Ministri i punëve të Jashtme të Kroacisë, Gordan Grliç Radman, tha të martën se vendi i tij mbështet çdo marrëveshje ndërmjet Kosovës dhe Serbisë, ndërsa nënvizoi se modeli kroat për trajtimin e të drejtave të pakicave kombëtare mund të shërbejë si model edhe për Kosovën.

Ai i bëri këto komente gjatë një vizite në Prishtinë ku po takohet me udhëheqës të institucioneve, në një periudhë diskutimesh për të drejtat e komunitetit serb në Kosovë dhe mospajtimeve rreth Asociacionit të komunave me shumicë serbe.

Një javë më parë, ekipi menaxhues për hartimin e statutit për Asociacionin e komunave me shumicë serbe paraqiti projektin e parë të tij gjatë bisedimeve të nivelit të lartë politik ndërmjet Kosovës dhe Serbisë në Bruksel.

Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti refuzoi projekt statutin të cilin e cilësoi të papajtueshëm me kushtetutën dhe ligjet e Kosovës por edhe vlerat evropiane. Ai tha se propozoi një projekt pikëpamje se si do duhej të ishin vlerat dhe parimet që rregullojnë çështjen e komuniteteve pakicë në Kosovë, duke u frymëzuar siç tha, nga një marrëveshje për normalizimin e marrëdhënieve ndërmjet Serbisë dhe Kroacisë.

Shefi i diplomacisë kroate, Gordan Grlic Radman, tha se modeli i vendit të tij ishte i suksesshëm, por ekzistojnë modele të shumta në botë që mund të përdoren. Në Kroaci tha ai, të drejtat e pakicave janë të mbrojtura dhe mund të jetë shembull shumë i mirë, ndërsa nënvizoi se Zagrebi mbështet çdo qasje që ka synim një marrëveshje me të cilën Kosova dhe Serbia janë të kënaqura.

Ministrja e punëve të jashtme të Kosovës, Donika Gërvalla, tha se Kosova ka shqyrtuar modele për mbrojtjen e pakicave që janë prezantuar nga ndërmjetësuesi evropian i bisedimeve me Serbinë, Miroslav Lajçak, duke nënvizuar se Kushtetuta e Kosovës u ofron pakicave shumë më shumë të drejta se sa të gjitha modelet tjera.

“Prandaj ne kemi trajtuar modele, i kemi parë cilat janë ato për cilat për neve nuk vijnë në shprehje sepse shkelin vijat e kuqe që kemi në këtë dialog. Asnjë lloj formacioni, asnjë lloj Asociacioni, asnjë lloj mekanizmi nuk mund të implementohet në Kosovë nëse e shkel së pari sovranitetin e vendit, së dyti Kushtetutën e vendit dhe së treti funksionalitetin e Republikës së Kosovës sepse këto tre elemente janë bazë për funksionimin e shtetit. Çfarë kemi parë në Bosnje e Hercegovinë përmes Republikës Serbe të instaluar atje është një bllokim i tërësishëm të funksionimit të shtetit. Nuk ka për të ndodhur në Republikën e Kosovës. Ky rajon e ka mjaft një Republikë Serbe dhe nuk ka nevojë për një të dytë”, tha zonja Gërvalla.

Kosova dhe Serbia u morën vesh në vitin 2013 për themelimin e Asociacionit, ndërsa në muajin gusht të vitit 2015 për parimet e tij. Po atë vit Gjykata Kushtetuese e Kosovës gjeti se një pjesë e madhe e këtyre parimeve janë në kundërshtim me Kushtetutën e Kosovës. Zbatimi i marrëveshjes për Asociacionin vazhdon të mbetët sfida kryesore për normalizimin e marrëdhënieve ndërmjet Kosovës dhe Serbisë dhe kthimin e punonjësve serbë në institucionet që i braktisën në nëntor të vitit të kaluar.

“Ata (Kosova) ose do ta pranojnë atë për të cilën jemi pajtuar në vitin 2015, ose do të jetë fundi i çdo gjëje”, tha presidenti serb Aleksandar Vuçiç pas takimit me 2 maj në Bruksel me kryeministrin e Kosovës, Albin Kurti.

Kryetari i Lidhjes i Lidhjes Demokratike të Kosovës, Lumir Abdixhiku, tha se dokumenti i projekt statutit, i hartuar nga Ekipi menaxhues, është më tepër se Asociacion dhe është më tepër se Autonomi, është shtet brenda shtetit. Ai shkroi në rrjetet sociale se “një trup që nxjerrë ligje, menaxhon asete kombëtare, pasuri publike e burime natyrore, një trup që organizon zgjedhje, mbanë referendume e merr kompetenca nga Kuvendi dhe Qeveria e Kosovës – nuk ka vend në rregullimin tonë shtetëror e kushtetues. Si i tillë, ai jo vetëm që duhet të refuzohet si bazë negociuese por dhe të refuzohet si ambicie politike” shkroi ai duke nënvizuar se në Kosovë nuk do të ketë parti, nuk do të ketë qeveri e nuk do të ketë njeri që mund ta pranojë një organizim të tillë.

Qeveria e Kosovës vendosi shpërbërjen e ekipit menaxhues, duke nxitur reagimin e Beogradit i cili e akuzon Prishtinën për mospërmbushje të marrëveshjeve.

Zyrtarë të Bashkimit Evropian thonë se projekti i parë i paraqitur nga ekipi menaxhues për statutin e Asociacionit nuk është përfundimtar, por “është një pikënisje e rëndësishme për diskutimet e ardhshme në nivelin e kryenegociatorëve”.

Themelimi i Asociacionit parashihet edhe me pajtimin e arritur në Ohër me 18 mars ndërmjet Kosovës dhe Serbisë për rrugën e zbatimit të një marrëveshjeje të mbështetur nga perëndimi për normalizimin e marrëdhënieve ndërmjet tyre. Ajo parasheh edhe përmbushjen e të gjitha marrëveshjeve të arritura më parë në bisedimet e ndërmjetësuara nga Bashkimi Evropian.

I dërguari amerikan për Ballkanin Perëndimor, Gabriel Escobar, tha javën e kaluar se zbatimi i kësaj marrëveshjeje fillon me Asociacionin e komunave me shumicë serbe në Kosovë.

Zoti Escobar tha se zgjidhja duhet kërkuar në një kompromis ndërmjet palëve dhe statuti i asociacionit “duhet të jetë një statut i negociuar që mbron të drejtat e pakicës serbe në Kosovë. Pritjet dhe aspiratat tona janë të qarta dhe të larta dhe mbështetja jonë që palët të arrijnë një pozicion të përparuar është e qartë”, tha ai.

Marrëveshja e Ohrit, kërkon marrëdhënie të mira fqinjësore ndërmjet Kosovës dhe Serbisë, njohje të dokumenteve dhe simboleve dhe respektim të sovranitetit dhe tërësisë tokësore të njëra tjetrës. Ajo kërkon që palët të mos pengojnë njëra tjetrën në proceset integruese, por nuk kërkon njohje të ndërsjellë.