Sekretet e punimit të Filigranit janë ruajtur gjeneratë pas gjenerate në qytetin e Prizrenit.

Në vitet 1980, tregtia e filigranit lulëzoi. Në ato kohë në Prizren kishte 150 deri në 200 artizanë.

Ky zanat i ka dhënë shumë famë Prizrenit gjatë shekujve. Nuk ka një datë të saktë se kur shqiptarët në Kosovë filluan të punojnë me argjend, por historianët thonë se kjo ndodhi ndoshta dikur në shekullin e 18-të.

Familja e Nue Gjinit është ndër ta. Ata punonin shumë, por gjithashtu shisnin shumë, sidomos turistëve në bregdetin kroat.

Shumë artizanë nga Prizreni u larguan nga qyteti dhe u transferuan në Dubrovnik, në Kroaci, ku gjetën biznes më të mirë.

Tani ka vetëm 10 familje ndoshta edhe më pak, që kanë mbetur të punojnë ende argjendin në Prizren e Nue Gjoni është më i riu ndër mjeshtrit e Filigranit.

“Me artin e filigranit unë merrem që prej moshës 8 vjecare, unë jam gjenerata e katërt si mjeshtër që merrem me këtë punim, e kam trashëguar prej babës, baba prej gjyshit, gjyshi prej stërgjyshit e kështu me radhë”, thotë Gjini.

Emri Filigran rrjedh prej dy fjalëve latine “filio di grana” që do të thotë tel edhe kokërr d.m.th ky art bëhet prej telave dhe kokrrave, materiali në shumicën e rasteve është argjend, por ka mundësi edhe me ari dhe bakër por ato janë punime janë shumë të rralla.

Punimet e Filigranit daton që nga koha ilire ku shihen disa vathë, byzylyka që edhe sot bëhen me argjend. Këto materiale punohen kryesisht me dorë.

“Faza e parë është kur merret materiali i papërpunuar në këtë rast argjendi, shkrihet, bëhen disa tela pak më të trashë, masnej është faza e dytë kur teli fillon të hollohet deri në disa milimetra, deri dy ose tri milimetra, por gjithcka bëhet prej telave të hollë”, ka treguar më tej Gjini.

I gjithë sekreti i kësaj mjeshtrie janë pincetat, me të cilat kryhet e gjithë puna

“Të vetmet mjete të filigranit janë këto, pincetat, gjithcka bëhet me këto”, tregon ai.

“Është traditë familjare dhe e kam pasë qef kur i shifsha tu punu babën e gjyshin ku prej dicka shumë të vogël qet dicka shumë të madhe e shumë të bukur , të lind nifar dëshire me bë edhe ti atë, që po e bëjnë edhe ata”, shton Gjini.

Gjini është një nga argjendarët e paktë që kanë mbetur në Prizren, të cilët ende e njohin dhe praktikojnë artin e filigranit, një lloj bizhuterie tepër delikate që bëhet me fije në formë fjongosh, rruaza të vogla dhe fije të përdredhura.

Nue Gjini thotë se dëshirën e punimit të artizanëve të filigranit do të mundohet ta mbjellë edhe në gjeneratat që vijnë pas tij.

“Gjenerata e gjyshit tim kanë qenë mbi 120 familje, vetëm në lagjen time, tash prej të rinjve nuk e njoh askë që e punon këtë zanat, ndoshta jam i vetmi, shpresoj që jo. Mendoj që ka me u trashëgu edhe në gjeneratat tjera, të pakten kam me insistu në këtë që më u trashëgu prap zanati, e nuk ka me humb”, ka treguar Gjini.

Ky art mbetet tepër i njohur në Azi, sidomos në Indi, por edhe në Afrikën e Veriut por është i rrallë në Evropën moderne e dita- ditës shumë më i rrallë në Kosovë./Prizrenipress