Kur u çlirua Shqipëria bashkë me familjen e vet jetonte në Tiranë dhe ishte në klasën e tretë fillore. Po i afrohej moshës së nëntë vjetëve, sepse pati lindur në Vlorë në 28 janar 1936. Kaq i vogël sa qe, nuk mund të gjykonte se çfarë realisht po ndodhte ato çaste. Pushtetarët e rinj bënë në kryeqytet, nën fluturimin dhe përshendetjen e disa bombarduesve anglo-amerikanë, një parakalim të madh dhe thoshin se në Berat, në një mbledhje të tyre, patën shpallur një lloj Karte e të Drejtave të Njeriut dhe ngritur një Qeveri Demokratike. Thjesht për moshën e vogël po ashtu nuk mund të ishte i qartësuar pse qe vendosur nga fuqitë e mëdha fitimtare të Luftës së Dytë Botërore që Shqipëria t’i kalonte nën ndikim Bashkimit Sovjetik dhe “Mustaqes”, siç me këtë nofkë atë kohë i thoshin Stalinit dhe jo “Çibukut”, siç thërritej Çurçilli. Ky moshë-vogël dhe trupimtë quhej Reshat dhe ishte njëri nga shtatë fëmijët e Qazim Kripës. Mbiemrin e kishin nofkë. Gjyshi i tyre, Hamdiu, pati qenë për një kohë shumë të gjatë (katër dekada) drejtor i Kripores në Vlorë dhe aq fort peshë dhe autoritet pati pasur ky fakt saqë njerëzit, kur e citonin, i binin shkurt: Hamdiu i Kripës. Kur qe dy vjeç e gjysmë Reshati për pak sa nuk kishte vdekur. Në korrik 1938 qenë me pushime familjarisht në vilën e plazhit, kur një pasdite, ndërsa gjyshi dhe gjyshja qëndronin në verandën duke pirë kafe, i shpëtoi kontrollit të prindërve dhe u nis për tek deti. Ai kishte valë të mëdha, të cilat i hidhte me shkulm drejt bregut. Vocraku u ndal në buzë të ujit, vështrimi iu përpi nëpër trazimin e dallgëve dhe nuk ndjeu se ato po ia lagnin këmbët njomzake. Njëra prej tyre krejt befas u përplas me forcë mbi trupin e tij, por ai, ende në këmbë, i parrëzuar, qeshi nga kënaqësia që mbi vrullin e saj doli fitimtar. Bëri dy hapa përpara, tani për ta sfiduar me të vërtetë detin. Një dallgë tjetër, më e madhe, e goditi, e shkundi fort dhe e rrëzoi. Pastaj e gëlltiti brenda masës së shkumbëzuar të ujit. Po mbytej, jeta e tij qe në fill sekondash. Fati iu shfaq në formën e një karrocieri, të cilin vlonjatët e thërritni “Zdrypni“, sepse ishte me origjinë nga veriu dhe kur mbërrinte në stacionin e Skelës thoshte gjithmonë “zdrypni, zdrypni!” Sillte në plazh pushuesit. Ai e pa vogëlushin që po mbytej, u hodh në det dhe e ngriti vetëtimshëm. U mblodh tërë plazhi. I nxorrën ujin që kishte pirë dhe e përmendën. Reshat Kripa shkruan (sepse Reshat Kripa vitet e fundit ka botuar edhe disa libra): “Pas disa ditësh kaloi andej një arixhofkë, nga ato që parashikonin fatin. Nëna e pyeti për të ardhmen time dhe ajo, pasi mori një fije nga flokët e mi, tha: “Djali do të kalojë një rini të rëndë, një burrëri të vështirë dhe një pleqëri të qetë”.
Për PKSH ishte borgjez, edhe pse vetëm dhjetë vjeç
Babai i këtij imcaku në moshë dhe në shtat që i kishte shpëtuar njëherë vdekjes, gjashtë vjet shkollë të mesme i pati përfunduar në Selanik. Këtu bashkë me të qe edhe Avni Rustemi, të cilit i lutej të mos merrej me politikë se prej saj kishte për të ngrënë kokën. Pas shkollimit në Selanik Qazim Kripa kreu dy vite studimi në kolegjin “Robert College“ të Stambollit. Në 1920 u martua me Myneveren, bijën e Mehmet Radhimës, një avokat i njohur i asaj kohe, ish-drejtor dogane në Vlorë në motet 1913–1914. Banesën prindërore Qazimi e kishte patur tek Kriporja, por vitin e dasmës përfundoi ndërtimin e një shtëpie të re dykatëshe”. “Ndërsa në vitin 1929, shkruan në kujtimet e tij Reshati, ndërtoi një fabrikë për prodhimin e vajit të ullirit. Ndërtoi edhe një dyqan të madh ku tregëtonte vajin…Në vitin 1936, së bashku me të vëllezërit, përfunduan së ndërtuari një vilë tjetër në plazhin e Vlorës, si dhe një shtëpi verore prej druri në Llogora. Ndërsa në vitin 1941 blenë një truall në Lagjen e Re, ku filluan ndërtimin e një fabrike të re vaji, më të madhe dhe më moderne se e para”. I pasionuar pas veprimtarisë së bisnesit Qazimi ishte tërësisht indiferent ndaj politikës dhe çdo posti që të jepte ajo. Nuk e kishte kursyer këtë qëndrim edhe kur u shpall Pavarësia dhe qeveria e Ismail Qemalit i ofroi disa nëpunësi. Çifti Qazim-Mynevere lindi katër vajza dhe tre djem. Fëmijës së parë, e cila qe vajzë, i vunë emrin kuptimplotë Liria. Të tjerëve: Drita, Agim dhe Besnik. Për tre të tjerët u përdorën kujtime të shtrenjta të së shkuarës familjare: Qamile, Fatushe dhe Reshat. Në skaj të viteve tridhjetë hapën një dyqan për tregtim vaji në Tiranë, ku edhe u vendosën familjarisht në një banesë me qera tek Rruga e Kavajës, karshi Radio-Tiranës. Pas një bombardimi të aleatëve antifashistë kundër aerodromit ushtarak italian shkuan në një vend më të sigurt, tek lagjia me emrin “Pazari”, në katin e dytë të vilës së një mjeku të njohur të kryeqytetit. Vitet e luftës i ndanë shqiptarët në kahe të ndryshme, madje edhe politikisht kundërshtare, por tek familja Kripa kjo nuk ndodhi. Asnjë prej tyre nuk u lidh me Ballin Kombëtar apo me Legalitetin. Drita dhe Fatushja, nxënëse tek “Nëna Mbretëreshë”, u aktivizuan me grupet ilegale të drejtuara nga Fronti Nacionalçlirimtar. Shkruan Reshat Kripa: “Po ashtu dy djemtë e hallës, Bardhyli dhe Petriti, kishin qenë partizanë. Dajo Nuriu dhe teze Zyhraja gjithashtu. Sinan Gjoni dhe Shyqyri Alimerkua, që më vonë u shpall hero, dy nga komunistët e parë të qytetit të Vlorës, ishin kushërinjtë e parë të nënës”. Gjatë vitit 1945 familja Kripa ndihej e sigurt se pushteti i ri, i cili po i shpërsonte qëndrimet ndaj mospajtuesve me të, nuk i konsideronte shenjë goditjeje. Ndërsa Drita qe martuar me këngëtarin bariton Hysen Pelingu, një veprimtar i njohur i Lëvizjes Nacionalçlirimtare, tashmë pjesëmarrës në Filarmoninë e Shtetit, u punësua në Teatrin e Shtetit, duke u bërë njëra prej themeluesve të tij. Ndërkaq Liria qe kthyer në Tiranë, sepse i shoqi ishte emëruar në Bankën Kombëtare të Shtetit. Motra tjetër, Qamilja, qe fejuar me Muharem Çoratin nga Libohova, bërë zëvendësministër i Industrisë dhe i Minierave. As në rrethin e saj më të afërt Familja Kripa nuk kishte ndonjë të arratisur jashtë shtetit apo ilegal në male. Në mes të majit 1946 Reshat dhjetëvjeçar pa mbi tavolinën e shtëpisë, sjellë prej të atit, gazetën “Bashkimi”. Në faqen e parë qe një dekret i Presidiumit të Kuvendit Popullor, sipas të cilit shtetëzoheshin pa asnjë shpërblim të gjitha fabrikat e vajit. Në mënyrë të vetëtimtë kuptoi se tani do të humbnin tërë pronën e tyre të vënë me punë të ndershme sipërmarrjeje. Për herë të parë ndjeu mbi vete peshën e fjalës “borgjez”.
Ai me kostum blu është Bahri Omari!
Për herë të parë e kishte dëgjuar atë fjalë, “borgjez”, kur u bë Gjyqi Special. Qe, me një bashkëmoshatar, ai edhe ai tjetri vetëm nëntë vjeç, mes grumbullit të kuriozëve jashtë godinës kinema të shndërruar në gjykatore. Kur ata që do të dënoheshin, i zbrisnin nga makinat e burgut dhe i futnin në sallë, njerëzia më shumë i kishin ngulur sytë tek kunati i Enver Hoxhës, Bahri Omari. “Po pushkatoi atë, ka për t’i bërë kërmë të tjerët” thoshin ata, duke shtuar njëkohësisht se ai do të vritej pikërisht që të pranohej vrasja në masë e të tjerëve. Ishte e lehtë ta identifikoje me sy Bahri Omarin: qe i veshur me një kostum blu. Përreth ndërtesës-gjykatore mbështetës së Partisë Komuniste, kapur dore për dore, vallzonin dhe këndonin: “Përpara në luftë, përpara, urra, urra!/ Ndër barrikadat proletare urra, urra!/Rendin borgjez do ta shkatërrojmë!”… “Mbi kufomat e tradhtarëve do marshojmë!” Borgjez, tradhtar…Këto dy fjalë iu ngulën në tru si të qenë gozhdë. Pas shtetëzimit të fabrikës së vajit në Vlorë si edhe të godinës së fabrikës së dytë po aty, e cila qe ende në ndërtim (me muret e vetëm katit të parë), po ashtu edhe shlyerjes së detyrimit të një tatimi të jashtëzakonshëm, nga Ministria e Brendshme në fundtetor të të njëjtit vit, 1946, mbërriti urdhri që brenda dhjetë ditësh familja Kripa duhej të largohej nga Tirana për t’u rikthyer në Vlorë. U dërguan edhe kamionin. Qe një “Trentaquattro”. Udhëtimi zgjati pothuaj tetë orë. Rrugët dhe urat qenë ende të shkatërruara dhe në çdo hyrje dhe dalje qyteti postblloqe të policisë kontrollonin pa rreshtur dokumentet e udhëtarëve. Në Vlorë katin përdhes të shtëpisë së tyre këshilli i lagjes ia kishte dhënë një familjeje nga Tragjasi. Ata u sistemuan në katin e sipërm. Qazimin e punësuan si teknik në ish-fabrikën e tij. Në nëntor Reshati filloi klasën e gjashtë tek shkolla shtatëvjeçare “Naim Frashëri”. Në një nga ditët e zakonshme në koridor, tek “Gazeta e Murit”, gjeti një karikaturë të pamjes së tij. Poshtë nxinin me laps të trashë fjalët “Poshtë borgjezia!” Në mbrëmje thuri poezinë e tij të parë. Qenë pesë strofa. Titulli ish “BORGJEZ…!?” Disa nga vargjet: “Pse ky term po më përndjek?/Jam i vogël, jam fëmi,/Kudo shkoj para e gjej,/Si demon prapa më rri./E dëgjoj kudo në shkollë,/Dhe nga njerëzit në rrugë,/Më tmerron, fikson në kokë,/Një mendim që s’dua unë./Pse s’e lini botën time,/Botën time shpirtërore,/Po e ndrydhni me fiksime,/Më prishni ëndrrat rinore?/Lermëni të ëndërroj,/Të këndoj si zog i lirë,/Jetën time ta ndërtoj,/Më të bukur, më të mirë./Porse termi më përndjek,/Që nga mbrëmja në mëngjes,/Dhe në gjumë më thërret,/Ti s’je yni, je borgjez…..!?” Shkruan në kujtimet e tij Reshat Kripa: “Ishte vetë shteti që po na hidhte në kampin kundërshtar. Po na bënte armiq të tij pa dëshirën tonë”.
Një porosi e Stalinit për Enver Hoxhën
Në 23 mars 1949 Enver Hoxha u takua në Moskë me Josif Visianoroviç Stalinin. Ky, mes të tjerash, i tha: “Në vendet e demokracisë popullore, borgjezia kombëtare është e njollosur me lidhjet e saj me pushtuesit gjermanë dhe italianë. Prandaj kur ushtria sovjetike hyri në këto vende, borgjezia ia mbathi me gjermanët. Në territorin e Shqipërisë nuk pati as ushtri sovjetike dhe as ushtri jugosllave. Prandaj dikush nga borgjezia kombëtare ka mbetur, në qoftë se shokët shqiptarë nuk e kanë likuiduar”. Pastaj: “Të përçmosh një borgjezi të tillë, që është për pavarësinë e vendit, nuk është gjë e mirë”. Pak minuta më vonë Stalini mëshoi fjalët: “Në qoftë se do të ketë në Shqipëri kapitalistë të vegjël, që do të hapin ndërmarrje të vogla, dyqane apo punishte, atëherë u duhet dhënë atyre patenta, t\’u vendosen taksa, por atyre u duhet krijuar mundësia të merren me tregti dhe veprimtari industriale gjersa të forcohet ekonomia e Shqipërisë. Kur kjo gjë të realizohet, atëherë do të krijohet një situatë tjetër dhe mund të dalë përsëri çështja e borgjezisë”. Por në 23 mars 1949 Stalini, megjithëse në atdheun e vet kishte bërë kërdi të brendshme, ka menduar se në takimin që bëri me Enver Hoxhën, ky porosinë e tij për një taktikë të kujdeshme ndaj borgjezisë kombëtare, sapo të rikthehej në Tiranë, do ta vinte në jetë. Gabohej. PKSH e kishte shfarrosur brenda vitit 1946 të gjithë atë shtresë dhe kush shpëtoi nga progromi i parë, u zerua në 1947. Një vit më pas Shqipëria nuk kishte më as borgjezi të madhe (të cilën nuk e kishte pasur kurrë), as të mesme (kjo sa pati lëshuar sythet e parë) dhe as të vogël (që ishte fare pak dhe si forcë ekonomike nuk kërcënonte asnjë pushtet politik).
Arrestimi i të vëllait
Nga takimi Enver Hoxha-Josif Visianoroviç Stalin, ku ky e porositi të fortin e Tiranës të mos e persekutonte tani për tani borgjezinë kombëtare, por ta licensonte për të punuar me sipërmarrjen e saj ekonomike, pati kaluar një vit i tërë kur në 15 prill 1950, Reshat Kripës i arrestuan të vëllanë, Besnikun. I vunë prangat edhe dy të tjerëve, bashkëpunues me të. Nëpërmjet trakteve kishin zhvilluar veprimtari propagandistike klandestine kundër pushtetit në fuqi. Pas gjashtë muajsh hetimi u dënua me njëzetë vite burgim. Në gusht 1950 “borgjezin” Qazim, që ishte vetëm një teknik me rrogë shteti në ish-punishten e tij, e larguan nga puna. Arsyeja iu tha troç: “Pushoheni për shkak të aktivitetit armiqësor kundër Pushtetit Popullor të djalit tuaj Besnik Kripa”.
Në shtator të vitit 1950, kur i arrestuan të vëllanë, Besnikun, Reshati filloi klasën e parë në gjimnazin “Ali Demi”. Katërmbëdhjetë vjeçari e kishte kuptuar çfarë pati ndodhur në vetëdijën e të vëllait që befas qe shndërruar në kundërshtar të rreptë të regjimit shoqëror komunist. Tashmë i njëjti proces ndryshimi kishte nisur edhe tek ai. E ndjente se po tjetërsohej. Megjithatë kjo gjendje e re nuk e frikonte, përkundrazi po e heroizonte. I dukej vetja si dragua.
Kundër komunizmit me frymëzim vetë librin komunist “Garda e Re”
Në 1951 ende kishte në shtëpi, përveç librin “Nëna”, edhe “Garda e Re”. Rinia e reshtave të këtij qe nxitëse për të përmbysur tërë padrejtësitë e botës. Por ai shihej si një i papërshtatshëm për atdheun e tij. Kur në gjimnaz iu kërkua nxënësve të paraqitnin kërkesat për t’u anëtarësuar në organizatën e rinisë dhe bëri një të tillë edhe Reshati, nuk ia miratuan. Dy-tri muaj më pas një avion i angloamerikanëve fluturoi mbi Vlorë dhe hodhi trakte. Mori njërin dhe e lexoi. Bënte thirrje që shqiptarët të organizoheshin në grupe me jo më shumë se tre veta, ku anëtarët të mos njihnin në fytyrë kryetarin dhe ky as drejtuesit apo pjesëtarët e grupeve të tjerë. Misioni i këtyre celulave klandestine treshe: përmbysja e regjimit komunist. I hyri “krimbi”. Në fund të tekstit udhëzues në trakt qenë fjalët “Për liri, për Shqipëri, për flamurin kuq e zi!” Kjo e ndezi me entuziazëm. Në janar 1915 mbushi pesëmbëdhjetë vjeç. Një ditë shkurti, kur një shok i tij gjimnazist qe i revoltuar se pas humbjes aksidentale të triskës së bukës familjes së tij ia kishin ndaluar zëvendësimin e saj me një tjetër dhe kështu për një muaj të tërë nuk kishin çfarë të hanin, bashkë me një të tretë, vendosën krijimin e organizatës ilegale “Atdhetari”. Që atë ditë bënë me shkrim dore tre copë traktesh me të njëjtën përmbajtje: “Le të sulemi, nën flamurin e kuq, në flakë të luftës, që të na drithësohet trupi nga dehja e barutit, që të na ndizet shpyrti nga zjarri i shenjtë i lirisë dhe le të vdesim duke thirrur: RROFTË SHQIPËRIA!” Me brum i ngjitën në lagjet gjithsecilit: një trakt në Tophana, të dytin në Muradie dhe të tretin në Vrenez. Vazhduan kështu, me intensitet çdo dy-tri ditë, deri në maj. Qenë të ngazëllyer. Shkruanin dhe shpërndanin lehtësisht thirrjet “Poshtë Stalini dhe satelitët e tij! Poshtë këlyshi i Stalinit, duhanxhiu Enver Hoxha! Poshtë satrapi Mehmet Shehu!” Por erdhi papritmas dita e gabimit fatal. Dikush i pa duke ngjitur një trakt dhe i spiunoi. Qe 24 maj 1951. Thirrja e asaj dite, e bërë vetëm në dy kopje, ishte më e ashpra e shkruar deri atëherë: “…Komunistët na torturojnë dhe na persekutojnë; Ata vrasin më të mirët nga ne, për të na kallur frikën, për të na vënë në gjumë, por ne nuk ju përulemi këtyre të poshtërve! Vrajini këta mizorë të mallkuar!…” Njerëzit e Sigurimit i erdhën në shtëpi Reshat Kripës në orën dhjetë të natës së 24 majit. Ai kishte ende në xhepin e jashtëm të xhaketës njërin nga dy traktet e asaj dite. Kur në Degën e Brendshme e nisi hetimin vetë nënkryetari dhe të porsa arrestuarit përpara i patën nderur një dosje të tërë me të gjitha traktet që të tre kishin shpërndarë, ndërsa po e goditnin me grushte deri në alivanosje, kreu instiktivisht një gjest për ta bërë të mosdallueshëm copë-letrën e mbetur në xhep. Tjetri, nënkryetari i degës së Punëve të Brendshme, i stërvitur në punë të tilla, e diktoi dhe ia mori. Ky do të qe edhe çasti kur pesëmbëdhjetë vjeçari do t’i pranonte të gjitha akuzat. Në një natë tjetër shtrëngimi dhe gjaku të pafund nga hundët, nga ndjenjë humbur i sjellë në vetëdijë me një kovë ujë, pyetjes këmbëngulëse “A je penduar për aktivitetin e zhvilluar?”, iu përgjigj “Aspak”. “Atëhere bëj një deklaratë për sa the!”, i bërtiti nënkryetari. I vuri para letër dhe penë dhe pesëmbëdhjetë vjeçari shkroi: “Dekllaratë. Unë, Reshat Kripa, nga Vlora dhe banues po në Vlorë, në lagjen Vrenez, mbasi u pyeta prej hetuesit që proçedohem si pjesmarës dhe element kryesor i grupit me pseudonim “Atdhetari” që përbëhet prej meje, Myrteza Baboçit dhe Jorgo Beshos, në se jesh penduar për fajet e kryera kundër pushtetit ju përgjegja si më poshtë: Unë Reshati deklaroj se rrugën që kam ndjekur duke treguar aktivitet kundër pushtetit, e quaj të drejtë për deri sa gjendja në vëndin tonë nuk ka ndryshuar dhe se unë këtë ndryshim e pres nga t’arratisurit e jashtë shtetit anglo-amerikanët etj. Këtë dekllaratë e shkruaj dhe e nënshkruaj vehtë pa u imponuar sepse janë deponimet e mija. Deklaron i burgosuri Reshat Kripa. Vlorë më 11-VIII-1951”. U dënuan që të tre me vendimin numër 111 të datës 11.12.1951. Pesë vjet për të: “Si element i shtresës së prekur nga reformat e pushtetit popullor, i pandehuri Reshat Kripa, ndonse në moshë të re, bëhet i vendosur në rrugën antipushtet”. Një rekurs në Gjykatën e Lartë Ushtarake nuk iu pranua. Erdhi përgjigja “Rrezikshmëria e veprimtarisë së tyre është e theksuar”.
Vrasja e lejlekut
Në 12 Dhjetor 1951 u transferuan në burgun e Vlorës, prej këtej, në gusht 1952, në kampin e punës të Urës Vajgurore. Këtu po ndërtohej aerodromi i parë ushtarak i vendit. Aty Reshati u takua me të vëllanë e burgosur që më parë, Besnikun. Pas dy muajsh u erdhi si operativ i Sigurimit togeri me emrin Adem. Qe njeri i zi. Por aty kishte po ashtu edhe një njeri të bardhë. Ishte mjeku i burgosur Isuf Hysenbegasi nga Pogradeci. Të vëllanë ia kishin dënuar me pushkatim, pastaj i qe shndërruar në prangosje shtetërore të përjetshme. Shumë shpejt pati vdekur në burg. Me pushkatim ishte dënuar edhe ai, por ia kishin shndërruar në burgim deri në fund të jetës. Një vit më pas, në 1953, të dënuarit politikë të aerodromit të Urës Vajgurore i çuan në Vlashuk, ku po hapej një kanal për të bonifikuar kënetën e Tërbufit. Ai duhej bërë i thellë, shpesh deri në tridhjetë metra. Dheu më së shumti ngrihej me krahë, duke e hedhur nga skela në skelë. Qe fillimi i vjeshës kur nga qielli erdhi një tufë lejlekësh. Ata u ulën, mbase për t’u shlodhur pak. Pas disa orësh u bënë gati të ngriheshin sërish. Mes tyre qe edhe një lejlek i vogël, i cili nuk po fluturonte dot. Të mëdhenjtë u përpoqën disa herë ta ngrinin, por ishte e pamundur. Herën e fundit bënë me të pak metra në ajër, por më në fund ai ra në mes të kampit dhe shpezët, edhe pse leshuan piskama, u larguan. Doktor Isufi vrapoi menjëherë, e mbështolli në krahë zogun e vogël, e çoi në infermierinë e tij dhe e mjekoi. I vuri emrin Sait, në kujtim ndoshta të ndonjë personi të dashur. E ushqeu nga racioni i tij i pakët dhe ai u rrit. U zbut. Nuk iku. Kur të burgosurit iknin për në punë lejleku Sait shkonte në fluturim me ta. Qëndronte gjithë kohën aty, herë në ajër dhe herë në tokë. Kthehej bashkë me të burgosurit në fund të ditës. Në shkurtin e vitit 1954 i transferuan në kampin e Shtyllasit, një fshat afër Levanit të Fierit. U nisën makinat, e filloi fluturimin pas tyre edhe lejleku. Gjatë rrugëtimit të të burgosurve, mes të cilëve qe edhe doktor Isufi, ai herë rrihte krahët në ajër, herë pushonte mbi ndonjë pemë apo breg toke. Gjithsesi Saiti nuk i humbte nga sytë miqtë e tij dhe as këta, që nga karoceritë e kamionëve, nuk ia ndanin vështrimet. Kur makinat me të dënuarit politikë hynë në kampin e porsangritur të Shtyllasit, lejleku Sait kishte mbërritur atje pak minuta më parë dhe bënte rrotullime gëzimi mbi sheshin e kapanonet. Të burgosurit po uleshin nga karroceritë kur u dëgjua një krismë pushke, pastaj edhe një tjetër. Doktor Isufi klithi i pari. Rënkuan njëherësh gjithë të tjerët. Lejleku Sait, tashmë me krahë të mpirë, po binte drejt tokës. E kishte qëlluar njëri nga rojet e portës kryesore të kampit. Kur Isuf Hysenbegasi vrapoi dhe e mori në krahë, ai tashmë kishte vdekur. Qau. Gjeti një kuti kartoni, e mbështolli me të dhe e varrosi.
Toger Ademi
Ishte ditë e nxehtë vere kur një mëngjes i dënuari politik Sulejman Dizdari u gdhi me temperaturë. Doktor Isufi dha urdhër ta shtronin në infermieri, por menjëherë u shfaq toger Ademi dhe e ndaloi: “Është në forcën e atyre që duhet të shkojnë në punë!” Kështu i sëmuri u nis me të tjerët. Udhës marramendej. Kur mbërritën te kanali nuk qëndronte dot më në këmbë. Besniku propozoi që t’ia bënin ata, të tjerët, normën. Roja që i shoqëronte, u dha leje. Mirëpo kur afroi dreka u rishfaq toger Ademi. Dielli digjte. E pa Sulejmanin shtrirë dhe e urdhëroi të ngrihej për të shtyrë karron e dorës. Të burgosurit politikë i thanë se normën e tij po e bënin ata. Tjetri refuzoi. Sulejmani u çua me mundim, e shtyu karrocën disa metra, pastaj edhe pak, deri sa më në fund mbërriti te vendi ku shkarkoheshin. Këtu fuqitë iu prenë dhe ra përtokë. Toger Ademi urdhëroi të burgosurit e tjerë politikë që, ashtu të shtrirë, ta mbulonin me dhe. Këta nuk pranuan. Atëherë ky solli një skuadër me të burgosur ordinerë, të cilët e mbuluan në pak minuta. I lanë jashtë vetëm fytyrën. Deri në fund të turnit, që ishin plot katër orë, Sulejmani vetëm rënkoi. Nuk nxirrte dot fjalë, mbase nga që dheu ia shtypte krahërorin dhe mushkritë. Kur erdhi orari i kthimit për në kamp shokët ia hoqën dheun, e morën në krahë dhe doktor Isufi përkushtoi gjithë përvojën e tij profesionale që ta shpëtonte nga një vdekje e sigurt. Atë mbrëmje, i revoltuar, ai i tha toger Ademit “As nazistët nuk kanë bërë tortura të tilla”. “Ky desh ta ndëshkonte, por e shpëtoi ndërhyrja e komandantit të kampit”, shkruan në kujtimet e tij Reshat Kripa. Ndërkohë një nga të burgosurit politikë me emrin Allamani thurri vjershën “Miku im”. Një strofë e saj thoshte “Ty të mbuluan dje,/ Diku në Myzeqe,/Të gjallë në një fushë,/Me dhe, o vlla me dhe!” Nga mesi i nëntorit 1954 të burgosurit politikë që patën qenë në Urën Vajgurore, pastaj në Vlashuk dhe tashmë prej tetë muajsh në Shtyllas, i transferuan në Bulqizë. Qenë pesë kamionë “Skoda” dhe ata të lidhur dy nga dy. Në këtë kamp pune të ri ardhja e të burgosurve vazhdoi për disa ditë rresht, gjersa arritën në mbi dymijë e pesëqind vetë. Pozicioni i kampit në një grykë malesh, kishte katër deri pesë orë diell vetëm në verë. Pjesën tjetër të motit nuk depërtonte asnjë reze. Dimri zgjaste pothuaj gjashtë muaj, temperatura zbriste deri në minus njëzet gradë. Në një ditë të tillë, janar 1955, një i burgosur nga Mirdita, i ri shtatëmbëdhjetë vjeçar, të cilit ia kishin pushkatuar të atin dhe atë burgosur, po priste tek menca të merrte racionin e supës. Iu afrua toger Ademi dhe e pyeti përse nuk kishte realizuar normën. Tjetri nisi t’i përgjigjej, por operativi i Sigurimit nuk e la as të shpjegohej dhe as të hante bukë, por e mbylli në birucën e izolimit. Në mbrëmje një nga të burgosurit politikë hoqi nga goja një pjesë të ushqimit të tij dhe ja çoi të riut mirditor. Toger Ademi e mori vesh, erdhi rëmbimthi në qeli dhe i kërkoi shtatëmbëdhjetë vjeçarit t’i kallzonte cili qe personi që i pati dhënë ushqim. Malësori nuk e hapi gojën. Atëherë togeri e nxorri në obor dhe e lidhi fort në një shtyllë telefoni. Gjithë natën, nga që po ngrinte, i riu thërriste “Ftoma! Ftoma!” Me kalimin e kohës rënkimi gjithnjë e më shumë iu fik, deri sa ndaj të gdhirë nuk iu dëgjua më. Kur u lejua dalja e të burgosurve në obor ata vrapuan tek ai, por shtatëmbëdhjetëvjeçari ishte i pajetë.
Jeta, megjithatë, është e bukur
Reshat Kripa u lirua në 11 dhjetor 1955 dhe tek porta dalëse e burgut oficeri i rojes i tha: “Një porosi ke nga unë. Vuri drynin gojës se përndryshe do të kthehesh përsëri këtu!” Veproi ashtu si e këshilluan. E donte jetën, por edhe e dinte që, duke qenë i ri, diktatura do të shembej para syve të tij. Siç edhe ndodhi. Që në fund të vitit 1990 u bashkua me Lëvizjen e Dhjetorit. Rinisi, pa u lëkundur nga pikëpamjet e mëparshme, të merrej me politikë. E kishte pasion dhe këshillat e të atit për Avni Rustemin nuk e ndikuan. Shumë ngjarje ia shënuan jetën ndërkohë, përveç parashikimit të saktë të fallit të harixhofkës kur qe vetëm dy vjeç e gjysmë. Ra në dashuri dhe u martua me Idën, bijën e Ago Agajt, inxhinier agrar diplomuar në Vjenë, pjesëmarrës në luftën e Vlorës më 1920, në vitet e luftës prefekt në Mitrovicë dhe në shtator 1943 Ministër i Ekonomisë Agrare. Ngjarja tjetër e spikatur i ndodhi në vitin 1992. Rastësisht takoi toger Ademin. Tashmë ishte me një gradë të lartë dhe punonte në Ministrinë e Punëve të Brendshme.
Ylli Polovina
Tiranë, më 20 tetor 2015
Lamtumirë Reshat!
U nga jeta më 5 dhjetor 2019 në moshën 83-vjeçare Reshat Kripa një intelektual dhe aktivist i përkushtuar, ish i burgosur politik, anëtari i kryesisë kombëtare dhe themelueses i Shoqatës së ish të përndjekurve në Shqipëri,shkrimtar e publicist.
Zoti Reshat jetoi një jetë plot andralla e vuajtje përgjatë gjithë viteve të regjimit komunist. U arrestua që në moshën 15 vjeç, i akuzuar se kishte ngritur një organizatë antikomuniste dhe me në grup shokësh shkolle shpërndanin trakte kundër regjimti të Hoxhës në Vlorë,
Ka lindur mё 28 janar 1936 nё qytetin e Vlorёs. Rjedh nga njё familje intelektuale qytetare. I ati, Qazim Kripa ka kryer studimet nё “Robert College”, nё Stamboll. U kthye ne atdhe nё prag tё shpalljes sё Pavarёsisё kombёtare, mё 1912. Pas kthimit nё atdhe u mor me tregti, fillimisht me njё kafe dhe mё pas me ngritjen e njё fabrike pёr prodhimin e vajit tё ullirit dhe tregtimin e tij.
Nёna, Mynevere Kripa, ishte e bija e njё avokati tё njohur nё qytet, Mehmet Radhimёs, i cili ishte drejtor dogane nё qeverinё e Ismail Qemalit. Nё vitin 1942 familja e Reshat Kripёs u shpёrngul nё Tiranё dhe vazhdonin me tregtinё e vajit. Nё vitin 1946 pas shtetёzimit tё fabrikёs sё vajit, me vendim tё Ministrisё sё Brendshme dёbohen nga Tirana pёr motive politike. Shpёrngulen sёrish nё Vlorё, ku fillojnё tё trajtohen si armiq tё popullit.
Mё 1950, vёllai i Reshat Kripёs, Besniku krijoi njё grup tё fshehtё sё bashku mё dy shokёt e tij, Alajdin Alemin dhe Lavdosh Beqon dhe shpёrndanin trakte nё gjimnazin e qytetit. Ata u dёnuan me 15 vite burg.
Nisur nga kjo situatё, Reshat Kripa nё moshёn 15 vjecare nis njё revoltё kundёr pushtetit. Sё bashku me dy shokё tё klasёs, Myrteza Babocin dhe Jorgo Beshon, nё vitin 1951 krijuan njё grup tё fshehtё qё shpёrndante trakte nё qytet. Pas katёr muajsh, mё 24 maj 1951 ata arrestohen. Akuza e dёnimit ishte : “Pёr Agjitacion dhe Propagandё”. Pёr shkak tё moshёs sё mitur ai dёnohet me 5 vite burgim.
1942 familja e Reshat Kripёs shpёrngulet nё Tiranё, ku vazhdojnё tregtinё e vajit.
1946 pas shtetёzimit tё fabrikёs sё vajit dёbohen nga Tirana nё drejtim tё Vlorёs pёr motive politike.
1950 vёllai i Reshat Kripёs, Besniku dёnohet me 15 vite burg
1951 Reshat Kripa nё moshёn 15 vjecar krijoi njё grup tё fshehtё pёr tё shpёrndarё trakte nё qytet.
Poezi nga Reshat Kripa
Vargje zemre
KONFUZ?
Mendja ime çoroditur, Zemra ime e habitur, Shqetësuar po mendon, Flakë e zjarr përvëlon.
Po përse do pyesni vallë, Të ka zënë ty ky hall? Më ka zënë miqt’e mi, Për të shtenjtën Shqipëri!
Që dhe sot mbeti pa zot, Nëpër vaj e nëpër lot Nëpër lot e nëpër vaj, Askërkush nuk mund ta qajë.
Zemra ime e lënduar, Po vajton e pikëlluar, Ca përpiqen ta ndërtojnë, Ca të tjerë ta shkatërrojnë.
Po kur fjalën do ta gjejnë, Po kur fjalën do ta mbajnë, Të mos ketë më mëri, Të mendojnë për Shqipëri?
Oh, kjo pyetje bërë thjeshtë, Më le pa besim e shpresë, Pa besim dhe pa drejtim, E ardhmja e vendit tim!
Tiranë, korrik 2003
QYTETIT TIM
Atje lart në Qafë të Topit, Hedh vështrimin mbi qytet, Sytë më lagen prej lotit, Zemër vrarë oh, medet!
Ç’ke moj zemër që vajton? Pse më rri e pezmatuar? Vlora ime më kujton, Atë kohën e kaluar.
Më kujton fëmininë time, Frymëzime dhe pasion Plot me brenga, hidhërime, Shpirtin po ma torturon.
Pse këto mendime vallë, Zemrën time e pushtuan? Unë për ty sot kam një mall, Vlora ime adhuruar
S’të ndërroj me asnjë tjetër O qyteti im i rrallë. O vendlindja ime vjetër, Jeta më duket përrallë.
Si parajsë je, o Vlorë, Si parajsë je ndërtuar, Ku ullinjtë rreth kurorë, Perëndit t’i kanë dhuruar!
Vlorë, prill 1992
SHITËSI I BAJAMEVE
Të dy ulur në kafe, me një mikun tim të vjetër, Bisedonim sy për sy, për hallet e botës tjetër. Asaj bote të panjohur, jashtë luksit dhe shkëlqimit, Ku sundonte tragjedia, hija e rëndë e mjerimit.
Miku, mësues i njohur, nëpër rrethet arsimore, Më tregonte pikëlluar, plagët tona shoqërore, Plagët e brezit të ri, plagët që shumë e lëndonin, Për të ardhmen vendit tonë, zemrat tona përvëlonin.
Krejt papritmas që nga prapa, u dëgjua zëri dridhur – Doni bajame zotni, doni ndonjë gjë të kripur? Po vështronim nga djaloshi, që bajamet na ofronte, Ishte fare njomëzak, njomëzak që të punonte.
Porsa ne i kthyem kryet, djaloshi ngriu në vend, Si një shtatore mermeri, as që merret dot me mend, Nga syt po lotonin lotët, buzët dridheshin me dhimbje Gjithë bajamet që nga dora, u përhapën tokës shqime.
– Zoti mësues, më falni! – foli djali nëpër lot, Zëri i tij po i dridhej, ne s’ishim në këtë botë, Kishim fluturuar tutje, në botën e dhimbjes prore, Po përse, përse të ketë, kështu dhimbje shpirtërore?
– Sa kushtojnë ato bajame? – foli mësuesi urtë, Por djaloshi s’fliste dot, zemre tij tepër e butë, Ishte vrarë, ishte plagosur, turpi e kishte mbuluar, Pranë mësuesit të tij, po qëndronte turpëruar.
– Mos u skuq, mos u ndro, puna gjithmonë është nder, Je nxënës i mrekullueshëm, je simbol për të tjerë. – Nxorri një grusht me monedha, e djaloshit ia drejtoi, Ia dhuroi me dashuri dhe në dorë ia dorëzoi.
Djali gjorë turpëruar, monedhat në dorë mori, – Faleminderit për ju! – Dhe me vrap jashtë doli, Ky mësuesi tronditur, foli me një zë të rëndë: – Është nxënës i shkëlqyer, ka vetëm të zezën nënë!
S’folëm më, nuk biseduam, goja na ishte bllokuar, Po kujtonim djalin mbarë, ngjarja na kishte shokuar, Po vështronim gjithë bajamet, an’e kand në dysheme, Përse kjo ngjarje e rëndë, të ndodhë këtu te ne?
Tiranë, qershor 2005
DUA!
Dua detin, dua malet, Dua fushat, dua pyjet, Dua lumin, dua zallet, Dua diellin, dua yjet!
Dua dhe të zbehtën hënë, Dua edhe gjithësinë, Mbi të gjitha hije rëndë, Dua shumë Shqipërinë!
Ndonëse është sakatosur, Për mua mbetet e bukur, Leqendisur e plagosur, Atje ndiej veten të lumtur.
Veten të lumtur e ndiej, Sepse ky është vendi im, Në çdo kënd të tij unë gjej, Paqen edhe dashurinë.
Këtu kam miq edhe shokë, Edhe truallin ku kam lerë, S’dua të jetoj në botë, Dua këtu ku kam nderë!
Tiranë, korrik 2007
KËRKOJ Kërkoj në qiell dhe në dhe, Kërkoj në diell dhe në yje, Kërkoj dhe lart përmbi re, Kërkoj poshtë nëpër pyje.
Kërkoj dhe ku nuk kërkoj? Në çdo cep në këtë botë, Fusha male i përshkoj, Që të gjej një vend pa lot.
Jam i lodhur, i trishtuar, Nga brengat e kësaj jete, Jetën shkoj duke menduar, Duke bredhur nëpër dete!
Kërkoj dhe pak dashuri, Por atë nuk e gjej dot, Nuk gjej dot pak mirësi, Kërkoj dhe kërkoj më kot.
Botë, moj botë barbare! Ti bari dhe ti o bujk, Qytetarë dhe fshatarë, Njeriu për njerin ujk.
Andaj sot unë po mendohem, Që më kot të mos kërkoj, Të mos lodhem, përgjërohem Për atë që dëshëroj.
Tiranë, gusht 2007
LULE “ MOS MË PREK “
Po shetisja në lulishte, nga zambakët i rrethuar, Nga begonjat, trëndafilat, karafilat lulëzuar, Nuk mendoja, nuk besoja isha apo jo në botë, Isha si në një parajsë, isha në një vend pa lot.
Tek qëndroja i mahnitur, në atë botë përrallore Ndieja zemrën të gëzonte, kënaqësinë shpirtërore, Si pa dashur zgjata dorën, lulen pranë për të këputur, Lule jo si gjithë të tjerat, ishte lule shumë e bukur.
Për çudi lulja më foli, zëri i saj më habiti, Seç më solli nëpër botë, më hutoj dhe më goditi, – Ik or djalë mos më nga, se jam lule “Mos më prek“, Më e mira nga të gjitha, jam një lule, lule mbret.
Hoqa dorën turpëruar, isha sjellë si fëmi, E sodita lulen bukur, lulëzonte mrekulli, Atë çast seç u mendova, kësaj lule madhështinë, Nuk do mundin dot t’ia prekin, nuk ia thyejnë krenarinë.
Lamtumire o mik i vyer i kohes se Iluzioneve dhe Zhgenjimeve! Shpirti Yt i bardhe u prehte mes luleve, zogjve, dritave e ngjyrave , te cilave u kushtonje vargjet e Tua kur enderronje, qofte edhe duke baritur mbi ate “lendine lotesh” qe qe rruga e jone mbi kete toke. Por ti e parandjenje Parajsen e Zotit. Paç shperblimin e Tij per gjithe mundimet qe koha e tmerrit Te detyroi t’i kalosh ne Atdheun Tend, te cilin e deshe me gjithe fuqine e shpirtit Tend fisnik, e deshe shume me teper se shume te tjere, te cilit atij i grabiten gjithshka. Te qofte i lehte Dheu i tij, u prehsh ne Paqen e perjeteshme! Mirupafshim n’atw Botw ku shperblehen dhimbjet, vuajtjet, cfilitjet fizike e shpirterore , ku gjen vleresimin ndershmeria, ku gjen melhemin shpirti i vrare! Ngushullimet me te ndjera e me te sinqerta njerezve te Tu te dashur, familjes edhe n’emer te nje miqesie te hershme, miqve e shokeve, te gjithe atyre qe me ikjen Tende te shpejte u ke lene nje zbrazesi ne shpirt!
Sot është e diel…paradite…ora 11.30…më duhet të kaloj në këmbë në zonën time të preferuar të Tiranës, nga Shallvaret, deri tek Radio Tirana dhe zgjedh ta përshkoj në shoqërinë e koncertit tënd të vitit 2019…!
Fatkeqësisht e pata humbur atëherë sepse koncerti yt ishte vetëm pak ditë përpara koncertit të babit tim dhe e mbytur në punët e mia,
të pata thënë që nuk arrija dot të isha e pranishme, por nuk do të mungoja tek koncerti i ardhshëm…!
Ti, me mirësinë tënde, më pate thënë të mos shqetësohesha aspak, sepse e dije mirë çdo të thonte organizimi i një koncerti,
madje më pate pyetur ku mund të gjeje biletat për koncertin tonë…ta kisha ditur se gjërat do të kishin shkuar kështu,
do t’i kisha lënë të gjitha natyrisht e nuk do ta kisha humbur absolutisht…!
Gjithmonë mendojmë se njerëzit i kemi aty dhe “nesër” do t’i takojmë e gjithçka do të jetë njësoj…!
Por ja që “nesër” shpeshherë nuk ekziston dhe ja që sot, unë koncertin tënd e dëgjova përsëri ne kufje, si shumë herë të tjera, qëkur e publikove ti vetë…!
Tek ecja nën tingujt e këngëve të tua, m’u kujtua ecja jote e menduar në videoklipin e këngës-emblemë “Hej mik”…por nuk e di pse, “Delikat si një grua”, në min. 29.30, më shtyu të shkruaj përsëri për vendin bosh që ke lënë tek të afërmit, miqtë dhe kolegët e tu, por edhe në muzikën e lehtë profesionale shqiptare…!
Të diel të mbarë, i dashur Mik…qofsh i lumtur në Parajsë!
Jam e bindur se atje e kanë kuptuar menjëherë vlerën tënde dhe askush nuk do të të lerë në harresë…!
” Koha fluturonte dhe vajzën që po rritej, e shoqëronte dilema: Përse s’mund t’a kishte ajo jetën që kishte patur më parë? Kur do përfundonte ai mall për të jatin?
Po sytë e nënës, sytë e saj, kështu do ishin përherë; kaq të trishtë?
Vitet e para të shkollës, do të ishin të rrethuara nga një hije brenge për Rushenin, që rrinte përherë e strukur tek ajo por sigurisht që vajza nuk mundej të dilte krejtësisht nga profili i një fëmijë 10 vjeç. Brenga e të jatit tashmë ishte mishëruar e bërë pjesë organike e saj me të cilën ajo gjaë ditës sillej shkujdesur për tju përkushtuar e lëshuar veten tek ajo, mbrëmjeve kur shkonte në shtrat. I jepej pa kuptuar asaj ndjenje aq sa dukej sikur pa të nuk do të bënte dot e ishin dy pellgje loti në sytë e saj, prova e vërtetësisë së kësaj brenge,
Shkolla ishte vendi ku Rusheni ëndërronte një ditë të bënte mësuesen por ishte edhe një vend tjetër ku ajo harrohej me orë e ky ishte kopshti prapa shtëpisë. Pas viteve të para të vështira, familja e saj u transferua në Durrësin bregdetar.
Shtëpia ku nisën të banonin kishte në hyrje një oborr trëndafilash i cili përfundonte pas shtëpisë me një kopësht të cilin vajza e njihte me pëllëmbë. Një vend që do e kishte zili çdo fëmijë! Përmasat e kopshtit, i zmadhonte edhe fakti i të qënurit fëmijë. Me pemë e shkurre, vogëlushja me shpirtin plot imagjinatë, gjente atje jo vetëm shkujdesjen e moshës por edhe shoqërinë me kafshët e shtëpisë.
Lidhja e saj me to ishte ndryshe nga i vëllai e motra. Ajo nuk mërzitej kurrë me kafshët e shtëpisë. Me orë i përkëdhelte duke menduar se ato ja kuptonin shenjat e fjalët që ajo ju thoshte. Shtrihej mbi bar e priste që ato t’i kërcenin rrotull e vinin putrat e tyre mbi trup dhe Rusheni ishte në gjendje t’i përshkruante sytë e tyre aq sa ti të mbeteshe pa fjalë për atë lidhje mes tyre.
– Po qan, e pyeti një ditë verë axha i cili ju afrua pa zhurmë në kopësht ndërkohë që vajza e ulur mbi bar po shihte plot përqëndrim një breshkë që ajo mendonte se ishte e sëmurë……
-Nuk nuk po qaj, po gati jam! – ju përgjigj Rusheni Shihe sa shumë po vuan breshka ime -ja ktheu ajo plot seriozitet.
Axha vështroi kafshëzën ashtu siç me bisht të syrit vështroi edhe të mbesën.
-Ti s’e din axhë sa keq më vjeni kur e shoh… ajo duket shumë e sëmurë. Shihe se sa e ngathët që është, as as të hajë nuk don…!
Axha s’e mbajti dot të qeshurën!
-Kush breshka? Hahahahaa pse ke parë ndonjëhërë breshk të shkathët ti Rusheni im?
-Jo s’janë të shpejta por unë kam dy ditë që po e shoh me vemendje, e kjo më siguri është duke ngrodhur o axhë…., dhe pasi e ktheu përmbys kafshën, e afroi aq shumë pranë fytyrës së saj duke e parë me sytë që i lëviznin majtas e djathtas plot kërshërinë e vogëlushes… Dukej sikur kafshëza vërtet priste ndihmë prej saj…
-Sikur të kishim patur një mjek për kafshët që mund t’ma shpëtonte brenshkën time! ufffffffff………..
-Mjekët e kafshëve mbesa ime, nuk lodhen me këto-por ti mos u mërzit: Mbase kur të rritesh, e meqënëse i ke kaq për zemër -sa kam frikë mos i don më tepër se mua -, na bëhesh ti veterinere vogëlushe e pastaj, pastaj as breshkat e askush nga kafshët e tua s’do mund të sëmuren…i pat thënë ai ….
Rusheni pas një shikimi të ngulur gjatë diku, ngriti menjëherë kokën dhe e vështroi axhën e në atë konvergim sysh përmes rrezeve të diellit të cilat u duk se ja ndriçuan mendimin, ajo arriti të dallojë se si mendja e tij qe zhytur në imagjinatë.
-Veterinere? …çfarë është veterinere?
-Pse të mos bëhesh Rushen? Ty të pëlqejnë librat e aty mëson se si ti ndihmosh ato…Tani mund të na duket çudi po kur ti të rritesh…, nuk i dihet, e me një fije bari në buzë Axha foli më tepër me veten se sa më të mbesën.
– pse jo -i tha, ti mund bëhesh mjeke për kafshët, Kujton ti se nuk të kam parë pak javë më parë sesi e shihje si ishte i ndërtuar trupi i një hardhuce të ngordhur? Mua më duket se ti je e prerë për këtë gjë, unë e ndjej këtë i tha – e më tepër se sa për ti hequr vajzës mërzinë por për të shijuar atë çka ai sapo kishte menduar, u ngrit e kapi Rushenin nga duart e pa ja lëshuar nisi t’a rrotullojë në mes të kopshtit nën të qeshurën e saj kumbuese.
– Axhë- pyeti vajza gjatë atij rrotullimi marramëndës duke u përpjekur të mbante ekuilibrin kur ndaluan………pa ma spjego edhe një herë si bëhesh veterinere?
– Mjeke për kafshët Rushen-i tha ai duke u munduar t’i mbante ekuilibrin…Mjeke me bluzë të bardhë e me nja çantë mjekësore që shkon shtëpi më shtëpi për të shëruar kafshët e sëmura. A të kujtohet kur na u sëmur qeni ynë që mezi e shpëtuam? Shpëtoi vetëm se veterineri pra ai mjeku i kafshëve, erdhi në kohë bukuroshja ime…
Mjekë për kafshët? – belbëzoi vajza e cila u përqëndrua në atë çka po mendonte dhe pas pak sekondash heshtjeje mes të dyve tha:
-Axhë, po sikur…..sikur ….
-Sikur çfarë Sheni im!!
-Po sikur të bëhem mjeke Axhë, domethënë mjeke jo vetëm për kafshët, por mjeke që të shëroj edhe njerëzit??? ………………………………………….
………………………………………………. – Axhë a po më dëgjon? ty a do të të pëlqente të shëronja njerëzit????
Axha ktheu menjëhërë kokën dhe i hodhi një vështrim sa 1000 fjalë! Për të parën herë, dëshira e tij e madhe për të mbesën u përputh me atë çka ajo sapo i tha! Mbase ajo copëz aq indiferente bisede aty në atë kopshtin magjik prapa shtëpisë po e vinte ushtarakun e karrierrës jo pak në mendime për fatin për të cilin vogëlushja ishte e destinuar. Ai puliti sytë e nga serioziteti jo i zakonshëm në fytyrën e tij, vajza kuptoi përshtypjen që kishin lënë fjalët e saj.
– Të lutem Rushen, mos më bëj të ëndërroj me sy hapur…Mos më detyro të mos pres dot sa të ikin vitet e të të shoh ty me bluzën e bardhë…Vërtet të pëlqen të bëhesh mjeke?? -e pyeti ndërsa u ul në gjunjë duke e mbajtur Rushenin e tij nga krahët…Ajo i pohoi pa zë e habitur jo pak nga ai ngazëllimi Axhës së saj .
Rusheni im mjeke!!! Zot mos më lër të pres! – e u ngrit duke i thënë:
-Ngreu mbesa ime, hajde se do të na “shajnë” ata të shtëpisë se u vonuam gjatë! Mua më dërguan të të marr, por u harrova këtu me çfarë sapo dëgjova. Ata në shtëpi, nuk e dijnë se çfarë ne sapo kemi vendosur e këtë do e mbajmë sekret.
Mes nesh! A m’a premton? -i tha e të dy, u futën në shtëpi.”
Nevoja për politikanë të rinj dhe mendësi të reja në zgjedhjet e 25 prillit
Kur nuk kanë mbetur më shumë se njëqind ditë nga zgjedhjet e 25 prillit, pritshmëritë e publikut ndaj erës së re që pritet të sjell rotacioni janë të mëdha dhe, përpos të tjerave, mbështeten në frymën e re, që pritet të përcjellin politikanë të rinj, të cilët sjellin me vete realitetin e ri të ndryshimit. Një prej tyre është Bashkim Murati, kryetar i Partisë Konservatore, që pritet të garojë nën siglën e PD në zgjedhjet e pritshme të fundprillit.
Takimi me Bashkim Muratin është suprizues, jo për shkak të ndonjë trilli a misteri që mund të përmbajë figura e tij njerëzore, profesionale e intelektuale, por për shkak të fuqisë me të cilën ai të injekton ëndrrat dhe pasionet e tij, për ta bërë më të drejtë këtë shoqërinë tonë, të mbetur në grackat e një tranzicioni të gjatë e të vështirë. Si mjek kirurg, ai, me përgatitjen e tij profesionale, dashamirësinë dhe përkujdesjen e ngrohtë ndaj pacinetëve, është bërë një figurë e dashur në sferën e mjekësisë, ku me pasion e përkushtim tenton të bëjë më të mirën e mundshme, në shërbim të të sëmurëve.
Bashkim Murati, me origjinë nga Zall Dardha e Dibrës është me profesion mjek – kirurg, me dashuri e përkujdesje për një nga profesionet më të lashtë të botës, i mirënjohur dhe i respektuar nga komunitetit dibranë dhe më gjërë. Ditën dhe natën, me korrektesë e profesionalizëm, iu është gjendur pranë pacientëve në nevojë, të cilët shikojnë te ky mjek një njeri të afërt, që ua di hallet dhe sëmundjet, nevojat dhe kërkesat, një model të njeriut human, që di të prekë me dorën shërimtare plagët e tyre të shumta, plagë të një tranzicioni të gjatë e të vështirë ku është endur tash sa kohë shoqëria shqiptare.
Pasioni për punën, përkushtimi dhe përgjegjësia, të qenit në krye të detyrës, orar e pa orar, me vullnetin e mirë për t’i prekur gjërat me dorë, kanë bërë që Muniri të gëzojë simpati ndër të gjithë banorët e Bathores, që e duan sikur ta kishin djalin e tyre.
Aftësia e tij profesionale dhe përkushtimi për t’iu dhënë pacientëve shërbime sa më cilësore janë pjesë e punës së tij, e angazhimit të përditshëm në fushën e mjekësisë dhe veçmas të kirurgogjisë, ku ai shërben me një talent dhe pasion të veçantë, në shërbim të njerëzve në nevojë për këtë shërbim jetik. Bashkimi është jo vetëm një profesionist i shkëlqyer, një mjek i zellshëm, por dhe një intelektual me angazhime politike, që kërkon të bëjë më të mirën e mundshme për njerëzit që e rrethojnë, hallet dhe nevojat e të cilëve i ka prekur me duar, për shkak të punës së tij të përkushtuar si mjek kirurg.
Kuvendi i Shqipërisë dhe gjithë politika shqiptare, e lodhur në grackat e këtij tranzicioni të gjatë he të vështirë, ku politikanët e vjetër po vijnë duke i humbur gjithnjë e më shumë kreditet në sytë e një publiku të zhgënjyer, ka nevojë për njerëz si Bashkim Murati, që sjellin me vete një mendësi të re të marrëdhënieve me njerëzit dhe shtresat në nevojë, në shërbim të të cilave ai ka kohë që punon me mish e shpirt, me zemër në dorë, sicc thotë populli.
Bashkimi është njeriu i duhur për Kuvendin e Shqipërisë, për të përfaqësuar sa më mirë shtresat konservatore të shoqërisë, që aktualisht ndihen të pa përfaqësuara, për një familje të shëndetshme por që ende nuk janë vënë plotësisht në punë, për shkak apatisë dhe politikave dritëshkurtëra, majtiste e djathtiste, që kanë sunduar tash tridhjetë vjet në zonat perferike dhe që jo gjithmonë kanë çuar ujë në mullirin e interesave të kamziotëve.Ai është një burrë në kulmin e energjive, që merret shumë me ngritjen e tij profesionale, me lexime të thelluara në fushën e shkencës mjekësore ku kontrbuon, me një shërbim cilësor në dobi të një komuniteti ku që ka aq shumë nevojë për këtë shërbim.
Gruaja e qëlluar për vdekje nga policia gjatë trazirave të së mërkurës në Kapitolin e SHBA u identifikua nga policia si Ashli Babbitt, veterane e Forcave Ajrore dhe aktiviteti i saj në rrjetet sociale tregon se ajo kishte përqafuar teoritë konspirative të ekstremit të djathtë.
Babbitt, 35 vjeç, ishte mbështetëse e zjarrtë e Presidentit Trump, tha bashkëshorti i saj për mediat.
Postimet e saj në Twitter mbështesnin pohimet e rreme të zotit Trump se ai u mund pasi demokratët manipuluan me mënyra të sofistikuara zgjedhjet e 3 nëntorit.
Javët e fundit, llogaria në Twitter @Ashli_Babbitt, e cila përfshin fotografi të saj, ndau shumë postime ku theksohej entuziazmi i saj për të marrë pjesë në tubimin e zotit Trump më 6 janar.
Një ditë më parë, ajo shkruante: “Asgjë nuk do të na ndalë … ata mund të provojnë dhe të provojnë përsëri, por stuhia është këtu dhe po zbret mbi Uashington brenda më pak se 24 orësh … nga errësirë në dritë!”
Një video e të shtënave me armë zjarri e postuar në mediat sociale nga një gazetar i pavarur tregon një moment kaotik midis protestuesve që mbështesnin zotin Trump dhe policisë në një korridor të Kapitolit. Dëgjohet një e shtënë e vetme para se videoja të shfaqë një grua, pamja e së cilës përputhet me atë të fotove të zonjës Babbitt, e veshur me simbole të zotit Trump. Ajo duket e shtrirë në tokë, është e mbytur në gjak dhe ka një pamje të tronditur. Njerëzit përreth saj bërtasin dhe përpiqen të kujdesen për plagët që ka marrë.
Policia e Kapitolit konfirmoi në një deklaratë të enjten se një grua e identifikuar si Ashli Babbitt ishte qëlluar nga një oficer ndërsa protestuesit po futeshin me forcë në sallën e madhe të Dhomës së Përfaqësuesve. Ata thanë se ajo vdiq më vonë në spital nga plagët.
Veprimtaria e saj në rrjetet sociale dhe të dhënat e biznesit tregojnë se ajo kishte një biznes për pastrim pishinash në San Diego të Kalifornisë.
Babbitt kishte shërbyer në Forcën Ajrore tdhe kishte qenë në detyrë aktive nga viti 2004 në 2008, tha Forca Ajrore në një deklaratë.
Ajo kishte postuar një fotografi të saj në Twitter në një tubim me anije në mbështetje të Presidentit Trump në shtator, ku dukej duke buzëqeshur me një person tjetër, që të dy të veshur me bluza ku shiheshin parulla dhe imazhe të QAnon-it, një teori konspirative e përhapur, e ngjashme me një kult dhe që është përqafuar nga disa mbështetës të zotit Trump.
Adhuruesit e QAnon-it besojnë pretendimet e një ose më shumë personave të paidentifikuar që postojnë mesazhe në internet nën simbolin ‘Q’. Sipas tyre, zoti Trump po lufton fshehurazi kundër një klike personash që shfrytëzojnë fëmijët për seks dhe që përfshin elitat e fuqishme amerikane.
Robin Babbitt, e cila e identifikoi veten si vjehrra e Ashli Babbitt shkroi në Twitter të enjten: “Nuk mund t’i ndaloj dot lotët. Ajo ishte një njeri kaq i mrekullueshëm dhe një ushtarake serioze. E fortë, e zgjuar, e mirë.”
Arkitekt me kontribut të madh dhe një personalitet në fushën e trashëgimisë kulturore, shprehen miqtë dhe kolegë të dr. Kliti Kallamatës, që u nda nga jeta mbrëmjen e së hënës. Arkitekti prej ditësh ishte infektuar nga Covid-19 dhe po trajtohej në spitalin e Korçës, por nuk mundi t’ia dalë mbanë. Ndarja e tij nga jeta para kohe është një dhimbje e madhe, u shprehën miqtë dhe kolegët. Arkitektja Lida Miraj shprehet se Kliti Kallamata është i vetmi shqiptar, që mori çmim ndërkombëtar në fushën e restaurimit. “E paimagjinueshme që Kliti ndërroi jetë! Koleg dhe mik i shkëlqyer! Njeri i mrekullueshëm dhe profesionist i niveleve të larta! I vetmi shqiptar, që ka marrë çmim ndërkombëtar restaurimi! I zgjedhur në Këshillin e Europa Nostra! Studimet dhe botimet e tij janë të shkëlqyera! Kliti ishte familjar i jashtëzakonshëm! Nuk e besojmë dot që Kliti nuk është më! Pushofsh në Paqe, mik i nderuar dhe i paharruar!”, shprehet mes të tjerave në mesazhin e saj Miraj. Për arkitektin Latif Lazimi, ishte një njeri i apasionuar. “Humbje e madhe për njeriun e apasionuar për trashëgiminë arkitektonike shqiptare , kolegun dhe mikun e mrekullueshëm”, shprehet ai. Në një koment tek Forumi për Mbrojtjen e Trashëgimisë Kulturore, arkitekti Koço Kaskaviqi shkruan se është një trishtim i madh. “Ngushëllime familjes për humbjen e njeriut të dashur! Korça humbi njeriun e përkushtuar mbi evidentimin dhe restaurimin vlerave të saj arkitekturore, ne humbëm kolegun dhe shokun tonë. Jam shumë i trishtuar për këtë humbje të parakohshme”, shkruan ai. Arkitekti Pirro Thomo shprehet se është humbje e madhe për familjen dhe kolektivin e mbrojtjes dhe restaurimit të trashëgimisë ndërtimore. Shoqata e Arkitektëve të Shqipërisë, e cilëson lajm të zymtë largimin e kolegut, të apasionuar ndaj trashëgimisë sonë kulturore, si dhe një prej personaliteteve më të aftë në fushën e restaurimit dhe të trashëgimisë kulturore. Instituti Kombëtar i Trashëgimisë Kulturore shprehet se është trishtim i thellë, për këtë humbje të madhe dhe të pazëvendësueshme për trashëgiminë kulturore. Kliti Kallamata ishte Fitues i Çmimit të Bashkimit Evropian / Europa Nostra 2011, Amsterdam 2011, me projektin e restaurimit të Kishës së Shën Gjergjit në Shipckë. Gjithashtu, u vlerësua me “The Best in Heritage” me Anëtarësim në “Klubin e Ekselencës” në “Kisha e Shën Gjergjit, Shipcka” Dubrovnik Shtator 2012. Nga viti 1989-2006 arkitekti Kliti Kallamata drejtoi Drejtorinë Rajonale të Monumenteve të Kulturës në Korçë.
VOAL – Konrad Herman Josef Adenauer lindi në Këln (Gjermani) më 5 janar 1876. Djali i një nëpunësi të pasur civil, ai studioi drejtësi dhe ekonomi në Freiburg, Mynih dhe Bon. Avokat i ri, ai hyri në gjyqësor dhe në moshën njëzet vjeç filloi t’i përkushtohej veprimtarisë publike duke u bashkuar me Qendrën (partia Katolike Gjermane) dhe duke u bërë pjesë e administratës së Këlnit.
Ai u zgjodh kryetar i qytetit dhe mbajti rolin nga 1917 deri më 1933, duke ndihmuar në promovimin e zhvillimit të tij ekonomik dhe kulturor, duke themeluar një universitet të ri, duke mbështetur ndërtimin e autostradës Këln-Bon dhe krijimin e Panairit Ndërkombëtar.
Anëtar dhe president i Këshillit të Shtetit të Prusisë, ai humbi gjithë detyrat me ardhjen e nazizmit dhe, në qershor 1934, u arrestua me akuzat e pjesëmarrjes në një komplot shkatërrues. I liruar, ai tërhiqet në jetën private për dhjetë vjet.
Adenauer kthehet në aktivitetin politik dhe, pas përpjekjes së dështuar të vrasjes së Hitlerit më 20 korrik 1944, burgoset edhe dy herë, megjithëse për periudha të shkurtra kohore. Në fund të luftës ai u emërua përsëri kryetar i bashkisë së Këlnit, një pozicion që e mbajti deri në tetor 1945, kur u hoq me vendim të qeverisë britanike.
Në të njëjtin vit ai ishte një nga themeluesit e Bashkimit Demokristian (CDU), partia trashëgimtare dhe vazhdimësi e Qendrës, e në të cilën ishte president nga 1950 deri më 1966. Antikomunist dhe pa lidhje me nazistët, më 1949, u themelua Gjermania Perëndimore, fuqitë pushtuese e emërojnë atë kancelar të shtetit të ri. Ai e mbajti këtë pozicion përmes tri zgjedhjeve të njëpasnjëshme, deri më 1963, duke udhëhequr një koalicion qeverisës të përbërë nga CDU, Unioni Kristian-Social dhe Liberalët. Nga 1951 deri më 1955 ai ishte gjithashtu ministër i jashtëm.
Në vitet e fundit, ai merret mbi të gjitha me futjen e Republikës Federale Gjermane gjithnjë e më shumë në kontekstin politik të botës perëndimore, me synimin për ta bërë Gjermaninë Perëndimore një fortesë të aftë për të frenuar zgjerimin Sovjetik në Evropë. Për këtë qëllim, ai vendos marrëdhëniet me Shtetet e Bashkuara, fillon një politikë pajtimi me Francën dhe favorizon hyrjen e vendit në NATO.
Brenda këtij plani të rehabilitimit politik dhe ekonomik të Republikës Federale në nivelin ndërkombëtar, Adenauer gjithashtu merr përsipër të promovojë krijimin e Komunitetit Ekonomik Evropian, ose Tregut të Përbashkët. Ai ka sukses në qëllimin e tij, ndër të tjera duke patur një traktat bashkëpunimi të përfunduar me Francën festuar solemnisht në katedralen e Reims në korrik 1962, por politika e tij krijon gjithashtu pakënaqësi brenda partisë së tij dhe, më 1963, në moshën 87 vjeç është i detyruar të japë dorëheqjen dhe të tërhiqet në jetën private.
Konrad Adenauer vdiq në Bad Honnef më 19 Prill 1967 në moshën 91 vjeç. Kujtimet e tij janë mbledhur në katër vëllimet e Erinnerungen, të hartuara midis 1965 dhe 1967./Elida Buçpapaj
VOAL – John Edgar Hoover lindi në Uashington (SHBA), më 1 Janar 1895. Zyrtari shtetëror dhe politikani, ai mbajti pozicionin e drejtorit të FBI për rreth gjysmë shekulli, duke parë tetë presidentë të Shteteve të Bashkuara të ndiqnin njëri-tjetrin gjatë karrierës së tij të diskutueshme. Ai ka krijuar departamente të shërbimeve federale të hetimit që janë ende shumë aktive, të cilat menjëherë provuan të ishin mjete efektive për të luftuar krimin, të tilla si arkivi për gjurmët e gishtave, të ashtuquajturat “shkencore” dhe akademia për t’u bërë agjent federal.
Emri i Hoover është lidhur, herë pas here, me dyshime për dhunë gjatë disa hetimeve shumë delikate, të tilla si ato që lidhen me vrasjen e Martin Luther King. Për vite, ai është përcaktuar gjithashtu si krahu operativ i “McCarthyism”, fajtor, sipas shumë njerëzve, për të kontribuar në përhapjen e klimës së “gjuetisë së shtrigave” të pjekur gjatë viteve 1950, kur Lufta e Ftohtë ishte në kulmin e tensionin e vet.
Djali i Dickerson Hoover, një gdhendës në profesion, i riu John Edgar duhet menjëherë të përballet me vdekjen e babait, e cila e hedh familjen në kushte financiare tejet delikate. Djali duhet të braktisë studimet e tij, megjithëse pa dëshirë, dhe gjen një punë në Bibliotekën e Kongresit. Ambicioz, punëtori i ri është autodidakt, duke studiuar privatisht, me qëllim për të marrë një diplomë juridike, në Universitetin George Washington.
Pas diplomimit më 1917, një xhaxha me profesion si gjyqtar e ndihmon atë të hyjë në Departamentin e Drejtësisë. Kalojnë disa muaj dhe në prag të vitit 1920, i diplomuari i ri Hoover merret nën krahun e Prokurorit të Përgjithshëm Alexander Palmer, i cili e dëshiron atë si ndihmësin e tij special.
Në ato muaj lindi një sektor i ri kërkimor në departamentin e kryeqytetit të Amerikës, i cili ka të bëjë me hetimin e të dyshuarve “revolucionarë dhe ultra-revolucionarë” pranë partisë komuniste. Kjo linjë e veçantë e hetimeve i është besuar John Edgar Hoover.
I punësuar nga Palmer, Hoover bën një punë monumentale. I ndikuar nga puna e tij në bibliotekë, kryer vite më parë, ai vendos të krijojë një arkiv të madh, i cili i lejon atij të regjistrojë të gjithë komunistët dhe revolucionarët e dyshuar.
Më 7 nëntor 1919, ditën e përvjetorit të dytë të Revolucionit Rus, Hoover kishte më shumë se dhjetë mijë të dyshuar, përfshirë komunistët dhe anarkistët, të arrestuar në mbi njëzet qytete amerikane. Sidoqoftë, ai së shpejti e kupton se duhet të lirojë shumicën prej tyre, duke mos pasur prova të mjaftueshme, por duke i çuar në gjykatë ai ka intuitën për të përfshirë në arkivat e tij, madje edhe emrat e të gjithë avokatëve të cilët, shpesh pa asnjë kosto, marrin përsipër përgjegjësinë për të mbrojtur njerëzit e akuzuar si subversivë.
Për të kurorëzuar angazhimin e tij të diskutueshëm, ekziston edhe një proces gjyqësor i profilit të lartë, të cilin Hoover arrin ta fitojë pavarësisht nga vështirësia e çështjes. Megjithatë, “gjuetari komunist” arrin të demonstrojë se anarkistja Emma Goldman, megjithë tridhjetë e katër vitet e kaluara tërësisht në SH.B.A., do të konsiderohet ndër përmbysësit e mundshëm revolucionarë dhe në fund të gjyqit, ai e dëbon atë në Rusi.
Bastisja e tij, si të thuash, ka një efekt shkatërrues në Partinë Komuniste Amerikane. Nga mbi 80,000 anëtarë, ajo bie në rreth 6,000, në fakt pothuajse po zhduket nga toka e SHBA. Më 1921 Hooverit iu dha pozicioni i zv/drejtorit të FBI dhe vetëm tre vjet më vonë, më 1924, kur Calvin Coolidge ishte President i Shteteve të Bashkuara, u emërua drejtor.
Kur ai merr përsipër frenat e Byrosë Federale të Hetimeve, kjo ka vetëm 600 agjentë në fuqi. Në fund të mandatit të tij, Fed do të jetë rreth 6 000.
Ndër dispozitat e para, Hoover bën një pastrim të pastër të rekomanduarve, duke krijuar një disiplinë të hekurt, me metoda shumë të ngurta të trajnimit dhe përzgjedhjes.
Në vitin 1926 ai krijoi një skedar, në gjurmët e përvojës së kaluar, i cili shumë shpejt u zbulua si më i madhi në botë. Sidoqoftë, në vitet e para departamenti është më shumë një organ kontrolli dhe vëzhgimi sesa gjithçka tjetër. Në vitin 1935 Hoover mori mbështetj nga Kongresi që FBI të bëhet një makinë e vërtetë për të luftuar krimin, e aftë për të bërë arrestime dhe gjithashtu për të kufizuar forcat e tjera të policisë, një pengesë që u hoq, me atë rast.
Gjatë kësaj kohe Clyde Tolson emërohet si zëvendës i tij dhe mbetet dora e tij e djathtë për më shumë se dyzet vjet. Çifti, i njohur brenda departamentit me pseudonimin e “J. Edna dhe Nënë Tolson”, u bë objekt i shumë thashethemeve gjatë viteve, përqendruar në marrëdhëniet e pretenduara homoseksuale midis të dyve. Kjo u mbështet gjithashtu shumë vite më vonë, më 1993, nga shkrimtari Anthony Summers në një libër shumë të saktë dhe të dokumentuar të quajtur “Jeta e Fshehtë e J. Edgar Hoover”. Por shumë para tij, gazetari Ray Tucker dha lajmin për homoseksualitetin e pretenduar të drejtorit të FBI-së, duke e shkruar atë në revistën “Collier”. Sidoqoftë, për të frikësuar reporterin dhe të gjithë gazetarët e tjerë nga thellimi i marrëdhënieve midis Hoover dhe Tolson, vetë departamenti mendon për këtë, kur fut emrin e tij në mesin e të dyshuarve subversivë, duke nxjerrë gjithashtu disa mosrespektime për të.
I njëjti operacion dështon kundër shefit të mafies Meyer Lansky; duket se në vitet e fundit krimineli ka shantazhuar FBI-në, pasi ka marrë prova fotografike të homoseksualitetit të Hooverit: kjo i jep atij mundësinë për të mbajtur larg federatat nga disa nga aktivitetet e tij të paligjshme.
Në çdo rast, gjatë viteve 1940, përveç armëve, Byroja gjithashtu pajisi veten me një laborator shkencor të përparuar dhe një akademi kombëtare, dy arritje të tjera të firmosura nga drejtori i ri. Për më tepër, Hoover merr nga Presidenti Roosevelt mundësinë e hetimit, me institucionin e tij, madje edhe në rastet e spiunazhit ndërkombëtar, një leje që i jep atij edhe më shumë pushtet në gjurmimin e tij për Komunistët.
Më pas, kreu i FBI është i bindur se disa anëtarë të qeverisë Truman janë në të vërtetë anëtarë të Partisë Komuniste Ruse dhe kur Presidenti e urdhëron atë të heqë dorë nga ky hetim, ai bëhet protagonist i një rrjedhje indirekte të lajmeve, lidhur me saktësisht zyrtarë të lartë të Shtetit.
Për më tepër, më 1950, në kulmin e fuqisë së saj dhe kur filloi i ashtuquajturi “McCarthyism”, FBI botoi të ashtuquajturin “Red Channel”: është një broshurë që përmban 151 emra artistësh, regjisorësh dhe shkrimtarësh të konsideruar si përmbysës të kuq potencialë.
Obsesioni i Hoover arrin kulmin më 1959, kur agjentët e tij janë të ndarë në 489 njësi që merren me spiunazh të kuq dhe vetëm 4 me mafie. Pavarësisht kësaj, departamenti që ai drejtoi hyn në histori sepse kishte luftuar fenomenin e gangsterizmit për një kohë të gjatë, duke eleminuar nga skena kriminale amerikane personazhe si John Dillinger dhe George Kelly të njohur si “mitraloz”.
Sidoqoftë, midis viteve 1950 dhe 1960, filloi rënia e vërtetë e prestigjit të John Edgar Hoover, paralelisht me lindjen dhe forcimin e të ashtuquajturit “Programi Cointelpro”, që synonte identifikimin e qytetarëve amerikanë të apasionuar pas komunizmit. Emra si Charlie Chaplin dhe Martin Luther King bien në rrjetin e pretenduar: kreu i FBI akuzohet për shkelje të të drejtave civile.
Kur John Edgar Hoover vdiq më 2 maj 1972, ai ishte ende në shërbim në moshën 77 vjeç.
Për 48 vjet, drejtimi i tij mbetet përgjithmonë më i gjati në historinë amerikane: Presidenti i atëhershëm Nixon vendos që, pas tij, drejtimi i Byrosë nuk mund t’i besohet të njëjtit person për një mandat më shumë se dhjetë vjet. Në dritën e këtij vendimi, ka gjithashtu siguri të plotë që Hoover përdori arkivin e tij për të qëndruar në krye të organizatës për aq kohë sa të ishte e mundur, duke përdorur informacionin konfidencial që ishte në gjendje të merrte nga presidentët e ndryshëm, si mjete për t’i mbajtur gjithmonë nën kontroll.
Në vitin 1979, Komiteti i Hetimeve të Vrasjeve, pasi rihapi hetimin për vrasjen e Kennedy, deklaroi se Hoover do të ishte sjellë në mënyrë të papërshtatshme për “komplotin e mundshëm kundër Kennedy”. Është në vijim një praktikë fillimi i një përtëritjeje të reputacionit të drejtorit historik të FBI, i dukshëm edhe në përpjekjen e pasuksesshme nga një senator amerikan për t’ia ndryshuar emrin më 2001 zyrës federale në Uashington i cili i kushtohet Hooverit.
Në vitin 2011 regjisori amerikan Clint Eastwood xhiron filmin biografik “J. Edgar”, kushtuar Hoover: Leonardo DiCaprio është aktori kryesor që e luan atë. Tashmë në vitin 2000 aktori Ernest Borgnine kishte drejtuar veten në filmin me titull “Hoover”./Elida Buçpapaj
VOAL – Sir Noel Robert Malcolm, (lindur më 26 dhjetor 1956) është një gazetar, historian dhe akademik politik anglez. Student në Kolegjin Mbretëror Eton, Malcolm mësoi historinë në Peterhouse, Cambridge dhe mori Doktoraturën e tij në Histori nga Trinity College, Cambridge. Ai ishte një Anëtar dhe Ligjërues i Kolegjit të Gonville dhe Caius College, Cambridge, përpara se të bëhej një gazetar politik dhe i punëve të jashtme me The Spectator dhe Daily Telegraph.
Ai u largua nga gazetaria më 1995 për t’u bërë shkrimtar dhe akademik, duke u emëruar profesor i jashtëm i Kolegjit St Antony’s, Oxford për dy vjet. Ai u bë anëtar i Shoqërisë Mbretërore të Letërsisë (FRSL) më 1997, dhe një anëtar i Akademisë Britanike (FBA) më 2001. Që nga viti 2002, ai ka qenë një studiues i lartë i kolegjit All Souls College, Oxford. Ai ,orit titullin kalorës në nderimet e Vitit të Ri 2014 për shërbime ndaj shkencës, gazetarisë dhe historisë evropiane.
Jeta e hershme dhe edukimi
Noel Malcolm lindi më 26 dhjetor 1956. Ai u arsimua në Eton College, një shkollë publike për të gjithë djemtë pranë Windsor, Berkshire, si një Studiues Mbretëror. Ai studioi histori në Peterhouse, Cambridge midis 1974 dhe 1978. Ai mori diplomën e doktoratës në Histori ndërsa ishte në Kolegjin Trinity, Cambridge.
Karriera
Malcolm ishte një shok dhe lektor kolegji i Gonville dhe Caius College, Cambridge nga 1981 në 1988. Ai ishte një kolumnist politik (1987–1991) pastaj redaktor i jashtëm (1991–1992) i The Spectator, dhe një kolumnist politik për Daily Telegraph (1992–1995). Ai mori Çmimin T. E. Utley çmimin për Gazetari Politike më 1991.
Më 1995 ai hoqi dorë nga gazetaria për t’u bërë një shkrimtar me kohë të plotë. Malcolm ishte një anëtar i Kolegjit St Antony’s, Oksford në 1995–1996, dhe ka qenë një studiues i vjetër i Kolegjit All Souls, Oksford që nga viti 2002. Ai shërben në bordin këshillimor të revistës konservatore Standpoint.
Ai më parë ishte kryetar i Institutit Boshnjak, Londër, dhe president i Shoqatës Anglo-Shqiptare.
Nderimet
Malcolm u bë Anëtar i Shoqërisë Mbretërore të Letërsisë (FRSL) më 1997 dhe Anëtar i Akademisë Britanike (FBA) më 2001. Ai është një Liveryman i Kompanisë Adhuruese të Fishmongers. Ai është anëtar i Akademisë së Shkencave dhe Arteve të Kosovës, dhe një Anëtar Nderi i Peterhouse, Cambridge (që nga viti 2010) dhe Trinity College, Cambridge (që nga viti 2011). Në vitin 2013, ai u dha Medalja e Akademisë Britanike për librin e tij Thomas Hobbes: Leviathan. Malcolm u vlerësua me kalorës në Nderimet e Vitit të Ri 2014 për shërbime ndaj shkencës, gazetarisë dhe historisë evropiane. Në vitin 2016, atij iu dha Medalja e Artë Presidenciale të Lidhjes së Prizrenit nga Presidenti i Kosovës, Hashim Thaçi.
VEPRAT Librat Malcolm është autor i:
De Dominis, 1560–1624: Venetian, Anglican, ecumenist, and relapsed heretic (1984) George Enescu: His Life and Music ( Toccata Press, 1990), which has been translated into several languages Bosnia: A Short History (New York University Press, 1994), which has been translated into several languages Origins of English Nonsense (HarperCollins, 1997) Kosovo: A Short History (New York University Press, 1998) Books on Bosnia: A critical bibliography of works relating to Bosnia-Herzegovina published since 1990 in West European languages (with Quintin Hoare) (Bosnian Institute, 1999) Aspects of Hobbes (Oxford University Press, 2002) John Pell (1611–1685) and His Correspondence with Sir Charles Cavendish: The Mental World of an Early Modern Mathematician (with Jacqueline Stedall) (Oxford University Press, 2005) Agents of Empire: Knights, Corsairs, Jesuits and Spies in the Late Sixteenth-Century Mediterranean World (2015) Useful Enemies: Islam and The Ottoman Empire in Western Political Thought, 1450-1750 (2019) Rebels, Believers, Survivors: Studies in the history of the Albanians (Oxford University Press, 2020)
Gazetaria
Malcolm ka shkruar shumë artikuj për gazeta, revista dhe revista. Përveç punës së tij për The Spectator, Daily Telegraph dhe Standpoint ai ka pasur artikuj të botuar në The Guardian, The Sunday Telegraph, New York Times, Washington Times, Koha dhe Daily Mail midis botimeve të tjera. Ai gjithashtu ka kontribuar në vlerësime të librave kryesisht në The Sunday Telegraph. Ai ka kontribuar në një numër revistash studimore duke përfshirë Foreign Affairs dhe New York Review of Books.
Vlerësime kritike të “Kosova: Një histori e shkurtër”
Libri i Malcolm Kosovo: A Short History (1998) shkaktoi debat të fortë mes historianëve pas botimit të tij. Për shembull, meritat e librit ishin objekt i një debati të zgjeruar në Punët e Jashtme. Debati filloi me rishikimin e librit nga ish-bashkëpunëtori i Qendrës Ruse të Kërkimit në Universitetin e Harvardit, Aleksa Djilas. Ai shkroi se libri i Malcolm ishte “prishur nga simpatitë e tij për separatistët e tij etnikë shqiptarë, paragjykimet antiserbe dhe iluzionet për Ballkanin”. Malcolm u përgjigj duke pretenduar se Djilas nuk kishte sjellë ndonjë provë për të kundërshtuar atë që vërtetohej në libër dhe në vend të kësaj kishte përdorur nënçmime për Malcolm dhe veprën e tij, duke përfshirë përdorimin e sharjeve personale dhe gjuhën e patronizimit. Debati vazhdoi me profesorin e lindur në Serbi Stevan K. Pavlowitch i Universitetit të Southampton duke pohuar se librit të Malcolm i mungonte saktësia, Melanie McDonagh i Institutit Boshnjak pretendoi që shkrimi i Djilas mori një “qasje nacionaliste” dhe Norman Cigar i Universitetit të Marps Corps se Djilas po përpiqej të krijonte mite për të legjitimuar veprimet serbe në Kosovë. Vlerësime të tjera për “Kosova: Një histori e shkurtër” janë të larmishme. Për shembull, në Revistën Historike Angleze, Zbyněk Zeman vërejti që Malcolm “përpiqet të mos mbajtur anën”, por në Revistën Amerikane Historike, Nicholas J. Miller deklaroi se libri ishte “me të meta konceptuale” për shkak të insistimit të Malcolm për të trajtuar Kosovën si “një vend më vete; [në vend se] një copë irredenta për të cilën luftojnë serbët dhe shqiptarët”.
Më vonë të njëjtin vit, Thomas Emmert i fakultetit të historisë të Gustavus Adolphus College, Minesota rishikoi librin në Gazetën e Evropës Jugore dhe Ballkanit Online dhe ndërsa vlerësoi aspektet e librit pohoi gjithashtu se ai ishte “formuar nga vendosmëria mbizotëruese e autorit për të sfiduar Mitet serbe “, se Malcolm ishte” partizan “, dhe gjithashtu u ankua se libri bëri një” përpjekje transparente për të provuar se mitet kryesore serbe janë të rreme “. Malcolm u përgjigj në të njëjtën revistë në fillim të vitit 2000, duke pohuar se libri sfidoi mitet shqiptare dhe serbe për Kosovën, por që kishte më shumë mite serbe për Kosovën sesa ato shqiptare dhe kjo shpjegoi mbulimin më të madh të miteve serbe në libër. Ai gjithashtu vuri re se perspektiva dhe puna e Emmert ishte kryesisht brenda kornizës së historiografisë serbe dhe se vetë perspektiva e Emmert ishte arsyeja e pohimit të Emmertit se Malcolm ishte “partizan”. Emmert gjithashtu kritikoi kundërshtimin e tij ndaj pretendimit serb për Kosovën si “djepi i civilizimit”, duke deklaruar se Kosova u bë qendra e Serbisë mesjetare dhe se ndjenjat e tilla midis serbëve modernë nuk duhet të diskutohen. Ai gjithashtu vuri në dukje mungesën e arkivave serbe. Po kështu, Tim Judah dhe Misha Glenny kritikuan Malcolm për mos përdorimin e burimeve serbe në libër. Ai u përgjigj se nuk kishte asnjë arkiv të duhur serb për atë periudhë të historisë, por gjithashtu vuri në dukje se ai kishte studiuar një numër të madh të veprave nga autorë serbë dhe malazezë.
Në vitin 2006, një studim nga Frederick Anscombe vështroi çështje që lidhen me dijet për Kosovën siç është vepra e Noel Malcolm Kosova: Një histori e shkurtër. Anscombe vuri në dukje se Malcolm ofroi “një kritikë të hollësishme të versioneve konkurruese të historisë së Kosovës” dhe se puna e tij shënoi një “përmbysje të jashtëzakonshme” të pranimit të mëparshëm nga historianët perëndimorë të “llogarisë serbe” në lidhje me migrimin e serbëve (1690) nga Kosova. Malcolm është kritikuar si “antiserb” dhe selektiv ndaj serbëve me burimet, ndërsa kritikë të tjerë më të përmbajtur vërejnë se “argumentet e tij janë jo bindëse”. Shumica e dokumenteve që përdor Malcolm janë shkruar nga kundërshtarë të shtetit osman ose nga zyrtarë me përvojë të kufizuar të rajonit. Anscombe vëren se Malcolm, ashtu si historianët serbë dhe jugosllavë, të cilët kanë injoruar anën e konkluzioneve të tij dhe nuk janë të gatshëm të marrin në konsideratë prova indigjene siç janë ato nga arkivi osman kur hartojnë historinë kombëtare.
Në një vepër të vitit 2007, historiani serb Dušan T. Bataković pohoi se libri i Malcolm rreth Kosovës ishte “shumë pro-shqiptar” në lidhje me çështjen e Kosovës. Frederick Anscombe ka akuzuar Bataković për shkrimin e disa veprave të tij në vitet 1980 dhe 1990 të cilat avancuan një perspektivë nacionaliste serbe në lidhje me Kosovën./Elida Buçpapaj (Wikipedia)
Të dy ata ishin Artistë të mëdhenj, ishin kolegë, miq, pjesë e kuintit.
Fatos Jaho intepretonte në fagot, Andrea Canaj ishte kornist. Ty dy ishin artistë të shkëlqyer, brilantë. Që me instrumentat e tyre shpërndanin art dhe dashuri.
Sepse arti dhe dashuria janë e njëjta gjë.
Fatos Jaho u shua papritur në vitin 2015, ndërsa Andrea Canaj përpara dy ditësh.
Tani këta dy Artistë të mëdhenj do të japin koncerte në parajsë pranë Zotit, por Artit të vërtetë dhe publikut shqiptar do t’i mungojnë shumë.
Kur u nda nga jeta Fatos Jaho, Andrea Canaj do ta vuante tmerrësisht ikjen nga kjo botë të kolegut dhe si vëllait të tij, sepse e kishin ndarë skenën gjithë jetën së bashku.
Ja si do të shkruante Andrea Canaj në 17 prill 2015:
“Sot isha ne Prishtinë. Qe kur u nisa gjithçka e kisha mbrapsht.
Zilja e telefonit nuk më ra që të më thoshte njeri “hajde pra se je me vonesë” !
Udhëtimi me njerëz që s’i njihja më krijonte pak bezdi deri sa arrita te ”Laguna e Drinit” ku m’u shfaq banakieri sa hyra në kafe, i cili me buzqeshje tha:
Hë erdhët ?
Ku është Tosi ?
Me gjysëm zëri i thashë Tosi nuk vjen më !
Ai më pa i çuditur dhe i hutuar.
I thashë çfarë kishte ndodhur.
Ngriu dhe filloi të përlotej dhe bashkë me të të gjithë kamarierët.
Pimë një kafe bashkë ndërsa më kërkuan nr e Valit.
Kur arrita ne Prishtinë edhe pse i trishtuar vetë, studentët dhe kolegët i shihja edhe më të trishtuar, vinin më ngushëllonin dhe të përlotur pyesnin si ka mundësi të iki ai njeri që jepte veç mirësi dhe dashuri.
Nuk mund të futesha në klasë dhe nuk u futa. Thashë të vete nga klasa tjetër ngjitur kush e di ??? Por jo.
Më të trishtuar i gjeta ne Filharmoni të trishtuar dhe të shokuar.
U ktheva i trishtuar në Tiranë duke lënë pas trishtim.
Në 18 dhjetor 2017 Andrea Canaj do të kujtonte kolegun e tij Fatos Jaho me rastin e ditëlindjes si më poshtë:
“Ne i dashur Tosi sot do të festonim 60 vjetorin tënd.
Por t’i na le atëherë kur kishim më shumë nevojë për ty.
Çdo ditë e ndjejmë mungesën tuaj si profesionist por më shumë si njeri, jeni i pa zvendësueshëm.
Besoj se na shikon nga lart që nuk të harrojmë shoku, miku dhe vëllai ynë.”
Ndërsa në këtë 18 dhjetor të trishtë, kur pandemia ka mbuluar për gjithë njerëzimin, Andrea Canaj nuk mundi t’a kujtonte në rrjetin social kolegun e tij me rastin e ditëlindjes sepse ai luftonte vetë për jetën!
Ndofta kur luftonte me vdekjen duhet ta ketë kujtuar patjetër. Një betejë absurde, që e humbi, sepse njerëzimit iu vonua vaksina që do të duhej të kishte qenë gati me kohë!
Tani të dy artistët e mëdhenj, të dy kolegët, si vëllezër janë bashkuar në Parajsë!
Ata prej Parajse shohin se si qan Arti dhe artistët shqiptarë, Teatri Kombëtar i Operas, Filharmonia e Kosovës, Artdashësit!
VOAL – Jezusi është figura qendrore e krishterimit që e njeh atë si Mesia, Krishti, Zoti që bëhet njeri. Burimet kryesore tekstuale që tregojnë për jetën e tij janë katër ungjijtë kanonikë (shkruar nga Mateu, Marku, Luka dhe Gjoni). Kërkimet historike mbi historinë e Jezusit gjithashtu e gjejnë origjinën e tyre në letrat e Shën Palit dhe në Veprat e Apostujve.
Megjithëse disa studiues gjurmojnë figurën e Jezusit përsëri në përpunimin e një miti, shumë të tjerë – madje edhe jo të krishterë – bien dakord në njohjen e figurës së tij historike.
Sipas rrëfimit të Lukës, në Ungjillin e tij, një virgjëreshë e quajtur Mari, e fejuar me Jozefin dhe pasardhës i Mbretit David, merr një vizitë nga engjëlli Gabriel në Nazaret e Galilesë (në kohën e mbretit Herod), i cili shpall ngjizjen e saj. Lindja e Jezusit (si për Mateun ashtu edhe për Lukën) bëhet në Betlehem, në Judé; megjithatë në kohët moderne studiuesit laikë dhe të krishterë kanë hipotezuar se Nazareti ishte vendi i lindjes.
Data e saktë e lindjes së Jezusit nuk dihet. Sipas traditës, data e Krishtlindjes do të ishte 25 dhjetori, ditë e diel. Takimi më korrekt vendos lindjen në vitet e fundit të mbretit Herod, rreth viteve 7-6 para Krishtit.
Viti 0 nuk parashikohet në kronologjinë e krishterë: ai gjurmohet që nga viti 1 para Krishtit. Viti në të cilin lindi Jezusi; viti 1 pas Krishtit është viti vijues. Kjo nuk është për shkak të një gabimi në llogaritjen, por për faktin se koncepti i numrit 0 u prezantua në Evropë nga Fibonacci vetëm në shekullin e 13 pas Krishtit.
Më parë, në vitin 527 Pas Krishtit, murgu Dionisi kishte propozuar të numëronte vitet nga lindja e Krishtit: meqë 0 nuk dihet, 1 u zgjodh si numri fillestar.
Pas lindjes së Jezusit, vetëm Ungjilli i Mateut tregon për të ashtuquajturën “Epifania” (nga epifáneia Greke, “manifestimi”), një ngjarje për të cilën disa magjistarë (të quajtur tradicionalisht “Magi” dhe besohet të jenë tre në numër) erdhën nga Lindja në Jeruzalem, duke ndjekur kometën me synimin për të sjellë ar, temjan dhe mirrë si një dhuratë për mbretin e ri. Mbreti Herod, i pavetëdijshëm për këtë dhe nga frika e uzurpimit të fronit, urdhëron vrasjen e të gjithë fëmijëve të Betlehemit nën moshën dy vjeç (një veprim që mbahet mend si “masakra e të pafajshmëve”). Sidoqoftë, Jozefi, i paralajmëruar në një ëndërr nga një engjëll, arratiset me Jezusin dhe Marinë në Egjipt. Kur Herodi vdes (4 pes), të tre kthehen në tokën e Izraelit dhe vendosen në Nazaret.
Ungjijtë më pas rrëfejnë predikimin e Jezusit të përqendruar në njoftimin e Mbretërisë së Qiellit dhe në dashurinë për të afërmin, të kryer me fjalime dhe shëmbëlltyra të shoqëruara me mrekulli; më në fund ata rrëfejnë pasionin e tij, vdekjen në kryq, ringjalljen dhe ngritjen në qiell.
Shumica e studiuesve bien dakord për vendosjen e vdekjes së Jezusit të premten më 7 prill 30 pas Krishtit.
Nga Ungjijtë, të cilët e identifikojnë Jezusin me Mesian dhe Birin e Zotit, duket se predikimi dhe vepra e profetit Jezus hasën me sukses të kufizuar në shoqërinë hebraike të kohës, të arritura kryesisht midis klasave të ulëta. Periudha e shkurtër e predikimit të tij përfundon me vdekjen në kryq, të kërkuar – sipas Ungjijve – nga autoritetet hebraike por të miratuar nga qeveria e Romës, me vendimin përfundimtar dorëzuar prefektit romak Ponc Pilati.
Pas vdekjes së tij, pasuesit e Jezusit mbështesin ringjalljen e tij duke përhapur mesazhin e predikimit të tij në botë, duke e bërë kështu Jezusin një nga figurat që ka ushtruar ndikimin më të madh në kulturën perëndimore.
Nga këndvështrimi hebre, Jezusi ishte një predikues shëtitës, por jo Mesia i pritur; ai nuk ishte Biri i Zotit, ai nuk bëri mrekulli dhe, pas vdekjes në kryq, ai as u ringjall dhe as u ngjit në qiell. Sipas Islamit, Jezusi ishte një nga profetët kryesorë që erdhi para Muhamedit; ai lindi virgjërisht, bëri mrekulli (me vullnet hyjnor), nuk vdiq, u ngjit në Parajsë, por ai nuk ishte Zot. Lëvizjet e tjera fetare bashkëkohore përkatëse kanë zhvilluar interpretimin e tyre të Jezusit./Elida Buçpapaj
voal.ch – Ka humbur betejën me COVD edhe instrumentisti shqiptar Andrea Canaj. Lajmi i hidhur për botën e artiti është dhënë nga Teatri Kombëtar i Operas, Baletit dhe Ansamblit Popullor, ku përmes një mesazhi në rrjete sociale bëhet me dije se Canaj u nda nga jeta në moshën 59-vjeçare.
Ka ndarë dhimbjen me kolegët dhe publikun edhe pianistja e mirënjohur Dhurata Lazo për largimin nga kjo jetë e kornistit Andrea Canaj. Ata kanë interpretuar në koncerte bashkë në Tiranë, Prishtinë, Gjermani, përveç që Dhurata e ka edhe të afërm.
Ishte kornisti më i mirë shqiptar, thotë Dhurata. Ishte artist i madh, ishte vëlla, njeri me vyrtyte, më plagosi shumë, la një familje të mrekullueshme.
Sapo u mor vesh se Andrea Canaj po luftonte me jetën, pinistja shqiptare do të reagonte menjëherë në rrjetin social: “Instrumentistët e frymës kanë mushkëri të forta , bëje se je burrë me karakter të fortë , kemi kujtime pafund qysh nga liceu artistik e mandej në emigrim e sa here kam ardhur në mëmëdh ti bëje për familjen e bukur dhe miqtë e tu të shtrenjtë që në keto momente luten për TY , bëje dhe për nënën time që të do aq shumë , bëje………., të pres për koncerte në Gjermani si dikur , jam me ty !”
Ndërsa kur Andrea Canaj e humbi betejën, Dhurata shkruan: “Motra siç më thërrisje , do të ketë përherë në zemër për mirësinë , dashurinë , për talentin dhe skenën që kemi ndarë bashkë , për të gjitha ….lamtumirë kushëriri im i shtrenjtë , le një dhimbje të madhe !”
Çdo mëngjes vihemi ne dijeni të të rejave nga vendi ku jetojmë dhe gjithçka që ndodh në rruzullin tokësor. E megjithatë, nga pikëpamja kulturore, dhe ca më tepër nga ajo e kulturës politike, jemi ende shumë të varfër. Një nga arsyet është se asnjë ngjarje nuk vjen tek ne pa qenë e mbushur me shpjegime të çdo lloji.
Me fjalë të tjera, sot pak gjë i shërben analizës, thellimit të dijes, të menduarit kritik, reflektimit mbi ngjarjet dhe nxjerrjes së shembujve të dobishëm mbi të ardhmen, pothuaj çdo gjë i shërben informacionit dhe marketingut. Megjithatë, në “oqeanin” e madh të librave të botuar, me pak durim mund të gjesh “perla” të historisë politike të Evropës, traktate politike apo ese për politikën dhe historinë e saj. Shembull janë librat e Prof. Adem Mezinit, që duke marrë në shqyrtim shekullin XX, prurjet e prirjet e tij dhe gjurmët që na vijnë nga e kaluara, jo vetëm na fut në hullinë e kulturës politike, por na ndihmon të kuptojmë misionin më të madh të historisë: që prej saj duhen nxjerrë mësime. Profesori i dashur dhe aq i mençur, sot na la. Profesori që fliste veç për të ardhmen, e që të gjithë ne i kërkonim të na thoshte se çfarë mendonte lidhur me ato që do pasonin në zhvillimet politike të së nesërmes, sot nuk është më mes nesh.
Mund të duket e habitshme, madje paradoksale, që t’i kërkosh një historiani të të flasë për të ardhmen, megjithatë na duhet të biem dakord mbi faktin se ç’është historia dhe se cili është funksioni e profesioni i historianit. Për një kohë të gjatë është thënë që historia është shkenca e së shkuarës, por gjithnjë e më shumë historianët, si dhe ajo pjesë e shoqërisë që është më e afërt me ta, ndërgjegjësohen për faktin që – siç ka thënë historiani i madh francez, Mark Blok, – “historia është shkenca e njerëzve brenda një shoqërie, në një kohë të caktuar”. E thënë ndryshe, historianit i del detyrë që të shfaqë interesin për të ardhmen.
E tashmja dhe e ardhmja lindin nga e shkuara: e ardhmja është e panjohur dhe në këtë pikë historiani nuk mund të jetë fallxhor, – thoshte profesor Mezini. Ai nuk e njeh të ardhmen, por mundet dhe, për më tepër, me aq sa njeh nga e shkuara, si dhe duke analizuar të tashmen, duhet ta ndriçojë të ardhmen. Në fakt, profesor Ademin mund ta karakterizojmë edhe si specialist të vazhdimësisë dhe të ndryshimeve në evolucionin e shoqërive njerëzore, përgjatë kohës. Atij shpesh i është dashur të zbulojë atë çka ekziston si strukturë dhe dukuri e thellë, nën sipërfaqen e shndritshme dhe të ndryshueshme të ngjarjeve. Këtë e ka bërë rëndom, e sidomos ne librat e tij, siç janë “Alternativat e shekullit XX”, “Refleksione për kohët moderne”, “Bota nuk ndryshon vetiu”, “Rusia në kohën e ndryshimit, nga Gorbacovi, tek Putin”, si dhe në dhjetëra tekste shkollore e leksione. Nga ana tjetër, ai ishte i ndjeshëm ndaj ndryshimeve, sepse historia nuk është statike dhe shoqëritë që përbëjnë objektin e saj të studimit nuk janë të pandryshueshme. Prandaj mund të thuhet me plot gojën që Prof. Mezini kishte patjetër diçka për të thënë mbi mënyrën sesi na paraqitet shekulli XXI, madje mund të formulonte hipoteza të arsyeshme mbi bazën e asaj që di mbi të shkuarën dhe të tashmen, mbi mënyrën sesi kemi hyrë në shekulli XXI. Të gjitha këto probleme që shekujt i përcjellin e i mbartin nga njëri-tjetri përbënin fokusin e studimit të autorit të njohur dhe mësimdhënësit të shquar, Profesor Adem Mezinit, që veç librave është përkushtuar edhe në arsimimin e mbrujtjen me dashurinë për historinë të dhjetëra breza studentësh.
Nga këndvështrimi politik dhe shoqëror, Prof. Mezini gjithmonë diskutimet e sjella i kishte në një masë të madhe rreth problemeve të lirisë, demokracisë, nacionalizmave, të rendit ndërkombëtar dhe të paqes.
Detyra e historiani, – përsëriste ai, – është të thotë që ka një moral historik, i cili konsiston në orvatjen për të treguar atë që duhet thënë realisht mbi të vërtetën e së shkuarës.
Na nevojitet të kemi një qëllim në histori, një pikëmbërritje që të na tërheqë dhe që të na lejojë të përmirësohemi, – thoshte shumë shpesh profesori. Por historia, ky demiurg hyjnor (arsye e perëndishme në sistemin filozofik të Platonit), nuk ka nevojë për protagonizëm, por për liri e kthjelltësi gjykimi. Pikërisht këto dy aftësi të Profesor Mezinit bëjnë që në çdo gjë ai të mbështetej tek parimin themelor i çdo analize frytdhënëse politike e historike. Ai nuk hyjnizonte asgjë, por përpiqej ta bënte çdo gjë njerëzore e të kapshme, duke shmangur argumentet artificialë e duke i drejtuar reveranca vetëm të vërtetës dhe logjikës së fakteve.
Të artikulosh historikisht e politikisht të kaluarën, – siç ia dilte mbanë ta bënte Prof. Mezini, – nuk do të thotë vetëm ta njohësh atë siç ka qenë në të vërtetë, por do të thotë të bëhesh i vetëdijshëm për të zbatuar ato çka ajo ka pasur më të mirë, duke u ruajtur të mos përsërisësh të metat, për të ndriçuar këdo në rrugën e gjatë e po aq të vyer të dijes e progresit.
Ndriçofsh gjithmonë atje lart në qiej, PROFESOR i dashur!
Nuk është rastësi që nga ty na privoi viti i mallkuar 2020, ashtu siç na ka privuar nga të tjerë njerëz të vyer përgjatë gjithë zymtësisë së tij.
Një mendje e ndritur ishe mes nesh, një yll më tepër do jesh atje lart, ku kam bindjen se një pafundësi shpirtrash të mirë do kenë kërshëri të dëgjojnë të gjitha gjërat e vlefshme që do vijosh t’ua mësosh me plot përkushtim!
Lamtumire o mik i vyer i kohes se Iluzioneve dhe Zhgenjimeve!
Shpirti Yt i bardhe u prehte mes luleve, zogjve, dritave e ngjyrave , te cilave u kushtonje vargjet e Tua kur enderronje, qofte edhe duke baritur mbi ate “lendine lotesh” qe qe rruga e jone mbi kete toke. Por ti e parandjenje Parajsen e Zotit. Paç shperblimin e Tij per gjithe mundimet qe koha e tmerrit Te detyroi t’i kalosh ne Atdheun Tend, te cilin e deshe me gjithe fuqine e shpirtit Tend fisnik, e deshe shume me teper se shume te tjere, te cilit atij i grabiten gjithshka.
Te qofte i lehte Dheu i tij, u prehsh ne Paqen e perjeteshme!
Mirupafshim n’atw Botw ku shperblehen dhimbjet, vuajtjet, cfilitjet fizike e shpirterore , ku gjen vleresimin ndershmeria, ku gjen melhemin shpirti i vrare!
Ngushullimet me te ndjera e me te sinqerta njerezve te Tu te dashur, familjes edhe n’emer te nje miqesie te hershme, miqve e shokeve, te gjithe atyre qe me ikjen Tende te shpejte u ke lene nje zbrazesi ne shpirt!
… [Trackback]
[…] Read More to that Topic: voal.ch/rekujem-per-reshat-kripen-historia-e-nje-te-burgosuri-politik-15-vjec-nga-ylli-polovina/ […]
… [Trackback]
[…] Find More here to that Topic: voal.ch/rekujem-per-reshat-kripen-historia-e-nje-te-burgosuri-politik-15-vjec-nga-ylli-polovina/ […]