VOAL- Giorgio Napolitano lindi në Napoli më 29 qershor 1925.

Pasi u diplomua për drejtësi në fund të vitit 1947 në Universitetin e Napolit, nga viti 1945-1946 u aktivizua në lëvizjen për Këshillat Studentorë të Fakultetit dhe delegat në Kongresin e Parë Kombëtar të Universitetit.

Që nga viti 1942, në Napoli, pasi u regjistrua në Universitet, ai ishte pjesë e një grupi të rinjsh antifashistë që u bashkuan me Partinë Komuniste Italiane në 1945, ku Napolitano do të ishte militant dhe më pas udhëheqës deri në themelimin e Partisë Demokratike të majtas.

Nga vjeshta e vitit 1946 deri në pranverën e vitit 1948, Giorgio Napolitano ishte pjesë e sekretariatit të Qendrës Ekonomike Italiane për Jugun e kryesuar nga Senatori Paratore. Më pas mori pjesë aktive në Lëvizjen për Rilindjen e Italisë Jugore që nga lindja e saj (dhjetor 1947) dhe për më shumë se dhjetë vjet.

Fillimi i karrierës së tij parlamentare

U zgjodh për herë të parë në Dhomën e Deputetëve në vitin 1953 dhe do të jetë pjesë e saj – me përjashtim të legjislaturës së katërt – deri në vitin 1996, gjithmonë i rikonfirmuar në zonën elektorale të Napolit.

Veprimtaria e tij parlamentare zhvillohet në fazën fillestare në kuadër të Komisionit të Buxhetit dhe Pjesëmarrjeve Shtetërore, duke u fokusuar – edhe në debatet në Kuvend – në problemet e zhvillimit të Jugut dhe në çështjet e politikës ekonomike kombëtare.

Në vitin VIII (nga viti 1981) dhe legjislaturën IX (deri në 1986) ishte kryetar i Grupit të Deputetëve Komunistë.

Në vitet 1980 ai punoi për problemet e politikës ndërkombëtare dhe evropiane, si në Komisionin e Punëve të Jashtme të Dhomës së Deputetëve, ashtu edhe si anëtar (1984-1992 dhe 1994-1996) i delegacionit italian në Asamblenë e Atlantikut të Veriut, dhe përmes nismave të shumta politike dhe kulturore.

Tashmë që nga vitet 1970 ai ka zhvilluar aktivitete të gjera konferencash jashtë vendit: në institutet e politikës ndërkombëtare në Britaninë e Madhe dhe Gjermani, në universitete të shumta në Shtetet e Bashkuara (Harvard, Princeton, Yale, Chicago, Berkeley, SAIS dhe CSIS në Uashington).

Vitet 90

Nga viti 1989 deri në vitin 1992 ka qenë deputet i Parlamentit Evropian.

Në legjislaturën e 11-të, më 3 qershor 1992, Giorgio Napolitano u zgjodh President i Dhomës së Deputetëve, duke qëndruar në detyrë deri në fund të legjislaturës në prill 1994.

Në legjislaturën e 12-të është pjesë e Komisionit të Jashtëm dhe kryetar i Komisionit të Posaçëm për riorganizimin e sektorit të radiotelevizionit.

Në legjislaturën e 13-të ishte Ministër i Brendshëm dhe për koordinimin e mbrojtjes civile në Qeverinë Prodi, nga maji 1996 deri në tetor 1998.

Që nga viti 1995 është President i Këshillit Italian të Lëvizjes Evropiane.

Nga qershori 1999 deri në qershor 2004 ai ishte Kryetar i Komisionit për Çështjet Kushtetuese të Parlamentit Evropian.
Vitet 2000

Në legjislaturën e 14-të, Napolitano u emërua Kryetar i Fondacionit të Dhomës së Deputetëve nga Kryetari i Dhomës Pier Ferdinando Casini, duke mbajtur detyrën deri në fund të legjislaturës.

I emëruar senator i përjetshëm më 23 shtator 2005 nga Presidenti i Republikës Carlo Azeglio Ciampi, Napolitano e pasoi atë më 10 maj 2006 kur u zgjodh President i Republikës Italiane me 543 vota. Ai u betua më 15 maj 2006.

A ia vlen çmimi përkushtimi i tij për kauzën e demokracisë parlamentare dhe kontributi i tij në afrimin mes të majtës italiane dhe socializmit europian? në 1997 në Hannover? i çmimit ndërkombëtar Leibniz-Ring për “angazhim të përjetshëm”.

Në vitin 2004, Universiteti i Barit i dha një diplomë nderi në shkencat politike.

Botime dhe libra

Giorgio Napolitano bashkëpunoi veçanërisht me revistën “Società” dhe (nga viti 1954 deri në vitin 1960) me revistën “Cronache meridionali” me ese mbi debatin e jugut pas Çlirimit dhe mbi mendimin e Guido Dorsos, mbi politikat e reformës dhe agrare. tezat e Manlio Rossi -Doria, mbi industrializimin e Italisë së Jugut.

Në vitin 1962 ai botoi librin e tij të parë “Lëvizja e Punëtorëve dhe Industria Shtetërore”, duke iu referuar veçanërisht veprave të Pasquale Saraceno.

Në vitin 1975 ai botoi librin “Intervistë mbi PCI” me Eric Hobsbawm, i përkthyer në mbi dhjetë vende.

Libri “In mezzo al guado” daton në vitin 1979, duke iu referuar periudhës së solidaritetit demokratik (1976-79), gjatë së cilës ai ishte zëdhënës i PCI dhe mbajti marrëdhënie me qeverinë Andreotti për çështjet ekonomike dhe sindikaliste.

Libri i vitit 1988 “Përtej kufijve të vjetër” trajtoi problemet që u shfaqën në vitet e shkrirjes midis Lindjes dhe Perëndimit, me presidencën e Reganit në SHBA dhe udhëheqjen e Gorbaçovit në BRSS.

Libri “Përtej fordit: zgjedhja reformiste” përmban ndërhyrjet nga viti 1986 deri në vitin 1990.

Libri “Evropa dhe Amerika pas ’89”, i vitit 1992, mbledh konferencat e mbajtura në Shtetet e Bashkuara pas rënies së Murit të Berlinit dhe regjimeve komuniste në Evropën Qendrore dhe Lindore.

Në vitin 1994 botoi librin, pjesërisht në formën e një ditari, “Ku po shkon Republika – Një tranzicion i papërfunduar” kushtuar viteve të legjislaturës XI, të jetuar si Kryetar i Dhomës së Deputetëve.

Në vitin 2002 botoi librin “Evropa Politike”, në mes të angazhimit të tij si Kryetar i Komisionit për Çështjet Kushtetuese të Parlamentit Europian.

Libri i tij i fundit “Nga PCI në Socializmin Evropian: një autobiografi politike” u botua në 2005.

Presidenti i 11-të i Republikës Italiane

Ai u zgjodh President i Republikës në vitin 2006. Mandati i tij zgjati nga 15 maji i atij viti deri më 14 janar 2015, për dy mandate radhazi: ai është presidenti i parë në historinë italiane që zgjidhet për një mandat të dytë.

Përfundimi i mandatit të tij të parë si President i Republikës përkon me periudhën pas zgjedhjeve politike të vitit 2013; rezultatet e këtyre zgjedhjeve e shohin Partinë Demokratike si fituese por me një diferencë kaq të vogël në krahasim me partitë kundërshtare PDL dhe MoVimento 5 Stelle – sa Napolitano; Përpjekja katastrofike e palëve për të gjetur dhe zgjedhur një President të ri bën që Napolitano të kandidojë sërish për një mandat të dytë.

Për herë të parë në historinë e Republikës i njëjti president qëndron në detyrë dy herë radhazi: më 20 prill 2013, Giorgio Napolitano u zgjodh përsëri. Ai dha dorëheqjen nga posti i tij më 14 janar 2015, një ditë pas përfundimit të semestrit në të cilin Italia ishte në krye të Këshillit Evropian.

Gjatë viteve të detyrës së tij ai emëroi pesë kryetarë të Këshillit të Ministrave:

Romano Prodi (2006-2008)
Silvio Berlusconi (2008-2011)
Mario Monti (2011-2013)
Enrico Letta (2013-2014)
Matteo Renzi (2014-2016).

Ai emëroi pesë senatorë për jetë:

Mario Monti, 9 nëntor 2011;
Renzo Piano, Carlo Rubbia, Elena Cattaneo, Claudio Abbado, 30 gusht 2013.

Veprimtaria e tij si President u karakterizua nga vëmendja ndaj një teme shumë të dashur për të: sigurinë në punë.

Pasardhësi i tij ishte Sergio Mattarella.

Giorgio Napolitano ndërroi jetë në Romë më 22 shtator 2023 në moshën 98-vjeçare.

Ish-Presidenti i Republikës Italiane, i shtruar prej ditësh në spital në gjendje kritike, ka ndërruar jetë sot në moshën 98-vjeçare

Giorgio Napolitano ishte i vetmi kryetar i shtetit italian i rizgjedhur nga Parlamenti për një mandat të dytë

VOAL- Giorgio Napolitano u nda nga jeta sot në moshën 98-vjeçare. Javët e fundit gjendja shëndetësore e ish-kreut të shtetit italian ka qenë kritike dhe së fundmi është përkeqësuar.

Deputet që nga viti 1953 dhe eksponent kryesor i Partisë Komuniste Italiane, nga fundi i viteve 1980 ishte ndër protagonistët e tranzicionit të PCI drejt socializmit demokratik të stilit europian. Postet institucionale që ai mbajti më pas ishin të ndryshme dhe të rëndësishme: nga kryesia e Dhomës së Deputetëve (1992-1994) deri te funksionet e ministrit të Brendshëm dhe të koordinimit të mbrojtjes civile (1996 – 1998) në ekzekutivin e parë të kryesuar nga Romano Prodi. .

Në maj 2006 ai u zgjodh në presidencën e republikës, duke marrë detyrën nga Carlo Azeglio Ciampi. Prandaj ai u bë në prill 2013, në një situatë ngërçi politik që u shfaq pas zgjedhjeve legjislative, kreu i parë i shtetit në historinë e republikës që u rizgjodh nga Parlamenti për një mandat të dytë. Sidoqoftë, Napolitano u largua përfundimisht nga Quirinale në fillim të 2015.

Gjendja e tij shëndetësore filloi të lëkundet në vitin 2018, kur u shtrua me urgjencë në spital dhe iu nënshtrua një operacioni në aortë. Në maj të vitit të kaluar ai iu nënshtrua një operacioni abdominal në spitalin Spallanzani në Romë.rsi-eb

Sot janë bërë 20 vite nga vdekja e Anna Lindh, ish-Ministres së Punëve të Jashtme së Suedisë (1998 – 2003). Anna Lindh vdiq mëngjesin e 11 shtatorit të vitit 2003, nga plagët e marra prej një sulmi të paramenduar ndaj saj që ia mori jetën.

Mbrëmjen e 10 shtatorit, Lindh kishte dalë të blente rroba në një dyqan në Stokholm, kur Mijailo Mijailoviç, një 24 vjeçar ekstremist i lindur në një familje të migruar nga Serbia në Suedi, e sulmoi ministren Lindh duke e goditur me thikë në gjoks.

Anna Lindh vdiq në spital disa orë më pas, duke e lënë të tronditur publikun evropian si viktimë e një prej atentateve më makabre ndaj një politikani evropian të profilit të lartë, siç ishte Ministrja e Punëve të Jashtme e Suedisë.

Ndërkaq, vrasësi i saj Mijailo Mijailoviq u arrestua pas dy javësh dhe pas procesesh gjyqësore, një vit më vonë, atij iu dha një aktgjykim që e dënoi me burgim të përjetshëm.

Sipas hetimeve, vrasësi serb Mijailo Mijailoviç nuk mund t’ia falte kurrë ministers së jashtme suedeze Anna Lindh, mbështetjen që ajo ia kishte dhënë fushatës së bombardimeve të NATO-s mbi Serbi, gjatë luftës së vitit 1999 në Kosovë.

Në një fjalim të mbajtur më 15 korrik 1999 në Almedalen, Ministrja e Jashtme e Suedisë Anna Lindh, e cila vinte nga radhët e socialdemokratëve, kishte thënë: “Lufta në Kosovë ishte unike në një aspekt: sulmet e NATO-s nuk u bazuan në politika të fuqisë, në resurse apo pretendime territoriale, por mbi të drejtat e njeriut.

Vendet demokratike thjesht nuk mund ta pranonin agresionin e Millosheviçit kundër njerëzve të pafajshëm. Kosova na tregoi se sa i rëndësishëm është bashkëpunimi në Evropë. Nuk është lufta, por anëtarësimi në BE ajo që mund ta sjellë paqen në Ballkan në planin afatgjatë. Kosova na kujton se sa është e rëndësishme të vazhdojmë të punojmë që të drejtat e njeriut të respektohen për ta parandaluar luftën.”

Sigurisht që atëherë Lindh nuk mund ta ketë menduar që fjalimet dhe politikat e saj në mbështetje të ndërhyrjes së NATO-s në Kosovë, do të bëheshin shkaktari i vrasjes së saj.

Ndaj sot, teksa e kujtojmë miken e Kosovës, Anna Lindh, e kujtojmë bashkë edhe me vërtetësinë historike dhe fuqinë e fjalëve të saj për Kosovën!

Voal.ch – Në video do të shihni hyrjen e violinistit Daniel Vlashi Lukaçi në sallën emblematike “Berliner Philharmonie”, i cili e ngre në këmbë DSO-Berlin (Deutsches Symphonie-Orchester Berlin ) nën duartrokitjet plot simpati e vlerësim të platesë gjigande.

Megjithëse është normal si protokoll koncerti, por e kush mund të ta falë këtë ngjitje në DSO-Berlin, që prej garave aq konkuruese ngjan si kryefitoret e betejave ?!

E kush nuk do të emocionohet kur ta shohë këtë video se si ngrihet në këmbë e gjithë Orkestra Sinfonike e Gjermanisë, në Berlin përpara një djaloshi 26 vjeçar, violinistit virtuoz Daniel Vlashi Lukaçi.

Gjithë kjo arritje që bën krenar çdo shqiptar është frut i talentit, punës kolosale mbi 20 vjeçare, i edukatës, traditës e kulturës familjare nga babai dhe nëna.

Danieli ka lindur në Spanjë dhe sipas ligjit spanjoll ai i mban dy mbiemrat Vlashi – Lukaçi, që i japin dritë emrit të tij dhe Danieli dritë atyre, sepse janë dy familje të mëdha shqiptare.

Edhe paraqitje e tij kaq elegante, kaq emocionuese, që të ngre peshë,  që të rrit adrenalinën, që t’i loton sytë e të rrëqeth lidhet edhe ajo me prejardhjen e gjakut shqiptar!

Voal.ch i uron Daniel Vlashi Lukaçit lartësi të reja, për të treguar se shqiptarët rilindin e lartohen kësisoj, me talent, me punë dhe me dinjitet.

Aktori i mirënjohur i skenës, teatrit e kinematografisë shqiptar, “Mjeshtër i Madh” Ymer Bala, ka ditëlindjen.

Ai ka lindur më 16 gusht 1945

Ky artist i madh ia dedikoi jetën Teatrit, artit, kulturës shqiptare.

Voal.ch i uron ditëlindjen, edhe plot dekada jetë dhe aktivitet duke e përshëndetur me interpretimet e tij brilante, dy poezi të Filip Shirokës:

Për të gjithë ata që jetuan periudhën socialiste të Shqipërisë, dihet se jeta e artistëve në të kaluarën nuk ishte e lehtë dhe gjithsesi nuk ngjante aspak me jetën e artistëve të pjesës tjetër të Evropës Lindore, por as me jetën e artistëve të sotëm. Dallimet janë të mëdha dhe karakteristike, deri në atë pikë sa të huajt dhe brezat e sotëm e kanë shumë të vështirë t’i kuptojnë. Shembull karakteristik i kësaj veçorie është rrugëtimi artistik i sopranos lirike të TKOB, Fitore Mamaqi. Një rrugëtim artistik që të kujton më shumë rrëfimin novelist apo përshkrimin kinematografik të një këngëtareje që herë flirtoj me majën dhe herë me ngërçet e regjimit.

Jo pa arsye zgjodha ti jap titullin kësaj biografie artistike « Një jetë e nxjerrë nga faqet e një romani», pasi nëse dikush studion me kujdes detajet e jetës së Fitores dhe hedhë dritë mbi karrierën e saj artistike, befas do të mendojë se gjeti një skenar ideal për një film kinematografik që përshkruan me pak rreshta fytyrën e shëmtuar të diktaturës si dhe lavdinë që publiku u jep bujarisht këngëtarëve.

Fitore Mamaqi ka lindur në Tiranë më 24 nëntor 1949 në një familje me histori të rëndësishme të Shqipërisë së pasluftës. Angazhimi i saj me muzikën filloi që në moshë shumë të vogël kur prindërit e dërguan të studionte për violinë tek Liceu Artistik i Tiranës, pranë pr. Atlie Tolës. Vetë Fitorja më ka pranuar se si violiniste nuk ishte veçanërisht e zellshme në mësim, por gjithsesi ia doli t’i përfundonte studimet me nota shumë të mira. Por hyrja e saj në rrugën e kantos ishte më shumë çështje rastësie sesa ëndrra e një vajze të vogël për të pushtuar skenat lirike.

Në moshë 9-vjeçare kur sapo kishte filluar të merrte stimujt e parë muzikor të violinës, Fitorja qëndroi me një shoqe të saj në një sallë boshe tek Liceu i Vjetër deri vonë. Për fat të mirë në sallën përballë, ndodhej Marie Kraja e cila po i jepte mësim kantoje një studenteje. Dy vajzat e vogla po dëgjonin me shumë kureshtje mësimin nga salla tjetër, kur për një çast Fitorja riprodhoi një notë akute që ndërpreu mësimin e Marie Krajës. Papritmas dera u hap dhe u dëgjua zëri i Zonjës Kraja që pyeti e habitur “kush e bëri këtë?”. Dy nxënëset e vogla, të frikësuara se kishin bërë një gabim të madh, vrapuan për t’u fshehur, por sërish për fat të mirë, Zonja Kraja i kishte dhënë urdhër studentes të saj që t’i kërkonte dhe t’i gjente “autorët e notës akute”. Pas disa “hetimesh” nxënësja e talentuar u gjet dhe u çua para Marie Krajes. Mësuesja e madhe e lirikës kur e pa, i buzëqeshi dhe duke i shtrënguar dorën, i tha: “Kur të bëhesh 16 vjeç, do të vish të më gjesh dhe një ditë do të bëhesh këngëtare”. Dhe kështu ndodhi, me përjashtim që deri atëherë Maria me Fitoren nuk u takuan asnjëherë.

Kështu kaluan vitet, derisa adoleshentes Fitore Mamaqi iu kërkua të zgjidhte se cilën rrugë do të ndiqte në studimet universitare. Përsëri, studimet për kanto nuk ishin ndër opsionet e saj të para, ende e mundonte dilema e studimeve të larta për violinë apo diçka tjetër. U desh ndërmjetësimi i shoqes së saj adashe, Fitore Mingomataj, e cila e nxiti të konkuronin së bashku në Institutin e Lartë të Arteve (sot Akademia e Arteve) për kanto. Por ditën që konkuroi para komisionit në të cilin ndodhej edhe i madhi Çesk Zadeja, Fitoren befas e pushtoi një turp i pashpjegueshëm dhe kështu u detyrua të interpretojë me kurriz të kthyer. Rezultati ishte i sigurt, duke fituar me unanimitet të plotë nga komisioni të drejtën për studim.

Në vitin 1967 vetëm pak kohe para se të fillonte studimet në vitit e parë të Kantos, ajo u zgjodh të shkonte në Kinë si violiniste me Ansamblin e Këngëve dhe Valleve Popullore. Ky ish dhe shkaku që ajo nisi studimet me vonesë, pasi u kthye në Tiranë në dhjetor të atij viti. Ashtu siç pritej, ajo studioi pranë Marie Krajës. Që në vitin e parë, ajo bashkëpunoi me personalitete të mëdha të kohës si Çesk Zadeja, Tish Dija dhe Lluk Kaçaj. Në vitin e fundit të studimeve, përgatit dhe debuton me shumë sukses në rolin e Mimisë nga Opera “Bohema” e Puçinit, jo shumë kohë pas premierës së vitit 1971. Ky ishte një nga rastet e pakta në historinë e ILA, në mos i vetmi, ku një studente mbronte diplomën në skenën e madhe të Teatrit të Operës dhe Baletit. Rezultati ishte perfekt dhe me përfundimin e diplomës emërohet soliste në TKOB në vitin 1972.

Në nëntor të vitit 1973, në prag të Festivalit të 12-të të Radiotelevizionit, kompozitori i madh Çesk Ζadeja do t’i kërkojë Fitores të këndojë këngën që kish shkruar enkas për vokalin e saj “Fshati im i bardhë” dhe si për çudi ajo do ta refuzojë me mirësjellje. Dhe në këtë pikë vlen të theksohet se Fitore Μamaqi është një ndër të vetmet soliste të TKOB të asaj kohe që refuzoi të dilte në skenën e festivalit të madh. Ajo gjithmonë besonte se festivali i këngës së politizuar nuk ishte për temperamentin dhe vokalin e saj, prandaj zgjodhi t’i qëndrojë besnike muzikës klasike duke injoruar rreziqet që mund t’i sillte një vendim i tillë në popullaritetin e saj.

Në maj të vitit 1974 do të konkurrojë në Anketat Muzikore të Radio Tiranës me këngën “Sa hije të ka pushka” të kantautorit Avni Mula, të cilën do ta interpretojë në duet me Ibrahim Tukiçin dhe pak më vonë do të nisë turnetë në të gjithë Shqipërinë. Një shembull tipik që është ngulitur në kujtimet e muzikdashësve më të vjetër është ai turneu i famshëm në qytetin e Sarandës. Thuhet se trupa e TKOB kishte mbërritur në qytet me autobus që në mëngjes, por Fitore Mamaqi njëkohësisht duhej të përfundonte edhe një tjetër koncert në Tiranë, prandaj mbërriti pasdite me vonesë. Faktorë të ndryshëm të kohës, rrëfejnë se ajo u detyrua menjëherë që nga automjeti të performonte direkt në skenë këngën “Le Coeur et le main” (shqip Dora dhe Zemra) të cilën madje e risolli e para si pas variantit të Tefta Tashkos. Më pas me pianistin Johan Botka regjistroi në Radio Tirana edhe disa kryevepra të repertorit botëror operistik nga Bohema e Puçinit , nga Capuleti e Montecchi e Belinit, nga Madama Butterfly e Puccinit, si dhe disa serenata nga Schuberti dhe Strausi.

Viti 1974 daton me kulmin e karrierës së saj, pasi do të bëhet një nga këngëtaret më të njohura të kohës, kryesisht për shkak të pjesëmarrjes së saj si soliste në Ansamblin e Këngëve dhe Valleve Popullore, pranë Agim Krajkës. Nga njëra anë, koncertet e veçanta që jepte Ansambli i shtetit në qytete të ndryshme të Shqipërisë, në fshatra të thella e në vende pune, dhe nga ana tjetër, këngët popullore që interpretoi me mënyrën e saj unike, ngritën në kulm popullaritetin e Fitore Mamaqit. Kështu në 1975 vendosi të marrë pjesë në Festivalin e Këngës Popullore dhe Qytetare të Tiranës me një krijim të kompozitorit shkodran Tonin Rrota, por kënga e destinuar për të do ti jepej një tjetër këngëtareje. Megjithatë, do të pasojnë dy turne shumë të fuqishme në Turqi dhe në Rumani me Ansamblin e Këngëve dhe Valleve Popullore ku dhe do të shpalosë më tej potencialin e saj interpretues. Në Rumani, Fitorja me Zeliha Sinën ishin dy solistet kryesore, që tronditën publikun rumun. Atje Fitorja këndoi një këngë rumune, të cilën ia kishte mësuar vetëm dy orë para shfaqjes shoqëruesja rumune me origjine shqiptare. Interpretimi mbresëlënës bëri publikun rumun të mos ndalonte duartrokitjet dhe brohoritjet në teatër për afro 15 minuta. Lajmi u transmetua mënjëherë edhe nga radiotelevizioni shqiptar. Këngë popullore që ajo vulosi me interpretimin e saj, janë: “Ο moj bukuroshe”, “Kur më del në derë”, “si mi ke sytë, ke vetullat” etj.

Në shkurt 1975, vihet në skenë opera “Komisari” e Nilolla Zoraqit ku interpreton me çiltërsi rolin e Almës, sidomos në aktin e dytë me Memon, por tregon edhe forcë dramatike në prologun e operës në skenën me Spiro Qendron. Pak më vonë realizon një figurë të freskët në rolin e Mrikës në operën “Mrika” të Prenk Jakovës. Por Shtatori i vitit 1975 do të ishte viti që emri brilant i Fitore Mamaqit do të hynte në shënjestër të regjimit, pasi xhaxhai i saj Dashnor Mamaqi akuzohet si “element armik i Partisë dhe pushtetit popullor”, duke sjellë pasoja veçanërisht të rënda”. Lëkundja graduale e rrjedhës së saj artistike sapo kishte filluar.

Situata e re që u formua në skenën politike të vendit do të kishte së pari një ndikim të menjëhershëm në gjendjen emocionale të sopranos dhe së dyti, një fërkim gradual në karrierën e saj të mëvonshme. Edhe pse në këto rrethana, Fitorja dallohet për një interpretim shumë të mirë të Lules në operën “Zgjimi” të Tonin Harapit në shkurt të vitit 1976. Një vit më vonë do të marrë pjesë me Orkestrën e Ansamblit Kombëtar në Festivalin e Këngës Popullore me një këngë të re, të kompozuar nga Limoz Dizdari dhe me tekst të Fatmir Gjatës, që titullohej “ Që nga shekujt vijmë ne”. Në vitin 1978 do ta takojmë sërish në Anketat e marsit të Radio Tiranës me një këngë që quhej “Mësuesja në një ditë pranvere”. Gjithashtu në vitin 1978 ajo shënon sukses të madh në TKOB edhe në rolin e Olimpisë në operën “Lulja e kujtimit” të Kristo Konos. Në 1979 pason interpretimi i saj i papërsëritshëm në rolin e Rosinës në “Berberin e Seviljes” së Rossinit, pranë Ramiz Kovaçit, Gjergj Suliotit, Pëllumb Katroshit etj.

Në vitet 1980, mund të themi se figura e Fitοre Mamaqit pëson një “rënie” të ndjeshme. Në këtë përfundim arrihet duke studiuar materialet e kohës, ku vërehet lehtësisht se emri i saj nuk figuron më, as në premierat e shfaqjeve dhe as në operat shqiptare të asaj periudhe. Madje edhe pjesëmarrjet e saj të shumta në ngjarjet artistike të kohës reduktohen. Kjo është edhe periudha që ajo do të kalojë si pedagoge e jashtme në Liceun Artistik të Tiranës për një kohë të shkurtër. Në TKOB do e gjejmë përsëri në rolin e Almës nga opera “Komisari”, por edhe në një shfaqje me opera të ndryshme në vitin 1982, ku do interpretojë Violetën në aktin e trete të “Traviates” së Verdit . Në vitin 1985 bën një interpretim të lavdërueshëm serish në Rolin e Rozinës nga “Berberi i Seviljes”. Një figurë interesante është edhe Lola nga Opera “Kavaleria Rustikana” e Maskanjit në vitin 1988, për t‘u pasuar nga një tjetër arritje të madhe në rolin e Desdemonës nga akti i katërt i Operës “Otello” të Verdit me Gjergj Suliotin, që do të shënojë edhe rolin e saj të fundit.

Në vitin 1993 Fitore Mamaqi do të tërhiqet nga TKOB për shumë arsye të ndryshme, duke mbyllur një nga rrugëtimet artistike më të diskutueshme që ka njohur skena vendase ndonjëherë. Megjithatë, jeta aventureske e një shpirti artistik që shkëlqeu shumë herët në Shqipëri nuk pushoi atje. Irma Libohova, këngëtarja e mirënjohur shqiptare do ta prezantonte atë me një botë tjetër muzikore, të cilën as nuk mund ta imagjinonte ndonjëherë në fillimet e saj. Veprimtaria e saj artistike ndryshon totalisht, pasi për më shumë se një dekadë, Fitorja do të shkëlqente në një botë të re muzikore, atë të performancës live në Maqedoninë e Veriut dhe në Kosovë, duke zbuluar misionet e shumta që fsheh shpirti artistik në hije.

Viti 2001 do të ishte viti që Fitore Mamaqi dhe familja e saj do të emigronin në Nju Jork të SHBA-ve ku jetojnë edhe sot e kësaj dite. Aty, e palodhur dhe krenare, siç kishte qenë gjatë gjithë jetës së saj, Fitorja do të hapte një cikël të ri artistik pranë pianistes së mirënjohur Mira Gjoni me dhjetëra koncerte për Shqiptarët e diasporës. Në vijim realizoi disa koncerte me muzikë të lehtë pranë muzikantit Edi Xhani dhe në vitin 2018 vendosi të tërhiqej nga aktiviteti muzikor, duke ruajtur gjithmonë shpirtin e palëkundur artistik.

Kjo është rruga artistike që shënoi sopranoja lirike Fitore Mamaqi. Një rrugë që herë i ngjan romanit, herë filmit artistik dhe herë një drame të ftohtë. Pikërisht për mua kjo ish edhe arsyeja kryesore që më bëri të shkruaj disa rreshta për këtë këngëtare. Ajo vetë asnjëherë nuk ka dashur të japë intervista, të hedhë dritë mbi jetën e saj dhe të nxjerrë në pah karrierën e saj artistike. Fitore Mamaqi është pushtuar gjithmonë nga një modesti të veçantë si në sukseset e saj, ashtu edhe në vështirësitë që haste. I dërgoj gjithë respektin dhe dashurinë time dhe i uroj që të vazhdojë të jetojë jetën, ashtu siç e jetoi gjithmonë “si një jetë të nxjerrë nga faqet e një romani”

Përgatiti Aleksandër Ikonomidhi Sulioti

VOAL- Presidenti i tetë i Shteteve të Bashkuara të Amerikës, Martin Van Buren, lindi më 5 dhjetor 1782 në një familje me origjinë holandeze në Kinderhook, një fshat në shtetin e Nju Jorkut 25 milje larg Albany. Babai i tij, Abrahami, është një fermer, hanxhi dhe pronar i gjashtë skllevërve, një mbështetës i republikanëve Jeffersonianë, një pasardhës i Cornelis Maessen, i cili ishte zhvendosur nga Buren, Holandë, më 1631 në Botën e Re. Martin rritet në një komunitet që flet holandishten si gjuhë të parë: pasi ndjek Akademinë Kinderhook, ai mëson edhe latinishten. Në moshën katërmbëdhjetë vjeç ai filloi të studionte drejtësi nën krahun mbrojtës të Francis Sylvester, një zyrtar federal; në moshën njëzet vjeç, ai u transferua në zyrën e William P. Van Ness në Nju Jork, ku kreu një vit praktikë. Më 21 shkurt 1807 Van Buren u martua me kushërirën e tij Hannah Hoes, në Catskill: gruaja e tij gjithashtu vjen nga një familje me origjinë holandeze. Ajo do t’i lindë atij pesë djem: Abraham (lindur më 1807), John (lindur më 1810), Martin (lindur më 1812), Winfield Scott (lindur dhe vdiq në 1814) dhe Smith Thompson (lindur më 1817). Hannah vdiq më 5 shkurt 1819, në moshën tridhjetë e pesë vjeç, për shkak të tuberkulozit.

Më 1821 Martin Van Buren u bë senator dhe më pas guvernator i shtetit të Nju Jorkut: në realitet posti i tij si guvernator zgjati vetëm dy muaj, pasi ai dha dorëheqjen pasi u emërua Sekretar i Shtetit (është i dhjeti në historinë amerikane) nga Andrew Jackson, i cili e kishte emëruar tashmë ambasador në Londër (ky pozicion, megjithatë, nuk ishte ratifikuar nga Senati). Më 1833 Martin zëvendësoi John Calhoun si zëvendëspresident i Shteteve të Bashkuara; katër vjet më vonë Martin Van Buren bëhet presidenti i tetë i Shteteve të Bashkuara, duke fituar zgjedhjet falë 170 preferencave të shprehura nga elektorët kundrejt vetëm 73 votave të mbledhura nga kundërshtari i tij, konservatori William Henry Harrison (ndërsa hendeku në lidhje me votat popullore është dukshëm më i vogël).

Martin Van Buren, pra, bëhet presidenti i parë amerikan i lindur në të vërtetë në Shtetet e Bashkuara (pasi paraardhësit e tij kanë lindur në Shtetet e Bashkuara kur nuk ishin ende të pavarur) dhe folësi i parë jo-anglisht amtar. Nënpresidenti i tij është Richard M. Johnson, një senator nga Kentaki, i zgjedhur drejtpërdrejt nga Senati pasi asnjë kandidat nuk kishte marrë vota të mjaftueshme: është hera e parë që Senati zgjedh një nënpresident. Duke pasur parasysh vejësinë e tij, Martin – i cili nuk u martua kurrë pas vdekjes së gruas së tij – ia beson rolin e Zonjës së Parë Angelica Singleton, resë së tij, gruas së djalit të tij Abraham.

Në katër vitet e qeverisjes, ai tregoi se ishte kundër ndërhyrjeve politike në sektorin ekonomik, duke besuar se qeveria më e mirë është ajo që ndërhyn sa më pak. Van Buren, nga ana tjetër, u gjend në përballje me një krizë mjaft serioze financiare, e cila filloi një muaj pas emërimit të tij, në maj 1837: shumë banka në Filadelfia dhe Nju Jork u detyruan të falimentonin, duke shkaktuar depresionin e parë të madh në Shtetet e Bashkuara. Presidenti, i cili gjithashtu beson se nuk është përgjegjës për pasojat e krizës në popullsinë amerikane, është më shumë i shqetësuar për fatin e fondeve federale të depozituara në banka: për këtë arsye ai propozon krijimin e një departamenti thesari që nuk i nënshtrohet ligjeve federale dhe për këtë arsye është i pavarur. Propozimi i tij u miratua nga Kongresi më 4 korrik 1840, në atë që vetë Van Buren e përcaktoi si një Deklaratë të dytë të Pavarësisë; departamenti në fakt u shfuqizua më 1841, kur ai mbaroi mandatin e tij dhe vendin e tij e zuri James Polk.

Pas përvojës si president, ai vazhdoi angazhimin e tij në politikë, duke u treguar i paqartë për zhdukjen e skllavërisë. Për shembull, ai voton kundër pranimit të Misurit, duke qenë një shtet skllavopronarësh, dhe emërohet për president nga Partia e Tokës së Lirë, një parti politike që kundërshton skllavërinë: pavarësisht kësaj, edhe pse ai e konsideron skllavërinë moralisht të gabuar, ai e pranon atë si të parashikuar në Kushtetutë.

Pasi u tërhoq në fermën e tij në Lindenwold, ai planifikoi kthimin e tij në Shtëpinë e Bardhë, duke u vetë propozuar për një kandidaturë të re më 1844: megjithatë, ai u tejkalua nga Polk në zgjedhjet e demokratëve, edhe për shkak të një letre që shprehte kundërshtimin e tij ndaj aneksimit të menjëhershëm të Teksasit. Ai u përpoq përsëri katër vjet më vonë, me mbështetjen e fraksionit Barnburner të Demokratëve dhe Free Soilers: duke dështuar të merrte vota elektorale, ai favorizoi emërimin e Zachary Taylor.

Në fillim të viteve 1860 ai u tërhoq në shtëpinë e tij në Kinderhook, ku në vjeshtën e vitit 1861 u sëmur nga pneumonia: Martin Van Buren vdiq vitin e ardhshëm, më 24 korrik 1862, në moshën 79-vjeçare për shkak të astmës bronkiale dhe dështimit të zemrës. Trupi i tij është varrosur në varrezat Kinderhook, së bashku me trupin e gruas së tij Hannah./Elida Buçpapaj