SHOQATA E INTELEKTUALËVE “JAKOVA” TË SHTUNËN E 11 SHKURTIT 2023 NË GJAKOVË, ORGANIZOI PROMOVIMIN E NJË LIBRI TË VEÇANTË, ME TITULL:“DIZAJNI DHE ANALIZA E STACIONEVE TOKËSORE PËR SATELITET E ORBITAVE TË ULËTA”, ME AUTOR DR. SHKËLZEN CAKAJ, PROF.ASOC.

Temë qendrore në këtë promovim ishte – “Aplikimi i LEO satelitëve në kërkim-shpëtim në rastin e fatkeqësive ajrore dhe detare!”

Kjo ngjarje e bukur dhe promovim shumë i veçantë, u organizua nga Shoqata e Intelektualëve “Jakova” e cila me punën e vet më shumë se dy dekada, ka arritur të jetë ndër shoqatat më të organizuara dhe më prestigjioze në trojet shqiptare dhe jo vetëm, madje duke arritur suksese të jashtëzakonshme.

Në këtë promovim morën pjesë intelektualë të fushave të ndryshme miq dhe familjarë të autorit si dhe Prof. Bexhet Kamo, nga Universiteti Politeknik i Tiranës.

Duke qenë vet kryetar i kësaj shoqate, Prof. dr Ruzhdi Sefa, i cili punon më shumë se cilido institucion, në mbështetje të bashkëpunëtorëve të tij, intelektualëve nga Gjakova, Kosova, mbarë trojet shqiptare dhe nga diaspora, publikut i ofron mundësi që të informohen drejtpërdrejtë për të arriturat në fusha të ndryshme të jetës, madje duke sjellë emra dhe figura me renome kombëtare dhe ndërkombëtare.

Një ngjarje e tillë ndodhi të shtunën, në Bibliotekën “Ibrahim Rugova”- Salla “Teki Dervishi” në Gjakovë, me rastin e promovimit të librit “Dizajni dhe analiza e stacioneve tokësore për satelitet e orbitave të ulëta”, me autor Dr. Shkëlzen Cakaj, prof. Asoc.

Një fjalë rasti e mbajti kryetari i Shoqatës së Intelektualëve “Jakova”, Prof. dr. Ruzhdi Sefa, i cili e përshëndeti autorin e librit duke u shprehur se ishte nderë për Gjakovën që sot po promovohet libri me vlera të veçanta, “Aplikimi i LEO satelitëve në kërkim-shpëtim në rastin e fatkeqësive ajrore dhe detare!- (LEO-Low Earth Orbits)”, botuar nga një prej shtëpive të njohura botërore në fushën e kërkimeve teknologjike – “Wiley and Sons”.

Në vijim ua përcjellë fjalën e Prof. dr. Ruzhdi Sefa:

“Sot Shoqata e Intelektualëve “Jakova” në kuadër të “PROGRAMIT PROMOVIME”, po e bën promovimin e një libri të veçantë ‘Dizajni dhe Analiza e Stacioneve Tokësore për Satelitët e Orbitave të Ulëta (LEO- Low Earth Orbits), botuar nga një prej shtëpive të njohura botërore në fushën e kërkimeve teknologjike – Wiley and Sons.

Pse themi se libri është i veçantë?

Ky është me shumë gjasë studimi i vetëm në fushën e komunikimeve satelitore që vjen nga një autor shqiptar me një shtëpi kaq prestigjioze botuese. Nëse studimi i komunikimeve të stacioneve tokësore me satelitët nuk është aq i shpeshtë në Kosovë dhe Shqipëri, atëherë ky libër përbën një referencë të re akademike për t’iu qasur formave dhe analizave të komunikimit të stacioneve tokësore posaçërisht me satelitet e orbitave të ulëta.

Por për librin do të na flas prof. Bexhet Kamo nga UP në Tiranë!

Shkëlzenin e njoh që nga vitet 70, kur unë isha maturant ndërsa Shkëlzeni nxënës i vitit të parë të gjimnazit “Hajdar Dushi”, kur në korridoret e shkollës pëshpëritej për vlerat e shkëlqyera të tij sidomos në fushën e shkencave ekzakte. Por, Shkëlzeni vitin e dytë të shkollës se mesme e vazhdoi në “Gjimnazin Matematikor” në Prishtinë, si shkollë e mesme shumë specifike e cila për më shumë se 10 vite nxori kuadro që u bënë bartës të shumë proceseve në Kosovë.

Shkëlzeni e përfundoj gjimnazin matematikor si nxënës i dalluar, për të vazhduar Fakultetin Teknik në drejtimin e Telekomunikacionit, ku unë tashmë isha i angazhuar në mësimdhënie dhe pëshpëritjet që i kisha dëgjuar para disa vitesh në gjimnaz, tani u bënë shumë të zëshme në takimet e personelit akademik të Fakultetit Teknik, qofshin ato jozyrtare në bufenë e fakultetit apo edhe në takimet zyrtare të këshillit mësimor-shkencor, se kemi të bëjmë me një talent dhe punëtor të jashtëzakonshëm, me një të ardhme të ndritur. Sot jemi këtu, pikërisht se Shkëlzeni nuk na zhgënjeu por përkundrazi na mblodhi për një sukses të jashtëzakonshëm siç është promovimi i librit që në njohurinë time është i pari që dikush nga trojet tona të ketë botuar në shtëpinë më të njohur botuese në fushën e teknologjisë, siç është konzorciumi “IEEE-Wiley”.

Shkëlzeni i përfundoi studimet si “Student i Dalluar” dhe vendin e kishte në Universitet, respektivisht në Fakultetin Teknik, por ky zgjodhi që karrierën e tij ta vazhdoj në ish PTT – tani Telekomi i Kosovës. Për disa vite mbajti pozitën e udhëheqësit të sistemit tranzitor telefonik të Kosovës, që përpunonte tërë trafikun telefonik vendor dhe ndërkombëtar të Kosovës. Ndryshimet kushtetuese të vitit 89 të regjimit të Milosheviqit, reflektuan me masa shumë represive edhe në Telekomin e Kosovës, me të cilat Shkëlzeni nuk u pajtua për aplikimin e tyre dhe dhunshëm largohet nga puna, në kulmin e karrierës së tij.

Për dekadën 89-99, secili prej nesh ka tregimin e vet, historinë e vet me peripeci specifike për mbijetesë, prandaj nuk po ndalem shumë në ketë pjesë, por pas hyrjes së NATO-se, Shkëlzeni rikthehet në Telekomin e Kosovës me detyrë shumë të qartë: – Udhëheqës i Projektit për Rindërtimin e Sistemit të Telekomunikacionit të Kosovës, i cili ishte gati rrënjësisht i shkatërruar. Në ketë cilësi së bashku me Profesorin Safet Likaj nga Tirana, përpiluan një projekt-dokument të cilin e mirëpriti edhe Bashkimi Evropian, duke e aprovuar si të tillë dhe duke e mbështetur edhe financiarisht. Sot, mbi 90% e infrastrukturës që është në operim në kuadër të Telekomit të Kosovës është e bazuar në këtë projekt, përfshirë këtu edhe telefoninë mobile dhe rrjetin optik”.

Promovimin e drejtoi moderatorja, Olsa Domi, e cila për të pranishmit vazhdoi të lexon shkrimin e përgatitur nga Prof. dr. Ruzhdi Sefa, rreth biografisë dhe përmbajtjes së librit të autorit, Dr. Shkëlzen Cakaj, prof. Asoc.“Që nga viti 2020, Shkëlzeni në Telekomin e Kosovës, mbajti detyra të rëndësishme si në aspektin zhvillimor ashtu edhe operativ në ngritjen e Telekomit të Kosovës si një nga kompanitë më të suksesshme në vend në ofrimin e shërbimeve multimediale për konsumatorët në Kosovë. Gjatë kësaj periudhe mbajti pozitën e Drejtorit të Rrjetit Qendror dhe më vonë edhe si Udhëheqës i Operativës për Telekomin e Kosovës. Shkëlzeni që nga viti 2000, paralelisht u angazhua në punën kërkimore-shkencore në fushën e sistemeve satelitore, specifikisht për satelitët e orbitave të ulëta duke e kurorëzuar ketë punë me librin që sot po e promovojmë.

E filloi me angazhimin e tij si mysafir shkencor në Institutin e Komunikimeve dhe Inxhinierimin e Radio frekuencave të Universitetit Teknik të Vjenës në projektin Kanadezo-Austriak MOST (Microvariability and Oscillation of Stars) në vitin 2003, nga ku doli tema tij e masterit. Hulumtimet nga kjo fushë i vazhdoi në Universitetin e Zagrebit (Republika e Kroacisë), ku me 2008 merr titullin e Doktorit të Shkencave Teknike, për të vazhduar me tutje me postdoktoraturën, si bartës i donacionit Fulbright, në degën e dalë nga NASA, që është Agjensioni amerikan për mbikëqyrjen e oqeaneve dhe atmosferës prej satelitëve NOAA (National Oceanic and Atmospheric Administration) në Maryland, SHBA, ku ka dhenë kontribut të çmuar shkencor për avancimin e stacioneve tokësore për komunikim me satelitët e orbitave të ulëta, sidomos në rastin e fatkeqësive detare dhe ajrore.

Libri është rezultat i punës kërkimore-shkencore rreth 20 vjeçare të autorit, ekskluzivisht lidhur me performancën (cilësinë) e stacioneve tokësore që komunikojnë me satelitët e orbitave të ulëta, të cilët janë shumë specifik sepse orbitojnë shumë afër Tokës dhe komunikimi i tyre me stacionet tokësore është shumë i shkurtër, prandaj analiza e komunikimit të tyre me qendrat përkatëse në Tokë është shumë komplekse! Nga kjo pikëpamje Prof. Cakaj, në librin e tij prezanton aspektet për vlerësimin e performancës së stacioneve tokësore satelitore, ku secila prej tyre trajtohet matematikisht, me eksperiment apo me simulim përkatës. Për të gjitha këto ide janë nxjerrë rezultatet konkrete që i mundësojnë lexuesit të konkludoj në baza shkencore për cilësinë e komunikimit ndërmjet stacioneve tokësore me satelitët e orbitave të ulëta.

Janë disa aspekte që Prof. Cakaj, trajtoi në librin e tij, duke filluar nga ndikimi i kushteve atmosferike në komunikim ndërmjet satelitit dhe stacioneve në Tokë, optimizimi i kohëzgjatjes së komunikimit, aspektet e interferimit të sistemeve tokësore dhe satelitore si dhe inteferimin ndërmjet satelitëve fqinjë, sinkronizimin e satelitëve të orbitave të ulëta me Diellin si dhe aplikimin e tyre në komunikim edhe në fusha të ndryshme shkencore, duke e përmbyllur me performancën e stacioneve tokësore satelitore të dedikuara për komunikim me satelitët e orbitave të ulëta për identifikimin e vendngjarjeve të fatkeqësive ajrore apo detare. Dr. Cakaj, librin e tij e mbyllë me definimin e dy parametrave të rinj që kanë të bëjnë me dimensionin e planit të horizontit të stacionit tokësor satelitor dhe me faktorin e efishiencës kohore të komunikimit ndërmjet stacionit tokësor dhe satelitit të orbitave të ulëta.

Sa për ilustrim, për pjesëmarrësit që të jetë më e qartë, sot satelitët e orbitave të ulëta, në mes tjerash, janë shumë të njohur për ofrimin e shërbimeve të internetit përmes konstelacionit “Starlink” të kompanisë SpaceX të Elon Musk (ShBA). Sot, Ukrainasit, në kohën e luftës, shërbehen me internet pikërisht prej satelitëve të orbitave të ulëta!

Libri “Dizajni dhe Analiza e Stacioneve Tokësore për Satelitët e Orbitave të Ulëta (LEO- Loë Earth Orbits)” është botuar me shtëpinë e njohur botërore në fushën e inxhinierisë – Ëiley, në gjuhën angleze dhe u dedikohet studentëve të masterit dhe doktoratës si dhe operatorëve të E tokësore satelitore në mbarë botën.

Libri u botua nën editimin e konzorciumit të njohur botëror IEEE-Wiley, në Nëntor të 2022, në New Jersey, ShBA, me 256 faqe.

Libri ka 12 kapituj, ku në mesin e tyre njeri i dedikohet aplikimit të satelitëve të orbitave të ulëta në proceset e kërkim shpëtimit në rastin e fatkeqësive detare apo ajrore, lidhur me të cilin problem sot në fjalën e tij doktor Cakaj do të elaboroj para nesh pak më detajisht se si funksionon procesi.

Dr. Cakaj, ka ligjëruar për 10 vite “Komunikimet satelitore” në Fakultetin e Inxhinierisë Elekrike me Kompjuterik të Universitetit “Hasan Prishtina” dhe vijon të ligjëroj në Universitetin Politeknik të Tiranës nga viti 2010. Është autor i 80 publikimeve shkencore në konferenca dhe revista ndërkombëtare, kryesisht si autor i parë, të cilat bartin rreth 500 citime prej institucioneve shkencore-akademike në fushën e sistemeve satelitore, të rreth 60 shteteve nga mbarë bota, përfshirë ESA (European Space Agency) dhe NASA.

Po e përfundoj, me vlerësimin e njërit nga recensentët e librit, që thotë: “Matematika e lartë, satelitët dhe përhapja e valëve, secila ndaras është mjaft komplekse, dhe kur ndërlidhen ndërmjet veti kompleksiteti rritet shumë! Dr. Cakaj me këtë libër gjeti një mënyrë të veçantë të prezantimit, duke evituar kompleksitetin e lartë, ku lexuesit do të mund të ndjekin me lehtësi autorin në të gjitha shpjegimet, pa pasur nevojë të shikojnë dokumente të tjera për të kuptuar parimet! Në fund, nga ky libër, lexuesit do të marrin të gjithë kuptimin e nevojshëm në lidhje me analizën e stacioneve tokësore për satelitët LEO.”

Dr. Cakaj së fundmi aktivitetin e vet shkencor përpos me punime vetanake shkencore e vazhdon edhe si anëtar i komiteteve vlerësuese për konferenca, por si anëtar i rregullt i komiteteve vlerësuese është për revistën “Satellite Comunications and Networing” që editohet prej Profesorit Barry Evans të Universitetit Surrey në Angli, me revistën “IEEE Communication Magazine” që editohet prej IEEE dhe me revistën ‘Frontiers in Aerospace” me seli Lousana, Zvicër dhe atë gjithmonë për punimet që si subjekt i kanë stacionet tokësore të satelitëve të orbitave të ulëta.

Dr. Cakaj jeton në mes Prishtinës dhe Tiranës, me angazhime si në Universitetin Politeknik të Tiranës ku për 14 vite ligjëron “Sistemet satelitore” dhe në Institutin Kanadez të Teknologjisë në Tiranë ku ligjëron “Bazat e telekomunikacionit “ dhe “Komunikimet digjitale”, si dhe në kolegjin UBT në Prishtinë ku ligjëron “Bazat e telekomunikacionit” dhe “Sistemet dhe sinjalet”. Është i pensionuar nga Telekomi i Kosovës. Është bartës i disa çmimeve dhe mirënjohjeve për punën e tij. Është njëri nga ekspertët tonë më të njohur në fushën e telekomunikacionit, posaçërisht në fushën e sistemeve satelitore”.

Folës në këtë promovim ishte prof. Bexhet KAMO nga Universiteti Politeknik i Tiranës, i cili në emrin e tij personal por edhe si profesor i deleguar nga Universiteti Politeknik i Tiranës, foli gjerësisht për gjithë veprimtarinë shkencore dhe arritjet akademike të autorit të librit, njëherësh kolegut të tij, Dr. Shkëlzen Cakaj, prof.asoc, duke argumentuar me fakte dhe dokumente të paraqitura përmes ekranit, para publikut pjesëmarrës.

Shoqata e Intelektualëve “Jakova” përmes projektit “Promovime”, zakonisht organizon edhe ligjërata me tema konkrete dhe në këtë rast, Dr. Shkëlzen Cakaj, prof.asoc, prezantoi ligjëratën e tij me temën: “Aplikimi i LEO satelitëve në kërkim-shpëtim në rastin e fatkeqësive ajrore dhe detare!”

Ishte një ligjëratë e jashtëzakonshme, një temë që për herë të parë po prezantohej para publikut dhe vërtetë ngjalli interesim të madh.

Dr. Shkëlzen Cakaj, prof. Asoc, e bëri një shpjegim konkret dhe të kuptueshëm për të pranishmit, duke përshkruar rëndësinë e studimeve të tij 20 vjeçare dhe përmbajtjen e librit, i cili edhe u promovua në Gjakovë.

Autori theksoi se sot në këtë promovim, mes pjesëmarrësve po ndjehem i lumtur dhe i ngazëllyer njësoj sikur ditën kur libri im e pa dritën, prandaj secilit prej pjesëmarrësve u shprehu mirënjohje dhe falënderim që e ndanë këtë ngjarje së bashku.

Gjithashtu. Dr. Shkëlzen Cakaj, prof. Asoc, theksoi se është krenar me të arriturat e shkencëtarëve shqiptarë, pasi kudo ku merr pjesë në konferenca shkencore, simpoziume apo organizime të niveleve të larta shkencore, takon shumë shqiptarë dhe ky fakt e gëzon pa masë. Autori e bën një krahasim me vitin 1878, vit që përkon me themelimin e Lidhjes Shqiptare të Prizrenit dhe avancimin në shkencë deri më sot.

Ndaj për një periudhë shumë të shkurtër shqiptarët janë avancuar dhe kanë arritur suksese në shkencë dhe për këtë duhet edhe të krenohemi.

Mbase vetëm pjesëmarrësit që kanë qenë prezent në këtë ngjarje kulturore, promovuese dhe shkencore kanë ndjerë emocione të pafund dhe krenari për të arriturat e shkencëtarit, Dr. Shkëlzen Cakaj, prof. Asoc, shkencëtar me renome ndërkombëtare dhe i vlerësuar me çmime e mirënjohje të larta kudo në botë.

Si pjesëmarrëse në këtë promovim edhe unë, (Mevlyde Mezini Saraçi), pata rastin të bëj një urim dhe një përshëndetje me një fjalë të shkurtër rasti:

“Kjo ngjarje është e veçantë, siç jeni të veçantë ju të nderuar profesorë, Dr. Shkëlzen Cakaj dhe Prof. Bexhet Kamaj që ligjëruat sot në këtë promovim, siç është i veçantë i nderuari Prof. dr. Ruzhdi Sefa, kryetar i Shoqatës më prestigjioze dhe më të suksesshme në trojet shqiptare, që di të përzgjedh tema dhe figura të shquara, ndaj ju lutem pranoni përshëndetjet dhe urimet e mija të përzemërta.

Përshëndes publikun e nderuar në sallë, të cilët janë të privilegjuar aq sa ndjehem edhe unë me pjesëmarrjen në këtë promovim. Vërtet është nderë për Gjakovën, Kosovën dhe mbarë kombin të kesh një kuadër të tillë me vlera ndërkombëtare siç është Dr. Shkëlzen Cakaj, prof. Asoc, i cili ka arritur sukses me studimet dhe hulumtimet e tij deri në NASA.

Është fat për ne dhe duhet t’i nderojmë e respektojmë këto vlera që kontribuojnë në shkencë dhe sukseset e tyre ia njeh bota.

Gëzohem që e ka kaluar edhe sëmundjen e Covid 19, për të cilën tregoi profesori i nderuar, sëmundje që gati ia kishte marrë jetën, por jam e sigurt se përpjekja dhe dëshira e madhe për të arritur botimin e këtij libri të veçantë ishte më e fortë se sa sëmundja, të cilën e sfidoi dhe ja sot është këtu mes nesh, në promovimin e këtij libri.

Më bëri përshtypje shpjegimi gjatë ligjëratës, siç e theksoi profesori vitin 1878, kur Amerika kishte arritur larg me studime dhe hulumtime shkencore, që koincidon me vitin kur shqiptarët themeluan Lidhjen Shqiptare të Prizrenit, ndërkaq që ishim larg nga shkenca, ndërsa nga ajo kohë e deri më sot, shqiptarët kanë bërë hapa të mëdhenj duke ecë drejt sukseseve me studime shkencore, madje duke i arritur edhe majat e sukseseve deri në Amerikë.

Dhe unë them se sot jemi jashtëzakonisht të nderuar që kemi pranë një personalitet të veçantë në këtë fushë, Dr. Shkëlzen Cakaj, prof. Asoc.

Profesorit të nderuar i uroj shëndet e jetë të gjatë dhe më të gjatë se sa dëshiron ai vet, që t’i vazhdon hulumtimet shkencore dhe bashkë me profesorin edhe ne si komb të përjetojmë edhe më tej sukseset dhe të arriturat shkencore, të cilat i njohu edhe bota. Është krenari për Kosovën, për mbarë kombin dhe në veçanti krenari për familjen që e kemi këtë vlerë të madhe, siç është Dr. Shkëlzen Cakaj, prof. Asoc.”

Promovimi i librit “Dizajni dhe analiza e stacioneve tokësore për satelitet e orbitave të ulëta” u përmbyll me fjalën falënderuese të autorit, Dr. Shkëlzen Cakaj, prof. Asoc, i cili kryetarit, Prof. Dr.

Ruzhdi Sefa i dhuroi librin e tij, që sapo u promovua.

Ndërkaq që Prof. Dr. Ruzhdi Sefa, i dhuroi Dr. Shkëlzen Cakaj, prof. Asoc, librin monografik, me titull, “Gjakova ndër vite” 1990-1999), i botuar nga Shoqata e Intelektualëve “Jakova”.

Përmes këtij shkrimi sadopak po mundohem që të transmetoj tek lexuesit dhe opinioni publik, momente nga kjo ngjarje e bukur dhe e rëndësishme, që u organizua në Gjakovë.

Duke shprehur mirënjohje Shoqatës së Intelektualëve dhe kryetarit, Prof. dr Ruzhdi Sefa, për organizmin dhe përzgjedhjen e figurave të shquara dhe temave me vlerë, gjithsesi një mirënjohje e veçantë shkon për Dr. Shkëlzen Cakaj, prof. Asoc, i cili e mirëpriti përzgjedhjen e Gjakovës dhe ishte mirënjohës për nivelin e organizimit dhe mikpritjen që iu organizua në promovimin e librit të tij të veçantë si dhe shoqëruesin Prof. Bexhet Kamo.

Foto nga promovimi

Gjakovë, 11 shkurt 2023

Nderim 179 vjetorit të lindjes dhe 104 vjetorit të vdekjes së Themeluesit të shtetit të pavarur shqiptar, Ismail Qemal Vlora

Sot është një ditë e shënuar për tërë bashkëkombasit sepse sot ne nderojmë dhe respektojmë një nga figurat më madhore pas Kryeheroit Gjergj Kastriot Skënderbeut. Ismail Qemal bej Vlora (Vlorë, 24.01.1844 – Peruxhia, Itali, 26.01.1919) është një figurë emblematike, ai që shpalli Pavarësinë kombëtare dhe themeloi shtetin demokratik shqiptar. Universiteti ynë, mban emrin e ndritur të Ismail Qemalit, prandaj edhe Qendra Albanologjike e Biblioteka shkencore e Universitetit “Ismail Qemali”, në bashkëpunim me Shoqatën Atdhetare – Kulturore “Labëria”- “Nderi i Kombit”, si dhe deputetët Vullnet Sina e dr. Pranvera Resulaj, në këtë ditë të shënuar menduan të organizojnë këtë ceremoni nën titullin “Nderim Themeluesit të shtetit të pavarur shqiptar!”
Edhe pse kanë kaluar një shekull e ca, figura poliedrike e Ismail Qemalit frymëzon shqiptarët në dritësimin e kombit dhe udhët e vështira për integrimin europian. Është e veçantë këtu të citoj fjalët e tij në intervistën e dhënë më 1 Maj 1900 me shqiptarët e Egjiptit, ku thotë: “Shqiptarët e kanë vendin e tyre në gjirin e popujve të Europës”. Me këtë vizon të qartë politik dhe diplomatik, ai punoi në tërë fillimshekullin e XX, duke mëkuar tek shqiptarët frymën e Rilindjes Kombëtare. Lufta çlirimtare me kryengritjet e mëdha 1911-1912 në tërë trojet shqiptare, kulmuan me aksionin e shpalljes së Pavarësisë shqiptare, që u kurorëzua nga shteti i tij, 1912-1914, i cili vendosi gurë themeli në jetën shqiptare.
Universiteti “Ismail Qemali”, Vlorë dhe shoqata “Labëria” përherë kanë bërë kujdes, që jo vetëm ta përkujtojnë këtë figurë të madhe të kombit, por edhe ta ringjallin atë, pasi mesazhet e tij edhe sot i shërbejnë çështjes së madhe të integrimit europian.
Me këtë rast falënderoj deputetët e Parlamentit shqiptar Vullnet Sina e Pranvera Resulaj, rektorin e Universitetit “Ismail Qemali”, Vlorë, prof.dr. Roland Zisi, kryetarin e shoqatës “Labëria”, dega Vlorë Ahmet Demaj dhe të gjithë juve të nderuar pjesëmarrës në këtë veprimtari domethënëse e simbolike për Paharrimin e Shenjtorit të Flamurit Kombëtar.
E ku më mirë se në Bibliotekën shkencore të Universitetit që mban emrin e Tij shkon përurimi i librit kushtuar Plakut të Bardhë dhe firmëtarëve të Deklaratës epokale të Pavarësisë?! Duke lexuar librin e prof.dr. Bardhosh Gaçe “Ata që shpallën Pavarësinë Kombëtare”, një vepër e rrallë historiografike, universiteti ynë i bën një shërbim të veçantë kësaj ngjarjeje historike.
Më lejoni të kujtoj vetëm një cast se Shpallja e Pavarësisë kishte 83 delegatë, nga të cilët 74 me universitet dhe vetëm 9 delegatë me shkollë të mesme. Ata ishin juristë, ekonomistë, ushtarakë, mësues, klerikë, astronomë me përvojë në drejtimin e shtetit.
Ndër delegatët, Senatin dhe Qeverinë e Ismail Qemalit përfshiheshin përfaqësues të të katër komuniteteve fetare: katolikë, muhamedanë, ortodoksë e bektashinj.
Edhe ky është një mesazh i veçantë, pasi Nënkryetar i Qeverisë ishte Dom Nikollë Kaçorri dhe Kryetar Senati Myfti Vehbi Dibra. Kjo ishte Shqipëria e të gjithëve, Shqipëria e Ismail Qemalit.
Monografia “Ata që shpallën Pavarësinë Kombëtare” me 391 faqe, me dokumente origjinale, të panjohura deri më sot e që shohin dritën e botimit për herë të parë, me faksimile, fotografi, portrete, shkrime, gjykime etj., shikon dritën e botimit falë deputetit bujar të Vlorës në Parlamentin shqiptar, z. Vullnet Sina. Ky libër është botimi i tretë i plotësuar i albanologut të njohur prof.dr. Bardhosh Gaçe, ndërkohë, nuk mendoj se mund të jetë botim shterues për Pavarësinë Kombëtare nga ky studiues me vullnet balzakian. Nëse tre skulptorët e mëdhenj Kristaq Rama, Muntaz Dhrami e Shaban Hadëri, realizuan në bronz Monumentin e Pavarësisë në Sheshin e Flamurit, Vlorë, 17 m të lartë, në vitin 1972; nëse meraku i madh i themeluesit të skulpturës shqiptare Odhise Paskali, shprehur autorit, ishte që monumenti të kishte formën e një obelisku, ku të gdhendeshin tërë fytyrat e atyre që Shpallën Pavarësinë dhe themeluan shtetin shqiptar e përbri tyre të ishin firmat e tyre si në aktin historik, prof. Gaçe na ka dhënë një monument shkronjor, një ansambël monumental me gërma të arta, që shquan për vlera të veçanta historike, kulturore e shkencore.
Autori, tekstin që na dhuron sot në nderim të Dy Ditëve të Shenjtorit të Flamurit të Kombit shqiptar, e quan me modesti libër publicistiko-historik. Ky libër e tejkalon këtë klasifikim dhe është Enciklopedia e Pavarësisë Kombëtare, kësaj faqeje të ndritur të historisë shqiptare, që u shkrua dhe u shpall nga 83 apostujt e shqiptarizmës në Kuvendin Kombëtar të Vlorës, që u mblodh në qytetin e Vlorës më 28 Nëntor 1912 dhe zhvilloi punimet me 7 mbledhje historike deri më 7 Dhjetor 1912, nën drejtimin e Ismail Qemal Bej Vlorës, këtij personaliteti të shquar të politikës dhe diplomacisë shqiptare.
Në këtë enciklopedi, autori na njeh me profilin e 83 delegatëve të Kuvendit Kombëtar të Vlorës, që shpalli Pavarësinë e Shqipërisë:
“Sipas saktësimeve të mëtejshme që bëmë në procesverbalin e Kuvendit Kombëtar të botuar në gazetën “Përlindja e Shqipniës” të Qeverisë së Vlorës, botimit “Dokumente historike” të Lef Nosit, gjurmimeve të Teki Selenicës dhe materialeve të Arkivit Qendror të Shtetit, në Kuvendin e Vlorës morën pjesë këta delegatë:

Berati [përfaqësuar me 4 delegatë, shën. im: A. H]:
Sami Vrioni
Iljaz Vrioni
Raq Tutulani
Babë Dudë Karbunara

Skrapari [përfaqësuar me 1 delegat, shën. im: A. H]:
Xhelal Koprencka

Mallakastra [me 1 delegat]:
Hajredin Cakrani

Lushnja [me 3 delegatë]:
Qemal Bej Mullai
Ferid Vokopola
Nebi Sefa

Dibra [me 2 delegatë]:
Myfti Vehbi Dibra
Sherif Lëngu

Ohri dhe Struga [me 6 delegatë]:
Zyhdi bej Ohri
Dr. H. Myrteza [Myrteza Ali Struga]
Nuri Sojlliu
Hamdi bej Ohri
Mustafa Baruti
Dervish Hima

Mati [me 3 delegatë]:
Ahmet Miftar Beu [Ahmet Zogu]
Riza Bej [Çela]
Kurt Bej [Aga Kadiu]

Durrësi [me 4 delegatë]:
Abaz Efendi Çelkupa
Mustafa Agë Hanxhiu
Jahja Ballhysa
Dom Nikollë Kaçorri

Tirana [me 2 delegatë]:
Abdi bej Toptani
Murat bej Toptani

Shijaku [me 3 delegatë]:
Xhelal Deliallisi
Ymer bej Deliallisi
Ibrahim Efendiu

Kruja [me 1 delegat]:
Mustafa Kruja

Elbasani [me 4 delegatë]:
Shefqet Daiu
Lef Nosi
Qemal Karaosmani
Dervish bej Biçaku

Peqini [me 1 delegat]:
Mahmut Kaziu

Gramsh-Tomorricë [me 1 delegat]:
Ismail Qemali

Gjirokastra [me 7 delegatë]:
Azis Efendi Gjirokastra
Elmas Boçe
Veli Harxhi
Myfyd Libohova
Petro Goga
Jani Papadhopulli
Hysen Hoxha

Përmeti [me 2 delegatë]:
Veli bej Këlcyra
Syrja bej Vlora

Tepelena [me 3 delegatë]:
Fehim bej Mezhgorani
Kristo Meksi
Aristidh Ruçi

Çamëria [me 4 delegatë]:
Veli Gerra
Jakup Veiseli
Rexhep Demi
Azis Tahir Ajdonati

Delvina [me 1 delegat]:
Avni bej Delvina

Korça [me 3 delegatë]:
Pandeli Cale
Thanas Floqi
Spiro Ilo

Pogradeci [me 1 delegat]:
Hajdar Blloshmi

Kosova [me 11 delegatë]:
Rexhep bej Mitrovica
Bedri Pejani
Sali Gjuka
Mitat Frashëri
Mehmet Pashë Deralla
Isa Boletini
Riza Bej Gjakova
Hajdin Draga
Dervish bej Ipeku
Zeejnel Begolli
Qerim Begolli

Shkodra [me 1 delegat]:
Luigj Gurakuqi

Vlora [me 6 delegatë]:
Ismail Qemali
Zihni Abaz Kanina
Aristidh Ruci
Qazim Kokoshi
Jani Minga
Eqerem bej Vlora

Kolonia Shqiptare e Bukureshtit [me 4 delegatë, 4 Dhimitër]:
Dhimitër Zografi
Dhimitër Mborja
Dhimitër Berati
Dhimitër Ilo

Ndrisin sot dhe gjithë jetën do të ndrisin ndër shqiptarë Fjalët e Arta që u shkruan e u gdhendën në faqet e gazetës “Përlindja e Shqipniës”, sipas procesverbalit hyjnor për ne të atyre burrave të rëndë të kombit atë mbasdite lavdimadhe të 28 Nëntorit 1912: “Të gjithë delegatët me një zë i pëlqyen fjalët e z. Ismail Qemal Beut dhe vendosën që: Shqipëria të bëhet që sot më vete, e lirë, e mosvarme nën një Qeveri të Përkohshme. Të përplasura duarsh të panumërta e papushim, e pritën këtë vendim. Mbledhja u dërgua për të nesërmen dhe delegatët dolën jashtë të përshëndeti Flamurin që u ngrit në orën 25:30 pas dreke”.
Ky vendim i asaj dite ka hyrë në Historinë e Popullit shqiptar si Akti i shpalljes së Pavarësisë Kombëtare.
Ata që shpallën Pavarësinë për kombin shqiptar janë apostuj të shqiptarizmës, Shenjtorët e Pavarësisë së Shqipërisë.

Vlorë, e martë, 24 janar 2023, ora 17:00

*MSc. Albert HABAZAJ

përgjegjës i Bibliotekës Shkencore “Nermin Vlora Falaschi”,
Universiteti “Ismail Qemali”, Vlorë

Në foto: Pjesëmarrësit në takimin në Odën Pleqnare të Junikut, ke shtatorja e heroit, Edmond Hoxha, nip i Avdyl Hoxhës

 Kulla e Hoxhajve të Junikut është ndërtuar në fund të shekullit 17-të. Ajo është kulla më e lashtë në Junik dhe ndër më të lashtat në Rrafshin e Dukagjinit. Ajo është rinovuar nga Fondi Ndërkombëtar, si dëshmi kulturore dhe historike. Kulla e Avdyl Imer Hoxhës (plakut), njihet si Selia e hartimit të 14 vendimeve, të cilat çuan në shpërthimin e kryengritjes shqiptare dhe shpalljen e pavarësisë së Shqipërisë, më 1912. Traditën e pleqërinë të odave e ka vazhduar trashëgimtari, Brahim Avdyl Hoxha. Kulla, brenda së cilës është oda, e njohur si -Oda e Junikut-, vazhdon ta luajë rolin e një gjykate tradicionale, popullore, vendimet e dala prej saj, nuk u vunë në pikëpyetje asnjëherë.

     Oda e Junikut, përveç misionit pleqnar, siç është pajtimi i palëve në konflikt dhe ndarjes së drejtësisë, për çështje kontestuese, në mes palëve, që preferojnë gjykim jashtë gjykate, pra, gjykim pleqnar, Oda e Junikut organizon edhe shënimin e datave historike, manifestime kulturore, si orë letrare dhe të tjera.

Në Foto: Pamje e pjesëshme në -Odën e Junikut-

     Në kuadrin e 110 vjetorit të Kuvendit të Junikut, rrjedha e jehonës së tij në letërsi, art e kulturë, u mbajt në Kompleksin e Odës Pleqnare të Junikut. Kësaj radhe, Lidhja e Krijuesëve Shqiptarë në Mërgatë, (LKSHM), takimet e veta tradicionale në Atdhe, i mbajti në bashkëpunim dhe koordinim me katër asociacione, në një Trup e Këshill Organizativ të përbashkët:

– LKSHM,

– Komuna e Junikut,

– Oda Pleqnare e Junikut,

– Shoqata e Intelektualëve të Pavarur e Deçanit,

– Shoqata e Krijuesëve të Deçanit,

nën përkujdesjen e Këshillit Organizativ, të përbërë nga:

Mentor Thaqi,

Adem Lushaj,

Murteza Osdautaj, 

Naser Hoxha

Bashkëskenaristë dhe moderues të këtij takimi dimëthënës, ishin Mentor Thaqi, Adem Lushaj dhe Murteza Osdautaj. Veprimtari i Mërgatës dhe i Kosovës, poeti dhe aktruesi i talentuar, Mentor Thaqi, hapi takimin, në Kompleksin e Odës së Junikut, duke iu uruar mirëseardhje mysafirëve të nderuar, që nga Amerika e largët, Evropa dhe i gjithë Etnikumi shqiptar.

Kryetari i i komunës së Junikut, Ruzhdi Shehu, si nikoqir komunal i këtij takimi, përshëndeti mysafirët e shumtë dhe vendorët e pranishëm. Ai bëri një përvijim të shkurtër të kësaj Ode, duke mos e fshehur krenarinë e ligjshme, për rolin e saj atdhetar, politik dhe shoqëror, në një kohëzgjatje ndër shekuj. Kryetari Shehu shprehu falenderimin për mysafirët e nderuar pjesëmarrës dhe uroi të ndjehen mirë në Junikun historik.

Shkrimtari dhe kritiku letrar, Prend Buzhala, bëri një vështrim rikujtese të Kuvendit të Junikut në 110 vjetorin e tij, respektivisht, rrjedhat e tij në letërsi, art e kulturë. Ai, si njohës i shkëlqyer i krijimtarisë letrare dhe artistike, përgjatë shekullit të shkruar, angazhimit të brezave dhe plejadave krijuese, kanë gjetur frymëzimin edhe në Odën e Junikut, në rolin e saj historik dhe edukativ, për harmoninë e brezave shqiptarë.

     Për temën qëndrore – Oda Pleqnare e Junikut, historia dhe tradita e saj -, foli pronari i Kullës dhe Odës të Junikut, Naser Hoxha, trashëgimtar i ligjshëm i saj:

“Kulla apo Oda shqiptare është njëra nga institucionet më të larta, të traditave dhe trashëgimisë sonë. Pra, i vetmi institucion kulturor e politik në gjuhën kombëtare. Nga këto Kulla apo Oda kanë dalur figura të ndritshme të kombit shqiptar, si: mendimtarë, dijetarë, atdhetarë po ashtu edhe guximtarë të shquar, dmth. ato pasurohen me burra.

Kullat e Dukagjinit kanë qenë shembull për rend, (kush e ka vendin e madh dhe vendin e nderit). Dhe, filozofia “ai që flet mirë dhe i ka fjala peshë”. Një prej tyre, Kulla e Brahim Hoxhës, trashëgimtar i së cilës jam unë, Naser Hoxha, është një monument me rëndësi historike dhe institucioni më i lartë i rendit shoqëror. Aty mendohej, trajtohej, bisedohej, kuvendohej, merreshin vendime, këshillime, lindshin ide, shprehej e thuhej krejt çka i duhej një populli, si kritika, lëvdata, pa ofendime, gjithnjë, me qëllime të mira. Gjithnjë u shtrua pyetja: „Çka u fol, e çka u tha?” Me kullën e Junikut janë të lidhura të gjitha traditat e zakonet tona. Ajo është simbol i kulturës kombëtare shqiptare.

Mëqense Oda e Junikut është që nga koha Lekë Dukagjinit, është vendos që përfaqesuesi i kësaj kulle, të jetë edhe kryeplak, i cili pleqnon pleqtë. D.m.th. nuk kanë thënë më Kulla e Imer Hoxhës, Brahim Hoshës apo sot, Kulla e Naser Hoxhës, por kane thënë Oda e Junikut, kurse kryeplak ka qenë plaku i familjes Hoxha, që është marrë me Kanunin e Lekës. Kjo familje është e vetmja në Kosovë, së bashku me familjen e Marka Gjonit të Oroshit në Mirëditë, të cilët janë kryepleqët për trevat shqiptare: I pari për Kosovë, e i dyti për Shqipëri. Kurse, pleq ka.

Kjo kullë dhe shumë kulla tjera, mbetën të shenjta për shqiptarinë. Ato kanë luajtur rol të shumëfishtë: Në të mësohej historia e vërtetë kombëtare, meqë kulla ishte edhe shkollë, edhe xhami, edhe universitet edhe kuvend. Mu në këtë kullë hidhej fara e dashurisë për vendin, për njerëzit. Në të hidhej fara e besnikërisë, bujarisë, trimërisë, guximit, durimit, mikpritjes. Aty flitej edhe për mikun dhe për armikun. Në të pajtoheshin gjaqe, aty përcaktohej fati i shumë familjeve, fiseve, katundeve, madje edhe fati i një rajoni apo edhe i mbarë vendit.

Në këtë godinë-Kullë, i morëm xixat e para të ndjenjës së dashurisë për Kosovën, për nënën Shqipëri, për heronjtë kombëtarë, siç ishin: Skënderbeu, Hasan Prishtina, Isa Boletini e shumë e shumë të tjerë. Edhe sot në këtë përurim librash, janë mbledhur poashtu figura të njohura të letërsisë shqiptare. Nga sot kësaj kulle po i shtohet edhe një epitet i ri, takimi letrar i poetëve shqiptarë. Unë, si nikoqir, iu dëshiroj mirëseardhje dhe uroj që ky takim të mos jetë i fundit”,- pëmbylli fjalën e tij, Naser Hoxha, krypleqnar i Odës të Junikut.

Takimi vazhdoi me prezantim botimesh në periudhën një vjeçare, që nga takimi i vitit të kaluar, në Prishtinë, në Bibliotekën Kombëtare “Pjetër Bogdani”. Për të vazhduar me – Orën e Madhe Letrare -, e LKSHM dhe të krijuesëve vendorë “Juniku dhe Oda Pleqnare 2022”.

Me krijimet e tyre poetike, letrare dhe aktrimet e monologjeve, u paraqitën , pothuaj se, të gjithë krijuesit e pranishëm.

                 Nderimi me -Mirënjohje- dhe -Plis-

E veçanta e këtij takimi, ishte nderimi meritor i shumë personaliteteve, me – Mirënjohje – dhe – Plis -. Nga 5 asociacione, në 110 vjetorin, secili nga 11 Mirënjohje me plis, gjithësejt 55 Mirënjohje me 55 plisa, të emërtuara sipas karakterit të veprimtarisë:

Nga e majta: Mentor Thaqi, Nazmi Rrahmani, Musa Jupolli

– Plisi i Nderit (Ramiz Tafilaj) – intelektual dhe biznismen i ardhur nga Amerika. Mori pjesë ne takime kulturore në Kosovë dhe Shqipëri. Bëri deklaratën domëthënëse, premtuese dhe fisnike: “Jam gadi të financoj botimin e librave shkencorë, politikë dhe letrarë, të cilët vlerësohen, për përmbajtjen dhe rëndësinë e tyre kombëtare. Premtimin e mbajti, financoi librin e studjuesit Adem Lushaj…

– Plisi i Miss Edith Durhamit (Dijana Tafilaj), nusja e zotit Tafilaj, intelektuale amerikane, me shqipen e mësuar mirë. Bashkëshorti Tafilaj, të gjithë arritjet e tij në Amerikë, ia dedikonte nuses Dianë.

– Plisi i Dodonës (Nimon Muçaj, Muradije Muriqi, … aktorët e nderuem), miku im artist dhe shkrimtar i talentuar Muçaj, dhe mikesha ime aktore e Teatrit të Gjakovës, Muradije, shkëlqyen me monologjet e tyre të përzgjedhura.

– Plisi i Onufrit (Prof. Nimon Lokaj dhe artistë tjerë), artisti Lokaj, më kujton profesorin tim, Sylejman Lokaj, aktorin e shquar, ndjesë pastë!

– Plisi i Luftëtarit (Prof. Sadri Lokaj, Prof. Hamdi Kurti, Tahir Cukaj, … dhe tjerë), nderim për luftëtarët.

– Plisi i Poetit Luftëtar (Ali Geci, …),  nder për Gecin poet dhe luftëtar!

– Plisi i Lajmtarit (Curr Mazrekaj, Rexhep Rifati, Halil Rrustemaj, Jeta Beqiraj,…), krijues të suksesshëm, lajmëtarë të lirisë.

– Plisi i Mërgatës (Musa Jupolli, Idriz Zeqiraj, Sylë Bajrami, …), Jupolli e Bajrami, botues të disa librave poetik e letrarë.

– Plisi i Malësisë (Sokol Ahmetaj, Ali Daci, Bekë Nikçi), krenaria e Sanxhakut, Daci me shokë, veprimtarë të palodhur.

– Plisi i Konstantinit (Ismet Azizi), kryetar i përkushtuar i Shoqatës “Kosova për Sanxhakun”, studjues dhe veprues, për zgjimin kombëtar të vëllezërve tanë, fort të rrezikuar nga asimilimi sllav. Ekspozita, kushtuar heronjëve të Sanxhakut, kryevepër e Ismet Azizit, Ali Dacit me shokë.

– Plisi i Gj. N. Kazazit (Aqif Shehu, Migena Arllati, Fahri Xharra, Arif Haxhija,…), gjetje e duhur emërtesa e Kazazit, për burrat e Gjakovës dhe të tjerët. Njeriu i mirë, Shehu, “Gjakova barometër e politikës”- kanë thënë. I lezetshëm dhe realist, që rrezaton pozitivitet. Xharra – luftë me arabë e sllavë! Pavarësisht përkatësisë fetare, rrjeshtimi i arabëve, është njësh me forcat regresive sllavo-bizantine! Nuk po i pengon feja, si lakej të rusëve!

– Plisi i Rapsodit (Zekë Lushaj, Shaban Krasniqi, Fazli Rashica, …), rapsodët përjetësojnë historinë në këngë. Poetin e ndjerë, Fran Tanushin, Krasniqi e ringjalli në këngë. Një mirënjohje artistike, për Franin tonë të dashur e njerëzor, i cili u amëshua në vitin 2021.

Një mysafir fort i nderuar, Faton Bislimi, ish-praktikant në zyrën e presidentit Biden, ishte i pranishëm. Por, një telefonatë domëthënëse nga Washingtoni, e porositi të kthehet në Prishtinë, për ta pritur një zyrtar të lartë amerikan. Zyrtarët në Prishtinë, duhet ta kenë në konsideratë angazhimin e tij special, për çështje që lidhën me dialogun dhe të tjera.

Oda Pleqnare e Junikut nderoi me – Mirënjohje-  të veçantë: Mentor Thaqin, Adem Lushaj, Murteza Osdautaj, Ajete Povataj, …

Me poeteshën Ajete u takuam pas plot 60 vitësh. Kemi qenë nxënës në Shkollën 8-vjeçare “Hysni Zajmi”, në Vrellë të Isogut. Vëllain, Rrustem Povataj e kishim arsimtar dhe kishin ardhur nga Stellci familjarisht. Ajo ka qenë një vajzë e zgjuar, me besim dhe integritet. E tillë kishte mbetur. Dhe, unë që nuk e kisha harruar asnjëherë ate, u gëzova shumë. U çmallëm, duke kujtuar Vrellën e atëhershme, me burimin ujëbollshëm, blirët aromatikë, shkollën e re, me klasët e nditshme dhe akustikë të mahnitshme. Pra, fshatin më të bukur të Kosovës. Mendoj se janë bukuritë piktoreske të Vrellës, që i kanë dhënë frymëzimin krijues poetës së ardhshme, Ajete Povataj.

Mentori, sekretar i SHKSHM, i kudondodhur, i cili përshkon rrugët e gjata të Gjermanisë dhe të Evropës, në aktivitetet kulturore, historike dhe politike. Krijues i frymëzuar, aktrues që zotëron skenën, komunikues i natyrshëm, me sharm dhe edukatë.

Adem Lushaj, i parë i Shoqatës të Intelektualëve të Deçanit, gazetar, studjues e botues i disa i librave, i vlerësuar edhe nga personaliteti Ramiz Tafilaj, veprimtar i angazhuar, në Amerikën zëmadhe.

E di Kullën konak të Osdautëve të Isniqit, por, me keqardhje, Murtezain pak e njoh. Duke qenë shok i shokëve të mirë, gjithësesi, duhesh të jesh i mirë. Skenari dhe moderimi i këtij festivali artistik, në Kompleksin e Odës të Junikut, nga trinomi në fjalë, ishte profesional dhe mbresëlënës.

LKSHM, si çdo vit, edhe kësaj here ndau çmimet tradicionale për vitin 2022:

Medaljoni “Dielli Dardan” 2022, për Veprimtari Krijuese Jetësore, shkrimtarit Nazmi Rrahmani nga LKSHM, ai ishte rinor, kur botoi romanin “Malësorja”, i rrallë vë vitet `60-a, që frymëzoi dhe edukoi brezat shqiptarë, ndër vite e dekada. Dhe, vazhdoi me krijimtarinë lerare, duke realizuar botimin e disa veprave. Urtak e njerëzor, ai me vëllazër, përbëjnë një ansambël intelektualësh familjar.

Medaljoni “Dielli Dardan” 2022, për Veprimtari Krijuese Jetësore, shkrimtarit Ibrahim Kadriu nga Klubi Letrar “Martin Camaj” Mynih, një krijues, sa sasior, aq edhe cilësor. Një shpërthim talenti për lakmi. Në shoqërim të dy zonjave të nderuara, Flora Brovina, poete dhe aktiviste shoqërore si dhe Shukrije Ramadani, nusja ideale e luftëtarit të lirisë, Agim Ramadani, Hero i Kosovës.

Medaljoni “Liria e Dardanisë 1999- 2022”, për Veprimtari Jetësore, Ak. Ali Aliu nga LKSHM, kritik letrar, studjues serioz, profesor Universiteti, bashkëpunëtor dhe mik i mirë i Presidentit Rugova.

Të gjithë medaljonët (të argjendtë) janë sponzorizim i artistit dhe afaristit Sokol Ahmetaj, sikurse edhe Pena e Artë “Martin Camaj”, që për vitin 2021, iu pat dhënë shkrimtarit Hamza Halabaku.

Në katin e dytë të Kullës, është Oda Pleqnare. Pjesëmarrësit e nderuar me Mirënjohje dhe Plisa, u ngritën në Odë, ulën -këmbëkryq-,  duke improvizuar një ndejë të traditës. Aty u bë edhe një bisedë e shkurtër, gjithnjë, në funksion që ka kjo Odë.

Naser Hoxha me nusen Kumrije Daci-Hoxha

Takimi me karakter historik, siç është përvjetori i 110 i Kuvendit të Junikut dhe letrar, me krijues të shquar të Kosovës dhe të Mërgatës, konfirmoi binsdshëm, se – Oda e Junikut -, vazhdon traditën si – Odë Pleqnare -, me trashëgimtarin familjar të Familjes Pleqnare Hoxha, Naser Hoxhën, jurist i diplomuar. Mbështetëse ideale, në veprimtarinë pleqnare, e ka bashkëshortën fisnike, Kumrije Daci-Hoxha, e cila, ashu si herë tjera, edhe kësaj radhe, mirëpriti, zemërhapur, mysafirët e shumtë dhe shërbeu me një koktej të begatë, me gatime të traditës, ashtu siç i ka hije Odës zëmadhe të Junikut. Për habi, pse u harrua pa -Mirënjohje- shkrimore, e reja e kryepleqnarit të djeshëm të Rrafshit të Dukagjinit, Brahim Hoxha, dhe nusja Kumrije e kryepleqnarit të sotëm, Naser Hoxha?!

Në largim nga Kompleksi i Odës të Junikut, pjesëmarrësit bënë një fotografi të përbashkët, para shtatorës, të ngritur në qendër të qytezës, të Heroit të Kombit, Edmond Hoxha, nipi i Avdyl Hoxhës,(plaku).

Prej andej, pjesëmarrësit bënë homazhe dhe vendosën kurora në Kompleksin Memorial të Dëshmorëve në Kombit, në Kosharën heroike.

Në fund, në nderim të mysafirëve, kryetari i Komunës të Junikut, Ruzhdi Shehu, shtroi drekë.

Të gjithë gamën e këtij aktiviteti historik dhe artistik, e përcolli RTV -Fontana-, gjegjësisht, drejtori i saj, Zeqir Mehmetaj dhe medie të tjera.

Meditim

Vendi ku njeriu lind, rritet dhe edukohet është dhe mbetet vendi më i dashur, më i çmuar dhe më i shenjtë i jetës. Edhe pse jam i lindur në Spitalin e qytetit të Pejës, vendrritja ime, Bokshiqi mbetet vendi më i bukur dhe më i dashur, më i ngrohtë dhe më atraktiv për të jetuar.

Bokshiqi vend i vogël me histori të lavdishme

Bokshiqi është fshat në jug-perëndim të Komunës së Klinës i cili kufizohet me Lugun e Baranit, përkatësisht me Gllogjanin e Pejës. Bokshiqi përveqse njihet si vend kodrinoro-malor, me toka të plleshme bujqësore dhe blegtori të zhvilluar, njihet edhe me histori të lavdishme dhe rezistenca të shumëta ndaj pushtuesve serbo-sllav.

Në malet e Bokshiqit, në marsin e vitit 1948 është zhvilluar lufta heroike e prijësit të çetës antikomuniste, Ndue Përlleshit nga Paskalica kundër forcave sllavo-komuniste e ndihmuar nga atdhetarët e fshatit dhe fshatrave përreth.

Edhe në historinë më të re të Kosovës, Bokshiqi u bë pjesë aktive dhe e pandalshme e rezistencës aktive kundër pushtimit klasik të Serbisë Millosheviqiane.

Rezistenca e Bokshiqit e 23 shkurtit të vitit 1993, kundër aksionit famëkeq të armëve nga policia serbe, i kishte kaluar përmasat e martirizimit. I madh dhe i vogël ishin të gatshëm për sakrificë dhe vetflijim, mirëpo falë sugjerimeve të institucioneve Republikës së Kosovës dhe rekomandimeve të miqëve ndërkombëtar u tërhoqëm nga rezistenca e armatosur.

Përseri edhe gjatë luftës së fundit në Kosovë, Bokshiqi ishte caku i parë i sulmit të forcave serbe në Komunën e Klinës dhe jo vetëm. Organizimi ushtarak dhe rezistenca ishin në nivelin e duhur për aq sa ishin mundësitë e përballjes me një armik shumfish më të fuqishëm me armatim dhe artileri ushtarake.

Dashuria e vërtetë është hyjnore

Po i kthehem dashurisë dhe ëndërrave për kthim në atdhe, në Bokshiqin e fëmijërisë, edukatës, rritës dhe kalitjes time burrnore. Aty nga nëna Hysnije i mësova ninullat e para, u rrita duke dëgjuar rrëfimet e gjyshërve dhe pleqëve të fshatit për sfidat e jetës dhe sakrificat e panumërta të tyre. U rrita me ndejat nëpër Oda të burrave, me traditat dhe zakonet e bukura popullore, u rrita në harmoni familjare dhe fqinjësi të mirë me të gjithë bashkëfshatarët.

Për herë të parë në moshën 5 vjeçare, nga babai Halili mësova për prejardhjen, origjinën dhe historinë e të parëve tonë nga Kalimashi i Shqipërisë, nga e cila buron edhe emërtimi i lagjës tonë, si Mëhalla e Kelmekshve, emërtim ky i trashëguar ndër shekuj në fshatin Bokshiq.

Bokshiqi është një ndër fshatrat e rralla në Kosovë, në të cilin nuk kanë ndodhur asnjëherë dhe në asnjë kohë vrasje ndërvëllazërore apo ndërfqinjësore. Kjo, përveqse madhështi është edhe krenari e papërshkruar më fjalë.

Respekt dhe mirënjohje atdhetare të gjithë vëllëzërve dhe kusherinjëve, të gjithë fqinjëve dhe bashkëfshatarëve të mi, këtyre njerëzve të mirë dhe atdhetarë, të urtë dhe punëtorë të cilët gjithnjë dijtën të bëhen bashkë në festa dhe gëzime, por edhe në momente të hidhura pikëllimi duke i lehtësuar dhimbjet njëri-tjetrit.

Mirënjohës për jetë e mot prindërve të mi, babait Halilit dhe nënës Hysnije, të dytë edukator dhe pishtarë të arsimit shqip në kohën e tyre.

Mirënjohës dhe falenderues parardhësve dhe trashëgimtarëve, familjarëve të familjes së madhe Zeqa për edukatën e shëndoshë dhe në frymën atdhetare.

Mirënjohës dhe falenderues mësuesit të parë, Enver Rexhepi nga Peja dhe të gjithë arsimtarëve dhe profesorëve të ciklit të mesëm dhe universitar.

E dua qytetin e Pejës sikurse çdo qytet tjetër të Kosovës, por qytetëza e Klinës është më afër zemrës time. Për zemër e kam edhe Mitrovicën, qytetin e studimeve dhe të dashurisë time. Në Mitrovicë përveq dijes u pasurova edhe me bashkudhëtaren e jetës, Sebihanen e cila i dha kuptim dhe rrugëtim të mbarë jetës time. Ishte zonjusha e parë nga qyteti që zbriti në fshatin Bokshiq, në fshatin e 1001 ndodhive historike. Ishte ky një kontrast i madh, por edhe gërshëtim i bukur i traditave qytetare me ato katundare.

Dashuria e vërtetë e kapërcen çdo pengesë në jetë, është hyjnore!

Fizikisht në Itali, me shpirtë e zemër për Bokshiqin legjendar

Edhe pse po bëhen 28 vite në mërgim, asnjëherë dhe për asnjë qast nuk u ndava nga atdheu im. Lidhjet e fuqishme me vendlindjen më shkaktojnë emocione të papërshkruara shpirtërore, mall dhe nostalgji të pakufijshme për Bokshiqin legjendar.

Për të mos thënë çdo minut dhe çdo sekond, për çdo ditë meditojë për fëmijërinë time, meditojë për fushat dhe malet, për kroin e fshatit, meditojë për kohën e rinisë dhe për kohën e pjekurisë time.

Por ja që vitet po ikin shpejt dhe mosha e pleqërisë po më troket tek dera, por unë nuk po i përgjigjem dot, me shpresën që të kthehem shpejt në vendlindje për të shijuar përseri aromën e gjithçkaje të mirë në vendin më të bukur në botë.

Këtë meditim dëshirojë që ta përfundojë me poezinë time, të shkruar shtat vite më parë.

Ëndërra për atdhe

Ditët e gjata në mërgim,

shpresat për kthim n’vendlindje m’i shtojnë.

Të shoh si rritet atdheu im,

ta ndjejë frymarrjen e lirë,

të popullit tim.

Vendlindja ime e shtrenjtë,

këtu n’mërgim rri e vuaj,

me mallin për ty, jetës kornizë i bëj,

panoramë e ndjeshme, këtu në vend të huaj.

E kur të vdes,

dua që dheu i yt të më mbuloj.

Edhe i vdekur, në varr,

aromën e dheut ta shijoj,

nën erën e blinit të djegur ndër shekuj,

ndoshta shpirtin qetësoj!

Blend Ejupi dhe Eris Ejupi nga Vendenisi i Podujevës duke parë si domosdoshmëri dixhitalizimin e shkollave të Republikës së Kosovës, sot sollën shtatë laptopë (Macbokk) në Drejtorinë e Arsimit të komunës së Podujevës, donacion nga organizata “Manchester Aid to Kosova”.

Këta laptopë brenda dy-tri ditëve do t’u ndahen tri Shkollave të Mesme të Ulëta të kësaj komune.

Gjesti i vëllezërve Ejupi u vlerësua lartë nga zonja Marigona Lahu, Zëvendëskryetare e komunës së Podujevës.

Zonja, Lahu e mahnitur me nismën e këtyre dy të rinjve me fjalët më të përzgjedhura i falënderoi ata.

Asaj aq sa i bëri përshtypje dhurata e miqve anglezë, aq i bëri edhe ideja e këtyre djemve të shkëlqyer dhe vullnetmirë.

Në këtë takim mori pjesë edhe z. Avni Fetahu, Drejtor i Departamentit të Arsimit në komunën e Podujevës.

Edhe z. Fetahu, këtë moment e përshkroi si një moment gëzim dhe shprese, ngase ish-nxënësit e dikurshëm të gjimnazit “Aleksandër Xhuvani” të komunës së Podujevës, me vepra konkrete po i ndihmojnë institucionet dhe shkollat tona.

Fetahu, përveç vëllezërve Ejupi nga zemra falënderoi edhe organizatën “Manchester Aid to Kosova“ donatore e kësaj ndihme me mjaft vlerë.

Blend Ejupi 22 vjeçar vitin që shkoi me rezultate të larta i ka përfunduar studimet në lëmin e Informatikës në “American University of Kosova” të Prishtinës.

Ai falë aftësive të fituara gjatë studimeve menjëherë është inkuadruar në punë në organizatën Manchester Aid to Kosova, përfaqësia në Prishtinë.

Rrugën e Blendit po e ndjek edhe i vëlla i tij 18 vjeç Eris Ejupi. Ai sivjet i ka filluar studimet në të njëjtën fushë në University of Northampton të Anglisë.

Puna hulumtuese dhe projektet e prezantuara të tij janë mjaft shpresëdhënëse dhe me sinjale që edhe ai do të jetë i suksesshëm si në studime ashtu edhe në punën praktike.

Kjo iniciativë humane e këtyre dy vëllezërve që ndihmon zhvillimin dhe progresin e vendit duhet të jetë inkurajuese edhe për të rinjtë e tjerë.

ALKETA ZEJNULLAHU

Ditët e fundit drejtoria e Qarkut Anti-Mafia në Palermo, lëshoi 70 urdhra kundër disa njerëzve që banojnë në provincat e Palermos, Mesinës dhe Trapanit. Ato përfshinin kryesisht kontrolle në shtëpi, zyra, shtëpi rurale, dyqane, magazina në zonën e Beliçes.

Për 23 persona është vendosur masa e arrestit në burg, dhe 12 të tjerë janë lënë në arrest shtëpie. Mbi ta rëndojnë akuzat e lidhjeve me mafian, zhvatje, trafik droge, armëmbajtje pa leje etj. Prokurorët Françeska Desi, Pieraxhelo Padova dhe Alesia Sinatra, të koordinuar nga zëvendësprokurori Paolo Guido, besojnë se rrjeti i të dyshuarve vazhdon të punojë për kontrollin e territorit dhe garantimin e interesave ekonomike të Mateo Mesina Denaro, kreu i “Cosa Nostra” në kërkim që nga viti 1993, dhe më i kërkuari në Itali. Në përgjime Mesina Denaro njihet ne nofkën Ignazieddu.

Por ai përmendet edhe si “vëllai i atij që ishte në bankë”. Në fakt një nga vëllezërit e tij punonte dikur në një degë të Banca Sicula. Hetuesit kanë përgjuar edhe dy të dyshuar të cilët flisnin për vdekjen e Mesina Denaro. Por një tjetër i dyshuar, deklaroi pak ditë më vonë: “Le ti bëjmë të besojnë se ka vdekur, ndoshta reduktojnë kërkimet për të”.

Operacioni i kryer nga ROS, grupi operacional special i karabinierëve, është vetëm i fundit në përpjekje për të kapur Mesina Denaro, njeriun që i zuri vendin Toto Rinës në krye të Korleonezëve, mafia dominuese pas arrestimit të tij në vitin 1993.

Mesina Denaro, që është nga Kastelvetrano, e ka udhëhequr mafian gjithnjë e më shumë brenda ekonomisë “legale”, duke e braktisur strategjinë e masakrave, edhe pse ka qenë frymëzues dhe zbatues i disa të tillave gjatë vitit 1993 (shpërthimet me bomba në Firence, atentati ndaj gazetarit Mauricio Kostanzo në Romë, shpërthimet me bomba më Milano dhe në Romë).

Francesco Geraçi, një mafioz që u bë bashkëpunëtor i drejtësisë ka deklaruar:“Një ditë në vitin 1992 Mateo më takoi dhe në një moment më pyeti se çfarë mendoja për një seri atentatesh që do të kryheshin kundër njerëzve të famshëm si Pipo Baudo, Kostanzo, Marteli, Santoro etj.

Ai tha se ato do ta destabilizonte shtetin. Unë u përgjigja:Në rregull. Ai më tha se së shpejti do të shkojmë në Romë për të kaluar kohë me VIP-at”. Një mafioz tjetër, Xhuzepe Graviano, u tha gjyqtarëve se në vitin 1992, se së bashku me Mesina Denaron, ai ishte në mesin e audiencës gjatë puntatës së radhës së emisionit Mauricio Kostanzo, në Teatrin Parioli në Romë. Një vit më pas, më 14 maj, ndodhi sulmi ndaj gazetarit dhe prezantuesit të njohur.

Policia nuk ka asnjë imazh të viteve të fundit të Messina Denaros. Vetëm një fotografi e vjetër dhe një identikit i vizatuar në bazë të përshkrimit të fundit të dikujt që e ka takuar disa vite më parë. Në gushtin e vitit 2021, një kasetë me zërin e tij të regjistruar në vitin 1992 u gjet në arkivin e gjykatës së Marsalas gjatë dëshmisë së tij në një gjyq.

Po ashtu ekziston edhe një video e shfaqur nga RAI 2 një vit më parë, në të cilën sipas disa dëshmive Mesina Denaro ishte duke kaluar me një makinë në vitin 2009 në një rrugë në zonën e Agrixhentos. Mirëpo, nuk ka pasur asnjëherë konfirmim se njeriu që shfaqet për disa momente në atë video është vërtet ai.

Vitet e fundit është pretenduar se Mateo Mesina Denaro është parë në Amerikën e Jugut, Dubai, Britaninë e Madhe, Suedi, Holandë. Më 13 shtator 2021, një turist britanik, që po darkonte në restorantin “Het Pleeidoi” në Hagë me dy persona të tjerë, u ndalua nga forcat speciale holandeze në një operacion spektakolar ku përfshiheshin shumë agjentë.

Sipas një raporti të marrë nga policia holandeze nga prokurori italian në Trento, ai njeri duhet të ishte Mateo Mesina Denaro. Por vetëm pas disa orësh, turisti anglez mundi t’u provonte atyre që po e merrnin në pyetje se nuk ishte ai bosi i mafies. Por shumë hetues janë të bindur se ai nuk largohet asnjëherë nga territori i tij: zona e Beliçes, midis Kastelvetranos, Trapanit, Marsalas dhe Agrxhentos. Ata e dinë se Bernardo Provencano që qëndroi në arrati për 43 vjet përpara se të arrestohej më 11 prill 2006, në një fermë pranë Korleones, nuk kishte lëvizur asnjëherë nga territori i tij.

Por ky krahasim nuk vlen. Pasi Provencano ishte pjesë e një mafie të vjetër rurale. Shtëpia ku u gjet dhe arrestua, dhe ku kishte kaluar vitet e fundit ishte gati një gërmadhë. Ndërkohë me aq a dihet, Mesina Denaro i ka qejf veshjet e bukura, jetën e mirë, i pëlqen të rrethohet me objekte arti (porositi vjedhjen e një zbulimi të rëndësishëm arkeologjik që ruhet në muzeun e Mazara del Vallo), i pëlqen të lexojë, dhe sipas atyre që e kanë njohur kur ishte i ri, besohet se është shumë inteligjent dhe një lloj revolucionari.

Miku i tij i fëmijërisë, Xhuzepe Fontana, i njohur si “Peppe Rocky”, menaxher i një restoranti në Selinunte, thotë për të: “Matteo është një njeri me një zgjuarsi mbi mesataren. Ai mund të kishte bërë shumë për Siçilinë”. Kur nisi t’i fshihet policisë, ai i shkroi të dashurës së tij: “Më duhet të largohem. Nuk mund të t’i shpjegoj dot arsyet e zgjedhjes sime. Tani për tani gjërat po kthehen kundër meje. Jame duke luftuar për një kauzë që nuk mund të kuptohet. Por një ditë, do ta mësojmë se kush ishte në anën e arsyes”.

Në dallim nga shumë bosë të mafias të kapur midis viteve 1990 dhe fillimit të viteve 2000, Mesina Denaro është një i arratisur në një epokë në të cilën ata që e ndjekin atë kanë sisteme teknologjike më të fundit dhe bashkëpunim me forcat policore nga e gjithë bota. Kërkimi i tij nuk bëhet vetëm në territor, por edhe në rrjetet sociale, në të gjitha aplikacionet e mesazheve, madje edhe në seancat e lojërave online si Fortnite, në të cilat përdoruesit komunikojnë me njëri-tjetrin.

Në vitin 2020, gjykatësi Nino Di Mateo, që ka qenë gjithmonë i përfshirë në luftën kundër mafias, dhe që jeton i shoqëruar nga truproja që nga viti 1993 deklaroi: “Është shumë shqetësues fakti që arratia e Mateo Mesina Denaros, i dënuar me burgim të përjetshëm, po vazhdon prej 27 vjetësh. Ashtu siç ndodhi me arratinë e Provencanos për 43 vjet. Situata të këtij lloji nuk mund të mos jenë pjesërisht rezultat i bashkëpunimit të institucionale dhe politikës italiane. Nuk është normale që për 27 vjet, apo 43 vjet, të mos mundet të kapet një i kërkuar”.

Vinçenzo Kalkara, ish-drejtues i mafias në Kastelvetranos, tashmë bashkëpunëtor i drejtësisë, konfirmoi ekzistencën në të kaluarën të një marrëdhënie të ngushtë midis lozhës masonike të Kastelvetranos, Kampobelos dhe Trapanit dhe grupimit mafioz të zonës. Anëtarësimi në këto lozha u ofron pjesëtarëve të mafias një mjet për të fituar favore në shumë fusha, për të përfunduar një punë, dhe kur është e nevojshme edhe ndihmë për t`u fshehur.

Në një libër të Françesko Forxhones dhe Paolo Mondanit “Përtej Kupolës”, përmendet një episod i rrëfyer nga ish-mjeshtri i madh i Orientit të Madh të Italisë (institucioni më i vjetër masonik italian) Xhulio Di Bernardo për prokurorin e Palmit. Pas masakrave në të cilat u vranë Falkone dhe Borselino, në një takim të mjeshtrave të mëdhenj të lozhave siçiliane, presidenti Oracio Katarsini, propozoi miratimin e një dokumenti që vërtetonte pozicionin e Masonerisë në lidhje me mafian.

“Menjëherë pas atij takimit, Katarsini më telefonoi në Ishujt Kanarie ku isha me pushime, duke më thënë se ishte i shqetësuar për mungesën e miratimit të dokumentit, që e kishte hutuar dhe nuk dinte sesi ta interpretonte”. Denaro është mafiozi i fundit ende i lirë që dinte gjithçka për masakrat e vitit 1993, përfshirë vrasjet e Falkones dhe Borselinos.

Po ashtu është hedhur hipoteza se ai zotëron dokumente që i përkisnin Toto Rinës, me të cilat do të shantazhonte figura të rëndësishme të politikës dhe biznesit. Asnjë nga bashkëpunëtorët e drejtësisë, nuk ka dhënë ndonjëherë indikacion se ku mund të jetë Mesina Denaro. Shumë njerëz e mbrojnë edhe sot e kësaj dite, ndoshta edhe nga frika. Në një nga shënimet e tij në letra të vogla, me të cilat komunikon zakonisht, dhe që përfundoi në duart e hetuesve ai shkruante: “Me njerëzit që kam vrarë mund të mbushja një varrezë!”.bw

Grykëderdhja e lumit Ishëm i ngjan një landfilli që shtrihet për kilometra buzë detit në të dy anët e lumit, që sjell aty qindra ton plastikë prej zonave urbane, përfshirë Tiranën. Siç vihet në dukje në reportazhin e gazetarit të Birn-it, Vladimir Karaj, kjo është pasojë e sistemit të dështuar të menaxhimit të mbetjeve.

Në grykëderdhjen e lumit Ishëm, peshkatari amator, Viktor Saka del nga deti me çizme të lagura dhe pasi kërkon për 30 sekonda mes mbeturinave, i zëvendëson ato me dy shapka në ngjyra të ndryshme.

Bregdeti në veri të kepit të Rodonit i ngjan një landfilli të madh plastike, ndërsa e gjithë rëra është e mbuluar nga mbeturinat. Mbetjet mbërrijnë aty nga lumi Ishëm, i cili kalon përmes zonës më të populluar të Shqipërisë në Tiranë, Kamzë, Krujë dhe Fushë-Krujë.

“Tashi nuk të merr malli me ardh me gjujt mo këtu, arsyea është sepse shihe. Këto mbetje vijnë direkt, nga fillo lumi nga Tirana e deri gjithë. Këtu vijnë mbetje spitalore, mbetje supermaketi me etiketa nga Tirana”, thotë zoti Saka.

Specialistët e mjedisit thonë se ndotja e grykëderdhjes së Ishmit dhe një sërë lumenjsh të tjerë në Shqipëri, është pasojë e keqmenaxhimint të trajtimit të mbetjeve në të gjithë vendin. Situata vazhdon të mbetet shqetësuese edhe pasi qeveria ka harxhuar me dhjetra miliona euro në projekte si ato të inceneratorëve për menaxhimin e mbetjeve.

“Por absolutisht është edhe mungesa e një sistemi efikas në menaxhimin e mbetjeve urbane… Njësitë administrative që janë pjesë e pellgut të Ishmit, nuk e kanë një sistem të tillë efektiv, çka i detyron qytetarët, duke mos e përjashtuar pjesën e kulturës, t’i hedhin mbetjet pranë përroskave pranë linjave të ujit dhe ato pastaj aty do të grumbullohen në atë pellgun e madh”, thotë Olsi Nika, drejtor ekzekutiv i organizatës mjedisore “Eco Albania”.

Pasojat e ndotjes nuk janë të pranishme vetëm në shkatërrimin e pejsazhit. Plastika e mbetjeve, të cilën toka nuk arrin ta shkatërrojë, shpërbëhet gradualisht në grimca të vogla, që për shkak të pamjes së tyre, gëlltitet nga peshqit e përfundon më pas si ushqim për njerëzit.

Një studim i vitit 2016, i bërë në një sërë vendesh të Ballkanit, gjeti mbetje të plastikës në peshq të vegjël dhe të mëdhenj në zonën e Ishmit.

“Në të gjithë peshqit, pa përjashtim, në peshqit me përmasa mbi 30 centimetra kishte mikroplastika në stomakun e peshkut dhe në zorrët. Në peshqit më të vegjël, açuge, sardele, kishte prezencë, por jo në të gjithë individët”, thotë Prof.Ass. Jerina Kolitari, nga Departamenti i Akuakulturës dhe Peshkimit në Universitetin Bujqësor të Tiranës.

Mjedisorët shpjegojnë se plastika që përfundon në det nuk shkatërrohet, por mbetet në trupin e njeriut dhe bëhet burim sëmundjesh.

“Këto bëhen shkak për një sërë sëmundjesh, duke filluar nga tumoret e kancerët”, thotë zoti Nika.

Një dokument i Ministrisë së Mjedisit i vitit 2020, në të cilin bëhet Vlerësimi Strategjik Mjedisor i grykëderdhjes së Ishmit, thotë se situata në zonë është urgjente dhe se vetëm “një plan i mirëfilltë menaxhimi” për mbetjet e bashkive dhe më pas pastrimi i mbetjeve të vjetra mund të japë zgjidhje.

Megjithatë, të vetmet masa të ndërmarra në këtë zonë janë disa aksione vullnetare, suksesi i të cilave mbetet kryesisht tek sensibilizimi.

Për ish-zv.ministren e Mjedisit, Ornela Çuçi, aksionet vullnetare nuk konsiderohen zgjidhje për problemin.

“Shqipëria nuk mund të pastrohet me fshesë shqope dhe as me aksione vullnetare dhe as me aksion, ka nevojë patjetër për sistem”, thotë ajo.

Ekspertët shtojnë se problemi historik i derdhjes së mbetjeve në lumenj po u faturohet edhe vendeve të tjera, pasi rrymat detare e përcjellin shumicën e mbetjeve drejt veriut të Adriatikut, në Mal të Zi dhe në Kroaci.

Të rilindësh nga historia është strategjia që mjaft qytete italiane e Italia përgjithësisht, po adoptojnë për të harruar dëmin kolosal ekonomik që pandemia globale i shkaktoi turizmit, artit, kulturës, ekonomisë italiane.

Hotele pa klientë, muze e objekte arti pa vizitorë, vende turisitike të kycyra, produkte të pashitura e sektorë ekonomik në falimentim, është skenari më tragjik i një vendi që në cdo rrugë, shesh e ndërtesë ka të ruajtur historinë njerëzore, rrugëtimin e popujve antikë, ndërthurjet, miqësitë e përplasjet mes tyre.

Një realitet unik gjëndet në Bolonja, qyteti me tre “emra”: I kuq, – si ngjyra e tullave që vesh ndërtesat; I shëndetshëm, – për kuzhinën tradicionale që sfidon çdo dietë; i mençur – për shkak se në qëndër të tij, prej vitit 1088, ndodhet Universiteti më antik në botë, e një nga qëndrat akademike më të rëndësishme në Europë.

Universiteti Alma Mater i Bolonjës, në 9 shekujt e jetës së tij, formoi personazhe të ndritur të historisë njerëzore si Dante, Nikola Koperniku, Giosue Carduci, Francesco Petrarka, Pier Paolo Passolini, Thomas Becket, Erasmo di Rotterdame e shumë të tjerë. E aktualisht është një pol universitar me mbi 85 mijë studentë nga e gjithë bota e me degë të shpërndara në të gjithë rajonin e Emilia Romagna.

Bologna, qyteti me gati 400 mijë banorë, është i rrethuar nga 38 kilometra harqe e kolona që jashtë qytetit arrijnë deri në 53 km. Një vit më parë “Harqet e Bolonjës” u shpallën pasuri të Uneskos e nuk ka qytet tjetër në botë të ketë kaq shumë.

Legjendat rrëfejnë se u krijuan si nevojshmëri për të zgjeruar sipërfaqen e banesave në katet e sipërme të pallatave. Kollona të larta u bënë këmbët e shtesave të apartamentave që në vijë linjeare krijuan harqe pas harqesh duke i dhënë arkitekturës së qytetit një gjurmë urbane unike.

Nën këto harqe, mund të shëtisësh qetësisht mes shiut, pa cadër e pa u lagur, e gjatë verës bëhen streha më e mirë ndaj temperaturave të larta të stinës.

Nëse ngjitesh në një nga kullat e shumta mesjetare që ka Bologna, catitë e muret e ndërtesave, e veshim me një ngjyrë të kuqërremtë që e mbërthen si mantel deri larg në horizont. Kjo ngjyrë e kuqe nga e cila ka marrë dhe emrin Bologna e Kuqe, është tipike e teknikës së ndërtimit të mjeshtrave bolonjezë, e që përfaqësojnë dhe traditën urbanistike lokale që nis pas shkrierjes së Perandorisë romane e vazhdon deri sot.

Ndërtesat më të bukura të këtij qyteti janë pozicionuar në Sheshin e Madh (Piazza Grande) përgjatë 115 metra gjatësi e 60 metra gjerësi të saj.

Në selinë e Bashkisë, Palazzo della Podestà, ngrihet Kulla e Sahatit, ndërtuar në shekullin e XIII e simbol arkitektonik i qytetit.

Pak sekonda para mesditës këmbanat e Sahatit të kujtojnë se pas pak është vakti i drekës. E nuk mund të thuash se ke vizituar Bolonjën pa provuar pjatën tipike të këtij qyteti; tortellini.

Biznese familjare, restorante, por dhe akademi e shkolla kuzhine, tregtojnë në cdo cep të qytetit këtë pjatë tradicionale në të gjitha madhësitë e përbërësit e mundshme. Tortellinit e ekspozuar nëpër vitrina, i ngjajnë një vepre arti pa epokë, e me vlerë të pastimueshme.

Jo vetëm e kuqe, e mëncur dhe e shëndetshme, Bologna, në këtë epokë moderne e momentalisht të vështirë ka fituar sinonime të reja; moderne, fashion, inovative, suprizuese, e që bashkarisht e bëjnë atë thjeshtësisht unike.

Imagjinoni një flutur gjigande me 1 milionë metra katror sipërfaqe e 700 “lavra” pjelluese mbi krahë, nga të cilat dalin cdo ditë me mijëra produkte shumë ngjyrëshe që apasionojnë botën.

Shtojini këtij imazhi dhe fuqinë e 6 mijë punëtorëve, një shërbim banke, poste, hotel. cerdhe e kopësht. farmaci e dentistë, restorante e bar, rrugë të emërtuara, zona parkingu e mijëra pemë.

I vlerësoni këtij imazhi dhe mbi 5 miliardë euro që është vëllimi vjetor i produkteve që dalin nga kjo sipërfaqe, 60% e të cilit eksportohet.

Me siguri do mendoni se është një qytet. Por qytet pa banesa nuk ka. Ndoshta një projekt arkitekture në karton apo një panair, o një fshat turistik, stabiliment o fabrikë?

Asnjë nga këto e pak nga të gjitha. Është nje realitet unik në botë. e që e bën Bolonjën një nga ekselencat e stilit të jetës italiane.

Ky qytet brenda qytetit konsiderohet qëndra më e madhe e prodhimit të modës në Europë, me 700 kompani tregtare pozicionuar fizikisht brenda saj, 400 firma ekselente të modës e 98 kompani tekstilesh.

Është një dëshmitare e trashëguese e historisë së stilit made in Italy, që frymëzohet përmes ikonave të “Alta Moda”, e shumëfishohet në brande e marka më ekonomike që mbushin kërkesat e larta të tregut.

Shpejtësi, ritëm, konkretësi, larmi, prakticitet, inovacion, gjithcka realizohet brenda pak orëve, E nga fabrika produkti mbërrin tek klienti përmes këtij realiteti unik në Europë.

I pozicionuar në hyrje të qytetit të Bolonjës, i cili është dhe kryeqëndra e rajonit të Emilia Romanjës, kjo “flutur mode” ka një emër kaq përgjithësues, Centergross, e dëshmi se puna e kyer mirë e me produkte cilësore janë marketingu më i mirë i vetvetes, duke thyer cdo rregull marketingu që sot imponohet përmes promovimeve në rrjete sociale e influencuesëve super të paguar.

Nëse brand-et e Alta Moda Italiane prodhojnë cdo gjashtë muaj koleksione të reja, në Centergross të Bolonjës, modelet më të fundit, tendencat e momentit, kërkesat e tregut realizohen cdo ditë me shpejtësinë dhe cilësinë e një produkti unik që del nga një proces prodhimi smart, teknologjik, kërkues e rinovues.

Centergross e Bolonjës është njëherësh vitrinë mode, qëndër prodhimi e seli tregtimi e dhjetra brandeve made in Italy.

Nëse Roma, Firenze, Milano identifikohen si kryeqytetet e ikonave të stilistëve italianë si Armani, Valentino, Gucci, Dolce Gabbanna, Prada etj, Centergross e Bolonjës është kryeqyteti i Fashion fast, nyja lidhëse mes kërkesave të tregut e stilit të pangatërueshëm italianë që frymëzohet nga emra të mëdhenj.

Në dy krahët e kësaj fluture gjigande, shtrihen kapanone lluksoze firmash me emër.

Në boshtin qëndror, mes rrugëve të vizuara e të emërtuara si një qytet i vërtetë, gjen vitrina veshjesh ende top secret, të pa hedhura në treg e që brenda pak ditësh do të mbushin boutikët e Rue de Rivoli o Avenue des Champs-Élysées në Paris, Via Del Corso në Romë, Monte Napoleone në Milano, 5th Avenue në Neë York, Neë Bond Street në Londër, rrugën Stoleshnikov në Moskë, por dhe qndrat tregtare me emër në Tiranë, Tokio, Fountain Dubai etj.

Nga ana e pasme të botikëve gjigande, trupi i tyre është mbushur me “gryka” drejtkëndeshe të hapura mbi trupin e kapanoneve e që “puthin” rimorkiot e furgonave të mëdhenj që sapo kanë mbërritur për të tërhequr mallin.

Mesatarisht statistikat thonë se janë rreth 10 mijë hyrje automjetesh në ditë, 35 % e të cilëve janë buyers italianë e 65% nga Europa, Lindja e Mesme, Europa Lindore, SHBA e Azia.

Gjatë viteve të fundit një rritje të rëndësishme ka marrë dhe numri i kompanive blerëse me kërkesë tregu nga Shqipëria.

Mjaft prej brandeve e firmave italiane që prodhohen në Centergross të Bolonjës, i gjen të në qëndrat tregtare e botikët e Tiranës e pothuajse të gjitha janë organizuar në formulën e një franchising.

Presidenti i Centergross Piero Scandellari, thotë se “vendet e Europës Lindore e Shqipëria po bëhën një pikë referuese mjaft interesante për klientët e tyre.

Daniele Belloti, Drejtori i Pergjithshëm i një prej brand-eve më të rëndësishme të kësaj qëndre, e një nga më prodhueset kryesorë të sja, thotë se “produktet e tyre mbërrijnë në Shqipëri përmes buyers-ve me aktivitet në jug të Italisë, e që konfirmojnë një kërkesë tregu në rritje të dukshme nga Shqipëria.” Prej Bolonjës, veshjet made in Italy mbërrijnë në portet jugore e më pas në anijet që udhëtojnë drejt tregut shqiptar.

Një nga karakteristikat e Centergross është efikasiteti e shpejtësia e veprimit, me përgjigjen e menjëhershme ndaj kërkesës së tregut e garancinë e cilësisë së cdo marke e produkti.

“Nga momenti i dizenjmit të modelit e përgatitjes së tij për shitje kalojnë vetëm 10 ditë, Modeli bëhet produkt prodhimi e për pak ditë i serviret klientëve në të gjithë botën. E nëse kërkesat kalojnë pritjet e tyre, kanë aftësinë që brenda 72 orëve të plotësojnë të gjitha nevojat e tregut”, konfirmon Daniele Belloti.

“Gjysma e produkteve tona shkon në Itali e gjysma tjeër furnizon vendet e Europës e vecanërisht ato lindore.”

Jeta në qytetin flutur nis në mes të natës

Kamionë, TIR, rimorkio, furgonë, popullojnë parkinget pranë kapanoneve lluksozë e brenda pak orësh gjithcka është shitur. Magazinat janë boshatisur e nis puna për të rimbushur magazinat me porositë e reja, e që pak orë më vonë do të jenë përsëroi në udhëtimin e tyre drejt botikëve të botës.

“Cdo klient që kërkon të hyjë në sistemin e fashion fast, thotë Belloti, gjen në Centergross të gjitha mundësitë e produkteve të modës Made in Italy.

Prodhimi i produkteve tona është po këtu e karakteristika e punës tonë është se gjithcka realizohet këtu, brenda një rreze territori ku janë poziconuar dhe fabrikat tona.”

Inovacioni, përgjigja ndaj tendecave më të fundit të tregut e suksesi i branda-ve të Centergross, ka një celës mjaft të mencur rrugëtimi; të rinjtë.

Stilisë të rinj, të diplomuar në Akademitë më të mira të modës italiane, i gjen të punësuar në këto brande me gjenialitetin e talentit të tyre e intuitën e imponuar, rinovuar e përshtatur, ndaj cdo tendencë të kohës, e me materialet, vecantitë, e tipologjinë e kompanisë për të cilën punojnë.

Planeti është moda juaj!

Qyteti brenda qytetit të Bolonjës, Centergross nuk është vetëm një makinë prodhimi, tregtimi, furnizimi, punësimi, por dhe një sistem ekonomik me vëmendjen ndaj kërkesës së konsumatorëve që janë cdo ditë e më të kujdesshëm në zgjedhjen e produkteve të krijuara me pëlhura sa më shumë miqësore me planetin, që kanë një impakt sa më pak ndotës ndaj ambientit e që nuk dëmtojnë shëndetin e tyre.
Cdo produkt i dalë nga kjo qëndër është i certifikuar sipas normativave ligjore italiane e europiane e që dokumentojnë një sistem prodhimi ekologjik e inovator.

Kujdesi ndaj produkteve ekologjike nis që me pëlhurat e certifikuara që nga prodhuesi i fijes së mëndafshit, pambukut, leshit e deri tek procesi i prodhimit e stampimit, që ndjek një fill gjurmues që vërteton autenticitin e tyre.

Ndër 98 kompanitë e tekstileve të kësaj qëndre mode është dhe “Argomenti tessili”, e cila stilizon e prodhon stofra e pëlhura për stilistët më të mëdhenjë italianë si Dior, Armani, etj.

Presidenti i saj, Michele Bentivoglio thotë se “suksesi i punës së tyre është kujdesi ndaj kërkesave të klientëve për një produkt sa më cilësorë, të personalizuar, me teknika inovative, produkte ekologjike e friendly ndal ambientit, që bazohen në një analizë stilistike, eksperincë shumë vjecare e vëmendje ndaj tendencave të reja. ”

Një inovacion i sektorit të modës së shpejtë italiane, është materiali i ricikluar.
Dengje të mëdha rrobash të vjetra të destinuara për t’u kthyer në mbejtje urbane, seleksionohen sipas ngjyrave e materialit, e i nënshtrohen një procesi larje, karbonizimi e c’montimi që i shndërrojnë në fibra natyrale e pëlhura.

Më pas me ngjyrorës pa përbërës kimikë, përshtaten në përlhyra shumëngjyrëse për koleksionet veshjesh të tendencave të fundit.

Sipërmarrësha Carla Cardato, që prodhon vetëm veshje nga materiale të ricikluara, thotë se koleksioni i fundit i saj mban slloganin “Ne kemi vetëm një planet”, e ka në bazë materialin e leshtë ricikluar nga veshjet e vjetra.

“Shumica e tyre ka ardhur nga vendet e Europës lindore, thotë ajo, e vecanërisht nga Rusia.”

Ajo thotë se dhe koleksioni i fundit i palltove, që është frymëzuar nga fantazitë gjometrike e ngjyrat e batanijeve të vjetra ruse.

Ky “qytet flutur” dhe pse popullohet cdo orë nga mijëra punëtorë, autotransportatorë e klientë nga e gjithë bota, është kaq i pastër e i rregullt sa i ngjan një moketi arkitekture në pritje të zbatimit.

Presidenti i saj Piero Scadellari, thotë se “prej vitit 2021 brenda sipërfaqes së kësaj qëndre ka nisur dbe zbatimi i një sistemi grumbullimi mbetjesh që ka aftësinë të diferencoj rreth 85% të tyre.

E nuk ka produkt të shëndetshëm pa ajër të pastër e ambient të shëndetshëm. Mbi 3 mijë pemë të tipeve të ndryshme e shoqëruar me një kartelë identifikuese që monitoron shëndetin e rritjen e tyre, rrethojnë kapanonet e rrugët e këtij qyteti brenda qytetit.

E mbi 6 mijë punëtorë që cdo ditë punojnë në këtë qëndër, e qindra të tjerëve që në çdo orë të ditës hyjnë e dalin në të, u vihet në dispozicon të vlerësojnë e kursejnë gjënë më të vyer, kohën,

Banka, posta, farmacia, dentisti, restoranti, hoteli, struktura shlodhëse moderne ofrojnë shërbime të përditshme e bashkë me to dhe një kopësht për fëmijë nga 3 në 6 vjecë ndërtuar në modelin bio arkitekturë.

Centergross me një emër kaq të paimagjuenshëm për marketingun e modës, është një realitet i suksesit italian, made in Bologna që dinamizmi i tregut e motorri prodhues në super xhiro, nuk i ka dhënë kohë të mendoj për ta ndryshuar.

“Centergross u quajt kështu më 1977 kur u krijua e dhe pse kemi provuar ta ndryshojmë, na e imponoi ta ruajmë këtë emër, deklaron Presidenti Scandellari.

Produkti i mirë, cilësorë, shërbimi efikas e korrekt që del nga 1 milionë metra katrorë të saj kanë certifikuar garancinë e këtij emri.

“Cilësia, sistemi krijues e rinovues, perspektiva për t’iu përgjigjur tregut shpejt e me tendencat më të fundit, e bëjnë kërkesën tonë ekstremisht interesante për blerësit e huaj, thotë Scandellari. E sapo kushtet pandemike do të na lejojnë, do të tentojmë pushtimin e tregjeve të reja botërore me të njëjtën pasion e entuziazëm që kemi për produktet e modën Made in Italy”, thotë ai.

Në të gjitha kulturat flutura është simbol i rilindjes, rigjenerimit, transformimit, është simbol i shpirtit njerëzor që bëhet i pavdekshëm.

E Bologna me unicitetin historik e aktual të saj, i ka dhënë fluturës jo vetëm shpirtin por dhe trupin, në forma, kënde e ngjyra jete, origjinale e befasuese.

Muzeu Kombëtar i Skocisë, i cili ka afërsisht 12 milionë objekte dhe ekzemplarë gjallesash në koleksionin e tij, strehon nën hapësirën e njëjtë botën e natyrës, historisë, artit, shkencës dhe teknologjisë së bashku, raporton Anadolu Agency (AA).

Muzeu Kombëtar i Skocisë, i cili vizitohet nga afërsisht 2,2 milionë njerëz në vit, është një nga atraksionet e rëndësishme turistike dhe kulturore të kryeqytetit Edinburg.

Në Muzeun Kombëtar të Skocisë ekspozohet një pjesë e vogël e 12 milionë objekteve dhe ekzemplarëve të gjallesave që gjenden në depot e tij. Duke grumbulluar natyrën, mbretërinë e kafshëve, Egjiptin e Lashtë, Azinë Lindore, shkencën-teknologjinë, artin e qeramikës dhe galeritë e modës nën një çati, muzeu i çon vizitorët e tij në një udhëtim të veçantë.

– Kafkë balene 1,5 ton

Në seksionin “Galeria e Madhe” të muzeut është i ekspozuar gjithashtu një qark i përshpejtuesit të përdorur nga fizikantët laureat të Nobelit John Cockcroft dhe Ernest Walton për kërkime bërthamore në Universitetin e Edinburgut. Vëmendje të madhe të vizitorëve tërheq edhe kafka 1,5-tonëshe e balenës kokëmadhe me emrin Moby, e cila ngeci në bregun e Lumit Forth në vitin 1997.

– Balsamimi i deles së klonuar Dolly është gjithashtu në muze

Galeria e quajtur “Zbulime” hedh dritë mbi zhvillimin e botës së shkencës dhe teknologjisë nga e kaluara në të tashmen. Në galeri, ku ndodhet statuja e shpikësit skocez James Watt, zhvilluesi i motorit modern me avull, shfaqet edhe puna e shkencëtarëve skocezë. Avionët e varur nga tavani i galerisë përshkruajnë udhëtimin e historisë së aviacionit të Britanisë. Aeroplani skifter 125-vjeçar i punuar nga Percy Pilcher, një nga pionierët e aviacionit britanik, është ndër veprat e ekspozuara në galeri.

Balsamimi i Dolly-t, deles së parë të klonuar në botë, të realizuar në Universitetin e Edinburgut në Skoci, është ndër seksionet më interesante në muze. Në seksion, i cili përfshin edhe punën e Thomas Edison-it dhe Alexander Graham Bell-it në lidhje me telefonin, me shembuj ekspozohet zhvillimi i telefonave nga e kaluara në të tashmen.

Një pjesë e vogël nga LEP, përshpejtuesi më i madh i grimcave në botë, i dhuruar muzeut nga Qendra Evropiane për Kërkime Bërthamore (CERN), është ndër objektet me interes.

– Arkivoli i Mbretëreshës së Kurnës në seksionin e Egjiptit të Lashtë

Në seksionin “Kulturat Botërore” të muzeut, ka objekte mahnitëse që variojnë nga Egjipti i Lashtë e deri në Azinë Lindore. Arkivoli i praruar i Mbretëreshës së Kurnës, i zbuluar nga egjiptologu britanik Flinders Petrie në vitin 1908, arkivoli i një fëmije që mendohet se i përket vajzës së mbretëreshës dhe bizhuteritë e saj gjenden gjithashtu në seksionin e Egjiptit të Lashtë.

Gjithashtu, në këtë seksion janë ekspozuar edhe një mumje me një portret, që mendohet se i përket një pasaniku të periudhës, si dhe një mumje që vlerësohet të jetë varrosur në moshën gjashtëvjeçare, së bashku me një pasqyrë dhe shishe parfumesh.

Në pjesën e Azisë Lindore, ka parzmore dhe armë të samurajëve të përdorura në fillim të shekullit të 19-të, dhe skulptura që lidhen me budizmin.

– Skeleti i dinosaurit T-Rex 12 metra i gjatë

Në seksionin “Natyra” të muzeut, është gjithashtu i ekspozuar skeleti i dinosaurit Tyrannosaurus Rex 12 metra i gjatë dhe 6 metra i lartë i gjetur në vitin 1988 në Montana. Në tavanin e këtij seksioni, i cili përfshin edhe ekzemplarë të kafshëve të egra, gjenden krijesa të detit dhe zogj.