Sekretari i Shtetit Antony Blinken mbajti sot fjalimin e tij të parë të rëndësishëm si kryediplomat i vendit, ku parashtroi në linja të gjera politikën e jashtme të administratës Biden.

Ai riafirmoi vendosmërinë e administratës për më tepër angazhim në çështjet globale. “Bota nuk organizohet vetë,” tha zoti Blinken. Kur Amerika tërhiqet, ose dikush tjetër do të përpiqet të zerë vendin e saj, ose askush nuk del për të mbajtur barrën dhe kjo çon në kaos, tha ai.

Sekretari i Shtetit tha se për të mposhtur pandeminë, është e nevojshme që qeveritë, shkencëtarët dhe bizneset kudo në botë të punojnë së bashku. Ai tha se nga pandemia duhen nxjerrë mësimet e duhura dhe të investohet si duhet në të ardhmen për çështjet e shëndetit global.

Zoti Blinken premtoi se Amerika do të përdorë fuqinë e shembullit të saj. “Ne do të inkurajojmë të tjerët të bëjnë reforma të rëndësishme, të anulojnë ligje të këqia, të luftojnë korrupsionin dhe të ndalin praktikat e padrejta,” tha ai. Por ai shtoi se SHBA nuk do ta nxisin demokracinë përmes ndërhyrjeve të shtrenja ushtarake ose duke u përpjekur të përmbysin me forcë regjime autoritare.

“Ne i kemi provuar këto taktika në të kaluarën. Sado me qëllime të mira, ato nuk kanë funksionuar. Ato i kanë dhënë ‘nxitjes së demokracisë’ një emër të keq,” tha zoti Blinken.

Ai tha se zgjidhja e problemeve të demokracisë brenda SHBA ka rëndësi të dorës së parë për diplomacinë e saj jashtë. Përndryshe, tha ai, “ne do të bënim lojën e Rusisë dhe Kinës të cilët shfrytëzojnë çdo rast për të mbjellë dyshime rreth demokracisë sonë.”

Lidhur me imigracionin, Sekretari i Shtetit tha se një kufi i fortë është me rëndësi thelbësore për sigurinë e vendit, por shtoi se Amerika është vend imigrantësh dhe se duhet ta zgjidhë me diplomaci faktin që vit pas viti, njerëz nga vende të tjera rrezikojnë çdo gjë për të ardhur në Shtetet e Bashkuara.

Në fjalimin e tij, zoti Blinken tha se Amerika po bën një përpjekje të madhe për të rivendosur lidhjet me miqtë dhe aleatët. Por ai shtoi se partneriteti me ta nënkupton që secili do të bëjë pjesën që i takon dhe barra nuk do të mbahet vetëm nga SHBA.

Duke folur për revolucionin e sotëm teknologjik, Sekretari i Shtetit bëri thirrje për forcimin e aftësive mbrojtëse kompjuterike të vendit. Ai solli shembullin e ndërhyrjes kibernetike në kompaninë SolarWinds vitin e kaluar, për të cilën dyshohet Rusia dhe që u shoqërua me një depërtim masiv në rrjetet kompjuterike të qeverisë amerikane.

Zoti Blinken tha se Kina është i vetmi vend që ka fuqinë për të sfiduar seriozisht sistemin e qëndrueshëm dhe të hapur ndërkombëtar me të gjitha rregullat dhe vlerat e tij.

Ai i përshkroi marrëdhëniet me Kinën si komplekse, ku do të ketë edhe bashkëpunim por edhe qëndrime nga këndvështrimi i një kundërshtari. Sekretari i Shtetit tha se Amerika do të mbrojë vlerat për të cilat lufton, kur shikon se të drejtat e njeriut shkelen në Sinkiang ose kur demokracia nëpërkëmbet në Hong Kong.

SHBA, tha zoti Blinken, do ta angazhojnë Kinën nga pozitat e forcës.

Ai i përshkroi marrëdhëniet me Kinën si komplekse, ku do të ketë edhe bashkëpunim por edhe qëndrime nga këndvështrimi i një kundërshtari.

Sekretari i Shtetit tha se Amerika do të mbrojë vlerat për të cilat lufton, kur shikon se të drejtat e njeriut shkelen në Sinkiang ose kur demokracia nëpërkëmbet në Hong Kong. SHBA, tha zoti Blinken, do ta angazhojnë Kinën nga pozitat e forcës.

Drejtori i Byrosë Federale të Hetimeve Chris Wray po dëshmon në Kongresin amerikan lidhur me trazirat vdekjeprurëse të 6 janarit në Kapitolin amerikan. Ndër të tjera, ai po përballet edhe me pyetjet nëse FBI-ja komunikoi në mënyrë adekuate me agjencitë e tjera të zbatimit lidhur me mundësitë për dhunë më 6 janar.

Seanca në Komisionin e Senatit për Gjyqësorin, ku po dëshmon zoti Wray, pritet të dominohet nga pyetjet lidhur me përgatitjet e Byrosë Federale të Hetimeve për trazirat dhe hetimet që pasuan. Një tjetër temë e nxehtë pritet të jetë dhe mënyra se si FBI-ja po përballet me kërcënimin e sigurisë kombëtare nga nacionalistët e bardhë dhe ekstremistët e dhunshëm të brendshëm dhe nëse agjencia e tij ka burimet e duhura për të trajtuar këtë problem.

Dhuna në Kapitol e bëri të qartë se agjencia e zbatimit të ligjit që revolucionarizoi veten pas sulmeve të 11 shtatorit 2001, për t’u marrë me terrorizmin ndërkombëtar, tani po përpiqet të adresojë dhunën në rritje nga amerikanët e bardhë.

Administrata e Presidentit Joe Biden ka ngarkuar drejtorin e zbulimit kombëtarë për të punuar me FBI-në dhe Departamentin e Sigurisë Kombëtare për të vlersëuar kërcënimin.

Drejtori Wray ka mbajtur një profil relativisht të ulët që nga dhuna në Kapitolin amerikan dy muaj më parë. Megjithëse ka informuar ligjvënësit privatisht dhe ndarë të dhëna me organet lokale të zbatimit të ligjit për seanca dëgjimore, për zotin Wray dita e sotme shënon daljen e parë publike para Kongresit që nga zgjedhjet presidenciale të nëntorit.

FBI-ja po përballet me pyetje se si i trajtoi të dhënat e zbulimit në ditët para trazirës dhe nëse paralajmërimet për dhunë të mundshme u transmetuan tek zyrtarët e duhur.

Javën e shkuar, shefi i përkohshëm i policisë së Kapitolit tha se raporti i 5 janarit nga FBI-ja ra në dorën e hetuesve brenda forcës së policisë dhe tek njesia e zbulimit, por asnjëherë nuk u dërgua tek hallkat drejtuese.

Raporti në fjalë paralajmëroi në lidhje me postimet në internet që flisinin për “luftë” në kryqytetin amerikan me 6 janar. FBI-ja ka thënë se raporti i saj i përpiluar në të dhëna të paverifikuara, u nda me të gjithë aktorët që janë pesë e forcës kundër terrorizmit.

Një tjetër çështje që mund të ngrihet në seancën e sotme dëgjimore është edhe hetimi i FBI-së lidhur me hakerimin masiv rus të korporatave amerikane dhe agjencive qeveritare, kur hakerë me njohuri të larta injekuan një kod elektronik infektues në përditësimin e programeve kompjuterike.

Ish-Presidenti i SHBA Donald Trump u shfaq të dielën si republikani dominues i vendit, me përpjekjen që partia të fitojë përsëri kontrollin e Kongresit vitin e ardhshëm dhe ndoshta të kandidojë vetë përsëri për presidencën në vitin 2024.

Ai mbajti të dielën pasdite një fjalim në Konferencën vjetore të Veprimit Politik Konservator në Orlando të Floridës, ku ishin mbledhur qindra republikanë, ndër më të flaktët e kësaj partie. Ky ishte fjalimi i tij i parë i rëndësishëm pas humbjes së presidencës ndaj demokratit Joe Biden.

“Qëndroj sot para jush për të deklaruar se rrugëtimi i jashtëzakonshëm që nisëm së bashku katër vjet më parë është shumë larg nga të qënit i përfunduar”, tha zoti Trump.

“Jemi mbledhur këtë pasdite për të folur për të ardhmen – të ardhmen e lëvizjes sonë, të ardhmen e partisë tonë dhe të ardhmen e vendit tonë të dashur,” tha ai.

Por zoti Trump gjithashtu afirmoi synimin e tij si figura mbizotëruese e partisë, duke e lënë të hapur alternativën për të kandiduar përsëri pas tre vjetësh për një mandat tjetër katër-vjeçar në Shtëpinë e Bardhë.

“Ku i dihet. Unë mund të vendos t’i mposht demokratët për herë të tretë,” tha ish-presidenti nën brohoritjet e të pranishmëve, duke përsëritur pretendimin e pa mbështetur në fakte se i kishte fituar zgjedhjet e nëntorit 2020.

Ai argumentoi se partia është “e bashkuar”, pavarësisht disa ligjvënësve republikanë që thonë se ata duhet ta anashkalojnë ish-presidentin, mandati i vetëm i të cilit përfundoi me protesta të pafrytshme zgjedhore dhe me trazirat e 6 janarit në Kapitol.

Ish-presidenti tha se ai nuk ka në plan të krijojë një parti të re për të garuar me Partinë Republikane dhe shtoi se njoftime të tilla janë “lajme të rreme”.

BETEJA BRENDA REPUBLIKANËVE

Një betejë po zhvillohet brenda Partisë Republikane, ku disa nga figurat e njohura si udhëheqësi i pakicës së Senatit Mitch McConnell duan që ta anashkalojnë zotin Trump, ndërsa të tjerë, si aleati i ish-presidentit, Senatori Lindsey Graham, besojnë se e ardhmja e partisë varet nga energjia e bazës konservatore pro-Trump.

Rezultatet e një sondazhi të kryer me pjesëmarrësit në konferencë, i dhanë zotit Trump një mbështetje të fortë me 55 përqind, duke thënë se do të votonin për të në garën e emërimit presidencial republikan në vitin 2024. Guvernatori i Floridës, Ron DeSantis doli në vendin e dytë me 21 përqind.

Pa zotin Trump, DeSantis udhëhiqte me 43 përqind mes kandidatëve të tjerë, të cilët mëron shumë më pak vota.

Por jo të gjithë e mbështetën zotin Trump. Njëra pyetje e anketës ishte nëse Trump duhet të kandidojë përsëri në vitin 2024 dhe rezultati ishte i përzier: 68 përqind thanë se ai duhej të kandidonte ndërsa 32 përqind ishin kundër ose pa ndonjë opinion.

Deklaratat e zotit Trump në konferencë të paktën shërbejnë për të frenuar ndonjë kandidat tjetër të mundshëm republikan për 2024-ën, si senatorët Marco Rubio, Ted Cruz dhe Tom Cotton, ish-ambasadoren në Kombet e Bashkuara Nikki Haley ose të tjerë që aspirojnë presidencën.

E ardhmja e zotit Trump si figura mbizotëruese republikane e vendit mbetet një pyetje e hapur. Ai është i vetmi president në historinë e SHBA ndaj të cilit u ngritën dy herë akuza për shkarkim nga Dhoma e Përfaqësuesve dhe që u shpall i pafajshëm të dyja herët. Është gjithashtu presidenti i parë në 90 vjet që humbi kontrollin politik të Shtëpisë së Bardhë dhe të dy dhomave të Kongresit në një mandat të vetëm në detyrë.

Konservatorët në konferencën tre-ditore e kanë brohoritur përmendjen e emrit të tij. Shumë prej tyre madje kanë pozuar për foto me një statujë të madhe të artë të fytyrës së tij që ishte skalitur në Meksikë dhe që shëtiti nëpër sallën e konferencës.

Në fillim të shkurtit, Senati votoi 57-43, me shtatë republikanë që iu bashkuan të 50 demokratëve, për ta shpallur fajtor zotin Trump për nxitjen e një turme prej qindra mbështetësve që sulmuan Kapitolin, kur ligjvënësit po çertifikonin humbjen e tij në zgjedhje. Megjithatë, Senati nuk arriti shumicën e dy të tretave të nevojshme për shpalljen e tij fajtor.

Trazira la pesë të vdekur, duke përfshirë një oficer të Policisë së Kapitolit. Më shumë se 200 protestues janë arrestuar ndërsa hetimi vazhdon.

Konferenca republikane ishte një nga tubimet vjetore më të spikatura për konservatorët dhe erdhi në një kohë debatesh në rritje brenda Partisë Republikane nëse duhet apo jo që të distancohet nga ish-presidenti apo të vazhdojnë ta lidhë të ardhmen e saj me të.

Zoti Trump ka sinjalizuar se do të përpiqet të dëmtojë imazhin politik të 10 republikanëve në Dhomën e Përfaqësuesve që votuan për ta hequr atë në janar, një javë para se ai të linte detyrën dhe shtatë të tjerëve në Senat që u shprehën pro shpalljes së tij fajtor.

Senatori Mitch McConnell, udhëheqësi i pakicës republikane të Senatit, votoi për ta shfajësuar zotin Trump në gjyq, por më pas e kritikoi ashpër ish-presidentin për rolin e tij në nxitjen e sulmit në Kapitol, ku protestuesit thyen dritaret, shkatërruan zyrat e Kongresit dhe u përleshën me policinë.

Senatori McConnell tha se zoti Trump ishte “praktikisht dhe moralisht përgjegjës për provokimin e ngjarjeve” që çuan në trazirat në Kapitol.

Trump u kundërpërgjigj, duke e portretizuar senatorin si një politikan të zellshëm që nuk i qesh buza kurrë dhe tha nëse senatorët republikanë do të qëndrojnë me zotin McConnell, “ata nuk do të fitojnë dot përsëri”.

Sidoqoftë, senatori McConnell tha javën e kaluar se do të mbështeste zotin Trump për presidencën nëse votuesit republikanë e emërojnë atë përsëri në vitin 2024.

I pyetur nëse Trump ende kontrollon Partinë Republikane, senatori Rick Scott nga Florida tha në emisionin “Fox News Sunday”, se kjo është “parti e votuesve”. Por ai shtoi se beson që zoti Trump do “të jetë i dobishëm” në të ardhmen e afërt.

“Ne jemi në anën e duhur të çështjeve, ndërsa demokratët janë në anën e gabuar” tha senatori Scott.

Një ligjvënës republikan që votoi për ta shpallur fajtor zotin Trump, senatori Bill Cassidy i Luizianës, tha për CNN se nëse republikanët rimarrin Shtëpinë e Bardhë pas katër vjetësh, “kjo do të ndodhë sepse ne flasim për çështjet, jo duke vendosur një person (Trump ) në piedestal.”

“Konferenca e tanishme nuk përfaqëson të gjithë Partinë Republikane,” tha ai. “Nëse ne kthejmë në idhull një njeri të vetëm atëherë do të humbasim.” “Unë nuk mendoj se ai do të jetë i emëruari ynë,” tha senatori. “Ne kemi nevojë për një njeri që punon për të gjithë.”

SULME KUNDËR PRESIDENCËS BIDEN

Fjalimi i zotit Trump përfshinte sulme kundër Presidentit Biden, në përpjekje për t’u pozicionuar si kritiku kryesor i presidentit të ri, në çështje të tilla si imigracioni dhe siguria përgjatë kufirit të SHBA me Meksikën apo rihapja e ngadaltë e shkollave të mbyllura për shkak të pandemisë.

“Të gjithë e dinim që administrata Biden do të ishte e keqe – por askush nga ne nuk e imagjinonte se sa e keqe do të ishte dhe sa larg do të shkonte”, tha ish-Presidenti Trump. “Joe Biden ka pasur muajin e parë më katastrofik se sa çdo president në historinë moderne,” tha ai.

Shtëpia e Bardhë e ka bërë të qartë se nuk do t’i kushtojë vemendje fjalimit.

“Fokusi ynë sigurisht nuk është në atë që thotë Presidenti Trump” në konferencë, u tha zëdhënësja e Shtëpisë së Bardhë Jen Psaki javën e kaluar gazetarëve.

Sondazhet e hershme kombëtare tregojnë se votuesit i japin miratim të gjerë muajit të parë të zotit Biden si president, duke përfshirë edhe disa republikanë. Por ish-Presidenti Trump, edhe nëse refuzohet gjerësisht nga demokratët dhe një shumicë e të pavarurve, mbetet mjaft popullor mes shumë votuesve republikanë.

Raporti i agjencive amerikane të zbulimit liston 21 persona për të cilët SHBA ka besim të madh se ishin përgjegjës për vdekjen e gazetarit në emër të princit të kurorës. Zyrtarët amerikanë besojnë se princi saudit i kurorës Mohammed bin Salman miratoi operacionin për “kapjen ose vrasjen” e gazetarit, thuhet në dokumentin e sapo lëshuar.

Ky lajm është në përditësim

Presidenti i Shteteve të Bashkuara, Joe Biden, telefonoi mbretin Salman të Arabisë Saudite, ndërsa administrata e tij pritet të publikojë një version të deklasifikuar të mandatuar nga kongresi të një raporti të zbulimit, që pritet të vërë në pah se i biri i mbretit, princi i Kurorës, Mohammed bin Salman, ka miratuar vrasjen e gazetarit saudit, Jamal Khashoggi, në vitin 2018.

Sipas Shtëpisë së Bardhë, gjatë bisedës telefonike, presidenti Biden dhe mbreti Salman “diskutuan mbi sigurinë rajonale, duke përfshirë përpjekjet e ripërtërira diplomatike të drejtuara nga Kombet e Bashkuara dhe Shtetet e Bashkuara për t’i dhënë fund luftës në Jemen dhe angazhimin amerikan për të ndihmuar Arabinë Saudite që të mbrojë territorin e saj, teksa përballet me sulme nga grupe të lidhura me Iranin”.

Njoftimi i Shtëpisë së Bardhë mbi telefonatën, vuri në dukje lirimin e fundit të disa aktivistëve amerikanë sauditë dhe veprimtares saudite për të drejtat e grave, Loujain al-Hathloul nga paraburgimi dhe pohoi rëndësinë që Shtetet e Bashkuara u kushtojnë të drejtave universale të njeriut dhe sundimit të ligjit. Njoftimi nuk përmendi raportin mbi vrasjen e Jamal Khashoggit, i planifikuar për t’u publikuar pas telefonatës.

Shtëpia e Bardhë nuk dha një shpjegim se pse njoftimi nuk përmendi Khashoggin, i cili ishte një banor i ligjshëm i Shteteve të Bashkuara dhe me fëmijë me shtetësi amerikane.

Jamal Khashoggi, kolumnist në Washington Post, u josh në konsullatën Saudite në Stamboll më 2 tetor 2018 dhe u vra nga një ekip operativësh të lidhur me princin e kurorës. Ata më pas e copëtuan trupin e tij. Eshtrat e tij nuk u gjetën kurrë.

Riadi përfundimisht pranoi se gazetari Khashoggi u vra gabimisht në një operacion që shkoi keq, por mohoi çdo përfshirje të princit të kurorës

Roli i princit të kurorës, i njohur nga nistoret e tij MBS, në vrasjen e Jamal Khashoggit, është subjekt i raporteve të medias që nga fundi i vitit 2018. Administrata e ish presidentit Donald Trump hodhi poshtë kërkesat e ligjvënësve për të publikuar një version të deklasifikuar të raportit, pasi që Shtëpia e Bardhë i dha përparësi shitjes së armëve në mbretëri dhe aleancës me Riadin, mes tensioneve në rritje të Shteteve të Bashkuara me rivalin e saj rajonal, Iranin.

Rivlerësimi i marrëdhënieve ndërmjet Shteteve të Bashkuara dhe Arabisë Saudite, dhe synimi për të vënë theksin tek të drejtat e njeriut, është një zotim fushate i presidentit Biden. Që nga marrja e detyrës, ai i ka dhënë fund shitjes së armëve që Riadi mund të përdorë në Jemen dhe emëroi diplomatin veteran Timothy Lenderking si të dërguarin e posaçëm për të udhëhequr përpjekjet e diplomacisë amerikane “për t’i dhënë fund luftës në Jemen, një luftë e cila ka krijuar katastrofë humanitare”.

“Presidenti Biden dëshiron të jetë i qartë se rruga e vjetër nuk është rrugë e e re,” tha Gerald Feierstein, nënkryetar i Institutit për Lindjen e Mesme.

Administrata po kërkon gjithashtu të distancohet nga MBS, sundimtari 35 vjeçar de facto vendit. Zëdhënësja e Shtëpisë së Bardhë, Jen Psaki, shpesh ka theksuar se presidenti Biden do të komunikojë vetëm me mbretin saudit.

Ndërsa Shtetet e Bashkuara po rishikojnë marrëdhëniet me sauditët, Shtëpia e Bardhë po përpiqet të nxisë rivalin rajonal të Riadit, Iranin, që të veprojë në përputhje me marrëveshjen bërthamore që u prish pasi ish presidenti Trump u tërhoq prej saj në vitin 2018.

Marrëveshja e njohur si Plani i Përbashkët Gjithëpërfshirës i Veprimit u arrit nga Irani dhe P5 + 1 (Kina, Franca, Gjermania, Rusia, Britania e Madhe dhe Shtetet e Bashkuara) nën administrimin e ish presidentit Barack Obama, në vitin 2015.

Dhënia fund e shitjeve të armëve sulmuese në Riad është pjesë e kalkulimeve më të mëdha gjeopolitike që përfshin drejtpeshimin e këtyre dy fuqive rajonale, tha zoti Feierstein, i cili ishte gjithashtu ambasador në Jemen në kohën e ish presidentit Obama.

“Ideja është që nëse ka një zgjidhje politike të konfliktit në Jemen, kjo mundet, në fakt, të zvogëlojë tensionin në rajon…”. tha ai.

Krahasuar me Libanin dhe Irakun, Jemeni është një përparësi më e vogël e sigurisë kombëtare për Iranin. Zbutja e tensioneve mund të jetë një masë e ndërtimit të besimit për të nxitur Teheranin përsëri në bisedimet bërthamore dhe përfundimisht të trajtojë shqetësimet tjera, duke përfshirë programin e tij të raketave balistike dhe mbështetjen për milicitë në Irak dhe Liban. Në fakt, tha zoti Feierstein, rirreshtimi i presidentit Biden me sauditët në Jemen, mund të ndihmojë më tej interesat e Shteteve të Bashkuara në rajon.

Por, analistë të tjerë thonë se rivlerësimi i marrëdhënieve me Riadin dhe riangazhimi me Teheranin mund të ketë kundërefekt. Kjo mund të bëjë që sauditët të ndjehen të braktisur nga Shtetet e Bashkuara dhe t’i shtyjë ata drejt veprimeve kundër interesave amerikane, tha Bradley Bowman, nga Fondacioni për Mbrojtjen e Demokracive, një institucion pro-izraelit i njohur për qëndrimet kundër marrëveshjes bërthamore me Iranin.

Por, Kelsey Davenport, nga Shoqata për Kontrollin e Armëve, kërkimet e së cilës përqendrohen në programet bërthamore dhe raketore në Iran, tha se mënyra më e mirë për të parandaluar një garë rajonale bërthamore është rivendosja e marrëveshjes bërthamore.

“Përballja me programin bërthamor të Iranit do të parandalojë që Arabia Saudite të ndjejë nevojën që të barazohet me mundësitë e Iranit,” tha ajo.

Zonja Davenport theksoi se gjatë disa viteve të fundit, sauditët kanë hedhur bazat për të zhvilluar një armë bërthamore, nëse do të zgjidhnin të bënin një gjë të tillë.

“Nga pikëpamja e sigurisë së Shteteve të Bashkuara dhe qëndrueshmërisë rajonale, rivendosja e një marrëveshjeje bërthamore është një hap i parë i rëndësishëm për të siguruar që nuk do të ketë krizë me Iranin që kalon në një krizë bërthamore rajonale”, tha ajo.