Arinjtë e përjetësuar nga një kurth kamerash në pyjet e Loska Dolina, Slloveni

Sllovenia është vendi evropian me densitetin më të madh të arinjve dhe prania e tyre pranohet, por menaxhimi aktiv zbatohet për të reduktuar konfliktet

VOAL- Kur Miha Mlakar na mirëpret, ai vesh një palë çizme të mëdha trekking dhe drejton një automjet fuoristradë me motor të lartë: të dyja janë thelbësore për të lëvizur nëpër terrenin me baltë dhe të ashpër ku ai punon. Ai është një fotograf i natyrës dhe udhëzon dhe udhëheq njerëzit në gjurmët e një kafshe imponuese: ariut të murrmë. Dhe këtu, në Slloveninë jugore, ka shumë prej tyre.

Pas sulmit fatal nga ariu JJ4 kundër një djali 26-vjeçar që vrapoi në pyjet e Trentino-s, është diskutuar sërish për praninë e këtyre kafshëve – dhe grabitqarëve të mëdhenj në përgjithësi – në mjediset e krijuara nga njeriu. . Në Itali, përafërsisht 150 planigradat që banojnë në pyjet e Trentino-s pas një rifutjeje të kryer në dekadat e fundit janë bërë shumë për disa. Diskutimet se çfarë duhet bërë me këto kafshë vazhdojnë, por mbi të gjitha është Sllovenia ajo që duhet të merret me Ursus arctos në baza ditore.

Të përqendruar në disa zona, vlerësohet se rreth 1100 arinj kafe jetojnë në këtë vend të vogël, sipërfaqja e të cilit është sa gjysma e asaj të Zvicrës. Bashkëjetesa me njerëzit duket se funksionon deri tani, por nuk mungojnë fërkimet në mënyrë që autoritetet kanë vite që po zbatojnë një sistem të menaxhimit aktiv të këtyre kafshëve. Një sistem që në shumë raste përfshin edhe vrasjen selektive dhe parandaluese, pavarësisht se ariu është një specie e mbrojtur.

“Njerëzit këtu janë mësuar me të: ata dinë si të sillen”

Miha Mlakar ka sy të gjallë të pastër, të një bluje thuajse transparente, të cilat ndizen edhe më shumë kur flet për kafshën që ka vendosur në qendër të jetës dhe aktivitetit të tij ekonomik prej vitesh. Ai themeloi një agjenci të specializuar në të ashtuquajturën “vëzhgimi i arinjve”, Slloven Bears. Me makinën e tij 4×4 ai shoqëron turistët nga e gjithë bota në shtëpitë prej druri të ndërtuara në mes të pyllit, nga të cilat – me shumë durim dhe pak fat – mund të dallohen dhe fotografohen këto bisha.

“Këtu mund të kalojnë femra me këlyshë apo meshkuj të vetmuar, më të mëdhenjtë janë mbi 300 kilogramë”, shpjegon ai, duke shtuar se në komunën e tij, Loska Dolina, i gjithë turizmi zhvillohet rreth arinjve dhe natyrës harlisur e të ruajtur mirë. Po banorët, çfarë thonë? “Njerëzit kanë respekt kur ecin në pyll, bëjnë zhurmë për të trembur arinjtë, nuk kanë frikë,” thotë Miha Mlakar. “Ndodh që u afrohen shtëpive, por nuk ndodh shpesh. Në përgjithësi, banorët e këtushëm i shohin arinjtë si fqinjë”.
rregullat e bashkëjetesës

Edhe dy alpinistë të rinj belgë, një vajzë dhe një djalë rreth të tridhjetave, të cilët i takojmë jashtë një bujtine, nuk duken të shqetësuar. Ata janë përpara një udhëtimi të gjatë që do t’i çojë në Shqipëri dhe për këtë arsye do të kalojnë disa ditë në këto pyje: “Kemi biseduar me shumë njerëz këtu dhe shumica prej tyre nuk kanë takuar as një arush. Ata ikin nëse ju nuhasin ose dëgjojnë zhurmë: ne shijojmë pyllin pa u shqetësuar për arinjtë.”

Megjithatë, nevojiten disa masa paraprake për të bashkëjetuar me këta gjitarë të mëdhenj. Për shembull, Miha na tregon një enë plehrash “rezistente ndaj arinjve”: është e çimentuar në tokë dhe për ta hapur duhet të zhbllokosh një bravë duke rrotulluar një dorezë. “Pra, edhe nëse ariu afrohet dhe përpiqet të rrëmojë, ai nuk ia del: vjen më së shumti dy herë, por më pas nuk ka më arsye të kthehet”. Një truk tjetër është ai i përgatitur nga disa bletarë: kosheret e tyre janë të vendosura në struktura të ngritura, në mënyrë që arinjtë të mos arrijnë t’i arrijnë. “E shihni këtu një arush pelushi u përpoq të ngjitej lart”, thotë Miha Mlakar, duke na treguar qartë gërvishtjet e grilave, “por nuk ia doli dot”.

“Është thelbësore të ruash speciet, jo çdo individ të vetëm”

Nga pyjet e Loska Dolinës në kryeqytet duhet rreth një orë me makinë, së pari përgjatë rrugëve fshatare që ndajnë pyjet e ahut nga realiteti urban. Fakulteti i njohur i Bioteknologjisë ndodhet në Universitetin e Lubjanës. Një realitet i vogël por shumë autoritar pasi është vendosur në një vend të pasur me pyje dhe kafshë të egra.

Dr. Tomaž Skrbinšek është kreu i ekologjisë dhe ruajtjes së mjedisit në Departamentin e Biologjisë. Ai e ka studiuar ariun për një jetë të tërë dhe pohon se për ta ruajtur atë është shumë e rëndësishme që shkalla e pranimit të pranisë së tij të mbahet e lartë në popullatën sllovene: “Vendi ynë mund të mirëpresë mijëra e mijëra arinj: por pyetja nuk është se sa mund të jetojnë këtu, por me sa arinj është e gatshme të jetojë popullata. Problemi për arinjtë nuk është mjedisi natyror, janë njerëzit”.

Studiuesi pranon se mund të ketë konflikte me qeniet njerëzore: “Për disa, bashkëjetesa mund të jetë problematike. Në disa zona po i afrohemi këtij kufiri tolerance dhe për këtë ka nevojë të rregullohet popullsia”.

Qeveria sllovene ka miratuar së fundmi një plan të gjerë vrasjesh, me qëllimin e deklaruar të “zvogëlimit të konflikteve dhe rritjes së sigurisë së popullsisë”. Kështu, deri në fund të vitit do të duhet të vriten 230 arinj të murrmë. Një zgjedhje që Tomaž Skrbinšek nuk e kundërshton: “Unë jam një biolog i ruajtjes, për mua është e rëndësishme të mbrosh speciet, jo çdo individ të vetëm. Eliminimi i disa kafshëve, nëse lehtëson bashkëjetesën me njeriun, është i dobishëm për ruajtje: duket një paradoks, por nuk është. Sigurisht, është gjithmonë një zgjedhje e diskutueshme, me implikime etike. Është e vështirë të gjesh një pikë ekuilibri”.

Numri i raportuar është i lartë, por, thotë Dr. Skrbinšek, proporcionalisht, nuk është më shumë se vitet e fundit: “Vendimi i qeverisë bazohet në prova shkencore dhe shumica e ekspertëve e gjykojnë të nevojshme. Këtu, arinjtë janë dyfishuar në dhjetë vitet e fundit dhe pavarësisht planeve për asgjësimin, do të ketë ende shumë.”

Por a është e drejtë që njerëzit të vendosin për jetën e kafshëve të tjera? “Më në fund do të ndodhë. Nëse shteti nuk ndërhyn, popullsia e arinjve rritet shumë dhe konfliktet dalin jashtë kontrollit, njerëzit do të fillojnë të vrasin vetë arinjtë. Klima politike do të ndryshonte gjithashtu, duke favorizuar vrasjen e shumë më tepër arinjve se sa ata që do të vriteshin me një menaxhim të arsyeshëm, të menduar dhe të bazuar në prova”.

Megjithatë, shoqatat për mbrojtjen e kafshëve kanë nisur një betejë ligjore: ata akuzojnë autoritetet për shkelje të rregullave për speciet e mbrojtura; Për ta shumë shpesh janë burrat ata që janë ndërhyrës në territorin e ariut dhe në vend të kësaj besojnë se planet e vrasjes janë rezultat i një vendimi thjesht politik, i marrë gjithashtu për të ushqyer turizmin e gjuetisë së arinjve në Slloveni.
“Ariu? Kam më shumë frikë nga rriqrat

Ndërkohë, rreth 70 kilometra larg, Miha Mlakar vazhdon të shpresojë se banorët e Loshka Dolinës do të mbajnë marrëdhënie të mira fqinjësore me kafshën. “E dini – shpjegon ai – ajo që më frikëson nuk është aq shumë ariu, por një kafshë shumë më e vogël dhe më tinëzare: rriqrat! Shkakton sëmundje të këqija dhe në Evropë ka shumë më tepër njerëz që vuajnë prej saj sesa nga arinjtë”.

Para se të thotë lamtumirë, ai na tregon një video të xhiruar me një kurth kamerash: shohim një nënë vigjilente që kërkon fasule bashkë me këlyshët. “Kjo është puna e tyre! kështu bëjnë gjithë ditën!” Dhe në fund të fundit, këto pyje janë gjithashtu shtëpia e tyre./rsi-eb

Ludovico Camposampiero