Eudaimonia ose eudaimonizmi është një fjalë greke, tepër e veçantë dhe interesante , por shumë e vështirë për t´u përkthyer ose deshifruar. Eudamonia e ka kuptimin e ‘lumturisë në plotësim ose vetpërmbushje’.
Jeta ose kariera jonë intelektuale, shkencore, profesionale, politike, diplomatike dhe kështu me radhë, shpeshherë shkojnè keq, duke hasur në pengesa të ndryshme objektive dhe subjektive: Kjo për faktin se ne pothuajse kurrë nuk i japim vetës sonë kohë për të menduar, reflektuar dhe logjikuar me kujdes të mjaftueshëm optimal ose maksimal për planet ose ambiciet tona. Kështu ne përfundojmë duke i pranuar dhe përqafuar vlerat e gabuara, karrierën e gabuar, artin e gabuar politik ose diplomatik, marrëdhëniet e gabuara , idealet, konveptèt, pèrceptimet ose viizionet e gabuara etj.

Platoni qyshè atëbotë (në Antikë) deshironte të sillte rregull, qetësi dhe qartësi në shpirtin, mendimet ose mendjet tona. Ai vurin në dukje se shumë prej ideve tona janë të nxjerrura ose huazuara nga konteksti i atyre “ideve” që i mendon masa ose turma, apo nga ajo që grekët e lashtë e quajtën “doxa”, dhe ne do e quajmë “gjykim i shëndoshë” ose “racional” i cili sipas Platonit dhe Aristotelit dhe shumë filozofëve tjerë, sikur janë “bërë shoshë” prej gabimeve, paragjykimeve, fobive, paranojave, totemëve ose mendimëve të ndryshme iracionale dhe negative ndaj grupit, personit ose individit. Me ç’rast, idetë ose teoritë e njohura racionale, elitare, shkencore ose metodologjike mbi popullin (kombin), shtetin, pushtetin, politikën, famën, karierën, profesionin, botën, jetèn, edukatën, kulturën, moralin apo mirësinë, thjeshtë nuk i qëndrojnë logjikës ose aryes. Kjo për faktin se njerëzit krenarë ose ambicioz si Albin Kurti etj., udhëhiqen ose stimulohen shpesh nga instinktet, emocionet apo pasionet e tyre. Duke u hedhur shpesh ose vazhdimisht në mendime dhe vendime iracionale ose negative mbi bazën e asgjësë për asgjë. Pa e njohur, pranuar ose studiuar dhe analizuar kurrë palën tjetër. (Presidentin Thaçi ose Kreministrin Haradinaj etj., si p.sh.)

Një digresion:

Mëqe fjala mbi Platonin, në vazhdim ia vlenë të cekët ose rikujtohet një fragment nga libri i njohur “Simpoziumi” i Platonit i cili, është një përpjekje e hollë skolastike dhe filozofike e Platomit të Madh për të shpjeguar se ç’janë në esencën ose substancën e tyre fama, kariera, pasuria, bukuria, dashuria, edukata, kultura, arsimimi ose emancipimi etj. Platoni në këtë rast, flet ose tregon mbi përmbajtjen dhe “historinë” e një darke të shtruar nga Agathoni, një poet dhe intelektual i pashëm dhe me famë, i cili fton një grup shokësh rreth tryezës, për të ngrënë, për të pirë si dhe për të folur ose debatuar mbi famèn, karieren, pasurinè, bukurinè, dashurinè, krenarinë etj. Mysafirët e ftuar në dark, të gjithë kishin mendime ose pikëpamje të ndryshme se çfarë(çka) janë fama, kariera, pasuria, bukuria, dashuria, mburrja ose krenaria etj. Platoni i jep mikut të tij të vjetër Sokratit (një nga personazhet kryesore në këtë libër dhe në të gjithë librat e tij) – teorinë më të dobishme dhe interesante kur thotë: Nëse ju dashroheni ose impresionoheni dhe fascinoheni nè dikënd, ajo që ndodh me ju, në të vërtetë është se ju i shihni ose i zbuloni tek një person ose personalitet tjetër, ato virtyte, tipare, ideale, atribute, vlera ose cilësi të mira që nuk i keni vetë . Mund të jetë qetësia, kur jeni i shqetësuar, mund të jetë vetëdisiplinimi, kur ju jeni të shpërqëndruar ose të padisplinuar, mund të jetë disponimi kur ju jeni të indisponuar ose padisponuar, mundë jetë elokuenca, kur e keni gjuhën e lidhur (prangosur) ose të censuruar, mund tè jenè forca, kurajo ose guximim etj. Në sytë e Platonit, respekti dhe vlerësimi optimal ose maksimal ndaj dikujt tjetër paraqesin në thelb një lloj edukate tè brenshme e cila mban çelësin e zhvillimit dhe afirmimit të personalitetit tuaj. Domethënë virtytet që ju duhen patjetèr.
Kjo tingëllon paksa e çuditshme për botën dhe kohën e sotme ultramoderne ose bashkëkohore kur kemi tenďenca pèr fosilizimin, instrumentalizimin, personalizimin ose prezantimin e lirisè, edukatès dhe kulturès sè gjithèmbarshme shtetrore, nacionale, politike ose diplomatike si gjetjen ose zbulimin e dikujt tjeter etj. Por, Ai (Platoni) dëshironte që ne të hyjmë në marrëdhënie ose raporte tè ndryshme në një mënyrë sa më pak “luftarake” dhe krenare me njèri tjetrin. Duke pranuar gjithashtu se nuk jami të plotë ose të kompletuar pa ndihmën, përvojën dhe këshillat e të tjerëve. Kjo do thotë se ne duhet pë përpiçëmi ose përkushtohemi për t’i ndryshuar ose determinuar gjërat në një version tjetër me të mirë , duke i përballuar ose duruar edhe “stuhitë” e pashmangshme që i sjellin këto ndryshime. Në anë tjetër ndërkaq, nuk duhet t’iu rezistojmë përpjekjeve të dikujt tjetër për të na përmirësuar ose korigjuar.
Se këndejmi, të gjithë neve na pëlqejnë gjërat e bukura, të famshme, të dashura, të çmuara ose me vlera të larta,. Nuk janë pa rèndësi ato se çfarë lloji shtëpie apo pallati keni, çfarë fame, kariere, pozite, funksioni ose profesioni keni, , çfarë talenti, arti apo skulpturash keni përreth vetes etj. Askush para Platonit s´e kishte bërë pyetjen kyçe: Pse i pëlqejmë gjërat e bukura dhe tè famshme? Ai gjeti tek to një arsye interesante, duke pohuar ose konstatuar se ne shohim tek to një pjesë të mirësisë dhe lumturisë sonë objektive dhe subjektive. Bukuria, fama, kariera, pasuria, edukata dhe kultura, mund të na i edukojë mendjet, zemrat dhe shpirtërat tonë, thoshte Platoni.

Ndryshimi i shtetit, pushtetit dhe shoqërisë:

Platoni shpenzoi shumë kohë duke menduar se si qeveria dhe shoqëria duhet të jenë ideale. Ai ndoshta ishte edhe mendimtari i parë utopik i kësaj bote.
Në këtë drejtim, ai ishte i frymëzuar nga rivali i madh i Athinës: Sparta. Sparta (Arta) ishte një qytet-shtet me aftësinë për të nxjerrë luftëtarë, komandant dhe strateg të mëdhënjë ushtarak dhe politik, për dallim të Athinë e cila atëbotë (lëxo: 24OO vjet para Krishtit) i kishte me tepër se 25O. OOO banor, kishte tempuj dhe pallate të shkëlqyera, banjo dhe pishina të përkryera, vepra të shumëta të artit, shkencës dhe filozofisë etj…Por, nuk e kishte fuiqinë ushtarake dhe politike të Spartës. Çdo gjë që bënin spartanët, si i rrisnin dhe edukonin fëmijët, si e organizonin ekonominë, si kryenin marrëdhënie seksuale, çfarë hanin dhe pinin ata, si ushtrohëshin ose kalitëshin për luftë dhe kështu me radhë, ia përshtasnin dhe kushtonin një ideali dhe qëllimi të vetëm…Forcimit ushtarak dhe politik të Spartës. Dhe, Sparta ishte jashtëzakonisht e suksesshme, nga pikëpamja ushtarake.
Në librin e tij, “Republika”, Platoni identifikon një numër ndryshimësh që duhen bërë, duke u shprehur se: ne kemi nevojë për politikan dhe heronj të rinjë, ne kemi nevojë për autocensurën, etikën, moralin dhe disiplinën, ne kemi nevojë për edukatën, kulturën, emancipimin dhe arsimin e mirë ose cilësor, theksonte asokohe Platoni i cili ishte i shqetësuar për mendimin dhe konceptin e gabuar të lirisë. Athina ishte e lirë për të gjithë, edhe për opinionbërësit dhe opinionshitësit më të këqinjë . Nocione të çmendura fetare, kulturore, politike dhe ushtarake, në dukje të ëmbla, por të rrezikshme, ide që thithën entuziazmmin e masës dhe çuan Athinën drejt një qeverisjeje katastrofike si dhe në luftëra të gabuara, si për shembull në sulmin fatal ose katastrofal ndaj Spartës etj.
Ekspozimi i vazhdueshëm ndaj stuhisë së zërave të hutuar dhe vetmuar, është një gjë shumë e keqe, e rrezikshme dhe ndjellakeqe, mendonte Platoni. Kështu që ai kërkonte kufizimin e aktiviteteve të oratorëve publikë dhe predikruesve të rrezikshëm dogmatik, demagog dhe hipokrit. Ai gjithashtu besonte me pasion në arsimim, por donte të rifokusonte kurrikulën. Gjëja kryesore që ne duhet t’i mësojmë dhe ushtrojmë, nuk janë vetëm matematika, retorika, oratoria , skolastika, drejtshkrimi ose bukurshkrimi, por si të jemi të mirë, normal dhe racional. Ne kemi nevojë për të mësuar për kurajon, guximin, vetëkontrollin, arsyen, ndërgjegjën, edukatën, kulturën, pavarësinë , qetësinë dhe lumturinë. Për të vënë këtë në praktikë, Platoni themeloi një shkollë të quajtur Akademia në Athinë, e cila lulëzoi për më shumë se 400 vjet. Athiasit shkonin atje për të mësuar asgjë më shmë, pos asaj se si të jetonin, punonin dhe vdisnin si njerëz.
Idetë e Platonit mbeten thellësisht sfiduese, provokative dhe tërheqëse. Ajo që i bashkon ato është ambicia dhe idealizmi i tyre. Ai donte që filozofia të ishte një mjet për të na ndihmuar të ndryshojmë botën dge vetvetèn tonë. Njeriun që vazhdon të frymojë, dhe frymëzojë. Albin Kurti, para se t’i ndryshojè tè tjerèt, duhët ndryshuar egon ose vetvetën e tij objektive dhe subjektive.
U mor vesh se sipas ‘heroit’ dhe personazhit ose protagonistit kryesor të Platonit-Sokratit: çdo mengjes herët, njeriu zgjohët nga gjumi ose ngritët nga shtrati si qenie ose krijesë e trefishtë. Respektivisht, mbi bazën e trinisë ose trinitetit të njohur shpirti- mendja (truri) dhe trupi i njeriut. Në këtë kontekst të suspektshëm dhe tepër dubiozë, njeriu është simbiozë ose sintezë e tre (3) botërave të ndryshme: Botës shpirtërore ose materiale, botës koshiente ose logjike si dhe botës trupore ose fizike.
Ndonëse, psikologjisë dhe filozofisë moderne ose bashkohore nuk i interesojnë aq shumë çështjet ose aspektët e ndryshme siç janë: “ç’është shpirti i njeriut?”, “a është shpirti i njeriut material apo jomaterial?”, “dual ose jodual”,”a është i vdekshëm apo i pavdekshëm?”, “në çfarë marrëdhëniesh ose raportesh është ose ndodhët me trurin (mendjen) dhe trupin, shpirti i njeriut?” dhe kështu me radhë.
Ndonëse, rreth këtyre pyetjeve ose dilemave të mesipërme, janë zhvilluar debate dhe janë bërë replikime dhe polemika të ashpra në mes idealistëve dhe materialistëve që nga antika e lashtë dhe deri më sot. Kështu, përderisa idealistët në antikë mendonin se shpirti është i ndarë nga trupi (Sokrati dhe Platoni), materialistët ishin të bindur se shpirti nuk është i ndarë nga trupi (Demokrati, Demosteni etj). Ndërkaq, Aristoteli dhe itharët e retorikës ose skolastikës së tij, asokohe ishin të bindur në ‘trininë’ ose ‘trinitetin’ e lartëcekur shpirti- truri (mendja)- shpirti i njeriut. Respektivisht, në prezencën ose ekzistencën e tre (3) botërave të ndryshme brenda qenies ose krijesës së njohur njerëzore: Botës shpirtërore ose materiale, botës koshiente ose logjike si dhe botës trupore ose fizike.
Ndërkohë që edhe sot e kësaj dite sikur mungojnë pasqyrimet, përceptimet, anticipimet dhe definicionet e plota ose të kompletuara lidhur me çështjet ose aspektët e mesipërme.

Kroatët e dëbuan Serbinë nga bregdeti Adriatik me 1992 pas luftës të përgjakshme dhe përpjekjeve njëshekullore për çlirim. Kështu e përmirësuan gabimin fatal të vitit 1918 kur u bashkuan nën mbretërinë serbo-kroate-sllovene sa nga presioni francez, aq edhe nga shpresat se do ta ruanin një pjesë të bregdetit Adriatik që ua rrezikonte Italia.

Sllovenët u shkëputën nga Serbia më herët me pak viktima. Bosnjë-Hercegovina u shpall shtet me vete pasi ushtria serbe vrau mbi 100.000 boshnjakë. Boshnjakët nuk pranojnë asnjë bashkëpunim rajonal a bashkim me Serbinë. Kanë shumë varre në mes.

Mali i Zi, e dëboi Serbinë e Rusinë nga copa e bregdetit Adriatik së voni, pa viktima e pa luftë. Fati ua deshi që ta kishin mbështetjen e Italisë e të Perëndimit, ndryshe nuk do ta dëbonin as sot e kësaj dite. NATO i shpëtoi mu si na shpëtoi neve.

Serbia e pushtoi Shqipërinë deri në Durrës me 1912-13, duke bërë masakra të papara ndaj popullatës së pambrojtur, por ushtria serbe u tërhoq kur e ndjenë kërcënimin e Austro-Hungarisë. Atëbotë serbët të vetmen dalje në det e kishin bregdetin shqiptar, sepse bregdeti kroat ishte nën Austro-Hungarinë.

Ushtria serbe (jugosllave) e pushtoi dhe e kontrolloi bregdetin shqiptar (1945-1948). Ushtria serbe vuri minat në Korfuz (1946) dhe fundosi dy destrojerë britanikë, ndërsa faji i mbeti Shqipërisë.

Sot Serbia prapë është pa dalje në det si në fillim të shekullit XX . Është e izoluar nga Perëndimi për shkak se vrau e masakroi shqiptarë të Dardanisë, është e armiqësuar me të gjitha shtetet në rajon, e urrejtur nga të gjithë popujt e Gadishullit Ilirik, sepse ushtria serbe bëri masakra e agresione territoriale ndaj tyre. S’ ka shtet në rajon të cilit Serbia nuk ia ka zhvatur një pjesë të territorit etnik, shqiptarëve u ka marr më së shumti dhe më së shumti ka vrarë e masakruar popullatë. Por çuditërisht Shqipëria është i vetmi shtet miqësor me Serbinë.

A ka kush që mund ta shpjegoj e zbërthej këtë sëmundje mendore të zyrtarëve shqiptarë ndaj Serbisë? Si shpjegohet që edhe disa analistë a militantë partiakë përpiqen ta arsyetojnë bashkimin e Shqipërisë me Serbinë, apo lejimin që Serbia të dal në detin shqiptar, meqë kroatët e malazezët ua mbyllen bregdetin e tyre?

“Bregdetin shqiptar për të cilin dikur derdhem gjak po e marrim pa luftë”, u tha i pari i serbëve kundërshtarëve të vet politik në Beograd pas takimit me kryeministrin shqiptar. Dhe serbët panë të hutuar.

Dikur serbët luftuan shumë që ta mbanin bregdetin kroat, por e humbën luftën, pastaj bënë përpjekje ta mbanin edhe bregdetin malazezë, por u iku nga dora, ndërsa do ta marrin pa shkrepur asnjë plumb bregdetin shqiptar. Në dhjetor në takimin e Durrësit, shteti shqiptar do t’ua ofrojë në pjatë detin. Varët nga serbët si e duan: në zgarë apo në furrë.    

Po shqiptarët ç’do të bëjnë? Do t’i presin me lule, do t’i brohorasin Vuçiçit sikurse u brohorisnin Mugoshës e Miladinit në kohën e Enverit. Shtetarët shqiptarë do t’i quajnë kokëderra kosovarë ata që e kundërshtojnë penetrimin e Serbisë në Shqipëri, mu sikurse i quante Enveri. Sa do të zgjas muaji i mjaltit Beograd-Tiranë?

A do ta kontrolloj prapë ushtria serbe bregdetin shqiptar? A do ta nisin shqiptarët përtej Drinit pas disa vjetësh një luftë te re për ta dëbuar Serbinë nga bregdeti Adriatik sikurse bënë  kroatët?  Jemi gjallë e shohim.

Për Dardaninë që ia nguli thikë pas shpine qeveria shqiptare, mu si dikur Tirana e Enver Hoxhës, nuk dua të shkruaj, është e kot. Dardania duhet të mbrohet vet, por më parë dardanët duhet t’i heqin nga kreu i shtetit e institucioneve veglat enveristo-marksiste të dirigjuara nga Tirana që na e morën shpirtin njëzetë vjet.

Ka zhvillime me pasoja të rrezikshme në planin strategjik dhe gjeopolitik, të cilat duhet t’i marrin në konsideratë ata që drejtojnë qeverinë dhe shtetin në Shqipëri. Ndryshimet e raporteve strategjike në shkalle europiane dhe brendaeuropiane krijojnë problematika te reja dhe shqetësuese për sigurinë dhe stabilitetin edhe në rajonin e Ballkanit Perëndimor, të cilat nuk duhet kurrsesi të neglizhohen nga vendimmarrësit tanë. Sido që të jetë puna, dy konsiderata gjeopolitike duhen pasur parasysh…

Pasi lëshoi predhën e parë strategjike në drejtim të Ballkanit Perëndimor, duke bllokuar në samitin e BE të 18 tetorit hapjen e bisedimeve të pranimit me Shqipërinë dhe me Maqedoninë e Veriut dhe procesin e zgjerimit të BE, presidenti i Francës Emanuel Makron lëshoi predhën e dytë strategjike, duke shpallur doktrinën e tij të re antiatlantike.

Në intervistën e tij të gjatë me revistën britanike “The Economist” në 7 nëntor presidenti francez parashtroi përcaktimet e tij të reja lidhur me NATO-n dhe misionin e saj, duke e quajtur NATO-n “me tru të vdekur” dhe se ai “nuk e din nëse akoma beson te Neni 5 i Traktatit të NATO-s”.

10 vjet pasi Franca u rikthye në strukturat ushtarake të NATO-s në prill të vititi 2009 pas vetëlargimit nga ato struktura për 40 vjet me rradhë në ndjekje të politikës së presidentit Sharl De Gol, shihet një përqafim i doktrinës antiatlantike goliste nga presidenti Makron.

Ai është në fazën e paraqitjes ndërkombëtare të doktrinës së tij antiatlantike dhe ende nuk ka shkuar tek hapat konkrete të distancimit organizativ francez në raportet me NATO-n. Antiatlantizmi i ri i presidentit francez ka dalë në rrethana të caktuara, nga të cilat do të veçonim disa.

Së pari, presidenti francez vlerëson se meqë kancelarja e hekurt gjermane Angela Merkel është në prag të largimit nga drejtimi i Gjermanisë, kjo do të krijojë një vakum pushteti në BE dhe në Europë, të cilin Berlini do ta ketë të vështirë ta mbushë shpejt. Pas lideres së padiskutueshme europiane Merkel BE dhe Europa do ta kenë bosh karriken e liderit dhe Emanuel Makron mendon se tani është momenti i Francës dhe i tij personal.

Natyrisht në këtë llogari strategjike dhe gjeopolitike franceze NATO del si pengesë e realizimit të këtij objektivi madhor.

Së dyti, largimi i Britanisë së Madhe nga BE ka krijuar një vakum të madh strategjik në kapacitetet ushtarake të BE, por ka larguar edhe një konkurent ushtarak për Francën. Pas Brexitit Franca mbetet tani i vetmi shtet anëtar i BE me armë bërthamore, gjë e cila vlerësohet në Paris si rast për të konfirmuar rolin udhëheqës të Francës në BE dhe në shkallë kontinenti.

Një mungesë e NATO-s e bën me jetike për BE varësinë ushtarako-strategjike nga armët bërthamore franceze.

Së treti, antiatlantizmi i ri i presidentit francez, njëlloj si ai golist, drejtohet në rradhë të parë kundër SHBA. Lëkundjet dhe problemet e çfaqura në raportet midis SHBA dhe BE në dy vitet e fundit, konsiderohen në Paris si një mundësi e mirë për shkëputjen europiane nga NATO dhe nga roli udhëheqës i SHBA në sigurinë europiane.

Përtej raporteve strategjike dhe gjeopolitike brenda shteteve të fuqishme të BE dhe atyre midis BE e SHBA, antiatlantizmi i presidentit Makron pritet të ketë efektet e veta jo pozitive edhe në rajonin e Ballkanit. Nëse veto e presidentit francez ndaj hapjes së bisedimeve të pranimit të BE me Shqipërinë dhe me Maqedoninë e Veriut bllokoi integrimin europian të tyre, platforma e tij kundër NATO-s është një lëvizje e fortë kundër integrimit të vendeve të Ballkanit Perëndimor në Aleancën Atlantike.

Duket ka një alergji shtetërore franceze ndaj orientimit dhe besimit të fortë të shteteve dhe popujve të rajonit te NATO. Këtë humor negativ e shprehu presidenti francez jo vetëm me veton ndaj Shqipërisë dhe Maqedonisë së Veriut, por e vazhdoi me skandalet diplomatike që ai shkaktoi me Bullgarinë dhe Ukrainën, kur deklaroi para disa ditësh se ai preferon më mirë emigrantët nga Afrika se sa bandat nga Bullgaria dhe nga Ukraina, si dhe me Bosnjë-Hercegovinën, kur e quajti këto ditë atë shtet “një minë xhihadiste me sahat”.

Paraqitja e NATO-s “me tru të vdekur” dhe sidomos vënia në dyshim e Nenit 5 të Traktatit themelues të NATO-s, i cili përmban detyrimin për të gjithë që një sulm ndaj një anëtari të NATO-s të konsiderohet sulm ndaj gjithë anëtarëve të NATO-s, krijon një lëvizje gjeopolitike frenuese për procesin e integrimit atlantik të shteteve të Ballkanit Perëndimor.

NATO ndodhet aktualisht në procesin e zgjerimit të saj me shtetet e Ballkanit Perëndimor, një proces në të cilin shtetet e rajonit janë përfshirë me vullnet të plotë. Qendrimet e presidentit francez kundër NATO-s janë një mesazh i keq për shtetet e rajonit, që qendrojnë në rradhë për t’u anëtarësuar në NATO dhe që vlerësojnë se NATO është një bllok i nevojshëm dhe i domosdoshëm për sigurinë, paqen dhe prosperitetin e tyre.  Janë një mesazh i keq, sepse i japin armë diplomatike, politike dhe propagandistike Rusisë, e cila është në kulmin e përpjekjeve për të sabotuar zgjerimin e NATO-s në Ballkanin Perëndimor.

Nuk qe i rastit entusiazmi i menjëhershëm, që ngjalli doktrina e re antiatlantike e presidentit francez në Moskë, ku zëdhënësja e MPJ, Maria Zakharova, brenda ditës reagoi dhe i lavdëroi si “fjalë të arta” qendrimet e Makronit kundër NATO-s.

Diplomacia ruse e ka më të lehtë tani me argumentat franceze që ta luftojë NATO-n në vendet e Ballkanit Perëndimor. Një inkurajim dhe hov të ri pritet të marrin forcat politike filoruse dhe antiperëndimore në vendet e Ballkanit Perëndimor. Pritet të kemi gjallërim të forcave politike filoruse në Mal të Zi, ku u ndërmorën edhe tentativa për grusht shteti në vitin 2016 me implikimin e shërbimit sekret rus dhe serb, që të ndalonin anëtarësimin e Malit të Zi në NATO.

Priten trazira të reja nga forcat politike filoruse në Maqedoninë e Veriut, që provokuan kriza politike e konflikte në vitin 2017 me implikimin e shërbimit sekret rus dhe serb, që të pengonin zgjidhjen çeshtjes së emrit me Greqinë, ku me marrëveshjen e Prespës iu hap rruga e anëtarësimit të vendit në NATO, që pritet të zyrtarizohet në samitin e NATO-s në dhjetor.

Devijimi antiatlantik i Francës mund ta çojë në rrugë më të gabuar rolin e diplomacisë franceze në bisedimet Kosovë-Serbi për normalizimin e marrëdhënieve midis tyre. Qëndrimet e deritanishme të diplomacisë franceze në favor të shkëmbimit të territoreve dhe hapat e saj për të përfshirë Rusinë në ndërmjetësimin e dialogut Kosovë-Serbi, pritet të intonohen në një optikë më antiantlantike, pra më larg interesave të Kosovës e më pranë interesave të Serbisë.

A mund të imagjinohet se çfarë do të kishte ndodhur në Ballkan po të mos kishte ndërhyrë NATO në Bosnjë-Hercegovinë dhe në Kosovë dhe po të mos ishte NATO si aleancë e mbrotjes së lirisë së popujve? Mjafton Ballkani për të dëshmuar domosdoshmërinë jetike të ekzistencës së NATO-s dhe të vitalitetit të saj.

Antiatlantizmi i presidentit francez pritet të inkurajojë forcat filoruse në gjithë rajonin që të intensifikojnë diversionin e tyre kundër integrimit atlantik dhe të përpiqen të shesin në rajon  alternativën e integrimit rus. Duhet t’i kishte kushtuar vëmendje Brukseli deklaratës së presidentit serb Vuçiç, i cila pas vetos franceze në BE ndaj Shqipërisë dhe Maqedonisë së Veriut deklaroi se kjo veto tregon se kemi pasur të drejtë që lidhemi me Rusinë dhe me Kinën. Pas vetos franceze në samitin e 18 tetorit, Rusia i bëri ofertë direkte, zyrtare dhe publike, shteteve të Ballkanit Perëndimor që ta braktisin BE dhe të futen në organizatën ruse të “Unionit Ekonomik Euroaziatik”, ku Serbia u fut zyrtarisht në 25 tetor 2019.

Tani pas doktrinës anti NATO të Makronit pritet të vijnë ofertat ruse për anëtarësim në aleancën ushtarake ruse të CSTO, ku Serbia është futur si shtet vëzhgues me perspektivën për anëtarësim. Anëtari serb i treshes presidenciale të Bosnjë-Hercegovinës, Milorad Dodik, i cili muajin e kaluar me porosi nga Moska bllokoi paraqitjen në NATO të “Planit të Veprimit për Anëtarësim” nga qeveria e Bosnjë-Hercegovinës, gjen tani një referencë mbështetëse franceze për kursin e tij antiatlantik dhe antiperëndimor.

Duke deklaruar se ai nuk e din akoma nëse beson te neni 5 i Traktatit themelues të NATO-s, presidenti francez i hap një dritë të gjelbër Rusisë për veprime ndërhyrëse ushtarake në vendet anëtare të  NATO-s, sidomos të atyre që kanë qenë anëtarë të Traktatit ushtarak Varshavës, të drejtuar në kohën e komunizmit nga Rusia. Akti i presidentit francez përbën një lëvizje strategjike të gabuar në rrethanat e sotme europiane, sepse nuk merr në konsideratë që Rusia është shteti që në vitin 2008 ndërmori agresion kundër Gjeorgjisë dhe në vitin 2014 agresion kundër Ukrainës dhe aneksimin e Krimesë.

Çdo strategjist dhe ushtarak din fare mirë se është pikërisht Neni 5 i Traktatit themelues të NATO-s, që ka mbajtur dhe e mban frerin e ambicjeve aneksioniste ruse në drejtim të Europës atlantike. Rusia është shteti që kërcënon pareshtur shtetet pribaltike me forcën e vet ushtarake, siç kërcënon me muskujt e vet ushtarakë edhe Ballkanin, ku zhvillon çdo vit në Serbi manovra ushtarake të forcave zbarkuese ruse dhe po sjell raketat dhe ka ngritur edhe baza ushtarake atje. Është e lehtë të imagjinohet se çfarë ndryshim planesh mund të bëhen në shtabet e Moskës, pasi një nga shtetet kryesore të NATO-s shpall me gojën e presidentit se Neni 5 nuk do të zbatohet, të paktën nga Franca.

Me doktrinën e re antiatlantike të presidentit Makron kemi një provë të hidhur se Franca nuk duket se ka interes strategjik për integrimin europian  dhe atlantik të vendeve të Ballkanit Perëndimor. Interesi strategjik i Parisit në rajonin tonë është Serbia dhe projekti serb i krijimit të “zonës së përbashkët ekonomike ballkaniko-perëndimore”, të cilin Franca e përkrah, dhe të cilin nuk dihet përse naivët ballkanikë vazhdojnë ta mashtrojnë veten duke e quajtur “mini Shengen”, kur ai nuk ka asnjë lidhje me regjimin europian të Shengenit.

Interesi strategjik i Francës mbetet Serbia, gjë që e konfirmoi vetë presidenti francez gjatë vizitës së tij në Beograd në korrik të këtij viti dhe ku e shpalli Serbinë lider të rajonit.

Antiatlantizmi i presidentit francez çfaqet si një lëvizje e gabuar strategjike dhe gjeopolitike me efekte negative edhe në rajonin e Balllkanit. Kemi një zhvillim që dëshmon se marrëdhëniet ndërkombëtare dhe aleancat janë më komplekse nga ç’i pandehim.

Janë zhvillime me pasoja të rrezikshme në planin strategjik dhe gjeopolitik, të cilat duhet t’i marrin në konsideratë ata që drejtojnë qeverinë dhe shtetin në Shqipëri. Ndryshimet e raporteve strategjike në shkalle europiane dhe brendaeuropiane krijojnë problematika te reja dhe shqetësuese për sigurinë dhe stabilitetin edhe në rajonin e Ballkanit Perëndimor, të cilat nuk duhet kurrsesi të neglizhohen nga vendimmarrësit tanë.

Sido që të jetë puna, dy konsiderata gjeopolitike duhen pasur parasysh. E para, që antiatlantizmi i presidentit francez nuk e prish dhe as e zëvëndëson dot NATO-n. Kemi një përvojë historike me antiatlantizmin e ish-presidentit De Gol, i cili nuk i siguroi dot Francës një peshë më të madhe në skakierën e fuqive të mëdha botërore me largimin nga struktura ushtarake e NATO-s. Kemi mendimi se edhe presidenti Makron vështirë se do të arrijë ambicjet e tij europiane dhe ndërkombëtare me antiatlantizmin e tij.

Konsiderata e dytë është që edhe sikur Franca, edhe sikur BE, të ikin nga NATO, Shqipëria nuk duhet të ikë kurrë nga SHBA. Nuk është emocion, por strategji gjeopolitike dhe llogaritje gjakftohtë e interesit mbarëkombëtar dhe e rrethanave, në të cilat po ecën Ballkani dhe Europa.

Psikologët e specializuar dhe kompetent në fushat e njohura të psikologjisë profesionale dhe analitike, janë të mendimit se personat ose individët e ndryshëm me koficient ose më një nivel të ultë të inteligjencës, nuk mund të jenë të suksesshëm dhe produktiv në aspektin e njohur të profesionit, karrierës, edukimit ose rrethit të gjithëmbarëshëm shoqëror ose qytetar. Por gjithashtu është dëshmuar shkencërisht se personat ose individët e mesipërm me edukatë, kulturë dhe intelegjencë të ultë, e kanë mëse të vështirë të jetojnë të lumtur ose të kënaqur me vetvetèn e tyre dhe me tè tjerèt.
Pse (përse) ndodhë kjo?
Kjo ndodhë në radhë të parë për faktin e njohur sipas të cilit: njerëzit e paditur ose jointeligjentë, e kanë një “tendencë mizore” ose “misterioze” për të gjykuar ose paragjykuar së tepërmi çdo njeri (person) si dhe çdo aspekt të jetës së tyre dhe të tjerëve. Pa e gjykuar ose studiuar asnjèherè vetvetèn e tyre. Ata rrallëherë i shohin njerezit, figurat, personalitet, ngjarjet, zhvillimët ose situatat e ndryshme shoqërore ose qytetare, ashtu siç janë. Mbase, me tone, ngjyra ose simbole të preferuara pozitive dhe optimiste. Jo. Por, ata i “studiojnë” dhe “analizojnë” ato me epshe, instikte, emocione, fobi, paranoja të ndryshme, urrejtje ose xhelozi, derisa të gjejnë diçka jo të mirë, jofunksionale, jopozitive ose jooptimiste në to.
Se këndejmi, mendimi iracional ose negativ, fobia, paranoja, urrjejta dhe xhelozia e tepërt ndaj dikujt, nganjëherë janë pengesë e madhe për shëndetin e gjithëmbarëshëm shpirtëror, emocional, mental ose psikologjik të personit ose individit. Prandaj edhe ekziston fraza ose metafora e njohur se “injoranca dhe padituria nganjëherë janë shpëtim dhe lumturi” pèr tè marrèt, horrat dhe maskarènjèt.
Standardet dhe kërkesat e tyre janë shumë të larta dhe të shumëfishta. Atyre nuk guxon kush t’ua prekë, qortojë, akuzojë, denoncojë, detektojë (deshifrojë) dhe identifikojë publikisht të metat ose sëmundjet e tyre nervore, shpirtèrore, emocionale, mentale ose psikologjike. Ata i paragjykojnë të tjerët së tepërmi dhe asnjëherë vetvetën e tyre. Ushqehën, eksitohen, satisfaktohën, gëzohen ose ndjehen shumë të lumtur dhe të kënaqur me vuajtjet, problemët dhe krizat e ndryshme të të tjerëve.
Nuk durojnë fare. Natyra, atmosfera, ambienti dhe realiteti i përgjithshëm ose i përditshëm jetèsor, shoqëror ose qytetar, shpeshherë për ta janë të mërzitshëm ose deprimues e besa madje në disa raste edhe shumë të rrezikshëm ose vdekjeprues. Nëse, ua cekë ose ua lakon dhe atakon për të keq “kosmosin” e ç’rregulluar shpirtërorë, emocional, mental ose psikologjik, xhindosën, tërbohen, eksitohen, deprimohen dhe skandalizohën keq. Bëhen si bisha ose kafshë të egra. Apo, t’i turrin ose ndërsejnë maliqët, gjegjësisht, qentë, këlyshët dhe zagarët e ndryshëm neurofren, skizofren ose oligofren si komentues ose palaço gazetash ose internetit në shqip.
《Pas një shkrimi të djeshëm të radhës në Revistën “Drini” mbi anomalitë dhe patologjitë e panumërta të shtetit dhe pushtetit kosovar, vërejta se një zagar ose qen i çartuar i Behgjet Pacollit, Hashim Thaçit, Isa Mustafës, ose Lutfi Hazirit, i quajtur Qen Maliqi, me kishte sulmuar mu në shkrimin tim ( dhe, kjo edhe në llogarinë time në facebook) për mungesë të identitetit kombtar ose nacional. Shih ti “patriotin” e “narodit jugosllavë ” të cilit sigurisht i takon Maliq Qeni së bashku me disa “qen të lartë” institucional ose politik në Kosovë. 》Nejse!
Psikologët thonë se psikopatët ose maniakët e ndryshëm depresivë, infantil dhe patologjikë, në brendinë e tyre janë bisha të egra ose satanë, ndërsa përjaahta shitën si engjëj ose profet.
Personat e paditur, stupid, nebuloz, mediokrit, mizantrop, paranoid ose jointeligjentë, nuk i njohin dhe s’i kuptojnë fare qarqet, elitat, strukturat ose superstrukturat e larta shkëncore, intelektuale, kulturore, politike, diplomatike dhë të tjera. Dhe, aq me pak ritmin, taktin, trendet, standardet, kuptimin ose domethënien e jetës, dhe nuk mund të pushojnë derisa t’i gjejnë ose “zbulojnë” shpifjet, trillët, sajimet, inskenimet, dramat, teatrotë ose gjëjrat më elementare për të sulmuar ose injoruar dikënd në emër të shefave ose padronëve të tyre. Ndërkaq, kërkojnë ose duan më shumë se sa u takon ose meritojnë, sepse kanë natyrë dhe karakter grashë(tè me falin gjinia e bukur ose polii butè qè janè me burrnore, se sa disa pederuc). Vlojnë ose ejakulojnë shpejt.
Kërkojnë të kuptohen dhe respektohen nga tjerët pa vlerat, prerogativet, afinitetët dhe meritat paraprake. Kanë “stilë” pederësh ose homoseksualësh në raport me respektin, simpatinë, idolatrinë ose dashurinë e tyre sodomiste ose gomoriste ndaj Behgjet Pacollit, Ibrahim Rugovës, Isa Mustafës, Albin Kurtit, Hashim Thaçit ose Ramush Harafinajt etj. Derdhën ose ejakulojnë shpejtë para tyre. Apo, bëhen të egër dhe tepër brutal, rixhid, violent, infantil dhe patologjik kur ua qorton ose kritikon dikush Thaçin, Pacollin, Rugovëm, Haradinajn, Veselin, Limajn etj.
Vuajnë nga problemet, sindromet ose shqetësimet e ndryshme shpirtërore, emocionale, mentale ose psikologjike. Ndërkaq, shqetësimet e ndryshme sociale ose psikologjike së bashku me simptomet ose sindromet e njohura bipolare, libidore ose inhibilitive, janë rastet ose manifestimet më të shpeshta të njerëzit me inteligjencë ose aftësi të kufizuara.
Ndërkohë që problemet e tyre akute ose permanente, pos tjerash janë ankthi, stresi, tensioni, depresioni ose komplekset e njohura të inferioritetit, maliciozitetit dhe ekzistzencialitetit të njohur edipian ose hamletian.
Ndonëse, çështjet ose aspektët e njohura të rubikonit ose grafikonit të rënies dhe ngritjes së inovacionit, kreativitetit ose “prodhimtarisë” së përgjithshme intelektuale ose intelegjente në Kosovë, janë të varura dhe të ndikuara nga shumë indikator, predikator dhe faktor të brendshëm dhe të jashtëm. Jetën ose botën e njohur shkencore, intelektule, profesionale ose intelegjente, gjithëmonë e dominojnë ose karakterizojnë tensionet ose ashpërsimet e vazhdueshme ose permanente të marëdhënieve dhe raportëve të gjithëmbarshme kontradiktore dhe polarizuese në mes blloqëve ose taborrëve rivale dhe antagoniste me njëra tjetrën. Mbase, acarimi, ashpersimi dhe tensionimi permanent i qëndrimëve, pikëpamjve dhe konceptëve të betonuara, detronizuara, fortifikuara ose çimentuara nepër trashe, rrogoze ose istikame të ndryshme tribale, provincialiste, familjare, gjenealogjike, etnike, getare, kulturore, partiake, rajonale, krahinore, konceptuale, ideologjike dhe të tjera të cilat sigurisht se reflektohen ose interferohën drejtëpërdrejtë ose në forma dhe profile të ndryshme eskterne ose eksplikative edhe në gjendjën ose botën e brendshme shpirtërore, emocionale, mentale dhe psikofizike të personit ose individit. Dhe, kjo me tendenca të hetueshme ose tepër transparente për t´u shfaqur ose manifestuar dikur me vonë në formë krizash të rënda akute ose kronike me pasoja të paparashikuara për personin ose individin e paditur ose jointelegjentë.
Në ambiente, atmosfera ose situata të rënda krizash, tensionësh ose acarimësh të ndryshme akute ose kronike, edhe intelegjenca e kombit, respektivisht, elitat ose superstrukturat e larta shkencore, intelektuale, kulturore, politike dhe të tjera, shpeshherë tremben ose ngelin pa fjalë-përballë mediokritetëve ose antivlerave të ndryshme. Aty janë edhe njerëzit e fortë të shtetit dhe pushtetit që kanë ndikime, influenca, reflektime ose interferime të fuqishme në qarqët, strukturat, superstrukturat ose elitat e ndryshme shkencore, intelektuale, kulturore dhe të tja. Sidomos në rrjetët, degëzimët, rrethet (qarqet), proviniencat ose reminishencat e ndryshme vicioze ose biocenoze të bisnesit dhe interesit të përbashkët që e bëjnë akoma më të vështirë jetën dhe botën e njerëzve të paditur ose jointelegjentë.Këtu zatën ndodhën të fshehura ose maskuara edhe “sekretët” e ndryshme të dihotomisë së zorshme ndarëse ose identifikuese në mes gjenialitetit, budallallëkut, paranojës, skizofrenisë, psikopatologjisë dhe kështu me radhë. Mbase, në egot, alteregot, antiegot ose superegot e ndryshme iracionale ose negative të personit ose individit.

Bernd Borchardt është një diplomat kariere.

Ai është ekspert i Ballkanit, ka punuar gjatë në Shqipëri dhe Kosovë, në Kosovë si shef i Misionit të OSBE-së, në Shqipëri, në fillim si Ambasador i Gjermanisë dhe prej disa vitesh shef i misionit të OSBE-së.

Është njohës i thellë i realiteteve shqiptare, i politikanëve, i degradimit të sistemit politik, i uzurpimit të shtetit nga një dorë, që e ka kthyer Shqipërinë në një gati – Failed state –

Shqipëria ka tipare që i ngjan një Republike Banane, Rogue state, shtet mafioz.

Shqipëria po përballet me varfëri ekstreme,  me erozion demografik, me largim masiv të popullësisë, me ikje të trurit, brain drain,

pasi shteti i Edi Ramës është i kapur në çdo qelizë;

shteti i së drejtës është i varrosur, nuk ka treg të lirë pune, nuk ka drejtësi, nuk ka shtyp të lirë dhe tashmë nuk ka as shpresë.

E gjithë kjo katrahurë ka ndodhur nën hundët tuaja Bernd Borchardt!

Pra të Perëndimit! Sepse ju si Bernd Borchardt përfaqësoni Perëndimin.

Tani Perëndimi, që identifikohet me ju Bernd Borchardt, i ngre gishtin e mesit shqiptarëve!

Perëndimi trajton si homolog një kryeministër monstër, ndërsa popullin shqiptar e trajton si popull të dorës së dytë!

Gishti juaj i ngritur ndaj popullit protestues të Astirit flet për raportin tuaj që keni ndaj shqiptarëve!

Por unë nuk besoj se këtë xhest ju e bëtë me urdhër të OSBE-së!

E mjerisht, gishti juaj konfondohet me atë të OSBE-së!

Sepse ju nuk jeni thjesht qytetari Bernd Borchardt, ju jeni ambasadori i OSBE-së!

Dhe kjo është puna!

Në një moment lodhje, humbje të humorit, ju bëtë xhestin që jua ktheu në zero gjithë atë karierë diplomatike!

Tani sa herë shfaqeni nëpër ekranë, shqiptarët ju shajnë, por shajnë edhe OSBE-në që përfaqësohet nga diplomatë të cilët nuk kanë autokontroll!

Ju tani dukeni sikur ju ka nxjerrë nga hunda e kryeministri despot,  ju tani ngjani me një diplomat “made in Edi Rama”, keni atë format si të diplomatëve të tij, bij persekutorësh, sharllatanë, horra.

Para disa kohësh, ju kujtohet, kur Edi Rama tha publikisht “what a fuck”!

Edhe ju me stilin e “shefit tuaj” i treguat gishtin e mesit shqiptarëve të rraspakitur nga mafie qeverisja!

Turp Bernd Borchardt!

Dogjët veten tuaj! E dogjët veten tuaj si diplomat gjerman, e dogjët veten tuaj edhe si diplomat i OSBE-së!

E dogjët veten tuaj edhe si Bernd Borchardt!

Shqiptarët nuk ju kanë pikë faji.

Ju kujtohet një gol që ka bërë Maradona me dorë, që u quajt gol i bërë me dorën e Zotit,

ju bëtë autogol, po me dorën e Zotit!

Shenjë e drejtësisë supreme!

Ju i shkelët të gjitha standartet e një diplomati kariere dhe shefat e OSBE-së nuk ju kanë pushuar ende nga puna!

Pasi kur një diplomat kariere bën xheste të tilla rrugaçësh,

në OSBE duhet të ketë rregullore, që këta diplomatë duhet t’i shkarkojë nga funksionet!

Ka apo nuk ka?!

Natyrisht që ka, por OSBE-ja nuk ushtron detyrimet ligjore, edhe kur një zyrtar i saj i lartë shkel etikën e diplomatit, OSBE-ja mbyll sytë!

OSBE-ja le t’i mbyllë sytë, ne shqiptarët nuk i mbyllim!

Prandaj kërkoju ndjesë gjithë shqiptarëve dhe dorëhiqu Bernd Borchardt!

PS Si qytetar gjerman që jeni, nuk desha ta shkruaja këtë shkrim, por duke parë se ju tregoni mungesë respekti jo vetëm ndaj vetes tuaj, por edhe ndaj Gjermanisë, tek e cila shqiptarët shohin aleatin dhe shpresën, u detyrova!

Sot, në përkujtimin e 17 nëntorit, ditës kur nën armët e “çlirimtarëve” humbën jetën disa dhjetëra qytetarë të pafajshëm të Tiranës, e çmova të nevojshme dhënien e disa përkufizimeve mbi Luftën e Dytë Botërore në trevat shqiptare.

I gjithë harku kohor i viteve (1939-1946) përbën një thyerje dhe një sekuencë historike, të ndarë nga dy pragje fragmentimi politiko-ushtarak, për Europën, Ballkanin dhe Shqipërinë, pas të cilave kemi përmbysje të thella, që shoqërohen me prishje të qëndrueshmërisë pararendëse. Shpjegimi i historisë së LDB në Shqipëri, bazohet mbi faktorët përcaktues funksionalë të një plani shumë më të gjerë. Kjo do të thotë se ngjarjet e luftës nuk mund të shpjegohen si zhvillime të izoluara të brendshme shqiptare, jashtë periudhës europiane të Luftës së Dytë Botërore dhe ndarjes në dy blloqe pas saj, por para së gjithash, si pjesë e një procesi shumë më të shtrirë europian, pjesë e ndryshimeve që ndodhën në Europë në kohën e aventurës fashiste dhe komuniste, që prodhoi Luftën e Dytë Botërore dhe balancën e re të fuqive pas saj.

Parakushtet e pushtimit fashist të Shqipërisë, rrëshqitja dhe përkulja graduale, që pësoi regjimi i Zogut ndaj Italisë fashiste, nuk mund të shërbejnë si shpjegim i plotë pa kuptuar kontekstin e gjerë të marrëdhënieve ndërkombëtare të krijuara në atë kohë në Mesdheun Lindor, ndërmjet Italisë Fashiste dhe Mbretërisë së Bashkuar, paktin mes këtyre dy fuqive dhe pa kuptuar tipet e marrëdhënieve të aleancës dhe xhelozive të krijuara ndërmjet dy fuqive fashiste, me qendër në Romë dhe në Berlin. E njëjta gjë mund të thuhet edhe për strukturën e fitores së partizanëve komunistë, që vendosën diktaturën e tyre të plotë, në harkun kohor të periudhës (17 nëntor 1944 – 11 janar 1946).

Çlirimi i Shqipërisë u bë një simbol për historiografinë komuniste dhe për politikën e PKSH-së. Por kjo ngjarje ka qenë produkt i një numri faktorësh, kryesisht të jashtëm dhe më pak të brendshëm, si: tërheqja e paracaktuar e trupave gjermane, balanca e vendosur ndërmjet fuqive aleate me marrëveshjen e përqindjeve dhe mungesa e një interesi të drejtpërdrejtë britanik dhe amerikan në këtë kohë për këtë vend, indiferencë që dogji mundësinë e një zbarkimi në bregdetin adriatiko-jonian të Shqipërisë; ndikimi i fuqishëm i interesave komuniste jugosllave për kontrollin e Tiranës së pas Luftës së Dytë Botërore për të eliminuar e varrosur çështjen e vështirë nacionale- shqiptare në Serbi, në Mal të Zi dhe në Maqedoni; raportet e veçanta britaniko-helene, që zhvendosën vëmendjen e Londrës zyrtare në situatën shumë të ndërlikuar të Luftës Civile në atë vend, që u përplas me një forcë të paparë edhe mbi minoritetin shqiptar të Epirit të Jugut, e posaçërisht të Thesprotisë; mosnjohja e Mbretit Zog dhe legitimitetit të kthimit të tij në Shqipëri nga ana e britanikëve, mungesa e një qeverie shqiptare jo komuniste në mërgim dhe përçarja e thellë në planin e brendshëm të forcave politike të Shqipërisë tradicionaliste; mungesa e një orientimi të ftilluar të klasës së vjetër politike në rrethanat shumë të ndërlikuara të tërheqjes gjermane nga Shqipëria dhe Ballkani; demaskimi që pësuan një pjesë e forcave politike shqiptare nga bashkëpunimi me humbësin e luftës, etj.

Diagnoza e strukturave mundëson më pas arritjen e një konkluzioni shumë të rëndësishëm, se Lufta e Dytë Botërore solli një shndërrim afatgjatë strukturor të shtetit shqiptar, të shoqërisë shqiptare, ekonomisë, elitës drejtuese të vendit, solli ndalimin e rrjedhës së zhvillimit përparimtar të shoqërisë dhe çështjes kombëtare, e cila u përfshi në kanalet më antishqiptare të mundshme.

Duke u bazuar në modele të ngjashme, në shpjegimin e LDB në Shqipëri kam mbrojtur tezën se rrjedhojat e Luftë së Dytë Botërore shënuan një thyerje prapësuese në zhvillimin normal të shoqërisë shqiptare në raport me linjat politike, ekonomike, sociale, kulturore të përcaktuara nga etërit e shtetformimit, thyerje që u reflektua dhe u përjetua në komunitetet përbërëse të kombit dhe në qarqet elitare, me pozicionime jo të qëndrueshme.

Këto pozicionime u orientuan në mënyrë të vetvetishme drejt njërit ose më shumë prej këtyre elementeve pesë-valentë, sipas rrethanave personale të gjykimit ose të rastësisë: Akomodim, Bashkëpunim, Rezistencë Nacional-Çlirimtare, Luftë Civile dhe Uzurpim Bolshevik të Pushtetit. Kjo do të thotë që: për të mbijetuar në Shqipërinë e dobët dhe të nënshtruar të asaj kohe, një individ, një grup shoqëror, një fis, një familje, një krahinë e Shqipërisë, do të duhej të përqafonte dhe të rreshtohej në njërin nga qëndrimet e mësipërme, dhe më së shumti, në tre nga ato qëndrime: 1. të Akomodohej në paanësi,2. të bashkohej me Rezistencën, ose 3. të bëhej pjesë e Uzurpatorëve bolshevikë të pushtetit në nëntor 1944.

Kolaboracionizmi më rezulton të ketë qenë një fenomen i reduktuar dhe i kufizuar brenda shoqërisë shqiptare dhe i pangjashëm me modelin më tipik, që u ndesh në rastet e vendeve të tjera të Ballkanit dhe Europës. Kolaboracionizmi ka qenë më së shumti një dorëzim dhe përpjekje për të shmangur përplasjen e pushtimit mbi popullin e një shteti ende të paformësuar. Ndërsa bashkëpunimi i elitave të “Tokave të Lirueme” me pushtuesit, mund të konsiderohet pa mëdyshje, një pozicionim politik i ardhur prej nevojës së ringjalljes kombëtare dhe bashkimit shtetëror në kufijtë etnikë.

Ky impostim teorik dikton periodizimin e madh të ndryshëm të historisë në periudhën nga 7 prilli i vitit 1939 deri me 2 dhjetor të vitit 1945, të periodizimeve të ndërmjetme, dhe shtron nevojën e konceptualizimit të akomodimit, të luftës civile dhe të uzurpimit komunist të pushtetit.

Ky konceptualizim lë tërësisht mënjanë përkufizimet dhe datat e marra si referencë nga historiografia komuniste. Kështu, krahas koncepteve tradicionale të mirënjohura të Rezistencës/Luftës Nacional-Çlirimtare dhe të Kolaboracionizmit është e nevojshme të zhvillohet konceptet e: (a) Akomodimit, për ta diferencuar nga Kolaboracionizmi në përmbajtje; (b) Luftës Civile, që ka bashkëshoqëruar dhe shpeshherë ka mbisunduar mbi Luftën Nacional – Çlirimtare; (c) “Banditizmit Revolucionar”, që shpjegon përzjerjen e elementëve radikalë, injorantë dhe kriminalë në procesin liridashës; (d) Uzurpimit të Pushtetit dhe vendosjes së regjimit të terrorit. Pa i trajtuar këto koncepte, nuk mund të kuptohen proceset, që shoqëruan thyerjen e rrjedhës normale historike të Shqipërisë dhe “Tokave të saj të Lirueme” në vitet e LDB.

Kështu, fenomenet e periudhës Luftës në Shqipëri duhet të analizohen në tre kohë në aspektin politik, institucional, shoqërorë dhe territorial me të cilat u ballafaqua “Shqipëria e Vjetër” dhe “Tokat e Lirueme” në vitin 1941 deri në prill 1945.

2019. Pushtimi i Shqipërisë nga Italia fashiste solli shkatërrimin e strukturës së brendshme konstitucionale, prapësimin e statusit ndërkombëtar të vendit, ndërprerjen e evolucionit të një nacioni me lindje të ndërlikuar shtetërore dhe ngjizje të vështirë identitare, për shkak të veçorive religjioze, trashëgimisë jo të largët otomane, botëkuptimeve të posaçme që kishte bota shqiptare në Gegëni dhe Toskëri, në qytetet kryesore të vendit, të formësuara tashmë si civitas dhe zonave fshatare, fushore dhe malore në jug, në Shqipërinë Malore Lindore, Mirditën e kapedanëve dhe fiset malore të Alpeve: Dukagjin, Malësinë e Madhe dhe Malësinë e Gjakovës. Pavarësisht konservatorizmit dhe autoritarizmit, që kishte mbartur Mbretnia Shqiptare e Mbretit Zog, vendi kishte arritur të ndërtonte bashkësinë shtetërore, kishte sendërtuar një rend juridik, politik, shoqëror, arsimor, kulturor me prirje të qarta europianizuese dhe kishte arritur të formësonte një traditë albanianiste dhe shekullare, që respektonte, përveçse rrethit të ngushtë të Mbretit, edhe një rreth vlerash tradite dhe hierarkinë intelektuale. Pushtimi fashist italian i Shqipërisë shkaktoi një tronditje të këtij tradicioni shtetëror dhe shoqëror, të domosdoshëm për përforcimin e ngjizjes shtetërore dhe nacionale të kombit. Ky moment i veçantë historik, ndau linjën që mbante të bashkuar fijet e zhvillimit, të emancipimit europianizues dhe përparimit, qoftë edhe të ngadalshëm, të kombit shqiptar. Ishte një vazhdimësi e vetëdijshme dhe e ndërgjegjshme, pavarësisht se forcat liberale dhe demokratike, me veshje të qartë perëndimore, synonin një stabilizim më të shpejtë të lirive të plota, të ngjashme me demokracitë perëndimore dhe zhvendosjen nga drejtimi të një kaste me prejardhje otomane, që nuk shqitej lehtësisht nga komanda e punëve shtetërore. Kjo ka qenë pika e fërkimit dhe e opozicionit të tyre ndaj regjimit të Zogut. Zgjedhja që bënë këto forca për heqjen e pengesës së tyre që kishte emrin, Mbreti Zog (të cilin madje nuk e konsideronin legjitim, për shkak të mënyres se si ai e ndërtoi pushtetin mbretëror duke zhvendosur Mbretin Wied), duke iu bashkëngjitur në proces synimeve imperialiste dhe fashiste të Musolinit, shënon një përzgjedhje të gabuar të linjës politike, që i përfshiu ata fillimisht në një njollosje, dhe më pas në një alibi permanente trathëtie, nga ana e komunistëve dhe nga historiografia zyrtare, që ata prodhuan dhe mbajtën në këmbë për një gjysëm shekulli deri sot më 2019. Pushtimi fashist i Shqipërisë e futi vendin në një spirale trazirash, që do të shkatërronte në mënyrë të pakthyeshme të ardhmen e një kombi të vogël që ishte ende në përforcim strukturor. Pas 6 muaj lufte mes Italisë me Greqinë në territorin shqiptar, në muajin prill 1941 Mbretëria Shqiptare, si vend në kurorën e bashkuar, pësoi një rikompozim territorial shtetëror pas dezintegrimit të Jugosllavisë dhe Greqisë, por qeveria e Tiranës, e dobët në fillesë, e varur nga politika e Romës, nuk arriti dot të ushtrojë një integritet real shtetëror dhe administrativ në këtë pjesë të trojeve shqiptare të ri-integruara në Shqipërinë e Vërtetë. Lufta Italo-Greke, pavarësisht se solli krijimin e Shqipërisë së Madhe, ndryshoi për të keq fatin ushtarak të Italisë dhe çoi në përfundimin tragjik të 8 shtatorit 1943. Edhe rikompozimi i Shqipërisë në kufijtë përgjithësisht nacionalë në prill të vitit 1941 nga ana e fuqive të Bllokut Qendror nuk ka qenë një sipërmarrje e lehtë për strukturën qeverisëse të Tiranës, ende të pakonsoliduara për muaj të tërë të pushtimit italian. Strukturat qeverisë kanë depërtuar më vështirësi, ndërsa ato ushtarake janë mbajtur në këmbë falë ushtrisë italiane dhe forcave nacionaliste- vullnetare, të lidhura mes vetes për arsye fisnore dhe bajraktariste, ndërkohë që proceset e unifikimit ekonomiko-financiar janë shoqëruar me sforcot e veta të mëdha. Pushtimi italian është karakterizuar nga kriza të pandërprera, politike dhe qeverisëse dhe nga rritja e pandalshme e lëvizjes së rezistencës, që ka ardhur jo vetëm nga LNÇ-ja, por edhe nga BK dhe Nacionalistët e tjerë: vëllezërit Kryeziu, Abaz Kupi, Muharrem Bajraktari, Mehmet Aliu etj.. Në vitin e fundit të pushtimit kemi një përpjekje të dëshpëruar për korrigjim politikash, për një autonomi më të madhe shtetërore të entitetit shqiptar brenda perandorisë, që shoqërohet edhe me ndërrimin e kavalierëve të politikës italiane në Shqipëri (ardhja në krye të Mëkëmbësisë së Alberto Parianit). Por fati i pushtimit italian të Shqipërisë ishte tanimë i përcaktuar nga ndërhyrja ushtarake perëndimore dhe kapitullimi i 8 shtatorit 1943, ishte rrjedhim logjik i saj. Shqipëria priste fatin e vet.
2020. Periudha e dytë është koha e pushtimit gjerman të Shqipërisë: një rast i veçantë i okupacionit ushtarak dhe i një lirie sjelljeje të organizmave qeveritarë vendas, në të gjitha aspektet, me përjashtim të sigurisë publike, ku detyrat shtetërore ndërthureshin me misionin e një ushtrie të huaj, e cila ishte në një numër krejtësisht të reduktuar krahasuar me ushtrinë pushtuese italiane, të periudhës paraprirëse. Ishte një përpjekje utopike e forcave nacionaliste për rivendosjen e legalitetit konstitucional të 1 shtatorit të vitit 1928, gjegjësisht të Mbretërisë Shqiptare, tashmë me një Regjencë tranzitive në vend të Mbretit, i cili nuk kishte abdikuar; një elitë e re drejtuese, e përzgjedhur me dorën e njohësit më të mirë gjerman të botës shqiptare të kohës (Majorit Shajger), nga pikëpamja e kapaciteteve intelektuale dhe forcës së patriotizmit; në vijim, një elitë, e cila do të shkatërrohej brenda pak muajve, nga pikëpamja e potencialeve shërbenjëse ndaj vendit. Ishte pjesa e fundit e elitës shtetformuese, që ra në kurthin e ngritur nga nazistët në njërën anë dhe komunistët në anën tjetër. Misioni stabilizues i rendit politik, rikthimi i pavarësisë, rikompozimi i elitës drejtuese politike, qetësimi i vendit, mbajtja e Shqipërisë në kufijtë e vet natyralë, rezultoi një operacion politik dhe administrativ i pamundur, deri diku naiv, jo realist, për shkak të rrethanave të startit dhe vijimit të punës rindërtimore, për shkak të një lufte botërore me ekuilibra që ndryshonin jashtë Shqipërisë, për shkak të “kurthit” të krijuar nga nazistët gjermanë dhe komunistët në përplasjen e tyre në vend dhe rajon.

Përpjekja utopike e forcave nacionaliste, në vjeshtën e vitit 1943, për rivendosjen e Legalitetit më datën 1 shtator 1928 rezultoi e pamundur, naive, jo realiste, nën “kurthin” e krijuar edhe nga komunistët shqiptarë, të dirigjuar nga emisarët e Mareshallit Tito dhe Enver Hoxha. Përfundimi i Luftës së Dytë Botërore për Shqipërinë solli jo vetëm mbarimin e shpresave të publikut për kthimin e legalitetit konstitucional pararëndës dhe rendit të normalitetit të vendit, por edhe shkatërrimin në mënyrë të pakthyeshme të rendit social, hierarkisë shoqërore, disbalancimin politik ndërkrahinor për shkak të mbivendosjes së dhunshme të brigadave partizane nga Shqipëria e Jugut, në Veri të vendit. Kjo kthesë, solli shkatërrimin e vlerave kulturore, që qendrat urbane të spikatura të Shqipërisë kishin ndërtuar në disa dekada; solli shkatërrimin e Shqipërisë së Veriut dhe kryeqendrave të saj: Shkodra, Tirana, Durrësi, Gjakova, Prizreni dhe zonave të qeverisura me një autonomi të pashpallur, si: Mirdita, Dukagjini, Malësia në përgjithësi. Së bashku me ato u rrënuan në mënyrë të pakthyeshme institucionet e lirisë, të konstitucionalizmit, të pluralizmit politik, e drejta zakonore, institucionet religjioze dhe e gjithë klasa e elitës intelektuale dhe shtresa e mesme e vendit. Ky proces regresist e shndërroi Shqipërinë në një njollë të madhe të varfërisë dhe prapambetjes për 7 dekada me radhë në Europë, produkt i datës simbolike, 29 nëntor 1944, gjegjësisht datë e vendosjes së Diktaturës së Terrorit Komunist. Teorikisht, kjo datë duhej të ishte data simbolike e lirisë për të gjithë shqiptarët dhe e rikompozimit të shtetit, por në të vërtetë, nuk u bë kurrë e tillë. Përndryshe, nëntori 1944 është një muaj i zi i historisë kombëtare, për shkak të masakrave të hapura të “çlirimtarëve”.

Këtu është vendi për të dhënë disa konsiderata për Luftën Civile në vend: Pyetja që shtrohet është: A ishte lufta civile tipari përcaktues i segmentit kohor të periudhës së viteve (1943-1944)?

Sipas mendimit tim, ka qenë tipar i rëndësishëm bashkëshoqërues i luftës çlirimtare në harkun kohor të muajve dhjetor 1943 deri në fund të vitit 1944, d.m.th. gjatë gjithë segmentit kohor të pushtimit gjerman të Shqipërisë, procesit të ballafaqimit të UNÇSH dhe tërheqjes strategjike së trupave gjermane, përmes Shqipërisë nga jugu i Ballkanit drejt tokave të ish- Jugosllavisë. PKSH nën udhëzimin e drejtpëdrejtë të delegatëve komunistë jugosllavë, prishi njësinë përbashkuese dhe gjithpërfshirëse të LNÇ/FNÇ dhe e shndërroi atë, në fund të verës së vitit 1943, në rrethanat e kolapsit italian, nga një organizëm i bashkimit mes shqiptarëve në luftën për përballimin e sfidës së mbijetesës në Luftën e Dytë Botërore, në një organizëm politik e ushtarak të majtizmit ekstrem, që eliminoi njësueshmërinë e krahëve antifashistë të shoqërisë shqiptare.

Rezultati final i Luftës Civile përcaktoi rendin politik, social dhe ekonomik, si edhe mbizotërimin e njëanshëm krahinor në qendrën politikbërëse, që komunistët i vendosën Shqipërisë pas marrjes së pushtetit, pas shtypjes së rezistencës së Shqipërisë së Veriut dhe pas lejimit të kalimit të “Tokave të Lirueme”, në Lindje, Verilindje dhe Veriperëndim, në shtetin jugosllav

III. Periudha e fundit e luftës në Shqipëri fillon nga 17/29 nëntori 1944 dhe vijon deri në “ligjësimin” e Diktaturës së Terrorit Komunist më, 2 dhjetor 1945/11 janar 1946. Vjeshta e vitit 1944 është koha e rënies së përshpejtuar të elitës drejtuese tradicionale të vendit nën goditjen e armëve të UNÇSH-së dhe në rrethanat e precipitimit të kaosit në vend. Periudha pas 17/29 nëntorit të vitit 1944 është koha kur u krye spastrimi i pjesës, joaktive politikisht, të elitës që jetoi mbasi duhej jetuar në kohë, asaj që u akomodua, por edhe asaj që nuk u përzier me asnjërën palë, gjatë ballafaqimit civil. Përfundimi i Luftës së Dytë Botërore për Shqipërinë, d.m.th. çlirimi i vendit, rënia e qeverisë së patriotëve të etiketuar si “ tradhtarë” të Tiranës, solli përfundimin e shpresave të publikut për kthimin e legalitetit konstitucional pararëndës nën Mbretin Zog dhe rendit të normalitetit në vend. Ndodhi shkatërrimi në mënyrë të pakthyeshme i rendit social, i hierarkisë shoqërore, disbalancimi politik ndërkrahinor i udhëheqësisë; ndodhi shkatërrimi i menjëhershëm i komuniteteve të lira qytetare dhe së bashku me ato, edhe i vlerave kulturore që qendrat urbane më të spikatura të Shqipërisë kishin ndërtuar me dekada. Ndodhi procesi i shkatërrimit të shoqërisë, i rendit politik tradicional, i instituteve tradicionale të arsimit, të kulturës, të jetës komunitare të popullsisë së Shqipërisë dhe posaçërisht të Shqipërisë së Veriut dhe kryeqendrave të saj: të Shkodrës, Tiranës, Durrësit, Gjakovës dhe Prizrenit. Këto dy qendra të fundit, së bashku me “Tokat e Lirueme” në vitin 1941 iu kaluan sërish Jugosllavisë me ndihmën politike dhe ushtarake, gjegjësisht të PKSH-së dhe Divizioneve V dhe VI të UNÇSH-së. Ndodhi ndërhyrja e armatosura e partizanëve në zonat e papushtuara ndonjëherë, si në Mirditë, në Dukagjin, në Dibër, Malësi, Has, Lumë, Malësi e Gjakovës etj. Së bashku me këtë invadim ndodhi rrënimi në mënyrë të pakthyeshme i institucioneve tradicionale të një shoqërie, që ishte mësuar të ecte me ritme të ngadalta drejt progresit, por edhe i institucioneve të lirisë, të drejtës zakonore, të pluralizmit të shoqërisë, i institucioneve religjioze dhe i gjithë klasës intelektuale dhe të mesme të vendit. Ky proces regresist do ta shndërrojë Shqipërinë në vendin, që në hartën e Europës të prezantohet si një njollë e madhe për shkak të varfërisë ekstreme dhe të prapambetjes për shtatë dekada me radhë.

Ky është leximi im i historisë së Luftës së Dytë Botërore në Shqipëri, pas një punë intensive 10-vjeçare, bazuar mbi disa dhjetëra mijëra faqe dokumentacion nga burime të ndryshme arkivore. Dëshmia ime i drejtohet qytetarëve të lirë të këtij vendi, që janë të predispozuar të mësojnë të vërtetën historike të këtij vendi dhe para së gjithash, brezit të ri të Shqipërisë çliruar nga prangat e propagandës neo-komuniste.

Serbi Vladan Gjorgjeviq në librin e tij “Shqiptarët dhe fuqitë e mëdha” (të përkthyer e komentuar nga Mustafa Kruja) shpreh urrejtje prej të sëmuri ndaj shqiptarëve në përgjithësi e shqiptarëve katolikë në veçanti. Me 1913 ai e kërkon lejen e Fuqive të Mëdha që ushtria serbe t’i zhduk shqiptarët nga faqja e dheut si “racë inferiore me bisht”.

Piro Prifti një Vladan xhuxh nga krahina shqiptare me kryeqytet Tiranën, e ngushton fokusin e urrejtjes së tij. Ai tërbohet pse “kosovarët” janë kundër bashkimit të Serbisë me Shqipërinë, pse ata nuk e bënë aleatë Serbinë sikurse Enver hoxha dikur, pse e lidhën fatin me Gjermaninë e Italinë,  prandaj nuk i kursen me fyerje, përpjekje për denigrim e shpifje.  Për dallim nga V. Gjorgjeviqi, Piro nuk e thotë kanë bisht a s’kanë bisht shqiptarët e Dardanisë, por për të tjerat nuk i kursen. Gjithashtu nuk e kuptova ç’pati portali “Revista Drini” që ia botoi këtë pamflet antishqiptar, që të rrëqeth.

Në reagimin e parë i shkrova: ” Piro Prifti ke aq shumë pasaktësi, ligësi, dashakeqësi e shpifje në shkrimin tuaj sa me tmerron. Nuk kam lexuar në asnjë shkrim të ndonjë serbi, madje as te Garashanini aq shume gënjeshtra se sa qe shkruani ju për shqiptarët e Dardanisë. Paqja qoftë me juve, Piro.”

Në nderim shtetit dhe kombit që kanë dhënë dhe kontribuuar aq shumë për ne shqiptarët:

Kroatët, kultura dhe historia e tyre

Të shumëta dhe të shumëfishta janë angazhimët dhe kontributët e jashtëzakonshme kolosale dhe titanike të shtetit dhe kombit të dashur kroat për Kosovën dhe shqiptarët në përgjithësi. Sidomos ato të shkencës dhe kulturës së shquar kroate për historinë dhe kulturën shqiptare. Gjithashtu të shumëta dhe të shumëfishta janë lidhjet e ndryshme historike, shpirtërore, kulturore, historike, politike, ushtarake dhe të tjera në mrs shqiptarëve dhe kroatëve të cilat datojnë herët. Që nga etapat ose periudhat e ndryshme të Ilirisë ose Romës së Lashtë-Antike dhe deri me sot.
Se këndejmi që nga Antika e largët dhe deri me sot, në kohërat dhe hapësirat e ndryshme të Dalmacisë, Istrës, Kvarnerit, Neretvës, Banisë, Baranjes, Zagorjes, Mexhimurjes, Sllavonisë, Vojvodinës Perëndimore, Posavinës dhe kështu me radhë, kanë lulëzuar dhe shkëlqyer kultura dhe civilizimi i njohur kroat dhe aty këtu edhe ai ilirë. Sidomos në Dalmaci, Istër, Kvarner ose në Luginën e Neretvës (Mostar, Grude, Çaplin dhe qendra tjera të Herceg Bosnjes) ku thuhet se kanë jetuar dikur fiset e njojura ilire të dalmatëve, istrëve (istrianëve), dokletatëve, adiejve, ditijonëve, desidiatëve, enkelejve etj.
Për me tepër ndërkaq, riviera e njohur e Adriatikut se bashku me klimen, reliefin ose konfiguracionin gjeografik (kujto bukuritë e njohura tokësore ose natyrore të Kroacisë): Si duket kanë ndikur aq shumë në kthjelltësinë e mendjes, respektivisht në shkëlqimin ose brilancën e njohur shkencore, intelektuale dhe kulturore të shumë shumë mendjendriturve, shkenctarëve, eruditëve, intelektualëve ose kulturologëve të shquar kroat që kanë lënë gjurmë të thella dhe të pashlyera në mozaikun ose panoramën e gjithëmbarëshme shkencore, intelektuale, fetare dhe kulturore të kontinentit të vjetër evropian dhe shumë më largë.
Ndryshe nga kjo, Kroacia ishte Republika më e pasur dhe më e zhvilluar në domenin (kontekstin) e përgjithshëm shkencor, kulturorë, akademik, industrial dhe ekonomik në ish Jugosllavi. Mbi 4O % të industrisë, teknologjisë dhe “ekonomisë së përbashkët jugosllave” asokohe ndodhësin në Kroaci.
Në Kroaci lindën ose u themeluan dikur edhe Levizjet e njohura liridashëse, patriotike ose independentiste si “Ilirksi Preporod” ( Rilindja Ilire), “Ilirski Pokret” (Levizja Ilire), “Nova Ilirija” (Iliria e Re) dhe levizje të tjera të udhëhequra nga intelektual, kulturolog dhe patriot të shquar krost si Juraj Krizhaniç, Franjo Supilo, Ante Starçeviç dhe të tjerë.
Zagrebi dhe Kroacia dikur në ish Jugosllavi, kanë qenë edhe epiqëndra ose stacioni më i rëndësishëm ose kryesor i lidhjes së shqiptarëve të Kosovës dhe hapësirave tjera shqiptare me Evropën ose Perëndimin. Ndërkohë që shteti dhe populli( kombi) i njohur kroat, ne shqiptarëve gjithëmonë na janë gjendur pranë kur e kishim mëse vështiri dhe kur kishim nevojë. Në Zagreb jetojnë, punojnë, studiojnë dhe krijojnë edhe shumë shqiptar së bashku me sivëllezërit e tyre kroat.
Sidoqoftë, shteti dhe populli (kombi) sivëlla i Kroacisë, kanë ngritur si të thuash permendore ose lapidar të përhershëm në shpirtin dhe kujtesën e përgjithshme historike dhe patriotike të shqiptarëve të Kosovës dhe gjithandej.

Dhe, Zagrebi, apo metropola e shkëlqyer e Kroacisë:

Me afro 1OOO vite traditë dhe histori të lashtë dhe aq të bujshme urbane, arkitektonike, qytetare ose kulturore, me 35O vite traditë dhe histori të gjatë shkencore, universitare ose akademike si dhe me 1OO1 bukuri dhe atraksione tjera qytetare, kulturore, historike, arkitektonike etj….Zagrebi, kryeqyteti ose metropola e famshme e Kroacisë, floron, shkëlqen ose brilon në emrin, historinë ose vetvetën e tij ekskluzive dhe tepër ekzotike. Zagrebi është aty dhe vetëm ata ku e lanë dikur Ban Jelaçiçi, Mbreti Tomisllav, Dr. Franjo Tuxhmani si dhe shumë e shumë të tjerë para dhe pas tyre.
Aty janë edhe Akademia e Shkencave dhe Artëve të Kroacisë së bashku me Teatrin Nacional të Kroacisë ( Hrvatsko Narodno Kazaliste ose “HNK”), Operan dhe Baletin e njohur të Zagrebit, Rektoratin e njohur të Universitetit të shquar të Zagrebit, Monumentët dhe Muzeumët e shumëta shtetërore, nacionale, politike, ushtarake, sakrale, fetare, kulturore, historike, shkencore, industriale, teknologjike etj….Katedralja e njohur e Zagrebit, rrugët, stacionet, parqet, avenytë, bulevardet ose sheshët e njohura të Ban Jelaçiçit, Kvaternikut, Mazhuraniçit, Novi Zagrebit etj…Banski Dvori ose rezidencat e njohura shtetrore dhe qeveritare të Kroacisë në Gornji Grad ose Pantovçak, klinikat e njohure univeritare në”Rebro” ose “Shalatë”…. Tempujt, pallatët ose ndërtesat e shkëlqyera në stilin barok, gotik, romanik etj…Baleti i yjeve, ansambli i ngjyrave, orkestra e atyre zërave të njohur mondan ose metropolitan së bashku me simfonië dhe harmoninë e pashoqe në mes modernes dhe klasikës që puçën ose gërshetohen në sfond. Damat (zonjat) ose bukuroshet e njohura të Zagrebit gjithë sharm, elegancë, përformansë dhe delikatesë të lartë ekskluzive dhe tepër ekzotike që të përcjellin ose shoqërojnë në të gjtha portat ose hyrje-daljet e mundshme të Zagrebit….Aromat e këndshme të parfumëve ose desodorantëve…Presidentja e bukur, viskoze dhe ekzotike e Kroacisë dhe Mikesha e Madhe e Kosovës dhe shqiptarëve, Znj.Kolinda Grabar Kitaroviç. Shkèlqimi ose brilanca e saj intelektuale, profesionale, politike ose diplomatike. Feminizmi, akribiteti, luciditeti, subtiliteti, dinjiteti, digniteti dhe eksluziviteti i saj. Dikush do thotë se femrat ose gratë janë shtyllat kryesore të familjes, popullit (kombit),shtetit dhe shoqërisë së gjithëmbarëshme njerëzore ose qytetare në kuptimin e asaj se ato e lindin, rrisin, përgatisin dhe edukojnë edhe atë “pjesën tjetër” të familjes, popullit (kombit), shtetit dhe shoqërisë. Ndërkohë që një femër ose një grua e shkëlqyer me edukatë, kulturë, moral, karakter, disiplinë dhe emancipim të lartë akademik, intelektual dhe politik si Znj.Grabar Kitaroviç, gjithëmonë i kërkon, studion ose hulumton gjasat ose mundësitë e përbashkëta dhe tëbarabarta në të mirën e përgjithshme të kombit dhe atdheut. Gjithnjë fjala mbi Presidenten kroate, Znj. Grabar-Kitaroviç si dhe mbi resursët, mundësitë, kapacitetët dhe potencialet e shumëta njerëzore, natyrore, materiale, kulturore, historike, shkencore, universitare, akademike dhe të Zagrebit dhe Kroacisë.
Në Zagreb, janë edhe Jaruni, Cvjetno Nasleje, SKUC-i ose Savski Mosti etj….Dhe, një kafe metropolitane në “Gradska Kavana” të Zagrebit, një “expresso” ose “machiato” në hotel “Dubrovnik” ose “Neboder”….Një “zagrebaçko pivo” ose “konjak badel” në hotel “Interkontinental” ose “Eksplanade” të Zagrebit….! Një shetitje në Jarun, Sljeme, rreth Lumit Sava, në Gornji Grad ose Maksimir. Zagrebi të ngjanë në një libër ose roman të madh që të magjeps dhe fascinon vazhdimisht me faqet dhe historinë e tij ekskluzive dhe tepër ekzotike ku nuk të mjaftonë vetëm një ditë ose një javë e tërë, për t´i parë, lëxuar ose shfletuar bukuritë ose atraksionet e shumëta të Zagrebit famoz. Po zhurma dhe gjallëria mahnitëse ose hipnotizuese e netëve të gjata të Zagrebit që nuk sosen kurrë! Njerëzit ose qytetarët e Zagrebit të zgjuar herët me diell në sy.
Në Zagreb jetohët në me stil, takt dhe ritëm të njohur mondan dhe metropolitan.

Nuk ka drejtësi në këtë botë dhe nuk ka asgjë të re në këtë pohim. Risia qëndron në zemërimin popullor kundër padrejtësisë, që ka shpërthyer gjithandej me aq shpejtësi e shpeshtësi sa të krijojë kryengritje që nuk japin shenja qetësimi. Në muajt e fundit kundërshtimet kanë përshkuar një numur të madh Vendesh, si të pasur ashtu edhe të varfër, e të çdo lloj shifre politike, që nga demokracitë e qëndrueshme deri tek regjimet më shtypës.

Arsyeja e zëmërimit është përceptimi i përhapur se politika vazhdon të veprojë gjithmonë e sidoqoftë për interesat e elitave, duke kapërxyer ata të popullit. Në Vendet në zhvillim ndodhin rregullisht shfaqje protestash e me plot arsye. Popullsitë janë të shtrënguara të durojnë vështirësitë e shkaktuara nga paaftësia e qeverive për të siguruar shërbimet më themelore dhe mungesa e institucioneve politike të përparuara lejon që aktorë jo tradicionalë – në më të shumtën e rasteve vetë protestuesit – priren të bëjnë të lëkundet gjilpëra e peshores.

Javët e fundit Egjypti ka parë të rrjeshtohen nëpër rrugë grumbullimet më të mëdha të njerëzve që nga koha e Pranverës arabe, të nxitura nga paditë për korrupsion kundër presidentit Abdel Fattah al-Sisi dhe ushtarakëve, e për më tepër të acaruar nga reformat ekonomike që, nga një anë kanë pakësuar ndihmat e nga tjetra kanë ngritur taksat për më të varfërit e Vendit. Në Liban, një “taksë whatsapp” mbi lidhjet online, ka bërë të shpërthejnë protestat, të cilat shpejt janë kalëruar nga të tjera përshpagime ekonomike e politike, duke detyruar së fundi të japë dorëheqjen kryeministri Saad Hariri. N’Irak kryetari i Këshillit Adel Abdul Mahdi nuk po e kalon shumë më mirë se sa kryeministri libanez: Vendi është bërë tym e flakë nga duart e qytetarëve të dëshpëruar nga niveli i lartë i papunësisë dhe cilësisë shumë të keqe të infrastrukturave e shërbimeve.

Në Ekuador, vendimi i presidentit Lenin Moreno për të hequr ndihmat tradicionale për karburantet shënoi javë protestash mbi të gjithë gamën e kërkesave shoqërore, që e detyruan presidentin të kthehet mbrapsht, një ngjarje që u prit si një fitore nga manifestuesit, por që në të vërtetë përfaqëson një humbje për disiplinën taksore të Vendit.

Historikisht, protestat janë më pak të efektëshme në Vendet më të pasura, jo vetëm pse janë në dorë të lobby-ve, por edhe sepse shtresat e popullsisë më me ndikim mund t’i lejojnë vetes luksin të presin zgjedhjet e ardhëshme, për t’u besuar atyre pakënaqësitë e tyre politike. Megjithatë, gjithënjë e më shpesh, kabinat zgjedhore nuk arrijnë të jenë në gjëndje të shërbejnë si valvola të shfryrjes së dufit të pritjeve të pambajtura parasysh nga politika.

Në Kili shkëndija që i vuri flakën çrregullimeve në njërin ndër Vendet më të pasura e më të qëndrueshme të Amerikës Latine, qe një shtesë prej 3 % të çmimit të biletave të metropolitanës, të vendosur nga Sebastian Pinera. N’atë çast njerëzit u grumbulluan nëpër sheshe për të protestuar edhe kundër pensioneve të pamjaftueshme dhe vlerës së lartë të shërbimeve të bazës, si shëndetësia dhe telefonët. Manifestuesit ndezën edhe zjarre në disa rrugë. Dëshpërimi i shpirtërave arriti kulmin kur qeveria vuri në përdorim ushtrinë me paisje kundër kryengritjes, në një Vend me një histori të gjatë diktature ushtarake mbas shpine si Kili.

Një vit më parë, lëvizjet e jelek verdhëve në Francë arritën të paralizojnë pothuajse krejtësisht Parisin e, megjithëse vala e protestave në një shkallë të gjërë është sosur, reforma e ardhëshme e pensioneve dhe përvjetori i revoltave rrezikojnë të bëjnë të shpërthejë përsëri pakënaqësia. Në Spanjë verdikti i fundit i Gjykatës së lartë për t’u dhënë dënime të gjata me burg drejtuesve katalanë që kishin shpallur referendumin për pavarësinë më 2017 dhe kishin bërë kërkesën për ndarje, ka shkaktuar protesta masive që ndërlikojnë votimet e kësaj fund jave, nga të cilat është frika të mos dalë një fitues i qartë.

Ndërkaq në cepin tjetër të botës, protestat vazhdojnë pa pushim në Hong Kong për të njëzetedytën javë rrjesht, duke mbjellë pështjellim e shqetësim në qëndrat e pushtetit të njërës nga ekonomitë kryesore globale. Nga të gjitha protestat në zhvillim sot, pikërisht ato të Hong Kongut duket se përfaqësojnë rrezikun më të vogël për qeverinë e tyre dhe – tërthoras – për Pekinin, i cili i lejon vetes luksin të presë me qetësi fundin e kundështivet.

Prej këtej vjen pyetja themelore: në këto ditë pakënaqësie të përhapur e zhgënjimi politik, a mbetet ende demokracia forma më e mirë e qeverisjes për të parë në t’ardhmen? Nëse demokracia ka lulëzuar në dhjetëvjeçarët e fundit, kjo ka qënë e mundur në sajë të ndihmesës gjithënjë e më të madhe të  qytetarëve në prodhimtarinë ekonomike (një nga pasojat kryesore të dorës së dytë të globalizimit), që ka ndihmuar dhe zgjeruar pjesëmarrjen e tyre në proçeset politike. Por sot globalizimi është në tërheqje dhe teknologjia ka filluar të zëvendësojë fuqinë puntore e do të vazhdojë t’a bëjë për shumë vite që vijnë.

Është një çështje mbi të cilën duhet të vazhdojmë të pyesim veten, edhe se është ende shumë shpejt për të thënë se ditët më të mira të demokracisë tashmë ndodhen mbrapa shpatullave tona. Dhe globalizimi ka shënuar suksese tepër të rëndësishme për t’a parë të dënuar në një theqafje pa shpresë. Kur mblidhen gjithë këto probleme strukturore në një ekonomi globale në fazë ngadalësimi, bëhet akoma më e vështirë për qeveritë të kënaqë kërkesat e ligjëshme të qytetarëve të tyre për vitet e ardhëshme. Nëse ka diçka që bashkon mbarë botën më 2019, është zemërimi kundër qeverive: kjo duhet t’i bëjë të mendojnë seriozisht sa qeveritë ashtu edhe popujt, që sot ngrihen për t’i kundështuar.

“Corriere della Sera”, 10 nëndor 2019        E përktheu Eugjen Merlika

Koha dhe hapësira janë të sakta, por të pakufijshme ose infinitive. Shkenctarët ose ekspertët e specializuar dhe kompetent në fushat e njohura të astronomisë (astrofizikës), fizikës teorike, fizikës, kimisë ose biologjisë stelare ose astronomike, të sistemëve të ndryshme diellore (stelare) ose intergalaktike dhe kështu me radhë, janë të bindur mbi prezencën ose ekzistencën e jetës dhe civilizimëve të ndryshme intelegjente ose superintelegjente në gjithësinë (universin) ose galaksinë tonë, ku sistemët ose civilizimët e ndryshme jashtëtokësore ose ekzointelegjente, ndoshta mund të jenë një mijë, njëqind mijë ose një milion herë, më të zhvilluara dhe më të avansuara ose sofistikuara, se sa sistemi ose civilizimi intelegjent në globin ose planetin tonë.
Se këndejmi, sipas hipotezave ose teorive të ndryshme të gravitetit (gravitacionit), kuantitetit, magnetitetit, kohezionit, relativitetit, singularitetit etj., “mbretëria e posaçme” e kohës dhe hapësirës në gjithësinë (universin) ose galaksinë tonë, ndodhèt e ngritur ose krijuar dikund para 13. 8 miliard vitève. Ndèrkaq, 2/3 e gjithësisë ose galaksisë tonè thuhet se janë të mbështjellura ose mbuluara nga materia e errët ose materia e zezë të përkthyer në antimaterie e cila siç dihet, akoma është e panjohur ose e pazbuluar (e paeksploruar) për shkencën dhe teknikën.
Kjo lë të nënkuptohen edhe tezat, hipotezat ose teoritë e ndryshme shkencore ose konspirative sipas të të cilave: Jeta e mundshme intelegjente së bashku me zhvillimin, qenien, materien, prezencen ose ekzistencen eventuale tè jetès intelegjente në planetët ose galaksitë tjera, ndoshta janë të ngritura dhe përbëra nga një formë, strukturë (subtancë) dhe materie tjetër, të panjohura deri me sot për shkencën dhe civilizimin tonë. Gjegjësisht, nga antimateria. Alienët ose jashtëtokësorët, ndoshta ecin (vijnë) ose levizin drejt nesh ose planetës sonë me formulat ose shpejtësinë marramendëse të errësirës ose antimateries plus (+) shpejtèsinè e dritès na katror ose kub? Kush e di?!
Shpejtësia e dritës është 299.792.485 km/h, lartësia e dritës është 100 kilometra, dielli është largë nga toka 149.6O milion kilometra, për të arritur në tokë, dritës së diellit i nevojitë afro 8 minuta, 1 vit drite nënkupton 9 bilion ose 9 miliard kilometra.
Toka ose Planeta jonë ndodhët në zonën më të përshtatshme ose habitable të sistemit tonë diellor ku nuk ështe as shumë nxehtë si në Afërditë (Venerë) ku temperaturat arrijnë edhe në 5OO gradë celzius dhe as shumë ftohtë ni në Uran, Neptun, Saturn ose Jupiter. Jupiteri dhe Saturni janë planetët më të mëdha në sistemin tonë diellor të cilët me fuqinë e tyre centrifugale ose gravitative, i mbrojnë Tokën dhe planetët tjera nga sulmet ose goditjet masive të meteroidëve, asteroidëve, kometëve, planetèvve nomade dhe trupave tjera qiellore, interstelare ose galaktike.
Se këndejmi, me qindra mijëra galaksi, me miliarda yje ose sisteme diellore, interstelare ose galaktike, me biliarda planete etj…Ky është kosmosi ose universi për të cilin Nikolla Teslla dikur u shpreh dikur se është i saktë, por i pafund. Për të shtuar se :”një mendim ose studim i thellë shkencorë ose metodologjikë, jo vetëm tokën ose planetin tonë, por mund t’i vëjë në levizje edhe planetët dhe sistemet tjera interstelare ose galaktike.
Ndryshe nga kjo, në pamundësi të vazhdueshme ose sistematike për të parë, kuptuar dhe vështruar së i tërë ky univers i mrekullueshëm dhe i pafund së bashku me jetën tonë në tokë, nuk janë ngritur dhe krijuar rastësisht, na duken argumenti më i fuqishëm dhe kryesorë për të shpresuar dhe besuar se nuk jemi vetëm në gjithësinë ose universin e pafund.
Ndonëse, planetiin tonè sè bashku me yjet dhe galaksitè e panumërta në qiellin ose horizontin (universin) e pafund , sipas teorive ose hipotezave të ndryshme kuantive, konspirative ose hipotetike, ndoshta i mbron nga rrezet gama ose ultraviolete si dhe nga kolizionet ose përplasjet e ndryshme, pikërisht materia e errët ose materia e zezë për shkak të sasisë dhe gravitacionit të saj elektromagnetik etj. Dy të tretat (2/3) e gjithësisë ose universit tonë, ndodhën të përbëra nga materia e errët ose materia e zezë. Aty janë edhe “black hol’s” ose “schwarze lochs” (vrimat e zeza) gjithandej gjithësisë dhe galaksisë sone që vazhdojnë të paraqesin një enigmë ose dilemë të madhe për astrofizikën dhe shkencat tjera në këtë drejtim.
Ndaj, ku dhe kur kanë filluar koha dhe hapësira, gjithashtu ndodhën në agjendën e studimëve, analizave dhe hulumtimëve të njohura shkencore ose metofologjike. Kjo për faktin se pa fillim nuk ka ka fund ose mbarim, pa fund (mbarim) nuk ka fillim, pa shpëbërje, nuk ka ribërje ose përbërje etj.

Pak “fantazi shkencore”!

Alienët ose jashtëtokësorë (ufot) sipas ufologëve ose hulumtuesve të tjerë të sistemëve ose civilizimëve tjera intelegjente ose superintelegjente në galaksinë ose universin tonë, thuhet se atëbotë i kishin detyruar amerikanët t’i ndërprisnin luftërat ose bombardimet e tyre masive në Kore dhe Vietnam për shkak të asaj se disa herë kishin qenë të sulmuar dhe paralajmëruar nga “ufotë” ose “alienët e përsosur” dhe superintelegjent që u kishin shkaktuar humbje dhe avari të thellë marinës detare dhe asaj ajrore të SHBA-s në disa raste! (Thonè kèshtu ufologèt)
Ndërkohë që edhe gjatë etapave ose periudhave të mdryshme fluide dhe dramatike të ish “luftës së ftohtë ” dhe përplasjeve ose konfrontimëve të ndryshke bipolare ose bllokiste në mes Lindjes dhe Perëndimit (BRSS-SHBA etj): Roli dhe misioni i “ufove” ose”alienëve” thuhët të këtë qenë krucial ose ambivalent.
Sidoqoftë, për t’i njohur ose kuptuar më mirë procesët ose fenomenët e ndryshme kosmike, planetare, interstelare ose intergalaktive, përveç ligjëve ose teorive të njohura të termodinamikës, akustikës, statikës, magnetikës, fizikës, astrofizikës etj. Duhet njohur, lëxuar, deshifruar (detektuar) dhe kuptuar edhe algjebrën dhe gjeometrinë e yjeve së bashku me renditjen ose konstelacionin e tyre në gjithësinë (hapësirën) ose universin e pafund.
“Bota ose planeti ynë, është Institucion mendorë ose intelegjent i gjithësisë ose universit tonë. “, do thoshte dikur Göetheja.
Ndaj, kush është “gjeniu” ose “arkitekti kryesorë i gjithësisë ose universit tonë? Kjo është dilema.

Sipas Artit Luftarak, qasja më e mirë për veprim në luftën kundër kundërshtarit të dobët (siç është Shqipëria në raport me Serbinë), është të marrësh një shtet paprekur. Për të fituar mbi armikun pa përdorimin e forcës është kulmi i aftësive. Prandaj, nuk befasohem për “Shengenin” e binjakëve serbomëdhenj Rama-Vuçiç.

***

Mënyra se si e shoh unë

Shqiptarët i meritojnë politik-bërësit që i kanë, përndryshe përveç tjerash nuk do të lejonin asnjë këlysh të trajtojë atdheun tonë të përbashkët si me qenë pronë private e tij. Ky gënjeshtar kronik e i pabesë që punon të shtyj Shqipërinë nën Serbo-sllavi, e bën këtë sepse nuk mërzitet për reagimet e plogështa të shqiptarëve servil, apo “idiotë të dobishëm” që në trojet tona të sakatuara i kemi me tepricë.

***

Pushtimi serb i Shqipërisë – zgjati nga nëntori 1912 deri në 25 tetor 1913. Serbia synonte të dilte në det, gjë që e konsideronte si një operacion strategjik. Trupat serbo-çetnike pushtuan të gjitha pjesët veriore të Shqipërisë përveç Shkodrës. Pra, pjesën më të madhe të Shqipërisë kontinentale dhe pjesën më të madhe të bregdetit shqiptar të Adriatikut, duke formuar “Rrethin e Durrësit”.

Të gjitha shtetet fqinje akoma kanë, në një masë më të madhe ose më të vogël, pretendime në zonat me popullsi shqiptarësh autokton. Pretendimet e Serbisë, përveç të ashtuquajturave “Serbia e vjetër” d.m.th. Sanxhaku, Maqedonia, Kosova, përfshijnë pjesën më të madhe të Shqipërisë së sotme londineze së bashku me bregdetin e saj Adriatik, sidomos portin e Durrësit, që i mundëson lidhjen e drejtpërdrejtë detare me gjithë botën, fuqizimin masiv të saj. Serbia përherë ka thirrur “të drejtat historike” për të justifikuar këto pretendime.

Planet për dalje në det të Serbisë përmes Shqipërisë kanë qenë të pranishme me shekuj në politikën serbe (dhe nuk do të vdesin kurrë). Argumentet për to u paraqitën nga politikanë, historianë, priftërinj sllavo-ortodoks, ushtarakë dhe intelektualë serbë, me parullën:

“Për t`i krijuar Atdheut tonë (Serbisë) dalje në detin Adriatik!”.

Jovan Cvijic (1865-1927), gjeograf serb. President i Akademisë Mbretërore Serbe dhe Rektori i Universitetit të Beogradit propagandonte se me vendimet e Kongresit të Berlinit, “Serbia është një vend i rrethuar” dhe kinse serbët janë “njerëz të burgosur”, dhe se Serbia patjetër të dalë në det për të fituar pavarësinë. Në ndjekjen e kësaj politike, ai pis-milet në vitet 1912-1913 mbrojti të “drejtën” e Serbisë për okupimin e pjesës veriore të Shqipërisë:

„Për shkak të pavarësisë së saj ekonomike, Serbia duhet (patjetër) të ketë hyrje në detin Adriatik dhe një pjesë të bregdetit Arban (shqiptar): qoftë duke pushtuar territorin qoftë duke fituar të drejta ekonomike dhe komunikuese në atë zonë. Kjo do të thotë, pra, marrjes të një zone që me të vërtetë nga aspekti etnografik është e huaj, por të tillë që patjetër të merret (përvetësohet) për interesa veçanërisht të rëndësishme ekonomike, pikërisht për shkak të nevojës jetësore“.

***

I kuptoj pushtuesit gjakatarë, por jo disa megaloman shakaxhinj shqipfolës, të cilët shprehin një miratim dhe mirënjohje të përzemërta për  “Mini-Shengenin” ballkanik. Që faktikisht do të rezultonte me:

Rilindjen e “Rrethit të Durrësit”, daljen në det të Serbisë. Vetëvrasjen e Albani-së, zhdukjen e Dardanisë dhe gjithë shqiptarisë. 

***

Arti i luftërave

Teoria ushtarake bazohet shkencërisht në mbledhjen dhe analizimin e njohurive për përdorimin e forcës ushtarake për të shpjeguar dhe kuptuar luftën, dhe se si lufta mund të ndihmojë në arritjen e objektivave të përgjithshme politike në një mënyrë efikase dhe të përshtatshme. Teoria ushtarake është një fushë e gjerë studimi që përfshin analizën e luftës, natyrën e luftës, sistemin ushtarak dhe shoqërinë, organizimin, vendosjen, mbështetjen dhe udhëheqjen e forcave të armatosura, strategjinë ushtarake, operacionet dhe taktikat. Teoria ushtarake fiton njohuri dhe mbivendoset me lëndë të tilla si psikologjia e sjelljes, shkenca politike, sociologjia dhe ekonomia.

Filozofi Grek Heraklit (500 vjet p.e.s) deklaroi se lufta është burimi i të gjitha gjërave. Ka të ngjarë që lufta, në një masë më të madhe se çdo faktor tjetër i vetëm, ka ndihmuar në formimin e regjimeve dhe shteteve, ka shkaktuar krijimin dhe shkatërrimin e regjimeve dhe shteteve, dhe ka qenë një nxitje për përparime madhështore teknologjike. Marrja e njohurive në teorinë ushtarake është gjithashtu një burim i rëndësishëm si për të kuptuar historinë, për rritjen dhe rënien e regjimeve dhe shteteve dhe për mënyrën sesi shteti në kohën tonë mund të ruajë më së miri interesat e tij të sigurisë në kohë paqeje.

Përpjekjet e para për të sistematizuar njohuritë e luftës me qëllimin për të fituar atë luftën tjetër, i gjejmë në Kinë, disa qindra vjet para epokës sonë. “Arti i Luftërave”, nga një autor kinez, u përkthye për herë të parë në një gjuhë evropiane në fillim të shekullit të 18-të dhe që prej asaj kohe ka qenë i arritshëm dhe i ndikuar nga mendimtarët ushtarakë. Theksi është vendosur në manovrat e luftës dhe befasi. Shpejtësia është thelbi në të gjitha luftërat. Bëhet fjalë për përfitimin e mungesës së gatishmërisë së armikut, avancimin atje ku ai e pret më pak dhe goditjen, aty ku ai është më pak i përgatitur.

Ideali është fitorja pa gjakderdhje. Qasja më e mirë e veprimit është të marrësh një shtet paprekur. Për të fituar mbi armikun pa përdorimin e forcës është kulmi i aftësive (saktësisht si me zbulimin e “Mini-Shengenit” ballkanik).

Aty gjithashtu theksohet kompleksiteti i luftës (grup sendesh, dukurish të lidhura-përbëra në mënyrë të ndërlikuar) dhe mungesa e parashikueshmërisë për shkak të natyrës së saj të bashkëveprimit midis dy aktorëve. Prandaj arti i luftërave nuk është subjekt i rregullave të sakta.

Në “Artin e Luftës” gjejmë formulimin e parë të parimit të Shërbimit Ushtarak: Një organizatë e ngritur nga qeveria, e financuar dhe e pajisur nga qytetarët. Lidhur ngushtë me shërbimin ushtarak është kërkesa për monopolin e shtetit për luftë dhe dhunë. Luftërat nuk duhet të zhvillohen nga “persona privatë”, nga fisnikët ose nga “kontraktuesit e luftës”. Fitoret eventuale të një lufte duhet të bien mbi shtetin; pra, i takojnë ose i përkasin shtetit e jo individëve (sidomos jo “gjeneralëve” teneqexhinj, samarxhinj me shkollë fillore të Kosovës, që tani thirren për t`u intervistuar në Hagë). Luftërat nuk duhet të jenë në vartësi të logjikës politike të shteteve dhe sistemeve shtetërore, as logjikës komerciale të tregjeve, as trillimeve (tekave), mundësive ose nevojave të individëve.

***

Serbët-rusët kanë blerë tashmë shumë prona të paligjshme, sidomos banesa në bregdetin tonë. Kur prindërit shqipfolës me një çmim prej 300-400 euro i shesin vajzat e tyre si skllevër seksi te pleqtë serb, pse të mos i shesin edhe tokat tona?!

Se kush e si e qysh e sa i mrekullueshëm dhe miqësor ndaj nesh është “populli qiellor” i vetëshpallur serb, dhe çka ishte dhe kush do të jetë “Jugosllavia e Re” e dinë më mirë vetëm shqiptarët e ish Jugosllavisë që 100 vjet u masakruan nga çetnikët.

Akoma nuk kemi mësuar asgjë nga historia, prandaj mund të na përsëritet nëse nuk zgjohemi menjëherë dhe të reagojmë së bashku. Nuk e marrim me seriozitet sepse nuk e kuptojmë ideologjinë e pavdekshme naziste ekspansioniste të Serbisë, domethënë institucionalizimin (“sekret”) të kërkesave për zgjerimin e mëtejshëm të kufirit të shtetit të tyre. Qoftë me “korrigjim të kufirit”…

(1912) Përshëndetje nga bregdeti serb (Durrësi), poster i propagandës serbe.

***

Kriminelët pas timonit – Anija fundoset

*Aurel Dasareti, USA, ekspert i shkencave ushtarake-psikologjike (dasaretiaurel@yahoo.com.au)