VOAL

Komisioni i Venecias, thirrje për rishqyrtimin e ligjit të ri për gjuhët në Maqedoninë e Veriut

December 7, 2019

Isak Ramadani

Komisioni i Venecias i bën thirrje Maqedonisë së Veriut ta rishqyrtojë ligjin e ri mbi përdorimin e gjuhëve dhe të heqë dorë nga dispozitat e dygjuhësisë në procedimet gjyqësore.

Në opinionin e miratuar të premten, 6 dhjetor, Komisioni u sugjeron autoriteteve në Shkup që rishqyrimi të bëhet përmes konsultimeve me të gjitha palët e përfshira.

Ekspertët ligjorë të Këshillit të Evropës nënvizojnë se në krahasim me legjislacionin e vitit 2008, ligji i ri e zgjeron në mënyrë të konsiderueshme përdorimin e gjuhës shqipe dhe në më shumë aspekte shkon përtej standardeve të vendosura nga Konventa Kornizë për Mbrojtjen e Pakicave Kombëtare dhe Karta Evropiane për Gjuhët Rajonale dhe të Pakicave.

Ndërkohë që Komisioni i Venecias e përshëndet vullnetin e autoriteteve për të përmirësuar gjendjen e gjuhëve të komuniteteve, nga ana tjetër konstaton se “në disa fusha ligji i ri mund të shkojë aq larg sa për të imponuar atë që mund të dëshmohet si detyrim joreal ligjor ndaj institucioneve publike, në veçanti për sa i përket përdorimit të gjuhës shqipe gjatë procedimeve gjyqsore, të lidhur me sanksione të rënda në raste të moszbatimit dhe mundësisë së kthimit të vendimeve gjyqësore, nëse ka mungesë të përkthimit dhe shqiptimit gjatë procedimeve”.

Komisioni vlerëson se kjo qasje do ta ngadalësojë dukshëm funksionimin e të gjithë gjyqësorit, “duke rrezikuar shkelje serioze të së drejtës për gjykim të ndershëm të garantuar nga Konventa Evropiane për të Drejtat e Njeriut”. Komisioni nënvizon më tej se ka mungesa në ligjin e gjuhëve lidhur me atë se cilat dispozita aplikohen vetëm për gjuhën shqipe dhe cilat për komunitetet e tjera gjuhësore.

Komisioni i bën një sërë rekomandimesh autoriteteve në Maqedoninë e Veriut, në veçanti për të hequr dorë nga dispozitat që kanë të bëjnë me procedimet gjuhësore.

Po ashtu rekomandon që detyrimi mbi përdorimin e shqipes në komunikim ndërkombëtar dhe ndër-institucional ndërmjet shërbyesve civilë duhet të kufizohet në komunikimet zyrtare me shkrim ose të shtyhet hyrja e tij në fuqi deri sa zbatimi i përshtatshëm i asaj dispozite të duket real.

Sa i përket detyrimit të gjobave në para, ekspertët ligjorë të Këshillit të Evropës sugjerojnë se kjo duhet të shtyhet derisa ligji të ndryshohet, në mënyrë që të ofrojë një qartësi të mjaftueshme ligjore, për të ulur shumat e gjobave si dhe për të paraqitur elementin e fajit dhe parimet e proporcionalitetit. Autoriteteve në Shkup po ashtu u sugjerohet të bëjnë një analizë të ligjit të vitit 2008 dhe llogaritjes së impaktit të burimeve buxhetore dhe njerëzore nga ligji i ri i gjuhëve.

Ligji i miratuar më 11 janar thekson se “gjuhë zyrtare në Maqedoni është gjuha maqedonase dhe shkrimi i saj cirilik”. Në nenin e dytë thuhet: “Krahas maqedonishtes, gjuhë tjetër zyrtare është edhe gjuha të cilën e flasin së paku 20 përqind e popullatës dhe alfabeti i saj”.

Kjo kishte shkaktuar debate disa muajshe nëse gjuha shqipe do të jetë gjuhë e dytë zyrtare në Maqedoni apo vetëm avancohet përdorimi i saj.

Sidoqoftë, gjuha shqipe me ligjin e ri pritet të ketë avancim në përdorimin e saj në organet më të larta shtetërore, gjyqësore, në institucionet publike dhe ato lokale.

Shqiptarët, sipas statistikave zyrtare përbëjnë 25 përqind të popullsisë së Maqedonisë. Marrëveshja e Ohrit që rezultoi pas një konflikti të armatosur midis kryengritësve shqiptarë dhe forcave qeveritare maqedonase në vitin 2001, ngërtheu brenda vetes një sërë ligjesh që ngritnin pozitën e shqiptarëve në vend, por gjuha shqipe pati mbetur gjatë kohë me një status të cunguar, duke nxitur pakënaqësi të shumta tek popullata shqiptare në Maqedoni.

twitter
Follow
facebook
linkedin

Fjalë kyçe: gjuha shqipe, gjuhë e dytë, Komisioni i Venecias

Komentet

Cancel reply

Lajme të ngjashëm

Arrestohet ish-ministri i Ekonomisë, Kreshnik Bekteshi mes të dyshuarve për ngjarjen me 59 viktima

Ish-ministri i Ekonomisë, Kreshnik Bekteshi, është arrestuar dhe vendosur në paraburgim pasi dyshohet se Ministria që ai drejtonte ka lëshuar licencën e falsifikuar për funksionimin e lokalit të natës ku ndodhi tragjedia që i mori jetën 59 personave dhe shumë të tjerë u lënduan.

Ai është në mesin e 23 të dyshuarve për tragjedinë në klubin e natës ku ndodhi ngjarja e rëndë.

Nga ana tjetër, BDI dhe LSDM thonë se rasti nuk duhet të politizohet, por të hetohen të gjitha institucionet që mund të lidhen me rastin në fjalë.

Gjatë ditës së hënë edhe kreu i komunës së Koçanit, Lupço Papazov dha dorëheqjen.

Presidentja e Maqedonisë së Veriut, Gordana Siljanovska Davkova, ka deklaruar se për këtë ndodhi duhet të ketë përgjegjësi, duke shtuar se “asgjë s’është më e rëndësishme se jeta e një të riu”.

“Lajmëruan të gjithë, jo vetëm fqinjët, por edhe vendet më të largëta. Të lënduarit më rëndë janë në Sofje, në Stamboll, në Greqi, në Serbi për të marrë kujdes të lartë mjekësor. Për këtë ndihmë do të jemi përjetësisht mirënjohës”, tha Siljanovska-Davkova dhe theksoi se askush nuk duhet t’i ikë përgjegjësi dhe nuk duhet t’i shmanget ligjit dhe drejtësisë.sn

Krejt çfarë dihet deri tani për zjarrin vdekjeprurës në klubin e natës në Maqedoninë e Veriut

Pamje nga lart e klubit të natës pas zjarrit vdekjeprurës në Koçan, Maqedoni e Veriut.

Qytetarët e Maqedonisë së Veriut u zgjuan të hënën për ta nisur mbajtjen e një jave të gjatë të zisë kombëtare, një ditë pas zjarrit vdekjeprurës në një klub nate që tronditi vendin duke vrarë dhjetëra njerëz dhe plagosur qindra të tjerë.

Të paktën 59 njerëz u vranë dhe 155 të tjerë u lënduan si pasojë e shpërthimit të zjarrit gjatë një koncerti në qytetin lindor të Maqedonisë së Veriut, Koçan, në orët e hershme të së dielës, thanë autoritetet.

Autoritetet kanë premtuar hetim të shpejtë dhe të plotë, si dhe kanë arrestuar dhjetëra të dyshuar në lidhje me zjarrin, përfshirë zyrtarë qeveritarë.

Çfarë ndodhi në klubin e natës?

Zjarri në klubin e natës në Koçan shpërtheu në orët e hershme të të dielës pasi shkëndijat e mjeteve piroteknike, të përdorura për efekt ndriçimi, ia vunë flakën çatisë, thanë autoritetet.

Rreth 500 njerëz ndodheshin në klubin e natës kur zjarri shpërtheu teksa bendi ADN po përformonte.

Pamjet nga vendi i ngjarjes treguan se çatia prej llamarine e klubit u dogj dhe u shemb në disa vende, duke lënë të ekspozuara dhe të nxira trarët e tij të brendshëm prej druri.

Deri tani janë identifikuar 35 viktima – prej tyre 31 nga Koçani dhe katër nga Shtipi.

Mbi 155 persona janë shtruar në spitale – kryesisht në klinikat e Shkupit, qytet rreth 100 kilometra larg Koçanit.

Ministri i Shëndetësisë, Arben Taravari, tha se 20 prej të lënduarve janë në gjendje të rëndë.

Më shumë se 20 prej të lënduarve dhe tre të vdekur janë nën moshën 18-vjeçare, sipas ministrit të Brendshëm, Pance Toskovski.

Disa pacientë u dërguan për mjekim në Bullgari, Serbi dhe Greqi, thanë autoritetet.

Hetimi

Autoritetet maqedonase premtuan hetim të shpejtë dhe të plotë, duke thënë se po sigurohet dokumentacioni për diskotekën e djegur, si dhe për personat e dyshuar të lidhur me zjarrin.

Kryeprokurori i Maqedonisë së Veriut, Lupço Kocevski, tha se pesë prokurorë janë angazhuar për ta hetuar ngjarjen.

“Për momentin, janë lëshuar urdhra për mbledhjen e provave” dhe po merren në pyetje persona, tha Kocevski.

Toskovski tha se autoritetet kanë arrestuar anëtarë të grupit muzikor, djalin e pronarit të klubit dhe zyrtarë qeveritarë.

Ai shtoi se kanë identifikuar 20 të dyshuar në lidhje me zjarrin, 15 prej të cilëve janë në mbajtje.

Në mesin e të arrestuarve është edhe menaxheri i klubit të natës “Pulse”.

Klubi i natës nuk kishte licencë të vlefshme, sipas Toskovskit.

Kryeministri Hristijan Mickoski tha se licenca ishte lëshuar në mënyrë të paligjshme nga Ministria e Ekonomisë dhe premtoi se përgjegjësit do të përballen me drejtësinë.

“Pavarësisht se kush janë, nga cila institucion, nga çfarë niveli, nga cila parti apo profesion”, tha Mickoski.

Tragjedia e Koçanit, Papa Françesku mesazh ngushëllimi familjarëve të viktimave

Përmes një telegrami të nënshkruar nga Sekretari Kardinal i Shtetit, Pjetro Parolin, Papa Françesku ka shprehur ngushëllimet e tij pas zjarrit në një klub nate në Maqedoninë e Veriut, ku humbën jetën 59 persona, kryesisht të rinj.

Papa shprehu “ngushëllime të thella për familjet e viktimave” si dhe “afërsinë e tij shpirtërore me të lënduarit”, thuhet në telegramin dërguar peshkopit të Shkupit Kiro Stojanov. bw

Tragjedia- Tensionohet situata në spitalin e Koçanit, familjarët kërkojnë të afërmit e tyre. Qeveria shpall 7 ditë zie

Pas publikimit të shifrave të viktimave nga tragjedia e ndodhur në një diskotekë në Koçan, në Maqedoninë e Veriut, familjarët e personave që dyshohet se kanë qenë brenda godinës, kërkojnë informacion për të afërmit e tyre. Sic njofton TV Alsat, situata duket e tensionuar në spitalin e Koçanit.

Sipas ministrisë së Brendshme, dyshohet se nga zjarri që përfshiu godinën kanë humbur jetën 59 persona dhe 155 janë plagosur. Qeveria maqedonase, në mbledhjen e sotme të jashtëzakonshme, mori vendim për shpalljen e 7 ditëve zie në mbarë vendin.

“Të gjithë duhet t’i binden vendimit, pasi dënimet për mosrespektim do të jenë të rënda. Në këto ditë Ministria e Jashtme do të hapë një libër zie brenda ministrisë për aksidentin e madh të ndodhur”, thuhet në njoftim.

Gjithashtu, në seancën e Qeverisë u mor vendim që Inspektorati Shtetëror i Tregut të kryejë kontroll të jashtëzakonshëm në objektet hotelierike (klube nate, diskoteka dhe diskoteka të hapura) në territorin e Republikës së Maqedonisë së Veriut dhe të njoftojë menjëherë Qeverinë për konstatimet e inspektimit në tre ditët e ardhshme, për të përcaktuar nëse ato janë në përputhje me kushtet.

Qeveria mori vendim për aktivizimin e mekanizmit për kërkimin e ndihmës ndërkombëtare. bw

Të paktën 50 persona të vdekur si pasojë e zjarrit në një klub nate në Maqedoninë e Veriut

Të paktën 50 persona kanë vdekur në orët e vona të natës në qytetin lindor të Maqedonisë së Veriut, Koçan, si pasojë e shpërthimit të zjarrit në një klub nate, kanë thënë autoritetet maqedonase për agjencinë e lajmeve MIA.

Numri i të plagosurve nuk dihet, por një pjesë e tyre janë transferuar në klinikat në Shtip dhe Shkup.

Autoritetet ende nuk kanë treguar se si është përhapur zjarri dhe çfarë e ka shkaktuar atë.

Sipas mediave lokale, zjarri është përhapur nga mjetet piroteknike që janë përdorur gjatë një performance nga bendi maqedonas DNA. Në kohën e shpërthimit dhe përhapjes së zjarrit, klubi ka qenë i mbushur me njerëz.

Mediat lokale kanë thënë se pas shpërthimit të zjarrit, në vendin e ngjarjes kanë arritur zjarrfikësit, ambulanca, dhe zyrtarët policorë.

Këtë mëngjes, shumë njerëz janë parë përpara objektit në Koçan, tejet të brengosur për familjarët e tyre, meqë nuk e dinë nëse janë të gjallë apo të vdekur.

“Po kërkoj mbesën time. Nuk po na lejojmë të hyjmë dhe nuk e dimë ku është ajo. Telefoni i saj është duke punuar, por ajo nuk po përgjigjet. Ishim në spitalin në Koçan, në Shtip, disa njerëz i kanë dërguar në Shkup. Ndoshta është e plagosur dhe nuk mund të përgjigjet. Dikush duhet të na tregojë me urgjencë ku të kërkojmë”, ka thënë një grua për Radion Evropa e Lirë.

Drejtori i Qendrës për Menaxhim të Krizave, Stojançe Angellov ka bërë të ditur se është në Koçan, bashkë me ministrin e Mbrojtjes, Pançe Toshkovski dhe Drejtorin e Byrosë për Siguri Publike, Aleksandar Janev.

Autoritetet kanë thënë se do të deklarohen më vonë gjatë ditës.

BDI: Ligji për përdorimin e shqipes është miratuar mbi gjakun e dëshmorëve, s’do të lejojmë të ndryshohet

Nga BDI në një komunikatë për media theksojnë se si parti politike do të përdorin çdo mjet demokratik dhe institucional për të mbrojtur Ligjin për Përdorimin e Gjuhës Shqipe, pasi që siç thonë, është miratuar mbi gjakun e dëshmorëve.

Nga BDI theksojnë se nuk do të lejojnë të ndryshohet asnjë shkronjë pavarsisht kostos politike.

Deklarata e plotë e BDI-së.

“BDI riafirmon përkushtimin e saj të palëkundur për mbrojtjen e Ligjit për Përdorimin e Gjuhës Shqipe, një arritje e shenjtëruar nga sakrificat e dëshmorëve tanë.

Ne sigurojmë qytetarët se do të përdorim çdo mjet demokratik dhe institucional për të mbrojtur këtë ligj, edhe nëse kjo çon në një krizë të thellë politike.
Deklaratat e partive shqiptare të zgjedhura nga VMRO që synojnë të minojnë këtë përkushtim tregojnë pafuqinë, impotencën politike, servilizmin dhe inferioritetin e tyre ndaj partnerëve që i kanë zgjedhur për të shkelur mbi vullnetin e shqiptarëve.

BDI nuk do të lejojë që asnjë shkronjë e Ligjit për Përdorimin e Gjuhës Shqipe të ndryshohet, pavarësisht kostos politike, sepse ky ligj është miratuar mbi gjakun e dëshmorëve.

Sa i përket zgjedhjeve lokale, BDI është e gatshme të përballet në çdo kohë dhe nuk i konsideron këta frikacakë si kundërshtarë politikë.

Çdo shqiptar dhe qytetar e di, ashtu siç e dinë vetë udhëheqësit e VLEN-it se fati i tyre politik është i lidhur drejtëpërdrejtë nëse do e marrin ose jo mbështetjen e VMRO-s për kandidatët e tyre, andaj dhe janë të gatshëm të paguajnë çdo çmim dhe të shkelin mbi çdo interes kombëtar.

Ata po të ishin të denjë për t’u matur me ne nuk do të luteshin natë e ditë që padroni i tyre të mos pranojë zgjedhje të parakohshme parlamentare.

Ata e kanë kuptuar se ndëshkimi i shqiptarëve i pret, ashtu siç i presin faqet më të errëta të historisë bashkëkohore të shqiptarëve”.

Mickoski përkujtoi viktimat maqedonase të Holokaustit: Të mos lejojmë që e kaluara të përsëritet

Kryeministri Hristijan Mickoski mbajti fjalim në Qendrën Përkujtimore të Holokaustit të Hebrenjve të Maqedonisë.

Mickoski tha se mbi 7.000 hebrenj maqedonas u dëbuan në kampin Treblinka, ndaj nuk duhet kurrë të harrohet historia dhe ngjarjet e kaluara.

“Sot qëndrojmë me respekt, pikëllim dhe shpresë, duke kujtuar viktimat e Luftës së Dytë Botërore dhe tragjedinë e Holokaustit, që nuk e kurseu as Maqedoninë. Mbi 7000 hebrenj maqedonas u dëbuan në kampin Treblinka dhe jeta, historia dhe kultura e tyre u ndërprenë me forcë. Por historia nuk është vetëm një kujtim, është një mësim.

Detyrimi ynë është të ruajmë të vërtetën, t’i rezistojmë harresës dhe të ndërtojmë një shoqëri të bazuar në tolerancë, drejtësi dhe respekt të ndërsjellë. “Kurrë më” nuk është thjesht një frazë, është një premtim. Të mos lejojmë që e kaluara të përsëritet. I përjetshëm qoftë kujtimi i viktimave”, ka shkruar Mickoski në profilin e tij në Facebook. sn

Duke pritur Brukselin, Mickoski lidhet me një kamp tjetër

Kryeministrat e Hungarisë dhe Maqedonisë së Veriut, Viktor Orban dhe Hristijan Mickoski. Budapest, 04.03.2025

Diplomacia në Maqedoninë e Veriut ka marrë një drejtim të ri – nuk heq dorë nga BE-ja, por po afrohet me vende që nuk janë në të njëjtën linjë me qëndrimet diplomatike të vendeve anëtare të Unionit, komentojnë analistët politikë për Radion Evropa e Lirë. Aktivitetet e fundit diplomatike në Uashington, Budapest dhe Stamboll interpretohen si një përpjekje për t’u inkuadruar në rigrupimin e ri global.

Kryeministri maqedonas, Hristijan Mickoski, vendosi që aktivitetet e tij diplomatike t`i forcojë në qendra të tjera botërore, në vend të Brukselit, pas vendimit për të pritur garanci nga Bashkimi Evropian (BE) se nuk do të ketë kërkesa të reja nga Qeveria bullgare për të bërë hapin e fundit drejt hapjes së kapitujve të negociatave të anëtarësimit.

Nga selia e BE-së përgjigja mbetet e njëjtë – negociatat formalisht do të fillojnë me përfshirjen e bullgarëve në Preambulën e Kushtetutës.

Vetëm javën e kaluar, Mickoski arriti një bashkëpunim të ngushtë me Hungarinë dhe Turqinë dhe ishte bashkësponsor i rezolutës së propozuar nga Shtetet e Bashkuara për t’i dhënë fund luftës në Ukrainë, në të cilën Rusia nuk u përmend si agresor.

Në takimin në Budapest, me presidentin hungarez, Viktor Orban, u njoftua një zonë e re e përbashkët ekonomike midis Maqedonisë së Veriut, Hungarisë dhe Serbisë.

“Ky nuk është një zëvendësim për integrimin (në BE), por mund të konsiderohet si një çmim ngushëllimi për ndërtimin e një rajoni të përbashkët me Serbinë dhe Maqedoninë e Veriut”, tha Orban në konferencën e përbashkët për shtyp.

Më 28 shkurt, Mickoski nënshkroi një deklaratë të përbashkët politike me presidentin turk Rexhep Tajip Erdogan për krijimin e një Këshilli për Bashkëpunim të Nivelit të Lartë. Erdogan tha se përveç bashkëpunimit ekonomik, me Mickoskin diskutuan edhe për çështje tjera globale, si konfliktet ushtarake në Ukrainë dhe Gaza.

“Këtu shkëmbyem disa mendime dhe për ne është thelbësore që në Ukrainë të vazhdojë dialogu dhe të zgjidhet ky problem në mënyrë paqësore. Për më tepër, në Palestinë kemi një mendim të përbashkët për krijimin e dy shteteve”, tha Erdogan.

Më herët, më 22 shkurt, Qeveria maqedonase ishte bashkësponsore e rezolutës së OKB-së, e propozuar nga SHBA-ja, për t’i dhënë fund luftës në Ukrainë. Përfaqësuesit nga Maqedonia e Veriut në OKB votuan të përmbajtur si për rezolutën evropiane, ashtu edhe për atë amerikane.

Këto lëvizje diplomatike të Mickoskit kanë ngritur pyetje në publik nëse politika e jashtme maqedonase po ndryshon drejtim, përkatësisht nëse po largohet nga rruga e integrimit evropian, duke u afruar me partnerë strategjikë që nuk janë gjithmonë në të njëjtën linjë diplomatike me diplomacinë evropiane.

Mes SHBA-së dhe BE-së

Sipas ish-ambasadorit të Maqedonisë së Veriut në Uashington, njëherësh edhe profesor universitar, Vasko Naumovski, qëllimi strategjik i vendit është integrimi evropian, por ndërkohë po përpiqet të ndjekë një politikë të jashtme më autonome, pasi formalisht ende nuk i ka filluar negociatat për anëtarësim në BE.

“Nëse Maqedonia (e Veriut) do t’i kishte filluar negociatat për anëtarësim, atëherë vetë BE-ja do të mund të ushtronte presion që Maqedonia (e Veriut) të harmonizohej me qëndrimet e saj. Por, në këtë situatë është e vështirë të thuhet nëse ekziston një qëndrim unik i të gjithë Bashkimit Evropian për çështjet kyç, duke ditur se një pjesë e mirë e vendeve anëtare të BE-së nuk janë konsistente në qëndrimet e tyre”, thotë Naumovski.

Ai vlerëson se marrëdhëniet që ka vendi me BE-në duhet të vazhdojnë në kuadër të zgjerimit të Unionit, por sa i përket çështjeve të politikës së jashtme, afrimi me qëndrimet e SHBA-së do të thotë që vendi të ketë një pozicion që nuk do të jetë gjithmonë i përputhshëm me shumicën e vendeve anëtare të BE-së.

“Pozicioni ynë duhet të kërkohet diku ndërmjet qëndrimeve të SHBA-së dhe BE-së”, shton Naumovski.

Në anën tjetër, profesori i marrëdhënieve ndërkombëtare, Nenad Markoviq, vizitat dhe takimet e shpeshta të Mickoskit me politikanë nga Uashingtoni, Budapesti dhe Stambolli i sheh në kuadër të filozofisë sovrane të veprimit.

Rigrupimi i kampeve

Blloku sovran është një aleancë politike e caktuar, ndonjëherë edhe joformale, e partive ose individëve që përqendrohen në mbrojtjen dhe forcimin e sovranitetit kombëtar.

Markoviq vëren se në atë bllok politik ekziston një lloj koordinimi ose marrëveshjeje për hapat e ardhshëm të përbashkët. Për të, kjo është e pritshme, duke pasur parasysh se VMRO-DPMNE-ja dhe Mickoski e sinjalizuan këtë që para zgjedhjeve.

“Është shumë e qartë se mesazhi nga Qeveria jonë është se nuk mbështetet shumë në BE, se nuk mbështetet shumë në ndonjë qëndrim të përbashkët, pra se iniciativat do të jenë bilaterale ose multilaterale në bllokun politik që përmenda më parë. Është e qartë se kampet politike po rigrupohen në nivel global dhe ne po lidhemi me një kamp krejtësisht të ndryshëm, në një mënyrë që deri tani është mjaft e re dhe e paeksploruar. Do të shohim se cilat do të jenë rezultatet”, thotë Markoviq.

Analisti politik Bllagojçe Atanasovski mendon se kryeministri Mickoski dhe ministri i jashtëm Timço Mucunski, po largohen nga BE-ja.

“Ky është përfundimisht një impuls për një kurs të ri, pra braktisja e konceptit të integrimeve evropiane”, thotë Atanasovski.

Por, Markoviq mendon se aktivitetet e shtuara diplomatike në Uashington, Budapest dhe Stamboll nuk përfaqësojnë “kthim shpine ndaj BE-së”, por një përpjekje për të gjetur një ekuilibër midis dy rrëfimeve në politikën e jashtme.

“Ajo që më pak ose më shumë me sukses po bëjnë (Aleksandar) Vuçiqi, deri diku edhe (Viktor) Orbani, me atë që Orban vepron pak më radikalisht nga brenda, pak më ndryshe. Serbia dhe Maqedonia (e Veriut) nuk janë në BE, kështu që duhet të kenë pak më shumë takt dhe më shumë ndjeshmëri për këto çështje. Megjithatë, mesazhi është i qartë – Ne mendojmë se më tej nuk mund të vazhdohet nën këto kushte, dhe e vendosim atë në një lloj stand-by politik, duke u përpjekur të lidhemi me një rrëfim tjetër. Si do ta përjetojë këtë BE-ja mbetet të shihet”, thotë Markoviq.

Për Naumovskin, strategjia e re diplomatike e Qeverisë nuk është arsye për largim nga rruga evropiane, por përkushtimi i pamjaftueshëm i vetë vendeve anëtare të Unionit ndaj procesit të zgjerimit.

Normalja e re

Për vetëm tetë muaj, sa është në detyrë, Mickoski e ka vizituar tri herë Uashingtonin, përfshirë këtu edhe inaugurimin e presidentit amerikan Donald Trump.

Pas pjesëmarrjes në Konferencën për Veprim Politik Konservator (CPAC) në Uashington, Mickoski deklaroi se nga atje “vjen normalja e re” dhe ai dëshiron të jetë i pari që e kap atë.

“Duhet të zëmë terrenin dhe të gjejmë veten në normalen e re, kjo është fushata ime. Nga ana tjetër, duhet të themi se cili është frustrimi dhe dhimbja jonë”, tha Mickoski në Konferencën në Uashington.

Më parë, në janar, kryeministri maqedonas mori pjesë në inaugurimin e Donald Trumpi, dhe ishte në Uashington në fillim të mandatit të tij duke udhëhequr delegacionin që mori pjesë në Samitin e NATO-s.

Ndërkohë, gjatë mandatit të tij pas fitores në zgjedhjet e majit 2024, u mbajtën dy konferenca ndërqeveritare me të ashtuquajturin “partner i pabindur i BE-së”, Hungarinë, një vend nga i cili Qeveria e Mickoskit mori një kredi prej një miliard eurosh. E para ishte në shtator në Ohër, dhe e dyta u mbajt më 4 mars në Budapest.

Gjatë diplomacisë së intensifikuar të autoriteteve maqedonase, fokusi është edhe te bashkëpunimi ekonomik.

Sipas të dhënave nga Enti Shtetëror i Statistikave, eksporti i Maqedonisë së Veriut në Hungari vitin e kaluar ishte 308 milionë dollarë, ndërsa importi i produkteve hungareze në vend ishte 232 milionë dollarë.

Produktet që arritën në tregun amerikan vitin e kaluar ishin me një vlerë totale prej 118 milionë dollarësh, ndërsa importi i produkteve amerikane në tregun e Maqedonisë së Veriut ishte 196 milionë dollarë.

Ndryshe nga këto dy vende, shkëmbimi tregtar turko-maqedonas është më i madh. Importi i produkteve turke vitin e kaluar ishte 816 milionë dollarë, ndërsa eksporti 165 milionë dollarë. Erdogan deklaroi se pret që këtë vit këto shifra të dyfishohen.

Partneri më i madh tregtar i Maqedonisë së Veriut vitin e kaluar ishte Gjermania. Gjithsej 40 për qind e të gjithë eksportit maqedonas të produkteve përfundon në tregun gjerman. Gjatë vitit të kaluar ky eksport ishte 3.3 miliardë dollarë, ndërsa importi maqedonas i produkteve gjermane ishte 1.3 miliardë dollarë.

Radio Evropa e Lirë

Përgatiti: Enis Shaqiri

Shkup: Akuza mes partive shqiptare për diskriminim në mbrojtje dhe ushtri

Partia opozitare shqiptare, Bashkimi Demokratik për Integrim (BDI) ka reaguar më 7 mars lidhur me mungesën, për siç tha, të përfaqësimit shqiptar në pozitat kryesore të ushtrisë së Maqedonisë së Veriut, për herë të parë që nga nënshkrimi i Marrëveshjes së Ohrit.

Këto pretendime u ngritën pas ndryshimeve në strukturat komanduese të ushtrisë, të nënshkruara një ditë më parë nga presidentja maqedonase, Gordana Silanovska-Davkova.

Sipas BDI-së, Agjencia e Inteligjencës, Agjencia për Siguri Kombëtare dhe Agjencia Ushtarake nuk kanë asnjë shqiptar në pozita udhëheqëse, duke e cilësuar këtë si një “kërcënim serioz për sigurinë e shtetit dhe një formë të spastrimit etnik në sistemin e sigurisë”.

“Në këtë situatë alarmante, partitë shqiptare në Qeveri duhet të ndërpresin rolin e avokatit të politikave antishqiptare dhe përjashtuese. Shqiptarët nuk do mbesin spektatorë, por do reagojnë për të mbrojtur veten dhe interesat e tyre”, kumtuan të premten nga BDI.

Ndërkohë, sipas njoftimit të kabinetit të presidentes Silanovska-Davkova, me dekretet e nënshkruara, shefi i shtabit në Komandën e Operacioneve, gjeneral Mirce Gjorgoski, është emëruar komandant i Komandës së Operacioneve në Shtatmadhorinë e Ushtrisë, ndërsa gjeneral Orce Jordevi është emëruar drejtor i Shtatmadhorisë së Ushtrisë.

“Gjenerali i brigadës, Simeon Trajkovski, drejtori aktual i Shtatmadhorisë së Ushtrisë, është emëruar këshilltar i shefit të Shtatmadhorisë së Ushtrisë për trajnim, ushtrime dhe mësime të mësuara”, thuhet në njoftim.

BDI ka ngritur gjithashtu shqetësime mbi integritetin e dy gjeneralëve të emëruar, Orce Jordev dhe Mirce Gjorgevski, duke pretenduar se ata kanë marrë përgjigje negative edhe nga NATO-ja për certifikatat e sigurisë. Kurse nga Aleanca për Shqiptarët – krahu i Ziadin Selës – akuzuan se gjenerali Jordev, ka lidhje me strukturat ruse.

“Maqedonia e Veriut është anëtare e NATO-s, ndërsa Jordev nuk mori certifikatën e NATO-s katër vjet më parë, sepse ishte i lidhur me strukturat ruse përmes ‘Ujqërve të Natës’, thanë nga ASH – Sela.

Ndërkohë, Besnik Emini, i cili deri tani ishte komandant në Komandën e Operacioneve në Shtatmadhorinë e Ushtrisë, është emëruar këshilltar shtetëror për politikë dhe planifikim në Drejtorinë për Politikë dhe Planifikim, menaxhimin e krizave dhe bashkëpunimin civilo-ushtarak në Ministrinë e Mbrojtjes.

Nga BDI thanë se zhvendosja e gjeneralit Emini nga posti i Komandantit të Komandës së Operacioneve, pozitë që sipas partisë përfshin rreth 80% të kapaciteteve operative të ushtrisë, drejt një pozite administrative në Ministrinë e Mbrojtjes, përbën “goditje serioze ndaj rolit të shqiptarëve në ushtri”.

Partia i bëri thirrje NATO-s dhe aleatëve ndërkombëtarë që të reagojnë ndaj këtyre veprimeve dhe të sigurojnë që Maqedonia e Veriut të mbetet e angazhuar ndaj vlerave demokratike dhe partneriteteve strategjike.

Nga kabineti i Silanovska-Davkovas nuk kanë komentuar këto pretendime, por në njoftimin për emërimet thuhet se dekretet hyjnë në fuqi menjëherë dhe se emërimet janë bërë në përputhje me dispozitat e Ligjit të Mbrojtjes.

Po ashtu, nga Zyra e presidentes maqedonase informuan se kolonel Lulzim Nuredini është emëruar komandant i Komandës së Stërvitjes dhe Doktrinës dhe me dekret të Presidentit është ngritur në gradën gjeneral brigade.

“Vendosja e një oficeri shqiptar në një pozicion me ndikim të kufizuar nuk kompenson përjashtimin e udhëheqësve shqiptarë nga komandat operative kritike”, shtuan nga BDI.

Në Maqedoninë e Veriut ka pasur dy ministra të Mbrojtjes shqiptarë në vitet 2011-2014. Partneri shqiptar i VMRO-DPMNE-së, koalicioni VLEN, akuzoi BDI-në se gjatë kohës që ata ishin në pushtet nuk ka pasur më shumë se dy gjeneralë shqiptarë.

“Por, tani me VLEN-in në pushtet, kemi tre gjeneral shqiptarë për tetë muaj qeverisje. BDI duhet ta kuptojë dhe pranojë se ne po avancojmë shqiptarët, por edhe ashpër po luftojmë krimin dhe korrupsionin. Tani, nuk kanë faj një popull i tërë shqiptar të durojë gënjeshtrat e shpifjet e tyre, që një grusht njerëzisht nga klani i turpit janë të korruptuar e të rrezikuar aktualisht”, thanë nga VLEN.

Zëvendësministri i Mbrojtjes, Bashkim Hasani, nga ky koalicion, gjatë një bisede me Zërin e Amerikës, në janar të këtij viti, deklaroi se shqiptarët në hierarkinë ushtarake përfaqësohen me 50 për qind.

Megjithatë, ka paqartësi rreth numrit të drejtuesve të sektorëve në Ministrinë e Mbrojtjes.Në faqen e internetit të kësaj ministrie nga 18 emra që figurojnë, dy duket të jenë shqiptarë, teksa shumica e tyre në këto poste janë të autorizuar, që nënkupton ushtrimin e përkohshëm të detyrës.

Në Maqedoninë e Veriut po planifikohet edhe hapja e një konkursi për pranimin e 300 ushtarëve, dhe pritet të publikohet së shpejti. Kryeministri maqedonas, Hristijan Mickoski, theksoi se gjatë përzgjedhjes nuk do të merren parasysh kuotat etnike, por do të pranohen të gjithë ata kandidatët që plotësojnë kushtet e konkursit.

“U bëj thirrje të gjithë qytetarëve, pa dallim etnie, të gjithë ata që duan të përfshihen në sistemin e sigurisë. Dhe këtu nuk ka përqindje, kushdo që plotëson kushtet, do të pranohet. Të gjithë ata që duan të marrin pjesë në mbrojtjen e atdheut të tyre”, tha Mickoski, të mërkurën.

Buxheti i Ministrisë së Mbrojtjes së Maqedonisë së Veriut për vitin 2025 është rreth 332 milionë euro, një rritje prej rreth 5.2 milionë euro krahasuar me vitin 2024. Maqedonia e Veriut është anëtare e NATO-s që nga 27 marsi 2020, pas marrëveshje për ndryshimin e emrit kushtetues të shtetit nga Republika e Maqedonisë në Republika e Maqedonisë së Veriut, pas vitesh mosmarrëveshjeje mes Athinën, pasi Greqia pretendon se një prej rajoneve të saj quhet Maqedoni. REL

Shkup, qeveria kërkon shkarkimin e kryeprokurorit

Qeveria e Maqedonisë së Veriut miratoi sot propozimin për shkarkimin e Prokurorit të Përgjithshëm, ndërsa pret që shkakrimin ta bëjë Këshilli i Prokurorëve. Qeveria e kryeministrit Hristijan Mickovski vlerëson se kryeprokurori Lupço Kocevski po punon jashta normave ligjore dhe se ka dëmtuar imazhin e gjyqësorit. Nëse Këshilli nuk e shkarkon zotin Kocevski, atëherë çështja do të kalojë në parlament, ku nevojitet gjysma e numrit të ligjvënësve për shkarkimin e tij nga detyra. Opozita e shikon këtë si një ndërhyrje në pavarësinë e gjyqsorit nga ana e VMRO-së zotit Mickovski.

Qeveria e Maqedonisë së Veriut ngulë këmbë për shkarkimin e Prokurorit të Përgjishëm, Lupço Kocevski, por procedurat ligjore për këtë duket se nuk janë të thjeshta dhe çështja mund të zvarritet me javë madje dhe muaj.

Kryeministri Hristijan Mickovski thekson se kryeprokurori nuk ka treguar efikasitet në punën e tij; se ka vepruar në mënyrë të jashtëligjshme dhe nën ndikim të politikës; se ka rrënuar imazhin dhe besueshmërinë e prokurorisë, teksa dyshon dhe për veprime që ndërlidhen me korrupsionin.

Qeveria nuk mund ta shkarkojë kryeprokurorin, por i kërkon Këshillit Republikan të Prokurorëve ta bëjë këtë.

“Ligji është i qartë. Nuk mundemi ne si qeveri ta shkarkojmë, por pasi t’ia kemi dërguar kërkesën Këshillit të Prokurorëve duhet të presim 15 ditë përgjigjen”, tha zoti Mickovski.

Këshilli, ndërkaq pret argumente të qëndrueshme nga qeveria për të marrë një vendim lidhur me kërkesën për shkarkimin e zotit Kocevski.

Kryeprokurori Kocevski i hedh poshtë akuzat, ndërsa është shprehur për median në Shkup se ka zbatuar ligjin dhe “nëse dëshmohet shkelja e rregullave dhe ligjeve” nga ana e tij, ai “vetë do të largohej nga detyra”.

Profesori Mersim Maksuti nga Universiteti i Tetovës në një bisedë me Zërin e Amerikës shpjegon se është Parlamenti si institucion i fundit që mundet ta shkarkojë ose jo kryeprokurorin, meqë ai është zgjedhur nga ligjvënsit. Ndërkohë, zoti Maksuti analizon atë që konsiderohet si ndërhyrje e politikës në këtë përpjekje:

”Kjo është çështja më e ndjeshme, aq më tepër kur një procedurë, një nismë e tillë vjen vetëm pas një viti nga zgjedhja e tij në krye të Prokurorisë Publike të vendit. Është një çështje mjaft e diskutueshme, edhepse në radhë të parë duket sikur ka ndërhyrje politike për arsye se vërtet prokuroria është një organ i mvetësishëm me ligj, por shikuar në përgjithësi nuk është aq lehtë për t’u shpjeguar sepse prokuroria nuk është pushteti gjyqsor, nuk është gjykatë. Gjykatat kanë pushtetin absolut me kushtetiutë, ndërsa prokuroria, në një mënyrë nuk është krejtësisht e pavarur ndonëse e mvetësishme. Kjo do të thotë se veprimi i prokurorisë varet nga organet tjera të ekzekutivit”, thotë z. Maksuti.

Nga ana tjetër, eksperti i çështjeve ligjore, Maksuti sikundër dhe një numër kolegësh të tij theksojnë nevojën e reformave të mirëfillta në gjyqësor.

Sipas sondazheve, vetëm, 2 deri në 3 përqind e qytetarëve të Maqedonisë së Veriut i beson gjyqësorit dhe për këtë kanë reaguar në të kaluarën zyrtarë nga Shtetet e Bashkuara, prej nga janë shpenzuar miliona dollarë për trajnimin e prokurorëve dhe gjykatësve të Maqedonisë së Veriut.

Në vend të reagimit- Gjuha shqipe në Maqedoninë e Veriut nuk është zyrtare- Nga Prof.Skënder Karaçica

( Rreth artikullit:,,Shqipja në Maqedoninë e Veriut:Diskriminimi politik dhe rreziku i coptimit të shtetit,,shkruar nga Luan-Asllan Dibrani(Fjala e lirë,më 18 shkurt 2025)

Qysh se në fillim duhet theksuar se çështja shqiptare në hapësirën etnike në Maqedoninë e Veriut,(ende)ka mbetur më statusin e pakicës e jo shtetformues.Në të gjitha debatët politike të Tiranës zyrtare dhe të spektrit të partive politike shqiptare në këtë vend,temën bosht të çështjes shqiptare të (pa)zgjidhur e tejkalojnë me lehtësi e politkë të hollë,që të ruajnë ekuilibrin multietnik dhe,mos të krijojnë vija të kuqe ndërnacionale(!).Me ligjet kushtetuese,populli shqiptar si popull i dytë shumicë ka një përberje kombëtare prej 40%(shënime nga Samiti NATO në Çikago,2015).Rreth përberjes kombëtare dhe të statistikave zyrtare të regjistrimit të popullësisë në këtë vend,qysh se nga viti(1945-2025),këto statistika popullin shqiptar e kanë lënë në krahun e pakicës kombëre me një përberje prej 14-16%.Dhe,sot e kësaj dite,manipulohet më përberjen kombëtare të përqindjes me një shkallë të përqindjes simbolike,sa për të ruajtur ekuilibrin për ,,popullin shumicë maqedonase,,në shkallë kombëtare si shtetformues me të gjitha pikat referuese të Kushtetutës.

Në shkrimin e tij Luan-Aslllan Dibrani,me një nguti na afroi disa të ,,dhëna ligjore,,në Maqedoninë e Veriut,për të ashtuquajturën referencë për kinse gjuha shqipe,me ,,ligjin e ri,,për gjuhët ka sjellë mundësi të reja për përdorimin e shqipes në institucionet e shtetit.Në shtyllat e shkrimit të L-A.Dibrani thuhet më tej se ,,gjuha shqipe është bër zyrtare në të gjitha institucionet e këtij vendi.Ne e konsiderojmë paksa të ngutshme vlerësimin e tij,ndonëse me të ashtuquajtur,,ligji i ri,,gjuha shqipe nuk është zyrtare,madje për hirë të vërtetës ka kaluar në denigrimin dhe pa shenjën e barazisë me gjuhën maqewdonase kryesore me bekimin e ligjeve kushtetuese.A keni dëgjuar në ndonjë vend normal në Evropë,me tiptare të vlerave të demokracisë dhe të njerëve të lirë,ku gjuha si vlerë e identitetit kombëtare,mund të përdorët me 20% në ato mjedise ku jetojnë dhe e flasin shqipen më përqindjen e përmendur(20%).Në këtë rast,po i afrojmë të dhëna lexuesve të ,,Fjala e lirë,,dhe autorit të shkrimit L-A.Dibrani se për të folur në këshilllin komunal apo për të shkruar ,,gjuhën zyrtare shqipe,,sipas ligjit të ri duhen të vendosin me miratim të këshilltarëve nëpër komunat shqiptare në Maqedoninë Përendimore të shumicës maqedonase(!).Në të vërtetë,ky ligj i ri e ka denigruar,e ka fyer,e përbaltur shenjën dalluese kombëtare të shqiptarëve në hapësirën etnike në Maqedoninë e Veriut.

Për të hedhur dritë për ,,gjuhën shqipe zyrtare,,po afrojmë edhe disa të dhëna ,që tregojnë para vlerave të demokracisë të BE-së dhe SHBA-së se shqiptarët mund të bëjnë kërkesë në institucionet e këtij shteti në gjuhën shqipe,por përgjigjen zyrtare ata do të marrin veçse në gjuhën maqedone(!).Kësaj i thonë barazi kombëtare dhe të drejtata e popullit shqiptar për gjuhën kombëtare të shqipes,që me ligjet e këtij vendi dhe,po me ,,ligjin e ri,,sipas L-Asllan Dibrani,na ka bër të hareshëm se problemi i gjuhës shqipe na qenka ,,zyrtarizuar,,!Në këtë rrafsh po theksojmë se në Maqedoninë e Veriut,flitën 22 gjuhë të pakicave dhe,gjuha e vjetër indo-evropiane e shqiptarëve,gjuha shqipe ka mbetur në sirtarët e shtetit si gjuhë e pakicës dhe jo zyrtare…!

Për të hedhur dritë për problemin e gjuhës shqipe,që parittë politike shqiptare në këtë vend e kanë lënë në margjinat e kohës,kujtoj se do të pajtohet Luanj-Asllan Dibrani se ka ardhur koha për avancimin e statutsit përmes aktit më të lartë juridik të Kushtetutës,që populli shqipar të marrë hisën e vet të barazisë si shtetformues e jo pakicë kombëtare,tevona mund të zgjidhet drejtë e pa shembje denigruese të vlerave të mbeshtje të historisë dhe të rregullave indoveropiane që ka gjuha shqipe me një bazë të lashtë të gjithëve në traullin e popujve evropian!

Çikago,më 18 shkurt 2025

Pika e përbashkët kufitare ndërmjet Maqedonisë së Veriut dhe Kosovës pritet të fillojë prej 1 marsit

Drejtori i Doganës së Maqedonisë së Veriut, Boban Nikollovski, në një intervistë ka paralajmëruar që pika e përbashkët kufitare ndërmjet Republikës së Kosovës dhe Maqedonisë së Veriut pritet të fillojë prej 1 marsit të këtij viti.

Në fillim të muajit shkurt, nga Sektori për marrëdhënie me publikun i Ministrisë për Punë të Brendshme për Portalb kishin konfirmuar se nga muaji marsi i këtij viti do të fillojë zbatimi “OneStop” në pikën kufitare Bllacë – Hani i Elezit dhe Jazhincë – Glloboçicë.

“Lehtësime për tregtinë, përmirësim i konkurrencës së kompanive, ulje e kohës së pritjes në pikat kufitare dhe
siguri më e madhe në pikat kufitare dhe ulje e korrupsionit”,- tha Nikollovski, duke theksuar se 95 % e punës është kryer nga Dogana e RMV-së.

Pikat kufitare ndërmjet Kosovës dhe Maqedonisë së Veriut së fundmi janë ballafaquar me kolona të gjata nga të dy anët e kufirit.

Punimet për finalizimin e procesit të krijimit të pikave të përbashkëta kufitare filluan në qershor të vitit të kaluar (2024) sn