Publikimi i këngës “Radio Free Europe” (Radio Evropa e Lirë) në vitin 1981 e prezantoi grupin e rokut, R.E.M., për herë të parë para botës.
Ky hit gjithashtu ia kujtoi botës rolin që luan transmetuesi i financuar nga Shtetet e Bashkuara në ndërtimin e demokracisë në vendet ku shtypi i lirë është i ndaluar, ose ende i paplotë.
Për ta shënuar Ditën Botërore të Lirisë së Shtypit më 3 Maj, grupi ka njoftuar për ripublikimin e veçantë të këngës, për të festuar 75-vjetorin e Radios Evropa e Lirë së shpejti, në një kohë kur po zhvillohet një betejë për ndërprerjen e operacioneve të disa transmetuesve të financuar nga SHBA-ja, çka shihet nga shumëkush si përpjekje për t’i heshtur mediat prodemokracisë.
“Qoftë në muzikë apo liri të medias – censura kudo përbën kërcënim për të vërtetën gjithkund. Në Ditën Botërore të Lirisë së Shtypit, dua t’i përshëndes gazetarët e guximshëm të Radios Evropa e Lirë”, tha Michael Stipe, vokalisti dhe një nga themeluesit e grupit R.E.M.
REL-i, bashkë me transmetues të tjerë të financuar nga qeveria, si Zëri i Amerikës, Radio Azia e Lirë, Zyra për Transmetime në Kubë (Radio Marti) dhe Rrjeti i Transmetuesve në Lindjen e Mesme, janë përballur me kushte të rënda që kur presidenti amerikan, Donald Trump, nënshkroi një urdhër ekzekutiv që tkurri Agjencinë Amerikane për Median Globale (USAGM).
USAGM është agjenci e pavarur qeveritare që mbikëqyrë REL-in, Zërin e Amerikës dhe transmetues të tjerë të financuar nga SHBA-ja, që së bashku transmetojnë lajme dhe informacione në pothuajse 50 gjuhë për rreth 361 milionë persona në javë.
Pak orë pas publikimit të urdhrit ekzekutiv, USAGM-i bëri të ditur përmes një letre se granti i miratuar nga Kongresi për ta financuar REL-in, me seli në Pragë, Çeki, ishte ndërprerë. REL-i është duke e luftuar në gjykatë këtë vendim.
Trump, i cili ka marrë disa masa për t’i ulur shpenzimet qeveritare që kur mori mandatin e dytë në janar, pati përplasje me USAGM gjatë mandatit të parë për pavarësinë editoriale dhe drejtimin e programeve.
Ai i ka përsëritur këto shqetësime që nga rikthimi në Shtëpinë e Bardhë.
Por, mbështetësit e transmetuesve thonë se ata janë pjesë e rëndësishme e diplomacisë amerikane dhe heshtja e tyre do të përshëndetet nga regjimet autoritare që ata i ekspozojnë.
“Për mua, muzika e R.E.M.-it gjithmonë ka përfaqësuar festimin e lirisë: lirisë së shprehjes, tekste që të bëjnë të mendosh dhe melodi që të frymëzojnë për të vepruar”, tha presidenti dhe shefi ekzekutiv i REL-it, Stephen Capus.
“Këto janë pikërisht qëllimet e gazetarëve tanë në Radion Evropa e Lirë – të informojnë, të frymëzojnë dhe të mbështesin liritë që shpesh janë të paarritshme për audiencën tonë. Ne i mbajmë njerëzit përgjegjës, veçanërisht ata që ndihen të kërcënuar nga e vërteta. Ata shkojnë shumë larg për të na heshtur – bllokojnë burimet dhe faqet e internetit dhe madje burgosin kolegët tanë”, shtoi ai.
Nga ana lirike, kënga “Radio Free Europe” e R.E.M-it është interpretuar si një koment mbi dëshirën për informacione të mirëfillta në një mjedis të mbushur me dezinformim.
Kjo frymë rezistence, thotë Mike Mills, një nga themeluesit e R.E.M-t, jeton ende në atë që ai e quajti “OG” (Original Gangster) e transmetimit pro-demokracisë.
“Gazetarët e Radio Free Europe kanë zemëruar diktatorët për 75 vjet. E di që po bën punën mirë kur krijon armiqtë e duhur,” tha ai.
Katër gazetarë dhe bashkëpunëtorë të REL-it – Ihar Losik, Nika Novak, Vladyslav Yesypenko dhe Farid Mehralizada – ndodhen në burg për akuza që lidhen me punën e tyre.
Për të përkujtuar këngën, R.E.M. njoftoi se do ta publikojë një version të kufizuar në vinil portokalli të “Radio Free Europe” si dhe mallra (merchandise), të ardhurat nga të cilat do t’i dhurohen REL-it.
