Ajo grua dinte të rrëfente aq bukur, sa mua vetëm kur mendoja që do të vinte një çast e do të heshte, më ngërthente një trishtim i padurueshëm. Ndërkohë jashtë shiu vijonte të binte me rrëmbim. Era, që pa zënë shiu ende frynte papushim, kurse ulluqet gurgullonin keqas.

“I pëlqente shumë,- nisi ajo, – të lozte me flokët e mi. E bënte gjithnjë sa herë që dilnim bashkë. Dilnim thashë! Po nga shkonim thuaj?! Ku të mundnim. Absolutisht, jo. Qe vështirë. Sidomos për mua. Gjithsesi dilnim. Zbrisnim nga shkallët e Pallatit të Kulturës, ku studionim mbasditeve në sallën e shkencore të bibliotekës. Aty bënim sikur ndaheshim. Ai shkonte nga monumenti i Skënderbeut, kurse unë kaloja në anën tjetër të sheshit, për ta gjetur njëri-tjetrin te stacioni i autobuzit të Kombinatit. Takoheshim sërish në brendësi të autobuzit. Zbrisnim te “21-shi” dhe futeshim nëpër ato rrugicat fantastike te ish-liceu i vjetër, që në Tiranë prej kohësh i quajnë me të drejtë “Rrugicat e të dashuruarve”. Një labirinth i pafundëm, me hyrje e dalje, që shpesh herë të nxjerrin në të njëjtin vend. Nëpër to është shumë më lehtë për t’u puthur, ngaqë lëvizjet janë të pakta e nëse kalon ndokush, e dëgjon prej së largu. Fantastike me plot kuptimin e fjalës. Nuk e di a keni kaluar ndonjëherë andej. Janë shumë të bukura të pastërta, me shtëpi të vogla, tamam vila, me oborret plot pemë e lule rrethuar, me avlli të bardha, që ndrijnë e shkëlqejnë. Aty ndjeheshim komodë, ecnim përkrahu; bisedonim të shkujdesur, qeshnim, kapeshim, shtrëngoheshim. Një mëhallë tipike tiranase, shumë e qetë, ku njerëzit shohin vetëm punën e tyre. Kështu, teksa bënim një xhiro, shijonim kënaqësinë e asaj limontie unikale. Qëndronim diku në ndonjë qoshe, se aty ka disa të tilla, të cilave madje u kemi vënë edhe emra. “Foleja e Borëbardhës” e kemi quajtur një shtyllë ngjeshur pas murit; çuditërisht nuk e di përse lyer me bojë të bardhë nga kreu deri në fund, të cilën deri më tani nuk na e kanë zënë asnjëherë. Them kështu, sepse nuk jemi vetëm ne; ka edhe plot çifte të tjera që shetisin nëpër ato rrugica dhe secili ka “folezën” e vet. Ndaj jo më kot thashë që i quajnë “Rrugicat e të dashuruarve”. “Foleja e gjelbërt” kemi quajtur qoshkun pranë derës së një dyqani grumbullimi mbetjesh prej letre e kartoni, ngaqë dera edhe gjysma e murit janë ngjyrosur me këtë bojë. Pak më tej është një rrëke në formë kanali, mbi të cilën është hedhur një shtresë betoni, sa për të kaluar në anën tjetër, si të qe një urëz e vockël.

– Do ta quajmë “Ura Mirabo”, – tha ai sapo e pikasi dhe më recitoi të famshmen poezi me këtë titull të Gijom Apolinerit:

“Nën urën “Maribo”, e qetë Sena

Rrjedh, e bashkë me të një dashuri.

Më duhet të kujtoj, si ikte trishtimi

Dhe vinte gëzimi i qeshur përsëri.

Nata le të vijë, ora të kumbojë.

Dita le të shuhet, unë do të qëndroj.

Kapeshim për dore dhe dëgjonim zemrat

Trokisnin tek ti, trokisnin tek unë.

Çastet vraponin, shtjella marramendëse

Ndën krahët tanë, lidhur porsi urë.

Nata le të vijë, ora të kumbojë.

Dita le të shuhet, unë do të qëndroj.

Krejt porsi ky lum, krejt porsi kjo valë

Rrjedh qetësisht, dashuritë lënë folenë.

Jeta është e thellë, nuk ia gjen dot fundin,

Shpresa sidoqoftë, është e hidhur venë.

Nata le të vijë, ora të kumbojë.

Dita le të shuhet, unë do të qëndroj.

Shuhen dalngadalë ditët, javët, vitet

Dhe nuk kthehen më, përsëri, kurrë jo.

Dashuritë s’kthehen. Uji rrjedh i qetë,

Si gjithmonë o shpirt, nën urën “Maribo”.

Nata le të vijë, ora të kumbojë

Dita le të shuhet, unë do të qëndroj.”

Më la gojëhapur! Një poezi e jashtëzakonshme; vargje të mrekullueshëm.

– Kjo poezi nuk është botuar te ne, – shtoi, – Babai i një shokut tim, njohës i mirë i frëngjishtes e ka përkthyer prej vitesh. Unë shkoj shpesh tek ata; i ati i tij është njeri erudit. Kënaqësi vërtet të kesh fat për të ndenjur e biseduar me të. Njeri me kulturë të gjerë. Një ditë, duke biseduar rreth letërsisë franceze e duke parë interesimin tim në këtë aspekt, ma dha për ta lexuar poezinë edhe mundësinë për ta kopjuar. Prej atij burri mësova se poeti i madh francez Gijom Apoliner kishte qenë mik i ngushtë i Faik Konicës, por, për fat të keq, të dy janë të papranueshëm në realitetin tonë.

Më pas, teksa rrinim aty, në qoshkun e sapoemërtuar “Foleja Ura Mirabo”, shtrënguar fort me njëri tjetrin nisi të më tregonte për urat e Parisit, që kalonin mbi Senë, të cilat i njihte mirë ngaqë vetëm para pak kohësh ishte kthyer nga një specializim atje :

– Janë të shumta, të bukura sa nuk thuhet. Disa, madje, janë të vjetra, të lashta vërtet dhe me plot histori, si “Petit Pont”, “Pont d’Bency”, “Pont d’Choisy”, “Pont Charles de Gaulle”, “Pont d’Austerlitz”, etj. Pranë kullës Eiffel ndodhet ura “Pont d’Lena” më tej është “Pont d’Alma”; ura e Almës. Nuk ke dëgjuar për këtë urë?! Mos thuaj që nuk di gjë, të lutem. Ti më ke thënë se e ke lexuar romanin e Remarkut “Harku i Triumfit”.

– Po fshehurazi, – ia ktheva, – brenda një nate. Ishte një kopje që qarkullonte nën dorë, përkthyer nga i madhi Robert Shvarc, të cilën dikush kishte arritur ta shpëtonte pa përfunduar në kazanin e brumatiçes për karton.

– Po, je e saktë, ma kanë thënë këtë histori. Ka qenë viti 1967, kur u ndalua qarkullimi i mjaft librave mes të cilëve edhe “Harku i triumfit” i Remarkut, i cili qe shtypur dhe qe bërë gati për t’u shpërndarë, kur u dha urdhëri të kthehej në karton. Eh! O tempora o mores! (O kohëra, o zakone!) Unë e kam lexuar në frëngjisht, ma pat dhënë babai i atij shokut që të thashë. Aty mbi “Urën e Almës”, teksa po bëhej gati të hidhej për t’i dhënë fund jetës, e gjeti doktor Raviku, Xhoanë Madunë. Një histori magjepse…..

Por nuk e di përse atë natë përpara se të ndaheshim ai pati dëshirë të madhe të më rrëfente historinë e valës dhe të shkëmbit, që doktor Raviku ia rrëfen Xhoanë Madusë te “Harku i Triumfit”. Teksa m’i mbështolli pëllëmbët e të dyja duarve me të tijat e duke më parë gjatë në sy. O Zot sa shumë dritë kishte atë natë në sytë e tij! Pas kësaj nisi të më rrëfente me një zë tejet kumbues, të cilit edhe pse të skajshme ia ndjeja notat e një keqardhjeje të dhimbshme në kulm. “Raviku, – nisi ai, – e vështroi me një ëmbëlsi të vagëlluar.

– Për këtë s`ke nevojë ta vrasësh mendjen kurrë, Xhoanë. Kur të vijë puna gjer atje, do të më braktisësh ti mua. Jo unë ty. Kjo është e sigurt.

Ajo lëshoi gotën mbi tryezë, duke e përplasur fort.

-Ç`janë këto gjepura! Unë s`do të të braktis kurrë. Ku e ke hallin që po më fut nëpër këto katakombe fjalësh?

Ah,këta sy! mendoi Raviku. Thua se po përshëndriten nga shkrepëtimat. Nga shkrepëtima të buta, të kuqërremta, xixa qirinjsh të panumërt.

-Xhoanë, – tha ai. – Unë s`po dua të të fus nëpër katakombe fjalësh, por dua të të rrëfej njëherë atë historinë e valës dhe të shkëmbit . Eshtë një histori e vjetër. Më e vjetër se ne. Degjoje: Na ishte seç na ishte, na ishte njëherë një valë; ajo dashuronte një shkëmb diku në det, le të themi diku në gjirin e Kaprit. Vala fërkohej pas tij gjithë shkumë e uturimë, e përqafonte dhe e puthte çmendurisht ditë e natë, e pushtonte me llërët e saj bardhoshe.. Psherëtinte e qante. i përgjërohej shkëmbit që të vinte tek ajo; e dashuronte me afsh të papërshkruar e i sillej përqark dhe, ndërkohë, e gërryente ngadalë nga poshtë. Dhe një ditë prej ditësh ai u dorëzua, humbi mbështetjen dhe u lëshua në krahët e saj…

Ai piu një gllënjkë Kalvados.

– E pastaj, çë?- pyeti Xhoana.

– E pastaj, përnjëherësh, ai s`ishte më shkëmb për t`u qafuar, për t`u dashuruar e për t`iu përgjëruar. Mbeti vetëm një copë gur në fund të detit, I kredhur në thellësi të valës. Dhe vala e ndjeu veten të zhgënjyer e të mashtruar e shkoi kërkoi një shkëmb tjetër.

– E pastaj? – Xhoana e vështroi me dyshim. – Ç`kuptim na paska kjo? Shkëmbi le të mbetej më mirë shkëmb.

– Edhe valët gjithmonë kështu thonë. Por ajo që lëviz është më e fortë se ajo që rri ngrirë. Uji është më i fortë se shkëmbi.

Ajo bëri një lëvizje padurimi.

-Ç`lidhje ka kjo e gjitha me ne ? Kjo është vetëm një përrallë që s`thotë asgjë. Ose ty ta ka ënda të më vësh përsëri në lojë, siç e ke zakon. Po të vijë ndonjëherë puna gjer atje, do të më braktisësh ti. Kaq di të them unë, dhe jam e sigurt!

– Kjo, – i tha Raviku duke qeshur, – do të jetë fjala jote e fundit kur të më lësh. Do të vish e do të më thuash se të kam lënë unë. Dhe do të gjesh ca arsye, të cilat edhe do t`i besosh. Dhe e drejta do të jetë në anën tënde përpara gjykatës më të lashtë të botës: Natyrës”.

Vërtet ç’ishte gjithë kjo histori, që ai ngulmoi të ma rrëfente në ato çaste. Mos vallë parandjente ndarjen tonë? Dhe filloi të më puthte e përkëdhelte me duar e me buzë. Por mua gjithsesi nuk m’u shqit nga mendja idea e ndarjes, teksa ndjeja ngrohtësinë e kraharorit të tij, e shihja veten që ngjendesha ende mbi urën “Maribo”.…..