Kryetari i VMRO DPMNE-së, Hristijan Mickoski, ka bërë thirrje të shtunën për zgjedhje të parakohshme parlamentare, duke thënë se ato janë “rrugëdalja e vetme” e Maqedonisë së Veriut nga kriza e thellë politike.

Ai bëri këto komente vetëm një ditë pasi Kuvendi i Maqedonisë së Veriut e mbylli debatin për ndryshimet kushtetuese, por pa hedhjen e tyre në votim pasi shumica parlamentare nuk i kishte votat e nevojshme prej dy të tretave.

Ndryshimet kushtetuese janë të domosdoshme për procesin e integrimit evropian dhe kanë të bëjnë me përfshirjen e pakicës bullgare në preambulën e saj si popull shtetformues, ashtu siç parashihet me “propozimin francez” për zgjidhjen e kontesteve me Bullgarinë.

“Nuk ka çmim me të cilin do t’i pranonim këto ndryshime kushtetuese nën diktimin bullgar. Për këtë çështje nuk duhet humbur asnjë sekondë. E vetmja rrugëdalje e arsyeshme nga situata tani janë zgjedhjet e parakohshme”, deklaroi kreu i opozitës maqedonase, Hristijan Mickoski më 19 gusht në një konferencë për media në Shkup.

Seanca për ndryshimet kushtetuese më 18 gusht nuk zgjati më shumë se tri orë, edhe pse ishte paraparë që debati të zgjatë dhjetë ditë.

Opozita mori pjesë vetëm në caktimin e rendit të ditës, për të cilin votuan 70 deputetë, që për VMRO DPMNE-në ishte “dëshmi se shumica nuk ka 80 votat e domosdoshme për t’i votuar ndryshimet” prandaj edhe lëshoi mbledhjen.

Qëndrimet e tyre mbi “rëndësinë e miratimin e ndryshimeve kushtetuese” i paraqitën partitë në pushtet, por seanca u ndërpre dhe vazhdimi i saj për aktin e votimit mund të mbahet vetëm nëse shumica e njofton kreun e Kuvendit, Talat Xhaferi, se i ka siguruar votat e nevojshme.

“Autoritetet ngushëllohen dhe bëjnë llogaritë se e kanë lënë të hapur derën për ndryshime kushtetuese duke mos e mbyllur qëllimisht seancën dhe se bashkësia ndërkombëtare tani do të bëjë presion. Kjo nuk do të ndodhë. Ne nuk tregojmë triumfalizëm, as gëzim, sepse gjërat janë shumë serioze, dhe Maqedonia është në një situatë shumë të vështirë”, tha Mickoski.

VMRO DPMNE-ja thotë se mbështet ndryshimet vetëm pas marrjen së garancive nga BE-ja se Sofja nuk do të paraqesë kushtëzime tjera. Kjo parti kërkon që ndryshimet të miratohen pas përfundimit të bisedimeve për anëtarësim në BE, apo pasi vendi të jetë anëtarësuar në union.

Qeveria e Maqedonisë së Veriut pranoi ndryshimin e Kushtetutës dhe futjen e bullgarëve në të, pasi në vitin 2022 Sofja hoqi veton për integrimin evropian të Maqedonisë së Veriut.

“Hyrja në BE është rruga jonë e vetme. Por, jo me çmimin e vetëmohimit, as me çmimin e një diktati që është kutia e Pandorës për shpifje të identitetit dhe hapjen e derës për shumë kërkesa të tjera”, tha Mickoski.

Lidhja Social Demokrate (LSDM) e kryeministrit Dimitar Kovaçevski reagoi ndaj vlerësimeve të Mickoskit, duke thënë se kreu i VMRO DPMNE-së “edhe njëherë konfirmoi se është kundër BE-së dhe dëshiron të bllokojë të ardhmen evropiane të vendit”.

LSDM-ja tha se në javën në vijim do të vazhdojë me përpjekjet për të siguruar dy të tretat e votave për miratimin e ndryshimeve kushtetuese.

“Koalicioni pro-evropian i udhëhequr nga LSDM-ja nuk do t’i nënshtrohet sjelljes së tillë të papërgjegjshme dhe joshtetërore të Mickoskit. Nuk do të lejojmë që qytetarët, e ardhmja e tyre, shteti të bllokohet nga DPMNE”, thuhet në reagimin e LSDM-së.

Partitë shqiptare i kanë dhënë mbështetjen ndryshimeve kushtetuese, por kanë kërkuar që procesi të përfshijë edhe ndryshimin e përkufizimit të gjuhës shqipe në Kushtetutë, e cila njihet si gjuhë të cilën e flasin mbi 20 për qind e popullatës në Maqedoninë e Veriut.

Ministria e Punëve të Brendshme e Maqedonisë së Veriut, ka ngritur të martën kallëzime penale kundër kryetarëve të Tetovës dhe Çairit, për, siç ka thënë, “shkelje të ligjit për përdorimin e simboleve shtetërore”, gjatë vizitës së kryeministrit të Kosovës, Albin Kurti, më 11 gusht.

Kryetari i Tetovës, Bilall Kasami dhe ai i Çairit, Visar Ganiu, janë marrë në pyetje të martën nga Policia maqedonase, e cila e ka bërë të ditur vendimin për kallëzimet penale.

“Gjatë vizitës zyrtare të delegacionit të Kosovës në Maqedoninë e Veriut, të udhëhequr nga kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, në pritjen e organizuar më 11.08.2023, në rrugën ‘Ferid Murati’ në Shkup dhe në sheshin e qytetit në Tetovë, nuk është vepruar në përputhje me Ligjin për përdorimin e stemës, flamurit dhe himnit të Republikës së Maqedonisë së Veriut. Gjatë manifestimeve të organizuara me atë rast nuk është kënduar himni shtetëror dhe nuk është vendosur flamuri shtetëror i Republikës së Maqedonisë së Veriut, me çka është bërë shkelje nga neni 30 i të njëjtit ligj”, është thënë në njoftimin e Ministrisë së Punëve të Brendshme në Shkup.

Në komunikatën me shkrim është thënë se “Policia do t’i vazhdojë kërkimet për personin që në një nga manifestimet valëviti flamurin e të ashtuquajturës ‘Shqipëria e Madhe’”.

Ligji për përdorimin e simboleve shtetërore, neni 30, parasheh dënime prej 1.000 deri në 5.000 euro në rast se personi publik bën shkeljen e dispozitave, respektivisht nëse nuk përdor këto simbole në manifestimet e përcaktuara me dispozitat tjera ligjore.

Marrja në pyetje është konfirmuar edhe nga kryetarët e dy komunave, të cilët veprimin e autoriteteve e kanë quajtur “komunist” me qëllim “frikësimi”.

“Komunizmi këtu nuk ka vdekur, ai është gjallë dhe po e mbajnë gjallë qeveritarët tanë bashkë me Ali Ahmetin e [Arben] Taravarin. Tentimet e këtilla për frikësim dhe heshtje si në kohën e komunizmit, nuk na trembin aspak, bile kokën lartë po vazhdojmë. Aq më pak na trembin kur këto shantazhe e tentime për të penguar opozitën e bashkuar, vijnë nga pushtetarët e korruptuar dhe të shantazhuar që tani më ditët e tyre po i numërojnë në gishta. Koha e frikësimit të shqiptarëve, arrestimeve të tyre dhe marrjes së tyre nëpër stacione famëkeqe policore ka vdekur”, ka thënë kryetari i Tetovës, Bilall Kasami përmes një postimi në Facebook.

Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti ka qëndruar në këto dy komuna të banuara me popullatë shqiptare, me ftesë të kryetarit të Çairit, Visar Ganiu, dhe atij të Tetovës, Bilall Kasami.

Kurti ka marrë pjesë në përurimin e një rruge me emrin e veprimtarit, Adem Demaçi në Çair, ndërsa në Tetovë ka marrë pjesë në përurimin e një rruge në Malësinë e Tetovës.

Gjatë kësaj vizite Kurti dhe kreu i Tetovës kanë folur për nevojën e hapjes së një tuneli me gjatësi prej rreth 6 kilometrash, që do ta lidhte Tetovën me Prizrenin.

Qëndrimi i kryeministrit Kurti në Tetovë dhe Çair, respektivisht përdorimi i ikonografisë shqiptare gjatë manifestimeve të organizuara, ka shkaktuar reagime të shumta, përfshirë edhe nga presidenti maqedonas, Stevo Pendarovski i cili ka kërkuar sanksione për organizatorët e kësaj vizite.

“Ndikimi rus e tërheq popullsinë në konceptin e vlerave të përbashkëta me “vëllezërit sllavë dhe ortodoksë nga Rusia që nuk kanë asgjë të përbashkët me botën perëndimore dhe Shtetet e Bashkuara të Amerikës”, duke inkurajuar kështu rezistencën ndaj Bashkimit Evropian (BE) dhe NATO-s”, thuhet në studim.

Një synim tjetër i dezinformatave ruse, sipas hulumtimit, kishte të bënte me kthimin në të kaluarën përmes manipulimeve lidhur me ngjarjet në Jugosllavi, si dhe duke promovuar narrativën “Kosova është Serbi, Donbasi është Rusi”.

“Maqedonia e Veriut llogaritet si një nyje, një udhëkryq apo si një terren, në të cilin shumë më lehtë ushtrohet strategjia e Rusisë që të ketë një ndikim të madh me një kosto të vogël. Këtë ajo e arrin me propagandën e saj duke nxitur përçarje në baza etnike dhe religjioze dhe duke joshur kështu popullatën ortodokse dhe sllave që të bashkohet rreth Moskës si një promotore dhe mbrojtëse e interesave sllave”, thotë Neziri.

Ai shton se kjo propagandë bëhet me një kosto të lirë përmes mediave të ndryshme, kryesisht portaleve dhe rrjeteve sociale.

“Është një ndikim me një kosto shumë të lirë dhe efikase, sidomos te gjeneratat e reja andaj institucionet tona, sikur edhe vendet tjera të Ballkanit duhet të kenë strategji konkrete që t’i përgjigjen kësaj lufte hibride që ka për qëllimin devijimin nga qëllimet strategjike të këtyre vendeve drejt integrimeve euroatlantike”, thotë për Radion Evropa e Lirë analisti Neziri.

Studimi i asociacionit civil “Most”, bazohet në gjetjet dhe rekomandimet e bëra në studimin “Dezinformimi dhe shtrembërimi i informacionit në Maqedoninë e Veriut”, botuar nga “Most” në dhjetor 2021.

“Autoritetet, partitë politike, komuniteti akademik, sektori privat, mediat dhe të gjithë aktorët e tjerë duhet të njohin praninë e ndikimit malinj rus në vend. Pasi të bëhet kjo, duhet të hartohet, miratohet dhe zbatohet në mënyrë konsistente një plan strategjik afatgjatë për të luftuar ndikimin e huaj malinj, si dhe një plan afatgjatë komunikimi strategjik”, thuhet në studimin e asociacionit civil “Most”.

Kryetari i Bashkimit Demokratik për Integrim (BDI) Ali Ahmeti, ka thënë të dielën se ministrat dhe funksionarët e partisë që udhëheq ai, kanë dhënë dorëheqje nga Qeveria e Maqedonisë së Veriut.

Përmes një postimi në Facebook, ai ka thënë se vendimi për dorëheqje është marrë “duke u nisur nga kushtëzimi i opozitës [VMRO DPPMNE-së] se do t’i votonte ndryshimet kushtetuese nëse Bashkimi Demokratik për Integrim del nga Qeveria”.

Por, kreu i BDI-së, ka thënë se dorëheqjet e zyrtarëve të partisë së tij do të hyjnë në fuqi pasi të votohen ndryshimet kushtetuese.

“Duke qenë se Bashkimi Demokratik për Integrim dhe unë, mbetemi të përkushtuar në përcaktimin se integrimi euroatlantik, me të drejta të plota të shtetit, përpos se në NATO, edhe në Bashkimin Evropian, si dhe aleanca e pashkëputur me Shtetet e Bashkuara të Amerikës, kanë qenë, janë dhe mbeten interesi më madhor i të gjithë qytetarëve tanë, pavarësisht përkatësisë së tyre kombëtare e fetare, ministrat dhe funksionarët qeveritarë nga radhët e Bashkimit Demokratik për Integrim japin dorëheqje nga postet që aktualisht janë duke i ushtruar! Dorëheqjet, materializohen me automatizëm në momentin kur opozita t’i votojë ndryshimet kushtetuese”, ka thënë Ahmeti në njoftimin publik drejtuar kryeministrit maqedonas, Dimitar Kovaçevski.

Kryetari i VMRO DPMNE-së, Hristijan Mickoski, ka thënë pas një takimi me Kovaçevskin, më 7 qershor, se “VRMO-ja është e gatshme të mbështesë ndryshimet kushtetuese, nëse do të formohej një qeveri e re, pa BDI-në, si dhe nëse ndryshimet kushtetuese hyjnë në fuqi vetëm pasi të kenë përfunduar bisedimet e anëtarësimit me Bashkimin Evropian”.

Por, një kërkesë e tillë e VMRO-së është refuzuar edhe nga Bashkimi Evropian, pasi ndryshimet kushtetuese duhet të hyjnë në fuqi para se të nisin bisedimet me BE-në për kapitujt e anëtarësimit.

Ndryshimet në kushtetutë duhet të bëhen për përfshirjen e pakicës bullgare në preambulën e saj, si popull shtetformues dhe bazohen në atë që njihet si “propozim francez” për zgjidhjen e mosmarrëveshjeve të Maqedonisë së Veriut me Bullgarinë.

Në rast se kjo nuk ndodh, atëherë Sofja mban të drejtën e përdorimit të vetos, apo bllokimit të bisedimeve, ashtu siç bëri edhe në vitin 2020.

Opozita maqedonase është kundër ndryshimeve, pasi sipas saj, “pala bullgare nuk do të ndalet me kushtëzimet e saj edhe sikur të miratohen këto ndryshime”.

Debati parlamentar për ndryshimin e kushtetutës ka nisur më 25 korrik, ndërsa seanca plenare është caktuar të mbahet më 18 gusht.

Ministri i Jashtëm i Maqedonisë së Veriut dhe kryesues i OSBE-së, Bujar Osmani ua prezantoi sot në Shkup shefave të misionit te OSBE-së në Kosovë, Serbi dhe në Maqedoninë e Veriut një plan disa-pikësh për shtensionimin e gjendjes në veriun e Kosovës. Plani, në fakt është identik me udhërrëfyesin e Bashkimit Evropian të mbështetur edhe nga Shtetet e Bashkuara. Zoti Osmani thotë se vendi i tij është mjaft aktiv në nxitjen e dialogut dhe uljen e tensioneve për shkak të rrezikut nga dëmevet e pariparueshme për rajonin.

Njësitë speciale të policisë maqedonase dhe të drejtorisë për mbrojtje dhe shpëtim kanë nxjerrë nga lumi Lepenc tmakinën me tre trupat e pajetë të shtetasve të Kosovës, e cila të shtunën kishte rënë në lumë pas një aksidenti me një automjet tjetër.

Aksidenti ndodhi afër Shkupit, disa kilometra larg vendkalimit kufitar mes dy shteteve, në Bllacë.

“Zyrtarët policorë të Njësisë Speciale Antiterroriste kanë gjetur të vdekur tre personat të cilët po kërkoheshin në lumë pas aksidentit të shtunën në rrugën Shkup- Bllacë. Është gjetur edhe automjeti BMW në të cilin ndodheshin personat, tashmë të vdekur”, thuhet në njoftimin e MPB-së.

Në veturën me targa të Kosovës ishin katër persona dhe njëri prej tyre ka arritur të dalë prej saj, ndërsa të tjerët së bashku me mjetin ranë në lumin Lepenc.

Personi është nxjerrë nga lumi dhe është transferuar në spitalin ‘8 Shtatori” në Shkup dhe është në gjendje të mirë shëndetësore, ka bërë të ditur policia maqedonase.

Autoritetet maqedonase më herët gjatë 18 qershorit njoftuan se kanë ndaluar shoferin e automjetit me targa të Shkupit, që u aksidentua me makinën me targa të Kosovës.

“Sektori i punëve të brendshme në Shkup po vazhdon hetimet lidhur me incidentin në rrugën Shkup-vendkalimi kufitar Bllacë dhe me urdhër të prokurorit publik, drejtues i automjetit Volkswagen Turan, me inicialet B.B. është ndaluar për hetime të mëtejme”, thuhet njoftimin e MPB-së.

Në momentin e aksidentit, sipas policisë maqedonase, ka pasur prurje të mëdha të lumit Lepenc për shkak të reshje të rrëmbyeshme të shiut.

Në operacionin e nxjerrjes së makinës kanë marrë pjesë edhe ekipe të kërkim-shpëtimit nga Kosova.

Në vendin e ngjarjes dolën edhe ambasadori i Kosovës në Maqedoninë e Veriut, Florian Qehaja, së bashku me ministrin e Brendshëm, Xhelal Sveçla.

Në operacionin e kërkim-shpëtimit, sipas MPJD-së, po marrin pjesë edhe njësitë e Forcës së Sigurisë së Kosovës dhe Policisë së Kosovës.

Kryeministri Dimitar Kovaçevski tha se tani i takon VMRO DPMNE-së që mbështesë ndryshimet kushtetuese, që janë kusht për vazhdimin e bisedimeve me BE-në për anëtarësim në union.

“Kërkesa jonë është që formulimi 20 për qind të zëvendësohet me fjalën “gjuhë shqipe”. Kjo përkrahet nga të gjitha partitë politike shqiptare që janë të përfaqësuara me deputetë në Parlament. Partitë maqedonase së paku deklarativisht kanë thënë se kjo nuk iu prishë punë”.

“Kur ndodhën ndryshimet kushtetuese për Marrëveshjen e Prespës (Marrëveshje me Greqinë për ndryshimin e emrit të shtetit) në vitin 2019 kishim premtime nga të gjitha partitë maqedonase se në hapjen e ardhshme të Kushtetutës gjuha shqipe do të jetë [gjuhë]zyrtare, apo se nuk do të jetë si gjuhë në numër prej ‘20 për qind’ por si fjalë, ‘gjuhë shqipe’. Besoj se ne do të shkojmë deri në fund me këtë kërkesë”, tha Taravari.

Ndryshimet kushtetuese miratohen me dy të tretat, apo me 80 nga 120 votat e deputetëve të Kuvendit të Maqedonisë së Veriut.

Shumica parlamentare aktualisht ka 74 vota, që do të thotë se pa votat e opozitës ndryshimet nuk mund të bëhen as për përfshirjen e pakicës bullgare në Kushtetutë.

Institucionet shtetërore në Maqedoninë e Veriut, në Bosnjë e Hercegovinë dhe në Serbi, po i shfrytëzojnë shërbimet e një kompanie ruse që është në “listën e zezë” në shumë vende dhe kjo ka ngritur shqetësimet mbi sigurinë e kompjuterëve në institucionet e këtyre shteteve.

Bëhet fjalë për sistemin antivirus të prodhuesit rus, Kaspersky, i cili edhe pse nuk është i ndaluar në Maqedoninë e Veriut, është i ndaluar në SHBA, që është partner strategjik i Maqedonisë së Veriut, ndërsa Bashkimi Evropian (BE), me të cilin Shkupi hapi negociatat për anëtarësim, rekomandoi ndalimin e shërbimeve të kësaj kompanie ruse.

Kaspersky nuk përdoret as në institucionet e Kosovës, dhe këtë për Radion Evropa e Lirë e ka konfirmuar edhe Ministria e Punëve të Brendshme e Kosovës.

Nga Qeveria e Maqedonisë së Veriut, deri në publikimin e këtij teksti, nuk u janë përgjigjur pyetjeve të Radios Evropa e Lirë se cilat institucione përdorin sistemin antivirus Kaspersky.

Megjithatë, sipas të dhënave nga Byroja e Prokurimeve Publike të Maqedonisë së Veriut, kompleksi i klinikave shëndetësore shtetërore ishte i fundit që nënshkroi kontratë për blerjen e shërbimeve Kaspersky.

Ky program përdoret edhe nga spitalet tjera, gjykatat dhe komunat e tjera, ndërsa nga viti 2021 u porosit edhe Ministria e Punëve të Brendshme.

Sistemi antivirus Kaspersky përdoret edhe nga Ministria e Arsimit, sipas kontratës për prokurim publik të lidhur në vitin 2021. Kjo ministri ishte shënjestër e sulmeve kibernetike vitin e kaluar.

Ministria e Financave, sipas Byrosë së Prokurimit Publik, ka lidhur kontratë për shfrytëzimin e antivirusit Kaspersky në gusht të vitit të kaluar, sipas së cilës, softueri antivirus duhet të instalohet në të gjithë serverët e klientëve. Në kontratë thuhet se që në këtë moment softueri antivirus (Kaspersky Endpoint Security for Business) është i instaluar në infrastrukturën e Ministrisë dhe mbajtësi i prokurimit duhet të çinstalojë softuerin aktual dhe të instalojë një të ri.

Regjistri qendror në raportin e punës për vitin 2020 thekson se në pjesën e modernizimit të infrastrukturës ekzistuese dhe përmirësimit, ndër të tjera, është zbatuar rinovimi i mbrojtjes së centralizuar antivirus Kaspersky.

Megjithatë, jo të gjitha kontratat janë publikuar në Byronë e Prokurimit Publik dhe në shumicën e atyre që janë publikuar nuk ka specifikime se çfarë sistemi antivirus kanë blerë institucionet, sepse për blerjet nën 5.000 euro nuk janë të detyruara të japin të dhëna të detajuara.

Në Maqedoninë e Veriut, shumica e institucioneve shtetërore angazhojnë kompani të jashtme për t’u kujdesur për faqet e tyre të internetit.

Nuk ka asnjë organ apo institucion në shtet që të jetë përgjegjës për kontrollin e programeve antivirus që përdoren në institucionet shtetërore, ndaj i takon çdo institucioni të vendosë vetë përmes prokurimit publik.

Armata dhe Ministria e Mbrojtjes, duke qenë se bëhet fjalë për vend anëtar të NATO-s, përdorin softuer në përputhje me politikën e aleancës; në përdorim kanë softuerin antivirus amerikan McAfee.

Programi antivirus i prodhuesit rus Kaspersky përdoret në më shumë se 50 institucione të Bosnjë e Hercegovinës, përfshirë Presidencën, Këshillin e Ministrave, Forcat e Armatosura dhe Agjencinë Shtetërore të Hetimit dhe Mbrojtjes (SIPA).

Kjo u konfirmua për Radio Evropa e Lirë nga sekretariati i Përgjithshëm i Këshillit të Ministrave të Bosnjë e Hercegovinës.

Deri në fund të vitit 2022, 1.300 licenca antivirus Kaspersky janë blerë nga prodhuesi rus. Më pas janë blerë edhe 200 të tjera, kur Sekretariati ka lidhur kontratë me firmën nga Banja Lluka “Prointer”, me vlerë gati 18 mijë euro.

Në fillim të shtatorit të vitit të kaluar, Bosnja dhe Hercegovina ishin në shënjestër të sulmit kibernetik, kur faqja e internetit e Parlamentit shtetëror u çaktivizua për dy javë. Më pas një bllokim të shkurtër pësuan edhe faqja zyrtare e Këshillit të Ministrave të Bosnjës, Shërbimi për Çështjet e Përbashkëta dhe disa kompani të tjera.

Sekretariati i Përgjithshëm i Këshillit të Ministrave të Bosnje e Hercegovinës thotë se për shkak të këtyre sulmeve, kanë blerë licenca shtesë për pajisjet e mbetura dhe i kanë përditësuar sistemet operative dhe antiviruset.

Të pyetur nga Radio Evropa e Lirë nëse përdorimi i softuerit është në kundërshtim me sanksionet kundër Rusisë, të cilat janë mbështetur edhe nga Bosnjë e Hercegovina, nga Sekretariati thanë se “nuk janë zyrtarisht në dijeni” për një vendim të tillë.

Sipas të dhënave nga Prokurimet Publike të Serbisë, 14 institucione të këtij shteti kanë blerë shërbimet Kaspersky gjatë dy vjetëve të fundit. Këto institucione financohen nga buxheti shtetëror

Vlera totale e kontratave të lidhura për prokurimin e sistemeve Kaspersky nga fillimi i vitit 2021 deri në fund të 30 marsit 2023, arrijnë në më shumë se 870.000 euro.

Në mesin e institucioneve që i kanë marrë sistemet ruse janë, Ministria e Punëve të Brendshme, shërbimi publik mediatik RTS, kompanitë publike “Srbijagas” dhe Infrastruktura Hekurudhore e Serbisë.

Zyra e Qeverisë së Serbisë për Teknologjitë e Informacionit nuk iu përgjigj pyetjes së Radios Evropa e Lirë në lidhje me sistemet e mbrojtjes kundër viruseve të përdorura nga institucionet shtetërore.

Kaspersky nuk ka një zyrë përfaqësuese të regjistruar në Serbi. Produktet e tyre shiten dhe instalohen në Serbi nga kompani të tjera. Ekziston një faqe e regjistruar Kaspersky.rs, e cila përmban informacione rreth produkteve në gjuhën serbe.

Në vitin 2018, ministri i atëhershëm pa portofol i ngarkuar për Inovacionin, Nenad Popoviq, pas një takimi me përfaqësuesit e kompanisë Kaspersky në Moskë, njoftoi hapjen e një përfaqësie të kësaj kompanie në Serbi.

Sipas mediave hulumtuese, Popoviq ka lidhje biznesi në Rusi.

Në Mal të Zi, Ministria e Administratës Publike është përgjegjëse për mbrojtjen e kompjuterëve nga viruset. Ky institucion i tha Radios Evropa e Lirë se për arsye sigurie nuk mund të specifikojnë se çfarë po përdorin, porse nuk është produkt rus.

Në mars të vitit 2022, menjëherë pas fillimit të pushtimit rus të Ukrainës, Komisioni Federal i Komunikimeve të SHBA-së (FCC) përfshiu Kaspersky-n në listën e kompanive që paraqesin kërcënim për sigurinë kombëtare.

Zyra Gjermane për Sigurinë e Informacionit njoftoi po në mars se nuk e rekomandon përdorimin e këtij softueri, duke përmendur rreziqet e mundshme për sigurinë e pajisjeve pas një pushtimi.

Në atë kohë, kompania mohoi lidhjet me Kremlinin dhe theksoi se vendimi ishte marrë “për arsye politike”.

Në vitin 2018, Parlamenti Evropian kërkoi që institucionet e Bashkimit Evropian të ndalonin përdorimin e produkteve të kompanisë ruse në pajisjet e tyre.

Në vitin 2018, rrjeti social Twitter njoftoi se kishte ndaluar reklamat për Kaspersky, duke përmendur, ndër të tjera, pretendimet e autoriteteve amerikane për lidhjet e kompanisë me agjencitë e inteligjencës ruse.

Në vitin 2017, Qendra Kombëtare e Sigurisë Kibernetike e Britanisë këshilloi përdoruesit e qeverisë të shmangin programet ruse antivirus.

Kaspersky është themeluar në Moskë në 1997. Në ueb-sajtin e kompanisë shkruan se selia e saj është në Britaninë e Madhe, dhe se shërbimet e saj i përdorin më shumë se 400 milionë përdorues dhe 240 mijë kompani në mbarë botën.

Në nëntor 2020, ata zhvendosën serverët me të dhënat e përdoruesve të tyre nga Rusia në Zvicër.

Nga Kaspersky thonë se si kompani private nuk kanë lidhje politike me asnjë qeveri, por bashkëpunojnë me autoritetet e vendeve të ndryshme dhe agjencitë ndërkombëtare të zbatimit të ligjit në luftën kundër krimit kibernetik.

Drejtori dhe bashkëthemeluesi i kompanisë është Yevgeny Kaspersky, ekspert rus i sigurisë kibernetike.

Gjatë viteve të tetëdhjeta, ai u diplomua në Fakultetin Teknik të Shkollës së Lartë të KGB-së, e cila trajnoi oficerë të ardhshëm të inteligjencës dhe më vonë punoi në shërbimin e inteligjencës ushtarake sovjetike.

Presidenti i Austrisë, Aleksandar Van der Belen, ka kërkuar nga autoritetet maqedonase veriore që sa më parë të miratojnë ndryshimet kushtetuese, të domosdoshme sipas tij në procesin e integrimit evropian të Maqedonisë së Veriut.

Pas takimit me presidentin maqedonas, Stevo Pendarovaki, ai tha se Shkupi duhet të vazhdojë të jetë shembull në rajon sa i përket respektimit të të drejtave të pakicave kombëtare.

“Kjo nuk ka të bëjë vetëm me shqiptarët, por me të gjitha pakicat tjera. Që procesi integrimit evropian të ecë përpara duhet të bëhet edhe një hapë tjetër, të miratohen ndryshimet kushtetuese, ashtu siç jeni marrë vesh”.

“Unë i kuptoj frustrimet sa i përket zgjatjes së procesit të integrimit evropian, por pikërisht për shkak të kësaj është me rëndësi që të shfrytëzohet momenti aktual dhe mos të humbet edhe më shumë kohë. Ju keni mbështetjen tonë të plotë”, tha presidenti austriak gjatë konferencës për media, më 29 mars, në Shkup.

Ndryshimet duhet të bëhen për përfshirjen e pakicës bullgare në preambulën e Kushtetutës maqedonase, si popull shtetformues, ashtu siç parashihet me marrëveshjen me Bullgarinë, bazuar në atë që njihet si “propozimi francez” për zgjidhjen e mosmarrëveshjeve mes dy shteteve për identitetin maqedonas, gjuhën dhe dallimet historike.

Van der Belen i bëri thirrje opozitës maqedonase, që drejtohet nga VMRO DPMNE-ja, që t’i mbështes ndryshimet, për të cilat nevojiten dy të tretat, apo 80 nga 120 deputetët e Kuvendit të Maqedonisë së Veriut.

Por, shumica parlamentare aktualisht ka 74 vota, që do të thotë se pa votat e opozitës ndryshimet nuk mund të bëhen.

Pendarovski tha se ndryshimet kushtetuese duhet të miratohen, pasi sipas tij nuk do të ketë kornizë negociuese më të mirë se kjo që është arritur me BE-në.

“Korniza për të cilët është biseduar disa muaj parasheh përfshirjen e pakicës bullgare në Kushtetutë dhe ajo duhet të miratohet. Këto ditë besoj se do të formohet grupi i ekspertëve, i cili do të nis punën për hartimin e amendamenteve kushtetuese – të cilat më pas duhet të miratohen në Kuvend”, tha ai.

Sipas tij, nëse këto ndryshime nuk kalojnë atëherë Sofja sërish mund të bllokojë procesin e bisedimeve.

“Maqedonia e Veriut është shteti i vetëm në botë që ndryshoi emrin e shtetit që të fillojë bisedimet me BE-në për anëtarësim, por akoma pret në oborrin e unionit edhe pse formalisht ka nisur bisedimet. Me qëllim të ruajtjes së kredibilitetit në rajon dhe më gjerë, Bashkimi Evropian nuk duhet të lejojë që ndonjë anëtare e saj të paraqes ndonjë kërkesë apo të problematizojë ndonjë çështje me kritere që nuk kanë asnjë lidhje me anëtarësimin në BE. Të bllokoni një shtet për shkak të çështjeve me identitetin apo çështje historike është e papranueshme dhe nuk duhet të lejohet”, tha presidenti maqedonas.

Ndërsa presidenti austriak shprehu i mirënjohje për Maqedonisë së Veriut, e cila i mbështeti sanksionet e bllokut kundër Rusisë dhe ofroi ndihmë për Ukrainën.

“Maqedonia e Veriut është shembull shumë i mirë edhe për bashkëpunimin rajonal, përfshirë edhe procesin për normalizimin e raporteve mes Kosovës dhe Serbisë. Para dhjetë ditëve këtu ishte nikoqir i bisedimeve mes dy vendeve. Ajo po jep rol të rëndësishëm edhe me kryesimin e OSBE-së”, tha ai.

Më 27 shkurt në Bruksel, Kosova dhe Serbia u pajtuan për Marrëveshjes drejt normalizimit të raporteve mes shteteve, apo siç njihet ndryshe edhe si propozimi evropian. Më 18 mars, palët u pajtuan në Ohër për aneksin e zbatimit të kësaj marrëveshjeje.

Maqedonia e Veriut ka vendosur që t’i dhurojë Ukrainës 12 helikopterët e saj luftarakë, të llojit Mi-24.

Ministrja e Mbrojtjes, Sllavajnka Petrovska, tha për mediat në Shkup se dhurimi i tyre bëhet me kërkesë të Qeverisë ukrainase, por edhe vlerësimeve të Armatës maqedonase se “lirimi nga këto pajisje ushtarake nuk do të dëmtojë kapacitetet mbrojtëse të Maqedonisë së Veriut”.

“Të gjitha pajisjet që janë dhuruar deri më tani, kanë të bëjmë me kërkesën e autoriteteve ukrainase, të cilat janë të afta t’i përdorin, por edhe t’i mirëmbajnë. Sipas planeve tona të modernizimit, këto pajisje tashmë janë në fund të përdorimit të tyre dhe nuk do të jetë pjesë përbërëse e armatimit tonë. Nëse nuk do t’i dhuronim, jemi të sigurt që në një periudhë të shkurtër kohe do të na duhej t’i asgjësonim”, tha Petrovska.

Ajo tha se Ministria e Mbrojtjes do të blejë të paktën tetë helikopterë të rinj për më shumë qëllime, të cilët do të kenë në radhë të parë rol transportues, dhe jo luftarak.

“Kur kemi bërë planet për transformimin e ushtrisë sonë, bazuar në aftësitë tona ushtarake dhe planet e NATO-s, komponenti luftarak i njësisë së helikopterëve nuk do të ishte më operacional dhe do të orientohemi në helikopterë transportues që do të kishin në radhë të parë si obligim plotësimin e nevojave të ushtrisë, por sigurisht që do të mund të kryejnë edhe detyra të tjera që janë me interes më të gjerë për qytetarët”, deklaroi Ministrja e Mbrojtjes së Maqedonisë së Veriut, Sllavjanka Petrovska.

Maqedonia e Veriut i ka dhuruar Ukrainës edhe tanket të gjeneratës së tretë, që duke marrë parasysh zhvillimin e teknologjisë, ato konsideroheshin jokonkurruese dhe jokompatibile.

Ndihma e përgjithshme e Maqedonisë së Veriut për Ukrainën arrin në 30 milionë dollarë.

Maqedonia e Veriut që në ditët e parë të agresionit rus i ka dhënë mbështetje Qeverisë në Kiev, duke respektuar sovranitetin dhe integritetin territorial të Ukrainës, ndërsa ka mbështetur të gjitha vendimet për sanksione ndaj Rusisë.

Helikopterët e parë Mi-24 e parë Maqedonia e Veriut i bleu nga Ukraina në vitin 2001 në kohën e konfliktit të armatosur mes forcave qeveritare dhe Ushtrisë Çlirimtare Kombëtare. Pas përfundimit të konfliktit, numri i helikopterëve u rrit në 12 dhe paralelisht u bë modernizimi i tyre, proces ky që u ndërpre dy vjetët e fundit për shkak të vlerësimeve të Shtabit të Përgjithshëm se ushtria në zhvillimin e saj të ardhshëm nuk ka nevojë për këtë lloj helikopterëve luftarakë, por avionë të prodhimi i Evropës Perëndimore ose Shteteve të Bashkuara.

Helikopterët Mi-24 janë përdorur në luftën në Afganistan, në atë ndërmjet Irakut dhe Iranit, në konfliktet në Amerikën e Jugut, gjatë luftërave ruso-çeçene, por edhe në Ballkan gjatë shpërbërjes së Jugosllavisë.

Presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiç, tha për mediat se “njëfarë marrëveshjeje është arritur”.

“Jam i kënaqur për këtë, por nuk është e gjitha”, tha ai pas takimit me kryeministrin e Kosovës, Albin Kurti, në Ohër të Maqedonisë së Veriut.

Në këtë takim që u ndërmjetësua nga zyrtarë të Bashkimit Evropian, u bisedua për zbatimin e një propozimi të BE-së për normalizimin e marrëdhënieve Kosovë-Serbi.

Duke iu drejtuar gazetarëve, ai tha se nuk ka nënshkruar asgjë.

“Ka një lloj marrëveshjeje. Jam i kënaqur, ka disa pika për të cilat do duhet të diskutojmë. Prioritet mbetet formimi i Asociacionit, pala shqiptare insistoi për nënshkrimin e marrëveshjes. Unë nuk kam nënshkruar asgjë. Do të diskutoj në Serbi për atë që kam rëndë dakord. Nesër do të raportoj për atë se çfarë ka ndodhur. Do të kemi edhe deklaratat edhe të Borrell e Kurtit. Duhet të qëndrojmë në rrugën evropiane. Kurti ka kërkuar dokument, por unë kam kërkuar që asgjë nuk mund të bëhet në kundërshtim me kushtetutën e Serbisë. Ka shumë gjëra për të cilat nuk jemi pajtuar, sepse është puna jonë që të trajtojmë mospajtime. Nuk besoj që ka qenë ndonjë ditë D, megjithatë ka qenë një ditë goxha e gjatë”, tha presidenti serb.

“Ende flitet për personat e pagjetur, për disa konferenca të donatërve, por kjo do të varet se si plani i implementimit do të përpunohet tutje”, shtoi presidenti serb.

Lufta kundër korrupsionit mbetet në fokus të politikës amerikane ndaj Maqedonisë së Veriut. Në këtë kontekst shihet edhe vizita e paparalajmëruar në Shkup të premten e koordinatori global për luftë kundër korrupsionit pranë Departamentit amerikan të Shtetit, Richard Nephew, i cili në takimin me presidentin maqedonas, Stevo Pendarovski, kishte në qendër të vëmendjes luftës kundër korrupsionit, sipas njoftimit të Presidencës.

“Lufta kundër krimit dhe korrupsionit, në çdo nivel, duke përfshirë edhe korrupsionin e lartë, është jashtëzakonisht e rëndësishme në përpjekjet për të ndërtuar sundimin e ligjit dhe për të fituar besimin e qytetarëve në institucionet”, thuhet në komunikatën e Presidencës maqedonase, pa dhënë detaje të tjera lidhur me këtë takim.

Ambasadorja e SHBA-së në Shkup, Angela Aggeler, tha se qëllimi i vizitës së zyrtarit të lartë të DASH-it nuk është “lista e zezë” për të cilët flitet tani një kohë të gjatë.

“Ai nuk është këtu për të zbuluar emra për listën e zezë apo diçka të tillë. Është këtu për të diskutuar proceset, sanksionet, protokollet që ka Qeveria amerikane për çështjen e korrupsionit”, tha Aggeler.

Por ajo pranoi se për këtë çështje po zhvillohen hetime dhe se do të ketë persona që do të gjenden në listën e zezë për shkak të përfshirjes së tyre në korrupsion.

“Janë disa lista, sipas të cilave persona të ndryshëm hetohen në kontekste të ndryshme për korrupsion. Unë qëndroj pas asaj që thashë një ditë më parë dhe besoj se është e vërtetë. Megjithatë, informacioni duhet të vijë nga Uashingtoni. Nuk mund t’ju jap asnjë afat kohor, as se sa persona do të jenë në listë”, tha ambasadorja amerikane Aggeler.

Ajo konfirmoi edhe një herë të dhënat e deklaruara se më shumë se një person nga Maqedonia e Veriut do të jenë në të ashtuquajturën, “listë të zezë të sanksioneve amerikane”.

Një ekip për sanksione nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës më 6 dhjetor 2022 ka qëndruar në Maqedoninë e Veriut për të hetuar funksionarët dhe ish-funksionarët e dyshuar për korrupsion.

Ambasadorja amerikane në Shkup, Angela Aggeler, atëbotë kishte thënë se ky ekip do të “do të ndërmarrë një qasje më agresive për aktorët e korruptuar, si ata në të kaluarën dhe ata aktualë”.

Në prill të vitit 2022, SHBA-ja vendosi sanksione ndaj shtatë personave, që u thanë se kanë qenë të përfshirë në vepra korruptive, ku në mesin e tyre ishin edhe ish-kryeministri maqedonas, Nikolla Gruevski, dhe ish-drejtori i policisë sekrete, Sasho Mijallkov.

Përveç Gruevskit dhe Mijalkovit, në listën e zezë u futën edhe anëtarët e familjes së tyre të ngushtë.

Ministria e Punëve të Brendshme e Maqedonisë së Veriut ka njohuri se kërcënimet me bomba, përveç nga territori maqedonas, vijnë edhe nga jashtë vendit, përkatësisht nga Rusia dhe Irani, përmes Rrjetit Virtual Privat (VPN-Virtual Private Network), që është një mekanizëm për të siguruar lidhje të sigurt në internet.

“Ditët e fundit, sipas forenzikës së kryer në MPB, alarmet kalojnë përmes adresave VPN, por telefonatat fillestare janë nga Irani dhe Rusia. Është e rëndësishme të theksohet se ato adresa VPN janë paguar për përdorimin e kriptomonedhave, gjë që e ndërlikon më tej mundësinë e përcaktimit të autorit të saktë të këtij krimi. Tashmë në procedurë hetimore janë disa persona të cilët e kanë bërë këtë edhe nga territori i Republikës së Maqedonisë së Veriut. Ai hetim është në fazë të avancuar dhe kur të vijë momenti do ta informojmë opinionin”, deklaroi ministri i Punëve të Brendshme, Oliver Spasovski.

Maqedonia e Veriut që nga tetori i vitit të kaluar po përballet me alarme të përditshme për vendosje të bombave nëpër institucione të ndryshme, kryesisht në shkollat fillore dhe të mesme.

Kjo ka bërë që të ketë ndërprerje të shumta të procesit mësimor, pasi alarmet me bomba marrin shumë kohë derisa ekipet kundër terrorit pranë MPB-së të konstatojnë nëse kërcënimet janë të vërteta.

“Kemi punuar me përkushtim gjatë gjithë periudhës së kaluar, sepse për ne siguria dhe qetësia e qytetarëve janë në radhë të parë”, deklaroi Spasovski.

Në objektet shkollore, të premten, më 3 mars, kishte kontrolle dhe prani të policisë, pas çka nuk është regjistruar asnjë alarm për bomba.

Kjo sipas MPB-së është pjesë e masave të reja që tashmë kanë hyrë në fuqi, por ky institucion nuk ka sqaruar nëse drejtuesit e shkollave dhe të institucioneve tjera janë udhëzuar të çaktivizojnë postat elektronike, përmes të cilave edhe janë dërguar kërcënimet.

Paraprakisht, Ministria e Arsimit në Maqedoninë e Veriut ka rekomanduar që gjatë ditëve që ka paralajmërime për vendosjen e bombave, mësimi të mbahet në distancë me qëllim që nxënësit të mos humbin orët mësimore.

Gjatë javës së kaluar, vetëm brenda një dite të vetme, forcat e policisë në Shkup kanë evakuuar personelin dhe nxënësit nga 14 shkolla për shkak të alarmeve që kishin marrë përmes postës elektronike për vendosjen të bombave.

Alarmet për vendosjen e bombave, drejtuesit e institucioneve të Maqedonisë së Veriut i kanë cilësuar si “sulme terroriste hibride” që vijnë nga jashtë.

Partia Alternativa në Maqedoninë e Veriut po kërkon asociacion të komunave shqiptare, ashtu siç kërkojnë serbët në Kosovë.

“Në kohën kur Kosova gjendet para marrëveshjes finale për normalizimin e marrëdhënieve me Serbinë, dhe kur secili diplomat perëndimor që shkon në Prishtinë e përsërit refrenin ‘të bëhet Asociacioni i komunave me shumicë serbe në Kosovë’, pyetja që duhet të shtrohet është se pse partitë shqiptare në Maqedoninë e Veriut, ato që kanë komuna (Bashkimi Demokratik për Integrim, Aleanca për Shqiptarët dhe BESA), nuk e ngrenë një iniciativë për themelimin e Asociacionit të komunave shqiptare në Maqedoninë e Veriut po me ato kompetenca që bashkësia ndërkombëtare kërkon t’i ketë Asociacioni i komunave me shumicë serbe në Kosovë”, ka deklaruar Zeqirja Ibrahimi nga partia “Alternativa”.

Kjo parti ishte pjesë e Qeverisë me tri ministri, por kaloi në opozitë për shkak të mosmarrëveshjeve lidhur me ndarjen e posteve, pas vendimit që pushtetit t’i bashkohet edhe partia, Aleanca për Shqiptarët.

Kërkesa e saj për Asociacionin e komunave shqiptare, është refuzuar nga partitë tjera, përveç Lëvizjes Besa, e cila ka thënë se do ta shqyrtojë një propozim të tillë.

Bashkimi Demokratik për Integrim, që drejtohet nga Ali Ahmeti, tha se një propozim i tillë është “anti-perëndimor” dhe i dëmshëm për proceset nëpër të cilat po kalon Kosova.

“Një propozim i tillë është patetik, antiamerikan dhe antievropian, është i dëmshëm për zgjidhjen përfundimtare të çështjes së Kosovës. Përpjekje e pasuksesshme për të mbijetuar në skenën politike pas fiaskos dhe rreshtimit krejtësisht të gabuar dhe destruktiv”, thuhet në reagimin e BDI-së.

Lidhja Social-Demokrate thotë se komunat në Maqedoninë e Veriut kanë të drejtë bashkëpunimi andaj nuk kanë nevojë për asociacione, apo forma tjera të bashkimit.

“Situata në Kosovë nuk mund të pasqyrohet në vendin tonë, në asnjë mënyrë. Sipas Ligjit për Vetëqeverisje Lokale dhe Ligjit për Bashkëpunim Ndërkomunal, bashkëpunimi ndërmjet komunave në Maqedoninë e Veriut është absolutisht i mundshëm. Çdo komunë mund të bashkëpunojë në çfarëdo forme, kur gjen interesim për një temë të caktuar. Ne e konsiderojmë këtë kërkesë si joserioze, që të mos përdoret për të fituar pikë politike dhe është e papranueshme”, ka deklaruar Sanela Shkrijel nga Lidhja Social-Demokrate e kryeministrit, Dimitar Kovaçevski.

Kryetari i VMRO DPMNE-së, Hristijan Mickovski, tha se një ide e tillë “mund të përkeqësojnë marrëdhëniet ndëretnike” dhe se raportet dhe të drejtat e bashkësive etnike, në veçanti të asaj shqiptare janë të rregulluara me Marrëveshjen e Ohrit.

Disa parti më të vogla maqedonase, propozimin e Alternativës e kanë quajtur “ide nacionaliste që dëmton perspektivën evropiane të Maqedonisë së Veriut”.

Kosova dhe Serbia kanë arritur marrëveshje për Asociacionin më 2013 dhe më pas më 2015 mbi parimet për themelimin e tij.

Po më 2015, Gjykata Kushtetuese e Kosovës ka gjetur se marrëveshja nuk është në harmoni të plotë me Kushtetutën.

Serbia kërkon që Kosova të zbatojë marrëveshjet e arritura, por Qeveria e Kosovës është deklaruar kundër një asociacioni njëetnik.

Presidenti i Maqedonisë së Veriut, Stevo Pendarovski, e përshkroi Ballkanin Perëndimor si një “vend të butë” në arkitekturën e sigurisë në Evropë dhe të brishtë ndaj fushatave të mundshme të ndikimit nga Rusia.

Në fjalimin në Davos, në kuadër të Forumit Ekonomik Botëror, Pendarovski tha se “Kremlini përbën rrezik për stabilitetin e rajonit”, por tha se beson që Shtetet e Bashkuara do t’i kushtojnë më shumë vëmendje situatës në rajon.

Sipas tij, përveç Ukrainës, Ballkani Perëndimor është një pikë e ndjeshme në arkitekturën e sigurisë evropiane.

“Ekzistojnë dy pika të ndjeshme në rajon – Republika Sërpska dhe veriu në Republikën e Kosovës, ku tentohet të cenohet integriteti i këtyre vendeve, andaj NATO-ja dhe Bashkimi Evropian duhet t’i kushtojnë vëmendje”, tha Pendarovski.

Ai iu referuar entitetit të Republikës Sërpska në Bosnjë e Hercegovinë, që ka shpeshtuar thirrjet për shkëputje nga shteti dhe veriut të Kosovës, të banuar me shumicë serbe.

Në pjesën veriore të Kosovës në fund të vitit 2020 tensionet u rritën dhe disa serbë lokalë, për 20 ditë, përmes barrikadave bllokuan rrugët kryesore në këtë pjesë.

Kosova ka fajësuar Rusinë se po e shtynë Serbinë që të nxisë tensione në Kosovë, por këto akuza janë hedhur poshtë nga Kremlini. Madje, kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, ka thënë se në barrikadat në veri ka pasur prani të elementeve ushtarake paramilitare, sikurse të grupit mercenarë rusë, Vagner. Ky grup po ashtu merr pjesë në luftën që Rusia ka nisur kundër Ukrainës në fund të shkurtit të vitit të kaluar.

“Nuk jam i shqetësuar nëse do të kemi unitet dhe solidaritet transatlantik dhe panevropian edhe këtë vit, por pyes veten nëse do të ruhet kur të përfundojë lufta në Ukrainë dhe ky është çelësi që demokracia të mbizotërojë mbi autokracinë”, theksoi Pendarovski.

Lideri maqedonas mori pjesë në debatin me temën “Në mbrojtje të Evropës”, ku kërkoi që të forcohet uniteti, në mënyrë që sipas tij, të fitojë demokracia ndaj autokracisë.

“Nëse demokracitë nuk qëndrojnë së bashku, duke respektuar të njëjtat vlera dhe duke luftuar për to ndonjëherë fjalë për fjalë, atëherë autokracitë do të mbizotërojnë. E pamë vitin e kaluar kur filloi lufta në Ukrainë dhe më parë në Bjellorusi se dilema dhe beteja bazë është midis demokracisë apo autokracisë, pra diktaturës siç është sot në Rusi. Prandaj duhet të kemi unitet dhe solidaritet të plotë edhe pas luftës në Ukrainë. Kemi nevojë për një botë më të mirë”, tha Pendarovski.

Forumi Ekonomik Botëror në Davos, i titulluar “Bashkëpunimi në një botë të fragmentuar”, zhvillohet nga 16 deri më 20 janar dhe ka tubuar liderë nga politika, biznesi dhe shoqëria civile për të debatuar sfidat botërore që nga paqëndrueshmëria gjeopolitike e deri te ndryshimet klimatike.

Presidenti i Maqedonisë së Veriut, Stevo Pendarovski, i ka quajtur të “panevojshme” dhe të “vjetërsuara” reagimet lidhur me takimin në Tiranë të kryeministrit Edi Rama me liderët e partive politike shqiptare të Maqedonisë së Veriut.

Lidhur me këtë takim, në të cilin sipas pjesmarrëvesve është diskutuar kryesisht për çështjet që kanë të bëjnë me përshpejtimin e integrimit evropian të të dyja vendeve, ka pasur reagime të shumta në Shkup, në veçanti nga opozita maqedonase, e cila e ftesën e kryeministrit shqiptar e ka vleresësuar si “përpjekje për shpëtimin e qeverisë së kryeministrit Dimitar Kovaçevski”, por edhe si të “dëmshme për interesat shtetërore e kombëtare maqedonase”.

VMRO DPMNE-ja ka reaguar edhe për debatin në këtë takim për ndryshimin e kushtetutës maqedonase, si kusht që del nga marrëveshja me Sofjen për përfshirjen e bullgarëve në kushtetutë.

Por, presidenti Pendarovski në një prononcim për mediat ka thënë se “ka ikur koha kur proceset politike, ngjarjet apo takimet që ndodhin në Tiranë duhet t’i shikojmë si kërcënim për sigurinë tonë.

“Dekada më parë, Republika e atëhershme Socialiste e Shqipërisë ishte një kërcënim sigurie për ne. Ka kohë që ka kaluar koha kur proceset politike apo ngjarjet apo takimet që ndodhin në Tiranë duhet t’i shohim si një kërcënim sigurie për ne. Të mos harrojmë, Republika e Shqipërisë është anëtare e NATO-s dhe ka nisur negociatat me BE-në bashkë me ne. Shqipëria është miku ynë dhe nuk kam fare dyshim për ndonjë qëllim të fshehtë të kryeministrit shqiptar Edi Rama. Unë e di shumë mirë, po ashtu edhe ju. Nuk mendoj se aty po krijohet ndonjë skenar antimaqedonas”, ka deklaruar Pendarovski.

Lidhur me komentet se liderët shqiptarë janë thirrur në Tiranë për t’u marrë vesh për ndryshimet kushtetuese, Pendarovski tha se për këtë çështje nuk ka pasur nevojë të shkojnë në takim, pasi siç tha ai, të gjithë liderë politikë që kanë qenë në Tiranë edhe më parë kanë thënë se do të mbështesnin ndryshimin e Kushtetutës për përfshirjen e bullgarëve në Preambulë, si kusht i domosdoshëm për të mos u përsëritur vetoja bullgare ndaj procesit të integrimit evropian të Maqedonisë së Veriut.

Takimi që liderët e partive nga blloku shqiptar e patën me kryeministrin e Shqipërisë është vlerësuar pozitivisht nga kryeministri Dimitar Kovaçevski i cili të mërkurën tha se “çdo takim me kryeministrin shqiptar Edi Rama është i mirëseardhur” sepse sipas kryeministrit Kovaçevski , “Edi Rama është një mik i dëshmuar i Maqedonisë së Veriut dhe një euroatlantist i dëshmuar”.

Takimi i zhvilluar të martën në Tiranë u iniciua nga kryeministri i Shqipërisë, Edi Rama, ku morën pjesë liderët e të gjitha partive shqiptare nga Maqedonia e Veriut, përveç kreut të lëvizjes Besa, Bilal Kasami, i cili edhe pse i ftuar, refuzoi të merrte pjesë me arsyetimin se nuk dëshironte të ulej në një tavolinë me kryetarin e BDI-së, Ali Ahmeti. Kasami takimin e kishte vlerësuar si “përpjekje për shpëtimin e Ahmetit pas përçarjeve në partinë e tij”.

Por, pas takimit, liderët e partive të shqiptare vlerësuan se takimi ishte relaksues dhe në “frymë vëllazërore” dhe se në fokus ishte e ardhmja e përbashkët evropiane e Shqipërisë dhe Maqedonisë së Veriut.