Natën e 26 nëntorit 2020, Valbona* u shtang kur hapi derën e shtëpisë dhe pa një grup policësh, të cilët i thanë se ‘çuni është kapur me drogë’.
Nënë e divorcuar e një djali 15-vjeçar, Valbona po përballej asokohe me orare të zgjatura në punë dhe me problemet e të birit me shkollën për shkak të numrit të lartë të mungesave.
Por ajo i tha BIRN se nuk e kishte kuptuar që problemet ishin shumë herë më të mëdha dhe se i biri ishte zhytur dyfish në botën e drogës; si përdorues dhe shitës i hashashit në Tiranë.
“Kam mbetur e habitur, e shastisur. Unë për atë djalë jetoj”, kujton disa muaj më vonë Valbona – emri i ndryshuar i nënës së të miturit. “Frika ime ishin grindjet, por jo droga”, shtoi ajo.
Kur policia trokiti në derën e Valbonës, djali i saj ndodhej në komisariat, i sapoarrestuar me akuzën e prodhimit dhe shitjes së lëndëve narkotike në bashkëpunim. Ai u ndalua nga policia në zonën e quajtur “Katrori” në Laprakë me 3 qese farmaceutike me hashash në xhep dhe 5 qese të tjera, të fshehura në një vazo lulesh në hyrjen e një pallati aty pranë.
Gjatë intervistimit në polici, i mituri pranoi se ishte përdorues dhe shitës i lëndëve narkotike.
Ai rrëfeu gjithashtu se punonte për llogari të një anëtari të një grupi kriminal me rrogë fikse prej 10 mijë lekësh [82 eurosh] në muaj, por nuk pranoi asnjëherë që ta tregonte emrin e tij.
Djali i Valbonës është vetëm një nga minorenët e shumtë që shfrytëzohen nga rrjetet e organizuara kriminale për të shitur drogë në lagjet e mbipopulluara të Tiranës, në këmbim të joshjes me një grusht parash.
Sipas përfaqësuesve të institucioneve të drejtësisë, grupet kriminale po targetojnë gjithnjë e më shumë fëmijë të ngjashëm, duke shfrytëzuar rrethanat e tyre sociale si dhe shmangien nga përgjegjësia penale për shkak të moshës së mitur.
“Kёta të mitur shfrytëzohen për shpërndarjen e drogës, por nё sasi shumë të vogla, siç janë kanabisi dhe heroina, duke i shtyrë edhe t’i provojnë këto lloje drogash,” tha prokurorja Elina Kondi, hetuese prej vitesh në seksionin e të miturve në Tiranë.
“Nëse ai rezulton përdorues, nuk mund të jetë subjekt i veprës penale,” shtoi ajo.
Të dhënat e siguruara nga BIRN përmes dosjeve gjyqësore dhe intervistave me zyrtarë të agjencisë ligjzbatuese tregojnë se përdorimi në masë i kanabisit nga minorenët dhe adoleshentët në vitet e fundit është një kambanë alarmi dhe faktor kyç në nxitjen e tyre drejt rrugës së kriminalitetit.
Rastet hetimore të analizuara sugjerojnë se grupet kriminale i përdorin të miturit për vjedhje në këmbim të cigareve të hashashit ose shfrytëzojnë varësinë dhe nevojën për para për t’i rekrutuar ata në rrjetet e tyre të shpërndarjes.
Shqipëria është e gjithashtu e papërgatitur për t’u përballur me sfidën e kriminalizimit të të miturve dhe sipas ekspertëve, ndërmerr hetime të cekëta në çështjet ku ata përfshihen.
Në shumicën e rasteve, rrjetet e organizuara të drogës që nxisin dhe shfrytëzojnë përfshirjen e fëmijëve në krim nuk identifikohen dhe as ndëshkohen.
Një trend në rritje
Shqipëria është një prodhuese historike e kanabisit si dhe vend tranzit për drogat e forta si heroina dhe kokaina. Vendi kritikohet gjithashtu për eksportim të krimit të organizuar në Europë, mes së cilëve edhe grupmoshat e reja.
Me zgjerimin e ekonomisë së kanabisit, e cila e arriti kulmin në vitin 2016, një përqindje e konsiderueshme e popullatës u përfshi në krim përmes prodhimit dhe shitjes së lëndëve narkotike.
Sipas të dhënave të siguruara nga Policia e Shtetit, në hallkat fundore të ekonomisë kriminale të kanabisit janë përfshirë edhe të miturit.
Në skedarët e policisë, numri i të miturve të arrestuar apo hetuar për veprën penale të prodhimit dhe shitjes së lëndëve narkotike në Shqipëri thuajse u dyfishua nga viti 2018 deri në korrik 2021.
Policia arrestoi apo hetoi respektivisht nga 147 minorenë në vitet 2018 dhe 2019, ndërsa ekzaktësisht i njëjti numër u ndalua deri në korrik 2021. Në total, Policia e Shtetit arrestoi apo hetoi 332 minorenë për prodhim dhe shpërndarje droge në katër vitet e fundit.
Rreth 60% e minorenëve të arrestuar apo hetuar për shpërndarje të lëndëve narkotike u identifikuan në Tiranë – tregu më i madh i konsumit të drogave të lehta dhe të rënda në Shqipëri.
Policia e Shtetit i tha BIRN se kishte identifikuar 16 “zona të nxehta” të tregtisë së drogës në kryeqytet, mes së cilave dy gjimnaze dhe sheshin “Nënë Tereza” në bulevardin kryesor të Tiranës.
Shqipëria promovon një drejtësi miqësore me të miturit dhe pak prej fëmijëve të arrestuar apo hetuar nga policia përfundojnë me dënime nga gjykatat.
Drejtoria e Përgjithshme e Shërbimit të Provës, një institucion në varësi të Ministrisë së Drejtësisë që kontrollon dënimet alternative, i tha BIRN se kishte trajtuar 705 të mitur në konflikt me ligjin nga viti 2018 deri në korrik 2021, por vetëm 52 prej tyre ishin të dënuar për veprën penale të prodhimit dhe shitjes së lëndëve narkotike.
Sipas ekspertëve që punojnë me të miturit në konflikt me ligjin në Shqipëri, shifrat zyrtare përfaqësojnë vetëm ‘majën e ajsbergut’.
“Çdo muaj, rreth 70 minorenë përfundojnë në komisariatet e Tiranës si të dyshuar për vepra të ndryshme penale, duke filluar nga grindjet mes bashkëmoshatarëve e deri tek përfshirja në rrjete kriminale më të zgjeruara si grabitjet apo shpërndarja e drogës,” tha Besmira Muçaj, psikologe pranë Drejtorisë së Policisë së Tiranës.
Sipas Muçajt, të miturit intervistohen në prani të psikologes, një avokati dhe prindërve, por “ata nuk tregojnë se kush i përdor”.
Të dhëna shqetësuese vijnë edhe nga Instituti i Policisë Shkencore, i mbingarkuar në dy vitet e fundit me ekspertime të cigareve të hashashit apo sasive të vogla të kokainës që u kapen të miturve dhe të rinjve në Tiranë.
“Pёrditё, veçanërisht në dy vitet e fundit, nga Policia e Tiranёs dorёzohen mesatarisht katёr deri nё pesё prova pёr ekspertim kimik që janë me peshë të papërfillshme, ku përfshihet edhe ambalazhimi,” tha një punonjës i Institutit në kushtet e anonimatit.
Prokurorët e seksionit të të miturve dhe specialistët e Shërbimit të Provës konfirmojnë gjithashtu se fenomeni i konsumimit dhe shpërndarjes së drogës është një shqetësim konstat, që po prek adoleshentë dhe minorenë deri në moshën 12 vjeç.
Për shkak se legjislacioni shqiptar e ka dekriminalizuar përdorimin e drogës, shumica e çështjeve nuk ndiqen apo pushohen pas konfirmimit të akt-ekspertizave.
“Vetëm në dy vitet e fundit, të miturit dalin haptazi të përfshirë në përdorimin e lëndës narkotike, kryesisht kanabis. Kemi patur raste kur janё pёrdorues dhe shpёrndarёs dhe ata mbajnё doza tё vogla qё mos tё zbulohen nga policia dhe tё vlerёsohen si pёrdorues,” tha prokurorja e seksionit të të miturve, Elsa Kareçi.
Sipas specialistes së Shërbimit të Provës, Migena Koçollari, kanabisi nuk është droga e vetme ku përfshihen të miturit.
“Vihet re njё rritje e numrit tё tё miturve, jo vetёm tek nё histori hashashi, por edhe heroine dhe kokaine,” tha ajo.
‘Ata gjejnë më të dobëtit’
Të dhënat e siguruara nga BIRN përmes dokumenteve hetimore tregojnë se grupet e organizuara kriminale targetojnë të rinj ose të mitur nga familje të varfra ose me probleme sociale dhe i punësojnë ata si çirakë të tyre me pagesa fikse, mujore ose ditore.
Zakonisht, grupe të tilla kontrollojnë shpërndarjen e hashashit në lagjet e kryeqytetit, por nuk mungojnë llojet e tjera të drogës si heroina, kokaina apo ekstazia.
Në një kafene në Tiranë, Valbona përpiqet të kujtojë metamorfozën e shpejtë të djalit të saj, i cili pas arrestimit nga policia nëntorin e kaluar, u dënua me vënie në provë për 2 vjet, me kushtin që të mos kryejë asnjë vepër tjetër penale.
Gruaja dyshon se i biri ka filluar të konsumojë dhe shpërndajë hashash që në moshën 14-vjeçare, kur nisi të bëhej nervoz dhe të qëndronte gjithë kohën me kokën në telefon.
Valbona thotë se u përpoq që të birit të mos i mungonte asgjë dhe përveç punës me orare të zgjatura në një lavanderi në Tiranë, kishte marrë edhe kredi për shkollimin e tij.
“Ata [kriminelët] gjejnë më të dobëtit,” tha Valbona për BIRN, ndërsa shtoi se do të donte shumë që t’i njihte dhe t’i zbulonte ata që e futën të birin në rrugën e drogës.
“E kam pyetur të më thotë emra, por këmbëngul se nuk e njeh atë person,” shtoi ajo.
Edvis Gorishti, avokat i disa të miturve në konflikt me ligjin i tha BIRN se policia mjaftohet shpesh me hetime të cekëta, pa mundur të identifikojë grupet e organizuara kriminale që fshihen pas të miturve.
Një nga shembujt tipikë sipas tij është hetimi i kryer për djalin e Valbonës, rast të cilin ai e përfaqësoi në gjykatë.
“Hetimi nuk ishte i thelluar dhe mund tё ishte bёrё punё mё e saktё me metodat speciale, se cili ishte personi qё e shtyu fёmijёn pёr tё shitur drogё. Fёmija ishte i punёsuar dhe nuk doli personi ose grupi kriminal,“ tha Gorishti.
Të dhënat e siguruara nga BIRN përmes analizës së dosjeve gjyqësore tregojnë se minorenët prezantohen me rrjetet e shpërndarjes së hashashit fillimisht si përdorues dhe më pas rekrutohen si shpërndarës, të joshur nga mundësia për të bërë para.
Gjatë intervistave me policinë, ata përmendin shpesh si faktorë të nxitjes në krim vështirësitë ekonomike ose sociale të familjeve të tyre.
Një 17-vjeçar me nofkën “Çerri” u arrestua më 30 gusht në afërsi të shkollës “Partizani” në Tiranë, ndërsa shiste hashash i ulur në një karrige ngjitur me murin e shkollës. Ai i tha policisë se punonte për llogari të dy djemve të rritur, të cilët i identifikoi si ‘menaxheri dhe pronari’.
I mituri shiste deri në 500 qese me hashash në ditë dhe bënte një xhiro ditore prej 250 mijë lekësh. Në fund të ditës, ai paguhej me 1% të xhiros ose 2500 lekë/ dita.
Ai i shpjegoi policisë se menaxheri i sillte furnizimin dhe mblidhte lekët në fund të turnit, ndërsa ‘pronari’ rrallëherë shfaqej në zonë. Por asnjëri prej të dyve nuk përfundoi në pranga.
Në dëshminë e tij, ai shtoi se kushtet ekonomike të familjes e kishin shtyrë të bëhej shpërndarës i hashashit në Tiranë.
“Serxhio [menaxheri] mё pyeti nёse doja tё filloja punё dhe duke qenё nё vёshtirёsi ekonomike, mbasi babai nuk punon dhe nёna ime nuk jeton, mё duheshin lekё,” i tha i mituri policisë.
“E kam bërë këtë punë se jam në borxhe si familje dhe më duhej të laja borxhet,” shtoi ai.
Lehtësi ligjore
Prej vitit 2017, Shqipëria aplikon një kod të ri të Drejtësisë Penale për të Mitur, që mbron të drejtat e minorenëve në konflikt me ligjin, përcakton dënime alternative ndaj tyre dhe e konsideron dënimin me burg si masën e fundit të mundshme.
Kodi i ri promovon gjithashtu rehabilitimin e minorenëve, por Shqipëria nuk ka ende një qendër/institucion që do ta mundësonte këtë proces.
Gjyqtarja Tereza Merkaj, e specializuar në trajtimin e çështjeve të të miturve në Gjykatën e Tiranës i vlerëson ndryshimet ligjore, por thekson gjithashtu se ato po shfrytëzohen nga të rriturit për t’i shtyrë minorenët drejt krimeve të diktuara prej tyre.
“Parashikime të tilla shfrytëzohen nga delinkuentët e rritur, të cilët përdorin të miturit për shpërndarje e shitje të lëndëve narkotike, për kryerje të vjedhjeve të ndryshme, apo krime të tjera, duke iu premtuar fitime,” tha Merkaj për BIRN.
Merkaj shtoi gjithashtu të miturit trajnohen që të mos i identifikojnë bashkëpunëtorët madhorë, të cilët i garantojnë ata se edhe në rast se kapen, nuk do të dënohen me burgim.
“Krimet kanë shtrirje kohore dhe vijojnë të kryhen nga i njëjti i mitur për llogari të një madhori, duke e vendosur në raport varësie. Kjo, sepse të miturit janë lehtësisht të manipulueshëm dhe të kontrollueshëm,” shtoi ajo.
Në raste të përsëritura, personat e liruar si përdorues të drogës janë rikthyer në radarët e policisë si shpërndarës të saj, por edhe si nxitës të të miturve në krim.
Një rast i tillë ishte një çështje hetimore e finalizuar më 16 qershor 2021, kur Policia e Tiranës arrestoi një grup prej 18 të rinjsh, të cilët shpërndanin hashash në zonën e 21 Dhjetorit – fare pranë komisariatit të policisë nr.2.
Ata u akuzuan për prodhim dhe shitje lëndësh narkotike në bashkëpunim, për shkatërrim prone, moskallëzim krimi si dhe shtyrje e të miturve në krim – pasi dy prej shpërndarësve të identifikuar nga policia ishin nën 18 vjeç.
Sipas dosjes hetimore, i akuzuari kryesor është Arnaldo Cicaj, 27 vjeç, i cili e kishte nisur aktivitetin si një shitës i rangut të ulët të hashashit, por kur u fuqizua, “vendosi djem më të rinj që të shisnin për të”.
Grupi u ekspozua vetëm pasi i vendosi zjarrin makinës së një oficeri policie që banonte në lagjen ku ata shpërndanin –me qëllimin që të hakmerreshin dhe ta trembnin që të mos i denonconte.
Prokurorja Elina Kondi thotë se policisë shqiptare i mungon eksperienca në trajtimin e rasteve me të mitur dhe se në vend të ndalimeve, do duhej të bënin më shumë punë gjurmuese për të arritur tek organizatorët.
Ajo i tha gjithashtu BIRN se ndonëse e dinë se nuk do të dënohen, fëmijët janë shpesh të frikësuar dhe të kërcënuar kur përballen me policinë.
“Janë të frikësuar nga të rriturit, sepse gjithmonë kur këta i shfrytëzojnë, edhe i kanosin, i kërcënojnë pёr jetёn e tyre, me familjen dhe prandaj është e vështirë që të miturit të tregojnё se kush i shfrytëzon,” tha ajo.
Prokurorja Kondi thotë se ka ardhur koha që shteti t’u ofrojë garanci të miturve si dhe t’u ofrojë atyre mbrojtje reale gjatë proceseve penale.
Migena Koçollari nga Shërbimi i Provës bie dakord, ndërsa shton se Shqipëria nuk është ende gati për zbatimin e detyrimeve ligjore që kanë në fokus rehabilitimin e minorenëve.
Koçollari përmend mungesën e një qendre gjysmë të hapur, që do t’u mundësonte të miturve kryerjen e aktiviteteve edukuese apo kualifikime profesionale, gjatë kohës që gjenden nën shërbim prove.
“Kjo na ka krijuar probleme, se rastet qё ne kemi nёn shёrbim prove ёshtё e vёshtirё tё punosh me ta pa kёtё institucion,” tha ajo.
Edhe Valbona u detyrua të gjejë zgjidhje alternative për ta shpëtuar të birin nga varësia e drogës dhe grupet kriminale, ndërsa vendosi ta largojë atë nga Tirana. Mbështetjen e munguar nga shteti ajo e kompensoi me ndihmën e prindërve të saj.
“Kjo ishte zgjidhja ime,” tha Valbona me shqetësim, ndërsa shtoi: “më tepër sesa ligji them se gjyshërit do të jenë kërkues dhe do ta kontrollojnë”./Reporter.al/
VOAL- Në kuadrin e ciklit “Fotoalbum” sot po sjellim një foto historike ku nacionalisti i shquar, ish kryeministri Mustafa Kruja, ka dalë me nipin e vogël, Eugjen Merlika, në oborrin e shtëpisë së tij në Tiranë në gusht 1944, pak ditë para largimit nga Shqipëria.
Mustafa Merlika Kruja ndërroi jetë në mërgim, në Shtetet e Bashkuara të Amerikës më 1958. Gjyshi dhe nipi nuk u takuan asnjëherë më.
Secili njeri që frymon në sipërfaqën e tokës, burimin e frymëzimit për atdhedashuri e gjenë tek paradhësit e tij, tek mësuesit dhe profesorët, dikush tjetër tek figurat historike dhe mitologjike, e kush tjetër frymëzimin e gjenë tek veprimtarët dhe aktivistët, tek gjaku i heronjëve dhe dëshmorëve të epokës së tij.
Burimi i qëndresës
Unë i përkas grupit të njerëzve të cilët burimin e frymëzimit për atdhedashuri e gjejnë tek parardhësit e tij, tek veprimtarët dhe aktivistët, tek gjaku i heronjëve dhe dëshmorëve të epokës së tij!
Burimi i parë i frymëzimit për dashuri ndaj atdheut më ka lindur nga prindërit e mi, Halili dhe Hysnija (të dytë mësues në kohën e tyre). Qëndresën dhe guximin i kam frymëzim nga babai im i ndjerë, i cili, edhe përkundër dhunës dhe torturave të policisë serbe që nga koha e Rankoviqit e deri tek i fundit Millosheviqi, për asnjë moment nuk është ligështuar dhe as dorëzuar në jetën e tij!
I frymëzuar nga ajo qëndresë e babait tim, as unë nuk jam ligshtuar në torturën fizike të policëve serb në 7 Marsin e vitit 1993 në postbllokun e policisë serbe në Vitomiricë të Pejës, ku e pash vdekjen me sy.
Disa herë gjatë jetës sime jam përballur me sfida të ndryshme, por asnjëherë nuk jam dorëzuar, duke qëndruar gjithmonë vertikalisht dhe i pathyeshëm në sfidat e kohës!
Idoli i veprimtarisë time politike
Secili njeri gjatë formësimit, e krijon edhe idolin e tij, mbi të cilin e bazon veprimtarinë e tij atdhetare dhe politike. Edhe pse, pa e takuar asnjëherë në jetën time, idhulli apo frymëzimi shpirtëorë për t’u marrur me veprimtari atdhetare dhe politike ishte njeriu i epokës sonë, presidenti historik Ibrahim Rugova.
Tek ai njeri e kam parë forcën shpirtërore për t’u përballur me sfidat e kohës, e kam parë durimin dhe konsistencën në mbrojtjen e qëndrimeve politike, e kam parë guximin dhe largëpamësinë politike, e kam parë dashurinë hyjnore ndaj popullit tonë.
Tek këto vyrtyte të larta njerëzore dhe kombëtare e krijova idolin tim tek Ibrahim Rugova.
Ndjehem krenarë që kam jetuar dhe kam vepruar në epokën e tij, në epokën e viteve të krenarisë kombëtare.
Rugova ishte, është dhe do të mbetet figura më madhore e kombit shqiptar me vepra e jo më fjalë. Ai me politikën e tij aktive paqesore me mençuri e udhëhoqi dhe mbrojti një popullatë të tërë nga shfarosja fizike duke krijuar lidhje të forta miqësie me shtetet më të fuqishme në botë, duke i bërë për vete SHBA-të, aleancën më të fuqishme uashtarake në botë-NATO dhe shtetet më të zhvilluara dhe demokratike të BE-së.
Lufta çlirimtare kulminacion i rezistencës paqësore
Pa rezistencën e gjatë aktive paqësore vështirë se do t’ishin pjekur kushtet për një luftë çlirimtare. Përgjatë rezistencës paqesore u bën edhe parapërgatitjet për luftën çlirimtare, u bë unifikimi kombëtar përmes aktit sublim të pajtimit të gjaqeve dhe ngatërresave brenda popullatës sonë.
Përgjatë rezistencës së gjatë aktive paqësore u krijuan edhe disa parakusht të papara dhe paarritura gjatë historisë, e ato janë humaniteti dhe solidariteti i lartë njerëzor brenda trungut tonë kombëtar.
Si pasojë e katandisjes nga vlerat sublime të sipërcekura, sot populli ynë është transformuar në një popull pa ndjenja njerëzore, pa dashuri vëllazërore dhe pa ndjenja kombëtare.
Vendin e tyre e kanë zënë dukuritë e shumta negative, filluar nga egoja e pafundme për përvetësime të paligjshme dhe pasurim të shpejt pa djersën e ballit.
Ndarjet partiake i kanë rrënuar në embrion familjet tona, e kanë çuar popullin tonë deri tek urrejtja ndërvëllazërore dhe ndërfqinjësore, ku askush nuk e do më askënd pa interes.
Përderisa në të kaluarën gjithçka e kemi ndarë me njëri-tjetrin, sot mundohemi t’i nxjerrim nga goja kafshatën tjetrit! Deri në këtë nivel ka arritur të katandiset shoqëria jonë shqiptare përgjatë viteve të fundit.
Si pasojë e kësaj katandisje, kemi rritje të dhunës në familje, rritje të konflikteve ndërvëllazërore dhe ndërfqinjësore, rritje të grabitjeve dhe plaçitjeve të formave më ç’njerëzore të cilat kanë kulmuar me rritjen e vrasjeve brenda popullatës sonë.
Shkaktarë kryesor i kësaj situate është mosfunksionimi i sistemit të drejtësisë në këto 25 vjetët e lirisë dhe 16 vjetët e pavarësisë së shtetit tonë. Por, janë edhe faktorët e tjerë socio-ekonomik, përfshirë instalimin e kulturave të huaja.
Sot Joe Biden nënëshkruan ligjin e sapo votuar nga Kongresi, që rifinancon ndihmat amerikane tre Vendeve: Ukrainës, Izraelit, Taivanit. Më nevojtari hëpërhë është Ukraina, në vështirësi të mëdha përballë përparimit rus dhe në mungesë të gjithshkaje: municione, pjesë këmbimi, armë të çdo lloji. Kjo mbështetje amerikane është me muaj e vonuar, sepse mbahej peng nga Kongresi nga qëndresa e partisë republikane.
Përse këto qëndresa u ndërprenë menjëherë? Përse Speaker of the House, pra kryetari I Dhomës, Mike Xhonson, republikan, ka zbllokuar paketën e ndihmave e ka pranuar një kompromis me demokratët?
Mbrapaskenat e këtij sqarimi janë të rëndësishme, edhe sepse japin ndonjë element për të parashikuar se çfarë politike të jashtëme do të bëjë Amerika mbas 5 nëntorit, nëse do të fitonte Donald Trumpi.
Shpjegimi i parë për kthesën e Xhonson-it e përmbledh kështu: klasa drejtuese është ende. Kryetari i dhomës së deputetëve i është nënështruar një rrethimi të pandërprerë nga ana e drejtuesve ushtarakë e shërbimeve të fshehta. Nga drejtuesit e Pentagonit tek CIA, tek të tjerat agjensi të inteligjencës, ka patur një punë sistematike informimi, bindjeje e trysnie kundrejt tij: i kanë shpjeguar se si e përse ajo ndihmë duhej t’i jepej Ukrainës, çfarë do të ndodhte sikur të mos ishin ato ndihma, cilat do të kishin qenë ato pasojat ogurzeza të një fitoreje përfundimtare të Putinit në sigurinë e vetë Shteteve të Bashkuara, veç atyre të gjithë aleatëve evropianë.
Klasa drejtuese ushtarake, e inteligjencës e e politikës së jashtëme, është më e shumta dypartiake ose e pavarur. Ka lidhje të fuqishme e historike me bazën republikane ku gjinden pellgje të rekrutimit tradicional të forcave t’armatosura. Shkurt Xhonsoni u gjend përballë një zjarri pengues të fuqishëm, i është vënë në dorë një arsenal argumentësh kaqë të efektëshëm në dobi të Ukrainës, që e ka bindur. Përballë një trysnie kaq të efektëshme Xhonsoni madje ka vënë në llogari edhe mundësinë e mosbesimit të parlamentarëve të tij të krahut vetëpërjashtues, ka pranuar të kalonte ligjin me ndihmesën përcaktuese të demokratëve. Po problemi Trump? Ish presidenti kishte penguar ndihmat Ukrainës duke kalëruar rrymën vetëpërjashtuese të opinionit publik. Edhe kur ishte në Shtëpinë e Bardhë – pra para mësyemjes ruse të 2022 – ai kishte shprehur mosbesim e rezerva në drejtim të çështjes ukrainase. Por nëse Trumpi do të kishte dashur t’a pengonte haptas Xhonsonin , do të mund të nxiste ndërmjet besnikëve të tij një kryengritje shumë më të gjërë se ajo që u bë, deri në dorëheqjen e Speaker of the Hous. Dje ish presidenti madje e ka mbrojtur duke e përcaktuar si një “njeri të mirë që po zotohet në maksimum” dhe, madje duke i vënë gishtin Evropës që simbas Trumpit “për Ukrainën duhet të bëjë më shumë”.
Xhonsoni ka patur dinakërinë të vizitonte ish presidentin në vënd qëndrimin e tij të Mar-a-Lagos në Florida e arriti të ketë një lloj asnjanësie të heshtur mbi vendimin që do të votohej në Dhomën e deputetëve. Me afrimin e zgjedhjeve Trumpi duket se është bërë më pak armik i Kievit.
Nga rrethi i ish presidentit kanë filtruar shpjegime të ndryshme në mediat amerikane. Nga një anë edhe Trumpi i është nënështruar trysnisë së klasës drejtuese ushtarake – së cilës ai gjithmonë i ka blatuar respekt e vlerësim – që i ka sqaruar dëmet e një fitoreje ruse. Klasa drejtuese ushtarake dhe e inteligjencës i kanë shpjeguar gjithashtu se nëse Ukraina qëndron, do t’i takojë pikërisht Trumpit, (në rast të rizgjedhjes së tij në 5 nëndor) të bëhet ndërmjetës mes Putinit e Zelenskit për një pushim zjarri madje edhe për marrëveshje paqeje. Kjo e miklon Trumpin, i parasheh një rol “historik”, e në të njëjtën kohë e bën të detyrueshëm një zgjatje të qëndresës ukrainase.
Së fundi dikush i ka shkrepur në mëndje Trumpit mundësinë që ndihmat bujare e të çmueshme amerikane Kievit në t’ardhmen mund të shndërrohen në hua. Ukraina megjithë shkatërrimet e luftës mbetet një vend i pasur në rezerva natyrore. Mbasi të pushojë lufta e të fillojë rindërtimi mund të paguajë ata që e kanë mbështetur. Një Trump i rizgjedhur në Shtëpinë e Bardhë do të mund të kalonte nga praktika e dhuratave n’atë të borxheve, duke kënaqur bazën e tij zgjedhore që pret ndërlidhje me parullën Amerika First: para së gjithash interesat amerikane.
Trumpi do të kishte përfituar nga shërbimi i një miku e shemëri të tij, senatorit republikan Lindsey Graham, që në një vizitë të fundit në Kiev i ka parashtruar idenë e borxheve Zelenskit që e ka gjetur me vënd.
Të gjitha këto çojnë në një përfundim: kanë filluar manevrat e mëdha ndërmjet republikanëve tradicionalë për të siguruar që një Trump II të mos jetë skajshmërisht shkatërrues i rendit botëror, sigurisë së Perëndimit, mbrojtjes së aleatëve. Në të njëjtën kohë një Trump II, në ndryshim nga Bideni do të ofronte një hapje të shpejtë të bisedimeve me Putinin.
Janë elementë për t’u mbajtur para sysh, që kanë tërhequr vëmëndjen e gjithë kryeqyteteve të botës, ndërmjet qeverive mike dhe armike që kërkojnë të shtrihen mbi skenarët e mbas 5 nëndorit.
“Corriere della Sera”, 23 prill 2024 E përktheu Eugjen Merlika
Sekretari i përgjithshëm i PL-së dhe anëtar i Këshillit Bashkiak të Tiranës, Tedi Blushi nga protesta e opozitës pohoi se do të vijë momenti kur qytetarët do të arrestojnë vetë të korruptuarit.
Ai tha për mediat se nuk ka blind që mund të mos shpojë zemërimi i popullit.
“Nuk ka blind që nuk shpohet nga zemërimi i popullit. Durimi i qytetarëve po merr fund. Po vjen dita që do të jetë populli që do të arrestojë Veliajn dhe të korruptuarit e tjerë. Ne nuk kemi asgjë me Policinë e Shtetit. Ata po dhunohen çdo ditë nga një kryeministër dhe qeveri banditë. Jepeni fund vjedhjeve. Ne nuk tërhiqemi. Do të vijë dita që do ta kapë prej zverku atë lepurushin që fshihet në zyrën e tij.”, tha Blushi.
Anëtarët e Këshillit Bashkiak kanë tentuar të thyejnë kordonin e policisë dhe kanë kërkuar të bisedojnë me anëtarët e policisë mbi arsyen se përse nuk lejohen të futen në bashki.
Disa qytetarët shihet se hedhin molotovë dhe përpiqen të shkulin gardhin metalik.
Teliti: Kemi ardhur me duar në xhepa jo me skafandra, ejani të flasim.
Ndërkohë qytetarët kanë arritur të largojnë gardhin metalik edhe pse ditën e sotme ai ishte i përforcuar.bw
Është tensionuar protesta para Bashkisë Tiranë. Në fjalën e tij Belind Këlliçi, ka zbuluar se ka nënshkruar sot kallëzimin e ri në SPAK ndaj Erion Veliajt.
Ai shtoi se nuk i intereson nëse kryeministri Edi Rama e pushkatoi politikisht kryebashkiakun e Tiranës, por i interesojnë milionat e vjedhura.
Këlliçi: Jemi kundër një hajduti që njihet si kreu i bandës 5D dhe pronari faktik i inceneratorit. Do mbahet mend si i vetmi kryebashkiak që vuri policinë për të mbrojtur veten. Bandit ordiner që shpërdoroi taksat e qytetarëve.
Ai ka tyrpëruar kombin tonë. Ky hajdut që e nisi karrierën e tij politike me një mashtrim sikur u martua me kursimet e pensionit të nënës së tij.
I takon SPAK të ngrihen në lartësinë e detyrës e t’i përgjigjen një drejtësie pa regji. Nuk na intereson nëse e pushkatoi sot politikisht Rama, më interesojnë qindra mln euro të vjedhura nga Veliaj.
Sot firmosa kallëzimin e ri në SPAK ndaj Erion Veliajt.
Janë arrestuar qytetarë se po rregullonin gardhin apo shtëpinë. I bëj thirrje SPAK; sot keni damkën e madhe në kurriz, mbi shpatulla të burgosjes, pa asnjë fakt, pa asnjë provë të arrestit të liderit të opozitës. Ndërkohë drejtuesi i kësaj strukture, në materialin që ka depozituar në Kuvend ka përmendur 11 herë emrin e kryebashkiakut Veliajt, por Drita Premçi e amnistoi. Drita Premçi ke dy rrugë; ose do të bjerë Erion Veliaj, ose Altin Dumani.bw
Aleatët e Ukrainës kanë kundërshtuar prej kohësh përdorimin e armëve perëndimore kundër objektivave në Rusi. Por ky qëndrim po ndryshon, shkruan Deutsche Welle.
Pashkët ortodokse u festuan të dielën – por nuk kishte asnjë shenjë të pushimit të aksioneve ruse për pushtime të reja në Ukrainë. Ushtria ruse sulmoi edhe një herë Ukrainën me dronë, raketa dhe armë të tjera. Në lindje të vendit, ushtria ruse vazhdon sulmet e dhunshme frontale, ndërsa ushtarët ukrainas duhet të presin dërgesat e paralajmëruara të armëve. Situata është aq e tensionuar sa një pyetje po bëhet gjithnjë e më me zë të lartë: a lejohet edhe Ukraina të përdorë armë perëndimore për të sulmuar objektivat në Rusi? Disa anëtarë të NATO-s po bëhen gjithnjë e më pragmatikë në këtë drejtim.
Kundërsulmet “të mbuluara nga ligji ndërkombëtar”
Kohët e fundit ishte David Cameron, sekretari i Jashtëm britanik që vizitoi Kievin. Qeveria e tij sapo i ka premtuar Ukrainës se do ta mbështesë vendin me tre miliardë paund ndihmë çdo vit – për aq kohë sa duhet.
“Le të jemi shumë të qartë: Rusia sulmoi Ukrainën dhe Ukraina ka të drejtën absolute të kundërpërgjigjet”, tha Cameron. “Me Rusinë që sulmon objektivat në Ukrainë, është e kuptueshme pse Ukraina e sheh nevojën për të mbrojtur veten – domethënë, për të larguar rusët nga vendi dhe për të pasur aftësinë për të luftuar.”
Cameron dëshiron t’i lërë ukrainasit të vendosin vetë se si të përdorin armët britanike. Pak më parë, ministrja e Jashtme e Letonisë, Baiba Brazhe, konfirmoi të drejtën e plotë të ukrainasve për të sulmuar territorin rus. Në një intervistë për gazetën ukrainase në internet “Europa Pravda” ajo tha: “Ukraina nuk ka nevojë vetëm për mbrojtje ajrore apo municione. Ukraina duhet të jetë në gjendje të kryejë sulme me rreze të gjatë dhe precize edhe në territorin rus, nga i cili sulmon Rusia. Ukraina është mbuluar nga ligji ndërkombëtar, Ukraina ka nevojë për armë me rreze të gjatë.
Sulmet kanë qenë prej kohësh një realitet
Deri më tani, fjalë kaq të qarta nga politikanët kryesorë perëndimorë për këtë temë rrallë mund të dëgjoheshin – të paktën në publik. Qeveria ruse, nga ana tjetër, ka njoftuar vazhdimisht se sulmet me armë perëndimore në territorin rus mund të përshkallëzojnë situatën. Kremlini akuzoi David Cameronin se me fjalët e tij rrezikon sigurinë evropiane.
Sulmet e Ukrainës ndaj Rusisë kanë qenë prej kohësh një realitet. Aeroportet, kampet ushtarake dhe rafineritë e naftës bombardohen me dronë. Rafineritë, në veçanti, janë goditur shpesh kohët e fundit. Ekspertët ushtarakë besojnë se nëse Ukraina vazhdon sulmet me dronë, Rusia mund të përjetojë mungesë benzine që në fillim të kësaj vere. Çmimet e karburantit gjithashtu mund të rriten në mbarë botën.
Sulmet ndaj rafinerive shqetësojnë SHBA-në
Kjo është ndoshta një nga arsyet pse qeveria amerikane kohët e fundit i bëri presion Presidentit ukrainas Zelenski që të ndalonte sulmin e ndonjë rafinerie në Rusi. Ndoshta thjesht sepse çmimet e larta të benzinës janë helm për presidentin amerikan gjatë fushatës zgjedhore. Por Zelensky nuk sheh alternativë tjetër për të dobësuar Rusinë. Të mërkurën e kaluar, një tjetër rafineri nafte ruse mori sërish flakë.
Zelenski tani ka mbështetjen edhe të Sekretarit të Përgjithshëm të NATO-s. Rafineritë e naftës në territorin rus janë “objektiva legjitime” për sulmet nga dronët ukrainas, tha Jens Stoltenberg në fillim të prillit.
Reagimi ndaj situatës në front
Politikanët perëndimorë dhe zyrtarët ushtarakë kanë dhënë prej kohësh fshehurazi bekimin e tyre ndaj sulmeve në tokën ruse. Tani gjithnjë e më shumë prej tyre po e bëjnë publik këtë qëndrim. Disa prej tyre nuk shohin më fare problem kur armët perëndimore përdoren për këto sulme.
Eksperti ushtarak ukrainas Oleh Zhdanov beson se kjo ka të bëjë me situatën e vështirë në fushën e betejës. Ekziston rreziku i një pushtimi të ri të ushtrisë ruse në zonën e Sumy ose Kharkiv, thotë Zhdanov. “Ne me siguri do të jemi të detyruar të luftojmë në kufirin tonë shtetëror,” thotë ai, kjo do të thotë se armiku do të vihet nën zjarr edhe në territorin rus.
Një marrëveshje e heshtur për rrezen operative
Herët a vonë duhej të ndodhte që vendet perëndimore të heqin dorë nga kërkesa që armët e tyre të mos përdoren në tokën ruse”, thotë ky ekspert ushtarak. Siç thotë ai, gjithsesi nuk ka pasur ndalim. Kjo vlen edhe për raketat amerikane ATACMS me rreze të gjatë veprimi që SHBA-ja i dorëzoi Ukrainës në pranverë. Ato kanë një distancë deri në 300 kilometra.
Ukraina i ka përdorur tashmë për të sulmuar disa objektiva ruse, por me sa duket vetëm në zonat e pushtuara nga Rusia. Në këtë mënyrë, siç thotë Zhdanov, ajo përmbushi kërkesën amerikane: SHBA-ja e lidhi dërgimin e raketave me kushtin që ato të përdoreshin vetëm në territorin ukrainas. Thuhet gjithashtu se ekziston kjo marrëveshje e heshtur kur bëhet fjalë për raketat britanike “Storm Shadow”: t’i përdorin ato vetëm në territorin e Ukrainës. Është çështje besimi.
Scholz nuk dëshiron të mbështetet në premtimin e Kievit
Kancelari gjerman Olaf Scholz preferon të mos mbështetet tek premtimet ukrainase – veçanërisht kur bëhet fjalë për raketat Taurus. Kjo raketë ka një rreze veprimi deri në 500 kilometra. Scholz tha kohët e fundit: “Këtu nuk mund të keni një debat si midis miqve: “A nuk më beson?” Sigurisht që u besoj miqve të mi, por nuk do t’u jepja të gjithëve të gjitha armët e mia!”
Megjithatë, eksperti ushtarak ukrainas Zhdanov beson se është e mundur që Scholz të ndryshojë mendje. “Pasi amerikanët na premtuan tanket “Abrams”, Olaf Scholz pranoi të dorëzonte tanket “Leopard” – megjithëse ai më parë tha se tanke të tilla nuk do të përdoreshin kurrë në ushtrinë ukrainase,” thotë Zhdanov, duke shtuar: “Kjo është arsyeja pse unë mendoj, se është e mundur që Olaf Scholz, nëse rrethanat zhvillohen në një mënyrë të tillë, të ndryshojë mendje dhe të japë raketat Taurus.
Rrethanat në fakt po ndyshojnë – jo për mirë: Rusia vazhdon të përparojë. Në raste të tilla politikanët bëhen edhe pragmatikë.
Sulmi i Kryeministrit shqiptar ndaj gazetarëve të emisionit Report si dhe fjalët e Kryeministres Meloni e cila mori në mbrojtje kryeministrin Rama duke e quajtur linçim investigimin e bërë ndaj Shqipërisë, ka shkaktuar debate të forta politike e publike në Itali e është vënë në vëmendje të mediave e agjencive të huaja në Itali, të cilës i janë bashkuar raste të tjera që janë regjistruar gjatë muajve të fundit në Itali e që prekin çështje së lirisë së medias e pavarësisë së profesionit të gazetarit.
Drejtuesi e drejtori i programit Report, Sigfrido Ranucci, ka zhvilluar sot një konferencë shtypi me gazetarët e huaj e i shoqëruar nga Drejtuesi i sindikatës së gazetarëve Daniele Macheda e nga drejtuesi i Federatës Kombëtare të Medias italiane Vittorio Di Trapani.
Gazetari Sigfrido Ranucci ekskluzivisht për Syri TV i ka dhënë përgjigje pyetjeve të shumta që publiku shqiptar ka shprehur gjatë ditëve të fundit, mbi vijimin e reportazhit investigues mbi Shqipërisë e pse ai nuk është transmetuar ashtu siç u premtua një javë më parë?
A jeni censuruar nga kryeministri shqiptar Edi Rama?
Ranucci: Jo asnjë censurë e gjatë këtyre ditëve jam përpjekur t’i përgjigjem në rrjetet sociale dhe interesit të lartë të publikut shqiptar. Asnjë censurë.
Pse nuk u transmetuar vazhdimi i reportazhit investigativ mbi Shqipërinë Shqipërinë?
Ranucci: Po punojmë për t’u rikthyer me materiale të tjera më të thelluara në analizën e nevojshme e duke respektuar kohën televizive. kemi respektuar disa investigime të tjera që kanë prioritet pasi për pak hymë në fushatën elektorale të zgjedhjeve evropiane e duhet të respektojmë dhe par situatën politik.
Puntata mbi Shqipërinë do të jepet rregullisht shumë shpejt. Nuk kemi pasur presion. Shumë na kanë kritikuar, dhe vetë Kryeministrja Meloni që e ka quajtur reportazhin tonë “një linçim ndaj popullit shqiptar”.
Dua ta ritheksoj, asnjë linçim madje siç e provuan dhe sondazhet në Shqipëri, 84% e publikut shqiptar mendon se faktet e këtij reportazhi janë të vërteta.
Ajo që më vjen keq është se si një Kryeministre italiane nuk ka besim në një televizion publik i shtetit italian.
Brenda muajit do të transmetojmë puntatën e radhës së Report mbi Shqipërinë
A keni biseduar me Ramën?
Ranucci: Kam kontaktuar me mesazhe me të.
A do të realizoni një intervistë televizive me KM shqiptar me kushtet që ai ka kërkuar, live e jo e montuar?
Intervista me KM shqiptar do të respektohet si kreu i një qeverie e siç respektohet çdo kush që intervistohet nga Report. Nëse ai do pranojë intervista do të respektojë formatin e Report, mendimi i tij do të përcillet ashtu siç e shpreh, në mënyrë integrale e nuk do të bëjmë prerje të…, i shkruan ai, janë të certifikuara koncepteve e përmbajtjes që ai do përcjellë.
Si komentoni akuzat e Ramës se investigimi juaj është fals mbi Sekretarin e Përgjithshëm të Kryeministrisë… janë jo të vërteta?
Ranucci: Ne kemi përgjigjet e Agaçit, janë të certifikuara siç na i ka përcjellë, Ne bëjmë punën e nuk kemi bërë akuza por kemi sjellë kontekstin e gjithçkaje. Nuk kemi goditur përgjithësisht, por kemi dhënë emra e mbiemra të politikanëve të përfshirë në ngjarjet e korrupsionit. Trasparency International ka dokumentuar Shqipërinë si vend i përfshirë në ngjarje të rënda korruptive.
Një komenti i juaji si gazetar pse dhe si e shihni mbrojtjen që Kryeministrja Meloni bëri ndaj homologut të saj shqiptar?
Ranucci: E shoh si solidaritet mes kryeministrave, ashtu siç kemi ne gazetarët me njëri-tjetrin./Alba Kepi/
Skulptura e famshme me kalin në selinë qendrore të RAI-t në Romë
Ata denoncojnë një “kontroll të dendur” informacioni “nga politikanët”.
VOAL- Në një lajm të RSI bëhet e ditur se gazetarët e RAI-t janë në grevë që nga ora 05:30 e ditës së sotme, e hënë dhe do të zgjasë 24 orë. Bëhet e ditur se greva u njoftua në fund të muajit prill nga sindikata Usigrai, pasi një takim me drejtuesit e radiotelevizionit italian dështoi.
Usigrai kishte denoncuar “një kontroll mbytës mbi punën gazetareske” dhe përpjekjen e kryeministrit Giorgia Meloni për “ta reduktuar RAI në një megafon për qeverinë”. Më tej, u theksua “mungesa e një projekti informacioni RAI nga plani industrial”.
Pas reportazhit investigativ të medias italiane Rai3, e cila hodhi dritë mbi një marrëveshje të paqartë dhe jo transparente mes Edi Ramës dhe kryeministres italiane, Georgia Meloni për strehimin e refugjatëve që nisen drejt Italisë në kampet që do të ngrihen në Lezhë.
Edhe mediat gjermane i kanë kushtuar një tjetër reportazh kësaj marrëveshje jotransparente, e cila sipas reportazhit të ARD gjermane shkel të drejtat e njeriut dhe konventat ndërkombëtare që parashikojnë trajtimet e refugjatëve.
Në reportazhin e medias gjermane bëhet e qartë se Edi Rama i ka dhuruar Italisë ekstraterritorialitet brenda Shqipërisë, ku shteti italian ka nisur ndërtimin e të ashtuquajturave kampe refugjatësh, por që në të vërtetë, siç raporton ARD nuk janë gjë tjetër veçse kampe përqëndrimi, ose burgje të hapura.
“Akomodimi i parë ekstraterritorial i BE-së për refugjatët do të hapet pas disa javësh: një kamp refugjatësh italianë në tokën shqiptare. Aktivistët e të drejtave të njeriut janë të shqetësuar.”,- nis kronika përmbledhëse edicionit të lajmeve të Tagesschau.
Asnjë mundësi për të hyrë brenda e për të parë se ç’ndodh në kampin italian në Milano.
I vetmi informacion nga Tereza Florio, një aktiviste e të drejtave të njeriut ka kontakte me personat e izoluar në brendësi, të cilët i nisin video të tentativave për vetëvrasje, ushqimin e makonsumueahëm dhe eksesin e dhunës nga forcat italiane të rendit.
Në këto kushte do të dërgohen në Shqipëri, një vend joanëtar i BE, sipas një marrëveshje midis Ramës dhe Melonit.
Drejtori i Portit të Shëngjinit Sandër Marashi shprehet se punimet që kanë filluar nuk e pengojnë punën e portit. Shprehet se nuk di detaje, “ato janë punë që i di më mirë qeveria” por është i gëzuar se siç thotë “shqiptarët janë popull me zemër të madhe dhe do ndihmojnë Italinë”…
Fshatarët gjithashtu nuk dinë gjë se ç’po ndodh brenda kantierit, por shprehen se nuk ndjehen rë frikësuar pasi u është thënë se rrethimi do jetë 8 metra i lartë dhe do jetë e pamundur që dikush të arratiset…
Kampi i përqendrimit po ndërtohet brenda një zone dikur ushtarake, arsye për të cilën ndalohet filmimi dhe hyrja.
Elton Laska, avokat lokal që është kundër marrëveshjes, shpjegon se gjithçka është anti-kushtetuese dhe si çdo i burgosur ata do tentojnë të largohen drejt BE ku e kanë synimin dhe atëhere do ketë probleme. Ai ka tentuar ta ndalojë përmes gjykatës kushtetuese por pa sukses.
Burgu italian do ketë administratë dhe personel italian dhe brenda tij do funksionojnë ligjet italiane.
Pra një kamp përqëndrimi, një burg gjigand italian në territorin shqiptar.
Sa para do fitojë Shqipëria nuk dihet apo do marri Rama një përshpejtim lehtësi në antarësimin evrooian? Heshtje totale nga qeveria shqiptare por edhe nga qeveria italiane.
Kush do i kontrolloje resprektinin e të drejtave të të izoluarve aty?
Në tentativat për të marrë një përgjigje me gojë me shkrim apo intervistë nga autoritetet italiane morëm vetëm heshtje.
Tereza Florio mendon se përsa kohë nuk ka transparencë e as akses të organizatave të të drejtave të njeriut brenda strukturave, nuk ka asnjë garanci që drejtat e njeriut do të respektohen.
Bashkimi Evropian nuk ka shprehur asnjë kundërshtim në lidhje me këtë marrëveshje.
Më 1 korrik 2021, platforma e artit bashkëkohor “Harabel” prezantoi një skulpturë të artistit kosovar Sislej Xhafa, të titulluar Bleta (“Bleta”), në landfillin e Sharrës, vend-depozitimi i mbetjeve bashkiake të Bashkisë së Tiranës. Skulptura e Xhafës supozohej të ishte e para nga një seri veprash arti publike që do ta transformonin këtë “pronë private” në një “park skulpture të artit bashkëkohor”. Historikisht, landfilli i Sharrës është vendi ku më 7 gusht 2016 një ekskavator shtypi 17-vjeçarin Ardit Gjoklaj, i cili ishte punësuar ilegalisht nga një impiant administrimi i mbetjeve në landfillin e operuar nga 3R, një kompani nga Peqini në pronësi të një funksionari të PS.
Kryetari i Bashkisë së Tiranës Erion Veliaj e kishte promovuar publikisht impiantin e menaxhimit të mbetjeve si një mundësi shembullore punësimi për komunitetin, duke pretenduar se ajo respekton të gjitha standardet ligjore. Por kur u zbardhën rrethanat tragjike rreth vdekjes së Gjoklajt, raportimi në media për skandalin u shtyp në mënyrë agresive. Hetimi i 3R dhe pronarit të saj u mbyll. Kur u përball me këtë histori, “Harabel” komentoi në rrjetet sociale se “Sislej zgjodhi të instalonte veprën e tij në Zonën e Trajtimit të Mbetjeve të Tiranës, një vend shumë delikat të cilin ai e vizitoi dhe e zgjodhi vetë pa asnjë sugjerim paraprak nga “Harabel””.
“Harabel” është një fondacion jofitimprurës që “përqendrohet në promovimin e artit bashkëkohor” i themeluar në vitin 2018 nga artisti Driant Zeneli dhe “promotorja kulturore” Ajola Xoxa, një juriste e specializuar në ligjin e energjisë, e cila ndodh të jetë edhe bashkëshortja e kryebashkiakut Veliaj. Menjëherë pas themelimit të saj, Harabel filloi një sërë projektesh të profilit të lartë të artit publik, duke shfaqur artistë të njohur ndërkombëtarisht si Anri Sala (gjithashtu në bordin e Harabel), Adrian Paci dhe Xhafa. Me skenën e artit bashkëkohor në Tiranë që po lufton si në aspektin e financimit ashtu edhe në hapësirë, dhe duke pasur parasysh që as Zeneli, asokohe një emigrant, as Xoxa nuk ishin të rrënjosur fort në atë skenë, ngritja meteorike e Harabel ishte e jashtëzakonshme.
Në uebsajtin aktual të “Harabel”, Xoxa e liston veten si “bashkëthemeluese” dhe “drejtoreshë kreative”. Ajo është gjithashtu themeluese e Galerisë NAAN dhe Galerisë GurGur, ku “Harabel” ka organizuar ekspozita. Adresa zyrtare e “Harabelit” në Sky Toëer, në zemër të zonës së shtrenjtë të Bllokut të Tiranës, është në të njëjtën ndërtesë me praktikën ligjore të Xoxës, “The Partners”, dhe ish-drejtori i programit të Harabelit dhe koordinatori aktual ligjor, Xhoi Skënderasi, gjithashtu mbante një vend në bordin e Kompania botuese të Xoxës, “Botimet Enciklopedike”. Me fjalë të tjera, “Harabel” është shumë i lidhur me interesat e biznesit të Xoxës. Por si financohet kjo organizatë jofitimprurëse? Dhe si ka akses në parcelat kryesore të tokës për projektet e saj të artit publik?
Një dokument i publikuar së fundmi ofron një nga pjesët e munguara të enigmës. Kontrata parashikon që Xhafa do t’i “dhurojë” Harabelit veprën e tij “Bleta” dhe një kompani e quajtur “Integrated Energy BV SPV” do të instalojë dhe mirëmbajë veprën në pronën e saj për të paktën pesë vjet në emër të “Harabelit” dhe artistit. Ndërsa ky dokument shterron pyetjen se si “Harabel” i strukturon projektet e tij të artit publik, ky strukturim i veçantë ligjor ngre një sërë pyetjesh të tjera, më e dukshmja ndër to: Pse Integrated Energy BV SPV, një kompani private e krijuar për “menaxhimin, administrimin dhe realizimin të punimeve për ndërtimin e Zonës së Trajtimit të Mbetjeve Tiranë”, do të sigurojë pronën dhe mbështetje pa pagesë për krijimin e një parku skulpturash në periferi të Tiranës?
Për të qenë në gjendje t’i përgjigjemi kësaj pyetjeje, duhet të kuptojmë se si Integrated Energy BV SPV e mori zotërim landfillin e Sharrës. Një nga burimet më të mira për ta bërë këtë është dosja për ish-zëvendëskryeministrin Arben Ahmetaj e përpiluar nga Struktura e Posaçme Kundër Korrupsionit dhe Krimit të Organizuar (SPAK) në korrik 2023. Kjo dosje, 320 faqe, jep një pasqyrë të detajuar të marrëdhënieve të biznesit të Ahmetajt që nga viti 2008, veçanërisht me ata persona që rezultojnë të jenë në krye të landfillit të Sharrës. Sasia e aktivitetit kriminal të dokumentuar në këtë dosje është marramendëse: ryshfet, korrupsion, intimidim të zyrtarëve, falsifikimi i dokumenteve, mashtrimi tatimor… lista është dërrmuese. Ajo që jap më poshtë është vetëm pjesa më e vogël, e thjeshtuar.
Pjesa jonë e historisë nis më 28 janar 2016, kur kryebashkiaku Veliaj i shkruan Ministrisë së Financave për “përmirësimin e menaxhimit të mbetjeve urbane në qytetin e Tiranës”, duke pretenduar se ka përfunduar së fundmi një studim fizibiliteti për vendosjen e një koncesioni për menaxhimin e mbetjeve në Tiranë. Propozimi gjen rrugën në tavolinën e ministrit të Mjedisit Lefter Koka, i cili i përgjigjet pozitivisht kryebashkiakut Veliaj për planet e tij. Përgjigja e ministrit Koka i përcillet edhe biznesmenit Klodian Zoto: “Shiko këtë dhe më thuaj nëse je dakord”.
Në këtë pikë, Zoto dhe partneri i tij i biznesit Mirel Mërtiri tashmë kontrollojnë dy koncesione të tjera të menaxhimit të mbetjeve në Fier dhe Elbasan nëpërmjet një sërë kompanish të ndërlidhura me seli të gjitha në Sky Toëer. Tani, ata synojnë një tjetër koncesion, më të madhin deri tani: menaxhimin e mbetjeve të Tiranës në landfillin e Sharrës. Pasi u informua për nismën e kryebashkiakut Veliaj, kompania e paregjistruar Integrated Energy BV ndjek shembullin e inceneratorit të Elbasanit dhe i bën një ofertë të pakërkuar Ministrisë së Mjedisit për ndërtimin e një impianti të menaxhimit të mbetjeve pranë Tiranës. Mbi bazën e kësaj oferte, qeveria hap një procedurë tenderimi publik, ndërsa më 19 gusht 2016, kompania regjistrohet si Integrated Energy BV në Holandë me 50,000 euro kapital dhe me Zoton si një nga drejtorët. Pjesa tjetër e bordit është e mbushur me avokatë të ndryshëm të specializuar në krijimin e kompanive guaskë, një nga mjetet kryesore përmes të cilave qeveria holandeze lehtëson evazionin fiskal ndërkombëtar.
Integrated Energy BV është e përfshirë në mënyrë aktive në procedurën e hartimit të tenderit në të cilin ata synojnë të marrin pjesë dhe merr informacion për konkurrentët e saj nga Ministria e Mjedisit. Në një procedurë me të meta, Këshilli i Ministrave i jep më pas Integrated Energy BV një bonus 8% në vlerësimin e tenderit, praktikisht duke siguruar koncesionin për kompaninë. Më 31 gusht 2017, Integrated Energy BV SPV, e regjistruar një ditë më parë dhe në pronësi 100% të kompanisë holandeze guaskë Integrated Energy BV, i jepet koncesioni ekskluziv 30-vjeçar prej 130 milionë eurosh “për ndërtimin e një landfilli, inceneratori, dhe rehabilitimi i vend depozitimeve ekzistuese në Tiranë dhe prodhimi i energjisë elektrike” nga ministri Koka. Lehtësia e kësaj kontrate për koncesionarin është se ai paguhet për ton metrikë mbetjesh urbane, edhe nëse nuk ndërmerret asnjë nga punimet e premtuara ndërtimore. Ky fluks i mbetjeve urbane është në fakt i garantuar nga Bashkia e Tiranës, e cila angazhohet të paguajë diferencën në rast se fluksi bie nën një prag të paracaktuar.
Në shkelje të qartë të kontratës së koncesionit, ndërtimi i inceneratorit nuk fillon kurrë dhe disa gazetarë shqiptarë, duke përfshirë edhe mua, fillojnë të hetojnë koncesionet e shumta të Zotos dhe Mërtirit dhe marrëdhëniet e ndërlikuara mes kompanive të tyre të ndryshme. Në vitin 2020, Struktura e Posaçme Kundër Korrupsionit dhe Krimit të Organizuar (SPAK) nis hetimin për koncesionet e menaxhimit të mbetjeve me kërkesë të opozitës.
Në mars 2022, SPAK lëshon urdhra arresti ndaj ish-ministrit Koka, Zotos dhe të tjerëve në hetimin e tyre për koncesionin e Fierit. Si përgjigje, Geogenix BV (emri i ri i kompanisë holandeze guaskë Integrated Energy BV) lëshon një deklaratë për shtyp duke pretenduar se ata kanë shkëputur të gjitha obligacionet me kompanitë e menaxhuara nga Zoto.
Më 25 shtator 2023, Gjykata Speciale për Korrupsionin dhe Krimin e Organizuar dënon Kokën me 6 vjet e 8 muaj burg për çështjen e Fierit. Bllako merr 2 vjet e 8 muaj dhe Zoto 8 vjet. Një muaj më vonë, më 5 tetor 2023, Koka merr një dënim shtesë me 5 vjet e 8 muaj burg për çështjen e Elbasanit. Mërtiri dhe Zoto marrin të dy 6 vjet e 8 muaj.
Ndërkohë vijon hetimi i SPAK për koncesionin e Tiranës. Në gusht 2023, landfilli i Sharrës dhe të gjitha pronat e tjera të Integrated Energy BV SPV konfiskohen dhe në dhjetor lëshohet një grup i ri urdhërarrestesh.
Kur një gazetare investigative bën publike, në bazë të dosjes së Ahmetajt, se ishte kryebashkiaku Veliaj që nisi procedurën e koncesionit, ai e sulmon duke e quajtur “vrasëse me pagesë”. Ai mohon publikisht të ketë ndonjë lidhje të ngushtë me koncesionin, duke pretenduar se ai thjesht “ka për detyrë të sjellë mbeturinat në landfill”.
Kryebashkiaku Veliaj thirret nga SPAK për të dëshmuar për çështjen më 30 prill 2024, lidhur me rolin e tij në fillimin e procedurës së koncesionit dhe përfshirjen e vartësve të tij të drejtpërdrejtë në mashtrimin dhe falsifikimin e dokumenteve në procesin e hartimit dhe miratimit të saj.
Le të kthehemi tani te prezantimi i Ajola Xoxës për punën e Sislej Xhafës në pronën e Integrated Energy BV SPV: Pse një kompani e menaxhimit të mbetjeve do të ishte e interesuar të sponsorizonte karrierën e vanitetit kuratorial të bashkëshortes së kryebashkiakut?
Siç mund të jetë bërë e qartë nga ngjarjet rreth bëmave të Zotos dhe Mërtirit dhe rastet e shumta të SPAK-ut që i shfaqin ata në lidhje korruptive me një mori politikanësh dhe burokratësh të Partisë Socialiste, si në nivel lokal ashtu edhe në atë kombëtar, çdo akt është transaksional. Pra, nuk do të ishte e paarsyeshme të mendohej se edhe sponsorizimi i tyre për eventet artistike të Harabelit ka motive të fshehta, vetëm një ndër episode në një shkëmbim të ndërsjelltë favoresh mes bashkisë së Veliajt dhe biznesmenëve.
Ndaj, ndoshta, pasi kemi paraqitur një rrëfim faktik, mund të përfundojmë me një spekulim të shkurtër: Siç dëshmohet nga dosja e Ahmetaj, Integrated Energy BV SPV iu dha koncesioni i Sharrës falë nismës dhe mbështetjes së kryebashkiakut Veliaj, bashkia e të cilit është gjithashtu përgjegjëse për pagesat për Integrated Energy BV SPV për një periudhë 30 vjeçare. Në këmbim, kompania bëri gjestin e vogël të mbështetjes së karrierës së sapolindur kuratoriale të gruas së kryebashkiakut duke sponsorizuar një park skulpture në landfillin që menaxhon. Në të gjithë këtë, artisti Sislej Xhafa, i cili kishte zgjedhur në mënyrë spontane vendin “pa asnjë sugjerim paraprak”, siguronte një fasadë respekti, ndërsa në praktikë lehtësoi artshpëlarjen e një koncesioni të menaxhuar në tokë të larë me gjak dhe në kurriz të qytetarëve të Tiranës, të cilët tashmë po përballen me një rritje të madhe të kostove të grumbullimit të mbetjeve.
Në fund të fundit, paratë që qarkulluan nëpërmjet “fondacionit jofitimprurës” të Xoxës, Harabel dhe hapësirave të saj të galerisë janë të papërfillshme brenda peizazhit më të gjerë të shpronësimeve, privatizimeve dhe koncesioneve shqiptare. Por parimi që del prej kësaj është padyshim trajta e modus operandit të qeverisë, e cila që në fillimet e saj ka përvetësuar në mënyrë aktive disa forma të natyrës kulturore për t’i shërbyer nevojave të saj propagandistike, duke shpërqendruar vëmendjen e publikut në punën e saj të brendshme.
Integrated Energy BV SPV, Harabel dhe Sislej Xhafa u ftuan t’i përgjigjen pretendimeve në këtë artikull, por refuzuan.
Komentet