Potoçari nuk dukej kurrë më i heshtur e më i trishtuar.

Pamja nga portat e mbyllura të Qendrës Përkujtimore, ku janë varrosur më shumë se 6.700 viktima të gjenocidit, është sidomos e dhimbshme për banoren e Srebrenicës, Shahida Abdurahmanoviq.

Mes të varrosurve janë edhe 12 anëtarë të familjes së saj të ngushtë.

Është Ramazan – muaj i agjërimit për myslimanët – dhe policia, me kërkesë të disa grave që jetojnë pranë, hap dhomën e lutjeve, çdo mbrëmje.

Pastaj, sërish heshtje.

“Është rrëqethëse. Është një ndjenjë ndryshe. Të trishton dhe të kthen në ato kohët më të vështira. Dhe, sigurisht, nuk mund të mendosh se po ndodh diçka e mirë”, thotë Shahida, shtëpia e së cilës gjendet afër varrezave të Qendrës Përkujtimore.

Qendra Përkujtimore e Srebrenicës, e cila gjendet në entitetin serb Republika Sërpska, në lindje të Bosnje e Hercegovinës, njoftoi më 7 mars se do të mbyllet deri në njoftimin e radhës, për shkak të situatës së sigurisë.

Prej se është hapur në vitin 2003, kjo është hera e parë që mbyllet.

“Vendimi është marrë për shkak të pamundësisë për të ofruar garanci adekuate të sigurisë për punonjësit, bashkëpunëtorët, mysafirët dhe vizitorët. E gjithë kjo bëhet në përputhje me rregulloret ligjore dhe rrethanat aktuale, si dhe me grushtshtetin që po zhvillohet kundër institucioneve shtetërore nga ana e grupeve rebele me seli në Banja Llukë”, shkruan nga Qendra Përkujtimore në rrjetin social X, pas mbylljes.

Më shumë se një javë më vonë, ata nuk duan të flasin më tepër për këtë.

Çka i parapriu mbylljes?

Mbyllja e dyerve për vizitorët vjen pas hyrjes në fuqi të ligjeve antikushtetuese të Republikës Sërpska, që ndalojnë funksionimin e Agjencisë Shtetërore të Hetimit (SIPA), si dhe të Gjykatës dhe Prokurorisë së Bosnje e Hercegovinës në këtë njësi.

Që nga viti 2011, Qendra Përkujtimore sigurohet nga Drejtoria për Koordinimin e Organeve Policore e Bosnje e Hercegovinës.

Edhe pse siguria është nën një agjenci të menaxhuar nga institucionet shtetërore, dhe jo nga policia e entitetit, pasigurinë e shkakton fakti që autoritetet e Republikës Sërpska nuk e pranojnë gjenocidin në Srebrenicë, i cili është konstatuar nga gjykatat ndërkombëtare.

Në mesin e mohuesve të gjenocidit janë edhe zyrtarët më të lartë, përfshirë presidentin e Republikës Sërpska, Millorad Dodik.

Ata kundërshtojnë edhe Rezolutën e miratuar nga Kombet e Bashkuara në maj të vitit të kaluar, me të cilën 11 korriku është shpallur Dita Ndërkombëtare e Përkujtimit të Gjenocidit të Srebrenicës dhe dënohet mohimi i gjenocidit dhe madhërimi i kriminelëve të luftës.

Mision i Qendrës Përkujtimore është ta ruajë kujtimin për viktimat e gjenocidit dhe t’i edukojë brezat për rëndësinë e paqes, tolerancës dhe të drejtave të njeriut.

Në Qendrën Përkujtimore ka artefakte të shumta të viktimave të gjenocidit, të gjetura në varreza masive, si orë apo veshje, por edhe të dhuruara nga familjarët.

Mbështetje edhe nga Ruanda

Pas mbylljes, Qendra Përkujtimore e Srebrenicës u bëri thirrje institucioneve në mbarë botën që t’i bashkohen një nisme globale të përkujtimit dhe rezistencës, të quajtur #SrebrenicaShutdown.

Në më pak se 24 orë, mesazhe mbështetjeje kanë arritur nga 17 vende të ndryshme, nga përfaqësues të viktimave të gjenocidit në Ruandë, nga shoqata të kujtimit të Holokaustit, ambasada të shumta, organizata dhe institucione.

Në Qendrën Përkujtimore të Srebrenicës thonë se janë jashtëzakonisht mirënjohës për këtë, sepse, siç shprehen, një gjë e tillë konfirmon rëndësinë e ruajtjes së kujtimeve dhe kundërshtimit të mohimit dhe padrejtësisë historike.

“Këto mesazhe dhe veprime janë një rikujtim i fuqishëm se misioni i Qendrës Përkujtimore të Srebrenicës u përket shumë njerëzve dhe se e vërteta do t’i ketë gjithmonë mbrojtësit e saj. Ky lloj solidariteti e forcon edhe më tej vendosmërinë tonë për të qëndruar të përkushtuar ndaj misionit tonë dhe për të vazhduar luftën për të vërtetën, drejtësinë dhe kujtesën”, thonë nga kjo qendër për Radion Evropa e Lirë.

Kështu, më 12 mars, dyert e Muzeut në Universitetin De Montfort në Leicester të Mbretërisë së Bashkuar janë mbyllur simbolikisht për pesë minuta.

Kim Sadique, profesoreshë e Parandalimit të Gjenocidit dhe Edukimit për të, thotë për Radion Evropa e Lirë se ky ishte “një akt i vogël solidariteti”, por edhe përpjekje për të tërhequr vëmendjen ndërkombëtare ndaj ngjarjeve në Bosnje e Hercegovinë, përkatësisht në Srebrenicë.

“Qendra Përkujtimore e Srebrenicës është një fener shprese dhe një kundër-narrativ i dukshëm për mohuesit e gjenocidit, që përpiqen ta rishkruajnë historinë e Bosnje e Hercegovinës dhe vazhdojnë ta kërcënojnë të ardhmen e saj. Kjo nuk mund të lejohet dhe kjo është arsyeja përse kemi vendosur të marrim një qëndrim”, thotë Sadique.

Dhe kështu, qyteti ku në mes të korrikut të vitit 1995, forcat serbe kanë vrarë rreth 8.000 burra dhe djem gjatë gjenocidit, duket i shkretë.

Kryesisht janë gra të moshuara që shkojnë për të qenë pranë varreve të të dashurve të tyre.

Për shumë nga to, kjo është e gjitha që u ka mbetur. Dhe kjo është e shenjtë për to, thotë Shahida.

Në gjenocid është vrarë edhe djali 16-vjeçar i motrës së saj.

“Ajo më merr në telefon dhe më thotë: ‘Shahida, prej se është mbyllur Qendra Përkujtimore, nuk fle, fëmija im i vetëm është aty’. Të gjithë njerëzit që i kanë mbijetuar gjenocidit, që janë të afërm, ose edhe diku nëpër botë, nuk ndihen mirë nëse kjo merr fund”, thotë Shahida.

Video nga arkivi:

Në qytet, sipas regjistrimit të popullsisë në vitin 2013, shumica janë boshnjakë, ndërsa rreth 45 për qind janë serbë.

Shahida thotë se të gjithë banorët janë të shqetësuar, pasi presidenti i Republikës Sërpska, Millorad Dodik, është dënuar në shkallë të parë para Gjykatës së Bosnje e Hercegovinës, më 26 shkurt, me një vit burgim dhe ndalesë gjashtëvjeçare të veprimtarisë politike, për shkak të mosrespektimit të vendimeve të Përfaqësuesit të Lartë ndërkombëtar.

Shahida thotë se askush nga autoritetet nuk ka folur me qytetarët.

Pushtetin në Srebrenicë e udhëheq kryetari serb, Millosh Vuçiq.

Në një prononcim për Radion Evropa e Lirë, Vuçiq thotë se nuk ka informacione se pse njerëzit ndihen të pasigurt në Qendrën Përkujtimore të Srebrenicës.

Ai thotë se i ka kontaktuar edhe forcat policore të entitetit, të cilat, sipas tij, kanë thënë se nuk ka asnjë kërcënim për sigurinë e qytetarëve në Srebrenicë.

“Vërtet, nuk e kemi pasur as incidentin më të vogël”, thotë Vuçiq.

Ai shton se nuk ka kontaktuar me drejtorin e Qendrës Përkujtimore të Srebrenicës, Emir Sulagiq, dhe se nuk i di arsyet përse ndihen të pasigurt.

“Policia i ruan objektet atje. Prezenca e policisë është shtuar vetëm për shkak të këtyre pretendimeve, por nuk e di se nga cila anë kërcënohet siguria”, shprehet Vuçiq.

Megjithatë, në Qendrën Përkujtimore të Srebrenicës thonë se ajo do të qëndrojë e mbyllur derisa situata të stabilizohet, ndërsa të gjithë punonjësit do të punojnë nga shtëpia, “nëse është e mundur”.

Video nga arkivi:

Më shumë se 50 njerëz janë dënuar me më shumë se 700 vjet burg për gjenocidin dhe krimet në Srebrenicë, të cilat kanë ndodhur pasi ushtria e Republikës Sërpska e ka pushtuar zonën – atëkohë të mbrojtur nga OKB-ja.

Sipas të dhënave të Institutit për Persona të Zhdukur të Bosnje e Hercegovinës, 30 vjet pas gjenocidit në Srebrenicë dhe rrethinë, rreth 1.000 persona të zhdukur janë ende në kërkim.

Përgatiti: Valona Tela

Një det njerëzish përfshiu qendrën e Beogradit të shtunën, duke sfiduar regjimin autokratik të Aleksandar Vuçiçit. Tingujt shurdhues të bilbilave dhe vuvuzelave shpërthyen në të gjithë qytetin, ndërsa mijëra protestues marshuan kundër korrupsionit dhe shtypjes së lirive demokratike nga pushteti i Vuçiçit, i cili po zgjat prej 13 vitesh me metoda gjithnjë e më autoritare.

Pavarësisht përpjekjeve të qeverisë për të frikësuar qytetarët me kërcënime për arrestime dhe përleshje të inskenuara, turma masive, e udhëhequr nga studentët, nuk u zmbraps. Ndërsa qeveria pezulloi transportin publik për të penguar protestën, mijëra njerëz erdhën në këmbë nga lagjet e afërta, ndërsa makina të shumta me flamuj kombëtarë e bënë atmosferën edhe më të zjarrtë.

Në përpjekje për të krijuar një alibi për dhunë të mundshme, Vuçiç vendosi mbështetësit e tij, përfshirë ish-paramilitarë dhe grupe ekstremiste, në një kamp jashtë presidencës. Ndërkohë, regjimi i tij vazhdoi fushatën e frikësimit, duke arrestuar aktivistë të opozitës bazuar në një regjistrim të manipuluar, të transmetuar nga mediat propagandistike pro-qeveritare.

Vuçiç, i njohur për retorikën e tij konspirative, përsëriti pretendimet e pabaza se protesta është e orkestruar nga shërbimet perëndimore për ta rrëzuar nga pushteti. Megjithatë, as kërcënimet e tij dhe as makineria e tij e frikësimit nuk ndalën popullin që kërkon drejtësi dhe fundin e një regjimi të mbushur me korrupsion, abuzim dhe lidhje me Moskën dhe Pekinin.

Bashkimi Evropian reagoi, duke paralajmëruar se Serbia duhet të respektojë liritë themelore nëse synon të bëhet pjesë e bllokut. Megjithatë, me një qeveri që po rrëshqet gjithnjë e më shumë drejt diktaturës, rruga e Serbisë drejt Europës duket më e pasigurt se kurrë.

Studentët dhe qytetarët kanë ecur prej ditësh në drejtim të kryeqytetit të Serbisë. Dhjetëra protesta e incidente kanë ndodhur vetëm gjatë javës. Presidenti Aleksandar Vuçiç dhe pushteti i tij deri tani nuk dorëzohen lehtë. Ai thotë, se protestave u ka ardhur fundi, ndërsa studentët thonë se këtë e vendosin ata dhe jo presidenti.

Rruga e gjatë e Millosh Obrenoviçit në qytetin e vogël Obrenovac

Rreth 32 kilometra larg nga qendra e kryeqytetit serb ndodhet Obrenovaci. Qendra e tij ishte e mbushur me njerëz darkën e së enjtes, më 13 shkurt, dy ditë para protestës së madhe të paralajmëruar në Beograd.

Në fillim gjithçka dukej e qetë, por më pas, një radhë njerëzish ecte drejt kryqëzimit të fundit që shpie në dalje të qytetit, afër një shkolle të mesme dhe një taverne serbe. “Aty do të vijnë studentët nga të dyja anët”, thotë Marija, një grua që ecën bashkë me bashkëshortin dhe djalin e tyre. “Jemi nisur sepse e duam këtë vend dhe duam të jetojmë këtu, por jo në një vend ku mbizotëron diktatura”, thotë ajo për DW, ndërsa ecën me flamurin e ngritur në shtizë. “Ka shumë njerëz që ende kanë frikë të dalin në rrugë, por populli është ngritur dhe kjo jep shpresë”, thotë i shoqi, i cili sugjeron që të citohet më shumë e shoqja, pasi të dy mendojnë njësoj.

“Pumpaj…”, brohoret i biri, rreth dhjetë vjeç. Në shqip “pumpaj” do të thotë të fryj, dhe kjo është motoja kryesore e protestave në Serbi. Shumë prej tyre mbajnë pompa për gomat e biçikletave dhe vuvuzela për të bërë sa më shumë zhurmë dhe për të “fryrë” derisa pushteti të “pëlcasë”. Vendtakimi është te shkolla fillore që mban emrin e poetit për fëmijë, mjekut dhe politikanit Jovan Jovanoviq Zmaj dhe te taverna serbe “Čudo” – shqip “Çudia”.

Protestat filluan kundër korrupsionit dhe me kërkesën për përgjegjësi për shkak të rrëzimit të çatisë së stacionit hekurudhor në Novi Sad në fillim të nëntorit të vitit të kaluar, ku humbën jetën 15 persona dhe dy u lënduan. Por tani ato janë kthyer në një lëvizje masive që kërkon zgjidhje politike.

Motoçiklistët, traktoristët dhe studentët

Vajza të reja të veshura me kostume kombëtare mbajnë në duar bukë pogaçe dhe kripë për mikpritje tradicionale ndaj studentëve që kanë nisur ecjen katër ditë më parë nga vende të ndryshme të Serbisë, në marshim për protesta. Radhët e qytetarëve duken të pafundme në këtë qytet të vogël dhe gjithçka gumëzhin pa pushim. “Edhe 20-30 minuta do të arrijnë studentët…”, thërret një i ri me megafon i veshur me gëzof të verdhë, i cili mban rendin në rrugë.

Pak më vonë dëgjohen dy makina policie që duken si një shkëndijë në fund të rrugës në distancë. Pas tyre, dalin në hije disa drita të tjera. Motoristët e Serbisë u janë bashkuar studentëve që kur ndodhën incidentet dhe dhuna muaj më parë. Ata prinë të parët duke përshëndetur dhe brohoritur, ndërsa nga krahu tjetër dhjetra traktorë gjigantë, disa me njerëz sipër tyre brohorasin. Pak më vonë, studentët nisen drejt rrugës kryesore. Në qiell shpërthejnë fishekzjarret. Për studentët, lule, shtrëngim duarsh dhe përqafime bashkë me lot. “Kam ecur dy ditë, por jemi duke marshuar për lirinë”, thotë Milloshi, një student nga qyteti Shabac.

Këto pamje kanë qenë të shumta javën që shkoi, pasi nga të gjitha anët e Serbisë ka grupe që janë nisur në këmbë. Kur të arrijnë në Beograd, ata do të vendosen te shtëpitë e studentëve të tjerë, fakultetet dhe njerëzit e panjohur që në grupe të ndryshme në internet ofrojnë strehim për protestuesit.

Protestave u janë bashkuar edhe një numër bujqish nga Serbia, që janë nisur me makineritë e tyre drejt Beogradit. Traktorët u raportuan edhe para kampit të atyre që mbështesin ndalimin e bojkotit në universitete dhe në media u raportua se pushteti po sjell traktorët e tyre në disa qendra në periferi të Beogradit si kundërpërgjigje.

Studentët që “duan të mësojnë” – dhe beretat e kuqe

Dita e 6 marsit shënoi momentin kur në Parkun e Pionierëve, pranë godinës së Presidencës, zbarkuan disa qindra persona të rinj me tenda për të krijuar një kamp. Në një njoftim për shtyp, ata thanë se janë grupi që dëshiron të ndalojë bojkotin e universiteteve, grevat dhe të rikthejë normalitetin. Ata e quajtën veten “Studentët 2.0” dhe thanë se janë “studentët që duan të mësojnë”.

Ata i dërguan një letër institucioneve, presidentit të Serbisë Aleksandar Vuçiq, kryetares së parlamentit Ana Brnabiq dhe zyrtarëve të tjerë, ku deklaruan se të gjitha kërkesat e studentëve janë plotësuar dhe kërkojnë kthimin në normalitet.

“Ne nuk duam dhunë, por duam të kthehemi dhe të studiojmë”, tha Millosh Pavlloviq, një student i mjekësisë që u identifikua si një nga drejtuesit e grupit. Fakulteti i tij u distancua nga ai, duke e quajtur një njeri të pushtetit që nuk i përfaqëson.

Në rrjetet sociale, disa nga studentët e grupit u identifikuan si figurantë në emisione të ndryshme televizive, ndërsa mediat e Beogradit pretendojnë se shumica nuk janë studentë dhe kanë indekse të reja.

Disa ditë më vonë, atyre iu bashkuan edhe disa persona të tjerë: veteranët e beretave të kuqe, ish-pjesëtarët specialë të Sigurimit të Shtetit, njësi që lidhen me luftrat e ish-Jugosllavisë, atë të Kosovës dhe vrasjen e kryeministrit, Zoran Gjingjiq, në vitin 2003. Këtij grupi në park, iu bashkuan gjithashtu një numër i serbëve të Kosovës.

Presidenti Aleksandar Vuçiq u shfaq nga tarraca e tij duke folur për grupin e studentëve, duke përmendur situatën aktuale dhe Donald Trumpin e ri, djalin e presidentit të Shteteve të Bashkuara të Amerikës, gjatë qëndrimit të tij në Beograd, ku dha një intervistë për podcastin që Trump i ri drejton. “Protestat janë financuar edhe nga Amerika…”, tha Trump Jr, duke cituar bisedën me presidentin serb.

Një ditë para protestës të së shtunës, Vuçiq apeloi te Studentët 2.0 që të largoheshin pas protestës dhe i priti ata në selinë e tij. “E falenderoj presidentin, pasi ishte i vetmi që na priti dhe na dëgjoi”, tha Pavlloviq, i cili kryeson grupin.

E ardhmja politike e Serbisë

Presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, prej ditësh ka paralajmëruar rrezikun e dhunës së mundshme në protestat e së shtunës. “Ata duan të krijojnë dhunë dhe kjo është mënyra e vetme e tyre”, tha Vuçiq në një adresim për mediat.

“Ne e dimë që po planifikohen trazira më 15 mars. Janë nervozë sepse e dinë që revolucioni me ngjyra nuk do t’iu kalojë”, deklaroi ai. Presidenti, në një adresim të jashtëzakonshëm nga Presidenca, tha se e kishte paralajmëruar qartë se çfarë do të ndodhte që para dhjetë ditësh. “Thashë se ka një rënie të numrave për ata që bllokojnë Serbinë dhe se njerëzit tani e kanë kuptuar këtë, se mbështetja për ato tubime të organizuara nga opozita po bie dhe se do të kalojnë në radikalizim”, shtoi ai.

Dushan Spasojeviq, profesor në Fakultetin e Shkencave Politike në Beograd, thotë për DW, se protestat kanë ndikuar jetën e përgjithshme në Serbi. “Në një gjendje normale, qeveria do të plotësonte kërkesat e studentëve dhe gjithçka do të ishte në rregull. Ose, mund të kishim edhe zgjedhje të jashtëzakonshme që do të tregonin nëse ekziston një mazhorancë tjetër”, u shpreh ai. Por ai beson se kushtet për zgjedhje të lira dhe demokratike nuk ekzistojnë më. “Ne kemi nevojë për një zgjidhje të jashtëzakonshme dhe shumica e njerëzve do të pajtoheshin se është e nevojshme një qeveri tranzicioni me përfaqësues nga pushteti, opozita, si dhe ekspertë dhe profesorë universitarë për të dalë nga kriza me një periudhë 6-12 mujore, e më pas të mbahen zgjedhje”, tha Spasojeviq.

Por ky opsion nuk është i pranueshëm për presidentin e Serbisë, Aleksandar Vuçiq, i cili disa herë ka përsëritur publikisht se kurrë nuk do ta bëjë një gjë të tillë.

Protestat çuan deri te dorëheqja e kryeministrit, Millosh Vukçeviq, që u pranua në Kuvendin e Serbisë, pavarësisht tensioneve të shumta që ndodhën këto ditë. Vuçiq ka paralajmëruar një mandatar të ri.

Studentët thonë, se protestat nuk do të ndalen dhe se fundi i tyre nuk do të vijë kur ta thotë presidenti, por kur të thonë ata se janë plotësuar kushtet. Për momentin, ata nuk kanë ndërmend të ndalen./DW/

Mijëra qytetarë dolën në rrugët e Beogradit mbrëmjen e së premtes për t’i mirëpritur studentët që po mbërrijnë në kryeqytetin e Serbisë në këmbë nga skajet e largëta të vendit, për një protestë të madhe që do të zhvillohet sot.

Derisa pritej mbërritja e kolonave të para të këmbësorëve nga Serbia jugore dhe perëndimore, disa çiklistë nga Kragujevci ishin të parët që arritën në qendër të Beogradit.

Duke mbajtur në duar pankarta me mbishkrimin “studentë, Beogradi është i juaji”, qytetarët i pritën studentët në kryeqytet edhe me medalje e lule.

Studentët, të cilët i kanë bllokuar fakultetet anembanë Serbisë për më shumë se tre muaj, kanë bërë thirrje për një protestë në Beograd më 15 mars.

Studentët në bllokadë, ndër të tjera, kërkojnë përgjegjësi penale dhe politike për vdekjen e 15 njerëzve nga shembja e një strehe në stacionin hekurudhor të Novi Sadit më 1 nëntor 2024.

Rojet e studentëve u kanë bërë thirrje qytetarëve që të mos iu afrohen traktorëve dhe gardhit që çon në Parkun e Pionierëve në mes të Presidencës së Serbisë dhe Kuvendit të Serbisë, ku janë vendosur në kampe një grup tjetër studentësh që kundërshtojnë bllokadat e fakulteteve.

Një numër i madh traktorësh janë parkuar rreth Parkut të Pionierit në qendër të kryeqytetit.

Grupi “Studentët 2.0” është i vendosur në Parkun e Pionierit që nga 6 marsi. Ata e quajnë veten “studentë që duan të mësojnë” dhe kërkojnë përfundimin e bllokadave.

Në Parkun e Pionierit shihet një prani e madhe policore.

Qytetarët në anën tjetër të gardhit brohoritën “turp” dhe “kë po mbroni” ndaj policëve.

Kampi i “studentëve që duan të mësojnë” janë kryesisht meshkuj, shumë prej të cilëve fshehin fytyrat me kapele dhe kapuç.

Traktorë, një gardh dhe policia ndajnë qytetarët, që presin studentët pranë Presidencës dhe Kuvendit, nga kampi në Parkun e Pionierit.Presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, ka thënë se shteti “do t’i ndërmarrë të gjitha masat” për të siguruar paqe dhe paralajmëroi arrestimin e atyre që shkaktojnë incidente.

Qeveria kishte akuzuar më parë opozitën për përgatitjen e dhunës, ndërsa studentët hodhën poshtë akuzat.

Protesta në Beograd konsiderohet si kulmi i demonstratave disamujore anembanë Serbisë të udhëhequra nga studentët.

“Kemi ardhur nga Kosova. Vullnetarisht. Askush nuk na organizoi”, thotë për Radion Evropa e Lirë një nga të mbledhurit në Parkun e Pionierit në Beograd, ku është ngritur një kamp i studentëve, që kundërshtojnë bllokadat e fakulteteve.

Në shtatë ditët e fundit, Parku i Pionierit, i cili gjendet pranë institucioneve më të rëndësishme shtetërore të Serbisë, është bërë vend i protestave të studentëve, të cilët kërkojnë t’iu mundësohet ndjekja e ligjëratave në universitete.

Në këtë lokacion, aktualisht, gjenden edhe pjesëtarë të Njësisë së shpërbërë të Operacioneve Speciale (JSO), komandantët e së cilës janë dënuar për krime lufte dhe likuidime politike; zyrtarë të Partisë Përparimtare Serbe në pushtet, si dhe një grup më i madh njerëzish nga Kosova.

Për disa nga ta, mbështetja e kërkesave të “studentëve që duan të mësojnë”, nuk është motivi parësor për të qenë aty.

“Ne kemi ardhur për të mbështetur presidentin Aleksandar Vuçiq, i cili është gjithmonë me ne”, thotë për Radion Evropa e Lirë një qytetar që prezantohet si Tihomiri nga Kosova.

I pyetur se sa kohë planifikojnë të qëndrojnë në Parkun e Pionierit, ai përgjigjet shkurtimisht: “Aq kohë sa të jetë e nevojshme”.

Duke u bazuar në pamje dhe me ndihmën e mjeteve online për krahasimin e fytyrave, Radio Evropa e Lirë identifikoi mes turmës Sasha Millosheviqin, kryetar i Komunës së Novobërdës në Kosovë dhe njëkohësisht kryetar i Autoritetit të Përkohshëm Komunal të Gjilanit – i cili funksionon në kuadër të sistemit serb – si dhe Sasha Sekulliqin, nga Autoriteti i Përkohshëm Komunal i Prishtinës.

Në të njëjtën mënyrë u identifikua edhe Millan Kovaçeviq nga fshati Banjë, afër Skenderajt.

Kovaçeviq u shfaq në media në vitin 2018, kur Zyra për Kosovën në Qeverinë e Serbisë i dhuroi dy lopë dhe pesë dele, pas një premtimi të mëparshëm të presidentit serb, Aleksandar Vuçiq.

Çadrat e tyre janë të vendosura para hyrjes së Pallatit të Vjetër, ku gjendet Kuvendi i Qytetit të Beogradit.

Ata nuk iu përgjigjën mesazheve dhe thirrjeve të gazetarëve të Radios Evropa e Lirë për komente.

Në Parkun e Pionierit, gazetarët e REL-it identifikuan edhe punonjës të institucioneve në komunën e Oseçinës në Serbinë qendrore.

Në fotografi shihen Zhelko Grujiçiq, anëtar i Këshillit Komunal të Komunës së Oseçinës, si dhe Svetozar Gaçiq, kryetar i Kuvendit Komunal të Oseçinës.

As kjo komunë nuk iu përgjigj pyetjeve të Radios Evropa e Lirë se sa zyrtarë komunalë janë duke qëndruar aktualisht në kampin në Beograd, dhe nëse komuna e ka organizuar udhëtimin e tyre.

Opozita serbe njoftoi më herët për “organizimet nga Lista Serbe”

Radio Evropa e Lirë merr vesh se serbë nga zona të ndryshme të Kosovës, si Shtërpca, Graçanica, Mitrovica e Veriut, Leposaviqi e Zubin Potoku, kanë shkuar në kampin para Presidencës serbe.

Në mesin e tyre ka edhe punonjës të institucioneve serbe, që besohet se u janë dhënë mëditje dhe u është premtuar rritje e pagave mujore.

Ka edhe prej atyre që punojnë në institucionet e Kosovës, por që janë të afërt me Listën Serbe – partinë më të madhe serbe në Kosovë, e cila ka mbështetjen e Beogradit.

Radio Evropa e Lirë ka informacione nga disa burime të afërta me personat që kanë shkuar në kamp, se ata janë informuar “brenda natës” se në çfarë ore dhe nga cili vend do të nisen për në Beograd, për t’i ofruar mbështetje presidentit serb, Vuçiq. Disa u nisën me autobusë të organizuar dhe disa me makinat e tyre private.

Burimet e Radios Evropa e Lirë duan të mbeten anonime për arsye sigurie.

Që nga fundi i shkurtit, opozita serbe në Kosovë ka paralajmëruar opinionin se Lista Serbe po organizon serbë nga Kosova, për të krijuar një “mur njerëzor” para Presidencës së Serbisë, për të “mbrojtur” presidentin Vuçiq nga “revolucioni me ngjyra”.

Radio Evropa e Lirë pyeti Listën Serbe dhe Presidencën e Serbisë nëse është e vërtetë se ato qëndrojnë pas organizimit të shkuarjes së serbëve nga Kosova në Beograd për të “mbrojtur” Vuçiqin, si dhe cili është qëllimi i një organizimi të tillë dhe nga kush duhet të mbrohet Vuçiq, por, deri në publikimin e këtij artikulli, nuk mori përgjigje.

Trysni për shkak të pikëpamjeve ndryshe

Në anën tjetër, në Mitrovicë të Veriut – pjesa veriore e Kosovës – janë mbajtur deri më tani disa tubime, në mbështetje të studentëve në bllokada, e disa kanë shkuar edhe në protestat në qytete të ndryshme të Serbisë.

Njëri prej tyre është Goran Antiq nga Mitrovica e Veriut. Ai, gjithashtu, planifikon të marrë pjesë edhe në një tubim tjetër në Beograd, më 15 mars.

Antiq, i cili është pronar i një agjencie për transportin e udhëtarëve, bart me shpenzimet e tij edhe studentë dhe qytetarë të tjerë nga Mitrovica e Veriut, të cilët i mbështesin studentët në bllokada.

Motiv i tij – siç thotë vetë për Radion Evropa e Lirë – është t’i ndihmojë njerëzit “që janë duke luftuar për të vërtetën”.

“Do të jemi rreth 60 veta, ndoshta edhe më shumë. Kushdo që vjen, është i mirëpritur, nuk ka shantazh, ryshfet, frikë. Secili vendos sipas ndërgjegjes së vet”, thotë Antiq.

Ai shton se bashkëvendësit e tij që kanë ngritur kampe para Presidencës së Serbisë, për t’i përkrahur “studentët që duan të studiojnë”, janë “të shantazhuar” dhe “marrin ryshfet”.

“Së pari, nuk janë studentë, nuk kanë studiuar kurrë asgjë, vetëm i dëgjojnë punëdhënësit e tyre. Ata shantazhohen me punë, disave u ofrohen mëditje, disave u premtohet se do të punësohen… Të gjithë marrin ose para, ose ndonjë premtim. Në parim, askush nuk ka shkuar atje nga dashuria”, shprehet Antiq.

Sipas tij, Lista Serbe bën trysni, për shkak të “pikëpamjeve ndryshe”.

Ai thotë se institucionet arsimore në veri të Kosovës janë urdhëruar që të mos bashkëpunojnë me të dhe të mos e angazhojnë për ekskursione shkollore.

Ai thotë se nuk ndihet nën presion, se nuk kanë me çfarë ta shantazhojnë, sepse nuk është në “buxhetin e shtetit”.

*Video: Në Beograd, më 15 mars, është paralajmëruar se do të mbahet një tubim i madh i organizuar nga studentët.

Serbët nga Kosova marrin të ardhura të ndryshme nga buxheti i Serbisë – nga pagat e pensionet deri te përfitimet sociale.

Autoritetet e Kosovës kanë mbyllur shumicën e institucioneve që kanë funksionuar nën sistemin e Serbisë, por punonjësit vazhdojnë të paguhen.

Përndryshe, disa studentë nga Universiteti i Mitrovicës së Veriut, i cili funksionon brenda sistemit serb, kanë mbajtur një tubim tjetër në mbështetje të studentëve në bllokadë, më 13 mars. Ata janë përkrahur edhe nga disa profesorë dhe qytetarë të tjerë.

Një ditë më parë, një delegacion i studentëve nga Fakulteti Filozofik në Beograd ka dërguar një ftesë në Mitrovicë të Veriut, për një tubim të planifikuar në Beograd, për datën 15 mars.

Megjithatë, në mes të dhjetorit të vitit të kaluar, Rektorati i Universitetit të Mitrovicës së Veriut ka njoftuar se mbështet të drejtën e opinionit të lirë, por se distancohet nga pikëpamjet e individëve.

Ai ka theksuar se komuniteti akademik nuk duhet të politizohet.

Radio Evropa e Lirë

Përgatiti: Valona Tela

Një grup prej rreth njëqind personash të panjohur u mblodhën para hyrjes së zyrave të televizionit N1 në Beograd, njoftoi kjo media.

Personat e mbledhur mbanin pankarta ku shkruhej “Ku e keni shefin” dhe brohoritën “Nuk do ta dorëzojmë Serbinë”, duke mos lejuar që askush të hyjë apo të dalë nga televizioni.

N1 njoftoi se nuk dihet se pse këta persona u mblodhën pranë zyrës së këtij televizioni.

Rreth 20 minuta pas tubimit të këtyre personave, policia serbe doli në vendngjarje.

Një gazetar i N1 tentoi të zbulonte se kush ishin personat e mbledhur pranë dyerve të kësaj media. Ata nuk treguan se kush ishin, ndërkaq një person i tha gazetarit se do t’i tregonte se kush ishte nëse do t’i lejohej të hynte në studio televizive për të bërë një deklaratë.

N1 raportoi se në mesin e protestuesve ishin Ivan Siler, ndihmës i kryetarit të Novi Sadit, si dhe Predrag Vulletiq, sekretar për politikën sociale, demografinë dhe barazinë gjinore në Provincën Autonome të Vojvodinës, si dhe Mirosllav Rodiq, deputet në Parlamentin e Vojvodinës.

Radio Evropa e Lirë deri tani ka arritur që të konfirmojë këtë informacion.

Ata janë zyrtarë të Lëvizjes Socialiste, parti e themeluar nga zëvendëskryeministri prorus i Serbisë, Aleksandar Vulin, i cili ndodhet në listën e zezë amerikane, veç tjerash, për lidhjet e tij me Rusinë.

Lëvizja Socialiste është partnere e vogël në koalicionin qeverisës të Partisë Progresive Serbe (SNS).

Siç raportoi televizioni N1, pasi një grup burrash të panjohur arritën përpara ndërtesës së tyre, një pjesë e punonjësve të ndërtesës së biznesit Airport City dolën jashtë, si dhe në dritare, duke u thënë atyre: “Shkoni në Kosovë”.

Drejtori i programacionit në N1, Igor Bozhiq, tha se nuk e di kush janë personat që bllokuan hyrjen në ndërtesë, por theksoi se ata shkuan aty në mënyrë të organizuar.

Bozhiq tha se N1 nuk ishte në dijeni se ishte paralajmëruar një tubim i tillë, por fakti që policia doli në vendngjarje pas arritjes së protestuesve, sipas tij, tregon se autoritetet ishin të informuara.

Ai shtoi se “figurat kryesore të regjimit”, pas bllokadës së Radio Televizionit të Serbisë kishin pyetur se kur do të bllokohej N1.

“Kjo është një përgjigje e qartë e regjimit. Është e dukshme që po tentohet të largohet vëmendja nga ngjarjet që lidhen me protestat studentore dhe që regjimi përpiqet të tregojë se problemin nuk e kanë vetëm me mediat proqeveritare, por edhe me ato të pavarura”, tha Bozhiq.

Ai shtoi se N1 nuk do të ftojë protestuesit në studio sepse zyrtarët e pushtetit në Serbi nuk pranojnë të vijnë në N1, edhe pse “i kemi ftuar shumë herë”.

Studentët më 10 dhe 11 mars për 22 orë bllokuan ndërtesën e Radio Televizionit të Serbisë, në qendër të Beogradi, duke kërkuar raportim objektiv mbi protestat.

Për muaj të tërë, studentët po protestojnë në Serbi për të kërkuar përgjegjësi për vdekjen e 15 personave pas shembjes së një strehe betoni në stacionin hekurudhor në Novi Sad.

Studentët protestues kanë paralajmëruar një protestë të madhe në Beograd më 15 mars.

Që nga dhjetori, studentët kanë bllokuar fakultetet shtetërore dhe kanë udhëhequr protesta paqësore në mbarë Serbinë.

Asambleja Kombëtare e Republikës Sërpska (RS) e ka filluar njërën nga dy seancat e posaçme, ku po diskutohet për miratimin e një kushtetute të re, e cila do ta përkufizonte si shtet entitetin serb të Bosnje e Hercegovinës.

Menjëherë pas përfundimit të seancës së parë, do të nisë seanca tjetër, ku Asambleja pritet të diskutojë për një draft-kushtetutë të RS-së dhe përmes saj, ajo pritet ta përcaktojë këtë entitet si shtet të popullit serb në Bosnje, t’ia japë të drejtën e vetëvendosjes, ta formojë ushtrinë dhe ta zhbëjë Këshillin e Popujve.

Kjo është një lëvizje tjetër secesioniste nga autoritetet e RS-së, pasi javën e kaluar Asambleja miratoi ligje që ndalojnë punën e institucioneve shtetërore të drejtësisë së Bosnjës në territorin e këtij entiteti.

Edhe pse Gjykata Kushtetuese e Bosnjës pezulloi zbatimin e ligjeve, RS-ja ka ngulur këmbë se ligjet do të zbatohen.

Sistemi i qeverisjes në Bosnje e Hercegovinë – vend me rreth 3.1 milionë banorë – është ndër më të ndërlikuarit në botë.

Që nga Marrëveshja e Dejtonit për paqe, e cila u nënshkrua në vitin 1995 dhe i dha fund luftës në Bosnje, vendi përbëhet nga Federata Boshnjako-Kroate dhe Republika Sërpska e dominuar nga serbët etnikë, nën një qeveri të dobët qendrore.

Derisa Republika Sërpska mund të miratojë ligje për çështje të brendshme, ligjet dhe institucionet në nivel shtetëror mbeten mbi të gjitha, sipas kushtetutës.

Duke shpjeguar arsyet për miratimin e një kushtetute të re, ministri i Drejtësisë në RS, Millosh Buklloviq, tha se qëllimi është që të “përmirësohet rendi kushtetues dhe të harmonizohet kushtetuta me sovranitetin e Republikës Sërpska”.

“Miratimi i kushtetutës së re fillimisht është i nevojshëm që të ofrojë siguri ligjore, efikasitet të institucioneve dhe ruajtjen e kompetencave kushtetuese të RS-së, në përputhje me pozicionin e saj të përcaktuar nga Marrëveshja e Paqes e Dejtonit dhe Gjykata Kushtetuese e Bosnje e Hercegovinës”, tha Buklloviq.

Ai shtoi se kushtetua aktuale e RS-së është miratuar në “rrethana specifike” dhe gjatë dekadave të fundit ka pësuar shumë ndryshime, “shumë nga të cilat ishin të imponuara, kundër vullnetit të institucioneve dhe qytetarëve të RS-së”.

“Ndryshime të tilla kanë shkelur rendin kushtetues dhe kanë dobësuar sovranitetin institucional”, tha Bukelloviq.

Deputeti dhe lideri i Listës së Drejtësisë dhe Rendit në opozitë, Nebojsha Vukanoviq, u bëri thirrje deputetëve që të mos marrin vendime për kushtetutën e re, pasi kjo është një “lëvizje shumë e rrezikshme” që synon mbrojtjen e Millorad Dodik.

“Dhe ju doni të ndryshoni të gjithë kushtetutën në ditëlindjen e liderit tonë (Dodikut). Do të lini pasoja katastrofike. A ka njeri që mund t’i thotë atij në fytyrë se po gaboni? Ju na urreni për të vërtetën”, tha Vukanoviq.

Para nisjes së seancës plenare, përfaqësuesi i Lartë i bashkësisë ndërkombëtare, Christian Schmidt, u bëri thirrje deputetëve që ta “parandalojnë sulmin ndaj rendit kushtetues të Bosnje e Hercegovinës”.

Drafti për kushtetutën e re të RS-së paraqet shkelje të marrëveshjes për paqe dhe asaj të Bërçkos, dhe i vë të dyja në rrezik, shkroi Schmidt në X.

Në po të njëjtën seancë, deputetët do të diskutojnë edhe për krijimin e një gjykate të posaçme dhe të një zyreje prokuroriale për “mbrojtjen e rendit kushtetues”.

Seanca udhëhiqet nga Nenad Stevandiq, kryetar i Asamblesë Kombëtare të RS-së, ndaj të cilit Prokuroria e Bosnjës ka lëshuar një urdhër për ndalim në mënyrë që të merret në pyetje.

Urdhër i tillë është lëshuar edhe ndaj presidentit të RS-së, Millorad Dodik, dhe kryeministrit të këtij entiteti, Radovan Vishkoviq.

Seanca e Asamblesë Parlamentare të RS-së vjen pas një sërë vendimesh që entiteti serb i Bosnjës i mori në ditët e fundit, pasi presidenti i saj Millorad Dodik u dënua më 26 shkurt nga Gjykata e Bosnjës me një vit burgim dhe iu ndalua ushtrimi i detyrës së presidentit për gjashtë vjet.

Asambleja Parlamentare e Republikës Sërpska miratoi ligje më 27 shkurt të cilat ndalojnë punën e Gjykatës, Prokurorisë, Agjencisë Shtetërore të Hetimeve (SIPA) si dhe Këshillit të Lartë Gjyqësor e Prokurorial të Bosnjës në territorin e këtij entiteti.

Dodik i dekretoi këto ligje më 5 mars.

Por, dy ditë më vonë, Gjykata Kushtetuese e Bosnje e Hercegovinës i shpalli jokushtetuese këto ligje, duke i pezulluar përkohësisht, ndërsa pritet t’i ndalojë ato përfundimisht pas një shqyrtimi të plotë.

Sekretari amerikan i Shtetit Rubio tha më 8 mars se veprimet e Dodikut përbëjnë kërcënim për sigurinë dhe stabilitetin e Bosnje e Hercegovinës, si dhe i minojnë institucionet shtetërore të saj.

E shtunë, 15 mars – dita kur përfaqësuesit e Qeverisë së Serbisë parashikojnë “dhunë të madhe”, kurse studentët protestues thonë se është momenti kur “Serbia duhet të jetë në Beograd, në tubimin më masiv ndonjëherë”.

Studentët theksojnë se nuk janë të dhunshëm dhe nuk bëjnë thirrje për dhunë.

Ata kanë bllokuar universitetet shtetërore që prej muajit dhjetor dhe kanë udhëhequr protesta paqësore në të gjithë Serbinë.

Kërkesë e tyre kryesore është përgjegjësia politike dhe penale për vdekjen e 15 personave nga shembja e një strehe në Stacionin Hekurudhor të Novi Sadit, më 1 nëntor të vitit të kaluar.

Tani, ata paralajmërojnë një tubim të madh në Beograd. Dhe, ky tubim është bërë disa herë temë diskutimesh e përfaqësuesve të Qeverisë në Serbi.

Në një prej fjalimeve të fundit, presidenti Aleksandar Vuçiq paralajmëroi “dhunë” dhe “arrestime”.

Pa sjellë ndonjë provë apo detaj, ai tha se pret që “opozita të organizojë dhunë të madhe më 15 mars” dhe se “të gjithë ata që marrin pjesë në të, do të arrestohen”.

Profesori në Fakultetin e Shkencave Politike në Beograd, Bojan Vraniq, thotë se “nuk është hera e parë që presidenti i Serbisë parashikon dhunë në ngjarje të caktuara”.

“Nuk është e pazakontë që të hamendësohet saktësisht se çfarë do të ndodhë. Prandaj, ky parashikim duhet të merret shumë seriozisht”, thotë Vraniq për Radion Evropa e Lirë.

Zyra e Presidentit të Serbisë nuk iu përgjigj pyetjes së REL-it se në cilat informacione i mbështet Vuçiq pretendimet dhe parashikimet e tilla.

“Nuk do të habitesha nëse do të kishte trazira. Nuk mund të pretendoj se do të provokoheshin artificialisht, sepse, për fat të keq, autorët [e trazirave gjatë protestave] nuk janë zbuluar deri më tani. Edhe nëse janë zbuluar, në përgjithësi, nuk kemi pasur ndonjë situatë në të cilën kemi mundur t’i zbulojmë motivet”, thotë Vraniq.

Çfarë do të thotë 15 marsi për pushtetin?

Sipas interpretimit të autoriteteve serbe, protesta e paralajmëruar për 15 mars në Beograd, është “Dita D”.

Ata që bënë thirrje për tubim, nuk e cilësuan atë ditë si ndonjë “pikë kthese” në protestat dhe bllokadat e studentëve, që vazhdojnë prej muajsh.

Tubimet masive të organizuara nga studentët në disa qytete të mëdha të Serbisë, kanë qenë paqësore.

Në një nga fjalimet e tij, një javë para tubimit të paralajmëruar, Vuçiq tha se autoritetet “do t’ua thërrasin fundin” protestave në atë ditë.

Më 10 mars, Vuçiq mori pjesë edhe në një seancë të Qeverisë së Serbisë, në të cilën, siç tha, “është diskutuar për aspektet e përgjithshme të protestës së paralajmëruar të 15 marsit”, por nuk dha detaje.

Në të njëjtën ditë, ai u shfaq në Radio Televizionin e Serbisë, ku parashikoi se “do të bëhen krimet më të rënda kundër Republikës së Serbisë”.

Ai, gjithashtu, u kërkoi “të rinjve të mos marrin pjesë në dhunë” dhe i paralajmëroi ata se disa përfaqësues të opozitës “duan t’i përdorin për qëllimet e tyre të pista politike”.

Pse vihet theksi tek opozita?

Përpos në deklaratat e Qeverisë së Serbisë, përfaqësuesit e opozitës në këtë vend nuk përmenden si organizatorë të protestave.

Tubimi në Beograd u thirr nga studentët protestues gjatë një mitingu masiv në Nish, më 2 mars.

“Që atëherë, anëtarët e Partisë Përparimtare Serbe [në pushtet], përkatësisht zyrtarë të lartë, janë përpjekur ta formësojnë protestën si një protestë opozitare, ta lidhin atë me një lloj përpjekjeje për revolucion me ngjyra, sepse ky është terreni që votuesit e tyre e kuptojnë”, thotë profesori Vraniq.

Nga akuzat për tentativë për “revolucion me ngjyra” deri te thirrjet për dialog dhe kërcënimet për kundërrevolucion – qëndrimi i autoriteteve në Serbi ndaj protestave të studentëve ka ndryshuar muajve të fundit.

Vraniq thotë se pas një sërë sulmesh fizike kundër studentëve në protesta dhe bllokada, “autoritetet kanë qenë në një fazë pasive” kur është bërë fjalë për qëndrimin e tyre ndaj rebelimit akademik.

Ka pasur, po ashtu, thirrje për negociata me komunitetin akademik. Por, Vraniq beson se kjo strategji nuk e ka pasur efektin e dëshiruar.

“Studentët qëndruan parimorë dhe thanë jo, ne i kemi kërkesat tona dhe kur t’i plotësoni, protestat dhe bllokadat do të ndalen”, thotë Vraniq.

Kjo është arsyeja përse, me kalimin e kohës, Partia Përparimtare Serbe “krijon gjithnjë e më shumë përshtypjen se po humbet kontrollin mbi sistemin”, sipas tij.

“Partia Përparimtare Serbe është dikush që ka plotësisht kontroll, që e di se çfarë ndodh, dikush që vazhdimisht i emërton gjërat disi… Ja, le të themi tani që ky është një revolucion me ngjyra”, shton Vraniq.

Revolucione me ngjyra janë quajtur protestat që kanë përmbysur regjimet autoritare në vendet ish-sovjetike.

Çfarë do të thotë 15 marsi për studentët protestues?

Disa ditë para tubimit, studentë nga pjesë të ndryshme të Serbisë udhëtuan për në Beograd.

Disa prej tyre edhe në këmbë, duke përshkuar dhjetëra kilometra.

Njëri nga ta është Alleksa Mikiq, student në Universitetin e Nishit. Duke i komentuar parashikimet e autoriteteve për 15 marsin, ai thotë:

“Mendoj se këto janë vetëm provokime që ndoshta do të vazhdojnë edhe në ditët në vijim. Por, unë besoj se do t’iu rezistojmë dhe do të jetë një tubim i madh”.

Pak ditë para protestës, grupi joformal “Studentët në bllokadë” tha se 15 marsi “duhet të jetë një ditë që Serbia nuk do ta harrojë”.

“Të jetë e qartë për të gjithë – ne nuk do të ndalemi, nuk do të lejojmë të na injorojnë, nuk do të lejojmë që kjo ditë të kalojë në heshtje. Ky është momenti ynë. Ky është zëri ynë. Le ta dinë të gjithë: më 15 mars Serbia është në Beograd”, thanë studentët.

“Imagjinojeni Serbinë si një lumë që rrjedh drejt një qëllimi – çdo qytet, çdo fshat, çdo rrugë le të bëhet degë e tij”, thuhet po ashtu në deklaratën e tyre.

Tensione para tubimit

Ditët para tubimit u karakterizuan me tensione dhe incidente në Beograd.

Pas thirrjes së studentëve, më 10 mars filloi bllokada shumorëshe e ndërtesës së Radio Televizionit të Serbisë (RTS), në qendër të qytetit.

Në një moment kishte edhe “përleshje” me policinë. Ministria e Punëve të Brendshme e Serbisë njoftoi më vonë për plagosjen e një polici.

Ministri Ivica Daçiq tha se policia nuk ka vepruar kundër demonstruesve, por se është sulmuar.

Por, siç raportoi agjencia serbe e lajmeve, Beta, pamjet e publikuara në rrjetet sociale treguan se policia i kishte sulmuar me shkopinj studentët dhe qytetarët e mbledhur.

Ndërkaq, gjatë protestës së 8 marsit, të thirrur nga studentët, një kordon i policisë i ndaloi fermerët me traktorë në Beogradin e Ri, të cilët po shkonin për t’iu bashkuar protestës në qendër të qytetit.

Meqenëse studentët dhe qytetarët tjerë që ishin aty, nuk donin të vazhdonin pa fermerët, pjesëmarrësit e tjerë në tubim shkuan nga qendra tek ata.

Ndërkohë, traktorët u tërhoqën, të ndjekur nga policia, ndërsa protesta përfundoi pa incidente.

Muajt e protestave në Serbi

Protestat në Serbi filluan pas shembjes së një strehe të Stacionit Hekurudhor të Novi Sadit, më 1 nëntor.

Në këtë incident, 15 persona humbën jetën dhe dy të tjerë u plagosën rëndë.

Organizata joqeveritare me bazë në Beograd, Arkivi i Tubimeve Publike (AJS), njoftoi më 5 mars se, që nga ajo kohë, protesta janë mbajtur në 400 vende dhe qytete në Serbi.

E vetmja protestë që u përshkua nga dhuna, ndodhi pesë ditë pas incidentit, më 5 nëntor në Novi Sad.

Ai ishte një nga tubimet më të mëdha të mbajtura ndonjëherë në atë qytet.

Trazirat shpërthyen kur grupe burrash – kryesisht të veshur me maska dhe kapele – hodhën gurë dhe sende të tjera drejt selisë së bashkisë, ndërsa policia u përgjigj me gaz lotsjellës.

Tubimet e tjera masive të organizuara nga studentët, deri më tani kanë qenë paqësore.

Kërkesa e parë e studentëve është publikimi i gjithë dokumentacionit për rindërtimin e Stacionit Hekurudhor në Novi Sad, për të përcaktuar përgjegjësinë penale dhe politike për tragjedinë.

Studentët kërkojnë edhe ndjekjen penale të sulmuesve të pjesëmarrësve në protesta, si dhe pezullimin e procedurave penale ndaj të arrestuarve gjatë protestave.

Qeveria pretendon se i ka plotësuar të gjitha kërkesat e studentëve, ndërsa një grup ekspertësh, i formuar nga Senati i Universitetit të Beogradit, e mohon këtë.

Përgatiti: Valona Tela