Suedia u bë anëtari më i ri i NATO-s në fillim të këtij muaji, duke iu bashkuar 31 vendeve në aleancën e sigurisë, duke përfshirë Shtetet e Bashkuara. Epo, jo të gjithë Shtetet e Bashkuara, pasi në aleancë janë vetëm 49 nga 50 shtetet. Hawaii nuk mbulohet teknikisht nga pakti i NATO-s.

Nëse një fuqi e huaj do të sulmonte Hawaiin – le të themi bazën e marinës amerikane në Pearl Harbor ose selinë e Komandës Indo-Paqësorit në veriperëndim të Honolulu-s, anëtarët e Organizatës së Traktatit të Atlantikut të Veriut nuk do të ishin të detyruar të ngriheshin në mbrojtje të shtetit Aloha.

“Është gjëja më e çuditshme,” thotë David Santoro, president i grupit të mendimit të Forumit të Paqësorit në Honolulu, i cili shtoi se edhe shumica e banorëve të Hawaiit nuk e kanë idenë se shteti i tyre është teknikisht i varur nga aleanca.

“Njerëzit priren të supozojnë se Hawaii është pjesë e SHBA-së dhe për këtë arsye mbulohet nga NATO,” thotë ai. Por, pranon ai, informacioni është në emrin e aleancës – Organizata e Traktatit të Atlantikut të Veriut. Hawaii është, natyrisht, në Paqësor, dhe ndryshe nga Kalifornia, Kolorado apo Alaska, shteti i 50-të nuk është pjesë e SHBA-së kontinentale që arrin në Oqeanin Atlantik të Veriut në brigjet e saj lindore.

“Argumenti për të mos përfshirë Hawaiin është thjesht se nuk është pjesë e Amerikës së Veriut”, thotë Santoro. Përjashtimi është përcaktuar në Traktatin e Uashingtonit, dokumenti që themeloi NATO-n në vitin 1949, një dekadë përpara se Havai të bëhej shtet. Ndërsa neni 5 i traktatit parashikon vetëmbrojtje kolektive në rast të një sulmi ushtarak ndaj çdo shteti anëtar, neni 6 kufizon shtrirjen gjeografike të kësaj.

Një zëdhënës i Departamentit Amerikan të Shtetit konfirmoi se Hawaii nuk mbulohet nga neni 5, por tha se neni 4, i cili thotë se anëtarët do të konsultohen kur kërcënohet “integriteti territorial, pavarësia politike ose siguria” e çdo anëtari, duhet të mbulojë çdo situatë që mund të ndikojë në Shteti i 50-të. Zëdhënësi tha gjithashtu se çdo ndryshim i traktatit për të përfshirë Hawaiin nuk ka gjasa të arrijë konsensus sepse anëtarët e tjerë kanë territore jashtë kufijve të përcaktuar në nenin 5. Për shembull, NATO nuk iu bashkua anëtarit themelues të luftës së vitit 1982 të Mbretërisë së Bashkuar me Argjentinën pasi trupat argjentinase pushtuan Ishujt Falkland, një territor i diskutueshëm britanik në Atlantikun e Jugut. NATO nuk i është përgjigjur një kërkese të CNN për koment.

Hawaii, Guam, Tajvani dhe Koreja e Veriut

Disa ekspertë thonë se kohët kanë ndryshuar gjatë dekadave që nga nënshkrimi i Traktatit të Uashingtonit dhe argumentojnë se situata e sotme politike në Indo-Paqësorin mund të kërkojë një ridimensionim. Kjo për shkak se bazat ushtarake amerikane në Hawaii mund të luajnë një rol jetik si në kundërshtimin e agresionit të Koresë së Veriut, ashtu edhe në mbështetjen e çdo mbrojtjeje të mundshme të Tajvanit.

Partia Komuniste në pushtet e Kinës pretendon se ishulli demokratik vetëqeverisës është territor i saj, pavarësisht se nuk e ka kontrolluar kurrë. Udhëheqësi kinez Xi Jinping e ka bërë “ribashkimin” me Tajvanin pjesë kyçe të qëllimit të tij kryesor për të “rinuar” kombin deri në vitin 2049.

Ndërsa liderët kinezë kanë thënë se shpresojnë të marrin kontrollin e ishullit nëpërmjet mjeteve paqësore, ata nuk e kanë përjashtuar mundësinë e një gjëje të tillë me forcë dhe kanë rritur frikësimin ushtarak të ishullit vitet e fundit. Akti i Marrëdhënieve me Tajvanin e detyron Uashingtonin të sigurojë armatim për mbrojtjen e ishullit dhe presidenti amerikan Joe Biden ka sugjeruar se ai do të përdorte personelin ushtarak amerikan për ta mbrojtur atë në rast të një pushtimi kinez. Një skenar i luftës së vitit 2022 i drejtuar nga Qendra për një Siguri të Re Amerikane u zhvillua me Kinën që sulmonte instalimet e komandës dhe kontrollit të SHBA në Hawaii, si pjesë e luftës së saj për të marrë Tajvanin me forcë.bw