Burimi : Caras y Caretas, 19 prill 1930, faqe n°144

Nga Aurenc Bebja*, Francë – 7 Korrik 2025

“Caras y Caretas” ka botuar, me 19 prill 1930, në faqen n°144, një shkrim asokohe rreth metamorfozës dhe lulëzimit të Tiranës, të cilin, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar :

Metamorfoza dhe lulëzimi i Shqipërisë

Ndër kryeqytetet evropiane, më pak i njohur është me siguri Tirana. Për shkak të konsonancës së tij, dikush do të mendojë për një qytet të vogël lombard ose kalabrez.

Por Tirana është në të vërtetë kryeqyteti i mbretërisë së Shqipërisë, e cila siç dihet u krijua nën qeverinë e Ahmet Zogut, i quajtur sot Zogu i Parë, mbret i shqiptarëve.

Tirana për një kohë të gjatë nuk ishte gjë tjetër veçse një qendër distrikti modeste në Turqinë Evropiane, pjesë e së cilës ishte edhe Shqipëria. Kur Shqipëria u bë e pavarur në 1913, qeveria e saj u vendos në Tiranë. Aty u zhvilluan skenat e shumta të tragjikomedisë në njëqind akte që e shndërruan Shqipërinë nga perandori në republikë dhe nga republikë në mbretëri nën protektoratin, në mos normal, të paktën efektiv, të fuqisë së madhe fqinje.

Deri në Luftën e Madhe, Tirana nuk ishte gjë tjetër veçse një lagje e populluar vetëm nga disa mijëra banorë, shtëpitë e të cilëve ishin grumbulluar rreth kështjellës ku banonte guvernatori turk.

Këto shtëpi ishin të vogla, shumica prej tyre të ndërtuara prej druri dhe dukeshin më shumë si një grup rrënojash sesa një qytet. Kishte vetëm një vend të gjallë : pazari, i përbërë nga një labirint kasollesh ku në ditët e tregut takoheshin përfaqësues të racave të ndryshme : mirditorë, toskë, gegë, disa të veshur me uniforma turke, të tjerë me fustanella, madje edhe palikarë grekë.

Llojet e mbulesave të kokës ishin po aq të shumta. Çallma e bardhë e gjerë ose medreset e nyjtura përmbledhëse u bashkuan me plisin e bardhë që është bërë kapelë shqiptare.

Por, sot Tirana ka fituar shumë në rëndësi.

Qendra e qeverisjes dhe e rrugëve, politike dhe administrative, ka parë një numër të madh zyrtarësh, oficerësh, një gjykatë, etj. Dhe udhëtarët turistikë. Kështu që tani është një qendër tërheqëse për të gjitha zonat përreth. Lulëzon, pra, me mbretërinë dhe tashmë ka tejkaluar në pasuri dhe bukuri ndërtimore qendrat e lashta që dikur e shikonin me indiferencë përçmuese. Kështu, Elbasani, Korça, Vlora, madje edhe vetë Durrësi e Shkodra, janë tashmë inferiorë ndaj Tiranës përparimtare…