Liszt më 1886, katër muaj para vdekjes së tij, fotografuar nga Nadar

Franz Liszt (Shqiptimi: Franc List, i njohur gjithashtu si Liszt Ferencz;[ 22 tetor 1811 – 31 korrik 1886) ishte një kompozitor hungarez i shekullit XIX, pianist virtuoz, dirigjent, mësues i muzikës, organist, filantrop, autor, nacionalist dhe një tercijar françeskan gjatë epokës Romantike.

Liszt fitoi famë në Europë gjatë shekullit nëntëmbëdhjetë për aftësitë e tij virtuoze të jashtëzakonshme si pianist. Ai ishte një mik dhe një muzikant pronotor për shumë kompozitorë të kohës së tij, përfshirë Frédéric Chopin, Richard Wagner, Hector Berlioz, Robert Schumann, Camille Saint-Saëns, Edvard Grieg, Ole Bull, Joachim Raff, Mikhail Glinka dhe Aleksandër Borodin.

Si kompozitor, Liszt ishte një nga përfaqësuesit më të shquar të Shkollës së Re Gjermane (Neudeutsche Schule). Ai la pas një punë të gjerë dhe të larmishme, në të cilën ndikoi te bashkëkohësit e tij dhe parashikonte shumë ide dhe tendenca të shekullit XX. Disa nga kontributet muzikore të tij më të shquara ishin shpikja e poemës simfonike, zhvillimi i konceptit të transformimit tematik si pjesë e eksperimenteve të tij në formë muzikore dhe bërja e nisjeve radikale në harmoni.

Jeta

Franc Listi ka hyrë në historinë e muzikës para së gjithash si luajtës virtuozë i pianos. Mësuesit e parë të tij ishin Karl Cerni (Carl Czerny) dhe kompozitori i tmerrshëm dhe gjoja vrasësi i Moxartit, Antonio Saliri (Antonio Salieri). Nga këta dy, Listi u pajis me elementet e nevojshme të muzikës. Mirëpo çelësi i veprimtarisë artistike për Listin ishte koncerti i luajtësit virtuozë të violinës, Nikolo Paganinit (Niccoló Paganini). Për deri sa Listi e dëgjoi më 1831 violinistin në Paris, vendosi që të bëhet Paganin i Pianos. Në vitet pasuese ai përpiloi një teknikë të tillë fulminante që futi nën hijen e saj çdo teknik luajtëse të më parëshme. Koncerte e njëpasnjëshme shkaktuan me të shpejtë përhapjen e namit të tij në tërë Evropën, ai ishte i dashuri i grave dhe kishte marrëdhënie të mira me princesha e mbretëresha. Qenia e një udhëtari virtuozë në të vërtet ishte vetëm një etapë në jetën e Listit. Më 1842, Listin e thirrën në Vajmarë për të ndikuar aty si mjeshtër i kapelës së oborrit. Këtu u krijua edhe ideja e themelimit të Teatrit muzikorë nacional dhe po këtu ai krijojë përfytyrimet për pasmin e skemës simfonike me shkrime simfonike. Me orkestrën e oborrit të Vajmarës, ai luajti simfonitë e Betovenit dhe veprat e Hektor Berliozit (Hector Berlioz) dhe Rihard Vagnerit (Richard Wagner). Pasi që u ngatërrua me qarqet artistike reaksionare ai u lagua më 1862 për në Rom dhe filloj të merret me fe. Nga këtu Listi përdori vetëm materie fetare si bie fjala Legjenda e Elizabetës së Shenjtë. Listi vdiq më 1886, gati 75 vjeçar gjatë lojnave festive të Rihar Vagnerit në Bejrojt (Bayreuth).

Listi si pianist

Janë disa, nëse ndonjë, burime te mira që japin një impresion se si Listi me të vërtet tingëlloi që nga vitet e 1820-a. Czerni thoshte se Listi ka qenë natyral i cili luante piano sipas ndjenjës, dhe rishikimet e koncerteve të tij veçanërisht tregojnë briliancën e tij, fuqinë dhe precizionin gjersa luante piano. Dhe në koncertin e fundit ai gjithashtu përmendi zotësinë e tij që absolutisht kurrë te mos ndryshoj tempon, e cila mund te ketë qene edhe nga babai i tij, i cili insistonte që Listi te praktikonte me metronom. Repertori i tij në ketë kohe konsiston se pari nga pjesëza në stil te shkollës brilante Vjeneze, nga koncertet e Humelit dhe nga veprat e mësuesit te tij te mëparshëm Czernit, nga koncertet e te cilit nganjëherë Listit i ipej mundësia te shfaqte talentin e tij nga improvizimet.

Duke përcjellur vdekjen e babait te Listit më 1827 dhe boshllëkun e jetës se tij si një turist virtuoz, është sikur loja e Listit në piano u zhvillua gradualisht dhe mori një stil personal. Njëri nga përshkrimet me te detajuara te lojës së tij në piano prej asaj kohe vjen nga dimri i viteve 1831/1832, gjate se cilës ai fitonte jetesën si mësues në Paris. Disa nga nxënësit e tij ishin edhe Valerie Boissier, nena e se cilës quhej Augusta dhe mbante me kujdes te madh ditarët e mësimeve te saj.

Listi filloi te fokusohej në karrierën e tij si pianist dhe prapë prezantimet e tij me emocione te ndezura te muzikës ishin te rralla dhe me zë te pa ndërprerë. Shprehjet e fytyrës dhe gjestet në piano do te reflektonin çka ai luante, për te cilat ai nganjëherë edhe ishte i tallur në gazetat e kohës, gjithashtu përmendej edhe privilegji që ai mund te kishte me tekstet e tij.

Berliozi na tregon neve se si Listi do te shtonte kadencën, dridhjen dhe dredhjen lur luajti veprën e Betovenit SONATA NE DRITËN E HËNËS, dhe krijoi një skenë dramatike duke ndryshuar tempon e Largo dhe Presto. Në BACCALAUREUS LETTER te Xhorxh Sandit nga fillimi i 1837, Listi pohoi që ai e kishte bere për qëllim që te kishte aplauz, dhe premtoi se do te ndjektë te dyjat : Letrën dhe Shpirtin e rezultatit tash e tutje. Ka qene e debatuar se në çfarë niveli ai e realizoi ketë premtim gjithsesi.

Shënim

Pasaporta Hungareze e Listit e shqiptonte emrin e tij si “Ferencz”. Një reformë ortografike e gjuhës Hungareze në vitin 1922 (e cila ishte 36 vjet pas vdekjes së Listit) e ndryshoi shkronjën “cz” në thjesht “c” në të gjithë emrat e tij, përveç mbiemrit; duke u bazuar nga kjo, emri i tij në gjuhën moderne Hungareze përdoret si “Ferenc”. Nga 1859 deri më 1867, u quajt zyrtarisht Franz Ritter von Liszt; u shtua një Ritter (kalorës) në nder të Perandori Francis Jozef I në 1859, por kurrë nuk e përdori këtë titull fisnik në publik. (Wikipedia)

Me matematicienen e shquar Fioralba Cakoni

Bashkëthemeluese e një prej disiplinave më të reja të matematikës, e cilësuar si matematiciene e klasit botëror, profesoresha në Rutgers University Fioralba Cakoni rrëfen për rolin e mesuesve dhe familjes së saj në ngjizjen e pasionit të madh për matematikën.

Rrëfimi i saj, sa i dashur, aq edhe informativ, inkurajon rininë shqiptare, veçanërisht vajzat, për të guxuar.

Fioralba Cakoni është një matematikane amerikano-shqiptare dhe një eksperte e teorisë së shpërndarjes së anasjelltë. Ajo është profesoreshë e matematikës në Universitetin Rutgers.

Cakoni u diplomua në Universitetin e Tiranës; në 1987 përfundoi ciklin e studimeve të nivelit të parë Bachelor, dhe në 1990 atë të nivelit Master.

Ajo përfundoi Ph.D. në 1996, së bashku midis Universitetit të Tiranës dhe Universitetit të Patras, mbikëqyrur nga George Dassios.[1]

Disertacioni i saj ishte disa rezultate në ekuacionin e Valës Abstrakte, Problemet e Teorisë së Shpërndarjes në Elasticitetin dhe Termoelasticitetin në Frekuencën e Ulët. [2]

Ajo u bë një lektore në Universitetin e Tiranës dhe më pas, nga viti 1998 në 2000, një Studiuese Humboldt në Universitetin e Stuttgart.

Ajo erdhi në SH.B.A. për hulumtime shtesë postdoktorale në Universitetin e Delaware në 2000 dhe qëndroi në Delaware si asistente profesore duke filluar nga 2002. Në 2015-ën u zhvendos në Rutgers.

Cakoni është autore ose bashkëautore e librave:

Metodat Cilësore në Teorinë e Shpërndarjes Inverse (me David Colton, Springer, 2006) [4][5]
Metoda Lineare e Kampionimit në Shpërndarjen Elektromagnetike Inverse (me David Colton dhe Peter Monk, Shoqëria për Matematikën Industriale dhe të Aplikuar, 2011) [6]
Një qasje cilësore ndaj teorisë së shpërndarjes anasjelltas (me David Colton, Springer, 2014) [7]
Vlerat e Veçanta të Teorisë së Shpërndarjes dhe Transmetimit Invers (me David Colton dhe Houssem Haddar, Shoqëria për Matematikë Industriale dhe të Zbatuar, 2016)

Cakoni u përfshi në vitin 2019 në Shoqatën Matematike Amerikane “për kontribute në analizën e ekuacioneve diferenciale të pjesshme veçanërisht në teorinë e shpërndarjes inverse”.

Në vitin 2021 Cakoni u zgjodh anëtare e jashtme e Akademisë së Shkencave të Shqipërisë.

VOAL – Filozofi Ludwig Andreas Feuerbach lindi më 28 korrik 1804 në Landshut, në Bavarinë gjermane; ai është djali i katërt i juristit të famshëm dhe profesorit të drejtësisë Paul Johann Ritter Von Feuerbach. Ai është një familje shumë e madhe: Ludwig ka katër vëllezër dhe tre motra. Ai u regjistrua në Universitetin e Heidelbergut me synimin për të ndjekur një karrierë kishtare, por qasja e parë ndaj filozofisë Hegeliane, e favorizuar nga mësuesi i tij Carl Daub, ndikoi tek ai deri në pikën që ta shtynte të shkonte në Berlin për të ndërmarrë studime në fushën filozofike. Në fakt, Hegel vetë mbajti leksionet e tij në Berlin. Zgjedhja e Ludwig nuk pranohet nga babai i tij, ndryshe nga nëna e tij, Eva Wilhelmine Troster.

Pas një semestri në Berlin, ai përfundoi studimet në Erlangen, ku u detyrua të lëvizte për arsye ekonomike. Në Erlangen ai iu përkushtua studimit të botanikës, fiziologjisë dhe shkencave natyrore. Ai gjithashtu ia dërgon tezën e tij Hegelit, duke shpresuar në miratimin e masterit të tij. Në tezë ai mbështet idealizmin e tij panteist dhe vizionin e tij për një botë në të cilën filozofia zëvendëson fenë. Ai e filloi karrierën e tij si profesor universiteti në Erlangen, me kurse për Dekartin dhe Spinozën. Publikimi, megjithatë, më 1830, i tekstit të tij anonim “Mendime mbi vdekjen dhe pavdekësinë” i shkaktoi atij shumë probleme. Në fakt, teksti argumenton se individi është pamje e pastër, dhe se prandaj shpirti i tij nuk mund të konsiderohet i pavdekshëm. Pas mbërritjes, domethënë vdekjes, individi përfshihet në një lloj ndërgjegjeje universale. Feuerbach shkon deri atje sa të përcaktojë idenë e pavdekësisë si një formë e egoizmit të pastër individual.

Teksti konsiderohet menjëherë subversiv, pothuajse një formë rebelimi kundër sistemit aktual politik. Pasi identifikohet si autori i tekstit ofendues, filozofi i ardhshëm është i detyruar të ndërpresë kursin e tij universitar edhe sepse refuzon të mohojë autorësinë e shkrimit.

Pas shkarkimit të tij, megjithatë, ai vazhdon të shkruajë tekste filozofike, duke mbështetur nevojën për një ndarje midis kulturës dhe fesë dhe duke e përqendruar vëmendjen në pozitivitetin e studimeve shkencore dhe natyrore. Në këtë periudhë ai shkroi “Historia e filozofisë moderne nga Bacon në Spinoza” (1833), “Abelard dhe Eloisa” (1834), “Ekspozimi, zhvillimi dhe kritika e filozofisë së Leibniz” (1837) dhe një ese për Pierre Bayle. Ai përpiqet pa sukses të madh të rifillojë veprimtarinë e mësimdhënësit të universitetit dhe pas një ndërhyrje të shkurtër gjithmonë në Erlangen ai nuk do të japë më kurrë mësim.

Falë martesës së tij me Bertha Low, bashkëpronare e një fabrike porcelani, ai tërhiqet në kështjellën në pronësi të gruas së tij, ku bën një jetë të qetë studimesh, duke vazhduar të mbajë kontakte me botën filozofike gjermane falë bashkëpunimit të tij me revistën “Hallischen Jahrbüchern, për shkencën dhe artin gjerman”. Revista, e cila do të ketë peripeci të ndryshme për shkak të kundërshtimit të fortë politik, përpiqet të përdorë kritikën ndaj filozofisë Hegeliane si një mjet për të propozuar reforma sociale dhe kulturore.

Më 1839 lindi vajza e madhe Leonore dhe më 1841 vajza e dytë Mathilde, e cila megjithatë vdiq në moshën tre vjeç. Ludwig Feuerbach, gjithnjë e më i bindur për nevojën e një shteti liberal, në të cilin ka një ndarje të qartë të pushteteve midis fronit dhe kishës, boton “Thelbi i Krishterizmit”, i cili bëhet një lloj manifesti i së majtës hegeliane. Gjatë periudhës së stuhishme të revolucioneve të 1848 ai mori pjesë në Kongresin Demokratik në Frankfurt si përfaqësues i së majtës demokratike. Studentët e universitetit e nxisin atë të mbajë leksione dhe, duke pasur parasysh refuzimin e Universitetit për të dhënë mësim në auditore, leksionet mbahen në bashkinë e qytetit. Më pas ato do të botohen në vëllim më 1851 me titullin “Mësime mbi thelbin e fesë”.

Dështimi i kryengritjeve të revolucionarëve e bëri atë të tërhiqej përsëri në kështjellën e familjes dhe të braktiste edhe studimet e tij filozofike, duke preferuar t’i përkushtohej gjeologjisë. Ai boton vetëm më 1857, pas gjashtë vjetësh, “Theogonie” të cilat trajtojnë përsëri temën e dashur për të të fesë.

Ndërkohë, jeta e tij private është mërzitur nga marrëdhënia e tij me Johanna Kapp, vajza e një kolegu. Jeta familjare e Ludvig Fojerbahut, tashmë e vënë në provë për shkak të lidhjes së tij jashtëmartesore, përkeqësohet më tej nga falimentimi i fabrikës së porcelanit; ngjarja e detyron familjen të kalojë në varfëri ekstreme në një fshat të vogël afër Nurembergut. Miqtë e tij dhe Partia Social Demokrate, së cilës ai është bashkuar ndërkohë, e ndihmojnë atë në këtë moment të tmerrshëm.

Më 1867 ai pësoi një goditje nga e cila ai arriti të shërohet, por një sulm i dytë, më 1870, i shkaktoi paralizë. Ludwig Feuerbach vdiq dy vjet më vonë në Rechenberg, më 13 shtator 1872. Një masë e madhe punëtorësh morën pjesë në varrim./Elida Buçpapaj

Dhjetë vitet e kaluara në burg e ndihmuan atë të rregullonte idenë e tij për të ardhmen mes shtrirjeve neo-naziste, studimeve universitare, projekteve të librave dhe thirrjeve kundër sistemit të burgjeve norvegjeze. Anders Behring Breivik i cili 10 vjet më parë, më 22 korrik 2011 masakroi në gjakftohtësi, me armë automatike 69 studentë në një kamp veror në ishullin Utoya dhe tetë persona të tjerë në Oslo, synon lirimin me kusht përmes një rishikimi ligjor për të cilin ai ka të drejtë pas dhjetë vitesh burg në bazë të ligjit në fuqi.
Breivik nuk është penduar kurrë për monstruozitetin që ka bërë dhe nuk ka ndërmend ta bëjë këtë. Ekstremisti i djathtë, tani 42-vjeç u shpall i i shëndetshëm mendërisht në kohën e gjyqit, në 2012 dhe plotësisht përgjegjës për masakrat duke u dënuar me 21 vite burg, dënimi maksimal në Norvegji.

Breivik kishte apeluar kundër shtetit norvegjez për shkak të kushteve të tij në burg që konsideroheshin “çnjerëzore dhe poshtëruese” në 2016 dhe në shkallën e parë ankesa u pranua pjesërisht, më pas u refuzua në apel vitin e ardhshëm. Ai kishte apeluar përsëri në Gjykatën Evropiane të të Drejtave të Njeriut në Strasburg, e cila e refuzoi atë në qershor 2018, duke e gjykuar atë “qartazi të pabazuar dhe të papranueshme”.

I arrestuar në burgun e sigurisë së lartë të Skien, Breivik është në izolim, por jeton në tre qeli prej dhjetë metrash katrorë, secila me pamje nga fshati, ka një TV, DVD player, Playstation, Kompiuter, edhe pse pa akses në internet dhe një palestër. Ai ankohet për cilësinë e ushqimit, kafenë e ftohtë dhe pajisjet plastike jopraktike. Çrregullimi narcizist i personalitetit të tij, megjithatë, duket se nuk ka kufij, duke bërë që ai të ndryshojë emrin e tij në Fjotulf Hansen.

VOAL – Meqenëse Indro Montanelli ka shkuar në amshim, mungesa e tij në kulturën italiane vërehet në një mënyrë të rëndësishme; kujtimi i pranisë së tij të gjallë dhe e dashurisë për të vërtetën e përkeqëson gjithnjë e më shumë dhimbjen e humbjes së tij. Përveçse nuk linte kënd pa kafshuar, Montanelli ishte një personazh i paaftë t’iu përmbahej klisheve të kohës, një shembull i llojit të gazetarisë që duket se është zhdukur, ai që prodhonte historinë teksa ajo ngjizej.

Lindur më 22 prill 1909 në Fucecchio, një fshat në gjysmë të rrugës midis Pizës dhe Firences, ku, siç thoshte ai vetë, u rrit me pasionin e gazetarisë të shkruar në gjak, transmetuar ndoshta nga ADN-ja e gjyshit të tij, Giuseppe Montanelli, gjithashtu një shkrimtar dhe politikan.

Pasi fitoi dy diploma, njëra në drejtësi dhe tjetra në shkenca politike, ai emigroi në Francë ku i punësuar në “Paris Soir” filloi karrierën e tij si reporter. I ngritur dhe formuar nën kujdesin e fashizmit, megjithatë, më 1935 ai vendosi të largohej dhe të regjistrohej në batalionin e 20-të të Eritresë, një përvojë e rrëfyer në një ditar të botuar dhe pritur në Itali në një mënyrë entuziaste nga Ugo Ojetti (një përbindësh i shenjtë i gazetarisë së shkruar, i cili fatkeqësisht ra në harresë). Kjo e ditarit është ende faza e “shkrimtarit” Montanelli, në të cilën, megjithatë, stofi i dëshmitarit të madh tashmë mund të vërehet.

Ndërkohë ai shkon në Spanjë për “Messenger”, ku në raportet e tij flet kundër regjimit. Një qëndrim që nuk mund t’i pëlqejë regjimit italian që urdhëron riatdhesimin e tij, duke e përjashtuar jo vetëm nga partia por edhe nga regjistri profesional. Si kundërmasë, ndoshta me iluzionin e zbutjes së tij, ai dërgohet nga Bottai për të drejtuar Institutin Kulturor Italian në Estoni për një vit. Me t’u kthyer në Itali, atij i merret karta e tij e gazetarit, por ai nuk pranon të aplikojë për në Partinë Fashiste.

Në këtë moment historik u shfaq në jetën e Montanellit “Corriere della sera”, gazeta e cila më vonë u bë një lloj shtëpie e dytë për të. Regjisori i atëhershëm Aldo Borelli i ndërgjegjshëm për përmbajtjen dhe stilin e ‘Diarit’ të famshëm, dhe i vetëdijshëm për cilësitë që demonstrohen tani nga i dërguari i ri, e dëshiron atë me kokëfortësi në stafin e tij. Asnjëherë një intuitë nuk ka dalë më e përshtatshme, nëse është e vërtetë që lidhja midis Montanellit dhe gazetës përmes Solferino ka vazhduar, megjithëse me ulje dhe ngritje, për më shumë se dyzet vjet.

Më pas të shumta ishin dëshmitë e bëra nga ky vëzhgues i mprehtë në një seri reportazhesh që janë bërë të paharrueshme dhe që e kanë ngritur atë në gradën e princit të gazetarisë.

Është koha kur në Gjermani Rajhu i Tretë përparon drejt Danzigut dhe flet me vetë Adolf Hitlerin.

Pastaj ai shkon në Finlandë dhe Norvegji, dhe është pikërisht rportimi për konfliktin Ruso-Finlandez që e imponon atë përfundimisht si një i dërguar i madh. Më 1944 ai përfundon në burg në San Vittore për antifashizëm dhe dënohet me vdekje nga nazistët, por shpëton për mrekulli nga pushkatimi me ndërhyrjen e nënës së tij, e cila arrin të ndërmjetësojë për të tek kryepeshkopi i atëhershëm i Milanos, Kardinalin Ildefonso Schuster (por këtë do ta zbulojë vetë vetëm disa dekada më vonë). Burgimi sugjeron një nga librat e tij më të bukur, “Il generale Della Rovere”, i cili i përshtatur në film nga Roberto Rossellini do të marrë Luanin e Artë në Venecia.

Pasi u largua nga S. Vittore ai u strehua në Zvicër, por pas luftës, ai u kthye në Corriere della Sera si korrespondent. Ndër të parët që arritën në kryengritjen e Budapestit, Montanelli shkroi se ata nuk ishin rebelë borgjezë, por “komunistë anti-stalinistë”, një deklaratë që do të tërhiqte shigjetat e së majtës italiane.

Nga kolonat e Corriere, toskani i madh ka gjykuar Italinë dhe italianët gjatë viteve sipas një modeli interpretues që i përkiste disa prej mjeshtrave të tij si Prezzolini, më i kujtuari dhe ndoshta më i preferuari (edhe për shkak të disa afiniteteve të karakterit ) Por gazetari, ndërsa fshikullonte të gjitha defektet e popullit italian dhe stilin e tij, ka qëndruar gjithmonë i lidhur me tokën e tij, duke dëshmuar ndër vite besnikërinë e padiskutueshme dhe lidhjen sentimentale.

Pas hidhërimit të pësuar për shkak të devijimit të majtë të Corriere në vitet 70, kur drejtor ishte Piero Ottone, një Corriere që deri tani Indro i vjetër nuk e njihte më si të tijën, më 1974 ai e themeloi me ndihmën e disa kolegë kryesisht të larguar nga Corriere “Giornale Nuovo”, i njohur më vonë thjesht si “il Giornale” (por gjithashtu i njohur si “il Giornale di Montanelli”).

Është sezoni i terrorizmit, i BR dhe gjithashtu Montanelli pëson një sulm, për fat të mirë jo fatal: ai u qëllua në këmbë më 2 qershor 1977, pranë kopshteve të via Palestro, në Milano. “Shtëpia” e tij e vjetër, Corriere, në dhënien e lajmit as nuk e përmend atë por kufizohet në kushtimin e një kolone atij me titullin e padenjë “Gambizzato un giornalista”.

Sidoqoftë, me kalimin e viteve, Il Giornale pas një nisje të mirë filloi të humbasë tirazh, duke hyrë në një krizë ekonomike të pashërueshme. Gazeta u mor kështu nga Silvio Berlusconi, i cili e ktheu atë në nivele të larta. Por me zbritjen sipërmarrësit milanez në fushën e politikës, disa kontraste midis këtij të fundit dhe gazetarit të madh në lidhje me linjën editoriale dolën në dritë. Anarkisti Indro kurrë, kurrë nuk mund t’i nënshtrohej një diktati, nga do të vinte, dhe kështu, në agimin e vitit të tetëdhjetë, ai vendosi të hidhej në drejtim të një gazete të re “La Voce”, një shprehje e një vije liberale të djathtë dhe jokonformiste.

Fatkeqësisht, pavarësisht premisave, rezultati nuk ishte më i miri. “La Voce” u mbyll zyrtarisht më 12 prill 1995. Në atë moment, ai së pari vendosi të bashkëpunojë me rrjetin TVC TV, jo pa ndërprerë së botuari editoriale të këndshme në Corriere, më pas, me shpikjen e kolonës “La stanza di Montanelli” bazuar në dialogun me lexuesit, ai vendosi të kthehej në qendrën e madhe të debatit politik dhe historik. Para Sallës, drejtori i atëhershëm Paolo Mieli, me një gjest që vetë Montanelli tha se nuk e kishte harruar kurrë, i ofroi drejtimin e Corriere në vend të tij, por Indro, mbase tashmë i lodhur, preferoi formulën më të relaksuar të postës së lexuesve.

Gazetari i madh ndërroi jetë të dielën më 22 Korrik 2001 në moshën 92 vjeç, pasi u shtrua në spital për tri javë në një klinikë në Milano pas një sëmundjeje.

I paharrueshëm është epitafi i tij nekoogji i shkruar në dorën e tij në stilin e rreptë që përdorte vetëm kur fliste për veten e tij, çka e bën atë pikërisht shumë prekëse./Elida Buçpapaj

Idriz Talush Logu lindi në Markaj të Tropojës më 12.05. 1937 në një familje me tradita atdhetare dhe patriotike. Ai u rrit dhe u edukua me frymën e bujarisë dhe fisnikërisë malësore, me etjen për dije dhe me dëshirën e thellë per tu arsimuar, pavarsisht kushteve të vështira ekonomike dhe mjedisit ngarkuar me paragjykime të vjetra.
Shkollën fillore e mbaroi në Bujan , një nder shkollat e para të hapura në Tropojë, ndersa shkollën tetëvjeçre në qytetin B. Curri, nderkohë që Shkollen e Mesme Pedagogjike e perfundoi në Shkodër me rezultate të shkelqyera. Studimet e larta në Fakultetin Histori Filologji të Universitetit Tiranës, në degën Histori, i kreu me rezultate shumë të mira në vitin 1964.

Ai perfundoi gjithashtu edhe Kursin Pasuniversitar per drejtues shkolle, po në Tiranë.
Në vitin shkollor 1955-1956 filloi punën si mësues në shkollën tetëvjeçare të qytetit B. Curri dhe vetëm pas tre muajsh u caktua si inspektor arsimi, detyrë që e mbajti deri në vitin 1959, kur u emërua Drejtor i të parës shkollë të mesme në Tropojë, gjimnazit “Asim Vokshi”. Pastaj më vonë drejtoi per shumë vite Seksionin e Arsimit dhe Kultures në rreth, me kompetence dhe aftësi komunikimi.



Ai ishte gjithashtu edhe drejtor i Shkollës së Mesme Industriale të Fierzës, gjatë kohës kur ndertohej Hidrocentrali i Fierzës, duke deshmuar veti të mëdha menazhuese dhe duke e kthyer këtë shkollë në një qender të vertetë profesionale dhe vatër e lindjes së kuadrove  të ardhshëm teknikë.

Ishte edhe drejtor i Shkollës Mesme Cerrnicë dhe më  1981 caktohet si drejtor i Kabinetit Pedagogjik të rrethit , detyrë që e mbajti per tetë vite. Në sajë të perzgjedhjes tij të qëlluar dhe të punës të spikatur studimore dhe shkencore, kabineti mbeti një orientues i pazëvëndësuar per zhvillimin dhe reformimin e arsimit lokal dhe më  gjerë.
Pervoja e tij u pergjithsua nga Ministria e arsimit, duke cilësuar si arritje zgjerimin e arsimit të mesëm në Tropojë, ngritjen dhe pasurimin e bazës materiale dhe didaktike, shkollimin dhe sigurimin e kuadrit vendas, kualifikimin adekuat të mësuesve si dhe afrimin dhe perfshirjen e komunitetit vendas, nderthurur kjo me vetë ndryshimin e mentalitetit të familjes tropojane drejt koncepteve të përparuara të kohës.

Kudo qe punoi, Idriz Logu, puna e tij qe e vlersuar dhe e nderuar, sidomos si drejtues perfekt dhe me autoritet moral dhe shoqëror, si njeri publik dhe i angazhuar, si orator i veçantë, si njeri gjithmonë opozitar ndaj pengesave të zhvilimit, si demokrat i vertetë në mardhenjet njerëzore, si mik injerzve të thjeshtë , të cilëve u gjendej gjithmonë pranë, si  prind model i edukatorit që di të percjellë gjithmonë te fëmijët i tij, tiparet me të mira.
Idriz Logu është autor i dhjetra referateve, kumtesave e punimeve të ndryshme në sesione shkencore dhe në katër konferenca pedagogjike të rrethit si dhe në aktivitete të ndryshme kulturore dhe historike brenda dhe jashtë vendit, ku dalloi eksperienca e tij si metodist, por dhe bagazhi i vyer i njohurive historike per Tropojën dhe trevat e tjera shqiptare.

Nderkohë ishte bashkëpuntor i organeve pedagogjike dhe gazetave tjera, ku shkroi dhe mbrojti teza dhe projekte arsimore dhe kulturore si dhe të mbrojtjes traditave të zones. Ishte bashkëautror i librit “ Historiku i Arsimit në Tropojë” ku shkroi pjesën “ Arsimi në vitet 1975-1990”.

Pjesë e rëndësishme e Shoqatës Historinëve të rrethit, ai në fund të jetës tij, po punonte per ringritjen e Muzeut Historik të rrethit, perherë konstruktiv, koherent dhe i perkushtuar si nga ana shkencore , por edhe në pikëpamje të objektivitetit social dhe shoqëror.
Arritjet në fushën e arsimit në rrethin e Tropojës janë të lidhura pazgjidhshmërisht me figuren, punën dhe mundin e Idriz Logut tek i cili ishin të mishëruara në mënyrë të harmonishme aftësitë shkencore dhe personale me artin e të drejtuarit, si rrallë tek ndonjë tjetër.

Breza të tërë nxënësish kanë marrë dije prej tij dhe sot janë politikanë dhe pushtetarë të mire,mjekë të shquar, shkrimtarë të njohur dhe shkencëtarë, të cilet e kujtojnë sot me shumë respekt këtë figure të madhe të arsimit.

Ai ka dhënë  një kontribut të çmuar në fushën e studimeve pedagogjike, psikologjike dhe historike. Edhe pas daljes në pension, nuk reshti së punuari per problemet e arsimit, të shkollës dhe mendimit shkencor si dhe të problemeve sociale që kalonte Tropoja. Per këto merita ai u zgjodh nënkryetar i Këshillit pluralist të rrethit dhe anëtar nderi i disa organizatave tjera.

Idriz Logu, në kohë të ndryshme është vlersuar me urdhra dhe medalje. Pas vdekjes u dekorua nga Presidenti I Republikës me medaljen “ Naim Frashëri” i Argjendë, vlersim i cili ishte larg vlerave të verteta që mbar tai në kompleksitetin e ngjarjeve që shoqëruan jetën e tij.

Të gjithë e dijnë dhe e pohojnë në Tropojë, Idriz Logu ishte njeri i fjalës së thene hapur dhe ballas, kurrë i pajtuar me padrejtësitë dhe kompromiset komformiste, njeriu që kurrë nuk  afrohej me servilet dhe kameleonet e çfardo rryme, njeriu gjithmonë avangardë me të renë dhe zhvillimin, duke respektuar pandalur historinë dhe traditat e familjes dhe vendit të vet, njeriu që kurrë nuk vuri para parimeve njerzore, meritat e veta personale, titujt dhe dekoratat.

Per shumë vite me rradhe ka qene evidente kerkesa e ish nxënësve, ish kolegëve dhe mbarë popullit të Tropojës, per të venë në vendin e merituar kete figure komlekse të arsimit tropojas, si figura kryesore e tij , si drejtuesi i parë dhe jetëgjatë, si bartes i rezultateve të pamohueshme në fushën e arsimit dhe kulturës.

Së fundi , një grup i madh intelektualesh kanë pregatitur një Promemorje per Presidentin e Republikës, duke i propozuar atij në emër të komunitetit Tropojës, dhenjen e titullit:
“ Mjeshtër i Madh i Punës” per Idriz Logun.

Idriz Logu ishte njeriu që natyrshëm i perkiste të majtës shqiptare , me bindje dhe me me një aktivitet per tu patur lakmi, duke percjellë  gjithmonë ndershmeri politike, dinamizëm dhe ekuilibër të qendrueshem politik, tolerance dhe respekt, kulture dhe prespektivë, duke edukuar me energji, besim dhe kurajë ,elementët modern politikë që në skenën e ketushme mbeten shembull i paperseritshëm.

Kurrë nuk shikoi nga vetja, familja e tij apo interesa meskine të momentit aq shumë të perhapura në kohë, por shpresoi dhe punoi duke besuar në një të arthme qytetare dhe evropiane , larg shablloneve vulgarë të ditës. Në mbledhje , konferenca dhe kongrese ku ai mori pjesë, u bë në mënyrë të natyrshme pjesë integrale dhe e admirueshme, njehkohsisht e respektuar dhe e vlerësuar edhe nga personalitete të së majtës shqiptare, por edhe e spektrit tjetër politik, per  elegancën, natyrshmerinë dhe pjekurinë e gjykimit si dhe maturinë e vendimit politik të marrë në kohë të ndryshme.

Edhe në momentet më delikate dhe të veshtira të mardhenjeve politike në Tropojë ai ja arriti të jetë një zë original i mendimit dhe aksionit politik bashkekohor, kontributi i  të cilit veshtirë të harrohet nga njerëzit e ndershem tropojanë.

Idriz Logu vdiq i ri, vetëm 64 vjeç, mesditën e 1 korrikut 2001, një humbje e befasishme që hidheroi te gjithë. As semundja e rendë dhe e pasherueshme nuk arriti ta vinte poshte, ruajti optimizmin deri në fund, vullnetin dhe kurajon per të qenë me dinjitet deri në çastin e fundit.

Por nuk vdiq në memorjen e popullit tropojan, pjesa me krenare e të cilit tani është ai vet me vepren dhe figuren e tij. Koha e të qënit njeri , ka qenë gjithmonë, por tani me shumë se kurrë historia verteton se njerzit e mençur mbeten, servilet, kameleonët dhe frikacaket bien, pavarsisht çdo lloj mbrojtje.

Koha pranon  njeriun dhe ngadalë ju nderton piedestalet në shpirtrat e njerzve!

Idriz Logu e ka ndertuar tashme piedestalin e tij në kujtesën e Tropojës, koha eshtë t’ja ndriçojmë me tepër atë me të vertetat e pathëna akoma!