“Ende nuk e kemi një partner për tango”, u shpreh kryeministri maqedonas, Hristijan Mickoski, duke folur për bisedimet e mundshme me Republikën e Bullgarisë për përparimin e Maqedonisë së Veriut në integrimet evropiane. Por, sa e gatshme është Sofja për të vallëzuar tango me Shkupin në një situatë kur përballet me probleme të brendshme – protesta masive dhe presion për dorëheqjen e Qeverisë?

Vetëm situata në Bullgari mund të çojë në atë që pala maqedonase të mos ketë me kë të bisedojë, tha profesori universitar Vasko Naumovski, i cili ka qenë ambasador në Uashington dhe ish-zëvendëskryeministër për Integrime Evropiane.

Ai theksoi se deri tani ka pasur iniciativa nga pala maqedonase për rritjen e besimit dhe mbajtjen e disa takimeve në nivel të lartë, por ato nuk janë pranuar.

“Tani mbetet e hapur pyetja nëse në muajt e ardhshëm Bullgaria do të ketë një skenë politike të qëndrueshme dhe do të jetë një partnere stabile me të cilën mund të hyjmë në bisedime të thella. Nëse skena politike atje vazhdon të destabilizohet, ne nuk do të kishim me kë të biem dakord, ose ajo që do të biem dakord nuk do të mbijetonte në Bullgari për një kohë më të gjatë”, tha Naumovski për Radio Evropa e Lirë (REL).

Më 1 dhjetor, Bullgaria u përball me disa nga protestat më të mëdha që nga vitet 1990, të nxitura nga buxheti që e propozoi Qeveria. Ekzekutivi e tërhoqi propozimin, por protestuesit kërkuan dorëheqjen e tij, kërkesë që u mbështet edhe nga presidenti Rumen Radev. Përveç planeve buxhetore, një nga faktorët që shkaktoi zemërim te qytetarët që dolën në rrugë dhe sheshe, siç thanë vetë ata, ishte korrupsioni.

Në kontekstin e Maqedonisë së Veriut, Bullgaria ka rëndësi pasi autoritetet maqedonase kërkojnë garanci se pas ndonjë ndryshimi kushtetues nuk do të ketë kushte të reja për integrimin evropian të vendit. Me ndryshimet kushtetuese, Maqedonia e Veriut duhet të përfshijë komunitetin bullgar në Preambulën e Kushtetutës. Kjo është një detyrë që vendi e mori në vitin 2022, pasi dy vjet më parë Bullgaria kishte vendosur veto për fillimin e negociatave të Shkupit me Bashkimin Evropian.

Ambasadorja gjermane konsideron se ekziston vullnet politik

Kur bëhet fjalë për marrëdhëniet midis dy vendeve, ambasadorja e Republikës Federale të Gjermanisë në Shkup, Petra Dreksler, në një intervistë për Radion Evropa e Lirë, vlerësoi se “në të kaluarën e afërt mund të dallohen shembuj të mirë” se si ato mund të forcohen.

Si shembull, ajo përmend marrëveshjen për Korridorin 8, të cilën në nëntor e nënshkruan zëvendëskryeministri njëherësh ministri i Transportit i Maqedonisë së Veriut, Aleksandar Nikolloski, dhe ministri bullgar për Zhvillim Rajonal, Grozdan Karadzhov.

Marrëveshja ka të bëjë me ndërtimin e një tuneli të përbashkët kufitar për nevojat e transportit hekurudhor.

“Ky është një investim nga i cili do të përfitojë e gjithë Evropa, kur të kompletohet rrjeti ynë evropian hekurudhor. Është diçka nga e cila do të përfitojnë fuqishëm të dyja vendet, do të forcojë ekonomitë tona, diçka që mund të nxisë edhe integrimin e Ballkanit Perëndimor në BE. Sipas mendimit tim, padyshim që ekziston interes dhe vullnet politik për përparim, dhe këtë Gjermania e mbështet plotësisht, ashtu si edhe Bashkimi Evropian”, tha Dreksler, në intervistën për Shërbimin maqedonas të REL-it.

Aktivitetet në dy fronte

Por, si mund të vazhdohet më tej, duke marrë parasysh situatën aktuale në Bullgari?

Sipas Naumovskit, aktivitetet nga pala maqedonase duhet të vazhdojnë me paraqitjen e qëndrimeve të saj para institucioneve të BE-së, dhe me këtë të pritet që “institucionet evropiane ose shtetet anëtare të nisin që ta nxisin Bullgarinë që të heqë dorë nga e drejta e vetos”.

“Paralelisht me këtë, duhet të vazhdojnë edhe nismat për një qasje dypalëshe drejt zgjidhjes së këtij problemi me institucionet përkatëse në Bullgari. Përmes këtyre dy proceseve paralele, mund të shpresojmë se mund të bëjmë një hap përpara gjatë vitit të ardhshëm”, tha Naumovski.

Ndërsa mbetet e hapur pyetja se çfarë dhe nëse do të ndryshojë diçka në periudhën e ardhshme, pala bullgare deri tani ka përsëritur vazhdimisht qëndrimin se Maqedonia e Veriut është ajo që duhet të përmbushë detyrimet e saj.

Presidenti bullgar, Rumen Radev, deklaroi ditë më parë se me përfshirjen e komunitetit bullgar në Kushtetutë, Maqedonia e Veriut do të përshpejtojë ndjeshëm procesin e saj të anëtarësimit në Bashkimin Evropian.

“Shpresoj që fqinjët tanë jugperëndimorë ta bëjnë këtë sa më shpejt të jetë e mundur për të hapur dyert për negociata për anëtarësim të plotë”, deklaroi Radev gjatë pritjes për përfaqësuesit e organizatave të bullgarëve nga Maqedonia e Veriut.

Mickoski: Nuk kemi informacione nga pala bullgare

Nga ana tjetër, kryeministri Hristijan Mickoski, gjatë një bisedimi me gazetarët më 4 dhjetor, përsëriti qëndrimet e tij se nëse Maqedonia e Veriut bënë ndryshime kushtetuese, kjo mund të rezultojë me kërkesa të reja, prandaj nevojiten garanci.

“Ndryshimet kushtetuese janë vetëm fillimi. Edhe sikur nesër t’i përfshijmë bullgarët në Kushtetutë, pyetja mbetet vetëm nëse për tre, gjashtë apo nëntë muaj do të ketë një kusht të ri”, tha Mickoski.

Ai theksoi se ka pasur nisma nga “disa vende me ndikim” në BE për takime me Bullgarinë në nivel të lartë, por shtoi se deri tani nuk ka informacione nga pala bullgare për gatishmërinë për bisedime.

Mickoski theksoi se është dilemë se si eventualisht Sofja do të donte të zhvilloheshin bisedimet. Nga njëra anë, u shpreh ai, Bullgaria pretendon se “kjo nuk është më një çështje dypalëshe” dhe se logjike është të bisedohet me Brukselin.

“Këtu pala bullgare thotë se mund ta zgjidhim vetë. Le të vendosin… Nëse është dypalëshe, jemi të gatshëm të bisedojmë me ta. Nëse jo, atëherë të bisedojmë me Brukselin”, tha Mickoski për gazetarët.

Ndërkaq, opozita ka kritika për këtë çështje. Lidhja Socialdemokrate (LSDM) e ka akuzuar Qeverinë se me qëllim po pengon rrugën evropiane, se nuk dëshiron reforma dhe nuk lejon funksionimin e shtetit ligjor.

Qeveria do të dëgjojë mesazhet për ndryshimet kushtetuese nga Brukseli

Ndërkohë, Këshilli i Evropës po përgatitet të miratojë konkluzionet për zgjerimin. Parashikohet që kjo të ndodhë më 16 dhjetor, periudhë kur kryeministri Mickoski dhe përfaqësues të tjerë të Qeverisë maqedonase do të jenë në Bruksel, ku do të mbahet edhe samiti BE-Ballkani Perëndimor.

Sipas draft-konkluzioneve, të cilat i ka parë më herët Radio Evropa e Lirë, Këshilli parashikon t’i bëjë një thirrje tjetër Maqedonisë së Veriut për të përmbushur detyrimet dhe për të kryer ndryshimet kushtetuese.

Sipas këtyre draft-konkluzioneve, Këshilli “konfirmon gatishmërinë e tij për të thirrur edhe një konferencë ndërqeveritare, pa vonesa të mëtejshme apo vendime politike shtesë”.

Aty thuhet po ashtu se “Këshilli është i gatshëm të hapë grup-kapitullin e parë negociues sa më shpejt që të jetë e mundur”.

Këto konkluzione bazohen në raportet e Komisionit Evropian të publikuara në nëntor lidhur me progresin e vendeve aspiruese për anëtarësim.

Midis një vale të shpejtë diplomacie lidhur me përpjekjet e Shteteve të Bashkuara për një marrëveshje paqeje, presidenti ukrainas, Volodymyr Zelensky, tha më 8 dhjetor se Kievi nuk ka as të drejtë ligjore e as morale të heqë dorë nga ndonjë pjesë e tokës së vet.

“Natyrisht, Rusia ngul këmbë që ne të heqim dorë nga tokat tona. Ne, pa asnjë dyshim, nuk duam të japim asgjë. Pikërisht për këtë po luftojmë”, tha Zelensky, vendi i të cilit është përballur me agresion ushtarak nga Rusia që nga viti 2014 dhe me një pushtim të plota qysh nga shkurti i vitit 2022.

Duket e thjeshtë. Megjithatë, në të njëjtën bisedë online me gazetarë, ai tha se bisedimet me Uashingtonin përfshijnë “çështje të ndërlikuara që lidhen me territorin” dhe se “ende nuk është arritur kompromis për këtë”.

Më poshtë mund ta lexoni një vështrim mbi kontrollin territorial në Ukrainë, që është një nga pengesat më të mëdha në rrugën drejt paqes.

Donbasi

Qëllimet dhe fiksimet që e nxitën presidentin rus, Vladimir Putin, ta niste pushtimin shkojnë shumë përtej thjesht grabitjes së tokave; ato përfshijnë një dëshirë për ta nënshtruar Ukrainën, për ta dobësuar Perëndimin dhe për t’i përmbysur disa nga rezultatet e Luftës së Ftohtë dhe shpërbërjes së perandorisë sovjetike.

Por, kontrolli mbi rajonet Donjeck dhe Luhansk, që përbëjnë Donbasin, është qartazi synimi kryesor.

Dhe, së bashku me sundimin e Krimesë dhe pjesëve të rajoneve Zaporizhja dhe Herson, kjo mund të jetë më e pakta që Putin beson se mund ta pranojë, të paktën për tani, pa u vlerësuar në atdheun e vet si një dështak i një lufte për të cilën në fillim shpresonte ta bënte Ukrainën të gjunjëzohet brenda javësh.

Telashi për Putinin është se forcat e tij nuk kanë qenë në gjendje ta pushtojnë të gjithë Donbasin. Përveç, disa pjesëve të vogla në rajonin Luhansk, pjesa tjetër është nën pushtimin rus, pjesë e pothuajse një të pestës së territorit të Ukrainës që kontrollohet nga Moska.

Por, Donjecku ka dalë të jetë më i vështirë: trupat ruse kontrollojnë rreth 77 për qind të rajonit, pasi janë zhvendosur me hapa të ngadaltë në një ofensivë të gjatë dhe rraskapitëse, por nuk kanë arritur të marrin përfundimisht qytetin e shkatërruar të Pokrovskut, dhe disa qendra të tjera të banuara mbeten nën kontrollin e Kievit.

Numri i madh i ushtarëve rusë të vrarë mund ta ketë forcuar vendosmërinë e Putinit për ta përfunduar kapjen e rajonit, nga frika se përndryshe gjakderdhja do të shihej si e kotë.

Në çdo rast, marrja nën kontroll të plotë e Donbasit tani është kërkesë themelore e tij në çfarëdo marrëveshje për paqe. Putin tha javën e kaluar se Rusia do të merrte me forcë pjesën e mbetur nëse përpjekjet diplomatike nuk sjellin tërheqjen e Ukrainës nga to.

Për Ukrainën, pjesa e Donbasit që ajo kontrollon është po aq thelbësore, në mos edhe më shumë.

Çdo marrëveshje për paqe që i jep tokë Rusisë ose forcon kontrollin e Kremlinit mbi tokën që ai pushton, do të shihej në Kiev dhe në Perëndim si shpërblim i agresionit të Moskës. Megjithatë, një pakt që i detyron forcat ukrainase të tërhiqen nga toka që kanë mbrojtur, gjithashtu me një kosto të madhe njerëzore, do të ishte edhe më i vështirë për t’u kapërdirë.

Një gjë e tillë mund të ketë pasoja të mëdha politike për Ukrainën dhe Zelenskyn, gjë që është arsye pse Putini e dëshiron.

Siç theksoi Zelensky më 8 dhjetor, është edhe një pengesë e fortë ligjore për t’i dorëzuar tokë një shteti tjetër: Kushtetuta e Ukrainës, e cila thotë se çdo ndryshim territorial “zgjidhet ekskluzivisht” përmes një referendumi kombëtar.

De facto, de jure

Një ndërlikim tjetër – të paktën sepse Putini ngul këmbë ta bëjë të tillë – është pretendimi i Moskës, i pabazuar në realitet por i mishëruar në ligjin rus për më shumë se tri vjet, se rajonet Luhansk, Donjeck, Zaporizhja dhe Herson janë pjesë e Rusisë, jo e Ukrainës.

Putini përpiqet ta theksojë këtë pretendim duke thënë se Rusia do ta “çlirojë” pjesën e mbetur të Donbasit, në vend se të thotë se do të marrë apo do të pushtojë toka ukrainase.

Kjo çështje e pazgjidhshme e Donbasit u përmend edhe në propozimin 28-pikësh për paqe të hartuar nga Shtetet e Bashkuara, i cili shkaktoi një stuhi diplomacie kur u bë publik muajin e kaluar.

Drafti u cilësua nga shumë si tepër i favorshëm për Rusinë dhe Ukraina e kundërshtoi atë në bisedimet me zyrtarë amerikanë dhe udhëheqës evropianë, të cilët janë rreshtuar për t’i mbështetur përpjekjet e Kievit për shmangien e një marrëveshjeje të njëanshme.

Por, formulimi për Donbasin, i cili qartazi shkaktoi pakënaqësi në Ukrainë, duket se nuk do t’i pëlqente as Rusisë.

Së bashku me Krimenë, të cilën Rusia e pushtoi në vitin 2014, drafti propozonte që rajonet Donjeck dhe Luhansk të “njihen si de facto ruse”, e jo de jure, siç dëshiron Moska.

Ai gjithashtu kërkonte që Ukraina t’i tërhiqte forcat e saj nga pjesa e rajonit Donjeck që ajo mban, dhe që kjo tokë të kthehej në një “zonë neutrale të demilitarizuar” që do të ishte “e njohur ndërkombëtarisht” si tokë ruse, por që forcat ruse nuk do të lejoheshin të hynin.

Ndër pengesat e tjera të mundshme, si çështja e atyre që do ta mbikëqyrnin zbatimin e marrëveshjes në Donbas, disa analistë thanë se njohja de facto është kundërthënëse në terma: Njohja, sidomos e përcaktuar në një pakt paqeje, sugjeron pranimin formal, ndërsa de facto nënkupton pranimin joformal të fakteve në terren.

Zelensky tha më 8 dhjetor se drafti amerikan ishte kufizuar nga 28 pika në 20, dhe se disa prej pikave më pak të favorshme për Ukrainën ishin hequr.

Megjithatë, ai nuk është publikuar dhe mënyra sesi trajtohet territori mbetet e paqartë, megjithëse, nga komentet e Zelenskyt, dukej qartë se Kievi nuk është i kënaqur.

Më 9 dhjetor, Zelensky tha se Ukraina dhe mbështetësit evropianë do t’ia dërgojnë së shpejti një propozim të “rishikuar” Shteteve të Bashkuara.

Hersoni dhe Zaporizhja

Përveç Krimesë dhe Donbasit, rajonet Zaporizhja dhe Herson paraqesin sfidë për çdo përpjekje për paqe.

Rusia kontrollon pjesë të secilit rajon, duke krijuar një “korridor tokësor” nga kufiri rus deri te ngushtica që lidh Krimenë e pushtuar me Ukrainën, si dhe kontroll mbi termocentralin bërthamor të Zaporizhjas – i cili është më i madhi në Evropë dhe një çështje tjetër e ndërlikuar në bisedimet e paqes.

Por, pasi Ukraina rimori qytetin e Hersonit në një kundërofensivë të madhe në vjeshtën e vitit 2022, Rusia nuk mban nën kontroll kryeqytetin e asnjërit prej dy rajoneve.

Midis përpjekjeve të SHBA-së për paqe që nisën kur Trump mori detyrën në janar të këtij viti, Moska herë pas here është dukur e hapur për marrëveshje që do ta lejonte Ukrainën t’i mbajnë në kontroll tokat që i kontroll – ashtu siç parashikonte propozimi 28-pikësh.

Megjithatë, Putini hodhi dyshime mbi këtë ide në deklaratat e tij të ashpra javën e kaluar, duke pohuar se Rusia do t’i marrë me forcë jo vetëm Donbasin, por edhe “Novorossian”, nëse Ukraina nuk tërheq forcat e saj, duke përdorur një term shumë të kontestuar që i referohet sundimit të Rusisë cariste mbi pjesë të Ukrainës lindore dhe jugore.

Përveç Krimesë, Luhanskut, Donjeckut, Zaporizhjas dhe Hersonit, Rusia kontrollon edhe disa zona shumë më të vogla në rajonet Harkiv, Sumi dhe Dnipropetrovsk.

Plani 28-pikësh thoshte se “Rusia do të heqë dorë nga territoret e tjera që kontrollon jashtë pesë rajoneve”, por nuk jepte hollësi.

Përgatiti: Ekrem Idrizi

Detaje të reja janë zbardhur nga hetimet e nisura në Spanjë për zhdukjen e Miklovan Dakajt, të riut nga Shkodra i cili rezulton i humbur prej 12 majit të këtij viti.

Emisioni “Në Shënjestër” në News24, me autore gazetaren Klodiana Lala, transmeton se në dosjen hetimore për këtë ngjarje, është dëshmia e gruas dhe babait të Miklovanit të cilët tregojnë se sihariqi i hidhur u erdhi atyre vetëm disa ditë pasi ata kishin kallëzuar në polici humbjen e njeriut të tyre, nga një korrier që mesa duket po u përcillte mesazhin e personave të cilët kishin gisht në zhdukjen e papritur të Miklovanit.

“Miklovani është vrarë, mos e kërkoni”, mësohet të ketë thënë korrieri.

“Jam paraqitur në komisariat për të kallëzuar humbjen e djalit tim Miklovan Dakaj. Më datë 13 maj 2025 rreth orës 10:00 paradite, nusja e djalit tim që ndodhet ne Spanjë bashkë me vajzën, ka marrë në telefon bashkëshorten time dhe i ka thënë se Miklovani nuk është kthyer në shtëpinë ku rrinin në qytezën e Marbellos, në Malaga, Spanjë”, ka dëshmuar Pal Dakaj, babai i 34-vjeçarit Miklovan Dakaj.

Pjesë nga dokumentari

Zhdukja e Miklovan Dakajt

Ajo e tij është historia e një tjetër shqiptari që në rrethana të çuditshme humbi gjurmët në shtetin spanjoll.

Madje çuditërisht në të njëjtin rajon të gadishullit iberik, ku janë zhdukur edhe shumë shqiptarë të tjerë.

Ose në atë të quajtur tashmë ndryshe si Bermuda spanjolle e shqiptarëve, që nisen këtu me pushime dhe askush më tej nuk di asgjë rreth fatit të tyre.

Një fat i ngjashëm ky me Tauland Malshin nga Lezha, i cili u zhduk në mënyrë të mistershme në vitin 2018, në një qytet pranë Malagas, për të mos u kthyer më pranë familjes.

Apo ai i pilotit të Forcave Ajrore Shqiptare, majorit Sokol Feka, që humbi jetën pikërisht në këtë rajon në vitin 2015 teksa sipas autoriteteve spanjolle po transportonte kokainë me mjetin fluturues.

Fate të paracaktuara të cilat duket se lidhen në një pikë me atë të Miklovan Dakaj. Shkodrani që prej muajit maj të këtij viti i mungon familjes, pasi u zhduk në rrethana të paqarta pikërisht në të njëjtin rajon të Spanjës me paraardhësit e tij, po kaq fatkeq.

Një trekëndësh Bermude në mbretërinë e Spanjës që lidh Malagën-shqiptarët dhe drogën që duket se po ha shumë koka të rinjsh shqiptarë.

Të cilët në ëndrrën për t’u pasuruar sa më shpejt bien pre e grupeve mizore kriminale të narkotrafikut, të cilët kanë gjetur pikërisht këtë pjesë me rëndësi strategjike që lidh gadishullin iberik me Marokun për të kryer transportin e tonelatave me drogë.

Suksesi dhe dështimi i kalimit të tyre përmes kësaj ure detare dhe ajrore, që ka përcaktuar në një farë mënyrë edhe fatin e shqiptarëve të përfshirë në të tilla punë.

Organizata kriminale të drejtuara nga krerët më të egër dhe famëkeq të narkotrafikut, të cilët bashkëpunojnë me shqiptarë, që nuk e kanë për gjë të tradhtojnë edhe gjakun e tyre, kur flitet për përfitimet që vijnë nga droga.

Fat që mesaduket e ka shoqëruar edhe Miklovan Dakaj. Kontakti i fundit i të cilit me familjen ishte më datë 12 Maj 2025 në qytetin e Marbellos në Malaga.

Aty ku ai kishte disa kohë që po qëndronte me bashkëshorten e tij shqiptaro-italiane dhe fëmijën e tyre vetëm disa muajsh. Denoncimi i parë në policinë shqiptare për humbjen e të birit që erdhi nga babai i tij, Pal Dakaj. Gati 3 javë pasi Mikovani kishte humbur çdo kontakt me ta dhe gruan.

Pal Dakaj që priti me kot që i biri të kthehej pranë familjes dhe në ankthin e ditëve që po kalonin dhe nuk kishte asgjë gjurmë prej tij, ai udhëtoi nga Italia ku ishte zhvendosur për arsye shëndetësore, bashkë me gruan dhe djalin tjetër dhe denoncoi zhdukjen e Miklovanit në policinë e Shkodrës.

Me shpresën se ndoshta autoritetet mund ta ndihmonin të binte ne kontakt me djalin. Një shpresë që rezultoi e kotë, pasi Miklovani jo vetëm nuk u kthye në gjirin familjar, por as nuk dërgoi qoftë edhe një mesazh nëse ishte mirë me shëndet.

Familja e Miklovanit që ishte informuar për moskthimin e tij në banesë në qytetin e Marbellos në Malaga, që më datë 13 Maj.

Pra pa u mbushur 24 orë nga largimi i tij. Njoftim që sipas dëshmisë së dhënë nga Pal Dakaj, ishte bërë nga bashkëshortja e djalit të tij. Por mesa duket përpara se t’i drejtoheshin policisë, ata kishin vendosur që do kishte qenë më mirë të prisnin.

Me mendimin se dikush do t’u sillte një mesazh, qoftë edhe nga ata që kishin gisht në zhdukjen e djalit të tyre.

Pal Dakaj, 5 Qershor 2025: ‘Jam paraqitur në komisariat për të kallëzuar humbjen e djalit tim Miklovan Dakaj. Më datë 13 maj 2025 rreth orës 10:00 paradite, nusja e djalit tim që ndodhet ne Spanjë bashkë me vajzën, ka marrë në telefon bashkëshorten time dhe i ka thënë se Miklovani nuk është kthyer në shtëpinë ku rrinin në qytezën e Marbellos, në Malaga, Spanjë.’

Sipas të thënave të nuses së djalit, koha kur Miklovani kishte lënë banesën për të mos u kthyer më aty, kishte qenë pasdreka e datës 12 Maj.

Ai nuk kishte shprehur asnjë shqetësim gjatë largimit të tij. Përvetëm faktin që do takonte një shok dhe do kthehej shpejt në banesë. Por ndërsa orët kaluan dhe po kështu edhe mbrëmja, mëngjesi i së nesërmes nuk e pa atë pranë familjes.

Çka ngriti alarmin te bashkëshortja e tij.

E cila gjithmonë sipas rrëfimit që ajo kishte bërë te prindërit e Miklovanit, ishte çuar dhe kishte bërë denoncim në rajonin e policisë në Marbello, pas humbjen së kontakteve me bashkëshortin e saj.

Pal Dakaj: ‘Nusja e djalit, i tha bashkëshortes sime se Miklovani nuk ishte kthyer në banesën e tyre të marrë me qira në qytetin e Marbellos, që nga darka e datës 12 Maj. Për këtë arsye ajo kishte bërë denoncim te autoritetet spanjolle të qytetit Marbello, në Spanjë. Përsa i përket rrethanave se si Miklovani ishte larguar nga banesa, nusja e djalit na rrëfeu se drekën e datës 12 Maj ata kishin qenë për t’i bërë vaksinën vajzës së tyre të vogël, që është 8-muajshe.

Pasi u kthye në banesë, ata kishin konsumuar drekë jashtë dhe kur janë kthyer në banesë, Miklovani i kishte thënë se do të vinte më vonë në shtëpi, pasi do takonte një shok, për të pirë kafe.’

Por Miklovani nuk i kishte treguar bashkëshortes për emrin e shokut që do takonte. As për bisedën që ata do të zhvillonin me njëri-tjetrin. Por ishte mjaftuar duke i thënë se ishte vetëm një kafe shoqërore.

Drekë e cila do të ishte e fundit midis tyre, pasi që nga ky moment ajo nuk u pa më me bashkëshortin e saj. Ndërsa ajo u kthye e vetme në banesë bashkë me vajzën disa muajshe.

Miklovan Dakaj dhe bashkëshortja e tij T. M, që sipas rrëfimit të bërë në polici nga babai i tij, kishin dy vite që jetonin në Spanjë

Pal Dakaj: ‘Nusja e djalit tim quhet T.M dhe ajo ka shtetësi italiane. Ajo bashkëjetonte me djalin tim Miklovanin prej vitesh. Gjatë bisedave që kam bërë me të ajo nuk më ka treguar që Miklovani të kishte shqetësime.’

Por ndërsa familja qoftë ajo në Spanjë, por edhe ajo e prindërve në Shkodër, nuk raportoi për ndonjë shqetësim që Miklovani u kishte sjellë, lajmi që do të pasonte mbi fatin e tij ngriti edhe njëherë shqetësimin te ta, se diçka e keqe i kishte ndodhur njeriut të tyre të afërm.

Ajo që ata ishin lutur përgjatë gjithë kohës, që të mos i kishte ndodhur. Sihariq i hidhur që u erdhi atyre vetëm disa ditë pasi ata kishin kallëzuar në polici humbjen e njeriut të tyre.

Nga një korrier që mesa duket po u përcillte mesazhin e personave të cilët kishin gisht në zhdukjen e papritur të Miklovanit.

Lajm që mbërriti në familjen Dakaj në Shkodër nga një person nga qyteti i Durrësit

Dëshmia

Pasi familja Dakaj mësoi mbi humbjen e djalit të tyre Miklovanit në qytetin e Marbellos në Spanjë, një person nga Durrësi është paraqitur pranë tyre, duke u thënë se ‘Miklovani është vrarë, mos e kërkoni,’

Por cila ishte jeta e Miklovan Dakaj, përtej atij që është përkushtimi familjar? Apo mbulesës së një babai shembullor që kujdeset për vajzën e tij. Përse ai ishte zhvendosur në Spanjë dhe pikërisht në zonën e Malagas.

Dhe a ka lidhje qëndrimi i tij aty, me përfshirjen në grupet kriminale që merren me narkotrafikun, që shfrytëzojnë pikërisht këtë zonë të Spanjës, për të kryer aktivitetin e tyre.

Përse familja ka dyshime se ai është vrarë dhe a lidhet kjo me të shkuarën e tij?

Kush janë miqtë që mund ta kenë tradhtuar dhe nxjerrë në pritë te grupet kriminale në zonë. Dhe a lidhet kjo me humbjen e ndonjë sasie droge, ku Miklovan Dakaj mund të jetë lënë peng dhe më pas është ekzekutuar nga këto grupe kriminale?

Sipas të dhënave të siguruara nga emisioni ‘Në Shënjestër’, Miklovan Dakaj, kishte një të shkuar jo shumë për t’u lavdëruar në raport me drejtësinë.

Ai thuhet se kishte kryer një dënim tre mujor në Itali, dhe ky është rekordi i vetëm penal që kishte me autoritetet ligjzbatuese. Por askush nuk di të thotë cila ishte arsyeja e ndalimit të tij nga drejtësia italiane.

Por ndërkohë që prisnin me ankth çdo lajm rreth fatit të tij, në muajin shtator familjarët e Miklovanit morën një lajm se një trup i pajetë, që dyshohet se mund të ishte i tij ndodhej në morgun e një spitali në Spanjë.

Arsye për të cilën autoritetet spanjolle, morën edhe një kampion të ADN-së së vëllait të tij si dhe të vajzës 8-muajshe.

Kjo me qëllim për të krahasuar ADN-në e trupit të pajetë që ndodhej në morg me atë të të afërmve të personit të zhdukur.

Ndërkohë që paralelisht me policinë spanjolle, një hetim për zhdukjen e Miklovan Dakaj nisi edhe nga policia shqiptare, pas kallëzimit të bërë në Shkodër nga familjarët e tij.

Kryeministri Edi Rama në qëndrimet e shpeshta publike për pezullimin nga detyra të zëvendëskryeministres dhe ministres, Belinda Balluku nga Gjykata Kundër Korrupsionit dhe Krimit të Organizuar po e trajton çështjen në pjesën juridike, duke e cilësuar “antikushtetues” vendimin dhe njëkohësisht ngre si shqetësim edhe në pjesën funksionale të ministrisë, me pretendimin se po bllokohen punët.

“…aktualisht, ka edhe 36 akte të tjera të Ministrisë së Infrastrukturës dhe Energjisë, ku vetëm akte për rindërtimin janë 18, të cilat mbeten të pezulluara bashkë me ministrin, ndërkohë që çdo ditë që pezullimi i ministrit zgjatet, zgjatet edhe lista e punëve të bllokuara”, shkroi të mërkurën Rama në platformën X, ndërsa nuk mungoi as të enjten një tjetër qëndrim: “Miu i zhbalancimit të pushteteve që do kalonte në mustaqe me idenë se ministrat mund të hiqen pa gjyq, pa dorëheqje, pa vendim të kryeministrit, por mjafton një masë sigurie, do kthehej në ujk që do kafshonte qeveritë, do përbuzte kuvendin, do përqeshte votën popullore”, tha Rama.

Mes trysnisë politike, Gjykata Kushtetuese ka vendosur që të shqyrtojë çështjen me 12 dhjetor ku tetë anëtarët e saj do të vendosin nëse çështja do të kalojë për shqyrtim në themel, apo do të refuzohet të kalojë si çështje.

Kushtetuesja merr kohë

Avokati Ermal Hamataj në një qëndrim për Faktoje.al shprehet se vetë çështja ka nevojë për interpretim në Gjykatën Kushtetuese, por rasti konkret, edhe pse pa precedent të mëparshëm mund të mos merret fare në shqyrtim si “kërkesë nga personi i ‘gabuar”, apo edhe në objekt të ankesës. “Jam kundër deklarimit të kryeministrit që Gjykata po ndërhyn në kompetencat e Kryeministrit.

Kryeministri ka vetëm dy kompetenca të parashikuara në ligj, ta emëroje dhe ta shkarkojë një ministër apo zv.ministër”, thotë Hamataj.

Ai sugjeron se në rastin konkret kompetencat e kreut të qeverisë nuk janë cenuar.

“Për emërimin dhe shkarkimin ai është i lirë ta bëjë dhe nuk po e pengon vendimi i Gjykatës për ta bërë. Pra, këtu nuk ka ndërhyrje në kompetenca. Por, duke thënë këtë unë jam po ashtu i mendimit që Gjykata Kushtetuese nuk e merr në seancë plenare në gjykim sepse duhet t’i nënshtrohet një gjykimi individual me ankim Kushtetues nga vetë zonja Balluku dhe kryeministri për mua edhe mund të mos legjitimohet fare”, thotë Hamataj.

Pezullimi dhe kundërshtitë

Në vendimin e GJKKO-së (Gjykatës Kundër Korrupsionit dhe Krimit të Organizuar), zëvendëskryeministrja dhe Ministrja e Infrastrukturës dhe Energjitikës Balluku u pezullua nga detyrat, bazuar në nenin 242 të KPP, (Kodit të Procedurës Penale) për akuzën “shkelje e barazisë së pjesëmarrësve në tendera ose ankande publike”, në dy raste, Tunelin e Llogarasë dhe lotin 4 të Unazës së Madhe.

Sipas gjykatës, ky pezullim është automatik dhe nuk kërkon votë parlamentare, pasi mandati i saj si deputete mbetet i paprekur.

Nga ana tjetër qeveria, (me firmë të Ramës), pretendon në ankimimin që ka bërë në Gjykatën Kushtetuese se pezullimi “cenon imunitetin e deputetit” (neni 103, pika 3) dhe krijon “vakum institucional”, duke ndërhyrë në kompetencat e Kryeministrit, Presidentit dhe Kuvendit. Ata argumentojnë se pezullimi i ministrit kërkon procedurë politike (votim), jo gjyqësore, dhe citon mungesë proporcionaliteti. Juristët janë të ndarë në qëndrimet e tyre mbi kushtetuetshmërinë ose jo të vendimit për pezullim.

Pa precedent

Pezullimi nga detyra i një ministri është rasti i parë që gjykatat shqiptare marrin në 34 vitet e fundit. Deri më tani hetime, por edhe marrje të pandehur apo arrestime ka pasur, duke kaluar gjithnjë nga Parlamenti, ku në disa raste është votuar për heqjen e imunitetit dhe në të tjera ka pasur refuzim.

“Që anëtari i Këshillit të Ministrave gëzon imunitetin e deputetit, patjetër që tani është situata e tillë që Gjykata Kushtetuese duhet ta përcaktojë që për cilin imunitet flet. Imuniteti i deputetit shtrihet në dy forma, imunitet personal (që nuk mban përgjegjësi çfarë flet në Parlament) dhe imunitet karshi ligjit (në raste të hetimit për një vepër penale)”, thotë Hamataj.

Ndërsa çështja lë mundësi interpretimesh, Kushtetuesja nëse e merr në shqyrtim pritet që të përcaktojë nëse imuniteti si deputet e mbron Ballukun ose jo edhe në ushtrim të detyrës tjetër, atë të anëtares së qeverisë. “…nëse Kushtetuta ka pasur parasysh imunitetin për shkak të detyrës dhe funksionit karshi ligjit, aty mban diskutim fakti që ndoshta nuk duhet të pezullohet ministri dhe zv. kryeministri nga detyra. Jam i mendimit që ka nevojë për interpretim”, tha Hamataj për Faktoje.

Pezullimi dhe kundërshtitë

Në vendimin e GJKKO-së (Gjykatës Kundër Korrupsionit dhe Krimitt ë Organizuar), zëvendëskryeministrja dhe Ministrja e Infrastrukturës dhe Energjitikës Balluku u pezullua nga detyrat, bazuar në nenin 242 të KPP, (Kodit të Procedurës Penale) për akuzën “shkelje e barazisë së pjesëmarrësve në tendera ose ankande publike”, në dy raste, Tunelin e Llogarasë dhe lotin 4 të Unazës së Madhe.

Sipas gjykatës, ky pezullim është automatik dhe nuk kërkon votë parlamentare, pasi mandati i saj si deputete mbetet i paprekur.

Nga ana tjetër qeveria, (me firmë të Ramës), pretendon në ankimimin që ka bërë në Gjykatës Kushtetuese se pezullimi “cënon imunitetin e deputetit” (neni 103, pika 3) dhe krijon “vakuum institucional”, duke ndërhyrë në kompetencat e Kryeministrit, Presidentit dhe Kuvendit.

Ata argumentojnë se pezullimi ministrit kërkon procedurë politike (votim), jo gjyqësore, dhe citon mungesë proporcionaliteti. Juristët janë të ndarë në qëndrimet e tyre mbi kushtetuetshmërinë ose jo të vendimit për pezullim.

Ligj dhe Kushtetutë

Në vendimin për pezullimin nga detyra të Ballukut, SPAK dhe më pas GJKKO i janë referuar nenit 242 të Kodit të Procedurës Penale e cila ka dy pika.

“Me vendimin që disponon pezullimin e ushtrimit të një detyre a shërbimi publik, gjykata i ndalon përkohësisht të pandehurit, plotësisht ose pjesërisht, veprimtarinë që lidhet me to. 2-Kjo masë nuk zbatohet ndaj personave të zgjedhur sipas ligjit elektoral”.

Gjykata pretendon se në rastin konkret janë në zbatim të pikës 1 dhe pika 2 që është kufizuese për çështjen e pezullimit lidhet vetëm me detyrën si deputete (e zgjedhur), që në këtë rast nuk ia kanë cënuar, pasi Balluku gëzon imunitetin e deputetes.

Gjithashtu një tjetër pikë që lidhet me Kushtetutën është neni 18, pika 1 që thuhet shprehimisht: “Të gjithë janë të barabartë përpara ligjit”. A ka kufizime për çështjen konkrete? “I qëndroj parimit që ka nevojë për interpretim kushtetues se kemi dy dispozita që bien ndesh me njëra-tjetrën.

Njëra thotë që nuk mund të pezullohet i zgjedhuri, nga ligji zgjedhor që është deputeti dhe nga ana tjetër thotë Kushtetuta që edhe anëtari i Këshillit të Ministrave gëzon të njëjtat të drejta si deputeti dhe këtë duhet ta sqarojë Gjykata Kushtetuese që çfarë ka pasur në ndërmend ligjvënësi kur e ka vendosur këtë dispozitë”, thotë për Faktoje, avokati Hamataj./Faktoje.al/

Dy dokumente kyç të publikuara në Uashington në ditët e fundit paraqesin dy rrugë të ndryshme të politikës së jashtme, duke u dhënë aleatëve dhe armiqve të Shteteve të Bashkuara mjaft arsye për reflektim, teksa shqyrtojnë çështje madhore strategjike.

Strategjia e Sigurisë Kombëtare (NSS) e Shtëpisë së Bardhë, me 33 faqe, e publikuar javën e kaluar, tërhoqi vëmendjen me qasjen “Amerika e Para”, sipas së cilës, “ditët kur SHBA-ja mbante të gjithë rendin botëror kanë marrë fund”.

Përmes kësaj strategjie u kritikua Bashkimi Evropian dhe aty u fol për rivendosjen e “stabilitetit strategjik” me Rusinë – gjë që u lavdërua nga Moska.

Ndërkohë, projektligji për mbrojtjen me 3.086 faqe, i quajtur Akti i Autorizimit të Mbrojtjes Kombëtare (NDAA), synon të sigurojë financimin për angazhimet ushtarake të Uashingtonit në Evropë dhe të përqendrojë inteligjencën në bashkëpunimin ushtarak të Rusisë me Kinën dhe Korenë e Veriut.

“Ka vizione të ndryshme”, tha për Radion Evropa e Lirë Olivia Enos, hulumtuese e lartë në Institutin Hudson, duke shtuar se Kongresi amerikan po e kundërshton strategjinë e NSS-së.

“Por, mendoj se është një rrugë e gjatë për të kuptuar nëse, e dini, buxheti do të financohet plotësisht”, tha ajo.

Prioritetet e Trumpit: Amerika dhe Kina

Pjesa në NSS për prioritetet rajonale nis me Hemisferën Perëndimore, përpara se të kalojë në Azi, Evropë dhe Lindjen e Mesme.

“Strategjia Kombëtare e Sigurisë e Trumpit është një korrigjim shumë i nevojshëm i ‘strategjive’ prej dekadash që… e angazhuan SHBA-në në një koncept të tejzgjatur të strategjisë kombëtare”, shkroi Alexander Gray, i cili ka shërbyer në Këshillin e Sigurisë Kombëtare gjatë administratës së parë të Trumpit.

Në një koment për Këshillin Atlantik, ai tha se fokusi në Hemisferën Perëndimore ishte “i sinqertë për objektivat thelbësore të Shteteve të Bashkuara: sigurimin e atdheut”.

Vëzhgues të tjerë kanë sugjeruar po ashtu se renditja në listë pasqyron prioritetet e Shtëpisë së Bardhë.

“Vendimi për t’i dhënë një peshë të madhe politikës së jashtme në Hemisferën Perëndimore padyshim lidhet me një nga prioritetet e tyre kryesore të brendshme, që është luftimi i imigracionit”, tha Enos.

Enos tha se qasja e NSS-së ndaj Kinës nxitet po ashtu nga shqetësimet e politikës së brendshme. “Gjithçka ka të bëjë me riindustrializimin. Gjithçka ka të bëjë me sigurinë ekonomike”, tha ajo, duke vënë në pah mungesën e komenteve, për shembull, për shkeljen e të drejtave të njeriut.

NSS-ja është e pakompromis për këtë çështje, duke deklaruar se “ne synojmë raporte të mira dhe marrëdhënie paqësore tregtare me vendet e botës, pa u imponuar atyre ndryshime demokratike apo ndryshime të tjera shoqërore”.

Teksa NSS-ja synon të “ribalancojë” raportet ekonomike me Kinën, dokumenti gjithashtu nuk përmend aleancën e Pekinit me Moskën.

Për dallim nga NSS-ja, NDAA-ja kërkon që agjencitë amerikane të inteligjencës të ofrojnë “një vlerësim të bashkëpunimit ushtarak mes Rusisë dhe Republikës Popullore të Kinës, përfshirë tregtinë e mbrojtjes, stërvitjet e përbashkëta ushtarake dhe këmbimin e inteligjencës ushtarake”.

Si NSS-ja ashtu edhe NDAA-ja ofrojnë mbështetje të fuqishme për Tajvanin.

Evropa

NSS-ja ka ngjallur polemika në Evropë, për të cilën thotë se është e kërcënuar nga “zhdukja e civilizimit”.

Dokumenti i referohet politikave në Evropë që “minojnë lirinë dhe sovranitetin politik, politikat e migracionit që po e transformojnë kontinentin dhe po krijojnë përçarje, censurën ndaj fjalës së lirë dhe shtypjen e opozitës politike, uljen drastike të normave të natalitetit dhe humbjen e identiteteve kombëtare dhe vetëbesimit”.

Kjo gjuhë e përdorur në këtë dokument i bën jehonë një fjalimi të nënpresidentit amerikan, JD Vance, në Munih në shkurt, kur ai kritikoi Rumaninë për anulimin e rezultateve të zgjedhjeve presidenciale, dhe duket se vë në pah pretendimet e SHBA-së se partive të djathta nuk u jepen liri demokratike.

Dokumenti po ashtu dënon Evropën për “censurën e fjalës së lirë”, një referencë që mund të jetë edhe ndaj veprimeve të BE-së kundër kompanive amerikane të mediave sociale.

Zyrtarët amerikanë i kanë ngritur këto çështje vazhdimisht.

Para një samiti të NATO-s, që u mbajt javën e kaluar, Christopher Landau, nënsekretar amerikan i Shtetit, dha një përgjigje të ashpër ndaj gjobës që BE-ja vendosi për rrjetin social, X.

“Vendet e Evropës nuk mund të shikojnë nga SHBA-ja për sigurinë e tyre, ndërkohë që ato në mënyrë aktive minojnë sigurinë e vet SHBA-së përmes BE-së [të pazgjedhur, jodemokratike dhe jopërfaqësuese]. Kjo gjobë është vetëm maja e ajsbergut”, shkroi ai në X.

“Kur këto vende vendosin kapelat e NATO-s, ato insistojnë se bashkëpunimi transatlantik është themeli i sigurisë tonë të përbashkët. Por, kur këto vende vendosin kapelat e BE-së, ato ndjekin të gjitha llojet e agjendave që shpesh janë krejtësisht kundër interesave të SHBA-së”, shkroi më vonë ai.

Dokumenti i NSS-së po vazhdon të shkaktojë reagime të forta në Evropë. Më 8 dhjetor, presidenti i Këshillit Evropian, Antonio Costa, e akuzoi Uashingtonin për një “kërcënim të papranueshëm për të ndërhyrë në politikën evropiane”.

“Kjo strategji vazhdon të flasë për Evropën si një aleate. Kjo është në rregull, por nëse jemi aleatë, duhet të veprojmë si aleatë”, theksoi ai.

Sam Greene, analist për Rusinë në Kolegjin Kings të Londrës, i tha REL-it se “kjo strategji shënon fillimin e fundit të aleancës transatlantike… Evropa nuk mund të pranojë një raport ku SHBA-ja përcakton si konturet e sigurisë evropiane, ashtu edhe përmbajtjen e politikës së brendshme evropiane, teksa kërkon ndarjen e barrës”.

Ndarja e barrës është një element kyç i NSS-së, që reflekton presionin e kamotshëm të administratës Trump për shtetet evropiane që ato të rrisin shpenzimet e tyre për mbrojtjen.

Reduktimet e trupave amerikane në Evropë priteshin prej disa muajsh, që nga njoftimi se Pentagoni do të kryente një rishikim të pozicionit global të forcës, dhe në tetor u njoftua se qindra trupa amerikane të stacionuara në Rumani do të zëvendësoheshin.

NDAA-ja ofron shpresë për evropianët e shqetësuar, duke kërkuar që trupat amerikane të mbeten në 76.000 dhe duke ndaluar tërheqjen e pajisjeve me vlerë 500.000 dollarësh ose më shumë.

Rusia, Ukraina

NDAA-ja parashikon po ashtu që mbështetja amerikane të vazhdojë për të fuqizuar ushtritë e shteteve të Baltikut – Letonia, Lituania dhe Estonia – për t’iu kundërvënë “agresionit të Federatës Ruse”.

Së bashku me elementë të tjerë, kjo shton një ndjesi të qartë të kundërvënies ndaj një kërcënimi ushtarak rus në projektligjin që ka mbështetjen e dy partive dhe përkrahet nga kryetari i Dhomës së Përfaqësuesve, republikani Mike Johson.

NSS-ja nuk e përmend Rusinë si kërcënim ose armike, ndryshe nga versionet e mëparshme të strategjisë, gjë që ka ngritur shqetësime.

“Nëse duhet të zhvillosh biseda private midis Rusisë dhe SHBA-së për çështje që do ta zbusnin [presidentin rus, Vladimir] Putin ose për t’ia përkëdhelur egon, mirë”, tha Enos.

“Por, të komunikosh publikisht atë që unë do ta perceptoja si zbutje… është shumë shqetësuese. Për mua, Kina, Rusia, Irani, Koreja e Veriut, të gjithë duhet të jenë më shumë apo më pak në të njëjtin kosh të armiqve”.

David Cattler, i cili ka mbajtur një sërë pozitash të larta si në NATO ashtu edhe në agjencitë amerikane të inteligjencës, në një analizë theksoi se strategjia e Shtëpisë së Bardhë “sugjeron se sjellja e Rusisë, edhe pse e rrezikshme, në fund të fundit është e menaxhueshme përmes angazhimit”.

NSS-ja thotë se Evropa e percepton Rusinë si një kërcënim dhe thekson se përpjekjet për të arritur paqe në Ukrainë janë si një mjet për të “rivendosur stabilitetin strategjik me Rusinë” dhe për të mundësuar “mbijetesën e Ukrainës si një shtet i qëndrueshëm”.

Kjo reflekton shumë pozicione të marra gjatë bisedimeve për t’i dhënë fund pushtimit në shkallë të plotë të Ukrainës. Propozimet e fundit parashohin heqjen e sanksioneve ndaj Rusisë, teksa sekretari amerikan i Shtetit, Marco Rubio, ka deklaruar se qëllimi i marrëveshjes është “mirëqenia afatgjatë” e Ukrainës.

“NSS-ja bashkon disa trendë”, shkroi Cattler.

“Një përshkrim më i butë i SHBA-së për Rusinë, një preferencë për stabilizim të shpejtë në Ukrainë, është pritshmëri e paprecedentë për vetëqëndrueshmërinë e Evropës. Asnjë nga këto nuk është plotësisht e re, por së bashku përshpejtojnë trazicionin në një rend ndërkombëtar më të fragmentuar”.

Përgatiti: Mimoza Sadiku