Italia voton sot për të zgjedhur qeverinë e re në zgjedhjet e përgjithshme parlamentare.

Sytë e botës, jo vetëm të vendeve evropiane, janë përqendruar te rezultati i këtyre zgjedhjeve, të cilat zhvillohen  në mes të një krize ndërkombëtare të paprecedentë.

Në orën 07:00 qendrat e votimit u hapën rregullisht në mbi 61,000 zona zgjedhore të shpërndara në të gjithë Italinë dhe do të mbyllen në orën 23:00.

Janë pothuajse 51 milionë qytetarë që do të votojnë, 46 milionë në Itali dhe më shumë se 4 milionë jashtë vendit.

Heshtja zgjedhore

Pas një fushate të shkurtër (por intensive) zgjedhore, të zhvilluar për herë të parë në verë, gjithçka u ndal në ditën tradicionale të heshtjes elektorale në të cilën, pas disa tubimeve në rrugë dhe në TV dhe polemikave në mediat sociale, qytetarët kanë mundur të ndalojnë për disa orë dhe të zgjedhin preferencën për t’u shprehur në qendrat e votimit.

Asnjë ndërhyrje publike, siç e kërkon ligji.

Çfarë thonë sondazhet?

Nëse ato janë të sakta, italianët do të zgjedhin qeverinë më të djathtë të vendit të tyre që nga fundi i Luftës së Dytë Botërore.

Në krye të koalicionit që duket se do të sigurojë shumicën e vendeve në parlamentin italian është Giorgia Meloni, liderja e partisë “Fratelli d’Italia”, Vëllezërit e Italisë, e cila kryeson sondazhet me 36.5% të votave.

Nëse koalicioni i saj arrin të fitojë, ajo gjithashtu do të bëjë histori duke u bërë kryeministrja e parë grua e Italisë. Meloni, 45 vjeçe, u rrit në një lagje në Romë, e cila njihet më shumë për kultivimin e aktivistëve të majtë sesa për prodhimin e politikanëve të zjarrtë të djathtë. syri.net

Kievi tha se ka vendosur të zvogëlojë praninë diplomatike të Iranit në Ukrainë, në shenjë proteste ndaj dërgesave të dronëve në Rusi.

“Furnizimi i Rusisë me armë për të luftuar kundër Ukrainës është një akt jomiqësor që i jep një goditje të rëndë marrëdhënieve midis Ukrainës dhe Iranit”, tha ministria e Jashtme e Ukrainës në një deklaratë, më 23 shtator.

“Në përgjigje të një akti të tillë jomiqësor, pala ukrainase ka vendosur t’ia heqë akreditimin ambasadorit të Iranit dhe gjithashtu të zvogëlojë ndjeshëm numrin e stafit diplomatik të Ambasadës iraniane në Kiev”, vazhdon njoftimi.

Irani në të kaluarën ka hedhur poshtë akuzat e SHBA-së dhe Ukrainës se po furnizon me dronë Rusinë.

Më 14 shtator, ushtria ukrainase publikoi imazhe që të një droni të Iranit, i njohur me emrin Shahed-136. Ukraina tha se për herë të parë ka hasur në një dron vetëvrasës iranian, që është përdorur nga Rusia në fushëbetejë.

Në korrik, inteligjenca amerikane paralajmëroi se Irani po planifikonte të dërgonte qindra dronë në Rusi për t’i përdorur në luftën në Ukrainë.

Irani fillimisht kishte mohuar akuzat, por kreu i Gardës Revolucionare Islamike së fundmi është mburrur se shteti i tij po armatos fuqitë kryesore botërore.

Në mesin e shtatorit, presidenti rus, Vladimir Putin vizitoi Iranin dhe u takua me homologun e tij, Ebrahim Raisi. Ky ishte takimi i dytë me tyre në dy muajt e fundit, pasi presidenti rus ka vizituar Teheranin edhe më 19 korrik.

Anëtarët e parlamentit francez thanë të shtunën se i kishin kërkuar kryetares së dhomës së ulët të legjislativit që të ngrejë një komision hetimor për të shqyrtuar mbi dyshimet për financimin e partive politike nga Rusia.

Në një letër drejtuar kryetares Yael Braun-Pivet, që u nda me gazetarët, deputetët thanë se masa ishte nxitur nga raporti i fundit i zbulimit amerikanët sipas së cilit Rusia kishte paguar qindra milionë euro për të financuar parti politike të huaja “me synimin për të ndikuar në zgjedhje”.

Tetë deputetët, të cilët i përkasin partisë En Marche të presidentit francez Emmanuel Macron, përmendën gjithashtu faktin se partia e ekstremit të djathtë Bashkimi Kombëtare e drejtuar nga Marine Le Pen është ende duke shlyer një kredi të dhënë nga bankat ruse.

“Këto fakte sugjerojnë qartë një vullnet rus për të ndërhyrë në debatin publik francez. Ato e bëjnë të nevojshme ngritjen e një komisioni hetimor për të përcaktuar nëse partitë politike franceze – dhe cilat prej tyre – kanë përfituar nga financimi rus,” shkruajnë deputetët.

Duke cituar informacioni zbulimi të deklasifikuar, një zyrtar i lartë i administratës Biden tha më 13 shtator se Shtetet e Bashkuara presin që Rusia të përdorë gjithnjë e më shumë financimet e fshehta politike në muajt e ardhshëm për të minuar sanksionet ndërkombëtare për luftën në Ukrainë dhe për të ruajtur ndikimin e Moskës jashtë vendit.

Nga 19 shtatori, shumica e qytetarëve rusë nuk do të mund të hyjnë në territoret e Polonisë, Estonisë, Letonisë dhe Lituanisë.

Shtetasit rusë me vizë Shengen, të cilët duan të lëvizin për qëllime turizmi, biznesi, sporti ose arsye kulturore nuk do të mund të hyjnë në territoret e këtyre vendeve.

Shtetet që ndajnë kufirin me Rusinë – vendet baltike, Polonia dhe Finlanda – kanë bërë thirrje të parat për masa kufizuese në vizat turistike për rusët.

Nga e njëjta ditë edhe Zvicra tha se do të pezullojë procedurat e thjeshtuara të vizave për rusët.

Polonia dhe shtetet Baltike thanë se ndalimi nuk përfshinë disidentët politikë, rastet humanitare dhe një sërë rrethanash të tjera, duke përfshirë misionet diplomatike ruse dhe lidhjet familjare.

Më 31 gusht, BE pezulloi marrëveshjen për viza me Rusinë si një “hap i parë i domosdoshëm”.

Për pasojë, rusët do ta kenë më të vështirë sigurimin e një vize dhe procesi do t’iu kushtojë më shtrenjtë.

Vendet e BE-së nuk kanë arritur të pajtohen për një ndalesë totale për vizat turistike për rusët, meqë vendet anëtare janë të ndara në këtë çështje.

Gjermania dhe Franca, kanë qenë në anën tjetër të debatit, duke thënë se kufizimi i vizave për rusët, do të rezultojë si masë joproduktive, teksa BE-ja tenton të luftojë për “zemrat dhe mendjet” e atyre rusëve që nuk përkrahin luftën në Ukrainë.

Kievi i ka bërë thirrje BE-së që të ndalojë lëshimin e vizave për të gjithë rusët, përveç disidentëve politikë.

Dhjetëra mijëra rusë janë larguar nga vendi i tyre që nga fillimi i pushtimit të Ukrainës në fund të shkurtit, ndoshta për t’iu shmangur kufizimeve zyrtare ose për t’i shpëtuar sanksioneve financiare, të hapësirës ajrore, tregtare dhe sanksioneve të tjera ndërkombëtare të vendosura nga Perëndimi.

Aktivistët mjedisorë nga organizata Greenpeace kanë bllokuar shkarkimin e dërgesës me gaz të lëngshëm natyror rus (LGN) në një terminal në veri të Finlandës.

“Anija kishte gaz të lëngshëm natyror që vinte nga Rusia”, tha për AFP-në, Olga Vaisanen, zëdhënëse e kompanisë shtetërore finlandeze, Gasum – kompani që po transportonte gazin.

Aktivistët kërkuan nga Finlanda që të ndalojë importin e gazit rus për shkak të vendimit të Rusisë që të pushtojë Ukrainën në fund të shkurtit.

“Është krejtësisht e papranueshme që gazi rus ende të lejohet të dërgohet në Finlandë, gjashtë muaj pasi [presidenti rus, Vladimir] Putin nisi pushtimin e tij”, tha aktivisti i Greenpeace, Olli Tiainen përmes një deklarate.

“Qeveria finlandeze dhe kryeministrja Sanna Marin duhet të ndalojnë menjëherë të gjitha importet e karburanteve fosile nga Rusia”, tha ky grup në një postim në Twitter.

Zyrtarët thanë se anija e Greenpeace dhe aktivistët që po lundronin me kajakë bllokuan që cisterna që bartte gaz të mund të shkarkonte në port ngarkesën. Aktivistë të tjerë u ngjitën në pajisjen që përdoret për shkarkimin e dërgesave të gazit.

Më 8 shtator, Greenpeace parandaloi një cisternë që të shkarkonte ngarkesën me gaz të lëngshëm natyror rus në një port në Suedi.

Aktivistët i bën thirrje Qeverisë suedeze që menjëherë të ndalonte importet e gazit rus.

Bashkimi Evropian dhe Suedia nuk kanë vendosur sanksione ndaj importeve të gazit nga Rusia, por vetëm ndaj naftës dhe qymyrit.

Në maj, Rusia ndërpreu dërgesat me gaz që shkonin përmes një tubacioni në Finlandë. Moska tha se arsyeja e ndërprerjes së furnizimeve ishte për shkak të problemeve me pagesat, por furnizimet me gaz përmes detit kanë vazhduar.

Gjermania është e gatshme të marrë rol udhëheqës në garantimin e sigurisë së Evropës, ka thënë kancelari gjerman, Olaf Scholz.

Ai është zotuar për ta bërë ushtrinë e shtetit “më të pajisurën” në kontinent.

Duke e konsideruar Rusinë si “kërcënimin më të madh” të NATO-s, Scholz ka thënë se Evropa duhet të jetë e përgatitur për përballje.

“Ne po e bëjmë shumë të qartë: Gjermania është e gatshme të marrë përgjegjësi për sigurinë e kontinentit tonë”, ka thënë ai në një kongres për armët.

“Si shteti më i populluar, me ekonominë më të madhe, dhe si shtet që gjendet në mes të kontinentit, ushtria jonë duhet të jetë gurëthemel i mbrojtjes tonë konvencionale në Evropë, duhet të jetë forca më e pajisur në Evropë”.

E përfshirë në dy luftëra botërore, Gjermania shpesh ka qenë e heshtur në skenën botërore, kur është diskutuar për ushtri dhe çështje tjera ushtarake.

Scholz ka thënë se ushtria gjermane për shumë kohë është angazhuar në “sigurim të ndihmës humanitare, në ofrim të ndihmës pas vërshimeve, dhe në përpjekjet për vaksinim kundër pandemisë”.

“Mirëpo ai nuk është misioni kryesor. Qëllimi kryesor është mbrojtja e lirisë në Evropë”.

Lufta e nisur në Ukrainë nga ana e Rusisë, ka nxitur Qeverinë e Scholzit që të heqë dorë nga disa politika për mbrojtje dhe çështje të jashtme.

Duke e pranuar se “boshllëqet” e ushtrisë, sa u përket kapaciteteve, janë të “mëdha”, Scholz është zotuar se do t’i mbushë ato shpejt.

Disa ditë pas nisjes së luftës në Ukrainë, Scholz ka ndarë 100 miliardë dollarë për avancim të mbrojtjes gjermane.

Perëndimi është përgjigjur ndaj Rusisë, duke goditur ekonominë e këtij shteti me sanksione të ashpra.

Si pasojë e luftës kanë vdekur mijëra persona dhe miliona të tjerë janë zhvendosur nga shtëpitë e tyre.

Presidentja e Komisionit Evropian, Ursula von der Leyen, mbajti fjalimin e saj vjetor “Gjendja e Bashkimit Evropian”, më 14 shtator, para deputetëve të Parlamentit Evropian – Radio Evropa e Lirë hedh një vështrim mbi gjashtë pikat kryesore nga fjalimi që do t’i japë formë vjeshtës politike në Bashkimin Evropian.

“Dua ta bëj shumë të qartë, sanksionet janë këtu për të qëndruar. Kjo është koha që ne të tregojmë vendosmëri, jo luhatje”.

Megjithatë, në fjalimin e presidentes Von der Leyen ishte e qartë mospërmendja e masave të reja kundër Kremlinit.

Më shumë ndihma dhe roaming falas për Ukrainën?

Premtimi për zgjerim

Ishte një kohë kur presidentët e Komisionit Evropian shmangnin diskutimet për zgjerimin e ardhshëm të unionit në mënyrë që të mos i mërzisnin disa vende anëtare të BE-së, veçanërisht ato në pjesën perëndimore, të cilat dëshironin të dëgjonin më tepër për reformat dhe “thellimin” e unionit. Por jo më.

“Rruga drejt demokracive të forta dhe rruga drejt Bashkimit Evropian janë një dhe të njëjta. Kështu që unë dua që njerëzit e Ballkanit Perëndimor, të Ukrainës, Moldavisë dhe Gjeorgjisë të dinë që: Ju jeni pjesë e familjes sonë, e ardhmja juaj është në Bashkësinë tonë dhe Unioni ynë nuk është i plotë pa ju”, tha Von der Leyen mes brohoritjesh të shumta nga deputetët e Parlamentit Evropian – institucioni më i zëshëm evropian lidhur me idenë e një BE-je të zgjeruar.

Natyrisht, disa vende janë ende mjaft skeptike dhe rruga është ende e gjatë – Von der Leyen nuk përmendi asnjë afat kohor dhe për një arsye të mirë. Mjafton të shihni Ballkanin Perëndimor. Kjo ishte fjalia e vetme, në të cilën përmendej rajoni gjatë fjalimit të saj 60-minutësh.

Vendet e këtij rajoni e nisën rrugën e tyre drejt anëtarësimit në BE më shumë se një dekadë më parë dhe këtu u trajtuan njësoj me vendet e shpallura kandidate disa muaj më parë, Ukrainën dhe Moldavinë. Ndoshta ky nuk është grupimi në të cilin vendet e Ballkanit Perëndimor dëshirojnë të jenë, por ky është realiteti pas vitesh kur dera e BE-së nuk është mbajtur vërtet e hapur për ta.

“Mea Culpa” për vendet e Evropës Qendrore dhe Lindore

Për vite me radhë shumë prej vendeve në pjesët qendrore dhe lindore të kontinentit evropian kanë paralajmëruar homologët e tyre perëndimorë për Rusinë e Putinit, ndërsa shpeshherë ata janë kritikuar si histerikë dhe rusofobë.

Ndoshta fjalia më e veçantë në të gjithë fjalimin e Von der Leyenit ishte kur ajo pranoi se ata kishin pasur të drejtë gjatë gjithë kohës. Presidentja e Komisionit Evropian dhe ish-ministrja gjermane e Mbrojtjes ishte mjaft e drejtpërdrejtë në fjalën e saj:

“Një mësim që nxjerrim nga kjo luftë është që ne duhej t’i kishim dëgjuar ata që e njohin Putinin. Për Anna Politkovskayan dhe të gjithë gazetarët rusë që i publikuan krimet dhe e paguan çmimin në kurrizin e tyre. Miqve tanë në Ukrainë, Moldavi, Gjeorgji dhe opozitës në Bjellorusi. Ne duhej t’i kishim dëgjuar zërat brenda unionit tonë – në Poloni, në Baltik dhe në të gjithë Evropën Qendrore dhe atë Lindore. Ata na kanë thënë prej vitesh se Putini nuk do të ndalet. Dhe, ata vepruan në përputhje me rrethanat”.

Edhe pse mund të jetë rasti i “pak më vonë sesa që duhej”, ky ishte një nga pohimet më të sinqerta nga një politikan perëndimor për dështimin që nga koha kur shpërtheu lufta.

Kufizime apo jo ndaj gazit rus?

Ndoshta pika më e nxehtë e bisedimeve gjatë javëve të fundit ka qenë nëse BE-ja do të vendosë apo jo një limit për gazin rus (ose mbi të gjithë gazin) që vjen në Bashkimin Evropian. Shtetet anëtare të BE-së mbeten të ndara për këtë çështje.

Është e drejtë të thuhet se debati për këtë çështje do të vazhdojë deri në vjeshtë.

Një akt i detyrueshëm Magnitsky?

BE-ja përdori për herë të parë regjimin e saj të sanksioneve mbi shkeljen e të drejtave të njeriut në vitin 2021, kur vendosi të ngrijë asetet dhe ndaloi vizat për një numër njerëzish nga Kina, Eritrea, Libia, Koreja e Veriut, Sudani i Jugut dhe Rusia.

Përgatiti: Besmir Nenaj

Ministri i Jashtëm i Ukrainës, Dmytro Kuleba, akuzoi Gjermaninë, më 13 shtator, se ka injoruar lutjet e Kievit për furnizim me tanke Leopard dhe automjete luftarake të këmbësorisë Marder.

Ai tha se Berlini u ka ofruar vetëm “justifikime dhe frikë abstrakte” për mosdhënien e pajisjeve të tilla ushtarake.

“Sinjale zhgënjyese nga Gjermania, ndërkohë që Ukraina ka nevojë për Leopardët dhe Marderët tani – për të çliruar njerëzit dhe për t’i shpëtuar ata nga gjenocidi”, shkroi Kuleba në Twitter.

“Asnjë argument i vetëm racional se pse nuk mund të furnizohemi me këto armë, vetëm frikë abstrakte dhe justifikime. Prej çka ka frikë Berlini që Kievi nuk ka?” shkroi ai.

Rusia e ka nisur pushtimin e Ukrainës më 24 shkurt.

Që atëherë, Qeveria gjermane ka furnizuar Kievin me pajisje ushtarake dhe municion e tanke, por jo edhe aeroplanë luftarakë, të cilët i ka kërkuar Ukraina.

Berlini e ka cituar historinë e saj në luftëra, si arsye për veprime të kujdesshme, kur është fjala për furnizim të Kievit me armë të rënda.

Ukraina ka nisur një kundër-ofensivë për të rimarrë territorin në lindje dhe në jug nga forcat pushtuese ruse.

Presidenti ukrainas, Volodymyr Zelensky tha më 12 shtator se ushtria ukrainase ka rikthyer 6.000 kilometra katrorë territor të pushtuar nga forcat ruse, që prej nisjes së kundërofensivës në fillim të muajit shtator.

Ai i bëri thirrje Perëndimit të vendosë më shumë sanksione ndaj Rusisë dhe të përshpejtojë dërgesat e armëve për të lejuar trupat ukrainase të konsolidojnë kontrollin mbi territorin e rifituar.

Presidenti slloven, Borut Pahor, ka thënë se, përderisa nuk ekziston ndonjë alternativë për Asociacionin e komunave serbe, Kosova duhet ta zbatojë marrëveshjen e arritur në Bruksel.

Ai i ka bërë këto deklarata në një konferencë për media me presidenten e Kosovës, Vjosa Osmani në Prishtinë.

“Kosova dhe Sllovenia kanë shumë këndvështrime të njëjta për çështjet problematike në botë, por kemi edhe dallime, dhe një prej tyre është për zbatimin e marrëveshjeve të arritura. Një nga marrëveshjet është për Asociacionin. Presidentes Osmani i kam thënë që, ndonëse mbështes Gjykatën Kushtetuese, pres të gjendet një zgjidhje për zbatimin e kësaj marrëveshjeje. Përderisa nuk ka propozime dhe alternativa, vlen marrëveshja e arritur më parë”.

Kosova dhe Serbia kanë arritur marrëveshje për Asociacionin më 2013 dhe më pas më 2015 mbi parimet për themelimin e tij.

Po më 2015, Gjykata Kushtetuese e Kosovës ka gjetur se marrëveshja nuk është në harmoni të plotë me Kushtetutën.

Serbia kërkon që Kosova të zbatojë marrëveshjet e arritura, por Qeveria e Kosovës është deklaruar kundër një asociacioni njëetnik.

Osmani, në anën tjetër, ka thënë se Kosova ka zbatuar 99 për qind të marrëveshjeve të arritura me Serbinë në Bruksel, por për çështjen e Asociacionit vlen vendimi i Gjykatës Kushtetuese.

“Ne nuk mund të krijojmë entitet mono-etnik, përderisa bazamenti në të cilin është ndërtuar Kushtetuta jonë është multi-etniciteti”.

Sipas saj, Serbia ka shumë marrëveshje të pazbatuara.

“Serbia në vitin 2013 ka nënshkruar obligimin që t’i zhbëjë të gjitha struktura ilegale, kriminale që i ka ndërtuar në Kosovë. Ajo, jo vetëm që nuk e ka bërë këtë, jo vetëm që nuk ia ka zhbërë këto struktura, udhëheqësit e të cilave janë në listën e zezë amerikane, por përkundrazi, vazhdon t’i fuqizojë, financojë dhe urdhërojë ato që ta destabilizojnë Kosovën dhe gjithë rajonin”.

Sipas autoriteteve në Kosovë, Millan Radoiçiq, është një prej krerëve të strukturave ilegale në veri të Kosovës.

Ai aktualisht është në arrati.

Radoiçiq është nënkryetar i Listës Serbe, parti kryesore e serbëve në Kosovë.

Radoiçiq është edhe në listën e zezë të Shteteve të Bashkuara nën dyshimet se, së bashku me biznesmenin nga veriu i Kosovës, Zvonko Veselinoviq dhe dhjetëra serbë të tjerë, i përkasin një rrjeti të lidhur me krimin e organizuar ndërkombëtar.

Përgjatë konferencës, Osmani ka thënë se autoritetet në Kosovë kanë gatishmëri për vazhdim të dialogut me Serbinë, me qëllim të arritjes së marrëveshjes përfundimtare, të bazuar në njohje reciproke.

“Njohja reciproke duhet të bëhet në kufijtë aktualë të Kosovës, duke respektuar sovranitetin e vendit tonë dhe duke respektuar kushtetutshmërinë dhe funksionalitetin tonë të brendshëm”.

Edhe Pahor ka bërë thirrje për dialog të sinqertë mes dy vendeve.

Dialogu mes Kosovës dhe Serbisë, me ndërmjetësim të Bashkimit Evropian, ka nisur më 2011.

“Serbia nuk mund të flasë për të drejtën ndërkombëtare”

Të dy presidentët janë pyetur edhe për deklaratën e presidentit serb, Aleksandar Vuçiq, se Sllovenia, sikurse edhe shtetet e tjera që e njohin Kosovën, ka shkelur integritetin territorial të Serbisë.

Vuçiq i ka bërë këto deklarata pas takimit që ka zhvilluar me Pahorin ditë më parë në Beograd.

“Serbia është shteti i fundit në botë, së bashku me Rusinë, që mund të na flasin për të drejtën ndërkombëtare. Një shtet që ka kryer gjenocid kundër fqinjëve të vet, nuk mund të flasë për të drejtën ndërkombëtare. Në momentin kur Serbia ka vendosur të kryejë gjenocid kur Bosnjës, kundër Kosovës, të kryejë krime të llahtarshme në ish-Jugosllavi, ka humbur çdo të drejtë ndërkombëtare”, ka thënë Osmani.

“Sllovenia dhe Serbia, kanë mendime të ndryshme sa i përket Kosovës, Ne e kemi pranuar është shtet, Serbia jo. Mendoj se ajo deklaratë është e papranueshme, tendencioze dhe ripërsëritje e dallimeve që ekzistojnë”, ka thënë Pahor.

Pas deklaratave të presidentit serb, Ministria e Punëve të Jashtme e Sllovenisë ka ftuar në bisedë ambasadoren serbe, Zorana Vlatkoviq.

Të gjashtë reaktorët e centralit bërthamor të Zaporizhjës janë fikur pas granatimeve në afërsi, teksa agjencia e OKB-së për energji bërthamore pritet të publikojë një raport para Këshillit të Sigurimit lidhur me situatën e sigurisë në këtë uzinë.

Operatori i Zaporizhjës, Enerhoatom, tha një ditë më herët se reaktori numër 6 i centralit “u fik” për shkak të një zjarri të shkaktuar nga sulmet me artileri në rajon.

Enerhoatom tha se reaktori do të rikthehet në funksion kur të shuhet zjarri.

Të pesë reaktorët e tjerë u hoqën nga funksioni më herët.

Presidenti ukrainas, Volodymyr Zelensky, fajësoi trupat ruse për sulmet me artileri.

Por, të dyja palët vazhdimisht fajësojnë njëra-tjetrën për rreziqet që i kanosen centralit më të madh bërthamor në Evropë që është okupuar nga forcat ruse pak kohë pasi Moska nisi pushtimin e Ukrainës më 24 shkurt.

“Sot, linja e fundit e transmisionit të energjisë, që është e lidhur me sistemin e energjisë së Ukrainës, u dëmtua për shkak të një granatimi tjetër rus”, tha Zelensky gjatë një adresimi në orët e vona të 5 shtatorit.

“Për shkak të provokimit rus, centrali i Zaporizhjës është një hap larg një fatkeqësie të rrezatimit”, tha presidenti ukrainas.

*Video nga arkivi: A po përsëritet Çernobili?

Zelensky shtoi se ky granatim i pretenduar rus në Zaporizhja, që ndodhi shumë afër kohës së publikimit të raportit të Agjencisë Ndërkombëtare për Energji Bërthamore, tregon se Rusisë “nuk i intereson se çfarë vendos komuniteti ndërkombëtar”.

Më 5 shtator, shefi i diplomacisë së Bashkimit Evropian, Josep Borrell, akuzoi Rusinë për “sjellje të pamatur” sa i përket centralit të Zaporizhjas, teksa komuniteti ndërkombëtar vazhdon të ketë shqetësime për ndonjë fatkeqësi bërthamore sikurse ai i Çernobilit.

Raporti i Agjencisë Ndërkombëtare për Energji Bërthamore vjen pasi një mision i kësaj agjencie vizitoi javën e kaluar Zaporizhjën.

Kreu i kësaj agjencie tha se raporti do të prezantohet më 6 shtator pranë Këshillit të Sigurimit të Kombeve të Bashkuara.

Dy prej inspektorëve të OKB-së do të vazhdojnë të mbesin në Zaporizhja, ndërsa pjesa tjerët janë larguar që atje pasi kanë vlerësuar dëmet në këtë central.

Papa Gjon Pali I, i cili udhëhoqi Kishën Katolike vetëm për 33 ditë në vitin 1978, është lumturuar në Vatikan- hapi i fundit përpara shenjtërimit.

Vitin e shkuar atij iu njoh mrekullia e shërimit të një vajze 11-vjeçare. Që të bëhesh shenjtor, duhet edhe një mrekulli e dytë. Gjon Pali I thuhet se shëroi një vajzë të vogël argjentinase, pasi prindërit e saj i ishin lutur atij.

I njohur edhe si ‘Papa që buzëqesh’, Gjon Pali I shërbeu vetëm 33 ditë. Ai lindi si Albino Luçiano, djali i një muratori në malet Dolomite në Itali.

Gjatë kohës që ishte Papë tentoi që të reformonte institucionet dhe të zhdukte korrupsionin.

Ai vdiq nga një atak kardiak. Por vdekja e tij shkaktoi shumë teori konspirative për shkak të dëshmive të ndryshme.

Vatikani tha se ai ishte gjetur i vdekur nga dy murgesha.

Por fillimisht u tha se ai ishte gjetur nga një prift. Debat shkaktoi edhe fakti se përse dy gra kishin hyrë në ambientet private të Papës.

Gjatë 1 mijë viteve të fundit, vetëm tetë Papë janë shpallur shenjtorë.

Presidenti francez, Emmanuel Macron dhe kancelari gjerman, Olaf Scholz thanë më 4 shtator se normalizimi i plotë i marrëdhënieve ndërmjet Kosovës dhe Serbisë është thelbësor për Ballkanin Perëndimor.

Ata thanë se kanë ngarkuar këshilltarët e tyre për politikë të jashtme dhe siguri, Jens Plettner dhe Emmanuel Beaune, për t’i ofruar mbështetje të drejtpërdrejtë përfaqësuesit special të BE-së për dialog, Miroslav Lajçak, njoftoi Presidenca e Serbisë më 4 shtator, transmeton agjencia e lajmeve Beta.

Macron dhe Scholz thanë në një letër të përbashkët drejtuar presidentit të Serbisë, Aleksandar Vuçiq, se në dritën e agresionit rus ndaj Ukrainës, duhet të bëhen përpjekje më të forta që perspektiva evropiane e vendeve të Ballkanit Perëndimor të bëhet realitet.

“Normalizimi i plotë i marrëdhënieve ndërmjet Kosovës dhe Serbisë është thelbësor për Ballkanin Perëndimor”, thuhet në letër.

Macron dhe Scholz i kanë bërë thirrje Vuçiqit që të tregoj vendosmëri dhe gatishmëri maksimale për të marrë vendime të vështira, të cilat çojnë në përparim në dialogun ndërmjet mes dy vendeve.

“Tensionet e fundit kanë treguar se urgjentisht nevojiten hapa konstruktivë, si në nivel praktik ashtu edhe në atë politik”, thuhet në letër.

“Ne sugjerojmë që këshilltarët tanë, së bashku me Miroslav Lajçak, të vizitojnë Kosovën dhe Serbinë, për të shqyrtuar mundësitë për të çuar përpara procesin”, thuhet në letrën drejtuar Vuçiqit.

Më 27 gusht, Kosova dhe Serbia janë pajtuar që të heqin dorë nga lëshimi i dokumentit për hyrje-dalje për shtetasit e të dy vendeve.

Kosova dhe Serbia kanë marrëveshje për lëvizje të lirë prej vitit 2011.

Serbia e ka zbatuar atë menjëherë dhe për 11 vjet u ka lëshuar qytetarëve të Kosovës këtë lloj dokumenti.

Kur Qeveria e Kosovës ka vendosur ta zbatojë këtë pikë të marrëveshjes më 1 gusht, serbët në veri të Kosovës kanë rritur tensionet përmes vendosjes së barrikadave.

Qeveria e Kosovës ka shtyrë më pas zbatimin e vendimit për 1 shtator, mirëpo ndërkohë palët janë marrë vesh për moslëshimin e tyre.

Dialogu mes Kosovës dhe Serbisë ka nisur 11 vjet më parë.

Kosova insiston që dialogu për normalizim të marrëdhënieve të përmbyllet me njohje reciproke në mes të të dyja vendeve.

Serbia, në anën tjetër kërkon zgjidhje kompromisi.

Gjermania do të shpenzojë 65 miliardë euro të për të mbrojtur klientët dhe bizneset nga rritja e inflacionit, tha kancelari, Olaf Scholz të dielën, dy ditë pasi Rusia njoftoi se do të pezullonte disa dërgesa të gazit për një kohë të pacaktuar.

Tri partitë në koalicionin qeverisës diskutuan deri në orët e vona të natës përpara se të shpallnin masat, të cilat përfshijnë një taksë për kompanitë e energjisë, ndihmë për pagesën e faturave të energjisë elektrike dhe subvencion për transportin publik.

Pushtimi rus i Ukrainës në shkurt ka nxitur inflacionin në mbarë botën. Në Gjermani, efekti është përkeqësuar nga reduktimi i vazhdueshëm i Rusisë në vëllimet e gazit, i cili ka shkaktuar një rritje të çmimit të energjisë.

“Rusia nuk është më një partner i besueshëm i energjisë”, tha Scholz në një konferencë për media. dimërore.

Derisa furnizimet me energji janë në sasi të mjaftueshme, qeveria do të duhet të ndihmojë në mbrojtjen e konsumatorëve dhe bizneseve nga kostot më të larta, tha ai.

“Nuk do të ecësh kurrë vetëm”, tha ai në anglisht, përpara se të vazhdonte në gjermanisht: “Askush nuk do të mbetet vetëm”.

Kriza e energjisë u ashpërsua kur gjigandi energjetik i kontrolluar nga shteti rus Gazprom tha të premten se po mbante të mbyllur tubacionin e tij kryesor Rrjedha Veriore 1, tubacioni më i madh i vetëm që transporton gazin rus në Gjermani.

Ndër masat kryesore ishte një taksë e papritur për kompanitë energjetike, për të cilën ministri i Financave, Christian Lindner, tha se ajo do të sillte të ardhura “dy miliardëshe”. E riemërtuar si “taksë rastësie, kjo ishte një nga masat më të diskutueshme.

Një pjesë e të ardhurave do të përdoren për të ofruar 1.7 miliardë euro lehtësim taksash për 9.000 kompani me energji intensive, tregoi një dokument qeveritar.

Disa anëtarë të ekipit të inspektorëve nga Agjencia Ndërkombëtare për Energji Atomike, do të qëndrojnë në centralin bërthamor në Zaporizhja të Ukrainës, ka thënë shefi i agjencisë, Rafael Grossi.

“Le ta dijë bota se inspektorët janë duke qëndruar në Zaporizhja”, ka thënë Grossi.

Megjithatë, ai nuk ka treguar sa njerëz do të qëndrojnë aty.

Shefi i kësaj agjencie ka thënë se inspektorët kanë arritur të shohin atë që është dashur të shohin.

“Mendoj se kemi arritur të shohim shumë gjëra në pak orë, të marrim shumë informacione. Gjërat kryesore i kemi parë”, ka thënë Rafael Grossi, duke folur për mediat ruse.

Ky central bërthamor – më i madhi në Evropë – kontrollohet nga forcat ruse pas nisjes së pushtimit rus në Ukrainë.

Misioni ndërkombëtar ka arritur në central bërthamor më herët gjatë 1 shtatorit, pavarësisht bombardimeve në atë zonë.

Si pasojë e bombardimeve është shtyrë një vizitë e tillë tash e një kohë.

Kompania Enerhoatom ka thënë se misioni ndërkombëtar ka qenë nën përcjelljen e ushtarëve rusë.

Kjo vizitë e delegacionit nga qyteti i Zaporizhjas në centralin me po të njëjtin emër që gjendet në qytetin Enerhobar – që është nën kontrollin rus – u përball me vonesa disa orëshe më 1 shtator, teksa Ukraina dhe Rusia akuzuan njëra-tjetrën për kryerjen e sulmeve në këtë zonë.

Situata në centralin e Zaporizhjas vazhdon të paraqesë një shqetësim të madh për komunitetin ndërkombëtar.

Forcat ruse dhe ukrainase kanë akuzuar njëra-tjetrën për granatimin e centralit. Luftimet në këtë zonë kanë rritur shqetësimet për një fatkeqësi të mundshme bërthamore.

Para vizitës së inspektorëve ndërkombëtarë, zyrtarët ukrainas thanë se granatimet ruse detyruan që një prej reaktorëve të ndalej.

“Që nga ora 5 e mëngjesit, granatimet konstante në qytet nuk janë ndalur… Dihet se disa ndërtesa civile janë goditur. Ka edhe viktima, por ende nuk kemi përcaktuar se sa”, thanë zyrtarët ukrainas më 1 shtator.

Oleksandr Starukh, kreu i rajonit të Zaporizhjas, tha se trupat ruse po granatonin “rrugën nëpër të cilën është paraparë të kalojë misioni i agjencisë së OKB-së”.

Për shkak të granatimeve ruse, operatori shtetëror i energjisë në Ukrainë, Enerhoatom, tha se ka ndërprerë funksionimin e një prej reaktorëve të Zaporizhjas. Ndërkaq, një reaktor tjetër është në funksion dhe po mbulon kërkesat me rrymë të centralit.

Por, Ministria ruse e Mbrojtjes, akuzoi forcat ukrainase më herët gjatë 1 shtatorit se po tentonin që të merrnin nën kontroll centralin.

Ministria tha se janë ndërmarrë “masat e nevojshme” për të shkatërruar trupat ukrainase, duke përdorur edhe avionët luftarakë.

Rusia nuk ka dëshmi për këto pretendime dhe të njëjtat nuk kanë mundur të verifikohen në mënyrë të pavarur.

Ndërkaq, një zyrtar që Rusia ka instaluar në Enehodar, tha se qyteti ishte pa energji elektrike të enjten.

Ndryshe, ekspertët e Kombeve të Bashkuara pritet të bëjnë vlerësimin e dëmeve në central, të përcaktojnë funksionalitetin e sistemeve të sigurisë, të vlerësojnë kushtet e stafit dhe të kryejnë aktivitete urgjente të sigurisë, ka thënë agjencia.

Shtetet e Bashkuara gjatë kësaj jave kanë thënë se “një mbyllje e kontrolluar” e Zaporizhjas do të ishte “opsioni më i sigurt” dhe i ka bërë thirrje Moskës që të pajtohet për çarmatosjen e zonës përreth centralit. Një kërkesë të ngjashme e ka bërë më herët edhe sekretari i Përgjithshëm i OKB-së, Antonio Guterres.

Një ekip inspektimi i OKB-së mbërriti sot në centralin bërthamor të Zaporizhias në Ukrainë, me një mision për të garantuar sigurinë e tij, e shmangur një katastrofë të mundshme. Ky zhvillim vjen ndërsa përplasjet mes forcave ruse dhe ukrainase shkaktuan mbylljen e një reaktori, duke nënvizuar urgjencën e trajtimit të çështjes.

Vizita e delegacionit të ekspertëve prej 14 anëtarësh nga Agjencia Ndërkombëtare e Energjisë Atomike vjen pas disa muaj negociatash për të hyrë brenda centralit bërthamor më të madh në Evropë. Inspektorët drejtoheshin nga shefi i agjencisë Rafael Grossi.

Më vonë gjatë ditës, zoti Grossi tha se grupi kishte mbledhur informacione të rëndësishme në impiant dhe se do të vazhdonte me vlerësimin e situatës aty. Inspektimi pritet të vazhdojë deri të shtunën.

“Gjërat kyçe që doja të shihja, i pashë”, tha zoti Grossi. Ai tha për personelin në Zaporizhia se pavarësisht situatës dhe rrethanave të vështira, ata po kryejnë një punë shumë profesionale.

Ndërsa ekspertët po shkonin drejt impiantit, Rusia dhe Ukraina akuzuan njëra-tjetrën për bombardim të zonës dhe përpjekje për të bllokuar vizitën. Sulmet me artileri të rëndë shkaktuan vonesa në shkuarjen në vendngjarje të ekipit të inspektorëve.

‘Energoatom”, kompania shtetërore ukrainase për Energjinë Bërthamore tha se sulmet me mortaja ruse kishin çuar në mbylljen e një prej reaktorëve të saj prej sistemit që e mbron atë në raste urgjente, si dhe kishin dëmtuar një linjë rezervë të furnizimit me energji elektrike që përdoret për nevojat e brendshme.

Me herët ministri i Jashtëm rus Sergej Lavrov tha se Moska pret “paanshmëri” nga ekipi i inspektorëve të OKB-së.

“Ne po marrim të gjitha masat e nevojshme për të garantuar që impianti të jetë e të funksionojë i sigurt, në mënyrë që misioni të përmbushë të gjitha planet e tij“, shtoi ai.

Impianti i Zaporizhias ndodhet nën kontrollin e forcave ruse, por funksionimi i tij drejtohet nga inxhinierët ukrainas. Kievi thotë se Rusia po e përdor centralin si mburojë, duke magazinuar atje armë, ndërsa Moska akuzon Ukrainën për kryejen e sulmeve të rrezikshme në zonë.

Qeveria polake ka thënë se do t’i kërkojë Gjermanisë dëmshpërblim prej 1.3 trilion dollarëve, për shkak të dëmeve të shkaktuara në Luftën e Dytë Botërore.

Prej ardhjes në pushtet më 2015, partia, Ligji dhe Drejtësia (PiS) e udhëhequr dikur nga presidenti, Andrzej Duda, ka shtyrë përpara çështjen e dëmshpërblimit, duke thënë se Gjermania ka “obligim moral” në këtë çështje.

Zëvendëskryeministri, Jaroslaw Kaczynski, që udhëheq tani partinë PiS, ka thënë më 1 shtator se pret proces “të gjatë dhe të vështirë” me Gjermaninë.

“Ne jo vetëm që kemi përgatitur raport, por ne edhe kemi marrë vendim, vendim për veprim të mëtejmë”, ka thënë Kaczynski.

“Veprimet kanë të bëjnë me kërkesë ndaj Gjermanisë për të negociuar dëmshpërblimet. Dhe ne do ta zbatojmë këtë vendim”, ka thënë ai, duke iu referuar “dëmeve të mëdha” me të cilat janë përballur polakët gjatë pushtimit nazist më 1939/1945.

Rreth gjashtë milionë polakë, përfshirë tre milionë hebrenj polakë, janë vrarë gjatë Luftës së Dytë Botërore.

Kjo nuk është hera e parë që Polonia përmend çështjen e dëmshpërblimeve, diçka që Berlini e ka kundërshtuar menjëherë, duke përmendur një vendim të vitit 1953 që përcakton se Polonia heq dorë nga kërkesa ndaj Gjermanisë Lindore për dëmshpërblim.

Qeveria gjermane dhe Zyra e saj e Jashtme nuk kanë reaguar ndaj deklaratave të zyrtarëve polakë.

Bashkimi Evropian tha më 1 shtator se Prishtina duhet t’i japë kohë të mjaftueshme zbatimit të vendimit për riregjistrimin e makinave me targa të lëshuara nga Serbia në ato të Kosovës.

Periudha e riregjistrimit të makinave me targa të lëshuara nga Serbia, që përdoren në veri të Kosovës (KM, PR, PZ, etj.), ka nisur më 1 shtator dhe do të zgjasë deri më 31 tetor.

“Është e rëndësishme që të jepet kohë e mjaftueshme për zbatimin e këtij plani dhe që ai të jetë i përgatitur dhe të zbatohet në konsultim të ngushtë me qytetarët që afektohen nga vendimi, në linjë me praktikat e mira evropiane”, tha një zëdhënës i Komisionit Evropian, transmeton Reuters.

“Konkluzionet e vitit 2016 për lirinë e lëvizjes kanë përfshirë një afat më të gjatë kohor për riregjistrim, që duhet të ofrojë udhëzime për procesin e tanishëm”, shtoi ky zëdhënës.

Më 2016, është arritur marrëveshja për finalizimin e zbatimit të Marrëveshjes së lirisë së lëvizjes – të arritur në dialogun e Brukselit më 2011 – mes Kosovës dhe Serbisë.

Sipas asaj marrëveshjeje, Kosova ishte zotuar të zgjaste për pesë vjet vlefshmërinë e targave KS. Rrjedhimisht, targat KS kanë pasur vlefshmëri deri në vitin 2021.

Këto targa kanë status neutral ndaj Kosovës dhe Qeveria e Kosovës ka hedhur poshtë kërkesat e Serbisë të bëra së fundmi, që këto targa sërish të kthehen në përdorin, duke insistuar që makinat me targa serbe duhet të konvertohen në RKS – Republika e Kosovës.

Zëdhënësi tha se Bashkimi Evropian u bën thirrje “të dyja palëve që të shfrytëzojnë dialogun e ndërmjetësuar nga BE-ja si platformë për të adresuar dhe zgjidhur të gjitha çështjet e hapura mes tyre… përfshirë edhe çështjet që kanë të bëjnë me targat e makinave”.

Më 1 shtator ka nisur procesi i riregjistrimit të makinave me targat që lëshohen nga Serbia, me akronime të Kosovës, sikurse KM, PZ e të ngjashme.

Prishtina i konsideron ilegale këto targa dhe ka thënë se me procesin e riregjistrimit, qytetarët në veri do të përfitojnë lehtësira të tjera tatimore, që mund të arrijnë vlerën e 5.000 eurove.

Në samitin e radhës të iniciativës Ballkani i Hapur, që mbahet më 2 shtator në Beograd, krahas organizatorëve, do të marrin pjesë edhe zyrtarë nga Hungaria dhe Turqia.

Sipas presidencës serbe, liderët e vendeve që kanë krijuar këtë nismë, presidenti serb, Aleksandar Vuçiq, kryeministri i Shqipërisë, Edi Rama dhe kryeministri maqedonas, Dimitar Kovaçevski, do të presin ministrin e Jashtëm të Hungarisë, Peter Szijjarto dhe minstrin e Jashtëm turk, Mevlut Çavusoglu.

Sikur edhe në takimin e fundit të kësaj iniciative, të mbajtur në Ohër, të pranishëm do të jenë kryeministri i Malit të Zi, Dritan Abazoviq dhe kryetari i Këshillit të Ministrave në Bosnje-Hercegovinë nga radhët e komunitetit serb, Zoran Tegeltija.

Në samitin e radhës pritet nënshkrimi i disa marrëveshjeve bilaterale.

Sipas presidencës serbe, liderët pritet të takohen me përfaqësues të institucioneve që merren me tërheqje të investimeve dhe të grupeve të krizave për furnizim me ushqim dhe energji.

Nga kabineti i kryesuesit të presidencës trepalëshe të Bosnjës, Shefik Xhaferoviq, kanë konfirmuar për Radion Evropa e Lirë se, Tegeltija nuk ia ka konfirmuar pjesëmarrjen presidencës së Bosnjës.

“Presidenca e Bosnje-Hercegovinës nuk ka qëndrim për t’iu bashkuar iniciativës Ballkani i Hapur dhe as kryetari i Këshillit të Ministrave nuk ka ofruar hollësi lidhur me pjesëmarrjen e tij në Beograd”, ka thënë kabineti i Xhaferoviqit.

Vetë Tegeltija ka thënë në Ohër se “Bosnje-Hercegovina nuk ka konsensus për Ballkanin e Hapur”.

“Arsyet (për mungesë konsensusi) dalin nga paragjykimet rreth asaj se kush e ka propozuar iniciativën, kush do të përfitojë, a përbën ajo zëvendësim për Bashkimin Evropian, por lidhet edhe me ndikimet politike. Jam këtu, sepse e di që komuniteti i biznesit në Bosnje mbështet ‘Ballkanin e Hapur’”, ka thënë ai.

Ballkani i Hapur është thënë se synon të mundësojë lëvizje të lirë të njerëzve, mallrave dhe shërbimeve në rajonin e Ballkanit Perëndimor.

Deri tani janë nënshkruar disa marrëveshje që mëtojnë të lehtësojnë lëvizjen në mes të shteteve.

Bashkimi Evropian dhe Shtetet e Bashkuara kanë përkrahur këtë nismë, ndonëse kanë përsëritur se për të qenë e suksesshme, në të duhet të përfshihen të gjitha shtetet.

Është gjetur i vdekur ish-deputeti ukrainas, Oleksiy Kovalyov, i cili iu bashkua qeverisë rajonale të Hersonit, të imponuar nga Moska, pasi forcat e armatosura ruse pushtuan pjesë në juglindje të Ukrainës.

Një këshilltar i administratës rajonale të kontrolluar nga Kievi, Serhiy Khlan, tha më 29 gusht se Kovalyov u gjet i vdekur një ditë më parë në shtëpinë e tij në qytetin Hola Prystan.

Mediat ukrainase raportuan se ai u gjet me një plagë në kokë, shkaktuar me armë zjarri. U raportua gjithashtu se gruaja e e Kovalyov u plagos me thikë dhe u shtrua në spital.

Autoritetet e imponuara nga Rusia nuk i komentuan raportimet, por kanalet pro-ruse në rrjetin Telegram i konfirmuan ato.

Disa zyrtarë të emëruar nga Moska në zonat e Ukrainës kanë vdekur javët e fundit.