1. “E shih ti e dashur se edhe këtu lartë nè tempull, sytë e dashuruar të Hënës, ndjejnë nevojë të përmallshme për sytë e bukur të Diellit! Sidomos mbrëmjeve ose gjatë netëve të gjata që nuk sosen. E sheh ti se në majat më të larta të tempullit, asnjëherë nuk është zhurmë as tollovi! E sheh ti fuqinë e një gjenerali ose komandanti të dikurshëm ushtarak ose luftarak që të ka ngjitur sonte në majat më të larta të tempullit!” (Filipi-Olimpisë): “Po, po..e shoh, por nuk e ndjejë fare! Mua nuk me duhen gradat dhe shkallët ose majat më të larta të tempullit me një gjeneralt të pensionuar dhe të kompleksuar nga mosha ose vitët e ikura në pakthim, por me duhet ai ushtari i dikurshëm i ri dhe i fuqishëm në front. Me ndjejë dhe me kupto drejtë! Me tepër më pëlqeje dhe fascinoje atëherë si pirat ose ushtar i ri në front, se sa sonte si mbret ose gjeneral i ngjitur (ngrtur) në fron! (Olimpia-Filipit)

2. Të kujtohen (ndofta?) flladi i dikurshëm i vendlindjes dhe fresku…Cicërimat e zogjëve, këngët e dashura të bilbilit, puhizat e lezme të barit dhe polifonia magjepëse dhe romantike e luleve dhe atyre pemëve të gjethura në vendin e lindjes..Kafshimi I “mollës së kuqe” në “Edenin e përgjakur” të atyre ëndërrave tona epiko-lirike! Ata tinguj të amshuar të erës së butë freskuese nepër fytyrat dhe flokët e arta (flori) të atyre gocave ose vashave të bukura shqiptare qe i formonin dikur njëmjë e një (1OO1) nota melodishë ose simfonishë të bukura, pikante dhe teper ekzotike. Apo, mos ndofta t´kujtohen prekjet e lehta të buzëve, shikimet sy me sy dhe lehtësia e padurueshme e atij ´gravitacioni të madh´ mes dy trupash dhe shpirtërash të rënë në dashuri atje dikund largë nën hijet e flladitshme të ndonjë lisi të moçëm atdhetar ose vendlindor?!…Ansambli i ngjyrave, baleti i yjeve…Dikur… Atëherë pra!

3. Mos pyesni fare mbi epilogun! Sakaq, kam zënë të mendoj dhe meditoj ethshëm dhe gjithë trishtim për “pellgun e madh” të një gjaku të bërë ujë strehëve dhe këtyre metropolave të huaja…Për eklipsin diellor dhe apokalipsen e madhe të atij fundshekulli të përgjakshëm, kur njerëzit u detyruan t’merrnin botën në sy. Për gjakun e censuruar, palcën dhe limfën. Vetja ime me ngjanë vazhdimisht në “atlet të mundur” tè një maratone të gjatë me plot e përplot kalorës dhe heroj të ndryshem antik ose mitik si Odiseu, Eneu, Genci, Aleksandri ( Leka) i Madh, Pirroja ose Spartaku.” Do shtoje ( ndofta?) në vazhdim, si për të deshiruar të mbyllim me kaq ” plagën e madhe” të bisedës sonë shqiptarçe. Ndërkohë që me do hije të thella kolosale dhe titanike në fytyrë, si papritur dhe kujtuar as vet, ndofta te janë shfaqur në ëndërr Akili së bashku me Aleksandrin ( Lekën) e Madh, Pirron, Gjergj Kastriot-Skendereun etj. Në sytë e bukur të Elenës nga Troja, Teutës, Olimpisë ose Donikë së fisëshme t´Kastriotëve, zjarr, plumb e hekur si dikur.

4. Mediton i (e) tëndosur dhe bërë aq shumë merak për Romeon dhe Xhulietën…”Mbretin Lir”, “Othellon” ose “Jorikun e përjetshem” në ato ëndërralla të përdala vegimtare dhe vezullimtare tek “Hamleti” i Shekspirit. Në Veronë të Italisë edhe sonte..sonata, kancone, romansa ose balada të reja “dela romanticae” ? Po..në “La Scala” të Milanos dhe në San Remon Romantike… Çao, saluti, amore ose “La Traviata”! Dhe..ata sy të dashuruar gocash të bukura dhe tepër temperamente në Vendin e Diellit…Mama Mia!

5. Në Paris, Londër, Vjenë ose Berlin…”Madam Antonet”, “Madam Zhozefine”, “Lady Makbeth”,”Lady Boleyn”, “Lady Diana”, Katarina, Konstanca e bukur ose Adelheide…Muzikë e njohur klasike, opera, balete dhe ballo të larta mbretërore -deri në kulm.Tryeza të mbushura plot e përplot me therrore, blatore ose dhurata të shumëta…Zonja të bukura mondane dhe metropolitane me plot delikatesë të lartë dhe ekstrvagancë …Shandane dhe llambadare të praruara dhe shkëlqyera prej neoni dhe kristali që bëjnë dritë dhe rrinë ndezur ditë e natë. Në anën tjetër të tryezës ose tavolinës, buzagaze të stisura ne maje te gjuhes si dhe fytyra të mbërdhezura ose salakuqura Jul Cezarësh, Henrikësh dhe Napoleonësh të ri të kontinentit plak…Kurtha, intriga, dredhi, balada të ndryshme dhe “romansa” si si dikur. Si atëherë !

6. Lodhur, të kalemendur ose të trishtuar si çdo herë tjetër nga ndonjë ëndërr e keqe mërgimtare që nuk i këputet dot toja, prap të zë nata.
Ndërkaq, jeta ia ka thënë (behur) atje dikund largë…Në gjysëm ose në fund të rrugës.
Pa të keq , por kështu e ka jeta!

– Ku nuk ka shkel këmba e Muhametit, myslimani nuk duhet të jetoj, predikonin hoxhallarët e fëmijërisë sime. – Ikni sa më parë nga ky vend i mallkuar, mos rrini, se tokë shkaut është, – vazhdonin ata në xhami, në rrugë, nëpër ndeja burrash, në të pame, kudo dhe kurdo. U flisnin besimtarëve edhe kur përfundoi shpërngulja biblike e shqiptarëve në Turqi e Siri nga terrori serb. I nxisnin të vazhdonin ikjen.

Pastaj kur nisi regjistrimi i popullatës (1971), sipas përkatësisë kombëtare, një lukuni hoxhallarësh përpiqeshin t’i bindnin kopenë e  besimtarëve që të mos regjistroheshin shqiptarë, po komb mysliman, ashtu sikurse sllavët e Bosnjë-Hercegovinës e të Sanxhakut, sepse shqiptarë, thoshin ata janë katolikët!

– Myslimanët i kemi vëllezër, me katolikun (shqiptar) na ndanë një mal sa Rusolia, kurse me shkaun (serbin) na ndanë lëkura e hollë e qepës. Dhe burrat me pak tru e shumë heshtje skllavi i dëgjonin të shushatur përrallat e hoxhës që i vente në gjumë të shkombëtarizimit, i nxiste në shpërngulje, ua tulate ndjenjën kombëtare, përpiqej t’i pakësonte në numër.

– Shkaut (serbit) s’bënë t’i mbetesh borxh, se në atë botë ai nuk ta lyp borxhin, po ta lyp dinin e imanin!

Të rrallë ishin ata që e kundërshtonin hoxhën. Ndonjë i ri gjimnazist a në shkollë normale, i kundërvihej me zjarr e patetikë, rrëmbehej nga acarimi me hoxhën, vetëm sa s’dilte nga lëkura e vet. Por hoxha me cinizëm të skajshëm ia kthente, nuk e di ti se ende je axhami, buza qumësht të  qet, pleqtë tu i dinë senet më mirë. Shkolla të qet dinit e imanit! Dhe pleqtë me tru të shpërlarë ia tumirnin hoxhës me përkulje koke.

Por kur të rinjtë e arsimuar e bënin pykë hoxhën gjysmë analfabet e pro serb, ai ia niste me lëvdatat për Titon, për Jugosllavinë, për vëllazërim-bashkimin. Tito u bani me shkollë e ju qoheni kundër tij, niste t’i akuzonte të shkolluarit. Hoxhallarët bënin propagandë e agjitacion me të fëlliqur për pushtetin serb se sa aktivistët e partisë. Jo pak prej këtyre burrave që e kishin thirr hoxhën në dasmë, fjalë nuse a në mort, patën familjarë që ua pushkatoi Serbia pas vitit 1945, familjarë të tjerët ende ishin në burg si “armiq të Serbisë e Jugosllavisë”. Dhe të zotet e shtëpisë kapërdiheshin, ndonjëri syresh i kapur ngushtë, i thoshte topi se luan hoxhë, të lumët goja, sepse e dinte që hoxha do t’i denonconte në sigurim shtetëror po folën ndryshe. Hoxha ishte aty që të provokonte e lajmëronte armiqtë e Jugosllavisë.

E keni lehtë ju hoxhallarët se rrogat i merrni nga Beogradi, çka me ba na bujqit, ia lëshonte ndonjëri nga fundi i odës. Hoxha e shihte me përbuzje, por nuk i përgjigjej.

Po sot kush ua jep rrogat hoxhallarëve që vazhdojnë me propagandë të fëlliqur kundër shqiptarëve. Pse prapë pushtetarët ua krehin bishtin? Pse i privilegjojë si dikur Beogradi?

Në alegjebren dhe alfabetin e syve tè saj -kam mësuar se sytë e një gruaje (femre) të bukur, të ditur dhe heroinë, flasin në distancë dhe shkruajnë faqe ose kronika të shkëlqyera për luftën, heroizmin, bukurinë dhe dashurinë e brendshme ndaj kombit dhe atdheut që e prekin dhe arrijnë të lartën, sublimen ose madhështoren. Gjithashtu, kam mësuar se sytë e një gruaje të përkushtuar, të bukur, të ditur dhe të thellë, brenda algjebres dhe alfabetit të tyre i kanë edhe plazmimet, betimet ose kushtrimet e brendshme skeletore ose gjenetike së bashku me ato të gjuhës, gjakut, palcës dhe të limfës.

Në algjebren dhe alfabetin e syve tè saj, kam mësuar edhe për zjarrin, prushin ose zjarminë e madhe të zemrës, trupit dhe një shpirti të etur dhe zhuritur për liri dhe krenari shtetrore dhe nacionale që i djegin dhe kallin flakë madje edhe tokèn, detin dhe qiellin.

Në algjebren dhe alfabetin e syve t’saj kam mësuar edhe për fjalët e matura dhe ato rropatje ose “përplasje indiferente”qerpikësh që mezi i presin rrezet e diellit- menjëherë pas shiut ose ylberit.

Në algjebren ose alfabetin e syve të saj, i kam njohur ose kuptuar edhe sekretët e luftës çlrimtare dhe heroike të UÇK-s së bashku me fytyrat, figurat, portretet ose fotografitë e heronjëve, akterëve dhe protagonistëve të vërtetë të ngjarjes ose ndodhjes. Edhe sytë e Elenës, Olimpisë, Teutës, Penelopes, Rea Silvisë, Lavinies, Kleopatres, Afërdites..;

Në algjebren dhe alfabetin e syve t’saj kam lëxuar dhe mësuar shumë numra, shifra, ngjarje dhe data.

Në algjebren dhe alfabetin e syve t’saj kam parë, lëxuar dhe mësuar se si femrat ose gratë heroina i bëjnë ose krijojnë veprat bashkë me burrat ose heronjtë e vërtetë.

Kam parë, lëxuar dhe mësuar se yjet e panumërt në qiellin e pafund, asnjëherë nuk kanë frikë nga sytë e bukur të një femre ose gruaje të edukuar dhe heroinë.

Gjithashtu, e kam parë, lëxuar, njohur dhe kuptuar mè mirë të vërtetën dhe sintezën e luftës çlirimtare dhe patriotike të UÇK-s-përmes një ligjërimi ose celebrimi brilant të një luftëtarje dhe heroine të gjallè nga Gjakova!

Edhe mbi “dekalogun” dhe “urdhëresën e pestë”..;

Në alfabetin dhe algjebrën e gjuhës, shpirtit, zemrës, shpirtit dhe syve të saj që shoin ose shikojnë dikund largë në kohë dhe hapësirë, përveç heroizmit dhe sakrificës, i kam njohur dhe kuptuar më mirë edhe delikatesën, ekskluzivitetin, ekzotikën dhe sekretët tjera të qytetit legjendarë rrëzë Çabratit!
Jetën, botën dhe ëndërrat e saj.

Shpirtrat atdhedashës kudo që gjenden, i dënojnë vendosmërisht përpjekjet e bastardëve për të justifikuar bashkëpunimin me të gjitha llojet e armiqve që punojnë për ndarjen dhe përçarjen brenda Kombit tonë. Ky akt paraprak kriminel do të lehtësonte shpërbërjen e dy shteteve tona të brishta dhe tjetërsimin-asimilimin tërësisht të shqiptarëve. Tradhtarët nuk do të arrijnë të heqin qafe njollën e fëlliqtë as përpara popullit, as para historisë.

***

Siç e di çdo oficer, nuk ka asnjë arsye të argumentojë se kur do të ndalet një grup ushtarësh që është duke ikur. Për t’i bërë gratë dhe burrat shqiptarë të fillojnë betejën për mirëqenien e popullit të tyre, do të kërkohen shumë më tepër sesa argumente. Në disa raste, ju ndoshta do të duhet të jepni shembuj, veçanërisht për individët më frikacakë dhe pa karakter. Përveç përdorimit të karotës dhe kamxhikut, institucioni i ngarkuar me ndalimin e ikjes duhet të jetë i pajisur me zëra të lartë dhe forcë fizike mbresëlënëse. Imagjinoni se ne jemi në një luftë, të grupuar menjëherë pas vijës së përparme të frontit, në një zonë të mbushur me krater dhe llogore qitjeje, tela me gjemba dhe tanke të shkatërruara. Diçka ka ndodhur këtu, të gjithë ushtarët janë në gjendje paniku dhe ikin mbrapa, larg pozicioneve të tyre të mbrojtjes kundër një nocioni iluzionist dhe të paqartë të sigurisë. Askush nuk dëshiron të mbetet në shiun e plumbave, askush nuk do të copëtohet nga shpërthimet e granatave. Askush nuk guxon të qëndrojë në pozicionet e tyre, domethënë pothuajse askush, ata që mbeten nuk mund të ofrojnë asgjë tjetër përveç rezistencës maksimale të pamjaftueshme. Ushtria është në tërheqje të plotë, në gjendje çrregullimi dhe armiku po fiton gjithnjë e më shumë terren. I gjithë autoriteti praktikisht është zhdukur, vetëm armiku duket se ka një plan specifik, dhe udhëhiqet nga udhëheqës të vendosur dhe të aftë. I gjithë organizimi është shembur, grupe më të vogla janë duke luftuar të vetmuar dhe sipas gjykimit të tyre, por ato mund të jenë thjesht një moment i bezdisshëm dhe nuk mund në asnjë mënyrë të pengojnë përparimin e armikut.

Përveç disa pikave të ndritshme, siç është lëvizja shqiptare e rezistencës, skenari i përshkruar më sipër është mjaft i ngjashëm me situatën në vendet shqiptare sot. Njerëzit janë në ikje të plotë. Atdheu boshatiset tërësisht. Armiku ka nismën (iniciativën) absolute dhe mund të zgjedhë kohën dhe vendin e pothuajse çdo beteje me karakter vendimtar. Armiqtë tanë e përdorin luftën psikologjike deri në skajshmëri, ata janë shumë të aftë t`i demoralizojnë burrat tanë, të cilët duhet të jenë në pjesën e përparme të frontit, si dhe pjesën tjetër të popullatës. Agjentët e armiqve ndajnë njerëzit në luftë klasore, luftë fetare, luftë krahinore, luftë fisnore, luftë klanore dhe luftë gjinore, duke u përpjekur të largojnë vëmendjen e shoqërisë shqiptare, nga situata alarmante në iluzione më të parëndësishme dhe të përshtatshme. Agjentët e tij përhapin të gjitha llojet e stimujve midis njerëzve tanë për t`i dobësuar ata më tej. Nëpërmjet agjentëve të tij të brendshëm ai përhap ide subversive dhe false, duke mbështetur të gjitha llojet e besëkotësive dhe mashtrimeve.

***

Armiku na thotë se vendet tona janë toka e të gjithëve, nëse thjesht dorëzojmë paragjykimet dhe dyshimet tona, nëse thjesht heqim dorë nga gjithë rezistenca për të mbrojtur kufirin nga emigracioni ilegal e i paligjshëm – atëherë gjithçka do të marrë fund, të gjithë do të jetojnë në paqe me njëri-tjetrin në një parajsë “demokraci”. Ai gjithashtu na thotë se pushtimi është tashmë një fakt – të huajt do të vijnë apo janë këtu për të qëndruar (zëvendësuar shqiptarët) – dhe se ne thjesht duhet të “mësohemi” të jetojmë dhe të pranojmë shoqërinë e re dhe “begatuese” (dmth ndryshimin demografik ku shqiptarët në vendin e vet do të jenë minoritet brenda 4-5 vitesh). Atyre që e kundërshtojnë atë u atribuohen epitete si “nazistët”, “racistët” dhe “kriminelët”.

Feja e organizuar (e importuar nga të huajt dashakeq) mobilizohet nga armiqtë tanë si një kalë Trojan, i cili gjithashtu prish bashkëjetesën (unitetin) e njerëzve nga brenda. Hoxhallarët-priftërinjtë veprojnë në mënyrë aktive për të huajt, duke i portretizuar të gjithë kundërshtarët e botëkuptimit të tyre si “të këqij”.

Kuvendet e dy shteteve tona janë mbushur përplot me krimba pa-kurrizorë që zvarriten rreth e poshtë para këmbëve të armiqve. Krimbat e trojeve jashtë murit të arbrit gjithashtu. Prejardhja jonë e lashtë pellazge/ilire edhe nga vetë bastardët mohohet, kurse nga armiqtë përvetësohet. Njerëzit tanë dhe natyra jonë e begatshme mbitokësore, nëntokësore, ujore, ajrore, diellore shfrytëzohen nga të huajt dhe oligarkët e vendit. Të gjitha format e fenomeneve të sëmura shoqërore mbështeten nga propaganda e armikut nëpërmjet zagarëve të tyre shqipfolës – gjithçka fisnike bëhet e turpshme dhe degradohet.

***

Ikja duhet të ndalet. Këtu është e rëndësishme për të rifilluar betejën. Ekuipazhi i ikur duhet të bindet të kthehet prapa në fortifikimet e tyre. Pyetja është se si. Unë kam parë oficerë dhe ushtarë, madje edhe viktima të keqinformimit të armikut, që përpiqeshin ta ndalojnë arratisjen (ikjen) e turmave  me argumente dhe fjalë të këndshme. Kjo ka dështuar gjithmonë.

Unë kam parë grupe të vogla burrash (grash) shqiptarë por jo vetëm, t`i përvishen betejës kundër armikut, i kam parë ata të luftojnë me taktika të gabuara dhe kurrë nuk kanë qenë pjesë e një strategjie më të madhe dhe të përgjithshme. Kam parë disa duke luftuar vetëm për hir të luftës, pavarësisht nga pasojat për veten e tyre – idealistë të vërtetë të përgatitur të sakrifikojnë veten për njerëzit e tyre, kombin dhe atdheun.

Në nxehtësinë e luftës shpesh harrojmë që qëllimi i përgjithshëm duhet të jetë fitorja. Çdo gjë tjetër duhet të jetë në varësi të kësaj. Strategjia dhe taktikat tona duhet të përshtaten me kushtet e fushëbetejës. Armiku gjithashtu nuk vonohet në shpërndarjen e informacionit të rremë (jo të vërtetë) në lidhje me rrjedhën tonë të mundshme të veprimit.

Në çdo rast, ai do të na pengojë të zbatojmë strategji efektive dhe taktika efektive. Të jesh i sigurt që ai ka agjentët e tij në mesin tonë, “oficerët” që nxisin ushtarët kundër ekipit të gabuar, “ushtarët” që përhapin thashethemet e liga dhe të tjerët që sabotojnë makinerinë luftarake në mënyra të tjera. Metodat janë të shumta – dhe deri më tani të suksesshme. Siç e di çdo oficer, ose duhet ta dijë, pa dyshim nuk ka asnjë ide që të ndalojë një numër të arratisurish me një ton lajkues, dhe pastaj të përpiqet t’i kthejë ata në pozicionet e tyre të mbrojtjes me argumente. Argumentimi racional dhe i civilizuar çon vetëm në shkeljen e njeriut.

***

Të gjithë shqiptarët që kanë qenë subjekt i një propagande përçarëse të armikut për të ndryshuar qëndrimet dhe perceptimet e tyre që nga fëmijëria, konsiderojnë (të thjeshtë dhe të pabesë ashtu siç janë) se e vetmja gjë e arsyeshme është që të tërhiqen sa më larg nga alarmi i luftës. Për shumicën e njerëzve tanë, kjo anë egoiste e personalitetit të tyre fatkeqësisht është mbizotëruese dhe po kontrollon veprimet e tyre. Disa ikin për shkak të frikës, paburrërisë (poshtërisë), të tjerët sepse janë të hutuar, por shumica e njerëzve ndoshta ikin sepse “të gjithë të tjerët e bëjnë këtë”. Megjithatë, e vërteta është që shumica e burrave shqiptarë, edhe nëse publikisht do të thoshin diçka tjetër, thellë në zemër e mbështesin kauzën e përbashkët, çështjen tonë madhore kombëtare, të cilën duhet ta mbrojmë bashkarish, kudo që gjendemi, në vendlindje apo diasporë. Ka të bëjë me jetën ose vdekjen e Kombit dhe të Vendit. Thjeshtë, vetëm se ata janë të demoralizuar, ata shohin se u mungon udhëheqja, se armiku posedon të gjithë autoritetin, dhe për këtë arsye u duket e pakuptimtë përballja me keqbërësit që kanë kapur shtetin, e kotë ta fillojnë betejën. Askush nuk i ka formuluar ndjenjat e tyre në fjalë, argumente dhe veprime. Disa qerrata me siguri kanë ndërruar anët dhe po punojnë pak a shumë në mënyrë aktive për armikun. Por këto janë elementët absolutë më të këqij dhe më të paturpshëm të kombit tonë, ata janë minj të ujërave të zeza, të vegjël e të përçmuar, të cilët ose kanë marrë anën e armikut për arsye thjesht egoiste, ose sepse janë ngatërruar rëndë ose thjesht të çmendur. Këta minjtë e kanalizimeve mund të duket se janë edhe më shumë dhe “më të mirë” sesa janë në të vërtetë, pasi armiku në propagandën e tyre vazhdimisht i thekson si “modele shëmbëlltyrë”, “udhëheqës” dhe “të famshëm”. Të gjithë mund t’i shikojnë çdo ditë në TV-të e tyre, të veshur dhe të përlyer me kozmetikë apo operacione plastike, të drejtuar mirë si kukulla vitrine në një spektakël të shkëlqyeshëm, por të neveritshëm dhe tragjik, pjesë teatrale. Populli jonë është zhytur në një gjendje të gjumit, duke harruar se mundësia për luftë dhe kolonizim ka qenë pothuajse gjithmonë dhe është nxitur nga nevoja për tokë të re dhe burime të reja për një popull apo racë specifike, kur hapësira e tyre origjinale e jetesës nuk po zgjerohet më dhe është e pamjaftueshme për oreksin e tyre, sidomos të vetëshpallurve “Popull qiellor” (Nebeski narod).

***

Paburrëria, përulësia do të kushtojë. Për të përkujtuar me gjithë nder anët më fisnike të ushtarëve, por e vërteta brutale është që ushtarët duhet të shkelmohen përsëri në pozicionet e tyre, njëherësh që ata gjithashtu dëgjojnë se të jesh frikacak është më e keqja që mund të imagjinohet, se lufta për mbijetesën e kombit dhe të gjithë qytetarëve të vendit pa dallim të përkatësisë etnike, fetare etj., është më e rëndësishmja se gjithçka tjetër. Oficerët duhet të zhurmojnë, nxisin dhe apelojnë ushtarët që t’i ndalojnë ata të ikin. Disa prej tyre duhet të udhëheqin rrugën si shembuj të mirë, por vetëm kur ata kanë marrë vëmendjen e ekuipazhit. Disa dezertorë ndëshkohen rëndë, jo sepse është “e duhur”, por sepse duhet të vendosen shembuj në mënyrë që të gjithë të kuptojnë se të jesh frikacak mund të kushtojë njëlloj sa guximi.

***

PS: Disa bashkatdhetarë më kanë pyetur e kujt është kjo foto (ilustrimi) që unë e përdori edhe sot, pasi e kanë parë në shumë faqe të huaja interneti. E imja…

*Aurel Dasareti, USA, ekspert i shkencave ushtarake-psikologjike (dasaretiaurel@yahoo.com.au)

Barometri diplomatik

 Sepse Kolinda Grabar Kitaroviq, pas  ish-presidentit të ndjerë të Kroacisë Dr. Franjo Tugjman (1999) me vizionin, me vendosmërinë, me politikën dhe me diplomacinë e saj të përqëndruar në mbrojtjen e interesit të përgjithshëm të kombit kroat dhe të Republikës së Kroacisë, ia arriti që ta shpëtojë Kroacinë nga detugjmanizimi serbomadh millosheviqian (2000-2019).

Kjo është merita e saj më e madhe deri tani si presidente e suksesshme dhe e merituar e Republikës së Kroacisë. Këtë, do të duhej që populli kroat ta zgjedhte presidente të përjetshme të Kroacisë, sepse brenda katër viteve të shkuara (2015-2019) dëshmoi aftësinë politike e diplomatike, guximin, diturinë, sakrificën, dashurinë dhe besënikërinë ndaj popullit liridashës kroat dhe ndaj interesave vitale të tij dhe të shtetit të pavarur dhe sovran të Kroacisë, të themeluar nga sakrifica, nga gjaku i qindra e mijëra dëshmorëve dhe heronjve kroatë me liderin-strategun udhëheqës politik, diplomatik dhe ushtarak, presidentin e tyre, Dr. Franjo Tugjman.

Kolinda Grabar Kitaroviq-fat i madh për Kroacinë

Presidenti i parë historik i Kroacisë së pavarur, demokratike dhe sovrane (1990-1999) Dr.FranjoTugjman, kroatëve ua ka lënë këtë amanet historik, politik, kombëtar dhe atdhetar : “ Të dashur vëllezër dhe motra kroate, kemi me çka ta ndërtojmë historinë tonë, kemi  përse të jemi historikë. Pra, ta ruajmë këtë që kemi krijuar. E dimë se fati ynë është vetëm në duart tona. Le të rrojë Kroacia jonë e  vetme dhe e përjetshme”

Rođen dr. Franjo Tuđman, prvi hrvatski predsjednik

Rođen dr. Franjo Tuđman, prvi hrvatski predsjednik

Kao antifašist, vojnik, a poslije znanstveni istraživač, dr. Tuđman je i pod cijenu sudskih progona godinama upo…

Pas vdekjes së themeluesit-presidentit të Kroacisë, Dr. Frano Tugjman (1999), 16 vjet  më pas, pikërisht më 2015, presidente e Kroacisë u zgjodh Kolinda Grabar Kitaroviq.

Ky ishte një fat  i madh  për kombin kroat dhe për Kroacinë e lirë, demokratike, të pavrur, sovrane dhe paqësore, se  me t’u zgjedhur presidente, Kolinda Grabar Kitaroviq ia arriti që t’i betonojë  të gjitha përpjekjet politike, propagandistike dhe diplomatike  serbomëdha për detugjmanizimin-serbizimin e Republikës së Kroacisë. Kjo është fitorja më e madhe e politikës kombëtare dhe demokratike racionale dhe paqësore e presidentes kroate Kolinda Grabar Kitaroviq brenda mandatit të saj të deritashëm (2015 – 2019).

Kjo është pasuesja më besnike, autentike, mendjehollë, largpamëse, e ditur, e vendosur dhe krenare, që ndjek rrugën revolucionare çlirimitare kombëtare dhe shtetërore, demokratike dhe paqësore të themeluesit-presidentit të parë të Republikës së Pavarur dhe Sovrane të Kroacisë, Dr. Franjo Tugjman. Kjo është fati i popullit kroat dhe i Kroacisë së pavarur të Tugjmanit, i cili e deshi dhe e jetësoi lirinë dhe pavarësinë  e Kroacisë dhe të kombit kroat, duke ia thyer kurrizin-duke triumfuar mbi agresionin dhe gjenocidin serbomadh (1990-1995).

Ndryshe, Kroacia e themeluar me gjakun e heronjve dhe të dëshmorëve kroatë në luftën  e drejtë mbrojtëse me Dr. Franjo Tugjman në krye (presidenti i parë historik i Kroacisë,1990-1999), në kohë paqeje, sistematikisht dhe institucionalisht, do të rrezikohej nga politika kolonizuese serbo-sllave e Serbisë së Madhe sikurse këtu e 72 vite më parë (1918-1990) kinse në ermër të “mbrojtjes” së të drejtave dhe lirive të minoritarëve serbë në Kroaci.

Vakumin politik nacional dhe shtetëror të Tugjmanit e zëvendësoi doktrina e politikës shoviniste serbomadhe e detugjmanizimit në Kroaci (1999-2015).

Sidomos pas vdekjes së presidentit Franjo Tugjman, në format më perfide të veprimeve politike dhe propagandistike të liderëve politikë serbomëdhenjë dhe proserbë në Kroaci përmes partive politike të “moderuara” siç ishte  Partia Social Demokratike (PSD-ja) e Ivica  Raçanit dhe  Partia e Pavarur Demokratike Serbe (PPDS) e Milorad Pupovcit, si dhe e disa liderëve të partive të tjera “partizane” minore, mbështetëse të tyre, shpërfaqën rezervat, dyshimet, urrjetjen , alergjinë dhe mospajtueshmërinë ndaj koncepteve të strategjisë mbrojtëse të doktrinës çlirimtare kombëtare dhe liridashëse të  HDZ-së, përkatëtisht të themeluesit dhe të kryetarit të saj historik, Dr. Franjo Tugjman, me moton se  Tugjamni  “ishte fajtor”  për  “spastrimin”  dhe shpërnguljen e minoritarëve serbë nga Kroacia, me rastin e ndërmarrjes së operacioneve luftarake kundër okupatrëve çetniko-fashistë serbomëmedhnjë, të njohura me emrin “OLUJA”  (STUHIA), më 1995.

Përzierja e Serbisë në çështje të brendshme të  Republikës së Kroacisë

Fatkeqësisht, mosndëshkimi i 3 gjenocideve të Serbisë nga ana bashkësisë ndërkombëtare, Serbia, edhe sot, në kohë paqeje (2019) nuk ndihet fajtore e as përgjegjëse për 3 agresionet dhe gjenocidet e saj ndaj kroatëve, myslimanëve boshnjakë dhe shqiptarëve, por vepron në rolin e “viktimës”, duke u përzier në çështje të brendshme, pikësëpari të Kroacisë, të cilës orvatet t’i diktojë dhe t’ia imponojë  vendimet e saj politike se, çfarë duhet  shteti dhe populli kroat të konsiderojnë si vlera të tyre historike, nacionale dhe shtetërore, duke ua kontestuar dhe mohuar edhe  fitoren  e çlirimit përfundimtar të Kroacisë, të kurorëzuar përmes aksionit luftarak gjithëkombëtar dhe  gjithështetëror mbrojtës(domovinski rat), të njohur me emërtimin ”OLUJA”- STUHIA, 1995.

-Kontestimi i kësaj fitoreje nga ana e Beogradit zyrtar dhe nga forcat regresive nacionaliste dhe shoviniste serbe brenda  minoritet serb në Kroaci me Milorad Pupovac në krye dhe me kuislingët serbosllavë, pas vdekjes së presidentit historik, Dr.Franjo Tugjman (1999) nxori në sipërfaqe projektin “Detudjmanizacija Hrvatske” (Detugjmanizimi i Kroacisë). Ky projekt famëkeq antikroat  serbomadh ka për qëllim  mohimin dhe vënien në pikëpyetje të luftës dhe të vlerave çlirimtare kombëtare mbrojtëse të popullit kroat kundër agresorit dhe okupatorit çetniko-fashist serb (1990-1995).

 “Stuhia”  ishte ndëshkimi dhe përgjigjja legjitime agresionit  ushtarak serbomadh ndaj Kroacisë

Kjo ishte kuintesenca  dhe kurora vlerore e fitores së të gjitha betejave të luftës së drejtë mbrojtëse çlirimtare kombëtare dhe ushtarake të Kroacisë kundër okupatorit çetniko-fashist serb, i cili duke vrarë kroatë civilë, ia arriti ta formojë njëfarë republike fantome , të vetëquajtur “Republika Srpska Krajina” me kryeqytet Kninin brenda territorit të Republikës së Kroacisë.

Mirëpo, kjo farë republike serbe ,  de facto dhe de jure ishte agresion dhe përzierje direkte dhe indirekte e Serbisë në punë të brendshme të Kroacisë, e cila brenda një kohe të shkurtër në saje të luftës çlirimtare të forcave ushtarake  kroate, u hodh në erë si kulla prej letre, ku fatin e saj përjetësisht e vulosi  aksioni luftarak “Stuhia” me  gjeneralët dhe me ushtrinë e saj fitimtarë kroatë mbi agresionin  pushtues serbomadh(1991-1995).

   Sipas tandemit Vuçiq-Daçiq, “velikasrpska agresija, prazna reç” !?

-PO, atëherë, pse forcat serbe pushtuan dhe dogjën rrafsh me tokë Vukovarin e Kroacisë, duke mos kursyer as qendrën spitalore me personelin dhe me pacientët e tij?

-Ishte kjo “prazna rec” dhe “floskulë” e propagandës kroate, Jo, assesi, kjo ishte “vojna, paravojna i policijska velikosrpska agresija i klasican genocid” ndaj popullit civil kroat dhe ndaj shtetit të pavarur dhe sovran të Kroacisë.  Këtë tragjedi e ka parë tërë Evropa dhe tërë bota në rrjetet televizive dhe sociale të përbotshme, përpos popullit serb në Serbi, i cili ishte mbyllur si “zogu në kafaz” nën bllokadën dhe në terrinën totale të inoformimit medial (TV, radio, gazeta, revista etj.) të regjimit policor-ushtarak të Slobodan Milosheviqit, që serbët i ushqente vetëm me informacionet e cenzuruara serbomëdha të Agjencisë fashsitoide “Tanjug”, RTS  dhe gazeta “Politika” etj., që dezinformonin për “fitoret e mëdha” të bandave paramilitare, militare dhe policore në frontet e ndryshme në territoret e Kroacisë, të Bosnjës dhe të Kosovës (1991-1999).

Kjo  “ishte e vërteta” e  3 agresioneve dhe e 3 gjenocideve serbomëdha, të cilën me paturpësinë më të madhe, edhe sot, pas 30 vitesh e politika zyrtare serbomamdhe dhe serbomëdhenjtë  e mbrojnë këtë të “vërtetë si fitimtarë” në tokat e huaja, duke mos u penduar fare dhe, duke mos kërkuar falje kolektive për krimet e gjenocidit  ndaj kroatëve, myslimanëve boshnjakë dhe ndaj shqiptarëve në Kosovë.

Pra, sa ia vlen, kur edhe pas 30 vitesh agresionin dhe gjenocidin serbomadh nuk e pranojnë liderët politikë drejtues të Serbisë, duke u “justifikuar” se as në Kroaci, as në Bosnjë e as në Kosovë nkishte “agresion” dhe “gjenocid” serb, por vetëm “luftë civile” !?

Mirëpo, faktet dhe argumentet flasin ndyrshe, viktimat  flasin vetë, të zhdukurit, shkatërrimet masive të shtëpive dhe të vendbanmimeve kroate në Kroaci, në Bosnjë dhe në Kosovë dëshmojnë brutalitetin e agresionit dhe të gjenocidit serbomadh ndaj kroatëve, myslimanëve boshnjakë dhe shqiptarëve (1990-1999).

Pavarësisht nga propaganda, politika dhe diplomacia e  liderëve të sotëm të Serbisë (Vuçiq, Daçiq, Vulin etj.), duke mos pranuar të vërtetën e krimeve  të agresonit gjenocidal serb ndaj kroatëve, myslimanëve boshnjakë dhe shqiptarëve, -agresioni pushtues serbomadh  nuk ishte “floskulë”- “fjalë boshe” siç thotë me paturpësi presidenti aktual  i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, si dhe nuk ishte “najveca lazh” siç gënjen ministri i Jashtëm i Serbisë, Ivica Daçiq, por ishte vërtet “VELIKOSRPSKA AGRESIJA “ kundër kombit kroat dhe kundër Kroacisë, që zgjati 5 vjet (1991-1995), ku mori shumë viktima kroate :   “13.914 prej tyre 8257 luftëtarë dhe 5657 civil֝ë, si dhe 1093 persona  evidencohen si të zhdukur” sipas evidencës së  “HMDCDR” të Kroacisë.

  E vërteta e vetme e hidhur-as në Kroaci, as në Bosnjë e as në Kosovë nuk ka pasur luftë civile

“Sot (2017) si nënkryetar  i Qeverisë së Republikës së Kroacisë dhe si Ministër i Mbrojtjes, por edhe si gjeneral i Ushtrisë fitimtare të Kroacisë, dëshiroj t’i vë në dijeni të gjithë, se nuk ekzistojnë DY TË VËRTETA, POR VETËM NJË. Republika e Kroacisë nuk ka zhvilluar  kurrfarë ‘lufte qytetare’, POR luftë të drejtë mbrojtëse-DOMOVINSI RAT kundër  agresionit brutal serbomadh. Ushtari kroat ka luftuar brenda kufijve  të Republikës së Kroacisë për të fituar lirinë dhe paqen dhe, në këtë luftë të imponuar jemi mbrojtur dhe kemi fituar. “ (DAMIR KRSTIČEVIĆ SPUSTIO SRPSKOM MINISTRU ‘Ne postoje dvije istine, ovdje nije bilo građanskog rata, mi smo se borili unutar svojih granica za mir’).

Nuk ka dyshim se, Serbia ka kryer 3 agresione dhe 3 gjenocide (1990-1999), mirëpo, shteti serb deri tash nuk ka pranuar se ka kryer këto akte të dënueshme , antinjerëzore, antiligjore dhe anticivilizuese kundër popujve kroatë myslimanë boshnjakë dhe kundër popullit shqiptar në Kosovë (2000-2019).

-Thjesht, nuk i ka pranuar dhe, as që do t’i pranojë ndonjëherë këto krime kundër njerëzimit, për shkak se Serbia asgjë nuk ka humbur sa i përket statusit të saj si subjekt juridik ndërkombëtar, duke qenë se është e kënqur me mospërjashtimin e saj nga Organizata e Kombeve të Bashkuara (edhe pse i ka kryer 3 agresione ushtarake dhe 3 gjenocide mbi popujt e pafajshëm kroatë, myslimanë boshnjakë dhe shqiptar, gjatë viteve 1990-1999).

Vështruar në aspektin  juridik ndërkombëtar, Serbia si anëtare e OKB-së, pikësëpari ka shkelur  Nenin 2 të Kartës së Kombeve të Bashkuara , ku sipas  7 pikave të tij, rigorozisht  janë të ndaluara dhe të dënueshme rrezikimi i paqes dhe i drejtësisë ndërkombëtare, si dhe kërcënimi me force dhe  përdorimi i forcës, siç janë agresioni dhe ndërhyrja kundër tërësisë territoriale të cilitodo shtet të pavarur dhe sovran.

Edhe sipas së drejtës ndërkombëtare, edhe sipas Kartës së Kombeve të Bashkuara, edhe sipas Konventave të Gjenevës (1949; 1969…) etj., kjo ndërhyrje e Serbisë me Slobodan Milisheviqin në krye, ishte agresion direkt kundër Kroacisë. Mirëpo, në këtë rast, për çudi, nuk intervenoi as OKB-ja, as BE-ja, edhe pse Serbia, pa asnjë të drejtë historike dhe ligjore pati formuar një shtet të ri serb-republika srpska krajina brenda shtetit fqinjë-Kroacisë. Kjo tolerancë e  OKB-së ndaj Serbisë agresore dhe pushtuese të territorit të Kroacisë, është në kundërshtim flagrant me parimet dhe me qëllimet e Kartës së Kombeve të Bashkuara, sepse duke vrarë  popullatën civile kroate, duke djegur dhe rrënuar shtëpi dhe vendbanime të panumërta, duke vjedhur dhe plaçkitur pasurinë e qytetarëve koratë, si dhe duke bombarduar objekte civile, spitale, shkolla e kisha etj., siç ishte edhe gjenocidi serb në Vukovar…etj., Serbia me aktet e saj agresive pushtuese rrezikoi jo vetëm Kroacinë, Ballkanin, por edhe  sigurinë dhe paqen në Evropë.

Edhe pse, në këtë rast Serbia si anëtare e OKB-së bëri 3 agresione dhe 3 gjneocide, KS-ja nuk vuri në zbaim të menjërhershëm  Nenet: 39, 40, 41dhe 42 (KREU VII) të Kartës së OKB-së,  sipas  të cilave, ligjërisht dhe ushtarakisht, do të duhej të ndëshkohej dhe sanksionohej  Serbia për 3 agresionet dhe për 3 gjenocidet e saj ndaj Kroacisë, Bosnjës dhe Kosovës (1990-1999).

Madje, jo vetëm kaq, OKB-ja, në bazë të Kartës së saj, do të duhej ta përjashtonte Serbinë nga radhët e saj, sepse si shtet agresor dhe gjenocidal nuk ka asnjë të drejtë ligjore të jetë anëtare e Kombeve të Bashkuara.

Kjo do të ishte  mbrojtja e sigurisë, e rendit, e drejtësisë ndërkombëtare, e humanizmit,  e paqes, e demokracisë dhe e bashkëpunimit  si vlera universale botërore.

“Zabrana Oluje” është kërcënim dhe provokim koherent nga pozita e politikës së forcës  serbomadhe !

Ky kërcënim  i politikës serbomadhe nënkupton se, edhe sot(2019) Serbia ëndërron të përzihet në punë të brendshme të Kroacisë, ky fenomen absurd, por edhe shumë i rrezikshëm për unitetin, sigurinë dhe paqen, si duket ka   “lëshuar rrënjë dhe lozë” tek ekstremistët serbomëdhenjë në Koraci, që nga vdekja e Tugjmanit (1999).

Kjo strategji kundër qenies së shtetit të pavarur dhe sovran kroat ka karakter afatgjatë me moton  “e butë demorkatike” serbomadhe të ashtuquajtur  “DETUGJAMNIZIMI” (DETUDJMANIZACIJA ) kinse në “dobi” të gjithë qyetarëve të Kroacisë dhe të “demokratizimit” të Kroacisë !?

Ky është mashtrimi, manipulimi dhe gënjeshtra më e rafinuar politiko-propagandistike serboamdhe, që haptazi dhe fshehurazi ka  në shënjestër rrënimin dhe asgjësimin urgjent sistematik dhe institucional të vlerave vitale kombëtare dhe shtetërore të Kroacisë së pavarur dhe sovrane të popullit liridashës kroat.

Mirëpo, populli kroat, as politika, as shkenca, as propaganda, as diplomacia, as kisha katolike e as subjektet e tjera shoqërore etj., me asnjë çmim mashtrues, nuk do të duhej të lejonin dot “DETUGJMANIZIMIN” SERBOMADH, që pas tij fshihet  retushimi dhe shlyerja e historisë dhe e luftës heroike dhe të lavdishme çlirimtare   dhe atdhetare kroate kundër agresorit serbomadh (1990-1995).

Është e paarsyeshme të përcaktohet si absurd mëtimi i “sovranistëve” për të rivendosur një sovranitet të plotë kombëtar duke ngushtuar këndin e hapjes së Vëndit të tyre ndikimeve të jashtëme e, në të njëjtën kohë, të lihen mbas dore pasojat e këtyre ndikimeve të jashtëme, të ndërlidhjeve ndërkombëtare, mbi të tashmen e mbi t’ardhmen e të njëjtit Vënd. I përkthyer dhe i vënë në lidhje me rastin italian, do të thotë se për të bërë çfarëdo hipotezë të mënçur mbi fatin e 5 Yjeve dhe të Legës, por edhe të kundërshtarëve të tyre të mbrendshëm, duhet para së gjithash të vërehet kuadri ndërkombëtar, bota që na rrethon. Mbi të gjitha duhet pyetur mbi t’ardhmen e Shteteve të Bashkuara. Vlen për hegjemonitë (si ajo amerikane) ajo që vlen për perandoritë. Nuk kuptohet asgjë se çfarë ndodh në rrethinat nëse nuk kuptohet se çfarë po ndodh në “qendër” (perandorake apo hegjemonike). Në 2020 do të zhvillohen zgjedhjet presidenciale amerikane. I favorizuar edhe nga ecja shumë e mirë e ekonomisë, Donald Trump-i a do të fitojë një mandat të dytë? Apo (por hamendja është më pak e mundëshmja e të gjithave) një kandidat i shprehur nga krahu më radikal i partisë demokratike do të arrijë emërimin e do të mundë Trump-in?

Apo, së fundi, presidenti aktual mund të thyhet nga një demokrat më qëndrësor (Joseph Biden ose njëri si ai)? Si evropianë e si italianë argumenti na përket. E ardhmja jonë do të varet në shkallë të gjërë nga përfundimet e atyre zgjedhjeve.

            Si rastësia sot e gjykuar si më e mundëshme (rizgjedhja e Trumpit) aq edhe ajo më e pamundëshmja (fitorja e një demokrati radikal) do të ishin për Evropën, lajme shumë të këqia. Trump-i do të plotësonte veprën e tij të tronditjes së institucioneve bija dhe (shtylla) të sistemit të shumanshëm të dëshëruara nga Shtetet e Bashkuara mbas luftës së Dytë botërore. Nato do të dilte me eshtra përfundimisht të thyera. Evropianët, shumë më tepër konsumues se sa prodhues të sigurisë që nga fillimi i mbasluftës, do të gjindeshin të zbuluar, pa mbrojtje. Dhe Bashkimi evropian do të pësonte goditje shumë të forta: për të qëlluar “armikun” (tregtar), Gjermaninë, Administrata amerikane (e mbështetur edhe nga kryeministri i ri britanik, Boris Johnson) do të bënte gjithshka për t’i vënë evropianët njërin kundër tjetrit. Në mbarim të një mandati të dytë të Trump-it, shumë mundësisht shprehja “Perëndim” nuk do të kishte më asnjë kuptim politik.

Por as edhe fitorja e një kandidati radikal nuk do të ishte një ogur i mirë për evropianët. Sepse e majta amerikane (flas , natyrisht, për radikalët, jo për traditën wilsoniane demokratike) është me prirje izolacioniste dhe po aq armiqësore sa Trump-i kundrejt shumanshmërisë.

Rizgjedhja e Trump-it ose fitorja e një demokrati të krahut skajor do të ishin lajme shumë të mira për sovranistët evropianë. Sfilitja në rritje e lidhjeve ndëratllantike dhe shtimi i dasive në fushën evropiane janë kushte të rëndësishme për të fuqizuar besueshmërinë dhe peshën zgjedhore të sovranistëve në kontinentin e vjetër.

Një tjetër histori do të ishte si pasojë e fitores së Biden-it ose të një tjetër qëndërsori si ai. Evropa (përfshirë Gjermaninë) do të kthehej përsëri të quhej në ashington aleatja e zgjedhur, partnerja e domosdoshme. Do t’ishte përsëri e lejuar të mendohej se “Perëndimi” nuk është vetëm një vjetërsirë, një kategori politike e së shkuarës.

Kush ka një koncept përcaktues të proçeseve historike mendon se nuk mund të bëhet asgjë: Amerika është futur pakthyeshmërisht në një fazë rënieje (relative), një fazë në të cilën fuqija e saj e hershme shkon drejt një zvogëlimi energjik. Kur fuqia hegjemone fillon të pakësohet, ajo pushon  së mbështeturi ende “shumanshmërinë”, më konkretisht t’i ofrojë aleatëve të saj “të mira publike” (siguri ushtarake, qëndrueshmëri monetare, liri të shkëmbimeve tregëtare, etj) në shkëmbim të pranimit të udhëheqjes së saj. Kombëtarizmi i Trump-it (“secili për vete”) do t’ishte një shprehje e kësaj prirjeje. Nëse ka arsye kush mbështet këtë tezë, atëherë nuk mbetet veçse të ndërgjegjësohemi se jemi të zhytur në telashe deri në grykë. Për më shumë se një shtatëdhjetëvjeçar  Evropa ka patur paqe, qëndrueshmëri demokratike, zhvillim ekonomik. Nuk qenë dhurata të zbritura nga qielli, qenë (dhe janë ende) pasojat e një tërësie të kushteve ndërkombëtare. Nëse nuk do të jenë më këta kushte çfarë do të ndodhë me paqen, qëndrueshmërinë demokratike, zhvillimin ekonomik?

Është e drejtë të përfytyrohet që Evropa do të rifillonte të ndahej. Siç ka bërë gjithmonë para mbarimit të luftës së Dytë botërore. Do të rritej në kontinentin e vjetër ndikimi i fuqive autoritare (Rusia, Kina). Në krye të pak dhjetëvjeçarëve, do të mbetej fare pak nga Evropa që njohim.

Për fat interpretimet përcaktuese të historisë nuk janë domosdoshmërisht më të pranueshmet. Rastësitë, rrethanat, shpejtojnë ose ngadalësojnë (e ndonjëherë madje prapësojnë) prirje të tilla në veprim. Në Washington, qoftë edhe për një frymë, për një grusht votash, mund të riformohet një udhëheqje përsëri në dobi të shumanshmërisë. Në një rast të tillë pasojat mbi Evropën do të ishin të rëndësishme, e ndoshta mjaft të shpejta.

Doli e gënjeshtërt teza e mbështetur gjatë në mjediset kundëramerikane evropiane, simbas së cilës pakësimi i “kapjes” së Shteteve të Bashkuara  mbi Evropën do t’i jepte evropianëve lirinë e dëshiruar për të përsosur integrimin e Kontinentit. Ka ndodhur krejt e kundërta: pakësimi i lidhjeve ndëratllantike ka ecur me të njëjtin hap me krizën e Bashkimit. Mund të mendohet se nëse ato lidhje mund të forcohen edhe Bashkimi do të ketë dobi. Salvini, Di Maio, Conte, Zingaretti, Berlusconi, etj.. Për domosdoshmëri profesionale kronistët politikë arsyetojnë “sikur” fati i Vëndit të ishte krejtësisht në duartë e aktorëve politikë lokalë, shumë (a pak) të rëndësishëm për çastin. Dijmë që është kështu vetëm në një pjesë shumë të vogël.

“Corriere della Sera, 29 gusht 2019       E përktheu Eugjen Merlika

7 vite më parë, me 15 gusht 2012, ndërroi jetë, intelektuali, publicisti, politikani, por mbi të gjitha patrioti me zemër e me shpirt, i trevave shqiptare, Arbën Xhaferi.   Në jetën e përditshme, secili prej nesh takon njerëz të thjeshtë,personalitete të njohura dhe jo aq të njohura.   Pas takimit me ta, disa qëndrojnë mbi të tjerët, për nga përshtypja dhe mbresat e paharrueshme që mbeten nga takimet sa do të shkurtëra, por të mjaftueshme për të arritur në një vlerësim të personit, se çfarë e dallon atë nga të tjerët.   Për disa falënderojmë Zotin që na jepet mundësia t’i takojmë.

Për mua, njëri nga këto përsonalitete të shquara intelektuale të botës politike dhe të publicistikës shqiptare që kam pasë fatin, nderin dhe privilegjin ta takoja, ka qenë dhe mbetet Arbën Xhaferi, i njohur si i tillë, anë e mbanë trojeve shqiptare.

Ishte viti 2005 dhe kisha vendosur që të bëja një turne fakt-mbledhës në trojet shqiptare, në kapacitetin tim si Drejtor Ekzekutiv i Këshillit Kombëtar Shqiptaro-Amerikan, (KKSHA) për t’u këshilluar me krerët e politikës shqiptare dhe me përfaqësuesit diplomatikë amerikanë në rajon për raportuar mbi gjëndjen në trojet shqiptare — me të këthyer në Washington – organizatës që përfaqësoja, KKSHA-në, si dhe zyrave dhe personave përkatës të administratës dhe të Kongresit Amerikan, që merreshin me interesuar me çështjet shqiptare në Ballkanin Perëndimor. Qëllimi i vizitës në Tiranë, Prishtinë, Shkup dhe Tetovë ishte për të parë dhe për t’u njoftuar nga afër me gjëndjen aktuale në rajon.

Pjesë e këtij turneu ishin takimet me udhëheqsit politikë shqiptarë në detyrë, në Shqipëri, Kosovë dhe Maqedoni, përfshirë edhe udhëheqsit e partive politike shqiptare, pa dallim, pozitë dhe opozitë.   Vizitën në Maqedoni, si pjesë e këtij turneu, e filluam me një takim në Amabsadën amerikane në Shkup për të marrë vlerësimin e tyre politik për gjëndjen në rajon.    Pastaj takimin e parë me përfaqsuesit politikë shqiptarë në atë vend, e filluam në Tetovë, pikërisht, duke u takuar me Z. Arbën Xhaferi, të cilin nuk e kisha takuaar më parë.   Në kapacitetin e tij si Kryetar i Partisë Demokratike Shqiptare në Maqedoni, Z. Xhaferi pati mirësinë të na priste për një takim – të rezervuar më heret e që zgjati gati një orë — në kryeqendrën e Partisë së tij në Tetovë – ndonëse ishte e qartë se sëmundja kishte filluar t’a rëndonte.   Megjithse dukej i lodhur fizikisht, i thjeshtë në pamje dhe modest në bisedë, në të shprehur të mendimeve, Xhaferi ishte i këthjelltë dhe i thellë.   Pas përshëndetjeve fillestare të rastit dhe kafesë, filluam të flasim për situatën në vend.

Pyetjes time mbi gjëndjen aktuale politike, Z. Xhaferi iu përgjigj duke filluar të fliste për marrëdhëniet midis partive politike shqiptare në Maqedoni si edhe për marrëdhëniet e tensionuara midis popullësisë shqiptare dhe asaj maqedonase në vend.   Ndërsa po fliste për marrëdhëniet ndër-partiake, më ra menjeherë në sy, për të mos thënë se më habiti fakti, se ndryshe nga takimet e mia, pothuaj me të gjithë përfaqsuesit e tjerë të politikës shqiptare të asaj kohe anë e mbanë trojeve shqiptare — me përjashtim të Ibrahim Rugovës — të cilin nuk e kam dëgjuar kurrë të fliste keq kundër partive të tjera ose liderëve të tyre — gjatë këtij takimi, Arbën Xhaferi nuk e tha asnjë fjalë të keqe, as nuk shqiptoi ndonjë kritikë as dënim të pikpamjeve ose të qëndrimeve të udhëheqësve të tjerë të partive politike shqiptare, jo vetm të shqiptarëve në Maqedoni, por asnjërit prej tyre, anë e mbanë trojeve shqiptare, siç isha mësuar të dëgjoja në takime me përfaqsues të tjerë politikë shqiptarë, sidmos në Tiranë dhe në Prishtinë.

Autori me Arbën Xhaferin, Tetovë, 2005

Çfarë freskie e këndshme por e pazakontë, ndonëse e mirëpritur për politikën shqiptare, thashë me vete – një cilësi dalluese kjo që e karakterizonte Arbën Xhaferin, e që është aq e nevojshme, sidomos sot, për një dialog të qytetëruar politik në radhët e udhëheqësve partiakë në Tiranë, në Prishtinë, në Tetovë dhe gjithandej trojeve shqiptare.   Ndonëse nuk u shpreh, specifikisht, mbi mosmarrveshjet dhe grindjet politike ndër-shqiptare të kohës, mua mu duk se vuante nga përçarjet dhe grindjet e vazhdueshme dhe të pakuptimta në radhët e udhëheqësve shqiptarë.   Ai në të vërtetë, i dalluar nga të tjerët, shprehej gjithmonë për një politikë ndryshe në diskursin politik, ndër-shqiptar.

Respekti për të dhe reputacioni për Arbën Xhaferin, si njeri i arsyes dhe si politikan tolerant ndaj mendimeve të tjerëve, kishte tejkaluar kufijt ndër-shqiptarë.   Si i tillë, ai ka lënë përshtypje të thella, jo vetëm ndër shqiptarë, por edhe ndër të huaj, me të cilët është takuar gjatë karierës së tij, si udhëheqës politik dhe si ndër intelektualët më të shquar shqiptarë. Mbi të gjitha, Arbën Xhaferi dallohej për diplomacinë respektin dhe karakterin e tij, edhe në takimet që kishte zhvilluar me udhëheqës të huaj me përvojë dhe të njohur në fushën e politikës ndërkombëtare. Njëri prej këtyre ludhëheqësve të huaj, ish-Presidenti i Italisë, Z. Giorgio Napolitano citohet të ketë thënë për dy mendimtarë shqiptarë që i respektonte bota – atëherë dhe sot — se, “Nëse Arbën Xhaferi dhe Ibrahim Rugova do kishin qenë amerikanë, gjermanë apo francezë, ata do t’a kishin pushtuar botën me diplomaci, por për fat të keq këto dy figura i përkasin një populli shumë të vogël.”   Një atribut ky shumë me vend — për të gjithë ata që e kanë njohur atë, prej një udhëheqësi të huaj   ndaj reputacionit dhe kujtesës së Arbën Xhaferit, edhe në këtë 7-vjetor të vdekjes.

Në vazhdim e sipër të bisedës me të në Tetovë në vitin 2005, Z. Xhaferi qe ankuar se kontrata midis dy popujve, e ashtuquajtura “Marrëveshja e Ohrit”, midis shqiptarëve dhe maqedonasve në atë vend, nuk po zbatohej nga pala maqedonase, e cila siç dukej, shtoi ai, nuk i kishte marrë seriozisht punët dhe as nuk kishte për qëllim të përmbushte obligimet e marra me nenshkrimin e asaj marrveshjeje.   Si përfundim, tha ai, ajo marrveshje midis dy palëve nuk po zbatohej sipas planit nga autoritetet maqedonase – marrveshje të cilën ata e kishin nënshkruar duke marrë përsipër zbatimin e saj, në prani të dëshmitarëve ndërkombëtarë, theksoi kryetari i Partisë Demokratike Shqiptare.   Në zhvillim e sipër të bisedës miqësore që patëm mbi gjëndjen politike në Maqedoni në atë kohë, Arbën Xhaferi foli edhe për zgjedhjet vendore që ishin mbajtur në atë kohë e për të cilat mbajë mend se shfaqi pakënaqësinë e tij të thellë në lidhje me procesin.   Xhaferi shpjegoi se si rezultat i problemeve me zgjedhjet, ai dhe Partia e tij kishin vendosur largimin e deputetëve të partisë së tij nga parlamenti maqedonas.

E mbyllëm bisedën me Arbën Xhaferin duke dëgjuar mendimet e tija, edhe mbi gjëndjen në rajonin e Ballkanit Perëndimor, veçanërisht, mbi gjëndjen në Kosovë dhe të shqiptarëve në përgjithësi.   E njoftova me atë rast Z. Xhaferi se, bazuar në burime të besueshme zyrtare të asaj kohe në kryeqytetin amerikan — Shtetet e Bashkuara, në parim — kishin vendosur në favor të Pavarësisë së Kosovës, por ndërkohë, vetëm pritej rezultati i konsultimeve përfundimtare me aleatët evropiano-perëndimorë të Amerikës, para se të bënin publik njoftimin zyrtar të Washingtonit në favor të pavarësisë së Kosovës.   Këtij lajmi, i ndjeri Xhaferi iu gëzua shumë — e priti me një buzqeshje të sinqert — duke thënë se shqiptarët në këto troje janë të vetdijshëm, por shtoi se edhe Washingtoni duhet ta dijë, se pa angazhimin serioz të Shteteve të Bashkuara në Ballkanin Perëndimor — asgjë e mirë nuk do të ndodhë për ne, në këto trojet tona, u shpreh ai.

U largova prej atij takimi me të ndjerin Arbën Xhaferi, i ndërgjegjshëm për nderin dhe privilegjin që u njoha dhe dhe që mu dha rasti ta takoja dhe të bisedoja me njërin prej vazhduesve të punës së rilindasve të vërtetë të Kombit Shqiptar dhe me njërin prej politikanëve, intelektualëve dhe publicistëve më të dalluar të botës shqiptare në përgjithësi — vepra, filozofia politike dhe publicistika e të cilit, fatbardhësisht, mbeten një trashëgimi e artë dhe pikë referimi për frymëzimin e brezave tëardhëshëm të shqiptarëve.

Në këtë 7-vjetor të kalimit të tij në amshim, kujtojmë njërin prej burrave më të shquar të Kombit Shqiptar, me qëllim që ashtu si shumë të tjerë para tij – emri i tij të mos bjerë në harresë!

Ministri i jashtëm i Serbisë, Ivica Daçiç, është dalluar për shumë absurditete gjatë mandatit tij në krye të diplomacisë serbe, por shpallja prej tij e një nisme diplomatike për ndërhyrje zyrtare të Serbisë në zgjedhjet e ardhshme presidenciale në SHBA, la me gojë hapur shumë qarqe diplomatike ballkanike, europiane dhe ndërkombëtare. Në datën 6 gusht shefi i diplomacisë serbe deklaroi tekstualisht: “Specifikisht si ministër i jashtëm unë do të organizoj zyrtarizimin e mbështetjes për Donald Trump në zgjedhjet e ardhshme presidenciale”. Sipas gazetës serbe “Srpski telegraf” të datës 6 gusht, kjo nismë është pjesë e ofensivës diplomatike, që do të ndërmarrë Serbia në vjeshtë në SHBA për çështjen e Kosovës.

Ajo, që e bën anormale deklaratën e ministrit të jashtëm serb, nuk është opinioni i tij për të mbështetur këtë apo atë kandidat të ardhshëm presidencial në Amerikë, por është shpallja e një nisme zyrtare të shtetit tij, dhe konkretisht nga ministria e jashtme serbe, për të organizuar në territorin amerikan mbështetjen zyrtare për presidentin aktual amerikan në përpjekjen për një mandat të dytë.

Nuk ka ndodhur kurrë në historinë diplomatike, as ballkanike e as afrikane, që një ministri e jashtme të afishojë nismë zyrtare për të ndërhyrë në procesin e zgjedhjeve në një shtet tjetër. Natyrisht ka shtete, që ndërhyjnë në zgjedhjet parlamentare apo presidenciale të shteteve të tjera, por e bëjnë fshehtas dhe kurrë me nisma zyrtare për ndërhyrje nga ministria e jashtme. Zgjedhjet dhe proceset zgjedhore janë pjesë e rëndësishme e sovranitetit dhe e pavarësisë së çdo shteti, dhe nëse një ministri e jashtme apo një qeveri e një shteti tjetër ndërhyn në proceset zgjedhore, cilësohet ndërhyrje flagrante në punët e brendshme.

Ndaj tingëllon aq e habitshme nisma zyrtare e ministrit të jashtëm serb, që shpall se Serbia do të ndërhyjë në procesin zgjedhor amerikan, duke organizuar shteti serb në territorin amerikan mbështetjen e kandidaturës së Trumpit nga qytetarët amerikanë me origjinë serbe. Natyrisht qytetarët amerikanë me origjinë serbe kanë të drejtën si gjithë qytetarët e tjerë amerikanë të votojnë për kë të duan. Ministria e jashtme e Serbisë mund të thërrasë në Beograd krerët e shoqatave serbe apo filoserbe, që jetojnë në Amerikë, dhe t’u sugjerojë të votojnë për këtë apo atë kandidat amerikan. Por që ministria e jashtme serbe të pretendoje se ajo do të organizojë në Amerikë mbështetjen e saj zyrtare për kandidatin presidencial Trump, sikur Amerika të ishte ”Serpska republika”, këtë vetëm një fantazi ballkanike mund ta ëndërrojë. Ndaj në datën 7 gusht Michael Carpenter, drejtor i “Pen Biden Center” dhe ish këshilltar i nënpresidentit amerikan Joe Biden, iu përgjigj direkt nismës së mësipërme të Serbisë me deklaratën: “Ministri i jashtëm i Serbisë planifikon të ndërhyjë në politikat e brendshme të SHBA, duke mbledhur amerikanët serbë në mbështetje të Trumpit në 2020. Daçiç po bën një gabim të madh”.

Argumenti, që dha ministri i jashtëm serb për përligjjen e nismës së tij diplomatike, është se Serbia duhet të ndjekë shembullin e shqiptarëve në Amerikë, të cilët janë bashkuar dhe kanë votuar për Eliot Engelin, dhe serbët duhet të bëjnë të njëjtën gjë të votojnë njerëz që mbështesin interesat serbe. Përveç shprehjes së smirës folklorike ballkanike për komshiun, ministri i jashtëm serb bën një ngatërrim të madh të çështjes. Nëse diaspora shqiptare në Amerikë ka qenë e suksesshme dhe ka formuluar politika të drejta për të mbështetur njërin apo tjetrin kandidat për Kongres apo për president, kjo nuk ka qenë produkt i ndonjë nisme zyrtare nga Shqipëria. Ministria e jashtme e Shqipërisë nuk ka ndërmarrë kurrë nisma diplomatike për të organizuar ajo në territorin e SHBA diasporën shqiptare dhe t’u caktojë kandidatin,që duhet të mbështesin. Shpjegimi është i thjeshtë, sepse alfa e diplomacisë mëson që një Ministri e jashtme dhe një qeveri e një shteti nuk mund të lejohen të shkelin sovranitetin e një shteti tjetër, duke ndërhyrë në territorin e shtetit tjetër për zgjedhjet dhe proceset zgjedhore të shtetit tjetër.

Ministri i jashtëm serb me këtë rast manifeston edhe një naivitet të pafalshëm diplomatik. Ai nuk kupton që politika e jashtme amerikane nëpër botë apo në Ballkan nuk është varësi vetëm e një njeriu apo e një partie të vetme amerikane. Politika e jashtme amerikane në të gjitha presidencat dhe në gjithë zonat e botës është politikë bipartizane dhe kjo ka përbërë boshtin kurrizor të fuqisë së politikës së jashtme amerikane në të gjitha kohërat. Është komike të mendohet se Shtëpia e Bardhë do ta rrotullojë politikën e saj të jashtme sipas votave të dhjetëra grupeve etnike, që kanë ardhur në Amerikë. Udhëheqësit serbë, si shumë udhëheqës e politikanë ballkanikë, bëjnë gabimin foshnjor që e kuadrojnë Amerikën sipas parafabrikateve ideologjike të vendeve të tyre apo të historisë së tyre, duke i parë dy partitë politike kryesore në Amerikë, Republikane dhe Demokrate, sikur janë parti ballkanike të krahut të majtë dhe të djathtë, dhe më keq akoma, sikur ndahen në komunistë dhe antikomunistë. Kjo i shtyn politikanët ballkanikë te idiotizmat ideologjike për të shpallur familje ideologjike me njërën apo me tjetrën parti në SHBA. Ndaj në datën 10 gusht eksperti i mirënjohur amerikan i çështjeve ballkanike, Daniel Serëer, i paralajmëronte ministrit të jashtëm serb dështimin e nismës së tij: “Ajo, që Daçiç ka arritur të sigurojë, është që kushdo të jetë presidenti tjetër nga Demokratët, ta konsiderojë një armik Daçiçin, dhe ndoshta Serbinë”.

Interesi strategjik amerikan në Ballkan përcaktohet nga interesat e mëdha të shtetit amerikan në rajon. Ka një interes konstant të SHBA për prani të përhershme dhe për zgjerimin e Aleancës Atlantike në gadishullin ballkanik. Beogradi nuk duhet të harrojë se gjatë mandatit të presidentit Trump në krye të Shtëpisë së Bardhë, NATO zgjerohet me dy shtete anëtarë të rij nga rajoni, dhe duhet theksuar se janë dy shtete ish republika jugosllave, Mali i Zi dhe Maqedonia. SHBA ndërhyri në Kosovë jo se iu tek presidentit Klinton, por sepse vlerat që mbron Amerika në botë dhe në Ballkan kërkonin këtë ndërhyrje. Nëse administrata e Trumpit ka demostruar një aktivizim të madh për të zgjidhur dialogun Serbi-Kosovë dhe presidenti Trump u ka bërë thirrje presidentëve të Serbisë dhe të Kosovës të vijnë në Shtëpinë e Bardhë për ta nënshkruar marrëveshjen përfundimtare, kjo ka ardhur se SHBA gjykojnë të zbresin në fushë, sepse BE dhe Europa pas shtatë vjet bisedimesh në Bruksel dështuan të realizojnë marrëveshjen përfundimtare Serbi-Kosovë. Uashingtoni mendon se ka ardhur koha të mbyllet konflikti dhe marrëveshja. Është iluzore shpresa e Beogradit se Amerika mund të bëjnë “kthesën e madhe”, që do të mohonte si ndërhyrjen e saj në 1999 në Serbi, si bazën e madhe të Bondstillit, ashtu dhe interesin strategjik për ta parë edhe Kosovën nesër një shtet anëtar të NATO-s.

Analiza e kësaj nisme të re diplomatike të Serbisë të çon te pikëpyetja përse Beogradi shpall këtë lëvizje absurde diplomatike të ndërhyrjes së tij zyrtare në zgjedhjet e ardhshme presidenciale në Amerikë. Një gjykim realist të çon te përfundimi se kjo nuk ka të bëjë me Kosovën. Beogradi është i ndërgjegjshëm se efekti i diasporës serbe në politikën e jashtme amerikane është një atom në oqeanin e vendimmarrjes institucionale amerikane. Sipas regjistrimit zyrtar të vitit 2012 janë më pak se 200 mijë qytetarë amerikanë, që kanë deklaruar një origjinë serbe, pavarësisht hiperbolës së Daçiçit, që pretendoi për 650 mijë serbë në SHBA. Dyshimi shtrohet se cila është realisht nxitja e kësaj nisme zyrtare serbe për të ndërhyrë në territorin e SHBA për zgjedhjet e ardhshme presidenciale.

Burime të besuara diplomatike, që mbështeten në informacione të institucioneve të specializuara, shprehen se nisma serbe duhet të jetë një nxitje e Rusisë për të gjetur një kanal kamuflimi të ndërhyrjes ruse në zgjedhjet e ardhshme amerikane. Prej disa kohësh ka qarkulluar informacioni se Rusia, pas komprometimit të ndërhyrjes së saj në zgjedhjet amerikane të vitit 2016 dhe në proceset zgjedhore të disa shteteve të tjera europiano perëndimore, po ndërron taktikë dhe për ndërhyrjen e saj mund të përdorë disa qeveri, të cilat dallohen për lidhjet specifike me Moskën si Serbia, Hungaria, Sllovakia,Qipro,etj. Nëpërmjet qeverive pro ruse të këtyre vendeve, Moska mund të manipulojë përdorimin e diasporës së këtyre vendeve në SHBA në drejtimet që do të donte Rusia. Nisma e re diplomatike e Serbisë për ndërhyrje zyrtare në zgjedhjet amerikane mendohet si praktika e parë ruse në strategjinë e re të ndërhyrjes në politikën e brendshme të SHBA. Në datën 9 korrik në sesione të posaçme të Kongresit dhe të senatit amerikan drejtori i inteligjencës kombëtare Dan Coats dhe drejtori i FBI Christopher Ëray tërhoqën vëmendjen se ka kërcënime aktive për ndërhyrje të huaj në zgjedhjet e vitit 2020.

Ndaj besohet se nisma zyrtare e Serbisë për të zyrtarizuar ndërhyrjen e diplomacisë serbe në procesin zgjedhor dhe në jetën e brendshme të SHBA është një përgatitje për hapjen e një shtegu për ndërhyrje ruse. Serbia është prova e parë e këtij lloj përdorimi rus. Nuk është zgjedhur rastësisht ministri i jashtëm për ta organizuar këtë nismë diplomatike, sepse dihet që ai është ndër pionët më të bindur të Rusisë në Serbi, i cili i detyrohet Kremlinit, që i diktoi dy herë presidentit serb ta përfshinte Daçiçin në kabinetet qeveritare serbe. Me nismën e re diplomatike ministri i jashtëm serb i bën shërbimin e radhës tutorit rus.

Në zhegun e këtij gushti, sikur të mos mjaftonin problemet e grumbulluara e të mbingarkuara nga Qeveria Rama, papritur, panjoftuar e pakujtuar na doli në Kodrat e Liqenit artificial si “fanti spathi”, (memoriali i viktimave të grushtit të shtetit të dështuar turk të 15 korrikut 2016) . Inaugurimi i të cilit qenkësh bërë më 15 korrik 2019, nën një heshtje të plotë mediatike, por me praninë e Bashkisë Tiranës, disa të “ashtuquajtur përfaqësues të shoqërisë civile” dhe të Ambasadës Turke në Tiranë.
Për këtë problem tashmë kanë folur shumë intelektualë, një pjesë e masmedias, qytetarë të ndryshëm me komentet e tyre në rrjetet sociale, por këtu në SHBA janë poziciunuar fort dhe qartë: VOA (Zëri i Amerikës), Vatra, gazetari i mirnjohur Frank Shkreli dhe shumë analistë e intelektualë shqiptaro-amerikanë. Në këtë vazhdë do të dëshiroja edhe unë të shprehja disa mendime parë nga aspekti i përgjegjësisë së shtetarit për problemet kombëtare.
Në gjykimin tim, (por besoj se edhe për 99.99% të shqiptarëve), partnerë strategjik të Shqipërisë janë SHBA-ja dhe BE-ja. Ka qenë (dhe shpresoj të jetë kështu edhe tani në Dokumentin e Sigurisë Kombëtare), sepse ky përcaktim ka qenë boshti orientues strategjik i Shqipërisë pas rënies së shtetit totalitar. Shtoj këtu se edhe në dokomentet e Mbretërisë Shqiptare, madje edhe të shtetit totalitar, Turqia nuk ka qenë përcaktuar asnjëherë si partner strategjik.
Mirpo Edi Rama në emër të Qeverisë së tij, që në prezantimin e parë të saj , cuditërisht deklaroi si partner strategjik edhe Turqinë?! Në këto kushte shumkush filloi të pyeste: si, qysh, tek, nga ndodhi ky përcaktim i ri? A mundet që një njeri i vetëm (qoftë ky edhe kryeministër), apo një qeveri e vecantë, të ndryshojë synimet e drejtimet strategjike të vendit pa qenë në kohë lufte, situate e jashtzakonëshme, emergjence kombëtare, e aq më pak pa një diskutim të gjërë e vendim parlamenti?
Ky ridimensionim me drejtim nga Turqia i Edi Ramës e Qeverisë së tij (parë nga shumë këndshikime): diplomatike, ekonomike, ushtarake, etike, morale, e mbi të gjitha historike), a bie ndesh me frymën, qëndrimet dhe vlerësimet amerikane? A është pro apo kundër Amerikës madje dhe BE-së?.
Pse Edi Rama për shembull nuk ngriti tek ish Kisha e Shënprokopit ( Kodrat e Liqeni) një memorial për viktimat e diktaturës komuniste në Shqipëri, për të rënët e Kombit Shqiptar në ish Jugosllavi ose më e pakta për dëshmoret e luftës për clirimin e Kosovës (UCK-së)?
Shkojmë më tutje. Në atë vend ,që është nga më të rëndësishmit e Tiranës, pse Edi Rama nuk ngriti fjala vjen, një memorial kushtuar të rënëve të Kombit Amerikan në Luftën e Dytë Botërore, Vietnam, Irak, Afganistan etj, por ngriti për viktimat e një “grushti shteti” në Turqinë e Erdoganit? Po cdo të bëhet me grushtin e ardhëshën të shtetit pas Erdogan,( se Turqia ju a ka marrë dorën këtyre formave ), do të ngremë memorial tjetër turk atje?
Turqia otomane , ne shqiptarët na mbajti nën thundrën e pushtimit për gati peseqind vjet, duke mos bërë asnjë investim në trojet shqiptare, por vetëm duke i cvatur ato. Madje ndaloi të flitet shqip në të gjitha mjediset jashtë derës së shtëpisë dhe nuk lejoi hapjen e asnjë shkolle shqipe, kurse për të tjerët (grekë, serb, malazes, boshnjakë, bullgarë, rumunë, moldavë, azerë, etj), investoi për hapjen e shkollave në gjuhet e tyre amtare. Ne sot nuk jemi nën autonominë e Turqisë, por jemi shtet i pavarur që prej 107 vitesh. Pse kjo servilosje ndaj “Sulltanit neootoman” Erdogan?
Kurse Shtetet e Bashkuara të Amerikës, me Presidentin Uillson, në Lidhjen e Kombeve e mbrojti Shqipërinë nga coptimi ( kujto Konferenca e fshehtë e Londrës 1915) . Ndërsa Presidentët: Xhorxh H Bush, Bill Klinton e Xhorxh W Bush, i vunë vijën e kuqe Milloshevicit, e sulmuan ushtarakisht atë dhe e shkatërruan përfundimisht, duke cliruar dhe më pas duke njohur pavarsinë e Kosovës.
Gjatë fushatës për 30 qershorin e 2019-tës, Edi Rama nuk la kundërshtar të tij pa etiketuar si haxhiqamil . Po kush është më haxhiqamil ,me brekushe e deklarata për “Babë Sulltanin” Erdogan se Edi Rama. Kush i ngre memorial atij në Tiranë dhe kush i shkon në dasma për fëmijët dhe për vizitë në pushimoret personale? Edi Rama apo kundërshtarët e tij politik.
Kam një familjar timin që sa herë del në ekranin e TV-së Kryetari i Bashkisë së Tiranës thotë:”doli ky llapaqeni i Edi Ramës”. Por ky “llapaqeni” para disa ditësh u përpoq ta kalonte skandalin e memorialit turk duke thënë se :”Tirana është zemër madhe dhe ka vend për të gjithë…e mos i dëgjoni ata të lodhurit nga vapa”. Po për larje paresh të pista të veprimtarisë kriminale ( që ti me shefin tënd e bën cdo ditë ) a ka vend Tirana? Për ato PPP-të që glojnë korrupsion, për rrugët e pallatet shumë katëshe me parat e drogës a ka vend Tirana? Po për ty llapaqen a ka ndonjë vend bosh tek 313-ta që ti bësh fresk Edi Ramës edhe prapa hekurave se s’mund të ndahesh prej tij?
E kam thënë edhe në disa shkrime të tjera, por po e përsëris edhe sot se: nuk kam qenë e nuk jam dakort me ngritjen e varrezave greke të Luftës italo-greke në tokën shqiptare. Eshtrat e të rënëve në këtë konflikt, duhet të prehen në vendet e tyre. Ashtu sic bënë italianët (edhe gjermanët) që i morën në vendet e tyre , duhet të bëjnë edhe grekët. E them këtë se ne si komb nuk i dhunojmë varret edhe të armiqve, por ata provokojnë situate të pa këndëshme për të ardhmen. Këtë gjë mund ta provokojë edhe memoriali turk i ngriturpa asnjë arsye në Shqipëri.
Përsa i përket zgjedhjes së Turqisë si partner strategjik i Shqipërisë, kjo është vetëm një iluzuon në kokën e sëmurë të Edi Ramës, dhe s’mund të bëhet kurrë realitet. Shqiptarët janë me SHBA-në e BE-në, janë me përendimin dhe qytetërimin perendimor. Neootomanizmi nuk mund të gjej asnjë portë shqiptare të hapur(pervec asaj te Edi Rames) .Kush gabon strategjikisht e ka të sigurtë humbjen.Ky është ligj lufte i provuar gati në pesëmijë vite qytetërim.

Media të ndryshme njoftuan të mërkurën se Organizata për Siguri dhe Bashkëpunim në Evropë (OSBE) ka shprehur gatishmërinë e saj për të ndërmjetësuar në dialogun politik me qëllim për të tejkaluar krizën që prej disa muajsh tani ka paralizuar Shqipërinë.   Nuk është e qartë nëse palët shqiptare do të pranojnë një gjë të tillë, por cilado që do të jetë përgjigja e tyre ndaj kësaj oferte nga OSBE-ja, mbetet për tu parë se cili do të jetë përfundimi.   Por ajo që mbetet e paqartë është fakti se cili do të jetë efekti i mos zgjidhjes së konflikteve të mbrendshme të klasës politike shqiptare me marrjen se Kryesisë së OSBE-së nga Shqipëria, ashtu siç pritet, vitin që vjen.

Do të jetë shumë e vështirë dhe do të kërkojë aftësi të jashtëzakonshe diplomatike për Ministrinë e Jashtme të Shqipërisë që të mbrojë dhe të arsyetojë, jo vetëm gjëndjen konfliktuale politike që ka pllakosur vendin por edhe situatën dhe problemet e përgjithshme në Shqipëri, përfshirë ndër të tjera korrupsionin, lirinë e fjalës dhe të medias– me objektivat të cilat Shqipëria ka ofruar–dhe për realizimin e të cilave është zotuar të punojë si Kryetare e OSBE-së për vitin 2020.   Se si do të pajtojë Shqipëria gjëndjen e krijuar në vend me standardet e OSBE-s dhe me prioritet që ka paraqitur Tirana për Kryesinë e saj në OSBE vitin që vjen, është e vështirë të parashikohet, me përjashtim të ndonjë mundësie ose më mirë të themi mrekullie, që në Shqipëri të tejkalohet ngërçi politik aktual.

Shqipëria merr Kryesinë e OSBE-së nga Sllovakia më 1 Janar, 2020.  Ministri i Jashtëm i Shqipërisë, Gent Cakaj ka premtuar se Shqipëria do të ofrojë një, “Kryesi aktive, efektive dhe të fuqishme” në OSBE, në vitin 2020!   Në fillim të korrikut, Ministri shqiptar paraqiti para Këshillit të Përherëshëm të OSBE-së në Vjenë disa prej prioriteve më të rëndësishme të vendit të tij, në kapacititetin e Kryetarit të OSBE-së për vitin 2020.   Sipas portalit të Ministrisë së Jashtme shqiptare, Gent Cakaj është angazhuar se, thënë në mënyrë të përgjithshme, Kryesia Shqiptare për vitin 2020 do të përqëndrohet në këto përparësi:
“a) dimensionin politiko-ushtarak:
Parandalimi dhe zgjidhja e konflikteve në përgjithësi; vëmendje e veçantë do t’i kushtohet krizës në dhe përreth Ukrainës, trajtimi i mëtejmë i konfliktit në Nagorno-Karabakh, adresimit të pasojave të konfliktit në Gjeorgji dhe vazhdimit të Procesit të Negociimit për Transdniestrian;
Fuqizimi i rolit të gruas në proceset e paqes, në kuadër të Rezolutës 1325 të Këshillit të Sigurimit të OKB-së; adresimi i rreziqeve transnacionale, nga lufta kundër ekstremizmit të dhunshëm deri tek siguria kibernetike; lufta kundër të gjitha formave të trafikimit, veçanërisht trafikimit të qenieve njerëzore;
b) dimensionin ekonomiko-mjedisor:
Lufta kundër korrupsionit dhe promovimi i mirëqeverisjes në shërbim të zhvillimit të përgjithshëm; ruajtja e mjedisit prej krimeve transnacionale; stimulimi i balancës midis pastërtisë mjedisore dhe politikave zhvillimore;
c) dimensionin njerëzor dhe të lirive themelore:
Promovimi i tolerancës dhe mosdiskriminimit në të gjithë hapësirën e OSBE-së; afirmimi i universalitetit të drejtave të njeriut dhe lirive themelore.  Në fund, vlen të theksohet se rinia do të jetë prioriteti ndër-dimensional i Kryesisë Shqiptare dhe do të ketë rol qëndror në angazhimet e saj”, është zotuar në emër të qeverisë së tij, Ministri Genc Cakaj.

Janë objektiva me vend këto dhe në përputhje me objektivat dhe standardet ndërkombëtare, por jo gjithmonë në përputhje me zbatimin e këtyre të drejtave mbrenda Shqipërisë.

Gent Cakaj duke paraqitur më 11 korrik, 2019 në Vjenë përparësitë e programit të Shqipërisë për Kryesinë e OSBE-së, për vitin 2020.

(USOSCE/Gower)

Jo më larg se dje ditën e mërkurë, në një kronikë të veçantë, Zëri i Amerikës njoftoi se në Shqipëri komuniteti i gazetarëve, shoqatat që mbrojnë të drejtat e tyre dhe Organizata për Siguri dhe Bashkëpunim në Europë (OSBE) po kundërshtojnë me forcë projektin e qeverisë Rama për shpifjen, një projekt plan që dhunon lirinë e fjalës, sipas ekspertëve vendorë dhe të huaj.   Sipas Zërit të Amerikës, kritikat kryesore lidhen me atributet e reja të Autoritetit të mediave audiovizive, që merr rolin e gjykatës.   Siç dihet një ndër shtyllat kryesore të lirive bazë të njeriut që mbron dhe promovon OSBE-ja, është pikërisht liria e shtypit.

Mbetet për tu pa si do të mbrojë dhe të promovojë lirinë e shtypit Shqipëria, në kapacitetin e saj si kryetare e OSBE-së, ndërkohë që vet OSBE-ja dhe gazetarët shqiptarë shprehën shqetësimiet e tyre serioze me planet aktuale të qeverisë Rama – jo për të promovuar dhe për të mbrojtur lirinë e medias, që është një ndër misionet prioritare të këtij enti ndërkombëtar –por për të forcuar edhe më shumë kontrollin e saj mbi të drejtën e ushtrimit të fjalës së lirë.

Kjo është një sfidë e madhe për diplomatët shqiptarë, por jo e vetmja.   Ministri Cakaj u zotua, në Vjenë në fillim të Korrikut se ndër të tjera, Shqipëria si kryetare OSBE-s, do të angazhohet edhe për “parandalimin dhe zgjidhjen e konflikteve”.  Mori përsipër se do të “luftojë korrupsionin”, se do të angazhohet për “dimensionin njerëzor dhe të lirive themelore”, për “promovimin e tolerancës dhe mosdiskriminimit në të gjithë hapësirën e OSBE-së” dhe “për afirmimin e universalitetit të drejtave të njeriut dhe lirive themelore”dhe se “Rinia do të jetë prioriteti ndër-dimensional i Kryesisë Shqiptare”, ka thekësuar kryediplomati shqiptar në Vjenë.   Vlera dhe objektiva fisnike këto kur merren seriozisht!

Pasi Shqipëria përballet me shumicën e këtyre sfidave në vendin e vet, ndërkohë që, fatkeqsisht, nuk ka treguar asnjë mundësi as vullnet për tu marrë me këto probleme në nivel kombëtar, do të jetë e vështirë që Tirana zyrtare të bind vendet anëtare se Shqipëria do të ketë besueshmërinë e nevojshme për tu marrë me zgjidhjen e këtyre sfidave në nivel ndërkombëtar të zonës së OSBE-së, për të ofruar zgjidhje të tyre, ndërkohë që nuk është e aftë të merret me to në shtëpi të vet.   Për më tepër, sidomos kur nuk tregon asnjë vullnet të mirë e serioz për tu marrë me këto çështje, në rend të parë.   Zgjidhja e konflikteve do të jetë gjoja në krye të prioriteteve të Shqipërisë si kryetar e OSBE-së.   Është konflikti i mbrendshëm dhe mungesa e tolerancës në Shqipëri që po pengon gjithçka, e dikush mund të pyes kur s’je për vedin si mund të jesh për të tjerët!

Unë dëshiroj ta shoh Shqipërinë të parën kudo dhe kurdoherë, sidomos në fushën ndërkombëtare.   Si rrejdhim, është kënaqësi për ta parë Shqipërinë si kryetare të OSBE-së.   Shpresojmë që për arsye të konflikteve të mbrendshme dhe të problemeve të tjera me të cilat përballet sot Shqipëria, përfshirë lirinë e medias, korrupsionin dhe keq qeverisjen –Shqipërisë të mos i mohohet Kryesia e OSBE-së.  Por, jam i sigurt se asaj do ti nevojiten aftësi të mëdha diplomatike të llojit të Kissingerit, për të bindë OSBE-në për seriozitetin dhe vullnetin e saj për tu marrë me këto çështje, pikëspari në vendin e vet e pastaj edhe në vendet e OSBE-së.   Ministri Cakaj ka siguruar Këshillin e Përherëshëm të OSBE-s në Vjenë se, “Demokracia e Shqipërisë është e aftë për t’u përballur me sfida të tilla”.

Diplomacisë Shqiptare i uroj sukses drejtë këtij qëllimi, por mbetet për tu parë në të ardhmen nëse Shqipëria do t’i ketë aftësitë diplomatike dhe besueshmërinë e nevoejshme të vendeve anëtare që të dalë me sukses për herë të parë, në krye të një detyre të lartë në nivel ndërkombëtar, siç është Kryesia e OSBE-së.

Një fermeri kosovar i cili e kishte bërë kërkesën për subvencione prej 30 mijë eurove në qeveri, i vjen donacioni prej 300 mijë eurove nga një kompani e fuqishme ndërkombëtare. Me të shkuar në qeveri për tërheqjen e donacionit, ministri përkatës e kushtëzon fermerin për firmosjen e një dokumenti, “nënshkruaje këtë letër, i merrë menjëherë 100 mijë euro, të tjerat mbetën në qeveri”!

Kjo ishte një histori e shkurtër në mesin e qindra e mijëra rasteve të abuzimit, që pushtetarët i vjelin nga donacionet e jashtme. Të mos flasim çfarë bëhet me investimet milionëshe, tenderët qindra milionësh dhe autostradat miliardëshe nga të cilat u pasuruan klasa politike e pasluftës.
Bazuar në praktikat e deritanishme të qeverisjes me vendin, të gjitha partitë politike po e dëshmojnë se asnjëra prej tyre nuk janë shtetndërtuese, por zhvatëse dhe shtetrrënuese.
Të gjitha partitë politike janë bërë të njëjta dhe të inkriminuara thellë me nëntokën kriminale që po e udhëheq këtë shtet. Si produkt i kësaj, të gjithë liderët partiakë pa dallim pushtet dhe opozitë janë bërë milionerë.
Pavarësisht proceseve zgjedhore, po kemi vetëm rrotacion pushteti, gjegjësisht të bërjes bashk në pushtet të milionerëve, të kundërshtarëve të deridjeshëm politikë.
Përgjatë këtyre 20 viteve është dëshmuar se partitë politike derisa janë të ndara në pozitë dhe opozitë e shajnë dhe akuzojnë njëra-tjetrën, ndërsa në momentin e bërjes bashk në pushtet i thurin lavde njëjra-tjetrës, duke mos u ditur më cili është kapësi e cili shkapësi i shtetit.
Përderisa në secilin shtet demokratik, opozita e mbron shtetin dhe mbanë balancin politik duke korrektuar njëkohësisht gabimet e partive në pushtet, tek ne ka ndodhur e kundërta, opozita disa herë e ka rrezikuar shtetin për marrjen e pushtetit.

VETTING-u, imperativ i ngutshëm kohor

Edhe përkundër rritjes enorme të korrupsionit dhe krimit të organizuar, gjegjësisht aferave të njëpanjëshme korruptive dhe kriminale, të abuzimit të vazhdueshëm me buxhetin e shtetit nga ana e pushtetarëve, sistemi i kapur i drejtësisë vazhdon të heshtë përballë zhvatjes së orkestruar të buxhetit të shtetit!
Në situatën e krijuar të mos funksionimit të sistemit të drejtësisë, shtrohet nevoja e aplikimit të një VETTING-u ndërkombëtar
Sa më shumë të zgjatë aplikimi i procesit të VETTING-ut në Kosovë, aq më e vështirë dhe e komplikuar do të jetë lufta kundër korrupsionit dhe krimit të organizuar.
Në Kosovën e kapur nga mafia politike dhe oligarkët ekonomik, duhet aplikuar një sistem i zgjeruar dhe i kombinuar i VETTING-ut. Pasi në Kosovë nuk ka institucion shtetëror dhe publik që nuk është i korruptuar dhe i kriminalizuar deri në fyt.
Megjithatë sistemi politik dhe ai i drejtësisë, janë dy hallkat më rënduara nga krimi i organizuar, në të cilat kërkohet ndërhyrje urgjente, për t’i hapur rrugë VETTING-ut në fushat tjera.
VETTING-u do të jetë i pa mundur pa pjesëmarrjen e drejtëpërdrejtë edhe të qytetarëve në procesin e pastrimit të skenës politike përmes proceseve zgjedhore.

Vetëdija qytetare, përcaktuese e rezultatit zgjedhor

Me zgjuarsinë e qytetarëve në procesin e parakohshëm zgjedhor, mund të bëhet një hap i madh në pastrimin e skenën politike, si parakusht i domosdoshëm për pastrimin e sistemin të kalbur të drejtësisë.
Për shkak të mos interesimit të qytetarëve për ndryshime dhe mungesës së aplikimit të VETTING-ut, Kosova rrezikon që në legjislaturën e ardhshme të ketë akoma më shumë deputet të kriminalizuar dhe korruptuar se më parë.
Bandat partiake në pushtet dhe opozitë, të bindur në votën e klientelave të tyre partiake, në psikologjinë e qytetarëve të vendit e kanë futë largimin nga vendi si të vetmin shpëtim e jo ndryshimin, si kusht për ruajtjen e vazhdimësisë në kapjen e shtetit, të bindur se shkapja e shtetit nuk mund të ndodhë pa angazhimin e të gjithë qytetarëve të vendit, ndërsa ky ndryshim po bëhet gjithnjë e më i pamundur nga zvogëlimi i popullatës si rezultat i ikjes masive të qytetarëve jashtë vendit.
Pa krijimin e një alternative të re e të mirëfillt politike, do të jetë gjithnjë e më e vështirë të gjenden njerëz që me protesta të përmbysin këta pushtetar dhe këtë klasë politike që i sollën izolimin më të tmerrshëm qytatarëve të Kosovës.
Nismat e fundit politike nuk paraqesin asnjë lloj shprese për ndryshim, shkaku i kapaciteteve të limituara intelektuale, mungesës së vizionit dhe mos transparencës së veprimeve të tyre.
Zgjedhjet e parakohshme do të jenë sfidë e radhës e qytetarëve. Pra, në këto zgjedhje do të kemi përballje të vetëdijes qytetare me injorancën, të djeshmës së kriminalizuar me të ardhmen.
Zgjedhjet do të jenë një barometër i emancipimit kulturor dhe pjekurisë politike të shoqërisë kosovare. Nga zgjedhjet e parakohshme do të shihet qartë se a dëshirojnë qytetarët ndryshimin apo jo, do të përcaktohet qartë se a e meritojnë liberalizimin apo izolimin ndërkombëtar.
Këtë shkrimi dëshirojë ta përmbylli me thënjën italiane: “Ogni paese ha il governo che si merita”, që në shqip i bie: “Secili vend e ka qeverinë që e meriton”!