Kremlini i ka quajtur përshkallëzim i rrezikshëm dhe i drejtpërdrejtë komentet e sekretarit të Jashtëm britanik, David Cameron, se Ukraina mund t’i përdorë armët britanike kundër caqeve brenda Rusisë, nëse dëshiron.

Të enjten, Cameron i premtoi Ukrainës 3.74 miliardë dollarë ndihmë vjetore ushtarake “sa të jetë e nevojshme”.

Gjatë një vizite në Kiev të enjten, ai theksoi po ashtu se Britania nuk është kundër që Ukraina t’i përdorë armët që ia dërgon Britania për sulme brenda Rusisë.

“Ukraina e gëzon atë të drejtë. Sikurse Rusia që po sulmon brenda Ukrainës, mund ta kuptoni lehtë pse Ukraina e ndien nevojën për t’u siguruar se po e mbron veten”, tha Cameron.

Në javët e fundit, Rusia e ka bombarduar pareshtur me dronë dhe raketa infrastrukturën energjetike të Ukrainës.

Komentet e Cameronit e bëjnë Britaninë të mbajë qëndrim më luftarak karshi Rusisë – së paku publikisht – sesa SHBA-ja, e cila thekson se armët me të cilat e furnizon Ukrainën duhet të përdoren vetëm brenda kufijve të Ukrainës të njohur ndërkombëtarisht, dhe jo kundër caqeve brenda territorit të Rusisë.

Ukraina thotë se i përdor dronët e vet dhe armë të tjera për të kryer sulme kundër caqeve brenda Rusisë, si për shembull, kundër rafinerive të naftës apo infrastrukturës hekurudhore.

Zëdhënësi i Kremlinit, Dmitry Peskov, i përshkroi komentet e Cameronit si të rrezikshme.

“Ky është përshkallëzim i drejtpërdrejtë i tensioneve në lidhje me konfliktin ukrainas, i cili ka mundësi të përbëjë rrezik për sigurinë evropiane, për tërë sigurinë evropiane”, tha Peskov.

“Këtu e shohim ne një trend të rrezikshëm të përshkallëzimit të tensioneve në deklarata publike”, shtoi ai.

Zëdhënësja e Ministrisë së Jashtme të Rusisë, Maria Zakharova, tha se kjo është “hera e parë që një politikan perëndimor ka pranuar kaq haptazi një fshehtësi të njohur për kohë të gjatë për shumicën e vendeve të botës: Se Perëndimi po kryen luftë të fshehtë kundër Rusisë përmes ukrainasve”.

Rusia do të përgjigjet nëse Ukraina kryen sulme kundër territorit rus me armë britanike, shtoi ajo. REL

Në Shqipëri e drejta për informim është në stanjacion prej disa vitesh, raportojnë gazetarë dhe përfaqësues të organizatave joqeveritare, për Zërin e Amerikës. Gazetarët po ndeshen me forma të reja të mosdhënies së informacionit të kërkuar nga autoritete publike, ndërsa marrja në rrugë gjyqësore bëhet gjithnjë e më e vështirë nga tejzgjatja e proceseve, si pasojë e problematikave që ka sjellë Vetting-u në sistemin e drejtësisë. Ata hasin më së shumti pengesa në rastet kur informacioni lidhet me akte korruptive dhe përdorimin e fondeve publike.

Një raport i fundit i qendrës Res-Publica që monitoron prej 10 vitesh zbatimin e të drejtës së informimit në Shqipëri, vlerëson se nuk ka përparime të dukshme në këtë drejtim. Gazetarët, kryesisht ata investigues, ndeshen me vështirësi në marrjen e informacioneve nga institucionet zyrtare, kur bëhet fjalë për përdorimin e parave publike. Dorjan Matlia, drejtues i qendrës, në një konkluzion të përgjithshëm jep këtë panoramë.

“ Përsa i përket reagimit të institucioneve pasi u shkon një kërkesë për informacion, zakonisht në 2/3 e rasteve për çdo informacion që u kërkohet, gazetarët marrin përgjigje pas kërkesës fillestare. Nuk e marrin për 10 ditë siç e parashikon ligji por shkon 23-24 ditë kalendarike, pra do të thotë rreth dyfishi i kohës. Nga ana tjetër 1/3 e kërkesave shkojnë tek Komisioneri për të Drejtën e Informimit. Një pjesë e mirë marrin përgjigje te Komisioneri, por megjithatë mbetet rreth 2% e kërkesave për informacion, që megjithëse duket një shifër e vogël, nuk marrin përgjigje. Janë pikërisht ato pyetje të nxehta që bëjnë gazetarët investigativë për prokurime, konçensione, leje ndërtimi apo leje mjedisore, aty ku mendohet që niveli i korrupsionit është më i lartë, që nuk marrin përgjigje. Këto janë raste që shkojnë në gjykatë”- shprehet për Zërin e Amerikës Dorian Matlija, Drejtor Ekzekutiv i qendrës Res Publica.

Edhe Komisioneri për të Drejtën e Informimit i tha Zërit të Amerikës se problematikat më të mëdha lidhen me menaxhimin e fondeve publike. Rreth 1 mijë ankesa në vit mbërrijnë në këtë institucion dhe ndërhyrja e tij bën që në 70% të rasteve kërkesat për informacion të plotësohen menjëherë nga autoritetet. “Por ka dhe fenomene të tjera kur e drejta për informim dëmtohet nga institucionet publike”- thotë ai.

“ Një fenomen tjetër, që nuk ndihmon në këtë drejtim është dhe ndryshimi i shpeshtë i koordinatorëve për të drejtën e informimit në institucione. Përveçse është humbje nga ana profesionale paraqet një kosto të vazhdueshme. Ndërrimi i tij pasi ka bërë trajnimet tona, pasi është trajnuar pranë shkollës së administratës publike dhe zëvendësohet pa asnjë arsye objektive, pa asnjë shkak të arsyeshëm e dëmton të drejtën për informim”- thotë Besnik Dervishi, Komisioner për të Drejtën e Informimit.

Gazetarët thonë se po përballen me forma të reja të përpjekjes së institucioneve për të fshehur informacionin. “Në një kohë kur informacioni përhapet me shpejtësi dhe konkurenca është e madhe- thotë Aleksandra Bogdani gazetare e Birn (Rrjeti Ballkanik i Gazetarisë Investigative), -institucionet në rastin më të mirë, kthejnë përgjigje në fund të afatit prej 10 ditësh”.

“Është një trik, që institucionet e ndjekin gjithnjë e më shumë tani. Kthejnë përgjigje ditën e dhjetë, për të mos u përballur me penalitete të ligjit, por përgjigjet janë gjithnjë e më shumë defiçitare për sa i përket vlerës së informacionit, që ato japin”- argumenton për Zërin e Amerikës Zonja Bogdani, gazetare e Birn.

Ndërsa Klodjana Kapo, drejtuese e Faktoje.al, organizatë verifikuese e fakteve, thekson se institucionet publike i shmangen intervistave për marrjen e informacionit të kërkuar, dhe preferjonë përgjigjet me shkrim, të cilat nuk janë të plota.

“Gazetari jo gjithmonë e ka informacionin për të ezauruar çdo interes me pyetje brenda kërkesës për informacion. Kjo ka bërë që personi që duhet të kthejë përgjigje në institucione nuk arrin të kthejë përgjigje të plota shteruese, dhe informacioni nuk është gjithmonë i saktë dhe i vlefshëm për gazetarët që duhet të përgatisin një lajm”- shprehet Zonja Kapo, drejtuese e Faktoje.al.

Një moment tjetër lidhet me disa kufizime ligjore, që sipas Z.Matlija, keqpërdoren nga autoritetet publike për të mos dhënë informacion kryesisht kur bëhet fjalë për kontrata me vlera të mëdha financiare.

“ Në përgjithësi kur janë informacione të thjeshta institucionet e respektojnë të drejtën e informimit, por në rastet e komplikuara kur nuk duan të publikojnë informacione çështja bëhet shumë e vështirë. Abuzojnë shumë me ato që janë kufizimet e ligjit. Heqin të dhëna të tëra nga kontratat me justifikimin për të ruajtur sekretin tregtar ose të dhënat personale. Në fakt nuk është aspak kështu sepse ne i kemi fituar të gjitha rastet në gjykatë dhe kemi parë që justifikimi ka qenë abuziv” – vijon Z. Matlija.

Zoti Matlija veçon një sjellje të re pozitive të Gjykatës së Shkallës së Parë në Tiranë e cila në disa raste ka dhënë vendime të ekzekutueshme menjëherë, në rastin e proceseve për të drejtën e informimit. Procesi i Vettingu-t ka përgjysmuar trupën gjyqësore dhe gazetarët enden në gjykata 7-8 vjet. Nga ana tjetër ata po hasin pengesa në marrjen e informacioneve edhe nga vetë organet e reja të drejtësisë.

“Një prej çështjeve e kemi me Komisionin e Pavarur të Kualifikimit, institucioni me bazë Vettingun. Pra KPK refuzon të bëjë publik informacionin lidhur me një donacion që ky institucion ka marrë për të organizuar një seminar. Duhej të ishte një informacion publik. Kemi 4 vjet në gjyq. Pas vendimit të Gjykatës së Apelit, KPK sërish refuzoi të zbatojë vendimin dhe shpenzon energji të tëra deri në Gjykatën e Lartë për ta fshehur këtë informacion” – vijon Aleksandra Bogdani, gazetare e Birn.

Duke folur për një kohë të vështirë të gazetarisë në vend Koloreto Cukali, i Këshillit Shqiptar të Medias, tha se vonesat në marrjen e informacionit e bëjnë atë të pavlefshëm.

“Praktika më e njohur është ajo e vonesës, e tejkalimit të afateve. Shfrytëzimi i të gjitha mjeteve e bën infomacionin të pavlefshëm. Që do të thotë kur ta japin ty informacionin pas 4 muajsh, ose edhe më shumë, ai informacion nuk duhet të duhet më. Vazhdon të ketë një përvojë të keqe në marrjen e informacionit” – thotë për Zërin e Amerikës Koloreto Cukali.

Edhe pse nuk ka një kthim pas në të drejtën për informim, gazetarët çmojnë se të qëndrosh në vend, është po njësoj e dëmshme kur bëhet fjalë për informacione të rëndësishme në lidhje me shpenzimin e fondeve publike. Këtu e kanë burimin aktet e korrupsionit argumentojnë ata, dhe çdo hije që fsheh informacione të tilla shton dyshimet për abuzime me këto para. Zëri i Amerikës kërkoi nga Agjensia për Media dhe Informim një qëndrim mbi këto problematika të ngritura nga komuniteti i gazetarëve por nuk mori përgjigje.

Gazetari Genc Burimi deklaroi se mungesa e votës së Diasporës në zgjedjet e 2025-ës mund ti çojë këto votime në kaos.

Në një lidhje me Skype për edicionin e pasdites në SYRI TV, Burimi u shpreh se kryeministri Rama nuk e dëshiron votën e Diasporës, teksa tha se në Shqipëri ka mungesë të analizave prospektive.

“Çështja e votës së Diasporës nuk po i motivon në mënyrë radikale partitë politike. Të gjithë për sy e faqe thonë ‘jam dakort’. Kemi po ashtu  një vendim të Gjykatës Kushtetuese që e bën të detyrueshëm votimin e diasporës për zgjedhjet e ardhshme të 2025-ës. Sipas gjasave, nëse nuk ndodh gjë Rama i merr prap zgjedhjet me manipulime.

Kjo mangësi ulëritëse sot, nesër do të shfrutëzohen me shumë mundësi nga parti që nuk kanë interes të njohin zgjedhjet.

Në Shqipëri nuk kemi shumë analiza prospektive siç kemi në perëndim” tha Burimi. sn

Gjykata Themelore e Prishtinës e ka dënuar të premten Enver Sekiraqën me 25 vjet burgim, për shtytje në vrasjen e pjesëtarit të Policisë së Kosovës, Triumf Riza, para 17 vjetëve.

“I akuzuari E.S është shpallur fajtor dhe është dënuar me dënim me burgim në kohëzgjatje prej njëzet e pesë vjet… për shkak të veprës penale nxitje në vrasje të rëndë”, tha Gjykata Themelore në një komunikatë më 3 maj.

Sipas aktakuzës, Sekiraqa e kishte nxitur Arben Berishën në vrasjen e Triumf Rizës më 30 gusht 2007, në Prishtinë.

Triumf Riza ishte pjesëtar i Policisë së Kosovës.

Në këtë dënim, Sekiraqës do t’i llogaritet edhe koha e kaluar në paraburgim dhe në arrest shtëpiak, sipas njoftimit.

Ai ka të drejtë të ankohet ndaj këtij dënimi në Gjykatën e Apelit në Prishtinë, tha Gjykata.

Sekiraqa ishte dënuar dy herë me burgim për të njëjtat akuza në të kaluarën, në vitin 2016 me 37 vjet burgim, ndërsa më 2019 me 30 vjet burgim, por Apeli i rrëzoi secilin prej atyre dënimeve duke e kthyer dhe rikthyer rastin në rigjykim.

Më herët, gjykata e ka dënuar Arben Berishën, autorin e vrasjes së Triumf Rizës, me 35 vjet burgim. REL

Skema e thjeshtëzuar dhe orbita e misionit Chang’e 6 (Wikipedia)

Kina ka lansuar një sondë për të mbledhur mostra nga pjesa e largët e Hënës. Kjo është sonda e parë që dërgohet për një mision të tillë në botë, përderisa Pekini po shtyn përpara programin ambicioz që synon të dërgojë një mision me ekuipazh në Hënë deri më 2030.

Një raketë që bartte sondën hënore Chang’e-6 u lëshua nga Qendra e Hapësirës, Wenchang në provincën Hainan më 3 maj.

Uashingtoni ka paralajmëruar se programi i Kinës po përdoret si mbulesë për synime ushtarake dhe është një përpjekje e Pekinit për të pasur një dominim në hapësirë.

Sonda Chang’e-6 synon të mbledhë rreth 2 kilogramë mostra hënore nga pjesa e largët e Hënës dhe t’i sjellë në Tokë për analizim.

Media shtetërore, Xinhua, tha se ky është “misioni i parë i këtij lloji në historinë e eksplorimit të Hënës nga njeriu”.

Ky mision, që teknikisht është i ndërlikuar, do të zgjasë për 53 ditë. Sonda do të tentojë të bëjë një nisje të paprecedent nga pjesa e Hënës që gjithmonë është kahen e kundërt me Tokën.

“I gjithë misioni është i mbushur me sfida të shumta”, tha për Xinhua zëvendësshefi i projektimit të këtij misioni, Wang Qiong.

Sonda pritet të zbarojë në Pellgun Aitken në polin jugor, që është një prej kratereve më të mëdha të ndikimit në sistemin diellor. Kur të arrijë atje, sonda do të mbledhë dhe hënor dhe shkëmbinj dhe do të kryejë eksperimente të tjera në zonën e zbarkimit.

Më pas sonda, me gjithë mostrat e marra do të niset nga Hëna për në Tokë. REL

Presidenti i Shteteve të Bashkuara, Joe Biden, ka bërë thirrje për lirimin e të gjithë gazetarëve, përfshirë Alsu Kurmashevën e Radios Evropa e Lirë dhe Evan Gershkovichin e The Wall Street Journal, të cilët janë arrestuar në Rusi për akuza që ata, punëdhënësit e tyre dhe mbështetësit e tyre i hedhin poshtë si të nxitura politikisht.

“Gazetaria nuk duhet të jetë krim askund në botë”, tha Biden në një komunikatë për shënimin e Ditës Botërore të Lirisë së Shtypit më 3 maj.

“Në Rusi, gazetarët amerikanë Alsu Kurmasheva dhe Evan Gershkovich, janë paraburgosur në lidhje me punën e tyre për Radion Evropa e Lirë dhe The Wall Street Journal”, tha Biden.

Kurmasheva – gazetare e REL-it me bazë në Pragë e cila mban dyshtetësi, amerikane dhe ruse – po mbahet në paraburgim në Rusi prej 18 tetorit, për gjoja shkeljen e të ashtuquajturit ligjin për “agjentët e huaj”.

Kritikët dhe grupet për të drejtat e njeriut thonë se Kremlini e përdor këtë ligj për ta luftuar çdo kundërshtim.

Kurmasheva, 47 vjeçe, akuzohet edhe për përhapjen e dezinformatave për ushtrinë ruse dhe përballet me burgim deri në 10 vjet, nëse shpallet fajtore.

REL-i dhe Qeveria amerikane thonë se akuzat janë hakmarrje për punën e saj si gazetare e REL-it.

Gershkovich, gazetar i të përditshmes amerikane, Wall Street Journal, është në paraburgim më shumë se një vit në Rusi, nën akuzat për spiunim.

Autoritetet ruse nuk kanë ofruar të dhëna që mbështesin akuzat e tyre për spiunazh, të cilat Wall Street Journal dhe Qeveria amerikane, i kanë hedhur poshtë.

Ato deklarojnë se Gershkovich ka qenë duke e bërë punën e tij dhe ka qenë i akredituar si gazetar në kohën kur është arrestuar.

Moska është akuzuar gjithashtu edhe për paraburgosjen e amerikanëve për t’i përdorur ata pastaj për shkëmbim me të burgosur rusë në Shtetet e Bashkuara.

“Në Ditën Botërore të Lirisë së Shtypit, Shtetet e Bashkuara bëjnë thirrje për lirimin e menjëhershëm dhe pakushte të të gjithë gazetarëve, të cilët janë burgosur thjesht sepse po bënin punën e tyre”, tha Biden.

Biden tha se administrata amerikane do të njoftojë së shpejti për hapa konkretë si përgjigje ndaj arrestimit të jashtëligjshëm të gazetarëve në gjithë botën, duke e cilësuar si “kërcënim serioz” shtypjen e lirisë së medias për sigurinë kombëtare të Amerikës.

“Do të autorizoj masa, përfshirë sanksione dhe regjim vizash kundër atyre të ndërmarrin veprime abuzive për ta heshtur shtypin”, tha Biden.