj kishim mësim. Mbritëm me trenin e mbasditës,pothuaj të katërmbëdhjetë dhe,kur u futëm tek oborri  i shkollës,na priti tufani. Tufani qe DREJTORi i SHKOLLËS,VASIL KAMAMI që ishte NJERI INSTITUCION. Qe në të drejtën e tij,kur na dha mandatin:- Jini të përjashtuar nga shkolla e konvikti. Na i rrëzoi”puplat” e qejfit dhe”rebelimin” aq të pështirë. Natyrshëm,si”kapo” duhet  të shpëtoja”anijen të mbushur me piratë”.- O burra,- thashë,- me tren drejt TIRANËS! Do flemë në hotel dhe nesër tek MINSTRI. Të gjeje hotel në TIRANË nuk paskej qenë aq lehtë,por u ndreqëm duke fjetur dy veta në një krevat. Tërë natës me diskutimin,gjithmonë iracional,u mbushja mendjen shokëve:- Kini për të parë,kur të takojmë MINiSTRIN.Ky do thotë:”…ÇFARË? 14-paramaturantë që partia dhe ATDHEU mezi presin dhe një vit të dalin mësues,përjashto VASIL KAMAMI? HË-hë, dale-dale. Epo tamam mendje axhamiu. U zgjuam në mëngjes dhe u them:- Do ndahemi në dy grupe se jemi shumë. Që në orën 7.30 unë me grupin e parë,u vendosëm afër ministrisë. KIsha dëgjuar që rojet civile xhëku hanë ryshfet.KIsha blerë një paketë”Partizani” ia zgjata rojes për ta qerasur dhe,kur zgjati dorën,i them:- Mbaje,por më trego  se ç’ngjyrë ka vetura e ministrit.- Ngjyrëkafe dhe,pa mbaruar fjalën,erdhi vetura bojëkafe. Zbriti dhe ngjyrëkafe kish dhe kostumin. I dola përpara me gjithë”Çetën e Robin Hudit” dhe i them:- Shoku Ministër… ai ndaloi një hap dhe më tha:- Hë,çfarë do më thuash! Por unë,sado që nga goja kam qenë ezber,tak dhe sikur kafshova gjuhën.- More,-tha,- nga vini ju? – Nga Elbasani,- fola me gjysmë zëri. Mirë,- tha ai,- hajdeni pas meje!
Ngjitmë shkallët pas tij(qe RAMIS ALIA) dhe u futëm në zyrë. Herë e parë që shihja një zyrë kaq komode dhe,sikur,po harroja ku isha. Tani,- m’u drejtua,- pa më thuaj pse kini ardhur dhe qenkeni 7-veta. Jo,- i thashë,- ne jemi 14-veta,por grupi tjetër është tek lulishtja. Katërmbëdhjete,- sikur përsëriti me vete,-por hë,çfarë”trimërie” kini bërë?
– Lamë kuadratet e manifestimit dhe shkuam në shtëpi për Bajramllëk!
-Si,or si,- latë kuadratet e manifestimit dhe më vini këtu?
-Erdhëm,se DREJTORI i shkollës na përjashtoi.
– Jini anëtarë të rinisë ju?
-Po.
Jini anëtarë rinie dhe prishni një festë aq të rëndësishme si 1 MAJI! I lumtë VASIL KAMAMIT që ju ka përjashtuar.Tani shkoni e ruani lopët!!!
S’kishte “audiencë” më të bukur:Djersë të ftohta në ditën e 2-majit. Tek po linim zyrën e ministrit që na bëri për ujë të ftohtë,befas u rrëfye zëvendësi që dëgjoi ç’u fol.
-Çuna,- tha ai,- pa futuni këtu tek zyra ime. U futëm. Pa m’i thoni një nga një të 14-emrat! Fillova nga emri im.
-Ti,-më tha,- mos je nga SKRAPARI? Po i thashë:- Babai im është nga VËRZHEZHA! E pashë që qeshi,nën buzë.Qe zv-ministri  KAHREMAN YLLI që dikur ka patur për grua kushërirën e timeti dhe qe ndarë. Sidoqoftë,na mbajti shënim emrat dhe na tha:- Kini bërë faj! Si fajtorë  që jini,do vini t’i kërkoni ndjesë DREJTORIT;VASIL KAMAMIT dhe do bisedojmë edhe ne. U ngrohëm nga fjalët e tij dhe,pasi morëm dhe pjesën tjetër të”çetës” mbrritëm në ELBASAN. Na priti  drejtori dhe kërkoi që prindërit tanë të vinin në shkollë për t’u njohur me”rebelimin” tonë. Erdhi BABAI im i shkretë dhe foli duke demaskuar gjestin tim dhe shokëve të tjerë.
SA herë që vjen 1 maji,unë e përjetoj me dhimbje atë ç’kam bërë. Dhe nuk e harroj dot.

                                   Tiranë,30 prill 2024

Nuk është e lehtë të hapen porta zemrash!
Pa ndërroje të tregohet gjithë një shpirt!
Duhet të ecësh me hapa shumë të lehta,
të flasësh ti me to veç ëmbëlsisht.

Shpirt’ i njeriut është si gjithësia!
Me rrugë pafund e labirinte plot,
hap porta zemre krijuesish “ARRATIA”,
“Faleminderit!”, i thonë të gjithë sot.

Tek “ARRATIA” hyjnë të gjithë ata,
që ditës: “Mirëmëngjes!” i thonë në ecje,
përpara nesh vijnë jetët e mëdha,
të bukrën’ kan’ burim, ku shuajn’ etjen.

E kanë një pasion –zjarr të pashuar,
talenti i tyre është një thesar
dhe mrekullisht krijojnë me ato duar,
kulturën e një vendi, shkencë, art.

Shpirt’ i njeriut është si gjithësia,
me rrugë pafund e labirinte plot!
Hap porta zemre krijuesish “ARRATIA”
“Faleminderit!” Rezarta, themi gjithë sot!

Kompozitori i mirënjohur Enver Shengjergji shpreh zhgënjim ndaj Rovena Dilos

Ja çfarë shkruan Maestro Shengjergji në rrjetin social:

“Kjo është e patolerueshme se si mund të këndohet kënga ime “Nën Kurorën e Ullirit” –

Ku e gjeni këtë të drejtë!

Megjithë respektin e konsideratin time ndaj jush si kengetare me nje kariere te gjate e te sukseshme artistike nuk mund te besh me kengen time si te duash .

E para e ke marrë dhe kenduar pa lejen time

E dyta nje orkestracion qe eshte jashte çdo llogjike te idesë së kenges

Kush te lejon te shtremberosh vijen melodike te kenges

Te shtosh manjera vokalizash, ku ka ne disa vende mos perputhje te thekseve melodike me atë te thekseve te poezise etj etj”

Artistë shqiptarë vihen përballë fakteve të kryera kur u përvetësohen veprat – sepse në Shqipëri edhe sot e kësaj dite nuk njihet e drejta e autorit.

Në çdo vend të botës, shkelje të tilla nëse kryehen janë me pasoja, sepse duhet të demshpërblejnë të dëmtuarin.

Eris Tare :-“ Trunk and Trees” Kurator i ekspozites se Abaz Hado.

Eris Tare Kuratori i kesaj ekspozite te larmishme prej 44 vepra thekson se kjo ekspozitë është konceptuar në dimensionin e vetë, ku më shumë ka të bëjë me muzikalitetin, harmoninë dhe ekuilibrat kromatik, që ndodhen dhe arrihen vetëm prej magjisë së ngjyrës. Gjithsesi nuk mungojnë disa vizatime grafike, si një përqasje me konceptin e ekspozitës.

Ja se çfarë thotë vetë piktori rreth punimeve të tij artistike:

Trunks and Trees” lidhet me fillesën, që kur nisa të projektoj një seri veprash mbi raportin që ka secili prej nesh me botën si tërësi universale. Natyra ka qenë dhe është objekt referues për çdo artist vizual, ky raport ekziston prej periudhave primitive e deri në kohët moderne. Kjo tregon për atë lidhje të pandashme të njeriut me këtë hapësirë që na është lënë në dispozicion për të jetuar. Ne mbi të kemi ushtruar ndikimin tonë për t’a ndryshuar, transformuar dhe përshtatur në kushtet dhe nevojat tona sipas qytetërimeve. Është një raport, që na vendos përballë kërkesave dhe nevojave për t’a përshtatur si hapsirë, shpesh me gabime të rënda, duke dhunuar me arrogancën tonë, pjesë të rëndësishme saj. Të vendosur përballë kërkesës për qytetërim, zhvillim industrial, teknologjik, që njerëzimi i ka patur të nevojshme për mbijetesën dhe vazhdimësinë e tij, shpesh në mënyrë fatale kemi tejkaluar mbi nevojat tona, duke keqpërdorur këto asete mrekullisht të krijuara të gjithësisë. Nëse ndodhemi sot në këtë vorbull ngjarjesh, nga ku në kënde të ndryshme, është vënë në emergjencë vetë sistemi riprodhues dhe aftësia e njerëzimit, për të siguruar trashëgiminë e universit, si një vazhdimësi për të ardhmen e tij.

Ndërsa ne sot luftojmë, bormbardojmë pa keqardhje, hedhim raketa, kërcënojmë me bomba bërthamore. Kjo nuk është vetëm një marrëzi individuale, por edhe një mentalitet miopik monstruoz, që e zotërojnë individë me pushtet të veçantë, që e konsiderojnë këtë gjithësi, si një pronësi vetëm të një epoke. Kjo tokë është një mrekulli hyjnore, që na është dhënë bujarisht mijra e mijra vjet, ku njerëzimi lindi, u zhvillua dhe bëri historinë e tij, kjo është një rregullsi që nuk mund të ndërpritet përmes dhunës, brutalitetit, kjo kështu duhet të vazhdojë.

Këtë përqasje e vendosa detyrimisht si fillësë mbi ciklin e punimeve të “Trunks and Trees”, pa e stërholluar me një titull të madh, por me një të thjeshtë, sepse kërkova në thelb të saj raportin tim njerëzor, me atë pjesë të natyrës së ka shoqëruar zhvillimet, qytetërimet dhe jetët tona. Në këto vepra nuk ka personazhe primare, por vetëm pyje, trungje, pemë të ndryshme, që nuk janë domosdoshmërisht realitet syvëzhgues, por diku si mbirealitete virtuale, herë si përcerptime konceptuale vizuale. Me pasionin tim tashmë prej vitesh, për të lëvizur në këmbë, angazhimin tim në sporte në rininë timë të hershme, kam vrapuar në kodrat e liqenit bashkë me Pitin, qenin tim besnik. Pikërisht këtej, kanë ardhur frymëzimet e para, që më tej gjatë procesit, nuk mbetën më si realitet i tillë. Referencat janë pjesë e raportit që vendosa me këto objekte, duke i parë jo si modele metafizike, por i’u riktheva anemizmit primitiv, kur të parët e njerëzimit në fazën fillestare, besonin se druri dhe objekte të ngurta vëllimore kanë shpirt. Kësisoj, çdo trung i një peme të thyer, pemët me trupin dhe degëzimet e tyre, por edhe pyjet masive, i kam trajtuar si të ishin personazhe me ndjesi e shpirt. Kur nisnin të merrnin formë, më dukej sikur në brendi lëvrinin ndjesi, kode, simbole, që gjenin jehonën në ato gropat e çuditshme, që krijohen në trupin e tyre, si shenjë jetëgjatësie dhe durimi stoik ndaj çdo lëndimi apo vuajtjeje. Kjo dukshëm shfaqet në lëkurën e ashpër apo në ato degë që lidhen aq çudishëm me njëra-tjerën. Kështu u formatua dhe erdhi kjo ekspozitë, që fillimisht mund t’a përceptoja përmes fletëve si një seri grafike, ku do isha më i sigurtë sepse është habidati im.——- Abaz Hado ( Autori i veprave)

Libri me “Kujtimet” e Ismail Qemal Bej Vlorës, u botua në formën e një autobiografie me redaktimin e gazetarit Sommerville Story, dhe me parathënien e gazetarit dhe autorit amerikan William Morton Fullerton me titullin “The memoirs of Ismail Kemal Bey”. Domethënës është fakti që Ismail Qemali është i vetmi personazh i shquar i Perandorisë Osmane, kujtimet e të cilit janë botuar pikësëpari në anglisht.

Ato u botuan nga shtëpia botuese “Constable and Company Ltd.”, në Londër në vitin 1920, vetëm një vit pas vdekjes së tij. Në parathënie Fullerton thekson se, gjatë periudhës së shkrimit në vitet 1917-1918, Ismail Qemalit i ranë mbi shpatulla halle personale shpesh herë të rënda dhe halle të  tjera më të  rënda të lidhura me problemet patriotike për të ardhmen e Atdheut Shqiptar.  Dhe pikërisht si pasojë e vdekjes së Ismail Qemalit, pjesa e fundit e këtyre kujtimeve që lidhej pikërisht me Shqipërinë, mbeti e papërfunduar. Në shqip kujtimet e tij do të publikoheshin fillimisht në vitin 1968, në Toronto, Kanada, të përkthyera nga patrioti vlonjat Reshat Agaj. Më vonë libri do të ribotohej në shqip dhe do të përkthehej në italisht e turqisht.

Në kujtimet e tij Ismail Qemal bej Vlora flet me një vërtetësi të admirueshme për shumë ngjarje të rëndësishme të politikës botërore të kohës. Aty pasqyrohet me një kthjelltësi të posaçme bota otomane dhe roli i shqiptarëve brenda saj. Një gjetje e jashtëzakonshme nga pikëpamja artistike është ilustrimi i marrëdhënieve të komplikuara midis krerëve shqiptarë dhe otomanëve, me metaforën e bukur të njerëzve që jetojnë afër një mali vullkanik; dhe të cilët janë të detyruar të bashkëjetojnë me shpërthimet e tij të herëpashershme.

Kjo alegori kaq e goditur artistikisht duket se ka prekur fort edhe një mendje artistike gjeniale si ajo e Kadaresë. Prandaj, jo më kot alegoria do të risillej sërish nga gjeniu i letrave shqipe Ismail Kadare, në vitet e diktaturës në veprën e tij “Pallati i Ëndrrave”, për të goditur sërish sistemet diktatoriale që synojnë kontrollin absolut të mendjeve njerëzore. Me të vetmin ndryshim që emri i Vlorajve do të zëvendësohej me atë të Qyprillinjve, si më largët në kohë…

Por ky nuk është i vetmi libër i shkruar nga Ismail Qemali. Libri tjetër i shkruar prej tij shpërfaq aftësitë e tij të spikatura si një publicist dhe intelektual i kalibrit të lartë. Ai është një manual për marrëdhëniet ndërkombëtare të kohës. Në hyrjen e librit Ismail Qemali thekson se ai nuk ishte duke shkruar autobiografinë e tij, por thjesht po shpjegonte arsyet e azilit të tij politik vullnetar. Ky libër është tërësisht i panjohur për shqiptarët. Ai është botuar në vitin 1900, në osmanisht dhe u përkthye në gjuhën franceze, angleze dhe arabe në vitin 1901.

Përkthimi në këto gjuhë flet për rëndësinë që pati ky publikim në atë kohë. Rëndësia e këtij publikimi theksohet edhe në letrën e datës 2 maj 1900, që ambasadori britanik në Kostandinopojë Sir Nicholas R. O’ Conor i dërgon kryeministrit dhe njëkohësisht ministrit të Jashtëm britanik Markezit të Salisbury-it (Robert Gascoyne-Cecil, 3rd Marquess of Salisbury). Letra është pjesë e fashikullit të arkivave britanike për Ismail Qemalin, të cilin e kemi zbuluar së fundmi për publikun shqiptarë.

Një versioni i shkurtuar në anglisht i këtij libri, u botua në një prej periodikëve britanike më me influencë të kohës “The Fortnightly Review”. Libri është një tjetër dëshmi e lidershipit vizionar dhe e kapaciteteve intelektuale, politike, diplomatike të Ismail Qemalit. Ai është një traktat i mirëfilltë politik dhe një udhërrëfyes për marrëdhëniet ndërkombëtare. Një nga motivet e botimit të librit me titull “Çështja e Transvalit ose Roli Civilizues i Britanisë së Madhe në Këndvështrimin Mysliman”, është nxjerrja në pah rolit të Britanisë së Madhe si demokracia liberale më e madhe e kohës dhe roli i saj civilizues në botë.

Ndërkohë qëllimi tjetër i Ismail Qemalit në shkrimin e librit lidhet me fitimin e përkrahjes britanike ndaj çështjes shqiptare. Shqiptarët ishin i vetmi komb në Ballkan, pa përkrahje nga asnjë nga Fuqitë e Mëdha në përpjekjet e tyre për liri. Vetëm pas një dekade nga shkrimi i këtij libri do të shpallej Pavarësia e Shqipërisë nga Ismail Qemal Vlora…

Kohët nuk janë aq të largëta sa të mos na flasin me këshilla të vyera për të tashmen dhe të ardhmen tonë, aq më tepër kur bëhet fjalë për një nga figurat më të ndritura jo vetëm në Shqipëri, por në mbarë arenën ndërkombëtare. Sepse siç shkruante dikur një njeri i mençur: “Zoti nuk i krijon njerëzit e mëdhenj për nevojën e vetëm të një kohe dhe të vetëm një populli, por për nevojën e të gjithë popujve dhe të të gjitha kohërave. bw

Tiranë, më 29.4.2024

Mbrëmë shkuam të shohim një film

për 21 gra nga anë të ndryshme të atdheut, që kanë qenë të internuara në fshatrat e Lushnjës, në baltrat e Savrës dhe të Gradishtës etj, që tani  jetojnë në Amerikë e Kanada… ato që mundi të intervistonte regjisori dhe skenaristi i “Fluturave”, miku ynë, Bujar Alimani, ç’kishte pranë New Yorkut, ku dhe jeton.

Dëshmi rrëqethëse nga ferri, qendresa prej Rozafe dhe ringjallja me trishtimet dhe zhgënjimet, me besim të bukur gruaje te jeta dhe fëmijët e tyre.

Bukuri dhe dinjitet… Dokumentari ka atë lirizëm të titullit, “Fluturat”, mbase ka dashur të shmangë tmerret dhe traumat, për ta bërë më të durueshme vuajtjen e madhe dhe padrejtësitë lemerisëse, – kam hequr pjesë ku ka lot, – do të thoshte regjisori Bujar Alimani, në bisedën në fund me shikuesit e filmit. Pse…?!

Me zërin e gruas realiteti merr më kuptim…. Punonim si skllave në fusha, që 14 vjeçe- fëmijë, gjyshi i pushkatuar, babai në burg, xhaxhai i arratisur… ne, të pafajshmet engjëllore, që s’na jepnin të drejtën e shkollimit për më tej… mamaja ime faqen e parë të abetares e griste, ishte fytyra e urryer e diktatorit Enver Hoxha… makina e arrestimeve vinte rrotull barakave tona… martesat e dëshpëruara… gëzimi i trishtë, në ngërçin e valleve mungonte babai, vëllai… a ishin gjallë në burg…? Kam lindur mbi traktor, tha një grua, s’më pranonin në maternitet… prapë “Gazi i Degës”, kujt i erdhi radha të arrestonin përbindshat?…

– Kështu dridheshim dhe na kapte ankthi, kur afrohej ajo makinë e kobshme, – do të thoshte Eda ime, – në diskutimin e saj pas filmit.

– Po ti do të kishe burrin brenda në atë makinë, – do ta ngrija zërin unë. Të qeshura në sallë, me të kaluarën, si do të ketë qenë, edhe qeshet, po thoshim.

– Ne i njohim, janë mikeshat tona, – do të tregonte Eda në fjalën e saj, – vajzat e Lekës, e Bajos… Pervizi, Mirakaj, Kupi, Dosti, Sina, Dema, Kaloshi… Alemi… mbiemra historikë… Visari ka qenë në burg me shumë prej tyre… Unë vazhdova të them se me pjesët e hequra të dokumentarit si të rënda duhet të bëhet vazhdimi: Fluturat kthehen përsëri… e vërteta është e vërtetë e plotë…

Tani në diskutimin e tij kujtoi dhe romanin tim “Perëndia mbrapsht dhe e dashura” me gra të burgosura dhe të internuara, që triumfojnë edhe të vrara…

Regjisori tregoi se filmi është shfaqur dhe në shtete të tjera e në kryeqytetin e Europës së Bashkuar, në Bruksel, etj, dhe, edhe pse kishte hequr lotet e të internuarave, tani ishin lotët e spektatoreve të huaja, etj, etj. Kineasti Bujar Alimani pastaj falenderoi të pranishmit dhe miqtë tanë Dhimo Jano e Artan Nati, që i mundësuan ardhjen këtu, në Qendrën Kulturore të Shqiptarëve në St. Charles.

Bisedat pér filmin vazhduan dhe jashtë, me Ernestin, Dr. Minellan, Milton, Doshin, me zonjat e tyre…

S’donim të ktheheshim në shtëpi, donim të shikonim lule, tulipanët – si flutura të mëdha, të shtangura… Po ajo gruaja që nuk shikonte dot më luledielli, ia merrnin frymën, se i kujtoheshin fushat e internimit, kur punonte si robinjë me shatin e lamëshirshëm, po ajo gruaja që kishte marrë me vete një gur nga kisha e Shën e Premtes… edhe qenin e internimeve një tjetër, me atë shkuan në Itali, e fshehën pas palltos, pastaj në SHBA… Edën gjyshi i saj e përqafoi për herë të fundit me pranga në duar dhe s’u kthye më nga burgu… edhe nëna ime, motra vinin shpesh të më takonin në burg, më sillnin dhe libra, edhe kunata, dy mbesat e vogla… po ajo zonja e bukur në fund të filmit, që ngjiste shkallët e Bashkisë së New Yorkut, ku punonte, ishte vajza e mikut tim të burgut, Hasan Bajo, që shpëtoi poezitë e mia…

Dhe po kërkoja një poezi, që e kisha shkruar pa rënë ende diktatura… në internim, kur shkoja të takoja bashkëvuajtësit, miqtë e mi Dinen, Esatin, në Tokat e Vdekura,  në Gradishtë Naimin, Bardhin, dy Lekat, njëri në Pluk, Eugjenin në Grabian, aty kisha dhe dy djemtë e xhaxhait, Sigfridin me Sazanin…

Ndoshta ishte poezia e parë që dilte në një libër për gratë e internuara, e kam futur në librin “Kujtesa e ajrit”, që mezi mundi të botohej në 1993, se nuk kishte letër…

Po ne i kemi të shkruara mbi pergamenën e gjallë të lëkurave tona.

 

Po e sjell si dëshmi të atëhershme në nderim të tyre:

SONETE

MËKATAR
Ndoshta nesër papritur nuk do të jem tjetër , por në lëkurën time prapë
Prapë ndjej shijen e athtë të netëve të pambaruara me ty dhe trupin tënd
Teksa avullon tisin e ngrohtë të dashnisë të vonuar në kohë dhe ankthin
Ankthin e të qënit pjesë e të fundmes strehë të pasionit mëkatar, të vjetër
Të vjetër tashmë në pamundësinë e trishtë të mbijetesës…

Ti ngadalë shndrrohesh në një kujtim prej hiri që bie si muzg i vranët
Mbi krahët e thyeshëm të ëndrrës së pafajshme dhe të shpresës…

MOLI
Cukla resh ndjellin muzgun pranë nesh
Dhe shlyejnë buzëkuqin prej buzëve tua
Që ngadalë shndrrohet më i ëmbël, më gri
E ndjej që edhe sonte po të ikësh sikur dielli
Asnjë peng mes nesh nuk mbetet tjetër
Kur silueta jote te moli shket , varkë e fundit
Mbi syrprinën e ëndërrt të vesës…

VERA
Mbi qelqin e gotës vizatuar trajtat e mungesës
Ngjyer në tulin e purpurtë të një qershie të vetme
Zhytur padashur në lëngun e akullt që marrëmënd
Duke kuptuar ritmin e çmendur të jetës
Dhe kufijtë e vetes…

Shtyj gotën përtej pragut por nuk thyhet
Teksa rrokulliset në barin e brishtë të muzgut
Vera e vjetër…

AMANET
Amanet ta kisha lënë zemrën pa ngurim
Atë mbrëmje jam kthyer me gjoksin bosh
Një pikëllimë të madhe në zgavrën e tij
Binte si këmbanë natën e pambarueme
Ndërsa ti shkoje me zemrën time në duar
Ndër banesa të shkretuara, ndër mure…

Amanet ta kisha lënë zemrën pa ngurim
Llambë për ty në rrugën e gjatë të kthimit
E pashë kur u shua skaj horizontit të largët
Si drita e zbehtë e një ylli …

Një zog nate ulet të çukisë mbi mua
I uritur dhe me cicërima ndër vaje
Por ti mos u ndal rrugës tënde e dashur
Si fener shprese, zemrën time mbaje…

KOHA
Netve, kur më merr malli
Kthej kohën e shkuar kah vetja
E flas me të në sofrën e natës
Së bashku pimë verë të valë
Me gllënjka të vogla, të ngadalta
Dehemi pakuptuar deri në ag…

Ajo ka shkuar në krahë yjesh
Në sofrën e përmbysur të mëngjesit
Pelerinë e saj e përgjakur kullon
Diellin e sapolindur dhe të sotmen
Pengjet e mia merr me vete
Si lotë shiu mbi horizont i zbraz…

Tropojë, Mars 2024

Libri i AGRON SHEHUT “Një jetë për t’u treguar”

Mikja ime,FATMIROSHE XHEMALAJ, më dhuroi librin e AGRON SHEHUT “Një jetë për t’u treguar”.Një dhuratë komode për mua,se,kur më dhurojnë një libër,kam ndiesinë e atij fëmijës kur i bëjnë një dhuratë. E quaj”dhuratë”,se,sado që i dua librat, ato ,pothuajëse,janë”Molla të ndalueme” për mua ,një pensionist që mezi shtyj muajin. Nga ana tjetër,për dhuratat kam po atë perceptim që kishte NIÇE.Ky thoshte:-Nuk ka gjë që ma gërvish lëkurën më shumë se dhuratat. Ma gërvish,nuk ma gërvis,e falnderova miken time dhe u ktheva në shtëpi. Më duket se e kam thënë dhe diku tjetër:”karburanti” im për zgjerimin intelektual timin,është vetëm leximi. Kur dikush më dhuron një libër,siç ndodhi me miken time, atëherë,për mos e ndjerë aq shumë”gërvishjen e lëkurës”,për të “paguar” sado pak doganën, shkruaj për librin.
* * *
Autorin e librit.AGRON SHEHU, e njoh prej kohësh. Ai ka jetuar në FIER dhe është inxhinier nafte me profesion.JO vetëm kaq: ai ka mbi 25-vjet që jeton me familje në KANADA dhe,veç profesionit, ka hobinë e bukur e të vështirë të shkrimtarit. Ai është bërë i njohur për lexuesin shqiptar.me librin e parë:”Tokësorët në hapësirë,kohë:Ç’tronditje”. Në gjykimin tim.tepër sipërfaqësor për këtë libër.mund të them vetëm kaq:është libër vetëm për lexues elitë dhe i”paqpërtypshëm” për çdo stomak lexuesish. Më vonë,ai shkroi romanin”Postnjerëzorët”. Emërues i përbashkët që e nderon autorin.është një fakt shumë domethënës:të dy romanet janë listuar si të rekomanduar nga MINISTRIA E ARSIMIT,për të rinjtë e shkollave ku të marrin njohuri “se çka ndodhur dhe do të ndodhë me njerëzimin,në hapësirë e kohë.Këto dy romane janë botuar dhe në gjuhën anglisht.
Kur hapa librin”Një jetë për t’u treguar”,atëherë,duke e ndjekur faqe pas faqesh,deri sa e sosa,pothuaj me një frymë, njoha atë AGRONIN jo vetëm inxhinier nafte, por AGRNONIN”inxhinier të shpirtit njerëzor”. E ndiqja me kërshëri që nga fëmijëria,me këmbë të zbathura dhe unë,gati 10-vjet më i madh se ai,them:-E ka fjalën për mua,se dhe unë me këmbë të zbathura kam qenë në shkollë. Këtu,në këtë libër, ai është aq i vërtetë sa të bën t’i kthehesh e t’i rikthehesh edhe njëherë,faqe pas faqesh se valllë,a ka më të bukur se sa e vërteta?
Në MADAGASKAR ka një shprehje që ia vlen t’ia “kundravë” librit të AGRON SHEHUIT. NË MADAGASKAR thuhet:”Njeriu është si një shishe e zezë: nuk shihet ç’ka brenda në të”. Thonë,thonë,por le të lexojnë librin e AGRONIT. I thotë të gjitha açik.nga “a-ja” tek “zh-ja”.
Me AGRON SHEHUN në këtë libër ka ndodhur ajo që JOHAN WOLFGANG GOETHE(1749-1832) e ka thënë me kohë:” Karakter në gjëra të mëdha apo të vogla,do të thotë në ato gjëra që je i zoti t’i bësh”.
Duke treguar për jetën e tij (në vetë të parë), ai sikur,sado që shkruan butë, kthehet në një”shumësi njerëzish” që jetuan bashkë me të në kohën e”bukur të partisë”,ku,sado qemë,pothuajse, të gjithë”Sokratë të vuajtur”,por duheshim të hiqeshim si”derra të kënaqur”, Duhet të brohorisnim për”Njëshin”,sado që ky”njëshi”,kur thoshte Majakovski”ishte zero e fil”. AGRON SHEHU e “thyen atë shishen e zezë” të Madagaskarit dhe tregon tërë mjerimin e kohës:kur mungonte buka:ku për gjellë nuk bëhej fjalë;kur fshatari mbillte grurë dhe hante misër hibrid apo”ibret” siç shpotisnin nën zë. Ishte koha kur ikte koka e njeriut,për hiç mos gjë. Siç duket”Njëshi”,si nxënës i zellshën të ILIÇIT rus,kish bërë të tijën thënien makabre:”Një ditë mizoritë e mia do falen”. Regjimi diktatorial qe kthyer si ajo”Shpatëtarja e verbër” (një filim kinez) që vriste e priste armiq.Më tepër të shpikur. Një njollë në biografi,e pagoi si ai që për”Një thelë,pagoi një pelë”, Kur e shoh në tërësi,pasi e përfundova së lexuari,them që autori me librin sikur ka thënë atë”Poemën e mjerimit” të MIGJENIT në prozë. Por kjo”Poema” e AGRONIT ka dhe ca atribute të tjera: ka makabritetin e vrasjeve, ka poshtërimin e njerëzve me aftësi nga të paaftët. Në çdo çap,”vigjëlonte” partia, I aft ishte komunisti dhe as vlerësohej aftësia. Intelektuali ndjente më shumë ftohtë,se sa ai fëmija që shkonte zbathur në shkollë. Këtu nuk bëhet fjalë për një”AGRON”,por për gjithë ne,të tjerët, që e kemi përjetuar atë mjerim, Sikur,për një çast, të gjithë atë jetë në ato 50-vjet dikttaturë(eshtuquajtura e proletariatit), të kishe mundësi ta ktheje në një trup dhe ta vishje me pergamenë të shkruar faqe për faqe nga AGRONI,atëherë kushdo do dilte me atë përfundimin: kurrë mos u ktheftë ai regjim,. AGRON SHEHU e ka”klonuar” me librin e tij. Dhe kur i bëj pyetjen vetes:- Si ia ka arritur autori,vetvetiu më vjen ndërmend ajo që ka thënë JANUSH VISHNJEVSKI që thotë:” Një libër i shkruar mirë na ndihmon jo vetëm të zgjerojmë horizontin,por na ndikon që të bëhemi persona më të mirë”.
Por,për autorin,AGRON SHEHU s’kam se si mos vë në dukje, se sado me profesion inxhinier nafte, e katreguar aftësinë e lartë profesionale në ALBERTA,por dashurinë për letësinë e ka treguar duke shkruar libra.
Meriton që të thuash për të atë që prej kohësh e ka thënë,shkrimtari francez Andoine De Santis-EXUPERY(1900-1944):”Jeta ka kuptim,nëse e këmben atë nga dita në ditë, në diçka tjetër”. AGRONI e ka bërë se me atë ka ndodhur ajo që thotë WILIAM FRANKESHTAIN(1897-1964):”Mes dhimbjes dhe asgjësë,unë zgjodha dhimbjen”.AGRON SHEHU zgjodhi dhimbjen dhe,me librin e tiij, është si balsam për të shëruar ato plagë aq të dhimbshme.
E uroj,AGRON SHEHUN:-Të presim me libra të tjera!
Tiranë,28 prill 2024