VOAL – Ajo nuk është një zonjë, ajo është vazhdimisht në depresion dhe lufton me botën, e vështirë për t’u menaxhuar dhe e huaj për kompromis. Një portret si ky i shkon përshtat vetëm për një personi dhe një dhe vetëm një këngëtareje. Ylli i muzikës rock Loredana Bertè lindi më 20 shtator 1950 në Bagnara Calabra. Nga ai fshat i vogël u nis për të pushtuar fronin e muzikës pop italiane, të paktën në mesin e grave. Bertetë janë një familje krejt femërore, e përbërë nga katër motra, njëra prej të cilave, Domenica, do të bëhet e famshme nën pseudonimin e Mia Martini.
Në mes të viteve ’60 Loredana fillon të hedhë hapat e saj të parë në botën e argëtimit dhe pikërisht nga “Piper”, diskoteka e famshme romane që për një periudhë e shihte çuditërisht si protagoniste. Ajo, kaq rebele dhe e egër, në mes të gjithë atyre fëmijëve të etërve të shquar, krah për krah me Nicoletta Strambelli “dekadente”, aka Patty Pravo? Për hir të së vërtetës, kjo mund të jetë vetëm një përvojë fatale e shkurtër.
Dhe kështu, ndërkohë që njihet një tjetër të huaj si Renato Zero, ajo ngadalë fillon të ngjitet në shkallët e famës. Të dy të zgjedhur nga Don Lurio, ata janë pjesë e të ashtuquajturit “Collettoni” të Rita Pavone në transmetimet e saj televizive, atëherë është radha e muzikalit: së pari “Orfeo 9” nga Tito Schipa Jr, pastaj gjithmonë së bashku në versionin e atëhershëm skandaloz të Italisë të “”Hair”, muzikalit historik me tema të nxehta në atë periudhë, përfshirë Luftën e Vietnamit. Por talenti i Loredana Bertè është në muzikë, dhe më 1974 publikohet albumi i saj i parë: është menjëherë skandaloz, sepse Loredana me bashkëmendimtarët e saj do të duhet të luftojnë për një kohë të gjatë për të triumfuar… “Streaking” është titulli dhe Loredana shfaqet e zhveshur në kopertinë . Është vetëm e para e një serie të gjatë censurash: kopertina është ndryshuar, por gjithsesi plotëson ostracizmin e radios publike të atëhershme, jo e prirur të transmetojë këngë me tekst të fortë.
Shpërthimi i vërtetë i Loredana Berté ndodh vitin e ardhshëm, më 1975: me singlen “Sei bellissima” fiton një sukses të madh dhe ende konsiderohet – me meritë – një klasik i muzikës italiane. Kënga u përfshi në albumin “Normale o Super” të vitit 1976; më 1977 lëshoi ”T.I.R.”, LP e saj të tretë.
Pavarësisht nga prodhimi artistik i Mario Lavezzit i cili do të jetë shoku i tij i punës dhe në jetë për disa vite, dhe pavarësisht një angazhimi të caktuar tashmë të dukshëm si në muzikë dhe në tekst, shenjtërimi i vërtetë i këngëtares dhe interpretueses Loredana Bertè arrin më 1978 me botimin e firmosur nga vetëm Ivano Fossati, autor debutues dhe anëtar i një grupi disi të nëndheshëm, “I Delirium”, me titull “Dedicato”. Për disa një lloj manifesti politik, për Loredanën një pjesë historike ndër më të dashurat nga ajo vetë.
Kënga do të jetë pjesë e një albumi të shkëlqyeshëm, “BandaBertè” (1979) i cili do të konfirmojë Loredanën si një nga protagonistët e skenës italiane të rrokut dhe që do të përfshijë bashkëpunime shumë prestigjioze: përveç Ivano Fossati, Pino Daniele, Alberto Radius, çift Battisti-Mogol, Avogadro, Lavezzi, etj. “… e la luna bussò” është pjesa më e famshme e albumit dhe një pjesë tjetër historike e repertorit të Loredanës, këngëtarja e parë dhe mbase e vetme që përdor tinguj reggae në Itali.
Bashkëpunimet e shkëlqyera në albumet vijuese dhe në vitet në vijim do të jenë të shumta. Nga Ron te Renato Zero, nga Mia Martini te Gianni Bella te Enrico Ruggeri (“Il mare d’inverno”) (“Deti në dimër”), te kompozitori brazilian Djavan, Bruno Lauzi, Corrado Rustici dhe shumë të tjerë.
Më 1980 ishte radha e “Loredanaberte” me pjesën tërheqëse “In alto mare” “Në det të hapur” dhe më pas u konfirmua si e shkëlqyeshme dy vjet më vonë me suksesin e jashtëzakonshëm të “Non sono una signora” “Unë nuk jam një zonjë”, vulosur nga fitorja në Festivalbar. “Traslocando”, albumi i radhës, është një nga regjistrimet e saj më të bukur dhe intensivë.
Ky është samiti absolut i këngëtares tenebroze, nga i cili vetëm një rënie – megjithëse e shkurtër – mund të pasonte, e shënuar nga përpjekje të ndryshme për t’u kthyer në qendër të vëmendjes (si përplasja e falsifikuar e foshnjës e ekspozuar në një edicion në Sanremo).
Në vitin 1989, megjithatë, spektri i dëshpërimit dhe depresionit materializohet në figurën e tenistit Bjorn Borg: një histori totale dashurie që rrezikonte të shkatërronte psikologjikisht të famshmen Loredana, veçanërisht pas ndarjes. Një simbol i kësaj është single agresiv dhe i hidhur “Amici non ho”, një këngë që thotë gjithçka për situatën e saj ekzistenciale (madje as e zbutur nga tiparet e lehta ironike). Drama e shtëpisë Bertè, megjithatë, nuk duhej të mbaronte këtu. Në maj 1995, motra e dashur e urryer ndahet nga jeta, ajo Mia Martini e cila ka qenë gjithmonë kokëfortë për të kërkuar një sukses personal, larg hijes së një të afërmi të shquar. Tragjedia shënon thellësisht këngëtaren tashmë me përvojë.
Sidoqoftë, aktiviteti muzikor i Loredanës nuk ndalet. Në albumin që pason, “Ufficialmente dispersi” “Zyrtarisht të humbur”, Loredana debuton si autore e teksteve.
Albumet “Un pettirosso da combattimento” e “Decisamente Loredana” përmbajnë pjesë autobiografike që zbulojnë plotësisht Bertè-në e fundit.
Duke filluar nga viti 1998 ka një ndalesë të beftë, ndoshta një pauzë për reflektim për të gjetur veten përsëri. Do të jetë edicioni i 52-të i Festivalit Sanremo për ta kthyer atë tek adhuruesit e tij të cilët, menjëherë, e vendosën përsëri në atë fron nga i cili, në të vërtetë, nuk u zbrit kurrë.
2004 rinisi Loredana Berté me shfaqjen televizive “Musicfarm”; për më tepër “In alto mare” e saj është rifilluar dhe ribërë për të kompozuar “Waves of luv një nga shumë hitet e verës që kanë ndezur diskotekat italiane.
Ajo merr pjesë në Sanremo 2008 dhe shpërthen një rast: kënga që ajo prezanton dhe e cila titullohet “Musica e parole””Muzikë dhe fjalë”, në të vërtetë është “Ultimo segreto” “Sekreti i fundit”, një këngë e kënduar nga Ornella Ventura njëzet vjet më parë, në 1988, dhe prodhuar nga Tullio De Piscopo së bashku me Alberto Radius, i cili është edhe autori. Radius, udhëheqësi historik i Formula Tre, është gjithashtu autori i “Musica e parole”: shpërthen një episod i veçantë i “vetë-plagjiaturës”, duke çuar në skualifikimin e Loredana Berté nga gara.
Kthehet në skenën e Sanremo 2012 me këngën “Breathe” shkruar dhe kënduar me të nga Gigi D’Alessio. Në fillim të vitit 2014 me rastin e dyzet viteve të karrierës së tij ajo kthehet për të performuar drejtpërdrejt me turneun “Bandabertè 1974-2014”. Vitin pasues, në nëntor 2015, ajo botoi autobiografinë e saj zyrtare me titull “Traslocando” (si albumi i saj i vitit 1982).
Ndjeva se duhej të tregoja historinë tani që jam akoma gjallë. Nuk doja që dikush të mendonte se mund të fliste për jetën time me mua të vdekur, dhe për këtë arsye domosdoshmërisht mbylle gojën.
Në vitin 2016 ajo lëshoi albumin e tij të ri “Amici non ne ho… ma amiche sì! “Miq nuk kam… mikesha po!” së bashku me kthimin e saj në TV: ajo mban rolin e gjyqtarit në edicionin e ri të “Amici” nga Maria De Filippi. Në vitin 2018 ajo përjeton një valë të re të popullaritetit dhe suksesit falë këngës së bërë në bashkëpunim me Boomdabash me titull “Non ti dico no”. Kënga del në maj dhe bëhet një nga hitet e verës. Përveç përfshirjes në albumin e grupit, është përfshirë edhe në albumin e ri të pa publikuar nga Loredana Bertè, publikimi i së cilës do të bëhej në shtator 2018.
Më 6 shtator zbulon titullin e albumit të ri, LiBerté, i cili del 28 shtator, dhe pasohet nga një turne i ri teatror. Më 21 shtator, dalin dy single të reja nga albumi: Babilonia (kënga e hedhur nga Sanremo 2018) dhe Maledetto luna-park.
Më 6 shkurt 2019 ajo lëshoi me rastin e Festivalit të 69-të Sanremo, singlen Cosa ti aspetti da me Çka pret nga unë me të cilin renditet në vendin e 4, megjithë tri ovacione në këmbë të fituara nga publiku i Teatrit Ariston në fund të shfaqjeve (gjë që nuk ka ndodhur kurrë në historinë e Festivalit). Pjesa është vlerësuar me Çmimin Publik Ariston, të krijuar ad hoc pas protestave të bujshme të publikut në dhomë në njoftimin e tre artistëve të parë të klasifikuar. Me rastin e publikimit të singles, albumi LiBerté është rikthyer në dyqane në një version të quajtur “Sanremo Edition” që përmban këngën e Sanremos dhe dy medley të regjistruara gjatë LiBerté Theater Tour 2018/2019, i cili gjithashtu do të vazhdonte gjatë verës./Elida Buçpapaj
Komentet