HOMAZH

Kur kërkon të mësosh dhe hulumtosh historinë e arsimit, befasohesh përpara edhe me figura të njohura, që me përkushtim punuan dhe sakrifikuan dekada të tëra për t’u dhënë dije e kulturë brezave. Kemi sot me mijëra breza arsimtarësh, që në kushte të vështira ekonomike, përsëri u treguan krijues dhe origjinal në zgjedhjen e çështjeve që nxirrte koha e vështirë e arsimit totalitar. Dëshmi e brezave të mësuesve të moshuar janë gjurmët e pashlyera të arritjeve dhe punës së tyre, janë brezat e aftë të nxënësve që kanë përgaditur. Ata kanë ditur të punojnë me zell dhe dashuri me nxënësit, kanë ditur të futën natyrshëm në botën e brendshme të vocrrakëve dhe të adoleshentëve, kanë ditur t’i mbajnë ata për dore dhe të ecin bashkarisht në udhën e vështirë të dijes, duke i ndihmuar të kuptojnë të fshtehtat e shkencës dhe të jetës, duke zgjuar tek ata energji të brendshme dhe duke i drejtuar në fushat e begata të paqes, qytetarisë, mirësisë dhe dashurisë e humanizmit.

Këtu del dukshëm përpara figura e mësueses të shumë dekadave në mësuesi, Leze Mataj, ku krejt papritur u nda nga jeta, në moshën 66-vjeçare, nga të afërmit, miqtë, shoqet dhe ish-nxënësit e saj. U lind në fshatin Tale të Bregut të Matës, shkollën fillore dhe 8-vjeçare i mbaroi në fshatin e saj të lindjes. E rritur në një familje me prindër punëtorë, të thjeshtë, por të ndershëm dhe me tradita të shkëlqyera arsimdashëse. Prindërit e dërguan për mësuesi në shkollën pedagogjike të Fierit. Pas përfundimit të arsimit të mesëm pedagogjik emërohet mësuese në fshatin e saj të lindjes, fshat me tradita të shkëlqyera për nga historia e me kontribut të veçantë me pavarësi e në çlirim kombëtar. Mësuesja e re, me plot energji dhe forcë, idealiste në shpirt të zbriste nga qiejt e fantazisë dhe të përballej me realietin e kohës së pushtetit totalitar. Ishin vitet e para të mësuesisë dhe Lezja lumturohej kur ndiente respektin e dashurinë e nxënësve e prindërve. Kaluan pak vite dhe shumë shpejt u njoh me kolegun e saj të punës, mësuesin dhe drejtuesin e nderuar, Ndue Mataj. Pas një njohje prej disa muajsh kurorëzuan me sukses martesën e tyre. Jeta bashkëshortore e tyre po konsolidohej, duke u bërë kështu një çift dinjitoz, plot vlera dhe virtyte të larta njerëzore. Nga vendi i saj i lindjes, Tale, transferohet në një fshat tjetër, Grykë-Manati, pak kilometra nga Lezha. Edhe këtu, mësuesja e nderuar, shumë shpejt bëri emër të mirë dhe vazhdoi punën pa u trembur me këmbëngulje dhe korrektësi, duke fituar shumë shpejt mbështetjen dhe besimin e komunitetit prindëror. Pasioni rinor për punën nuk rreshti kurrë. Shumë shpejt mësuese Lezja la gjurmë në mësuesi, pasionante, humane, kërkuese për të mirën e fëmijëve. Gjithmonë duke ju kushtuar me përparësi mësimit dhe edukimit të fëmijëve. Duke parë këto cilësi të saj, pushteti lokal nuk e lë jashtë vëmendjes. Njohu dhe vlerësoi rezultatet dhe prej andej transferohet në Shkollen e Mesme të Bashkuar Ishull-Lezhë. Këtu krijojnë familjen në mënyrë dinjitoz e me plot vlera e virtyte njerëzore. Mësuesja Leze Mataj, për 40 vjet dha shëndetin e jetën e saj për arsimin dhe shkollën. Secili mund të pyesë:- Ç’pasuri la? Çfarë investimi bënë për afro gjysëm shekulli pune intensive në arsim? Vendosi një gur themeli në arsimin lezhjan dhe më gjerë. Qindra nxënës u mësuan dhe u edukuan nga duart e saj që ta duan njëri-tjetrin, familjen, shoqërinë, atdheun. Ishin pikërisht këto breza nxënësish që u bënë më të mirë, më të ditur, më të aftë për t’i shërbyer vetes dhe shoqërisë. Ishte dhe mbetet një grua amvisë, një nënë dhe gjyshe e përkushtuar, bashkëshorte ideale. Gjatë qëndrimit tim me disa ish-kolegë të sajë këto ditë homazhi përcjellës, të dukej se dëgjon zëra brezash në vite tek rrëfejnë se mësuesja e tyre kishte bërë ç’është e mundur të kryejë për 40 vjet detyrën e mësueses së vërtetë. Pa kursyer asgjë nga vetja, duke dhënë nga shpirti i saj i madh e bujar. Gjithçka për fëmijët, rrezatoi kulturë e komunikim dhe me plot pasion u dha dije të qëndrueshme brezave në vite. Kudo që punoi, prindërit, ish-kolegët e punës do ta kujtojnë edukatoren e brezave si njeri i paqes, që me natyrën e saj të qeshur nuk dinte kurrë të ofendonte, nuk krijoi kurrë probleme me kolegët e saj të punës. Profesionin e mësuesisë e donte dhe e kishte shumë për zemër derisa doli në pension. Në këtë mision përkushtimi, lodheje dhe sakrifice Lezja kishte gjithmonë pëkrahjen dhe mbështetjen e bashkëshortit dhe kolegut të saj, mësuesin dhe drejtuesin e nderuar Ndue Mataj, i cili përpiqej të lehtësonte sadopak barren e rëndë të angazhimeve në mësuesi. E natyrisht, nëpërmjet tyre, përveçse një kontribut të përbashkët në arsim, u konsolidua edhe një jetë bashkëshortore e admirueshme. Për më shumë se katër dekada, Lezja u fali plejadave të tërë nxënësve të saj pasionin dhe zellin për dije e kulturë si dhe përkushtimin jo vetëm si mësuese, por dhe si prind, duke u mësuar atyre alfabetin dhe udhën e dijes dhe të prosperitetit. Për familjen, Lezja rriti dhe edukoi tre fëmijë. Të gjithë të arsimuar, të ndershëm e punëtorë, qytetarë dhe atdhetarë të mirë. Tani ajo nuk jeton më. E kujton me lotë mallëngjimi vajza e saj, Enkeleda, lotë malli dhe dhimbje i shoqëron dy djemtë: Elvisin dhe Everaldon, për humbjen e parakoshme të nënës së tyre, e kujtojnë nipat dhe mbesat, motra dhe vëllezërit e saj, ish-nxënësit dhe mbarë opinion publik e dashamirës i saj. Ndërrimi i jetës së saj papritur, tek të gjithë ata që e njihnin dhe sidomos për familjen dhe të afërmit, ish-kolegët mësues, sollën këto ditë një trazim të madh shpirti e keqardhje. Por emri dhe kotributi i saj do të mbetën përjetësisht në memorien e njerëzve si një ndër emrat e nderuar dhe të respektuar të mësuesisë lezhjane e më gjerë. Përjetësisht mirënjohje misionares së arsimit!

Sali Berisha (15 tetor 1944, Viçidol) është një kardiolog dhe politikan shqiptar që shërbeu si presidenti i dytë i Shqipërisë në vitet 1992 – 1997, dhe presidenti i parë i zgjedhur nga një parlament i dalur nga zgjedhjet të lira demokratike pas rënies së regjimit komunist. Berisha qe edhe kryeministër i Shqipërisë nga 2005 deri më 2013. Ka qenë kryetar i Partisë Demokratike dy herë, në periudhën 1991 – 1992 dhe sërish nga 1997 gjer më 2013. Disa herë u zgjodh deputet në Kuvendit të Shqipërisë.

Berisha e braktisi karrierën e tij si kardiolog dhe profesor i universitetit për t’u bërë lideri i Partisë Demokratike.

Biografia

U lind në fshatin Viçidol në prefekturën e Kosovës (çka territorialisht sot është Qarku i Kukësit) në një familje besimtarësh muslimanë, i biri i Ramës dhe Sheqeres. Saliu u lind pas vëllait të madh, Selimit dhe të motrës, Hajries. Për të lexuar e mësoi e motra, kur ai vetë ka qenë 5 vjeç. Arsimin fillor e kreu në vendlindje, ndërsa të mesmen në Tiranë, kur teknikumi mjekësor ndodhej tek Medreseja. I apasionuar pas letërsisë dhe historisë, më 1963 nisi studimet për mjekësi në Universitetin e Tiranës, ku u diplomua më 1967.

Në vitin 1978 fitoi një bursë nëntë mujore nga UNESCO për studime të avancuara dhe trajnime në Paris. Pasi përfundoi me sukses studimet e avancuara në Paris, drejtoi një program kërkimor për hemodinamikat.

Në vitet ’70 u emërua pedagog në Universitetin e Tiranës. Gjatë viteve 1980 – 1990 publikoi libra studimorë, tekste universitare dhe artikuj shkencorë në fushën e kardiologjisë brenda dhe jashtë vendit.

Në vitin 1986 u zgjodh anëtar i Komitetit Evropian për Kërkime Mjekësore me qendër në Kopenhagë, për kërkimin në shkencat mjekësore. Më 1989 iu dha titulli Profesor në Universitetin e Tiranës.

Mbas vdekjes së diktatorit komunist Enver Hoxha, Berisha shpresonte që pasardhësi i tij Ramiz Alia do të zbuste politikën e ashpër staliniste të paraardhësit të tij dhe do të inkurajonte ndryshimet. Por bashkë me një numër në rritje të intelektualëve, studentëve dhe të rinjve punëtorë ai mbeti i zhgënjyer kur këto shpresa nuk u realizuan. Në vitin 1989 kur vendet e Evropës Lindore filluan të përmbysnin komunizmin Sali Berisha dhe mbështetësit e tjerë të reformave dolën më hapur në thirrjet e tyre për ndryshime në Shqipëri.

Në tetor të vitit 1989 në një intervistë me Televizionin Shqiptar të kontrolluar nga shteti ai i kërkoi regjimit të fillojë një program të gjerë liberalizimi, por intervista e regjistruar nuk u transmetua në televizion. Në gusht të vitit 1990 në një takim të disa intelektualëve shqiptarë me Ramiz Alinë Berisha kërkoi lejimin e sistemit shumëpartiak dhe ekonominë e tregut. Në një artikull të botuar në gazetën “Bashkimi” më 17 shtator 1990 Berisha dënoi ato që ai i quante ”reforma kozmetike” të regjimit të Alisë. Pa pluralizëm politik, theksonte ai, nuk mund të ketë demokraci të vërtetë në Shqipëri. Në dhjetor të vitit 1990 ai iu bashkua që në ditën e parë demonstratave të studentëve të cilat e detyruan regjimin të lejonte sistemin shumëpartiak. Me krijimin e partisë së parë anti-komuniste, Partisë Demokratike, ai ishte një nga drejtuesit kryesorë të saj dhe në shkurt të vitit 1991 ai u zgjodh kryetar i Partisë Demokratike. Sali Berisha ka qenë zgjedhur deputet i parlamentit në 1991, 1992, 1997, 2001, 2005 dhe 2009.

Jeta politike
President (1992-1997)

Pas zgjedhjeve të para të lira në Shqipëri, Berisha u zgjodh President i Republikës më 9 prill 1992. Gjatë mandatit si President i Republikës së Shqipërisë, Shqipëria u hap ndaj perëndimit; ajo u bë anëtare e Këshillit të Evropës në vitin 1995; nënshkroi Marrëshveshjen për Paqe dhe Partneritet në vitin 1993 dhe vendosi bashkëpunim të ngushtë me vendet e BE-së dhe ShBA-në. Të gjitha ligjet e diktaturës komuniste u zëvendësuan me ligje të reja të standardeve evropiane dhe u krijuan institucione të reja si Gjykata Kushtetuese e Shqipërisë dhe Këshilli i Lartë i Drejtësisë, që nuk ekzistonin më parë.

Rënia e skemave piramidale në fund të viti 1996, në të cilat shqiptarët humbën miliona dollarë, çoi në demonstrata në të cilat njerëzit akuzonin qeverinë për vjedhjen e parave. Trazirat e krijuara si rezultat i kësaj në fillim të vitit 1997 e detyruan Berishën të dekretonte zgjedhjet e parakohshme në qershor 1997. Këto zgjedhje u fituan nga opozita dhe pas kësaj Berisha dha dorëheqjen si President.

Kryetar i opozitës (1997-2005)

Më pas Berisha ri-zgjidhet Kryetar i Partisë Demokratike dhe këtë pozicion e mban nga viti 1997 deri, i rizgjedhur në prill 2005 deri në 26 qershor 2013.

Në vitin pasues Berisha e fut Partinë Demokratike në koalicion me partitë e qendrës së djathtë dhe në zgjedhjet e përgjithshme politike të mbajtura në pesë raunde në periudhën qershor-gusht 2001 zgjidhet drejtues i koalicionit. Megjithëse misioni vëzhgues ndërkombëtar OSBE / ODIHR i quajti këto zgjedhje të manipuluara, koalicioni fitoi 37 % të votave.

Kryeministër (2005-2013)

Me 3 korrik 2005, koalicioni prej pesë partive të qendrës së djathtë i drejtuar nga Sali Berisha ja arrinë që të fitojë një mazhorancë prej 74 deputetësh nga 140 gjithsej në Kuvend dhe më 8 shtator 2005 me shumicë prej 81 votash të deputetëve zgjidhet Kryeministër i Shqipërisë. Më 4 prill 2009 Shqipëria u pranua si anëtare me të drejta të plota në NATO. Kjo u arrit falë reformave të kryera të qeverisë Berisha. Sipas revistës së mirënjohur amerikane Forbes Shqipëria ishte pothuajse i vetmi vend në Europë qe kishte rritje ekonomike dhe e konsideron Berishën si arkitektin e suksesit ekonomik të Shqipërisë.

Më 28 qershor 2009 u mbajtën zgjedhjet e radhës për parlamentin ku koalicioni i udhëhequr nga Partia Demokratike fitoi 70 mandate nga 140 te tilla. Zgjedhjet u çertifikuan nga OSBE/ODIHR si zgjedhje që shënuan progres të dukshëm lidhur me regjistrimin e votuesve, procesin e identifikimit, kornizën ligjore, procesin e votimit, numërimit të votave dhe zgjidhjes së ankesave. Berisha ftoi LSI-në në koalicion, ftesë që u pranua nga z. Ilir Meta. Qeveria e re konsiderohet si qeveria e integrimit të Shqipërisë në Bashkimin Evropian.

Gjatë periudhës së qeverisjes nga qeveri e drejtuar nga Berisha, u ndërtuan, shtruan apo asfaltuan më shumë se 10.000 km rrugë, duke lidhur mbi 900 fshatra me komunat dhe 169 komuna me infrastrukturën rrugore kombëtare. Për t’u përmendur janë rruga Tiranë-Elbasan dhe në mënyrë të veçantë, rruga Durrës-Kukës, që njihet ndryshe si “Rruga e Kombit”, sepse lidh Kosovën me qytetin e Durrësit. Kjo e fundit përshkon Shqipërinë lindje-perëndim dhe është vepra më e madhe rrugore në historinë e Shqipërisë. Ndërtimi i kësaj rruge u kritikua nga Partia Socialiste si shumë e kushtueshme. Kryetari i Partisë Socialiste Edi Rama, në një fjalim në Kukës gjatë ndërtimit të rrugës, theksoi se me paratë e harxhuara për ndërtimin e kësaj rruge do të ishin ndërtuar shumë rrugë të tjera në Shqipëri.

Një tjetër arritje e qeverisjes së Berishës ishte sigurimi i energjisë elektrike pa ndërprerje për qytetarët shqiptarë për herë të parë në historinë e Shqipërisë.

Gjatë qeverisjes së Berishës u krijuan kushtet për anëtarësimin e Shqipërisë në NATO gjë që u realizua më 2 prill 2009. Gjithashtu u plotësuan të gjitha kushtet dhe kriteret për heqjen e vizave me vendet e Bashkimit Europian. Mbas miratimit të këtij vendimi nga Parlamenti Europian, ai hyri në fuqi më 15 dhjetor 2010.

Sali Berisha është i martuar me Liri Berisha, e cila është pediatre dhe kanë dy fëmijë, një vajzë, Argitën, dhe një djalë, Shkëlzenin. Berisha zotëron gjuhën angleze, frënge, italiane,ruse.
Tituj e vlerësime ndërkombëtare

Më 23 prill 1996 i jepet dekorata Cavaliere di Gran Croce decorato di Gran Cordone dell’Ordine, nga Presidenti i Republikës italiane.
Në vitin 2009 Universiteti i Prishtinës i dha Kryeministrit Berisha titullin Doctor honoris causa.

VOAL – Më 12 tetor 1960, u zhvillua një nga sesionet më të nxehta të Asamblesë së Përgjithshme të KB.
Një gjest në veçanti ka bërë histori. Presidenti rus Nikita Hrushov i cili heq një këpucë dhe e përplas vazhdimisht në tryezë për të protestuar kundër delegatit filipinas i cili akuzoi BRSS për “imperializëm” në Evropën Lindore.
“President, ndali ata lëpirës të imperializmit Amerikan”, tha Hrushovi.
Seanca u pezullua dhe u ndërpre, midis sharjeve të disave dhe të qeshurave të të tjerëve.
Filipinasi kishte thënë se “popujt e Evropës Lindore janë privuar nga ushtrimi i lirë i të drejtave të tyre shoqërore dhe politike, ata janë gëlltitur nga BRSS”.
Hrushovi ishte dukshëm i nervozuar nga fakti i thjeshtë që KB po diskutonte politikat sovjetike ndaj Evropës Lindore. eb

Gazeta e Triestes Il Piccolo i ka kushtuar një faqe të plotë ndarjes nga jeta të këngëtares të shquar dhe diregjentes të parë shqiptare Rozmari Jorganxhi. “Lamtumirë Rozmari Jorganxhi, Mbretëresha e Bel Kantos në Trieste.” Dhe po në krye gazeta Il Piccolo vazhdon: “Zi në botën e lirikës për largimin nga kjo botë të mexosopranos me origjinë shqiptare që kishte studjuar në konservatorin e Moskës.”

Më poshtë gazetarja Rossana Paliaga tregon historinë e këtij talenti mahnitës që shkëlqeu në skenën e Teatrit të Triestes. Vetëm Artistet e dimensioneve botërore si Rozmari Jorganxhi mund të sfidonin me artin e tyre madhërisht sikur Rozmaria jonë, e cila në moshën 56 vjeçare konkuron si artiste në Teatrin Verdi në skenën e të cilit përfundoi edhe karierën.

Bota shqiptare është lodhur nga reklamime sukesesh të rrema, mediat shqiptare janë përmbytur nga personazhë cirku që shpallen artistë, ndërsa një Mbretëreshë e skenës si Rozmari Jorganxhi me artin e saj brilant tregoi me modesti potencialin e saj si Artiste e madhe.

Më tutje gazetarja italiane tregon rrugëtimin artistik brilant të Rozmari Jorganxhi.

“Në vitet e fundit bota ka njohur një reklamë të kultit të imazhit bosh. Ndërsa Rozmari Jorganxhi, mexosopranoja e famshme e natyralizuar si triestine me origjinë shqiptare nuk i ka bërë kurrë reklamë vetes dhe karrierës.

Rozmari u largua nga kjo jetë në Trieste, në një qytet që nuk ishte zbarkimi si e huaj, por një kthim në vendin e bashkëshortit të saj. Pikërisht në Trieste, vjehrri i saj, një tregëtar nga Durrësi takoi vajzën triestine me emrin Jolanda Argentin, me të cilën u martua dhe krijoi familjen. Shpresa për zhvillim të tregëtisë i ktheu në Shqipëri, por regjimi aty nuk lejoi as realizimin e projekteve të punës dhe as kthimin në Trieste, ku u kthyen vetëm në vitin 1992 pas rrëzimit të diktaturës.

Rozmaria ishte diplomuar si këngëtare lirike drejtimi koral dhe ishte një primadonë e Teatrit të Operas Shtetërore në Shqipëri, përveç që ishte një pedagoge e shkëlqyer dhe e vlerësuar nga shumë studentë të saj sot këngëtarë të afirmuar në nivel kombëtar dhe ndërkombëtar.

” I përkiste gjeneratës të artë që po fiket”, shpjegon i biri, Hektor Leka, artist në korin e Teatrit Verdi të Triestes, i cili kujton: “Në konservatorin e Moskës kishte studjuar piano duke patur pedagog Kabalevski (Dmitrij Borisovič Kabalevskij) dhe harmoni me Sostakovic (Dmítrij Dmítrievič Šostakóvič). Nikolai Ghiaurov (Nikolaj Georgiev Gjaurov) e kishte shok të klasës. Në lëndët e studimeve ishte i përfshirë edhe aktiviteti fizik dhe ajo frekuentonte kurset e notit së bashku me të madhin Nurejev”.

Rozmari Jorganxhi ka shkëlqyer si interpretuese edhe e operave të kompozitorëve të mëdhenj shqiptarë, ashtu edhe në repertorin italian. Në Shqipëri ka qenë e para këngëtare lirike që ka interpretuar Karmen e Bizet dhe ka lënë gjurmë në interpretimin brilant të Santuzza-s tek Kavaleria Rustikane apo si Suzuki tek Madam Butterfly.

Me kthimin e familjes në Italia, Rozmari duke e patur karierën e saj brilante si një thesar rifilloi nga e para në moshën 56 vjeçare dhe mori pjesë e konkuroi për artiste në korin e Teatrit Verdi në skenën e të cilit edhe e mbylli karierën e saj të shkëlqyer.

Rozmari Jorganxhi ka lënë gjurmë për kompetencat e saj edhe në korin e komunitetit ortodoks grek, duke afruar nxënës të muzikës lirike që e kujtojnë jo vetëm si profesioniste të nivelit më të lartë por edhe për zemërgjërësinë dhe modestinë e saj që e ka bërë të paharruar. Vinte nga një qasje tjetër ndaj artit. Mjeshtërit e mëdhenj i edukuan modestinë që e kishte pasur udhërrëfyese të jetës. Asaj i pëlqente shpesh të përsëriste: “Kalliri me kokra, i pjekur e mban kokën ulur”.-/Përgatiti Elida Buçpapaj

Rozmari me të shoqin, Profesor Kostandin Leka (Trieste, 1932 – Trieste 2013), shkencëtar dhe shkrimtar librash fantastiko-shkencorë

Kerubini, Martesa e Figaros, Mozart

Rozmaria e vogël, ka shkuar në Konservatorin e Moskës 15 vjeçare bashkë me mësuesen e kantos Sallaviova

Foto e postdiplomimit në Konservatorin e Moskës

Rozmari Jorganxhi tek Suzuki Madam Butterfly

Karmen për herë të parë në Shqipëri interpretuar nga Rozmari Jorganxhi

Dje, në Qendrën Klinike Universitare të Republikës së Kosovës, pas një sëmundje të papritur ka ndërruar jetë në moshën 76 vjeçare veprimtari i dalluar i çështjes sonë kombëtare Vehbi Shaban Rushiti–Arbanashaj.

Familja Arbanashaj e njohur për mikpritje dhe bujari në Vendenis (ish–Gllamnik) të Besianës u vendos më 1877-1878, e dëbuar dhunshëm nga Sanxhaku i Nishit,i njohur si Shqipëria Verilindore.

Kjo familje tradicionale u rrit shumë shpejt dhe krijoi lagje në vete në bregoren e bukur në perëndim të Vendenisit.

Sot, arbanashajt janë mbi 150 familjeje, dhe mbajnë mbiemra si:Rushiti, Abdullahu dhe Hyseni.

Ata në të gjitha fazat janë shquar për raportet e shkëlqyera me banorët e tjerë të Vendenisit, si: Çypollët, Musajt, Lahajt, Mehmetajt, Kodrollajt, Gjonajt, Lalajt, Kosumajt, Toçkajt, Obrazhdët, Dërllupët, Sekiraçët, Kërrtokët, Barainët, Shaljanët e Bajgores dhe Muçajt e Llapashticës.

Nga arbanashajt kanë dalë kuadro pothuajse të të gjitha profileve. Lavdinë dhe nderin e kësaj familje e ngritën në zenit me stoicizmin e tyre të pashembullt çifti bashkëshortor Vehbi dhe Emine Rushiti-Arbanashaj.

Kur regjimi kriminal i Millosheviqit suprimoi Autonominë e Krahinës Autonome të Kosovës, me tanke e kërbaç, dhe në fund ia vuri mu në buzë drynin Gjuhës shqipe, në Llap u krijua një grup i armatosur me në krye Ali Adem Ajetin, i njohur si Çeta e Llapit.

Këtë grup pushteti gjakatar i asaj kohe e cilësonte si“terroristë”dhe e ndiqte çdo hap. Këta djema dhe vajza sikur ishin betuar që nuk do të dorëzoheshin për të gjallë të tyre.

Për të krijuar gjendje ankthi dhe pasigurie në popull mediet e kontrolluara nga Beogradi emrat e pjesëtarëve të këtij formacioni të armatosur i kishin postuar me fotografi në dyert kryesore të institucioneve të Kosovës.

Në këtë drejtim printe paçavurja e përditshme“Jedinstvo“e Prishtinës,megafon i minoritetit serbë të Kosovës.

Mirëpo, këta të rinj idealist kishin hyrë seriozisht në beteja. Ata kishin vendosur me këmbye jetën me vdekjen,dhe në asnjë mënyrë mos me ua lënë në dorë fatin e popullit shqiptar të Kosovës, kalbësirave mesjetare të sojit të Ali Shukriut, Rrahman Morinës, Husamedin Azemit etj.

Me të kuptuar ekzistimin e këtij njësiti të armatosur Vehbi Shaban Arbanashaj, kontakton Bajram Jahir Ajetin e fshatit Miroc të Besianës. Atij për guerilasit i bënë dhuratë një automatik”Schmeisser” të prodhimit gjerman dhe 700 fishekë.

Meqë,ky automatik me pajisjen shtesë ishte destinim për këtë celulë të dalë në male,dy shokët e kësaj guerilje Bajram Ajeti dhe Gani Hoxha,pajtohen që për shkaqe sigurie dorëzim-pranimi i armës të bëhet tek tuneli në Livadhi, ish-Livadicë të Besianës, vend shumë pak i frekuentuar nga qytetarët.

Në bisedë të drejtpërdrejtë telefonike me njërin nga anëtarët më aktiv të këtij grupi z.Gani Ukë Hoxha,që jeton dhe vepron në Lugano të Zvicrës, mësojmë që edhepse kishte kaluar një orë nga koha e rregullt e takimit Bajrami, s’ishte parë në vendtakimin e caktuar.

Ganiun e kishte kapluar frika e arsyeshme që Bajrami,ka mundur të bije në kurthet e policisë serbo-sllave.

Ai me ndjenja të përziera dhe i merakosur për fatin e panjohur të bashkëveprimtarit të tij kthehet në shtëpinë e Bajram Ajetit në Besianë.

Ashtu siç ishte zakoni Ganiu bënë një trokitje të lehtë në portën kryesore të familjes Ajeti.

Duke e njohur gjendjen e nderë derën me mjaft kujdes e hap Afërdita, motër e vëllezërve Bajram , Bedri, Hilmi dhe Safet Ajeti, tre nga këta vëllezër edhe gjatë demonstratave të vitit 1981 dhe 1984, u burgosën dhe u persekutuan nga pushteti sllavo-komunist i Jugosllavisë.

Ganiu menjëherë në fytyrat e Ajetajve të pikëlluar vëren se në këtë familje ka ndodhur ndonjë e papritur.

Ndërkohë atij i jepet lajmi që Bajram Ajeti, gjatë pastrimit të revolverit personal ishte vetëplagosur aksidentalisht.

Me gjithë keqardhjen e madhe Ganiu,asokohe diku 27 vjeç e merë automatikun me 700 fishekë nga Bajrami dhe posa bije muzgu i asaj mbrëmje të pakëndshme kthehet në shtëpinë e tij në Obrançë, fshat ky dy-tri kilometra në periferi të Besianës.

Grupi prej shtatë guerilasëve i përkrahur edhe nga shokë e shoqe të tyre me të rënë në dijeni që Kosovën do ta vizitojë një Delegacion i Parlamentit Evropian,nisin përgatitjet për demonstratën e radhës.

Automatikun dhe 700 fishekë Ganiu më 30 maj 1989, do t’ia japë së bashku me një xhaketë Aliut.

Ndërkaq,ai do të veprojë me revolverin e tij dhe një bombë dore. Automatiku konsiderohej më efikas për aksione dhe më pak i diktueshëm.

Ali Adem Ajeti, udhëheqës i grupit gueril“Çeta e Llapit”në këtë ditë tragjike vritet në dy luftim me forcat ushtarake dhe policore të ish-Jugosllavisë.

Ai me armën“Schmeisser”i del në mbrojtje rinisë studentore të Llapit, e cila po keqtrajtohej brutalisht nga policia serbe.

Aliu si udhëheqës i gueriles së Llapit,ra në altarin e lirisë në përpjekje për ta shpëtuar vendin nga gllabërimi i shovinistëve serbo-sllavë.

Vetëdija mbi kauzën kombëtare edhe një sprovë e radhës e bashkëshortëve Vehbi dhe Emine Rushiti-Arbanashaj

Pas vrasjes së Ali Ajetit, aktiviteti i këtij grupi të armatosur ishte vështirësuar tej mase.

Strehimi i këtyre veprimtarëve bëhej me mjaft hezitim. Ekzistonte frika plotësisht e justifikueshme që policia dhe ushtria jugosllave në konakun dhe bukën e mikpritësve mund t’i arrestojë dhe t’i vrasë pa kurrfarë shpjegimi këta të rinj idealist dhe atdhetarë të vërtetë.

Vehbiu së bashku më vëllezërit e tij marrin vendim që këta të rinj që ishin vënë në mbrojtje të Atdheut t’i strehojnë në shtëpinë e tyre në fshatin Vendenis-ish Gllamnik të Besianës(Podujevës)

Në këtë familje me traditë respektohej e merrej në konsideratë edhe fjala e zonjës së shtëpisë.

Vehbiu me rastin e gueriles e njofton bashkëshorten e tij Eminen, e cila angazhohet maksimalisht që pjesëtarëve të kësaj njësie të armatosur në të gjitha vaktet t’u ofroj ushqimet e tyre të preferuara.

Me shembullin e saj praktik Eminia na kujton rolin e gruas shqiptare për çlirim,të cilin fatkeqësisht vazhdimisht e kemi minimizuar.

Kjo shtatësheje ilegale në familjen Arbanashaj kishte detyrë edhe rojën. Gjatë 24 orëve me mjaft vigjilencë e disiplinë bëhej kujdestari e rregullt.

Së bashku me të strehuarit më tepër se një muaj roje bëjnë edhe burrat e familjes Rushiti–Arbanashaj.

Të gjithë e kishin ngulitur në mendje thënien e tribunit popullor Hasan Prishtina “Dy duar për kokën e koka për Atdheun.”

Në shtëpinë e Vehbiut gjatë kësaj periudhe kishte ardhur Fadil Vata dhe Afrim Zhitia.

Fillimisht ata kishin shkuar në dyqanin e Vehbiut,kinse për të blerë pajisje bujqësore.

Në fakt në këtë periudhë Vehbiu në Vendenis, ish-Gllamnik e mbante si aneks edhe një depo me plehra kimike dhe mjete bujqësore.

Pas njohjes me këta atdhetarë në odën e Vehbiut mbahet mbledhja e Këshillit Politik për Rrethin e Llapit.

Në këtë tubim përveç të apostrofuarve marrinë pjesë edhe Sabri Kiçmari, Gani Ukë Hoxha, Ismet Hajdar Cakiqi dhe Bedri Fetah Blakçori.

Me këtë rast merren vendime të rëndësishme. Pavarësisht fatit të mëtejmë të grupit prej shtatë vetave vendoset që me çdo kusht të vazhdohet rezistenca e armatosur.

Nga frika e daljes së situatës nga kontrolli ish-sistemi komunist i Jugosllavisë, bënë lirimin e kriminelëve ordinerë nga burgjet.

Këto grupe të shfrenuara të ndërsyera nga ushtria dhe policia serbo-sllave sillen në Kosovë, me çfarë dukshëm ngushtohet veprimtaria e gueriles së Llapit.

Andaj,kush ditë më herët e kush ditë më vonë me lot në sy e lëshojnë shtëpinë e Vehbiut dhe kalojnë në qytete të ndryshme të Zvicrës, përkatësisht të Gjermanisë.

Vehbiu që në shpirt e kishte çiltërsinë dhe humanitetin edhepse në moshë gjatë shpërthimit të Luftës në Kosovë, të viteve 1998-1999, në Bashkinë lokale të Vendenisit, kryen funksionin e udhëheqësit të Mbrojtjes Civile.

Prapë shtëpia e tij sikur në vitet e mëhershme bëhet strehë e parë e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës-Zona Operative e Llapit.

Salih Bajram Rrahmani,bashkëluftëtarë dhe fqinjë i parë i Vehbiut,e vlerëson lart angazhimin e tij në shuarjen e ndasive.

Sipas,z.Rrahmani falë mençurisë së lindur të Vehbiut mënjanohet të vepruarit krye në vete,dhe rivaliteti partiak,krejt i panevojshëm për kohën.

Funksionimi si një trupë e vetme dhe harmonia e duhur ndër luftëtarë bëjnë që Bashkia e Vendenisit të jetë njëra nga Bashkitë me numrin më të vogël të të vrarëve në Llap.

Rrallë hasim një çift bashkëshortësh fjalëpakë si Vehbi dhe Emine Rushiti-Arbanashaj.

Ata duke vënë në rrezik edhe familjen e vet mbrojtën këta të rinj,e së bashku me ta edhe nderin e shumë llapjanëve.

Ky çift i mrekullueshëm sikur edhe vdekjen e bënë së bashku. Eminia më 21 korrik të këtij viti e ka mbushur motin e shkuarjes në amshim. E, Vehbiu vdiq papritmas dje,nga një sëmundje ende e padiagnostikuar.

Shpirti i tyre i bardhë dhe bamirës pastë si shpërblim nga Zoti parajsën!

ARIF  EJUPI

                                                       Mirënjohje: “S’është kombiqë nderon njerëzit e shquar,

                                                           por janë ATA që ia rrisin vlerat dhe nderojnë KOMBIN!”

Një vlerësim i merituar, atdhetarit, mësuesit dhe luftëtarit për liri, birit të Dibrës,  Edip Tërshana  pas vdekjes.

Presidenti i Republikës vlerëson me dekoratën “Nder i Kombit” Disidentin Edip Tërshana  m motivacionin:

   “ Për cilësitë e rralla atdhetare dhe intelektuale, për kontributin në arsimin kombëtar, si dhe kurajën qytetare kundër çdo lloj padrejtësie dhe regjimi diktatorial. Për pjesëmarrjen aktive në Luftën çlirimtare kundër okupatorit  dhe vendosmërinë deri në flijimin e jetës në mbrojtje të kauzës për Shqipërinë e lirë dhe demokratike.”

Kushdo mund të bëjë pyetjen:Përse i takon kjo medalje e lartë “Nder I Kombit”

Edip Tërshana quhet me plot gojën “DISIDENT”, i cili në nëntorin e 2020 mbush 73 vjet që ia rrëmbyen jetën e tij të re! Për ta faktuar këtë, mjafton të risjell letrën e tij dërguar diktatorit Hoxha!

Letra e Edip Tërshanës dërguar Enver Hoxhës më 1947 nga qelia, ku priste ekzekutimin

Fragment nga libri im “Tradhtia e madhe Ndaj Kombit”, Nacional, Tiranë, 2018,f 164-167

Majtas Edip Tërshana, djathtas, Enver Hoxha me dy emisarët jugosllavë , Miladin Popoviç e Dushan Mugosha.

Kjo letër u botua për herë të parë në Albumin “Terrori Komunist në Shqipëri”. Në një intervistë të tij në media, studjuesi dhe bashkautori i Albumit, Enver Kushi thotë: “ Duke parë rrugën që mori pushteti pas Luftës Antifashiste, ai i dërgoi një letër Enver Hoxhës. Është një letër shumë kurajoze, që vetëm një burrë si ai mund të merrte kurajën t’i drejtohej Enver Hoxhës me‘Ti’ dhe t’i thoshte se ishte kundër pushtetit dhe se ai ishte tradhtar. Tërshana u dënua me pushkatim, por vrau veten në qeli pak minuta pasi shkroi këtë letër. Origjinali ishte shkruar me laps në një copë gazete dhe na u desh ta deshifronim për ta bërë të lexueshme.

Më poshtë letra e plotë:

      “Enver!

       Ideali Kombëtar më ka ba që jam kundra Lëvizjes Nacional Çlirimtare. Unë isha në Dibër krijuesi i saj. Lëvizja Nacional Çlirimtare është një tradhti e Atdheut, se jo vetëm që hoqi dorë nga Kosova e Dibra, por sot me Pushtetin Popullor Shqipëria është në robëri të Beligradit politikisht dhe ekonomisht. Sot organizatorët sllavë janë ata që drejtojnë punët shtetnore dhe para shtetnore. Kjo është tradhti. Sot politika e jashtme e juaj sllave, ka shkaktuar që UNB të jetë kundër nesh, humbin shumë miq; kjo është Tradhti.

     Jam kundra për vrasjet me Gjyq dhe pa Gjyq, që i bëhen këtij populli, pse kështu don sllavi. Për 20000-30000 shqiptarë që dergjen në burg se s’janë “Komunista” slave, kjo është tradhti.      Jam kundra se e plaçkiti. Ky është pushteti, që varfënoi tregun shqiptar për të vesh klyshët e Rusisë dhe e la popullin byth-lakuriq, ndërkohë, që ne kishim për 20 vjet rresht-mbathje, kjo është pra tradhtia.

     Jam kundra këtij Pushteti, se është spekulator tue e grabit popullin me Ligj dhe mallin e sekuestruar nga tregëtarët po ja shet ma shtrejt se ç’e kishin ata, duke lanë në rrugë një numër familjesh të tregtarëve, kinse spekullatorë. Kurse Pushteti është më spekullator, se ja mori misrin 10 lekë e ja shiti 11.50; ja mori grunin 10 lekë ja shiti 15, mori duhanin 15-20 Fr, ja shiti 100-120 Fr.

      Mallin e U.N.R.A.S nuk e pa populli, se një pjesë e madhe e tij, shkoi në Rusi e te Titua. Kjo është tradhti. 

     Jam kundra se për dy vjet kemi shpenzuar dy miliard e disa milion Fr.shq për të ushqyer Pecot e amshorët e Frontit. Sot thuhet gjithçka për Pushtetin, ndërsa dje Nacionalistat thonin gjithçka për Atdheun. A nuk janë tradhti këto?

      Jam kundra thirrjeve “Jemi bij të Stalinit”, sepse e ulin shumë poshtë rininë, aq poshtë, sa kur përmend Stalinin të gjithë ngrihen në këmbë.

      Jam kundra, se injoranca s’don kulturën: kështu duan sllavët. Kjo bësoj është tradhti.

      Jam kundra, sepse s’ka liri fjale e shtyp të lirë. Ka vetëm terror. Kjo është shqiptarizëm: të rrojnë të Frontit, të tjerët të vdesin?

     Jam kundra, se në historinë për shkollat Unike thuhet: Ballkani në kohët e lashta banohej prej grekëve e maqedonasve e se ilirët e lavdishëm u zhdukën. Kështu i shërbejmë imperializmit sllav. Pjetri tha: Rusia duhet të ketë tre sy:Vlladivostok, Petrograd e Durrës dhe dishepullli i tij Stalini me pushtetin tradhtar të sotshëm në Shqipëri, ja mbrriti dhe tek ne kësaj ëndrre.

      Jam kundra, se grabitni teshat e “reaksionarëve”, si i quani ju pra grabit dhe ha. Kësaj i thonë me vjedh lirisht. Jam kundra, se oficerë të Mbrojtjes këtu në Dibër, arrijnë me grabit gratë e botës, me grabit karriollat e teshat shtëpiake e askush nuk tha ndal. Kjo është poshtërsi.

     Jam kundra, se tregtia, toka dhe nëntoka, Ekonomia Kombëtare janë në dorë të sllavëve. Njëzet shoqni jugosllave në ekonominë shqiptare, a s’është kjo tradhti e naltë?

Enver!

      Tue i çfaq këto, tue qenë i vendosur me Idealin Kombëtar, unë kam qenë, jam kundra Pushtetit e këtë ja kam vu në dritë popullit, i cili e ka pa dhe pranue, se 95% është kundra Pushtetit. Revoltën veç terrori i madh e mbanë. Pret nënë e mjerë, pasi i jati do të vrasë të birin e të bijën e vet. Edhe kjo është tradhti e pushtetit popullor.

        Ky Pushtet futi përçarjen toskë e gegë, katolikë e ortodoksë, myslimanë e ortodoksë, pra tradhti e naltë. More të mjerë, ju ka verbu fanatizma e ideologjisë dhe nuk shifni faktin që po i bëni popullit varrin. Këtë varr, jeni tue ja ba Atdheut dhe me politikën tuaj të jashtme. A s’është tradhti?

Rroftë Ideali Kombëtar!

Rroftë Shqipëria me Kosovën, që ju ia falët Jugosllavisë!

Rroftë Populli Shqiptar!

Rroftë Flamuri Kombëtar i panjollosur!

Nga i dënuari me pushkatim Edip Tërshana-22.11.1947

      Duke marrë shkas nga letra kurajoze e martirit Edip Tërshana, po i drejtohem lexuesit në mbyllje të këtij punimi. Pasi lexova e botova këtë letër nga dora e një shqiptari të vërtetë, flas me sinqeritet se jam shumë e vonuar për ta quajtur sot tradhti kombëtare politikën e diktaturës. Kjo e vërtetë e madhe është thënë kur unë isha vetëm 2 vjeçe nga Edip Tërshana, i cili vlen të quhet “DISIDENT”

     Të nderuar lexues dhe miq!

Për sa kohë do të durojë shqiptari përbuzjen, pabarazinë, mosvlerësimin nga atdheu? Ju politikanë dhe shqiptarë që u ka buzëqeshur fati, kurrë mos harroni se:

“ Atdheu s’është vetëm i imi, as i yti, porse na përket të gjithëve. 

*Të kthejmë sytë nga e kaluara e mundimshme dhe padrejtësitë që i janë bërë vendit tonë.

*Pësimi për këdo, për politikën apo individët, duhet të shërbejë si mësim.

* A do të rishikohen dhe ndëshkohen ndonjëherë fajtorët për krimet makabre që u janë bërë shqiptarëve?

*Të pranosh sfidën do të thotë të jesh i bindur në vetvete se je pajisur me dije shkencore për ku do të japësh vlera.

*Po ne kur do të bëhemi si bota? A do të jemi ndonjëherë shtet i së drejtës ligjore që me politikat e tij në çdo fushë të jetës, do të pasqyrojë identitetin kombëtar?

*Po nuk u shkul gozhda e Nastradinit nga trualli ynë, ne do të vuajmë pafundësisht!”Vivra-“Pa koment-2016, fq-145”

Ju politikanë të djeshmes, të tashmes dhe të nesërmes, që u ka buzëqeshur apo do t’ju ndris fati, kurrë mos harroni një gjë: atdheu është i të gjithëve! Ndaj shikojini të gjithë me syrin e nënës dhe jo të njerkës! Hiqni dorë nga partishmëria e sëmurë, nga verbimi i militantizmit se, është ves i mesjetës së errët, që pengon dritën e vërtetë. Jo të gjithë ata që japin votën për interesa të ngushta vetjake, janë të aftë apo japin vlera kombëtare. Papunësia është armiku më i madh i jetës, që e hedh njeriun në krahët e dëshpërimit dhe të mosbesimit! Politikat partiake apo shtetërore duhet të jenë të tilla që çdo qytetar të frymojë lirisht, të ushtrojë profesionin, të gëzojë të drejtat dhe liritë që ia jep Karta e të Drejtave të Njeriut. Mos lejoni të përsëriten tragjeditë e diktaturës, se po mbushen burgjet me të pafajshëm, kurse kriminelët e vërtetë, peshkaqenët e korrupsionit, trafikantët e drogës, të armëve dhe të mafies, e blejnë lirinë me para. E kjo nuk është demokraci. Para ligjit të gjithë shtetasit duhet të jenë të barabartë. Për fat të keq ata që nuk kanë para edhe për gabime ordinere ose të paqena, i fajësojnë dhe përfundojnë nëpër burgje, sepse ata gjyqtarë që dënuan baballarët, sot trashëgimtarët e tyre po dënojnë fëmijët dhe nipat e të persekutuarve.  Botës mos i tregoni se po bëni Reformë në drejtësi duke futur nëpër burgje cironkat.

Reforma në drejtësi duhet të nisë nga kokat e korrupsionit, me shpronësimin epronave të tyre, hetimin e burimeve të pasurisë dhe shkarkimin nga detyra të të gjithë prokurorëve dhe gjyqtarëve milionerë. Pastaj bëni emërime të reja. Atëherë do të funksionojë vettingu dhe do të gjejë zbatim reforma në Drejtësi.

 Kur Demokracia ndërtohet me parametrat e vendeve të zhvilluara, çdo individ shikon tek e nesërmja dritën e shpresës. E këtë dritë që ua jep Zoti dhe e drejta e të qenit qytetar të Republikës së Shqipërisë, mos ua venitni, mos ua zbehni! I lini që kjo dritë shpresëdhënëse t’u ndriçojë rrugën e gjatë të jetës! Mos i lejoni tragjeditë që të përsëriten! Kjo varet nga niveli i ndërgjegjjes kombëtare, e cila është në vartësi të kulturës mbarëkombëtare dhe të përqindjes së lirive që gëzon shqiptari!

 Kjo është e vërteta e hidhur e politikës shqiptare  të kohës?!

 ***

Kjo është e vërteta e hidhur e politikës shqiptare ?!

Nga Hysen Ibrahimi[1]

Förslöv-Suedi, 03.10.2020

PROF. ASLLAN MURATI, ME URTËSINË E MENDIMIT DHE VEPRIMTARINË E TIJ KOMBËTARE, RADHITET NË PLEJADËN E TEOLOGËVE MË TË SHQUAR ATDHETARË SI HOXHË TAHSINI, MULLA IDRIZ GJILANI, MULLA ILJAZ SPAHIU, HOXHË KADRI PRISHTINA,  ETJ

(Në kujtim dhe nderim për Prof. Asllan Muratin, të një vjetorit të shkuarjes së tij në amshim, e që ishte dhe mbeti një mbështetës i fuqishëm i Shoqatës së Shkrimtarëve dhe Artistëve Shqiptarë ”Papa Klementi XI Albani”, Suedi)

Është e njohur botërisht, se teologët shqiptarë të të gjitha religjioneve, janë njerëzit më atdhedashës të kombit të tyre dhe kanë shkallën e tolerancës më të lartë ndërfetare. Kjo i ka lartësuar teologët tanë duke punuar për kombin SHQIPTAR, e njëri ndër ta ishte edhe Prof. Asllan Murati[2]. Ai ishte një shembull si intelektual, atdhetar, fetar. Ai ka dhënë kontribut në të gjitha fushat, ndërsa ka ndikuar në masë të madhe te të gjithë popullata për pavarësinë e Republikës së Kosovës, që të mësohej gjuha shqipe, kultura dhe tradita shqiptare. Në këtë mënyrë, Prof. Asllan Muratit, doemos ishte shndrruar në fakor ndikimi në të mirë të popullit shqiptar, në komunën e Mitrovicës dhe më gjerë. Ai përveç se ishte i shkolluar, i edukuar, me lëvizjet e tij, tregon se ishte atdhedashës i pakompromis. Ishte i dashur për nga natyra dhe fizionomia e tij, i cili gjatë ligjerimeve të tij, ka pasur aftësi për të shprehur për botën e vet dhe të krijojë fushëveprim për jetën e re me shpresa për një të ardhme më të mirë. Një qëndrim i tillë ndaj vendit të lindjes, doemos ka karakterizuar disa prej veçorive të tij, sikundër janë: ndjenja e theksuar për atdheun, ndjenja e besimit shpirtëror, vendosmëria për arritjen e pavarësisë së Republikës së Kosovës, respektimin e njeriut dhe tolerancën ndërfetare, ndjenjën ndaj të varfërit.

Nuk ka asnjë dyshim në lidhje me qëndrimet e tij, ndaj rolit në shërbim të kombit SHQIPTAR, sepse e donte me shpirt dhe ishte i përkushtuar me tërë qenien e tij.

Për të shkruar për Prof. Asllan Muratin, kërkohet një studim i hollësishëm dhe vështirë është që të përfshihet në një temë të shkurtër, duke e ditur se veprimtaria e tij është shumë e gjerë dhe ka përfshirë shumë fusha. Mirëpo, kësaj radhe do të ndalem vetëm te intervista të cilën e kam zhvilluar me Prof. Asllan Muratin (e incizuar me diktafon), në zyrën e tij të punës në Xhaminë ”Isa Beg”, në Mitrovicë, 19 gusht 2015, duke i nxjerrë disa studime rreth veprimtarisë së tij. Pse? Sepse janë dëshmi të fuqishme dhe të thëna nga vet ai. Kjo intervistë është botuar në librin e titulluar ”Thesar Kombëtar i Mërgatës Shqiptare në Suedi”, vëllimi nr. 5, faqe 26-39, gjithsej 14 faqe. Në hyrje të kësaj interviste është përshkruar lindja dhe fëmijëria e tij shumë interesante dhe si duket e tërë kjo arritje është në saje të aftësisë së tij, kurse atdhedashurinë për vendin e lindjes e ka të trashëguar nga të parët e tij, që njihet si një familje atdhetare.

• Si e votuan Bashkësia Islame e Kosovës (BIK) Deklaratën Kushtetuese të 2 korrikut 1990

Atdhedashuria e Prof. Asllan Muratit, gjithëherë na ka dhënë modelin e të vepruarit.

S’do mend se kontributi i tij në institucionet e Bashkësisë Islame të Kosovës ka qenë i veçantë, madje edhe në raste të caktuara ka reaguar ashpër kur ka qenë interesi i çështjes kombëtare. Këtë e shohim se si ka reaguar gjatë votimit nga Kryesia e Bashkësisë Islame Deklaratën Kushtetuese të 2 korrikut 1990, e cila ishte gurthemel i pavarësisë së Kosovës.

Citoj pjesë nga intervista me Prof. Asllan Muratin[3]: ”…Mirëpo, unë,  po ashtu isha nënkryetar i Kuvendit të BIK-ut dhe kur u mbajt mbledhja më 2 korrik, me delegatë, të cilët dihen, në BIK-u menjëherë në shtator e mbajtëm mbledhjen dhe kryetar për Kosovë e caktuam një boshnjak. Ndërsa, unë u emërova nënkryetar. Atë mbledhje e kam udhëhequr unë sepse ai nuk dinte shqip, kurse unë i dija të dy gjuhët: edhe shqipen edhe boshnjakishten. Në atë mbledhje ka qenë një delegat nga Vushtrria, Mulla Selman Muzaqi, i cili e kërkoi fjalën dhe tha: unë e kam një propozim: që ky Kuvend ta përkrahë deklaratën e 2 korrikut. Pas tij menjëherë e kërkoi fjalën përfaqësuesi i Beogradi, i cili tha: unë nuk pranoj që të hyjmë në çështje politike, 2 korriku është çështje politike. Unë e çita në votim dhe të gjithë shqiptarët votuan pro, vetëm pesë boshnjakë dhe ai përfaqësuesi nga Beogradi votuan kundër. Iu drejtova një boshnjaku dhe i thashë: o Rexhep efendi, në 1941 kur kanë ardhur boshnjakët t’ju bëjnë fëmijët kurbanë për Bajram, kush e ka shpëtuar Novi Pazarin? Tha: shqiptarët. Unë i thashë: shqiptarët e kanë lënë sofrën e Bajramit të shtruar e kanë ardhur për shpëtimin tuaj, bile ende i kemi 70 varre atje. Pas kësaj e kam vënë edhe njëherë në votim dhe votuan edhe ata, të gjithë, përfshirë edhe serbin. Aty kemi qenë diku rreth 40 delegatë. Për fat të keq nuk ka procesverbal, sepse është djegur selia e BIK-ut”.

Kështu Prof. Asllan Murati, dëshmohet për prirje të veçanta në komunikim me njerëzit, për t’i bindur me argumente, për të krijuar një ambient me biseda që janë mëse të domodoshme për momente të caktuara. Gjatë punës dhe veprimtarisë së Prof. Asllanit, hasim në shumë momente guximi e vendosmërie të prof. Muratit, sikurse në rastin për t’i bindur boshnjakët edhe vetë serbin, për ta votuar deklaratën kushtetuese të 2 korrikut.

Kontribute si këto janë model atdhetar. Brenda interesës, mund të gjenden shumë shprehje, që tregojnë inteligjencën e tij dhe që motivon edhe të tjerët të veprojnë, sidomos tek ata që kanë pasur dyshime në rastin Kuvendit të BIK-ut. Hoxhë Selman Muzaqi, me të drejtë ka dëshmuar dhe është koordinuar me Prof. Asllan Muratin, që deklarata të përkrahet edhe nga Bashkësia Islame e Kosvovës. Kjo mbështetje nga BIK-u, ka pasur rëndësi të madhe për tërë popullatën e Kosovës. Kjo është biseduar, është mbështetur kudo që kanë ligjëruar hoxhëllarët, sepse ishte votuar nga Kryesia e BIK-ut. Kjo ishte meritë e Selman Muzaqit, e Prof. Asllan Muratit dhe tërë Bashkësisë Islame të Kosovës.

• ”Ne ty të kemi prijës shpirtëror”, i thoshte, Prof. Dr. Latif Berisha

Intelekti i Prof. Asllan Muratit për të qenë në shërbim të vendit të tij, ishte origjinal dhe dhunti e tij. Gjendshmëria e tij në shumicën e rasteve për rezistencë kombëtare, të bën të analizosh veçoritë e tij, se si ka mundur të gjente rrugë për të dalë nga kriza të ndryshme, qofshin ato edhe të momentit. Ai kishte një autoritet të jashtëzakonshëm në popullatë, e në veçanti te strukturat intelektuale. Mjafton të ceket në këtë rast respekti i Prof. Dr. Latif Berishës për Prof. Asllan Muratin. Citat, nga intervista e Prof. Asllan Muratit[4]: ”…E kam pasur mik të ngushtë Latif Berishën, me të cilin jemi takuar tri herë në javë. Ai ishte plot dhjetë vjet para meje. Ka qenë i lindur në vitin 1933, ndërsa unë më 1943-tën. Ishte profesor fakulteti e gjithashtu kryetar komune në atë kohë. Ka qenë e pamundur që të hyjë në dhomë përpara meje. Çdoherë më thoshte: Ne ty të kemi prijës shpirtëror, e para teje s’hyn askush. Ka pasur shumë respekt, ka qenë njeri engjull”.

Me shumë të drejtë edhe shumë intelektualë të tjerë e kanë cilësuar Prof. Asllan Muratin si ”prijës shpirtëror”. Këtë vlerësim ai e ka siguruar me punën e ndershme dhe të sinqertë, sepse vlerësimi i prof, Berishës nuk bëhej për shkak të moshës, por për në bazë të përgatitjes intelektuale që kishte secili. Atë kohë kishte një avancim të lartë të teologëve tanë.

• I ndjeri Xhevat Isufi, i cili më pat sjellë një regjistër me 72 artikuj mjekësorë. Tha: po na duhen për ushtarë

Prof. Asllan Muratit, ka ditur që aktualitetin e lëvizjeve kombëtare me kontributin e tij ta mbështesë në çdo formë të mundshme, me ide që mund të themi se janë universale, kur kemi rastin se si shfaqet nevoja për të kontribuar për ushtarët e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës. Në çdo kontribut të tij, shofim se ka qenë prezent rreziku nga pushtuesi i huaj serb. Ai nuk ka pasur frikë nga regjimi serb, por është ruajtur të mos bie në dorë sepse ka konsideruar se i duhet të kontribojë edhe më tutje, aty ku e kërkonte nevoja, në fshehtësi të madhe edhe pse kohë pas kohe pushtuesi e ka ditur qëndrimin e tij. Ndaj, lirisht, mund të themi se, aty ku ka vepruar Asllan Murati, është rritur, është zgjeruar dhe thelluar vetëdijësimi kombëtar për pavarësinë e Republikës së Kosovës, gjë që kjo i ka penguar tej mase okupatorit serb. Po përmendim një rast, nga intervista e Prof. Asllan Muratit, citat[5]:

”Më kujtohet njëherë i ndjeri Xhevat Isufi, i cili më pat sjellë një regjistër me 72 artikuj mjekësorë. Tha: po na duhen për ushtarë, dhe unë kam shkuar në një barnatore dhe i kam thënë farmacistit: merre regjistrin dhe krejt këto barna qiti në një paketë e qitmi në veturë” (ende e kam atë regjistër diku) dhe kam shkuar e ua kam dërguar barnat në Bajgorë, në shtabin ku ishin Dr. Sami Beqiri, Dr. Adem Ademi, Dr. Faik Bllata, të cilët kanë bërë kujdestari me rend në ambulancën në Bajgorë”.

Megjithë vlerën e tij njerëzore, në rastet më të shpeshta, mund të thuhet se Prof. Asllan Murati, u shndrrua në faktor ndikues në lëvizjen gjithëkombëtare gjatë të gjitha periudhave, sidomos atyre para luftës së Kosovës. Kanë qenë kohët më të vështira të veprimtarisë, kur është kërkuar nga Prof. Asllani, që me punë konkrete të arrihen rezultate me përvoja të kohës dhe t’u japin atyre me petkun[6] kombëtar. Madje, shumë aktivitete të tij sikurse rasti i 72 artikujve mjekësorë dhe raste të ndihmave të tjera që janë me qindra, dallohen me përqëndrimin e Prof. Asllan Muratit. Përcaktimi i qartë i tij për t’i kontribuar pavarësisë së Republikës së Kosovës, ka një shtrirje të gjerë në fushëveprimtarinë e tij të dëshmuar.

• Më kujtohet një ditë e Bajramit në Bare, kur i pajtuam disa gjaqe për një ditë

Gjatë viteve të nëntëdhjeta të rezistencës kombëtare në Kosovë, do të spikatet në tërësi rëndësia e faktorëve, që ishte vendimtarë për pavarësinë e Republikës së Kosovës. Prof. Asllan Murati i kishte studiuar ata faktorë, si; rezistenca paqësore për sensibilizimin e çështjes së Kosovës në arenën ndërkombëtare, gjuha, arsimi, historia kombëtare, parandalimin e spastrimeve etnike për të migruar shqiptarët nëpër vendet e botës dhe krejt në fund, lufta për çlirimin e vendit si fazë përfundimtare që ishte e pashmangshme. Mirëpo, për të filluar me luftë, duhej të pajtoheshin gjaqet në Kosovës, që ishte një numër i madh. Të gjitha këto të kurdisura nga pushtuesi serb, që sa më shumë të vriten shqiptarët në mes veti. Këtë edhe ia kishte arritur në njëfarë mase. Me iniciativën e Prof. Anton Çetes, për pajtimin e gjaqeve për Kosovë, Prof. Asllan Murati, menjëherë kishte filluar angazhimin për pajtimin e gjaqeve për komunën e Mitrovicës. Shih intervistën e Prof. Asllan Muratit, citat[7]:

”Hysen, të them të vërtetën, këtu në Mitrovicë kam qenë unë iniciator për pajtimin e gjaqeve. Unë e kam bërë një regjistër kush është në bela në Mitrovicë edhe i kam nxjerrë nja 30 familje që kanë qenë të ngatërruara mes vete. Një kopje të atij regjistri ia kam dhënë profesorit Selman Meha dhe kështu ka filluar edhe iniciativa për pajtimin e gjaqeve. Kam marrë pjesë çdokund në Kosovë: në Lubovec, në Bajgorë, në Bare e shumë vende të tjera. Kur e shihte Latifi që është ndonjë rast i vështirë për pajtim më thoshte: hajde hoxhë me ne, se pa ty s’mundemi, dhe kemi shkuar bashkë e kemi pasur shumë suksese. Më kujtohet një ditë e Bajramit në Bare, kur i pajtuam disa gjaqe për një ditë. Aty e kam mbajtur një fjalim, i cili është i botuar në libër. Latifi më tha: valla hoxhë sot na ke nxjerrë prej situatës, se unë e përshëndeta edhe presidentin Rugova, i cili për herë të parë na uroi Bajramin ne besimtarëve myslimanë, dhe në fund kam thënë:

O Isa bej dil nga kulla,

eja, eja shiqoj këta burra,

janë tubu burrat e Drenicës dhe Shalës

që t’i japin fund hakmarrjes”.

Edhe krijuesit më të mëdhenj të Rilindjes Kombëtare, do t’ia kishin lakmi Prof. Asllan Muratit, se si në rrethana të tilla, një teolog shqiptar siç ishte ai, përmes vargjeve poetike, motivon dhe thërret të gjithë shqiptarët t’a zhdukin hakmarrjen. Formën se si e ka ndërtuar vjerrshën, mënyra se si është intonuar (Prof. Asllan Murati ka pasur një zë artistik) në momente të duhura, e që ishte kërkesë e kohës, dhe e fatit të njeriut shqiptar që i përngjet një apeli në duart e një atdhetari siç ishte Prof. Asllan Murati, ka pasur efektin e vet, sa që të pranishmit shumë herë i kanë përjetuar me lot. Në këtë mënyrë ideja e tij e shkoqitur, e përpunuar dhe e përhapur në tërë regjionin e Mitrrovicës dhe më gjerë, solli rezultate edhe në pajtimin e gjaqeve. Ky ishte një sukses i madh, dhe vlerësohej nga të gjitha anët, se Prof. Asllan Murati, kishte krijuar autoritetin në at masë, sa që mbështetej në çdo aspekt, kudo që shkonte dhe çfarëdo që kërkonte ai, sidomos kur ishte në pyetje çështja kombëtare.

• 3 nëntori i vitit 1993, ishim mbledhur për ta festuar ditëlindjen e Hasan Prishtinës

Ndryshe prej numrit më të madh të teologëve shqiptarë gjatë periudhës së viteve të nëntëdhjetë, veprimtaria e Prof. Asllan Muratit, përveç asaj fetare, ai pjesën më të madhe të veprimtarisë së tij ia kushton çështjes kombëtare, duke i motivuar dhe bërë thirrje te popullata për të punuar, vepruar, rezistuar dhe mos ta lëshojnë vendlindjen pa ndonjë arsye të madhe. Ishte më aktivi nga të tjerët, i cili çdo herë ka zbuluar padrejtësitë e pushtuesit serb, që planifikonin për spastrime etnike, vrasje e burgosje, sidomos në parandalimin e mbajtjeve të takimeve në përkujtim të figurave kombëtare, siç ka ndodhur në një rast i cili Prof. Asllan Murati tregon gjatë intervistës[8], citat:

”Edhe një rast tjetër më kujtohet. Ka qenë 3 nëntori i vitit 1993, ishim mbledhur për ta festuar ditëlindjen e Hasan Prishtinës, në shkollën fillore ”Migjeni”. Ishin diku rreth 70 intelektualë, Ramadan Rexha, Ibrahim Spahiu e plot të tjerë, veç kur kanë hyrë me automatikë, na kanë rrethuar. Ibrahimin e rrahën aty, e Ramadanin e morën me vete. Njëri prej oficerëve m’u drejtua mua e më tha: hoxhë, çka po do ti këtu? I thashë: sikur të gjithë të tjerët. Kur më ka thënë hiqe shallin, unë s’kam reaguar, po qysh kam qenë ulur veç e kam qit këmbën mbi këmbë edhe ai u kthye nga të tjerët e ka thënë: hoxha në vend se të shkojë në xhami, ka ardhur këtu në shkollë. E unë ia ktheva: kam qenë në xhami e tash kam ardhur këtu, me popullin tim. Sapo u çua Ramadani jam çuar edhe unë pas tij, edhe m’i kanë vënë dy automatikët në shpinë edhe pasha Allahun më janë dukur si dy zogj, edhe veç jam frikësuar që po vriten shumë njerëz se desha t’ua marr automatikët me dorë, hiç nuk ua kam pasur frikën. Na kanë futur në veturë. Atje ishte Ramadani, para meje kishte hyrë edhe Jakup Ceraja, pas meje hyri Halit Barani, duke hyrë unë, më kanë rënë me shufër disa herë në shpinë. Halit Barani, duke u larguar për t’i shpëtuar goditjeve, e rrok kokën për dorezë të derës dhe përgjaket. Krejt mjekra i bëhet e kuqe prej gjakut të vet. Prej të gjithëve sa ishim aty në shkollë, 37 veta gjithsej, na morën. Na kanë dërguar atje në polici, na kanë futur të gjithë në një dhomë, na i morën letërnjoftimet dhe shkuan t’i regjistrojnë. Mua ma hoqën kapelën dhe më ndanë prej të tjerëve. Më dërguan në një dhomë me dhjetë milicë. Aty më kanë maltretuar të dhjetit përnjëherë. Më kanë goditur herë pas here. Pas pak e kanë prurë Halit Baranin. Atij vazhdonte t’i rridhte gjaku. E morën shallin tim prej tokës, ia qitën atij në krye edhe ia dhanë një shuplakë. Më pas  na kanë larguar prej asaj dhome. Na kanë çuar te shokët e tjerë. Prej aty një nga një i merrnin duke i rrahur e maltretuar dhe krejt në fund më thirrën e më dërguan në një kat më lart. Aty kish qenë një burrë, kështu i moshës tënde, dhe më tha: më vjen keq që të ka ndodhur kjo, por a po më tregon diçka drejt: kush është organizatori i krejt kësaj? A është Bashkësia Islame? I thashë: nuk e di, po të ishte BI-ja, do të thoja unë jam organizatori. Tha: mirë, a po më tregon se për çka jeni tubuar? I thashë se jemi tubuar për ta festuar ditëlindjen e një demokrati që s’e ka Evropa, Hasan Prishtinës. Tha: unë kërkoj prej teje që t’i tregosh xhematit tënd, që nuk po vriten veç shqiptarë, por po vriten edhe policia jonë. I thashë: unë lexoj gazetën përditë, edhe shikoj lajmet, e deri tash s’kam dëgjuar që është vrarë një polic i juaji prej shqiptarëve. Pastaj më tha: je i lirë, mund të shkosh. Kurse të tjerët kanë mbetur atje. Kam shkuar në shtëpi dhe të nesërmen kanë ardhur të më vizitojnë Latifi me Bajram Rexhepin”.

Rezitenca e pathyeshme shqiptare i përgjigjet me frymë demokratike dhe me frymë përparimtare pushtuesit serb, duke i treguar se ne jemi të pathyeshëm pavarësisht dhunës, vrasjeve, helmimeve dhe burgosjeve të shqiptarëve. Të tilla maltretime nga regjimi serb, vetëm sa e kishin përshpejtuar përhajpjen e kërkesave shqiptare, depërtimin dhe përhapjen e ideve demokratike te shqiptarët dhe të vet Prof. Asllan Muratit, me të cilat synoheshin ta mbajnë rrugën e Rilindjes Kombëtare Shqiptare, sikurse që ishte rasti për shenimin e ditëlindjes së ideologut të madh Hasan Prishtina. Prof. Asllan Murati, me të drejtë ishte rreshtuar tanimë në rrugën për pavarësi kombëtare për të mbrojtur interesat e popullit SHQIPTAR, për gjuhën, kulturën, për shkollën shqipe, për pajtimin e gjaqeve ndër shqiptarë, dhe mbi të gjitha duke luftuar ndarjen fetare ndër shqiptarë. Prof. Asllan Murati, ishte çliruar nga paragjykimet fetare të rrymave të ndryshme. Kjo ishte arma më e fuqishme e Prof. Asllan Muratit.

• Për varrin e Isa Boletinit, që ndodhet në Podgoricë, më ka treguar Islam Shabani

Pa anjë dyshim, kemi rastin më të ndjeshëm të lëvizjeve të Prof. Asllan Muratit, kur ai duke i plotësuar dhe qartësuar idenë e tij për çështje kombëtare, si në pikëpamje kombëtare dhe fetare me të cilën realizon synimin e tij për të ndikuar në njërën anë në thellimin e domethënieve të tij për pavarësinë e Republikës së Kosovës, kurse në anën tjetër thjeshtësimin e punëve se si duhet punuar me lehtësi dhe pa frikë për pavarësi. Kjo, Prof. Muratit i ka rezultuar se pjesë  e pandashme për ta arritur qëllimin dhe penguar synimin e regjimit serb për ndarjen e Kosovës, e nuhatë me kohë dhe vendos që figura heroike kombëtare e Isë Boletinit duhet të varroset në fshatin e  lindjes në Boletin.

Veprimtaria e madhe e tij, ndonëse me një shumësi ideshë dhe guxim të pashoq, ku si temë qëndrore kishte ruajtjen e kulturës shqiptare, arsimimin dhe çlirimin e vendit nga pushtuesi serb, ishte aq e pasur dhe me vlera esenciale. Përballë të gjitha këtyre, Prof. Asllan Murati, i çaset një vepre madhore, për sjelljen e eshtrave të Heroit tonë kombëtar, Isa Boletinit. Për këtë po e sjellim në tërësi ngjarjen se si ka ndodhur, nxjerrë nga intervista e tij, citat[9]:

”Mua për varrin e Isa Boletinit, që ndodhet në Podgoricë, më ka treguar Islam Shabani, i cili e ka kryer ushtrinë në Podgoricë në vitet e 70-ta, dhe kur ka ardhur më ka thënë: Mulla Asllan, e kam parë varrin e Isa Boletinit në Podgoricë, shkruante Isa Boletinac. Në vitin 1998, ka qenë muaji prill, kur ka ardhur akademik Pajazit Nushi me Prof. Dr. Masar Rizvanollin te Latif Berisha dhe i kanë thënë se duhet sjellë eshtrat e Isa Boletinit në Mitrovicë sepse në mënyrë zyrtare nuk kemi mundur e duhet përmes Bashkësisë Islame. Kanë ardhur, më kanë marrë mua dhe kemi shkuar në një shtëpi pas shkollës ”Migjeni”. Kemi qenë unë, Latifi, Pajazit Nushi dhe Masar Rizvanolli edhe më është drejtuar Pajazit Nushi duke më thënë: kemi ardhur që të shkojmë t’i marrim eshtrat e Isa Boletinit në Podgoricë. Tha: unë në vitin 1968 kam qenë përgjegjës për arsim dhe kulturë për Kosovë dhe më kanë dërguar në Podgoricë, bashkë me Mahmut Bakallin dhe me Xhavit Limanin zyrtarisht për t’i kërkuar eshtrat e Isa Boletinit, por nuk m’i kanë dhënë me arsyetimin se Isa Boletini ka qenë aleat i Austrohungarisë e Austrohungaria ka qenë okupatori ynë. Kështu që, ne kemi ardhur te ti, që përmes teje të arrijmë t’i marrim eshtrat e Isa Boletinit. Unë i thashë se do ta marr përsipër, por sa kam sukses është pikëpyetje, por e mira është që unë e kam shok shumë të mirë kryetarin e Bashkësisë Islame për Malin e Zi, Idriz Demirin. Më 6 maj të vitit 1998, Remzi Murati, djali i çikës së Isa Boletinit, unë dhe Muhamet Shukriu edhe një Fetah Hasani nga Kqiçi i madh, i cili na ka dërguar me veturë, jemi nisur për atje. Kur kemi dalë në Rozhajë, na kanë ndalur policia e Malit të Zi dhe na kanë kontrolluar për armë. Unë u thashë: pse po na kontrolloni? Unë jam teolog, unë s’mbaj armë. Arma ime është lapsi dhe gjuha. Na kanë lëshuar, kemi vazhduar dhe kemi mbërrijtur në Podgoricë. Kur kemi shkuar te varrezat, po thotë Muhamet Shukriu: ja ku është varri i Isës, 8 metra prej trotuarit. Ai kish qenë më herët, prandaj e dinte. Kur dolëm prej aty, unë e hoqa shallin, e lashë në veturë. Prej aty shkuam në Bashkësinë Islame dhe u takuam me Idrizin. Kur më pa mua, tha: hajde hoxha im (edhe ai e kishte kryer medresen në Prishtinë). Unë  i them: kemi ardhur me punë. Duam t’i marrim eshtrat e Isa Boletinit. Dhe ai po thotë: po nuk na i japin kurrë malazezët. I thashë: nuk na i japin, por ne  i marrim vetë, sepse te varrezat kishin vendosur shilarëset, luanin me top mbi varre dhe për këtë ne duhet ta shkruajmë një shkresë për Kuvendin Komunal, se po bëhet diskriminim ndaj varrezave të myslimanëve dhe ky është ofendim për ne. Prandaj, ne kërkojmë nga KK që të na lejojë t’i marrim këta eshtra që të mos shkelen. Dhe ai i thotë sekretarit: kape makinën, shkruaj çka të thotë hoxha. Pastaj e nënshkroi dhe e  protokolloi. Më 7 maj e kemi dorëzuar shkresën në komunë dhe kemi pritur deri në tetor të 1998-tës.

• …Del në gazetë lajmi kush do t’i marrë eshtrat e të parëve që janë të varrosur këtu, mund t’i marrë

Pas kësaj, del në gazetë lajmi kush do t’i marrë eshtrat e të parëve që janë të varrosur këtu, mund t’i marr. Mua më thërret natën Idrizi e më thotë: Mulla Asllan, të vish shpejt këtu se ka dalë në fletë zyrtare kush do  t’i marr eshtrat, mund t’i marr. Unë të nesërmen me mëngjes e kam thirrur Latifin dhe i kam treguar. Ai tha: unë po shkoj në Prishtinë te kryetari Rugova për t’i treguar si është puna. Rugova ia kishte dhënë 2000 marka Latifit për shkuarjen në Podgoricë. Mirëpo, unë nuk shkova që të mos bie në sy për shkak të shallit. Vetëm e lajmërova Idrizin, që janë nisur dy shokët: Muhamet Shukriu edhe nipi i Isa Boletinit (djali i vajzës Shehide), Remzi Murati. Priti atje dhe ndihmoju për çka të kenë nevojë. Ata kanë shkuar në komunë dhe iu kanë thënë: kemi ardhur t’i marrim eshtrat e të parëve tanë.  Komunarët aty ua kanë kthyer: po more shkoni merrni. Këta s’kanë treguar fare për Isën. Kanë shkuar te varret, i kanë hapur 40 cm me gërmues. Pastaj, i kanë marrë punëtorët, i kanë hapur varret e mandej i kanë pastruar eshtrat me mistri e me brushë, i marrin eshtrat e tetë kufomave dhe i vendosin nëpër qese të najlonit dhe i çojnë në hotel. Aty qëndrojnë plot tetë ditë. I pastrojnë eshtrat dhe ua vënë vetëm inicialet, jo emrat e plotë, dhe pas tetë ditësh i ngarkojnë në autobus edhe i sjellin në Mitrovicë, pa therrë në këmbë. Ka qenë data 20 tetor 1998, kur i kanë sjellë në zyrën time dhe i kam fshehur nën krevat. Muhamet Shukriu shkoi në Prizren. Unë ia pata nxjerrë biletën. I pat shkruar disa tiketa të plastikës me emër dhe mbiemër dhe datën e lindjes dhe të vdekjes dhe i ka sjellë. Ato tiketa ua kemi vendosur nëpër qeset ku kanë qenë eshtrat. I kam marrë unë eshtrat dhe i kam dërguar te varrezat në Zhabar. Aty ka qenë një shupë dhe mua m’u mbush mendja ta hap një gropë aty brenda saj e t’i varros në të. Por, Muhamet Shukriu më tha: vallahi bre hoxhë turp  më vjen ta varrosim Isa Boletinin në atë shupë. Pas kësaj, u kthyem në Mitrovicë. E kam marrë një arkivol të limit dhe një bocë me oksigjen për ta salduar dhe i kam thirrur dy veta: Mustafë Shalën dhe Mehmet Beranin (dytë janë gjallë, i kanë mbi 80 vjet). U kam thënë: ejani ta saldoni arkivolin e Isa Boletinit. Ata pa përtesë dhe me vullnet e kanë bërë atë punë. Pasi i kanë përfunduar, i kam vendosur me rend: Isën, Halilin dhe Zahitin (dy djemtë e Isës), pastaj dy djemtë e Ahmetit, vëllait të Isës, mandej Radisheva (miqtë e Isës) edhe ka qenë një kushëri prej Isniqi, gjithsej tetë. E kam mbështjellë arkivolin me një najlon të madh që mos të ndryshket në dhe. Pasi është falur namazi i jacisë dhe kanë dalë xhemati, e kam marrë lopatën dhe kam filluar ta hap varrin bashkë me Mustafën dhe Mehmetin. Ka qenë diku ora 11 e natës, data 25 tetor 1998. I kemi varrosur aty. Unë ua vendosa një gur të një varri të vjetër që të mendojnë të tjerët se është varr i vjetër, por i riparuar. Të nesërmen ka ardhur Latifi dhe i kam treguar për varrin. Pastaj edhe Murati, nipi i Isës. Vetëm këta pesë veta e kemi ditur sekretin. Asnjë më shumë.

• Deri në shtator të 2004-tës e kemi mbajtur këtë sekret

Deri në shtator të 2004-tës e kemi mbajtur këtë sekret vetëm ne të pestët. Më 2004-tën u organizuam për t’i varrosur. E bëmë këshillin me kryetar Pajazit Nushin, pastaj Zekerija Cana, Arif Muqolli, unë, Remzi Murati etj., dhe  thanë: duhet të futet në këshill edhe ipeshkvi i Kosovës. Kur e votuan atë, unë propozova që të jetë anëtar i këshillit edhe Naim Tërrnava, i cili në atë kohë ishte kryetar i BIK-ut. E bëmë krejt planin, që t’i ftonim Tiranën, Shkupin, Preshevën, Medvegjën, Malin e Zi, arbëreshët, shqiptarët nga diaspora dhe të bëhet një varrim madhështor. Po ashtu, e parapamë që të mbahet një akademi përkujtimore e aty të mbajnë fjalim presidenti Rugova, e në Mitrovicë Faruk Spahiu, kryetar i qytetit, në Boletin të flasë Zekerija Cana si historian, Bajram Rexhepi kryeministër edhe Agim Ҫeku si gjeneral i TMK-së. Unë propozova që eshtrat t’i vendosim para KK për homazhe e aty të mbajë fjalimin Faruk Spahiu dhe pastaj të dërgohet arkivoli në dorë, jo me veturë, deri te ura e Sitnicës, dhe prej aty me veturë deri në Boletin. Kur e dërguam njoftimin në KFOR që kemi planifikuar që më 7 shtator  t’i rivarrosim eshtrat e Isës, ata na thanë se nuk bën të dalë TMK-ja me Agim Ҫekun, për të tjerët s’ka problem. Ishim në zyrë të ministrit Brajshori dhe vendosëm të shkojmë te Presidenti për të biseduar se si t’ia bëjmë. Kur shkojnë te presidenti dhe i tregojnë, ai thotë se Isa Boletini ka qenë gjeneral dhe ai duhet të varroset në mënyrë ushtarake ose hiç. Dhe kështu u shtye rivarrimi. Por, pastaj filluan të vijnë te xhamia gazetarët, duke kërkuar t’u tregojmë ku janë eshtrat e Isës. Por, unë nuk pranova asnjëherë. Një ditë prej ditësh e pashë që e kishte rrëzuar dikush atë gurin e varrit edhe unë u frikësova mos e kanë zbuluar. Unë nuk i kisha treguar askujt, por atë ditë kur e kishin vrarë Latifin, (unë e kam varrosur, i ka pasur tre plumba, një në zemër, një në faqe dhe një pas veshi. Halit Barani e ka incizuar teksa unë e laja). Policia më kërkonin edhe mua dhe i them një shoku të ngushtë se nëse vdes, po ta lë amanet t’u tregosh organeve shtetërore se ku janë eshtrat e Isa Boletinit. Ai ka qenë arkëtari im, Shefqet Bilalli. E kam varrosur Latifin, e kam mbajtur fjalimin te varri i tij dhe në mes tjerash kam thënë: gjaku i këtyre dëshmorëve tanë ka për t’i mallkuar këta gjakpirësa. Harrova të tregoj se kam dalë në Shqipëri, kam qëndruar dy muaj, në prill të vitit 1999 e jam kthyer më 25 qershor, po atë ditë që ka hyrë KFORI në Mitrovicë. Menjëherë kam shkuar në xhami për të shikuar a janë eshtrat aty dhe e kam parë që aty ishin. Edhe pse më ishte djegur shtëpia, në vlerë diku 100 mijë euro, kur e pashë që eshtrat janë aty, e kam harruar shtëpinë. Por, pastaj, kur e kam vërejtur që dikush e kishte rrëzuar gurin, i kam marrë dy djemtë e mi dhe kemi shkuar e i kemi hequr prej aty shpejt e shpejt  (kjo ka ndodhur më 10 shtator 2004) dhe i kemi dërguar në oborrin tim. Aty i kemi varrosur dhe kanë qëndruar aty deri më 2011-tën. Kam shkuar sipas traditës, kam bërë lutje shumë shpesh.

• O Isa bej, sot Kosova është e pavarur, pusho i qetë. Për atë që ti luftove 30 vjet me pushkë në dorë.

Më 17 shkurt, kur u shpall Pavarësia e Kosovës, kam shkuar te varri duke qarë, dhe  thashë: o Isa bej, sot Kosova është e pavarur, pusho i qetë. Për atë që ti luftove 30 vjet me pushkë në dorë. Më në fund, në vitin 2011 erdhi Avni Kastrati dhe tha: duhet bërë ADN-në dhe ua dorëzova. E patëm mbajtur një kuvendim në Boletin me Ramadan Kelmendin, në vitin 2007, ku unë kam thënë se qeveria e deritanishme nuk ka bërë asgjë për Isa Boletinin, dhe derisa ta ndërtojë qeveria kullën e burrave si kullën e Isa Boletinit, unë eshtrat nuk jua jap. Por kur më thanë se  duhet bërë ADN-në, ua kam dhënë dhe i kam thirrur më se 50 veta në oborrin tim, ndër ta Pajazit Nushin, ministrin e kulturës, Dr. Arsim Gërxhaliun, Prof. Mehmet Rukiqin, akademik Mehmet Halimin, drejtorin e Arkivës së Kosovës, Isuf Osmanin, dr. Shefki Sejdiun, i kam thirrur familjarët e Isës, Isniqin dhe nja 30 vllaznillak të mi dhe me kamerë e kemi incizuar çdo moment. Kjo ka ndodhur në qershor të 2011-tës. Aty i kam përshëndetur mysafirët dhe kam thënë se sot është një ditë e madhe për mua, sepse po e heq një barrë që e kam mbajtur me vite e po ua dorëzoj organeve shtetërore për ADN.

… Po, ADN-ja u bë në Gjermani dhe u vërtetua që janë eshtrat e Isës dhe u mor vendimi që të bëhet rivarrimi në Boletin”.

Po, pikërisht ishte Prof. Asllan Murati, i cili kishte përvojën e duhur, kishte njohuritë dhe aftësinë ta përgatiste këtë plan të zgjeruar për sjelljen e eshtrave të Herit tonë Kombëtar Isë Boletini dhe djemve të tij. Ishte intelektual, i cili  bazohej në të kaluarën për të vepruar për të ardhmën.

Prof. Asllan Murati ishte atdhetar i pakompromisë për interesa të çështjes kombëtare shqiptare, ai ishte në gjendje të bënte çdo gjë. Ai, jo vetëm se ishte në gjendje të organizojë procese me interes kombëtar si është më së miri, por ai ishte edhe në gjendje të kritikoj aty ku e kërkonte nevoja e interesit kombëtar, pa dallime, qofshin edhe pushtetarë të lartë të shtetit. Ai, vërtetë ka punuar dhe vepruar me një përkushtim të pashoq, e shumë herë edhe me emocione sikurse rasti i varrimit të eshtrave të Isë Boletinit, duke e nxjerrë lotin për atdhetarët që kanë flijuar jetën për lirinë e vendit të tyre. Nga shumë figura atdhetare, e fetare, figura e Prof. Asllan Muratit, si intelektual, spikasin figurën e tij të ndritur, duke e rënditur si njëra ndër figurat më të ndritshme shqiptare për pavarësinë e Republikës së Kosovës. Për këtë arsye, Prof. Asllan Murati, u shndrrua në bartës të frymës tolerante për kohën sa ai ka vepruar dhe punuar.

Qëndrimet e tij ndaj ngjarjeve historike të kohës, ndaj jetës së njeriut dhe mohimin e të drejtave të tij për lirinë, sikurse që ishte regjimi okupues i Serbisë, ishte mjaftë i ashpër dhe asnjëherë nuk ka mundur ta përballojë padrejtësinë. Ai, ka reaguar me kohë nëpër shumë, televizione, gazeta dhe portale shqiptare për të drejtet e shqiptarëve të lirisë kombëtare dhe fetare. Ai, rëndom e ka nuhatur anën e mbrendshme të politikës së shkjaut, edhe ishte në gjendje t’i kuptojë drejtë shkaqet dhe pasojat që mund t’i vinin popullit Shqiptar.

Shoqata e Shkimtarëve dhe Artistëve Shqiptarë ”Papa Klementi XI Albani”, Suedi, e kujton me pietet të lartë figurën madhore të Prof. Asllan Muratit, i cili ishte një mbështetës i fuqishëm i shoqatës tonë. Prof. Asllan Murati ishte ndër të rrallët nga intelektualë të tjerë, i cili është shprehur në çdo vend për riatdhesimin e mërgimtarëve shqiptarë që u detyruan t’i lëshojnë vatrat e tyre. Janë vite vendimtare që mërgata duhet të kthehet dhe të ndërtohet Kosova e re, me energji të reja dhe të shkolluara, ishin pra këto thirrje të tij që i shprehte me mallin e tij sikur të n’a kishte fëmijë të gjithë neve. Për këtë Shoqata e Shkrimtarëve dhe Artistëve Shqiptarë ”Papa Klementi XI Albani”, në Suedi, e ka vlerësuar lartë punën dhe veprimtarinë e Prof. Asllan Muratit me ”MIRËNJOHJE”, publike, të ndarë më 25 korrik 2019 në Kullën e Isë Boletinit. Edhe në bazë të sudimeve të veprimtarisë të cilat janë të dëshmuara, evidentuara, shënuara, botuara, Prof. Asllan Murati radhitët në plejadën e teologëve më të shquar atdhetarë, si Hoxhë Tahsini[10], Hoxhë Kadri Prishtina[11], Mulla Iljaz Spahiu[12], Mulla Idriz Gjilani[13], e shumë teologëve të tjerë, që kanë qenë në shërbim të atdheut deri në sakrificën e tyre. Edhe Prof. Asllan Murati deri në momentet e fundit të jetës së tij, nuk u ndal së vepruari dhe së punuar për çështjen kombëtare SHQIPTARE.

Me këtë rast, në emër të Shoqatës së Shkrimtarëve dhe Artistëve Shqiptarë ”Papa Klementi XI Albani”, Suedi dhe në emrin tim personal, i shprehim ngushllimet më të sinqerta familjes Murati në Zhabarë të Mitrovicës.

[1] Kryetar i Shoqatës së Shkrimtarëve dhe Artistëve Shqiptarë ”Papa Klementi XI Albani”, Suedi;

[2] Prof. Asllan Murati, lindi më 12 shkurt 1943, në fshatin Zhabar i Ulët, komuna e Mitrovicës; Shkollën fillore e kreu në Zhabar, kurse shkollën e mesme të Medreses, në Prishtinë, 1966. Shkollimin e lartë Histori-Gjeografi e mbaroj në Gjakovë, 1971; Diplomoi në Universitetin e Prishtinës Dega e e Orientalistikës me gjuhët orientale arabisht, turqisht dhe persisht; U zgjodh si kryeimam në Bashkësinë Islame (BI) për Mitrovicë në vitin 1975;  Në vitin 1982 është zgjedhur kryetar i BI-së, njëkohësisht edhe si delegat nga Mitrovica për Kuvendin e Kosovës (Kuvendin e Bashkësisë Islame të Kosovës), njëherit edhe nënkryetar i Kuvendit të Bashkësisë Islame të Kosovës (BIK-ut), në periudhën 1982-1986; Delegat nga Prishtina për Sarajevë, si përfaqësues i BIK-ut dhe atje është zgjedhur anëtar i kryesisë supreme për krejt ish-Jugosllavinë, në vitet 1982-1986. Në mandatin e dytë prapë zgjedhet delegat nga Kosova dhe zgjedhet nënkryetar i Kuvendit të Bashkësisë Islame për ish-Jugosllavi për periudhën 1986-1990. Për herë të parë kanë qenë dy shqiptarë, kryetar ka qenë Idriz Demiraj nga Mali i Zi, dhe Prof. Asllan Murati Nënkyretar, kjo i ka lidhur për t’i marrë eshtrat e Isë Boletinit; Kryetar i BI-së në Mitrovicë, 23 vjet pa ndërprerë 1982-2003, dhe ua ka mundësuar për mbajtjen e procesit mësimor pastaj mbajtjen e mbledhjeve nëpër xhami të qytetit, sidomos Lidhjes Demokratike të Kosovës-Dega në Mitrovicë, e cila ka qenë lëvizje gjithë popullore; Kontribues për pajtimin e gjaqeve në regjonin e Mitrovicës dhe më gjerë; I burgosur, e i maltretuar nga policia serbe për shkak të angazhimit të tij në çështjen kombëtare; Njeriu më meritor i ruajtjes së eshtrave të Isë Boletinit dhe familjes Boletini; Mbështetës i fuqishëm i Shoqatës së Shkrimtarëve dhe Artistëve Shqiptarë ”Papa Klementi XI Albani”, Suedi.

[3] ”Thesar Kombëtar…” vëllimi 5, faqe, 30

[4] ”Thesar Kombëtar…” vëllimi 5, faqe, 30-31

[5] ”Thesar Kombëtar…” vëllimi 5, faqe, 31

[6] Veshje e sipërme burrash ose grash; rroba, veshje; zakon. kostum (kryesisht për burra).

[7] ”Thesar Kombëtar…” vëllimi 5, faqe, 31

[8] ”Thesar Kombëtar…” vëllimi 5, faqe, 33-34

[9] ”Thesar Kombëtar…” vëllimi 5, faqe, 35-39

[10] Hoxhë Hasan Tahsini (Ninat, 7 prill 1811 – Stamboll, 3 korrik 1881)^[1] ka qenë astronom, matematikan e filozof shqiptar. Ka qenë rektori i parë i Universitetit të Stambollit dhe njëri nga themeluesit e Komitetit Qendror për Mbrojtjen e të Drejtave të Kombësisë Shqiptare. Tahsini mbahet si njëri nga mendimtarët më të mëdhenj të Perandorisë Osmane në shekullin e 19. Ka studiuar shkenca fetare duke qenë edhe imami i ambasadës osmane në kryeqytetin frëng dhe njëherit student i matematikës e shkencave natyrore në Universitetin e Parisit.

[11] Hoxhë Kadri Prishtina, lindi në vitin 1878 në Prishtinë, Mësimet fillore i kreu në Prishtinë, në gjuhën turke, ndërsa ato të mesme në Shkup, në shkollën e njohur “Dar ul-Mualimin”; Studimet i vazhdoi në Stamboll, Shkollë e Lartë Pedagogjike; Kryetar i Komitetit “Mbrojtja Kombëtare e Kosovës”, në përbërje të tij kishte Këshillin Qendror,  bënin pjesë nënkryetar Hysni Currin dhe sekretar Bedri Pejanin; Në Shkodër, ku punonte si avokat, e botonte revistën mujore me titullin “Udha e s’Vërtetës”, numri i parë i së cilës doli në dritë në muejin tetor të vitit 1923 deri më 2 qershor 1924. Ndërroi jetë me 21 janar 1925, në moshën 47 vjeçare në Tiranë;

[12] Iljaz Spahiu u lind në vitin 1892, në katundin Kosterc të Drenicës është hero kombtar; Mulla Iljaz Spahiu – Broja shkollen fillore e kreu në Vushtrri, ndërsa të mesmen në Medresenë e Pejës, të cilën e kryen me notat maksimale; Më 1943 Mulla Iljaz Spahiu –Broja merr pjesë në themelimin e Lidhjes së Dytë të Prizrenit, kryetar i së cilës zgjidhet Rexhep Mitrovica; Deputet i Drenicës në Asamblenë Kombëtare (Parlamentin e Shqipërisë) në Tiranë; Më 8 shkurt 1946, Mulla Iljaz Spahiu –Broja rrethohet nga OZN-a jugosllave në fshatin Leqinë dhe pushkatohet në fshatin Zllakuçan, së bashku me bashkëluftëtarët e tij.

[13] Mullà Idriz Gjilani (Velekincë, 4 qershor 1901 – 25 ose 26 nëntor 1949) ka qenë ulema dhe patriot shqiptar i Kosovës. Cilësohet një ndër tre shqiptarët në mesin e 100 personaliteteve botërore muslimane në enciklopedinë “100 great Muslim leaders of 20 century” përgatitur nga 40 akademikë muslimanë dhe botuar në Nju Delhi më 2005