VOAL – Francois-Renè De Chateaubriand i lindur në Saint-Malo (në Bretanjën Franceze) më 4 shtator 1768, u bë një nga shkrimtarët më të famshëm të letërsisë franceze. Pasardhës i një familje fisnike bretoneze, Shatobrian kishte nisur që në moshë të re një karrierë ushtarake dhe, në Paris, ai ishte dëshmitar i ngjarjeve të para revolucionare. Janë fermentet sociale ato që e shohin atë fillimisht të marrë pjesë në një mënyrë të shkëputur dhe skeptike, në respekt të konservatorizmit tashmë të theksuar ku shkrimtari ishte përfshirë. Më 1791 ai bëri një udhëtim në Amerikën e Veriut, i dobishëm për të hapur mendjen dhe për ta stimuluar atë në një krahasim pjellor midis kulturave të tjera, vendeve të tjera dhe atdheut. Pas kthimit në Francë, ai filloi të merrte një qëndrim të vendosur më aktiv ndaj politikës, në mënyrë që të bashkohej me forcat kundër-revolucionare, në mbrojtje të status quos dhe të organizimit monarkik të shoqërisë.

Por Revolucioni Francez është një ngjarje e pandalshme që trondit gjithçka, një lëvizje e historisë së dhunshme dhe të ethshme, duke ngjallur valët progresive të lëshuara nga mbrojtësit e arsyes dhe përparimit shoqëror. Kështu që konservatorët si ai së shpejti e gjejnë veten në gjendje të keqe. Prandaj shkrimtari është i detyruar të arratiset në Angli, ku jetoi në mërgim për shtatë vjet të mirë (nga 1793 deri në 1800).

Tërheqja në Londër është një thelb i frymëzimit të ri dhe veprës së gjallë letrare. Më 1797 ai botoi “Ese Historike mbi Revolucionet”, përshkuar pavarësisht të gjithave nga fryma e Iluminizmit e shekullin të tetëmbëdhjetë (nuk është rastësi që theksi është në histori), por jo pa gjurmët e një ankthi fetar që menjëherë pas kësaj, në ditët e krizës shpirtërore që pasoi vdekjen e nënës dhe motrës së tij, bëri që ai të përqafonte besimin e humbur të fëmijërisë. Vepra e pastajme “Gjeniu i Krishterimit”, filluar në vitin e fundit të mërgimit dhe përfunduar pas kthimit në Paris, pasqyron qëllimin e Chauteaubriand për të vendosur talentin letrar në shërbim të besimit të krishterë, duke e mbrojtur atë nga sulmet volterianiste të kohës dhe duke e ilustruar atë me bukuritë poetike dhe morale.

Dy romanet e shkurtra që Chateaubriand përfshiu në veprën “Atala”, e cila rrëfen lidhjen e dashurisë së dy indianëve Luizianë me qëllimin për të treguar harmonitë e fesë me skenat e natyrës dhe për të marrë pjesë në këtë model më letrar sesa filozofik, pasionet e zemrës njerëzore, dhe “Renè”, i cili përmes rrëfimit autobiografik të mbuluar me vite të të riut dënon pasionet e papërcaktuara dhe fantazitë sterile që e çuan Renè në një ekzistencë të lodhur dhe vetmie.

“Gjeniu i Krishterimit” fitoi duartrokitjet e mendimit francez që në ato vite u kthyen në besimin tradicional pas stuhisë revolucionare, ndërsa në rreshtat e Renes melankolike ata donin të njihnin brezat e parë romantikë. Për të demonstruar epërsinë e “të krishterit të mrekullueshëm” mbi Chateaubriand “pagan të mrekullueshëm”, atëherë shkroi eposin në prozë “Dëshmorët” (1809), pasi kishte udhëtuar në Greqi dhe Tokën e Shenjtë për të lexuar më mirë në vendet e tregimit, të vendosur në kohën e persekutimeve të Dioklecianit. Shënimet dhe përshtypjet e udhëtimit, të mbledhura në “Itinerarin nga Parisi në Jernsalem”, patën sukses falë një shkrimi të gjallë, jo të rënduar nga qëllimi epik dhe apologjetik; për më tepër, ai ishte frymëzuar nga një traditë e dendur e marrëdhënieve letrare në Lindje. Tri vepra të kompozuara vite më parë: “Aventurat e Abenceratës së Fundit”, “Unë Natchez” (të dy botuar në 1826), dhe “Udhëtimi për në Amerikë” të botuar vitin e ardhshëm janë gjithashtu të pasura me sugjerime ekzotike dhe primitiviste.

Me emrin e barabartë të Francës pas kthimit të Barboni, Chateaubriand mori një pjesë aktive në jetën politike të Restaurimit, duke mbajtur gjithashtu poste të rëndësishme diplomatike dhe qeveritare, por dha dorëheqjen nga dhoma në 1830, me ardhjen e monarkisë së korrikut. Duke u tërhequr në jetën private, ai iu përkushtua përpunimit të “Kujtimeve të nëntokës” (shkruar në vitet e fundit të jetës së tij), një rishikim pasionant të jetës së tij në kuadrin e një epoke të trazuar historike.

Në pjekurinë e vonshme, ngushëlluar nga miqësia e Zonjës Recamier, ai merrej githashtu nga vepra të vogla historike dhe një “Vita di Rancé” ku Chauteabriand, duke gjurmuar jetën e një fetari të shekullit të shtatëmbëdhjetë, rizbulon imazhin e tij, iluzionet e veta dhe hidhërimet e tij.

Pajisur me një stil elegant dhe shumë sugjerues, udhëhequr nga një sens shumë i fortë i idesë së bukurisë, Chauteabriand pati një ndikim të fortë në letërsinë e shekullit XIX, duke njoftuar prirje dhe motive të destinuara për fat të madh në shekullin romantik. Vdiq në Paris në 4 korrik 1848./Elida Buçpapaj