MIK Festival rikthen në Korçë me surpriza që ndërthurin traditën dhe bashkëkohësinë. Festivali i bën një homazh të veçantë lirikut më të madh të vokalit shqiptar Gaqo Çakos, ku sopranoja Inva Mula do të interpretojë në fund të mbrëmjes me të birin. Edicioni i këtij viti sjell për herë të parë në skenë serenatat e vjetra, të kënduara nga artdashës, që kanë dëshiruar gjithmonë të performojnë, në funksion të misionit për të edukuar breza përmes artit.

Korça do të mirëpresë një nga ngjarjet kulturore të edicionit të 8-të të MIK Festival, nën drejtimin artistik të sopranos me famë ndërkombëtare Inva Mula. Më 11 korrik, në skenën e Teatrit “Andon Zako Çajupi”, do të zhvillohet një koncert-homazh për një prej figurave më të mëdha të vokalit shqiptar, Gaqo Çako, në 90-vjetorin e lindjes së tij. Në konferencën për shtyp të mbajtur pak ditë para nisjes së festivalit, Inva Mula ndau me publikun dhe mediat surprizat që rezervon ky edicion, duke theksuar vlerën e kujtesës artistike, si dhe emocionet personale që mbartin disa nga netët e këtij viti.

Në mbrëmjen e 11 korrikut, do të interpretojnë emra të njohur të skenës shqiptare si Kastriot Tusha, Gjergji Mani, Xhielden Dervishi, Tatjana Kora Elmazi dhe artistë të Orkestrës së Forcave të Armatosura, nën drejtimin e dirigjentit Eno Koço. Homazhi për Gaqo Çakon do të jetë një ndërthurje e elegancës vokale me përkushtimin shpirtëror, duke rikthyer në skenë frymën e një epoke të artë të interpretimit operistik shqiptar. Kulmi emocional i kësaj mbrëmjeje pritet të jetë performanca përmbyllëse, ku vetë Inva Mula do të interpretojë së bashku me të birin, që simbolizon vazhdimësinë e një trashëgimie familjare, por edhe lidhjen intime mes muzikës dhe shpirtit.

Ndërsa një ditë më pas, në Dardhë, balerini i mirënjohur Eno Peçi do të jetë pjesë e koncertit gala “Vienna Style”, një tjetër pikë kulmore e festivalit.

Misioni i MIK Festival mbetet të edukojë breza përmes artit dhe të ruajë trashëgiminë kulturore. Për herë të parë këtë vit, festivali rikthen në skenë serenatat e vjetra të Korçës, të interpretuara nga ata që kanë dashur gjithmonë të jenë pjesë e saj, duke i dhënë zë kujtimeve dhe pasioneve që nuk kanë reshtur kurrë.sn

Këngëtari e pianisti britanik, Elton John, akuzoi të dielën qeverinë britanike për “vjedhje”, pasi ajo ka propozuar që kompanitë teknologjike të mund të trajnojnë modelet e inteligjencës artificiale (IA) mbi përmbajtjen muzikore dhe krijuese të Britanisë, pa garantuar kompensim të drejtë për autorët.

Industria kreative në mbarë botën po përballet me sfidat ligjore dhe etike që paraqet përdorimi i modeleve të inteligjencës artificiale, të cilat mund të krijojnë vepra të reja pas trajnimit mbi materiale ekzistuese.

Britania, të cilën kryeministri Keir Starmer synon ta shndërrojë në një superfuqi të inteligjencës artificiale, ka propozuar lehtësimin e ligjeve të të drejtës së autorit, duke lejuar zhvilluesit e IA-së të përdorin çdo material për të cilin kanë qasje të ligjshme për qëllime trajnimi. Kjo do të kërkonte që krijuesit të deklarojnë në mënyrë aktive se nuk duan që puna e tyre të përdoret, përndryshe ajo do të përfshihej automatikisht në bazat e të dhënave të trajnimit.

Emrat më të mëdhenj të industrisë, përfshirë Elton John, Paul McCartney, Andrew Lloyd Webber, Ed Sheeran dhe të tjerë, i kanë bërë thirrje qeverisë të ndryshojë drejtimin, duke paralajmëruar se ky propozim do ta bëjë edhe më të vështirë për të rinjtë që të sigurojnë jetesën në industrinë krijuese.

“Rreziku është për artistët e rinj, ata nuk kanë mundësi financiare që të kontrollojnë vazhdimisht apo të përballen me gjigantët e teknologjisë”, tha Elton John për BBC. “Është kriminale dhe ndihem thellësisht i tradhtuar”.

“Një makinë… nuk ka shpirt, nuk ka zemër, nuk ka ndjenja njerëzore, nuk ka pasion. Qeniet njerëzore, kur krijojnë diçka, e bëjnë këtë… për t’u sjellë kënaqësi shumë njerëzve”, shtoi ai.

Elton John ka shitur mbi 300 milionë albume gjatë një karriere gjashtëdekadëshe. Mbështetës i Partisë Laburiste të Starmerit, ai tha se gjithmonë ka kërkuar të ndihmojë artistët e rinj dhe se do të vazhdojë të luftojë kundër këtyre ndryshimeve.

Qeveria britanike thotë se është në kërkim të një zgjidhjeje që do t’i mundësojë si industrive krijuese, ashtu edhe kompanive të IA-së, të lulëzojnë.

Të dielën, ajo njoftoi se është në proces konsultimi, se do të publikojë një vlerësim mbi ndikimin ekonomik të çdo mase të mundshme dhe se nuk do të japë dritën e gjelbër për asnjë veprim derisa të jetë “plotësisht e sigurt se këto masa funksionojnë për krijuesit”.

Britania historikisht ka qenë ndër vendet më të suksesshme në industrinë krijuese, me mijëra punonjës në fusha si teatri, filmi, reklama, botimi dhe muzika.

Publikimi i këngës “Radio Free Europe” (Radio Evropa e Lirë) në vitin 1981 e prezantoi grupin e rokut, R.E.M., për herë të parë para botës.

Ky hit gjithashtu ia kujtoi botës rolin që luan transmetuesi i financuar nga Shtetet e Bashkuara në ndërtimin e demokracisë në vendet ku shtypi i lirë është i ndaluar, ose ende i paplotë.

Për ta shënuar Ditën Botërore të Lirisë së Shtypit më 3 Maj, grupi ka njoftuar për ripublikimin e veçantë të këngës, për të festuar 75-vjetorin e Radios Evropa e Lirë së shpejti, në një kohë kur po zhvillohet një betejë për ndërprerjen e operacioneve të disa transmetuesve të financuar nga SHBA-ja, çka shihet nga shumëkush si përpjekje për t’i heshtur mediat prodemokracisë.

“Qoftë në muzikë apo liri të medias – censura kudo përbën kërcënim për të vërtetën gjithkund. Në Ditën Botërore të Lirisë së Shtypit, dua t’i përshëndes gazetarët e guximshëm të Radios Evropa e Lirë”, tha Michael Stipe, vokalisti dhe një nga themeluesit e grupit R.E.M.

REL-i, bashkë me transmetues të tjerë të financuar nga qeveria, si Zëri i Amerikës, Radio Azia e Lirë, Zyra për Transmetime në Kubë (Radio Marti) dhe Rrjeti i Transmetuesve në Lindjen e Mesme, janë përballur me kushte të rënda që kur presidenti amerikan, Donald Trump, nënshkroi një urdhër ekzekutiv që tkurri Agjencinë Amerikane për Median Globale (USAGM).

USAGM është agjenci e pavarur qeveritare që mbikëqyrë REL-in, Zërin e Amerikës dhe transmetues të tjerë të financuar nga SHBA-ja, që së bashku transmetojnë lajme dhe informacione në pothuajse 50 gjuhë për rreth 361 milionë persona në javë.

Pak orë pas publikimit të urdhrit ekzekutiv, USAGM-i bëri të ditur përmes një letre se granti i miratuar nga Kongresi për ta financuar REL-in, me seli në Pragë, Çeki, ishte ndërprerë. REL-i është duke e luftuar në gjykatë këtë vendim.

Trump, i cili ka marrë disa masa për t’i ulur shpenzimet qeveritare që kur mori mandatin e dytë në janar, pati përplasje me USAGM gjatë mandatit të parë për pavarësinë editoriale dhe drejtimin e programeve.

Ai i ka përsëritur këto shqetësime që nga rikthimi në Shtëpinë e Bardhë.

Por, mbështetësit e transmetuesve thonë se ata janë pjesë e rëndësishme e diplomacisë amerikane dhe heshtja e tyre do të përshëndetet nga regjimet autoritare që ata i ekspozojnë.

“Për mua, muzika e R.E.M.-it gjithmonë ka përfaqësuar festimin e lirisë: lirisë së shprehjes, tekste që të bëjnë të mendosh dhe melodi që të frymëzojnë për të vepruar”, tha presidenti dhe shefi ekzekutiv i REL-it, Stephen Capus.

“Këto janë pikërisht qëllimet e gazetarëve tanë në Radion Evropa e Lirë – të informojnë, të frymëzojnë dhe të mbështesin liritë që shpesh janë të paarritshme për audiencën tonë. Ne i mbajmë njerëzit përgjegjës, veçanërisht ata që ndihen të kërcënuar nga e vërteta. Ata shkojnë shumë larg për të na heshtur – bllokojnë burimet dhe faqet e internetit dhe madje burgosin kolegët tanë”, shtoi ai.

Nga ana lirike, kënga “Radio Free Europe” e R.E.M-it është interpretuar si një koment mbi dëshirën për informacione të mirëfillta në një mjedis të mbushur me dezinformim.

Kjo frymë rezistence, thotë Mike Mills, një nga themeluesit e R.E.M-t, jeton ende në atë që ai e quajti “OG” (Original Gangster) e transmetimit pro-demokracisë.

“Gazetarët e Radio Free Europe kanë zemëruar diktatorët për 75 vjet. E di që po bën punën mirë kur krijon armiqtë e duhur,” tha ai.

Katër gazetarë dhe bashkëpunëtorë të REL-it – Ihar Losik, Nika Novak, Vladyslav Yesypenko dhe Farid Mehralizada – ndodhen në burg për akuza që lidhen me punën e tyre.

Për të përkujtuar këngën, R.E.M. njoftoi se do ta publikojë një version të kufizuar në vinil portokalli të “Radio Free Europe” si dhe mallra (merchandise), të ardhurat nga të cilat do t’i dhurohen REL-it.