Më 25 prill 1974, një grusht shteti ushtarak pa gjak i dha fund regjimit autoritar korporatist të António Salazar në Portugali.

VOAL- Notat e Grândola, vila morena nga kantautori José Afonso (kënga antifashiste par excellence, e ndaluar nga regjimi Salazar për shumë vite) të transmetuara njëzet minuta pas mesnatës së 25 prillit 1974 nga Radio Renascença (radio e kishës portugeze) janë sinjali se çlirimi ka mbërritur.

Fitorja do të konfirmohet, pas revolucionit, nga vargjet e Sophia de Mello Breyner Andresen: “Ky është agimi që kam pritur/ Dita e parë e plotë dhe e pastër/ në të cilën dalim nga nata dhe heshtje./ Dhe të lirë ne banojmë në substancën e kohës.”

Më 25 prill 1974, Portugalia u çlirua nga i ashtuquajturi Estado Novo (Shteti i Ri), regjimi i themeluar dekada më parë nga diktatori António de Oliveira Salazar. Revolucioni u bë i mundur falë lëvizjes së madhe të popullsisë, të shkaktuar nga një grusht shteti ushtarak dhe të forcuar nga pjesëmarrja civile, një grusht shteti që përfaqëson një shkëputje radikale me të kaluarën dhe çlirimin nga abuzimet dekada.

Diktatura

Në vitin 1926, ndërsa valët fashiste përfshiu Evropën, demokracia portugeze u mbyt nga një grusht shteti nacionalist. Në vitin 1933, Salazar, një ekonomist, katolik i flaktë dhe ish-ministër, krijoi një regjim korporatist reaksionar dhe fitoi pushtetin e plotë. Portugalia formalisht mbeti një republikë. Megjithatë, kthesa autoritare ndryshoi në thelb gjithçka, duke filluar me ekzistencën e padiskutueshme të një partie të vetme, Unioni Kombëtar (União Nacional) dhe i policisë sekrete, PIDE (Polícia Internacional e de Defesa do Estado de Defesa do Estado) detyra e së cilës ishte të shtypin opozitën. Motoja “Zoti, Atdheu dhe Familja” ishte sinteza e koncepteve politike të diktaturës, koncepte rreth të cilave Salazar u përpoq të bashkonte ideologjikisht shoqërinë civile portugeze, duke imponuar vlera tradicionale të panegociueshme dhe duke bllokuar kërkesat për modernizim.

Forcat çlirimtare

Megjithatë, pakënaqësia vazhdoi të rritej gjatë viteve të diktaturës, për shkak të represionit dhe varfërisë së krijuar nga fushatat koloniale të promovuara nga Salazar me një humbje të madhe njerëzish dhe burimesh. Kështu lindi Lëvizja e Forcave të Armatosura (“Movimento das Forças Armadas”, MPJ), e promovuar nga grumbullimi i grupeve të ushtarëve përparimtarë: një grup brenda ushtrisë kombëtare, i përbërë nga ndjeshmëri të ndryshme, por unanime rreth tre kërkesave: demokracisë, dekolonizimit, zhvillimit. (descolonizar, demokratizar, desenvolver).

Armiqësia e hapur kundër regjimit kthehet shpejt në një aksion përmbysjeje totale. Grushti i shtetit filloi në orët e para të 25 prillit 1974. Ushtarët besnikë të regjimit u arrestuan në të gjithë vendin, ndërsa trupat e rregullta të udhëhequra nga kapitenët e rinj Salgueiro Maia dhe Otelo Saraiva de Carvalho u drejtuan drejt kryeqytetit, duke pushtuar qendrën dhe qendër infrastrukturore . Njerëzit në Lisbonë dalin spontanisht në sheshe dhe rrugë, duke ofruar mbështetje dhe duke siguruar suksesin e planit. Teksti i lëshuar atë ditë nga ushtria shpall: «Lëvizja e Forcave të Armatosura, e cila sapo ka përfunduar misionin më të rëndësishëm qytetar të viteve të fundit, i shpall kombit synimin e tij për të përfunduar një program mbrojtës për vendin dhe për t’u kthyer te populli portugez. liritë civile të cilave u janë hequr”.

Simboli

Një simbol i veçantë lidhet me ngjarjen epokale të 25 prillit 1974: lulet e kuqe që qytetarët u dhurojnë ushtarëve me të mbërritur në kryeqytet, duke i vendosur në tytat e pushkëve. Kështu, karafili bëhet emblema e një aksioni ushtarak pa gjak dhe paqësor, i cili merr emrin Revolucioni i Karafilit (Revoluão dos cravos). rsi-eb