Një Alain Berset si ne nuk jemi mësuar ta dëgjojmë: karriea e tij të gjatë dhe e gjallë politike, çfarë i mbetet peng, ne mediat – sipas tij – jemi pak sipërfaqësore, fluturimet e tij private dhe pjesëmarrja në Street Parade.

Këto janë vetëm disa aspekte të Bersetit si njeri, edhe para se të ishte politikan, që dalin nga intervista e dhënë korrespondentit tonë nga Pallati Federal Gian Paolo Driussi, pak javë pas largimit të tij nga Këshilli Federal.

Politikan komunal dhe kantonal për disa vite, pastaj 20 vjet politikë federale, nga të cilat 12 në qeveri. Si ka ndryshuar politika në gjithë këto vite dhe si keni ndryshuar ju?

Sigurisht që politika ka ndryshuar sepse shoqëria ka ndryshuar. Kur fillova të merresha me politikë, as Facebook-u nuk ekzistonte ende dhe mjetet e reja të komunikimit e kanë ndryshuar rrënjësisht debatin publik. Gjithçka është bërë më e vështirë sepse është më e shpejtë dhe me opinione aq të forta sa të vështirësohet kompromisi (apo edhe vetëm diskutimi me ata që mendojnë ndryshe). Është një sfidë e madhe për demokracinë e drejtpërdrejtë.

A më ka ndryshuar politika? Nëse shikoj thellë brenda vetes, përgjigja është: JO. Unë jam njësoj si 20 vjet më parë, 20 vjet më i madh. Arrita të ruaj rrethet e mia më intime (familjen dhe miqtë), të cilat më lejuan të qëndroja i paprekur. Politika më pas sjell përvojë, por edhe, nëse mendoj për pandeminë, një vëllim të paimagjinueshëm pune, presion të madh, kërcënime ndaj meje dhe familjes sime. Dhe këtu më duhet t’ju them se nuk dilni pa plagë.

Pra, a ka ndryshuar edhe mënyra juaj e të bërit politikë vitet e fundit?

Po, u përpoqa, edhe pse vij nga një botë e hershme, ku politika vendosi partnerët socialë në qendër për të kërkuar kompromis. Debatuam dhe luftuam me ide të ndryshme në dhoma me 300 veta. Shumë larg botës së rrjeteve sociale… ose ndoshta do të ishte më mirë të thuash “a-social”, ku nuk ka më kontakt fizik, mund të fshihesh pas një ekrani për të thënë gjëra të tmerrshme apo më agresive sesa pritej.do të bëhej personalisht.

Është një dinamikë që e kam parë edhe në Parlament gjatë pandemisë. Plexiglasi që ndau deputetët kishte ndryshuar përmbajtjen dhe tonin e diskutimeve. Pasi u hoqën, një mrekulli: ne ishim kthyer në debat në një mënyrë më të civilizuar. Më kujtoi se ne jemi kafshë shoqërore, se nuk kemi për qëllim të flasim me një ekran ndarës, por të takohemi me respekt.

Berset si pilot, Berset pjesëmarrës në një Street Parade… dhe më pas ngjarjet private që u bënë tituj. Duket se kostumi klasik i një këshilltari federal tejet diskret ishte pak i ngushtë për ju. A është kështu?

Jo, nuk mund ta thuash këtë. Megjithatë, është e vërtetë që kur merreni me politikë, qoftë edhe në qeverisje, jeni ende njerëz të vërtetë. Dhe më duhet të them se u befasova nga ju mediat. Për shembull, ju i dhatë më shumë theks faktit që unë fluturoj herë pas here me avion privat, sesa 29 votave popullore që duhej të menaxhoja. Ose përsëri: këtë vit kam udhëtuar shumë në zonat e konfliktit për të mbështetur civilët dhe kjo nuk i interesoi pothuajse askujt, ndërsa një foto nga pushimet e mia, e parruar, shkaktoi valë komentesh. Ajo pasqyron pak botën që po të tregoja më parë: ti sheh shumë gjëra sipërfaqësore, duke harruar ato që janë në themel.

Në paradën e rrugës: Pjesëmarrja ime ishte një akt politik i menduar. Është ngjarja më e madhe kulturore në Evropë, ka 30 vjet që ekziston dhe nuk ka asnjë njohje publike, pavarësisht se muzika e saj – tekno – ka lindur me rënien e Murit të Berlinit, në agimin e një bote të re. Doja gjithashtu të isha atje për të parë pajisjet e sigurisë dhe anti-drogës dhe doja të mbështesja një demonstrim paqeje dhe takimi midis brezave. Pra: jam mirë me faktin që zgjoi interes; Më vinte keq që u zvogëlua përkushtimi ndaj ligjit humanitar.

Ju thatë se nëse ka diçka që nuk do t’ju mungojë, duhet të shpallni rritje të çmimeve të sigurimit shëndetësor. Mendoni se keni bërë gjithçka për të zgjidhur problemin e kostove shëndetësore?

E thashë sepse e bëra 12 herë… edhe pse nuk isha unë që i shikoja. Megjithatë, vërej se gjatë mandatit tim çmimet u rritën më pak se në 12 vitet e mëparshme. Kjo tregon se diçka mund të bëhet. Thënë këtë, që nga viti 2018 Këshilli Federal pretendon se ka shteruar kufirin për ndërhyrje në kompetencën e tij ekskluzive. Për të shkuar më tej, ligjet duhet të ndryshohen dhe nuk kanë munguar propozimet e qeverisë. Megjithatë, është bërë shumë pak për këtë, me Parlamentin që ka refuzuar, zbutur ose shtypur masat. Dhe disa vite më vonë fatura mbërriti. Prandaj kemi bërë atë që kemi mundur dhe nuk mjafton.

Megjithatë, unë kam hequr dorë edhe nga zgjidhjet e përshtatshme në dëm të qytetarëve, për shembull duke rimbursuar më pak operacione, duke ulur përfitimet ose duke rritur zbritjet, për të ruajtur natyrën solidare të sistemit tonë. Natyrisht, duke vepruar kështu do të kishim ulur çmimet (jo kostot), por do të kishim shkuar drejt privatizimit duke u thënë shumë qytetarëve: ‘A ju duhet? bëjeni’.

Ka edhe projekte të tjera të hapura që ia lini pasardhësit, si financimi i pensioneve dhe dixhitalizimi në sektorin e shëndetësisë. Jeni penduar për këtë?

Po, disa gjëra. Ne dështuam për pensionet me votën e 2017. Më vjen keq sepse ishte një projekt shumë i mirë që do të kishte rregulluar shtyllën e parë dhe të dytë. Ajo që pasoi bëri të mundur stabilizimin e AVS deri në vitin 2030 dhe kjo nuk është diçka e vogël. Do të duhen reforma të mëtejshme, por në përgjithësi nuk kam asnjë keqardhje të madhe.

Për sa i përket shëndetësisë, ju prekët një pikë shumë të rëndësishme: dixhitalizimin. Më vjen keq se si projekti i regjistrimit elektronik të pacientëve u lançua në vitin 2015. Ne ishim në një botë tjetër dhe e bëmë atë në stilin zviceran: decentralizim, organizim i përhapur, zgjedhje e lirë. Me pandeminë e kuptuam se ky sistem nuk do të funksiononte. Sot ndërgjegjja e vendit është ndryshe dhe ne kemi shfrytëzuar rastin për të reformuar projektin. Por fajësoj veten që kam bërë shumë kompromise fillestare, të tilla që nuk mund të ecja përpara. Duhet të kishim guxim të thoshim: është shumë, të mos bëjmë asgjë dhe të presim.

Kur ju njoftuat qëllimin për t’u larguar nga Këshilli Federal deklaruat se nuk kishit menduar ende se çfarë do të bënit pasi të dilnit në pension. Ndërkohë, a keni menduar dhe a keni vendosur?

Pak para dhe pak pas zgjedhjes sime në qeveri më pyetën se sa do të qëndroja, nga frika se – duke qenë në atë kohë 39 vjeç – do të mbaja këtë post për 30 vjet. Dhe gjithmonë jam përgjigjur: midis 8 dhe 12 vjetësh, kohë e mjaftueshme për të bërë atë që duhet bërë, përtej së cilës njeriu duhet ta konsiderojë vërtet veten të domosdoshëm. Prandaj, horizonti im ka qenë gjithmonë i qartë.

Megjithatë, nuk kam menduar ende për vazhdimin, sepse është një punë që merr aq shumë sa nuk më lejon të luaj në tavolina të shumta. E kam thënë gjithmonë: Do të jap gjithçka deri në fund, pastaj shpresoj të pushoj pak dhe vetëm atëherë do të reflektoj për të ardhmen.

A do t’ju shohim në ndonjë bord drejtues, me polemika të mëvonshme nga partitë dhe mediat? A do të jeni ju një nga ata ish-këshilltarët federalë që tërhiqen në heshtje apo do të japë me dëshirë disa intervista pas disa vitesh?

Tradita e heshtjes po respektohet gjithnjë e më shumë nga ish-këshilltarët federalë. Nuk më shqetëson dhe e shoh të ligjshme që ata të shprehen për tema të caktuara. Ata janë njerëz që kanë përvojë të madhe dhe që mund ta pasurojnë debatin. Është e qartë: ata që janë aktivë në politikë do të donin që ish-ët e tyre të zhdukeshin plotësisht. Sepse nuk është komode të kesh pyetje nga jashtë ose të bësh pyetje të pakëndshme. Nuk e di se si do të jem, por mos prisni që të tërhiqem në një manastir në jug të Francës në moshën 51-vjeçare dhe të mos dëgjoni më për mua, do të shohim.

Bordet e drejtorëve? Sigurisht që dua ende punë, takime, shkëmbime intelektuale apo politike në fusha të tjera. Për më tepër, shpresoj dhe mendoj se jam ende i dobishëm në ndonjë aktivitet. Pra: Do të punoj shumë deri në fund, do të jap gjithçka për vendin, pastaj pak pushim dhe pastaj të shohim.rsi-eb