Kompani të mëdha japoneze, amerikane dhe tajvaneze renditen në mesin e pesë prodhuesve më të mirë në një listë me më shumë se 2.000 komponentë elektronikë, që Ukraina thotë se i ka përdorur Rusia në pesë lloje të avionëve të saj luftarakë.

Këta avionë, më pas, i ka shfrytëzuar për pushtimin në shkallë të plotë të Ukrainës, zbuloi njësia hulumtuese e Shërbimit ukrainas të Radios Evropa e Lirë, Schemes.

Edhe pse importet nuk i shkuan Rusisë direkt nga prodhuesit, ato nxjerrin në pah dobësitë e sanksioneve që vendet perëndimore ia kanë vënë Rusisë, pasi ka nisur pushtimin e Ukrainës, më shumë se dy vjet më parë.

Ukraina thotë se ndalimi i importit të produkteve të tilla të sanksionuara, është vendimtar për mbrojtjen e saj kundër Rusisë. Në një fjalim më 14 prill, presidenti Volodymyr Zelensky tha se “nuk janë opinionet ato që e frenojnë prodhimin e raketave dhe dronëve për terror”.

Schemes siguroi një listë prej 2.000 komponentësh elektronikë që, sipas inteligjencës ukrainase, Rusia i ka përdorur në pesë lloje avionësh luftarakë, Sukhoi, që kanë qenë të përfshirë në sulmet në Ukrainë nga fillimi i pushtimit në shkallë të plotë, në shkurt të vitit 2022, deri në fund të vitit 2023.

Duke përdorur këtë listë dhe të dhënat e importit të qasshme nga publiku, Schemes u ra në gjurmë dy kompanive ndërmjetëse në vendet e Bashkimit Evropian – Qipro dhe Hungari – të cilat kanë dërguar komponentë elektronikë te kontraktorët rusë të mbrojtjes, të përfshirë në prodhimin e avionëve Sukhoi.

Lista e siguruar nga një burim i inteligjencës ukrainase, që i monitoron importet e kontraktorëve ushtarakë rusë, i identifikon komponentët elektronikë të përdorur për “trurin” e pesë modeleve të avionëve Sukhoi, si: Su-27SM3, Su-30SM, Su-34, Su-35S dhe Su-57.

Këto pjesë ndihmojnë sistemet e navigimit dhe drejtimit të avionëve rusë, si dhe komunikimin me qendrat e kontrollit.

Si shembull, Valeriy Romanenko, bashkëpunëtor i lartë kërkimor në Muzeun Shtetëror të Aviacionit të Ukrainës në Kiev, përmend radarin që mund të gjurmojë dhe shënjestrojë njëkohësisht dhjetëra vende më shumë se 300 kilometra larg, si dhe ta monitorojë vendndodhjen e avionit në raport me avionët e armikut dhe mbrojtjen kundërajrore.

Këto sisteme, “të ndërtuara kryesisht me elektronikë të prodhuar nga Perëndimi, u mundësojnë rusëve të na shkaktojnë humbje të konsiderueshme”, thotë Romanenko.

Pesëshja kryesore

Schemes rishikoi listën së bashku me Komisionin e Pavarur Kundër Korrupsionit (NAKO) – një organizatë jofitimprurëse e Kievit, e cila monitoron korrupsionin në sferën e sigurisë kombëtare të Ukrainës.

Sipas llogaritjeve të Schemes, Murata e Japonisë, e njohur për teknologjinë e radiove dhe filtrave, prodhoi numrin më të madh të komponentëve të përdorur nga Rusia në avion – 218 nga më shumë se 2.000 produkte të listuara.

Të dhënat e Doganave të Rusisë, të analizuara nga NAKO, tregojnë se importet ruse të produkteve Murata – përmes palëve të treta – janë rritur për 38 për qind në vitin 2022, përkatësisht në 8.5 milionë dollarë, ndërsa kanë arritur në 9.6 milionë dollarë më 2023.

Kompania Texas Instruments (TI) me bazë në SHBA u rendit e dyta, me 176 artikuj.

Radio Evropa e Lirë raportoi qysh në qershor të vitit 2023 se Rusia importon rregullisht produkte nga TI dhe një firmë tjetër amerikane, Analog Devices, nëpërmjet kompanive kazake dhe kirgize.

Analog Devices me bazë në SHBA dhe dega e saj, Maxim Integrated, u renditën në vendin e tretë dhe të pestë, me 163 dhe 60 artikuj, respektivisht.

Ndërkaq, kompania tajvaneze, Kemet, me bazë në SHBA, u rendit e katërta, me 71 artikuj, sipas analizës së listës që bëri Schemes.

Lista përmban, gjithashtu, kompani evropiane, si dhe prodhues të tjerë amerikanë dhe japonezë të elektronikës dhe gjysmëpërçuesve.

Importet nuk ishin blerje të drejtpërdrejta nga prodhuesit, por, siç tregojnë të dhënat nga databaza online e tregtisë ndërkombëtare, Import Genius, shitje nga palë të treta për blerësit rusë.

Schemes kontaktoi kompanitë Murata, Texas Instruments, Analog Devices, Kemet dhe Maxim Integrated për komente në këtë temë, por, deri në publikimin e këtij artikulli, përgjigje ktheu vetëm TI.

Një zëdhënës i kësaj kompanie tha përmes një emali më 30 prill se kompania “kundërshton fuqishëm përdorimin e çipave tanë në pajisjet ushtarake ruse, si dhe devijimin e paligjshëm të produkteve tona në Rusi”.

“Çdo dërgesë e çipave TI në Rusi është e paligjshme dhe e paautorizuar”, shtoi zëdhënësi i TI-së.

“Ne kërkojmë nga shpërndarësit dhe klientët tanë që t’i respektojnë ligjet e kontrollit të eksportit dhe të ndërmarrin veprime nëse merret vesh se ata nuk e bëjnë këtë”, tha zëdhënësi, i cili nuk deshi të identifikohej.

Dy prodhues të tjerë i dënuan, gjithashtu, shitjet e produkteve të tyre në Rusi.

Në një deklaratë të publikuar në faqen e saj në internet, Murata tha se politika e saj është “t’i respektojë ligjet e kontrollit të eksportit dhe të gjitha rregulloret e secilit vend ku operon Murata”. Ajo u kërkon klientëve jashtë Japonisë që të sigurojnë se produktet e kompanisë nuk përdoren për armë të shkatërrimit në masë, përfshirë raketa, si dhe “armë konvencionale, ose artikuj të krijuar posaçërisht për to”.

Në një deklaratë për Bloomberg News, në dhjetor të vitit 2023, Analog Devices (ADI) tha se “secila dërgesë pas sanksioneve në këto rajone, paraqet shkelje të drejtpërdrejtë të politikës sonë”.

Por, prodhimi i avionëve luftarakë, Sukhoi, vazhdon. Më 5 prill, për shembull, konglomerati i sanksionuar rus, në pronësi të industrisë shtetërore të mbrojtjes, Rostec, njoftoi për prodhimin e një numri të paspecifikuar të “bombarduesve të vijës së parë” Su-34.

Pas shqyrtimit të të dhënave nga Doganat ruse, njësia hulumtuese ruse e Radios Evropa e Lirë, Systema, zbuloi se pjesë të aviacionit me vlerë prej më shumë se 8 milionë dollarësh u importuan në Rusi nga fillimi i vitit 2022 deri në korrik të vitit 2023. Marrësi kryesor i tyre ishte Yakovlev – prodhues i avionëve Sukhoi.

Si e siguron Rusia atë që i duhet?

Analiza e përbashkët që u bëri Schemes dhe NAKO të dhënave për importet ruse në Import Genius – databazë që përcjell tregtinë ndërkombëtare – zbuloi se disa kompani në vende si Kina dhe Turqia, eksportuan komponentë elektronikë në Rusi midis shkurtit 2022 dhe korrikut 2023, që përputhen me artikujt e përfshirë në listën e inteligjencës ukrainase.

Schemes u hodhi një vështrim më të afërt dy prej kompanive të regjistruara në Bashkimin Evropian, të cilat e ndalojnë shmangien e sanksioneve kundër Rusisë, por ua lënë zbatimin e tyre 27 vendeve anëtare.

Noratec Holdings, në pronësi të shtetasit letonez, Vladimirs Boreckis, është e regjistruar në Qipro. Ndërkaq, Matrix Metal Group, ku Boreckis shërben si drejtor menaxhues dhe është aksionari i vetëm i listuar, është e regjistruar në Hungari, ku Qeveria e kryeministrit Viktor Orban kritikon hapur sanksionet e BE-së kundër Rusisë.

Në periudhën 2021-2023, të dyja kompanitë dërguan në mënyrë të vazhdueshme komponentë elektronikë të huaj – të bërë nga kompanitë në listën e inteligjencës ukrainase – te një firmë private ruse, e quajtur Eksiton.

E themeluar në një paralagje të Moskës, Ramenskoje, në qershor të vitit 2022 – katër muaj pas nisjes së pushtimit në shkallë të plotë të Ukrainës – Eksiton e përshkruan veten në regjistrat e biznesit si shitëse me shumicë e “pajisjeve elektrike industriale, makinerive, aparateve dhe materialeve”.

Provat tregojnë se ajo është e lidhur me prodhimin e avionëve luftarakë, Sukhoi.

Personi që regjistrat e Qeverisë ruse e identifikojnë si pronar të shumicës së Eksitonit, Yury Korchevsky, ka qenë deri në vitin 2015 bashkëpronar i një kompanie, e quajtur gjithashtu Eksiton, me seli në qytetin perëndimor rus, Smolensk.

Eksitoni i dytë, sipas një regjistri rus të bizneseve, e furnizon Yakovlevin – prodhues i avionëve Sukhoi, i njohur më herët si Irkut.

Kompania, gjithashtu, ofron produkte për dy furnizuesit kryesorë të Yakovlevit – Byronë Qendrore të Dizajnit të Automatizimit dhe Uzinën Optike dhe Mekanike Ural – si dhe për kompani të tjera në pronësi të Rostecit.

Eksitoni i Smolenskut zotëron, gjithashtu, një tjetër kontraktor ushtarak rus, me bazë në Smolensk, i cili është sanksionuar nga Ukraina. Ai quhet Display Component dhe Noratec dhe Matrix Metal Group i kanë dërguar rregullisht komponentë elektronikë në vitin 2021, përkatësisht në periudhën 2021-2023.

Sipas regjistrave rusë të bizneseve, përpara fushatës së vitit 2022 kundër Ukrainës, Display Component ka furnizuar me elektronikë institutin privat kërkimor rus, Ekran, i cili zhvillon sisteme anti-ajrore dhe anti-raketore të avionëve dhe helikopterëve.

Ueb-faqja e Eksitonit në Smolensk nuk është më e qasshme, por në një version të arkivuar të saj thuhet se kompania ka marrë “çmime dhe letra falënderimi” nga Ministria ruse e Mbrojtjes për kontributin e dhënë në “kauzën e përbashkët të mbrojtjes së vendit”.

Pasojat

TI i tha Radios Evropa e Lirë se “ka bërë një rishikim të plotë dhe të brendshëm” për shitjet në Eksiton, Matrix Metal Group dhe Noratec Holdings. “Mund të konfirmoj se këtyre kompanive nuk u kemi shitur asnjë produkt prej se i kemi ndaluar shitjet në Rusi në shkurt të vitit 2022”, tha TI.

Schemes e pyeti përmes emailit Boreckisit, në lidhje me dërgesat e sanksionuara të komponentëve elektronikë në Rusi nga Noratec dhe Matrix Metal Group, por nuk mori përgjigje.

Në profilin e tij në LinkedIn – i cili u fshi pasi raporti i Schemes u publikua në gjuhën ukrainase më 17 prill – Boreckis e përshkruante veten si një “përshpejtues biznesi që mendon përpara”, me një sfond në teknologjinë financiare. Profili, të cilin Schemes e arkivoi, thoshte se ai flet rrjedhshëm rusisht dhe anglisht dhe se banon në Mbretërinë e Bashkuar.

As Noratec dhe as Matrix Metal Group nuk janë sanksionuar për eksportet e komponentëve elektronikë në Rusi.

Më 12 prill, Këshilli Evropian, i cili përcakton prioritetet e politikave të BE-së, miratoi një ligj që i ngarkon me përgjegjësi penale individët dhe kompanitë ose organizatat, që shkelin sanksionet tregtare kundër Rusisë.

Përveç masave të tjera, individët mund të përballen me burgim prej së paku pesë vjetësh, ndërsa kompanitë mund të mbyllen.

Sipas një rregulloreje të miratuar në dhjetor të vitit 2023, kompanitë e regjistruara në BE duhet të fusin një klauzolë “Jo Rusi” në kontratat e tyre, kur tregtojnë me partnerë jashtë BE-së. Zbatimi i kësaj mase, megjithatë, varet nga shtetet anëtare të BE-së.

Ahia Zahrebelska, e cila ndjek politikat e sanksioneve për Agjencinë Kombëtare të Ukrainës për Parandalimin e Korrupsionit, beson se edhe masat më të rrepta të BE-së kundër shmangies së sanksioneve, nuk do ta dekurajonin Rusinë.

Edhe nëse “një kompani që është e dobishme për Rusinë” sanksionohet, thotë ajo, Rusia “mund t’i krijojë menjëherë 10 kompani të reja fantome që do t’i kryenin të njëjtat detyra”.

Megjithatë, sanksionet e detyrueshme ndikojnë në “kohën e dorëzimit” dhe potencialisht cilësinë e pajisjeve ushtarake të Rusisë, thotë studiuesja e lartë në NAKO, Viktoria Vyshnivska.

“Një kompani kineze e krijuar një javë më parë, nuk i ka aftësitë e një gjiganti teknologjik”, produktet e të cilit Rusia nuk mund t’i përdorë më, thotë Vyshnivska. Radio Evropa e Lirë

Përgatiti: Valona Tela

Së paku shtatë njerëz janë vrarë dhe 15 të tjerë janë plagosur nga shembja e një pjese të një ndërtese shumëkatëshe banimi, si pasojë e një sulmi raketor ukrainas në qytetin kufitar të Rusisë, Belgorod, thanë zyrtarët rusë të dielën.

Pamje nga vendi i ngjarjes – të postuara nga guvernatori i këtij rajoni në kufi me Ukrainën, Vyacheslav Gladkov – shfaqën shembjen e së paku 10 kateve të ndërtesës.

“Qyteti i Belgorodit dhe rajoni i Belgorodit u bombarduan nga Forcat e Armatosura të Ukrainës”, tha Gladkov.

“Si pasojë e goditjes direkte nga një predhë në një ndërtesë banimi, e tërë hyrja nga kati i dhjetë deri te i pari, u shemb”, shtoi ai.

Kanali rus i lajmeve në Telegram, Mash, raportoi se së paku shtatë njerëz u vranë dhe 15 të tjerë u plagosën.

Një dëshmitar rasti tha se shumë ambulanca dhe automjete zjarrfikësish u panë në vendin e ngjarjes.

“Një pjesë e tërë e një ndërtesë 10-kateshe u shemb. I pashë disa viktima”, tha dëshmitari për Reuters në kushte anonime.

Më herët të dielën, Ministria e Mbrojtjes e Rusisë tha se kundërajrorët e saj i rrëzuan dy raketa balistike të epokës sovjetike që forcat ukrainase i kishin shkrepur mbi rajonin Belgorod gjatë natës.

Qytetet në pjesën perëndimore të Rusisë janë përballur me sulme të vazhdueshme me dronë prej majit 2023. Për këto sulme, zyrtarët rusë e kanë fajësuar Kievin.

Zyrtarët ukrainas nuk marrin asnjëherë përgjegjësi për sulme në territorin rus, apo në Gadishullin e uzurpuar të Krimesë.

Rajoni i Belgorodit në veçanti ka qenë cak i sulmeve të mëdha. Në dhjetor 2023 u vranë 25 njerëz nga një sulm në qendër të qytetit Belgorod. REL

Ministria e Mbrojtjes e Mbretërisë së Bashkuar ka nxjerrë në pah raportet që sugjerojnë se një aeroplan luftarak rus ka hedhur aksidentalisht një bombë në një zonë civile në Belgorod.

Informacioni i inteligjencës britanike lidhet me një incident më 4 maj dhe jo me sulmin me dron të forcave ukrainase në Belgorod, shkruan Skynews.

‘Është raportuar se një avion luftarak rus lëshoi aksidentalisht një municion FAB-500 në një zonë civile në Belgorod, Rusi më 4 maj 2024.

Guvernatori rajonal i Belgorodit Vyacheslav Gladkov konfirmoi shpërthimin dhe dëmtimin në rrugën Razdobarkina, Belgorod pa identifikuar shkakun’, thuhet në njoftim.

‘30 shtëpi dhe 10 vetura u dëmtuan, ku pesë persona që kërkonin kujdes spitalor, gjë që ilustron fuqinë shkatërruese të municioneve. Ky nuk është një incident i izoluar.

Më 18 shkurt thuhet se një FAB-250 u lëshua në Soloti në zonën e Belgorodit që çoi në evakuimin e 150 banorëve’, shkruhet më tej. sn

Mes paralajmërimeve të reja të shërbimeve sekrete se Rusia po përgatit “akte të dhunshme sabotimi” që synojnë Evropën dhe vendet anëtare të NATO-s, ekspertët e sigurisë thonë se ata tashmë kanë vërejtur një rritje të konsiderueshme në ato që duket të jenë operacione të fshehta sabotuese ruse.

Në një ekskluzivitet të 5 majit, “Financial Times” raportoi se shërbimet sekrete nga tre vende të ndryshme evropiane kanë paralajmëruar qeveritë e tyre se agjentët rusë janë në mes të komplotit të një sërë sulmesh me bomba, zjarrvënie dhe dëmesh infrastrukturore në tokën evropiane.

“Ne vlerësuam se rreziku i akteve të sabotimit të kontrolluara nga shteti rus po rriten ndjeshëm,” tha Thomas Haldenëang, kreu i inteligjencës së brendshme gjermane, në një konferencë të sigurisë në prill, duke vënë në dukje se sulmet do të vinin me “një potencial të lartë për dëm”.

Zjarrvënie dhe sabotim

NATO është gjithashtu në gatishmëri, tha një zyrtar i lartë i qeverisë evropiane për gazetën, duke thënë se shërbimet e sigurisë të aleancës kanë sjellë “informacion të qartë dhe bindës mbi ligësinë ruse”.

Kremlini u tall me pretendimet, duke i hedhur poshtë ato si “të pabaza” dhe “jo serioze”.

Por paralajmërimet nuk janë aq të lehta për t’u hedhur poshtë. Sidomos pasi ato kanë ardhur në mes të një morie sulmesh sabotazhi si në Evropë ashtu edhe në Shtetet e Bashkuara në muajt e fundit me lidhje të dyshuara me shërbimet e inteligjencës ruse. Dhe lista e incidenteve vazhdon të rritet.

Një magazinë në Londër që përmbante dërgesa ndihme në Ukrainë u dogj dhe u shkatërrua nga zjarri më 21 mars, për shembull.

Më pas, më 15 prill, një fabrikë amerikane e predhave të artilerisë që dërgon disa nga produktet e saj në Ukrainë u përfshi në flakë.

Dy ditë më vonë, më 17 prill, një shpërthim tronditi fabrikën e kontraktorit britanik të mbrojtjes BAE Systems në Uells. Fabrika gjithashtu prodhon armë për Ukrainën.

Dhe më 18 prill, një burrë i lidhur me shërbimet sekrete ruse u arrestua në Poloni pasi u përpoq të mblidhte informacione për sigurinë në aeroportin Rzeszoë të vendit.

Po atë ditë, Gjermania arrestoi dy shtetas gjermano-rusë të dyshuar për planifikimin e sulmeve sabotuese në vend, duke përfshirë objektet ushtarake amerikane.

Synimi te rrjeti hekurudhor të Evropës

Jenny Mathers, një specialiste në shërbimet e inteligjencës ruse në Universitetin Aberystëyth në Uells, tha se ka pasur një rritje të dukshme në numrin dhe intensitetin e incidenteve të lidhura me Rusinë gjatë vitit të kaluar, duke shtuar se “ne ka të ngjarë të shohim një përshpejtim të këtij trendi.”

Rrjetet më të mëdha të infrastrukturës janë vënë në shënjestërr gjithashtu. Muajin e kaluar, autoritetet çeke akuzuan Rusinë se kishte bërë “mijëra” përpjekje hakerimi për të sabotuar sistemet hekurudhore evropiane dhe aftësinë e tyre për të transportuar armë dhe materiale perëndimore në Ukrainë. Sipas ministrit të transportit të vendit, fushata filloi menjëherë pasi Rusia nisi pushtimin e saj në shkallë të plotë të Ukrainës në vitin 2022 dhe ka përfshirë sulme ndaj sistemeve të sinjalizimit dhe biletave.

Kevin Riehle, një ekspert i inteligjencës dhe sigurisë në Universitetin Brunel në Londër, tha se një nga arsyet e sabotimit të supozuar rus është se Moska tashmë e sheh veten si në luftë me Perëndimin.

Presidenti Vladimir Putin e bëri këtë mjaft të qartë më 28 mars kur tha se çdo bazë ushtarake perëndimore që pret avionë luftarakë F-16 të destinuara për në Ukrainë do të konsiderohej “objektive legjitime” për ushtrinë ruse.

Mark Galeotti, drejtor i institutit të mendimit Mayak Intelligence me bazë në Londër dhe autor i “Luftërave të Putinit: Nga Çeçenia në Ukrainë”, tha se ndërsa Perëndimi vazhdon të ushtrojë presion mbi Rusinë, “ne nuk duhet të habitemi nga një shtytje”.

Galeotti shtoi se shtimi i operacioneve të sabotimit vjen gjithashtu pasi Ukraina ka intensifikuar sulmet e saj në tokën ruse dhe se ato mund të shihen si një lloj shpagimi. “Për sa i përket Putinit, Ukraina bën atë që i thuhet. Kur sheh fabrikat ruse duke u sulmuar, ai sheh duart e CIA-s, të NATO-s”, tha ai. sn

Asambleja e Përgjithshme e Kombeve të Bashkuara më 10 maj votoi për t’i ofruar “të drejta dhe privilegje të reja” palestinezëve dhe i bëri thirrje Këshillit të Sigurimit që të shqyrtojë, në mënyrë të favorshme, kërkesën e palestinezëve që të bëhen anëtarët e 194-të të OKB-së.

Institucioni prej 193 anëtarësh miratoi rezolutën e sponsorizuar nga arabët dhe palestinezët me 143 vota për, nëntë kundër dhe 25 abstenime.

Shtetet e Bashkuara vendosën veto ndaj një rezolute të mbështetur nga Këshilli më 18 prill. Ajo rezolutë do t’i hapte rrugë anëtarësimit të plotë të palestinezëve në OKB, një qëllim i kamotshëm i tyre, të cilin Izraeli ka punuar që ta pengojë.

Zëvendësambasadori i SHBA-së, Robert Wood, e bëri të qartë një ditë më herët se administrata e presidentit amerikan, Joe Biden, kundërshton rezolutën e Asamblesë së Përgjithshme.

SHBA-ja ishte në mesin e nëntë shteteve, së bashku me Izraelin, që votuan kundër.

“Ne kemi thënë që nga fillimi që mënyra më e mirë për një anëtarësim të plotë të palestinezëve në OKB është përmes negociatave me Izraelin dhe ky vazhdon të jetë qëndrimi ynë”, deklaroi Wood më 9 maj.

Sipas Kartës së OKB-së, anëtarët e mundshëm të kësaj organizate duhet të jenë “paqedashës” dhe Këshilli i Sigurimit duhet të rekomandojë pranimin e tyre tek Asambleja e Përgjithshme për vendim final. Palestinezët janë vëzhgues joanëtar të OKB-së që nga viti 2012.

Rezoluta “përcakton” se shteti i Palestinës kualifikohet për anëtarësim, duke i rekomanduar Këshillit të Sigurimit që ta shqyrtojë kërkesën “në mënyrë të favorshme”. Nga teksti i rezolutës është hequr formulimi origjinal, ku përmendej termi “shtet paqedashës”.

Përpjekjet e reja për anëtarësimin e plotë të palestinezëve po bëhen teksa në Gazë po vazhdon lufta mes Izraelit dhe Hamasit – grupit palestinez të shpallur organizatë terroriste nga SHBA-ja dhe Bashkimi Evropian.

Drafti origjinal i rezolutës së Asamblesë ka pësuar ndryshime të mëdha në mënyrë që të adresohen shqetësimet e ngritura jo vetëm nga SHBA-ja, por edhe nga Rusia e Kina, thanë diplomatët perëndimorë.

Sipas diplomatëve, të cilët folën në kushte anonimiteti, Rusia dhe Kina, që janë mbështetëse të fuqishme të anëtarësimit të palestinezëve në OKB, kanë shprehur shqetësime për një listë të drejtash dhe privilegjesh që janë vendosur në aneksin e rezolutës, që mund të vendosë një precedent për shtetet e tjera që duan të bëhen pjesë e OKB-së. Rusia ka shprehur shqetësime për Kosovën, ndërkaq Kina për Tajvanin.

Lista finale e të drejtave dhe privilegjeve, që janë në draft-aneksin, i mundëson palestinezëve që të flasin për të gjitha çështjet jo vetëm ato që kanë të bëjnë me ta dhe Lindjen e Mesme, të drejtën për të propozuar tema për t’u futur në agjendë, replika gjatë debateve, të drejtën e zgjedhjes së zyrtarëve për komitetet kyçe të Asamblesë. Po ashtu, aty parashihet e drejta që palestinezët të marrin pjesë në konferencat e OKB-së dhe ato ndërkombëtare që organizohen nga OKB-ja, megjithatë ata nuk do të kenë të drejtë vote. E drejta e votës ishte paraparë në draftin fillestar.

Presidenti i Autoritetit Palestinez, Mahmoud Abbas, dorëzoi për herë të parë aplikimin për anëtarësim në OKB më 2011. Por, kërkesa nuk kaloi pasi nuk mori mbështetjen e të paktën nëntë prej 15 anëtarëve të Këshillit të Sigurimit.

Palestinezët më pas iu drejtuan Asamblesë së Përgjithshme, ku morën mbështetjen e mbi dy të tretave ngritën statusin e tyre nga vëzhgues në shtet vëzhgues joanëtar.

Disidenti dhe gazetari i burgosur rus, Vladimir Kara-Murza, u nderua me çmimin Pulitzer për artikujt e tij që u botuan në Washington Post.

Kara-Murza “fitoi për rubrikat pasionante të shkruara në rrezik të madh personal nga qelia e tij e burgut, duke paralajmëruar për pasojat e mospajtimit në Rusinë e Vladimir Putinit dhe duke këmbëngulur për një të ardhme demokratike për vendin e tij”, tha Komiteti Pulitzer në një deklaratë më 6 maj.

Kara-Murza, aktualisht, është duke vuajtur një dënim me 25 vjet burgim – më i gjati që i është dhënë një kundërshtari të Kremlinit në Rusinë post-sovjetike, për diskreditim të ushtrisë ruse dhe tradhti, pas komenteve që ai bëri në fjalimet jashtë Rusisë duke kritikuar politikat e Moskës.

Kara-Murza, i cili mban pasaporta ruse dhe britanike, u arrestua fillimisht në prill të vitit 2022 pasi u kthye në Rusi nga jashtë dhe u akuzua për mosbindje ndaj një oficeri policie.

Ai u akuzua më vonë për diskreditimin e ushtrisë ruse, një akuzë që rrjedh nga agresioni i plotë i Rusisë në vitin 2022 kundër Ukrainës dhe një shtytje e Kremlinit për t’i zhdukur kritikat për këtë temë.

Ai u akuzua më vonë për tradhti, për komentet që ai bëri gjatë fjalimeve jashtë Rusisë që kritikonin politikat e Kremlinit.

Në prill të vitit të kaluar, Kara-Murza u shpall fajtor për të gjitha akuzat dhe u dënua me 25 vjet burgim.

Ligjvënësit evropianë miratuan më 25 prill një rezolutë që bën thirrje për “lirimin e menjëhershëm dhe pa kushte” të të gjithë të burgosurve politikë në Rusi.

Rezoluta e miratuar më 25 prill është pjesë e një mocioni të përbashkët në PE që dënon zgjedhjet “jodemokratike” presidenciale të mbajtura në Rusi dhe “zgjerimin e paligjshëm” të zgjedhjeve në territoret brenda Ukrainës që Moska ka aneksuar paligjshëm.

Rezoluta bën thirrje për “lirimin e menjëhershëm dhe pa kushte, por edhe kompensimin e të gjithë të burgosurve politikë…. për lirimin e gazetarëve të arrestuar padrejtësisht, përfshirë Alsu Kurmashevan dhe Evan Gershkovichin, dhe familjet e tyre, për rivendosjen e lirisë së shprehjes dhe tubimit në Rusi dhe rritjen e kontrollit ndërkombëtar dhe monitorimit e shkeljeve të të drejtave të njeriut në Rusi”.

Në rezolutë, po ashtu, përmenden Vladimir Kara-Murza, Oleg Orlov, Ksenia Fadeeva, Ivan Safronov dhe Ilya Yashin, të cilët PE-ja tha se janë të burgosur politikë dhe duhet të lirohen. REL

Perëndimi, dhe si rrjedhim NATO, përballen me një lloj të ri kërcënimi, i cili nuk është më teorik pasi rrjetet e mëdha të të dhënave nënujore dhe transmetimit të energjisë janë të ekspozuara ndaj ndërhyrjeve dhe sulmeve të jashtme keqdashëse. Ky kërcënim është kritik pasi këto rrjete janë të prekshme ndaj sulmeve jo vetëm nga Rusia, por edhe nga sulme të pakontrolluara terroriste ose kriminale.

Duke qenë se 95% e internetit në botë qarkullon përmes rrjeteve nënujore, është i dukshëm ndikimi masiv që ndërhyrja e dhunshme dhe ndërprerja e trafikut të të dhënave do të kishte në ekonominë globale dhe në të gjitha fushat e jetës, madje edhe në kryerjen e operacioneve ushtarake. Nëpërmjet transferimit të të dhënave nga rrjeti nënujor i kabllove me fibra optike, vlerësohet se transaksionet ditore kryhen në nivel global që arrijnë në 8 trilionë dollarë.

Gjatësia prej mijëra kilometrash e kabllove nënujore e bën atë të pambrojtur si sistem dhe i jep përparësi kujtdo që kërkon të dëmtojë këto rrjete.

Në NATO vitet e fundit ka pasur një shqetësim të madh për ruajtjen e sigurisë së rrjeteve të nëndetëseve. Vetëm pak ditë më parë, një oficer i lartë i NATO-s, zëvendës-admirali Didier Malleterre, paralajmëroi në një intervistë për TheGuardian se kabllot dhe tubacionet kritike nënujore janë në rrezik.

Zëvendësadmirali, i cili është zëvendës komandant i Shefave të Përbashkët të Operacioneve Detare (MARCOM) dhe ka shërbyer në nëndetëse, tha se ka aktivitete të dyshimta dhe raste dëmtimi që ngrenë alarmin për kërcënimet e mundshme nga Rusia dhe që vendet e NATO-s po përdorin softuer të inteligjencës artificiale, sensorë dhe më shumë për të mbrojtur rrjetet e cenueshme nënujore pasi rrezikohet siguria e 1 miliard qytetarëve të vendeve anëtare të Aleancës.

Sipas zëvendës-admiralit, NATO ka identifikuar disa raste të aktivitetit të dyshimtë rreth infrastrukturës nënujore në vitet e fundit dhe shtoi se rusët “kanë zhvilluar shumë luftën hibride nën det për të prishur ekonominë evropiane”.

Në një kohë të tensioneve në rritje, vendet e NATO-s po detyrohen të skanojnë gjerësisht ujërat e tyre duke përdorur sensorë, satelitë dhe madje edhe pajisje nënujore për të zbuluar lëvizjet e dyshimta dhe për të mbrojtur rrjetet nënujore.

Më 16-17 prill, një takim i madh midis përfaqësuesve të industrive të teknologjisë së lartë dhe kompanive dhe qeverive u mbajt në selinë e NATO-s në Bruksel për të diskutuar sfidat detare. Qëllimi i Simpoziumit të Industrisë Dixhitale të Oqeanit ishte forcimi i aftësive të NATO-s për mbikëqyrjen dhe mbrojtjen e rrjeteve të komunikimit detar, të cilat janë kritike për sigurinë e rajonit Euro-Atlantik, me kapitullin më të rëndësishëm mbrojtjen e infrastrukturës nënujore.

Në Samitin e NATO-s në Vilnius në vitin 2023, liderët e Aleancës vendosën të krijojnë një Qendër të Sigurisë Detare Kritike të Infrastrukturës Nënujore, në kuadër të Komandës Detare të Aleancës (Komanda Detare – MARCOM), ndërsa në fillim të vitit 2023 Bërthama e Koordinimit të Infrastrukturës Nëndetare u krijua në selinë e NATO-s në Bruksel.

Në të kaluarën, ka pasur incidente të dyshimta që kanë të bëjnë me infrastrukturën nënujore. Në tetor 2023, u gjetën dëmtime në kabllot e telekomunikacionit dhe një tubacion gazi natyror midis Estonisë dhe Finlandës për një shkak të panjohur. Hetimet treguan se dëmi ishte shkaktuar nga një spirancë, por anija përgjegjëse nuk u identifikua, megjithëse, sipas provave, një anije ruse dhe një kineze po lundronin pranë zonës në atë kohë. Në shkurt të vitit 2022, pas hetimeve u zbulua se kishte ndërhyrje njerëzore në shkaktimin e dëmtimit të një kabllo norvegjeze me fibër optike nënujore për transmetimin e të dhënave, ndërsa disa muaj më parë një pjesë e kabllit ishte zhdukur.

Gjithashtu, një episod që ndezi alarmin u regjistrua në shtator 2022 kur u dëmtua tubacioni i gazit natyror Nord Stream midis Rusisë dhe Gjermanisë. Perëndimi fajësoi Rusinë, ndërsa Moska akuzoi Ukrainën, SHBA-në dhe Britaninë për sabotim.

Shumë përpara luftës në Ukrainë në 2017, zyrtarët e NATO-s si Komandanti i Nëndetëseve po paralajmëronin se kishte një aktivitet intensiv nënujor nga rusët pranë kabllove të nëndetëseve. Por edhe një vit më parë, shefi i inteligjencës së NATO-s, David Cutler paralajmëroi se “ka shqetësime në rritje se Rusia mund të synojë kabllot nënujore dhe infrastrukturën tjetër kritike në një përpjekje për të prishur jetën në Perëndim, për të fituar leva dhe levë kundër atyre shteteve që ofrojnë siguri. në Ukrainë”.

Të përballur me faktet e reja, Britania dhe Franca tani përfshijnë sigurinë e infrastrukturës nënujore të kabllove dhe tubacioneve në Doktrinën e tyre Detare për të siguruar aftësitë e nevojshme për këtë “luftë” të re të madhe të shtratit të detit. sn

Vendet anëtare të Organizatës së Bashkëpunimit Islamik mbështetën rezolutën e propozuar nga Kombet e Bashkuara për të shpallur 11 korrikun Ditë Ndërkombëtare të Përkujtimit të Gjenocidit të Srebrenicës.

Deklarata, e cila shpreh mbështetje për miratimin e rezolutës, u soll në takimin dyditor të vendeve anëtare të Organizatës së Bashkëpunimit Islamik, i cili përfundoi të dielën në kryeqytetin e Gambisë, Banjul.

Për miratimin e saj votuan 57 vende anëtare të Organizatës, në të cilën Bosnje e Hercegovina ka statusin e vëzhgueses.

Organizata e Bashkëpunimit Islamik është organizata më e madhe pas Kombeve të Bashkuara, dhe anëtarët e saj përfshijnë vende nga katër kontinente.

Propozimi përfundimtar për rezolutën për Srebrenicën iu dërgua presidentit të Asamblesë së Përgjithshme të OKB-së, Dennis Francis, dhe të gjitha misioneve të përhershme në OKB, njoftoi më 2 maj ambasadori i Bosnjës në OKB, Zllatko Llagumxhija.

Këshilli i Sigurimit i OKB-së caktoi një debat për Bosnje e Hercegovinën për datën 15 maj, por nuk u bë e ditur se cila do të jetë tema konkrete dhe as kush do ta mbajë seancën.

Drafti përfundimtar i rezolutës, të cilin e pa Radio Evropa e Lirë, thekson vendimin e OKB-së për ta shpallur 11 korrikun si Ditë Ndërkombëtare të Përkujtimit të Gjenocidit të Srebrenicës, e cila do të shënohet çdo vit.

Në Srebrenicë, forcat serbe të Bosnjës vranë mbi 8.000 burra dhe djem myslimanë, në korrik të vitit 1995.

Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë e karakterizoi këtë krim si gjenocid në vitin 2007.

Më shumë se 50 persona u dënuan për të nga Gjykata Penale Ndërkombëtare për ish-Jugosllavinë (ICTY) dhe gjykatat vendase, me rreth 700 vjet burg në total.

Me burgim të përjetshëm për gjenocidin në Srebrenicë dhe krime të tjera në Bosnje e Hercegovinë u dënuan komandanti i ushtrisë së Republikës Sërpska në kohën e luftës, Ratko Mlladiq, dhe udhëheqësi i atëhershëm i serbëve të Bosnjës, Radovan Karaxhiq.REL

Kur gazetarja kineze Su Yutong u largua nga vendi i saj në vitin 2010, ajo mendoi se do të gjente sigurinë. Por korrespondenti i Zërit të Amerikës, Liam Scott, njofton nga Berlini se zonja Yutong po sulmohet nga Kina, ndërsa qëndron si azilante në Gjermani.

Su Yutong është bërë një kuzhiniere e mirë. Përgatitja e gatimeve që i pëlqenin në Pekin, e lidh gazetaren me vendin e saj të origjinës dhe e ndihmon të mbushë ditët e gjata që i kalon e vetme në shtëpi.

Arsyeja për vetëizolimin e saj janë sulmet dhe kërcënimet prej vitesh nga Kina.

“Vazhdoj të them të vërtetën. Kështu që duan të më heshtin, edhe duke më kërcënuar”, thotë zonja Yutong.

Shpërndarja e një libri të ndaluar në Sheshin Tiananmen në vitin 2010 ishte fillimi i problemeve për zonjën Su. Policia kineze i bastisi shtëpinë në Pekin dhe ajo u vendos nën arrest shtëpiak.

Por, me ndihmën e miqve, ajo u arratis drejt Evropës.

Për ca kohë, kryeqyteti i Gjermanisë i dha një ndjesi sigurie. Zonja Su shkruajti artikuj për të drejtat e njeriut për rrjetin Deutsche Welle dhe më pas Radion Azia e Lirë. Por në vazhdim ajo e humbi ndjesinë e sigurisë.

Në vitin 2022, burra të çuditshëm filluan të shfaqeshin tek godina e saj, të sjellë aty nga një faqe e paligjshme për seksin në internet ku ishte publikuar adresa e saj.

“Ndjeva neveri dhe poshtërim. Kisha edhe probleme mendore në atë kohë dhe kisha frikë të ecja në rrugë”, thotë ajo.

Më pas gjërat u përkeqësuan. Në vitin 2023, identiteti i zonjës Su dhe dy aktivistëve të tjerë u përdorën për t’u regjistruar në hotele në Berlin dhe qytete të tjera. Nga ato dhoma u bënë telefonata për të lajmëruar për vendosje bombash.

Ekspertët thonë se rasti i saj është ekstrem edhe për Pekinin, që radhitet megjithatë ndër vendet që bëjnë represionin më të madh ndaj personave në vende të tjera.

“Taktikat bazë të represionit transnacional janë përgjithësisht të krijuara me qëllimin për t’i treguar njerëzve se nuk mund t’i shpëtojnë qeverisë kineze”, thotë Marieke Ohlberg, nga Fondi Marshall Gjerman.

Objektivi kryesor është ndalja e kritikave ndaj Kinës në vende të tjera. Ambasada e Kinës në Berlin dhe ministria e Jashtme kineze nuk iu përgjigjën kërkesave për koment të Zërit të Amerikës.

Të qenit objekt i këtyre sulmeve është një përvojë shumë vetmitare. Për një periudhë dyvjeçare, zonja Su pothuajse nuk dilte fare nga apartamenti i saj. Ajo thotë se edhe diçka e thjeshtë, si një shëtitje në park, mund të shoqërohet me ndjesinë e rrezikut.

“Kur dilja, kontrolloja gjithë kohës se mos kishte njerëz të dyshimtë përreth meje dhe rrallë dilja nga shtëpia”, tregon zonja Yutong. Një reagim i këtillë është i pritshëm, thonë ekspertët.

“Paranoja është një reagim i zakonshëm në komunitete të ndryshme. Njerëzit shpesh frikësohen se faktorë të tjerë, apo individë brenda komunitetit mund t’i spiunojnë. Dhe kjo nuk është frikë e pabazë”, thotë Gozde Bocu, nga organizata për teknologjinë dhe të drejtat e njeriut “Citizen Lab”.

Megjithatë, zonja Su thotë se tani ndjehet më pak e frikësuar.

“Nuk e prisnin që pak nga pak unë do të arrija të dal nga hija ku më futën. Mendoj se janë ata që duhet të më kenë frikë mua dhe jo e anasjellta. Nuk munden të më heshtin. Nuk ia arrijnë dot kësaj”, thotë zonja Yutong.

Jeta e saj është përmbushur sërish, por në apartamentin e saj ka mobilje të pakta. Pas incidenteve të vitit 2023, policia gjermane rekomandoi që ajo të ndërronte vendbanimin. Ajo u zhvendos dhe la pothuajse gjithçka pas.

“Kina bllokon të vërtetën. Duhen gazetarë të shumtë që të thonë historitë e vërteta, të tregojnë ngjarjet reale dhe të vërtetën”, thotë ajo.

Në një njëfarë mënyre, zonja Su thotë se të jep një ndjesi të mirë kur mëson se edhe Pekini frikësohet. Nëse nuk do t’ja kishin frikë, mendon zonja Su, nuk do të ishin përpjekur kaq shumë që ta heshtin.