Çfarë do të thotë të lindësh, të rritesh dhe të jetosh nën një regjim komunist? Këtë e shpjegon Ermal Meta, i lindur në Shqipëri në vitin 1981 dhe i zhvendosur në Itali me nënën e tij vetëm në moshën 13 vjeç.

Ai studioi në Itali dhe u bë një muzikant i suksesshëm, duke marrë shtetësinë, dhe në vitin 2018 fitoi Festivalin e Sanremos me “Non mi avete fatto niente”, në bashkëpunim me Fabrizio Moro. Vitin e kaluar, ai doli i treti me “Vietato morire”, i frymëzuar nga rinia e tij. Zemra e tij ishte e ndarë në dysh. Por me një shikim të qartë.

I intervistuar nga Il Giornale , ai tregoi çfarë kujton nga vdekja e diktatorit komunist dhe “babait të kombit”, Enver Hoxha: “Isha 4 vjeç, ishte viti 1985. Të gjithë qanin. Ishte një vend në lot, por tragjikomik. Ata që ishin besnikë ndaj regjimit vinin të kontrollonin në shtëpinë tënde nëse kishe bërë ndonjë foto pranë varrit të Hoxhës.

Edhe më të varfrit – të gjithë ishim në atë kohë, por kishte disa që ishin më të varfër se të tjerët – duhej të shkonin te varri. Dhe të bënin një foto me grushtin e ngritur lart.” “Diktatori, u prehtë në ferr, la plagë që janë ende të dukshme. Të gjithë në Shqipëri kishin frikë nga gjithçka”, thotë muzikanti, tani edhe një kompozitor i njohur.

“Po ndodhnin gjëra të pabesueshme. Diktatori fliste për Shqipërinë si një fortesë të Leninizmit në brigjet e Adriatikut. Të gjithë donin të na pushtonin dhe, për të na bindur, e shpërndau Shqipërinë me bunkerë. Po rrugët? Nuk kishte rrugë të drejta, as ato në fusha.

Pas dy ose treqind metrash, kishte një kthesë. Propaganda thoshte se nuk duhet të lejonim që aeroplanët armiq të uleshin.” Psikoza e regjimit: “Nuk mund të dëgjoje muzikë të huaj. Ishte e lehtë të gjeje Rai Uno nga qytetet bregdetare. Por kushdo që kapej duke parë televizor të huaj ose duke dëgjuar këngë italiane në radio, arrestohej.

Të gjithë i njihnin këngët e Sanremos: ajo ishte e vetmja javë e vitit kur edhe spiunët e lagjes – sepse çdo lagje kishte spiunët e saj – shikonin Rai Uno. Të gjithë i njihnin këngët, por askush nuk mund t’i këndonte.”

Kur regjimi komunist ra në vitin 1991 në Shqipëri, si në pjesën më të madhe të ish-Perdes së Hekurt, kjo ishte një bombë e vërtetë sociale: “Ambasadat e huaja në Tiranë ishin pushtuar nga të rinj që mezi prisnin të largoheshin dhe të shkonin në Gjermani, Francë, Itali…

Ndërkohë, turma kishte marrë statujën simbolike të diktatorit në Tiranë dhe e kishte rrëzuar; dhe e njëjta gjë u bë me statujat e diktatorit në të gjitha qytetet e tjera. “Në qytetin tim, statuja u hodh në lumë. Dhe të gjithë duhej të hidhnin nga një gur drejt saj: edhe unë hodha një, por nuk ia dola.” Panorama