VOAL

VOAL

OKB: Zaporizhja është central i Ukrainës

October 7, 2022

Komentet

U larguan nga lufta civile – Ku jetojnë refugjatët sirianë në botë?

 

VOAL- Sipas të dhënave nga Agjencia e Kombeve të Bashkuara për Refugjatët (UNHCR), më shumë se gjysma e të gjithë sirianëve (13 milionë njerëz) janë detyruar të largohen nga shtëpitë e tyre që nga fillimi i konfliktit në vitin 2011. Dhe nëse të zhvendosurit brenda ka rreth 7.4 milionë, një tjetër 6 milionë (26% e popullsisë para luftës) kanë gjetur strehim në vende të tjera. Meqenëse rënia e Bashar al-Assad tani shtron çështjen e kthimit të tyre hipotetik, është e dobishme të dihet se si ato janë shpërndarë në mbarë botën.

Shpërndarja e refugjatëve sirianë nëpër botë

Shumica e atyre që ikën jashtë vendit shkuan në vendet fqinje. Turqia është larg nga vendi i parë pritës (mbi 3 milionë refugjatë sirianë në fund të 2024, e barabartë me 3,5% të popullsisë), sipas UNHCR-së, përpara Libanit (783,000, baraz me 14,8% të popullsisë), Jordanisë ( 632,000, ose 5,75%), Iraku (287,000, ose 0,64%) dhe Egjipti (158,000, e barabartë me 0,15%).

Në Evropë, Gjermania kryeson me 781,000 refugjatë sirianë ose azilkërkues (0.92% e popullsisë gjermane), sipas agjencisë së OKB-së. Në vitin 2024 do të ketë 79,000 sirianë në Holandë (0,44% e popullsisë) dhe 87,700 në Suedi (0,87%). Në vitin 2023, në Zvicër kishte 28,000 qytetarë sirianë.

Në Francë, në vitin 2024, ka 45,600 refugjatë sirianë, të barabartë me 0.07% të popullsisë së përgjithshme. Që nga fillimi i vitit janë dorëzuar gjithsej 4465 kërkesa për azil, sipas organit përgjegjës për shqyrtimin e kërkesave. Në Mbretërinë e Bashkuar janë paraqitur 23,000, e barabartë me 0.03% të popullsisë.

Gjermania destinacioni i preferuar në Evropë

“Shumica e sirianëve nuk donin të largoheshin nga Turqia, shteti fqinj. Shumica synonin të ktheheshin shpejt në Siri. Kur lufta vazhdoi dhe liritë u kufizuan, ata filluan të mendonin për t’u vendosur në vende të tjera përgjithmonë, “shpjegon Hélène Thiollet, një studiuese e CNRS e specializuar në migracionin ndërkombëtar. “Gjermania, një vend i moshuar që ka nevojë për fuqi punëtore, kishte dalë sepse ishte në fund të rrugës ballkanike dhe kancelarja gjermane e atëhershme, Angela Merkel, kishte thënë se kishte kapacitetin për t’i mirëpritur ata,” kujton studiuesi. Ekonomia më e madhe e Evropës ka ngritur strukturat e pritjes dhe ka inkurajuar integrimin e tyre nëpërmjet punësimit, veçanërisht me kurset e gjuhës dhe barazimin e aftësive për disa diploma. Sipas të dhënave nga Agjencia Federale e Punësimit, aktualisht në Gjermani janë të punësuar 222,610 persona me kombësi siriane, duke iu nënshtruar kontributeve. Kjo lëvizje e sirianëve drejt Gjermanisë ishte “mjaft e shpejtë” dhe “po ashtu u ndal shumë shpejt”, nënvizon profesori Thiollet i Science Po Paris.

Riatdhesimet, tensionet dhe çështja politike në Evropë

Vendosja masive e këtyre refugjatëve në një vend fqinj si Turqia ka shkaktuar tensione. Sirianët i janë nënshtruar dhunës dhe prania e tyre, madje edhe dëbimi i tyre është bërë një çështje politike. Në Evropë, disa vende kanë shpallur synimin e tyre për të pezulluar dhënien e azilit për sirianët. Berna pezulloi procedurat për azilkërkuesit sirianë të hënën deri në një njoftim të dytë.

Sipas të dhënave të UNHCR-së, nëse të gjithë sirianët do të ktheheshin në shtëpi, do të kishte rreth 13 milionë njerëz të zhvendosur. “Asnjë vend nuk ka arritur ndonjëherë një zhvendosje kaq masive të popullsisë së tij në një periudhë kaq të shkurtër kohore. Është një detyrë monumentale që nuk mund të realizohet pa ndihmën masive të komunitetit ndërkombëtar”, paralajmëron Hélène Thiollet. “Problemi nuk është vetëm kthimi i të mërguarve, por se si një vend i shkatërruar nga lufta dhe praktikisht i lirë nga infrastruktura mund të riintegrojë popullsinë e tij”, nënvizon studiuesi, duke iu referuar problemeve të strehimit, shërbimeve dhe furnizimit me ujë. “Çështja e legjitimitetit të kësaj qeverie dhe normalizimi i marrëdhënieve ndërkombëtare nuk është vetëm çështje diplomacie apo dukjeje. Ajo duhet të lejojë Sirinë të marrë ndihmë ndërkombëtare për të rindërtuar shumë shpejt dhe për të mbështetur kthimet e para të personave të zhvendosur brenda vendit, përpara një valë të dytë: atë të sirianëve që kanë emigruar jashtë vendit”.

“Megjithatë, sa më i integruar të jeni, aq më pak ka gjasa që të dëshironi të nxitoni të ktheheni në Siri, gjë që nuk është një gjë e keqe për Evropën, pasi ata që mbeten janë më të kualifikuarit dhe më të integruarit”, thekson Thiollet. “Duhet të jesh shumë, shumë i motivuar dhe patriot për t’i thënë vetes (nëse je mjek që tani punon në Zvicër ose Gjermani), se do të kthehesh në mjekësinë e urgjencës pa marrë pagesë dhe se do të “vdisësh urie” në Aleppo”. , nënvizon studiuesi, ndërkohë që e ardhmja e vendit është ende shumë e pasigurt.

Në Gjermani, presidenti i Shoqatës Gjermane të Spitaleve (DKS), Gerald Gass, paralajmëroi të hënën kundër kthimit në shtëpi të mjekëve sirianë, të cilët “kanë luajtur një rol të rëndësishëm në ruajtjen e kujdesit, veçanërisht në spitalet e vogla të qytetit”. ATS/RSI

U betua si kryeministër i ri i Sirisë, kush është Mohammed al-Bashir?

Mohammed al-Bashir, një zyrtar kyç në administratën e mbikëqyrur nga grupi islamik Hayat Tahrir al-Sham (HTS), është emëruar si kryeministër i Sirisë, sipas raportimeve të hënën. Bashir drejtoi më parë Qeverinë e Shpëtimit, e lidhur me HTS, e cila qeveriste vetëm pjesë të Sirisë veriperëndimore dhe Idlib.

Disa raporte të hënën treguan se ai ishte takuar me liderin e HTS Abu Muhammad al-Jolani dhe Mohammed al-Jalali, i cili shërbeu si kryeministër nën regjimin tashmë të rrëzuar të Bashar al-Asad.

Gjatë ditëve të fundit, HTS dhe rebelët e mbështetur nga Turqia – duke punuar nën ombrellën e Divizionit të Operacioneve Ushtarake – bënë një spastrim të befasishëm në të gjithë Sirinë për të pushtuar kryeqytetin Damaskun në orët e para të së dielës.

Al-Bashir tani përballet me sfidën e lundrimit në fazën tranzitore të Sirisë, duke adresuar si paqëndrueshmërinë politike ashtu edhe rindërtimin e rajoneve të shkatërruara nga lufta, më parë nën kontrollin e HTS.

Kush është Mohammed al-Bashir?

Al-Bashir është një inxhinier dhe politikan sirian që filloi të shërbente si kryeministri i pestë i administratës së vetëshpallur të HTS, Qeverisë së Shpëtimit Sirian, në janar.

Ai ka lindur në rajonin Jabal Zauiya të Idlib në vitin 1986, sipas një CV të publikuar nga Qeveria e Shpëtimit. Ai zotëron kualifikime të shumta që përfshijnë inxhinieri, drejtësi dhe planifikim administrativ. Ai fitoi një diplomë në inxhinieri elektrike dhe elektronike, i specializuar në komunikim, nga Universiteti i Aleppos në 2007. Në vitin 2010 ka kryer një kurs të avancuar të gjuhës angleze të administruar nga Ministria e Arsimit.

Në vitin 2021, ai mori një diplomë në Sheriat dhe drejtësi nga Universiteti i Idlib. Po atë vit, ai mori gjithashtu një certifikatë në planifikimin administrativ dhe një certifikim në menaxhimin e projekteve nga Akademia Ndërkombëtare Siriane për Trajnim, Gjuhë dhe Konsulencë. Më pas ai punoi si inxhinier që mbikëqyrte ngritjen e një fabrike gazi të lidhur me Kompaninë Siriane të Gazit.

Zhvillimet nën al-Bashir

Në vitin 2021, pas kryengritjes siriane kundër Bashar al-Assad, al-Bashir la punën e tij në institucionet qeveritare, duke iu bashkuar “radhëve të revolucionarëve në fushën ushtarake”, sipas CV-së së tij. Mes viteve 2022 dhe 2023, al-Bashir shërbeu si ministër i zhvillimit dhe çështjeve humanitare nën paraardhësin e tij, Ali Keda.

Në janar 2024, Këshilli Shura i Qeverisë së Shpëtimit e zgjodhi atë si kryeministër. Platforma e tij zgjedhore i dha përparësi qeverisjes elektronike dhe automatizimit të shërbimeve qeveritare. Gjatë administrimit të tij, tarifat e pasurive të paluajtshme u ulën, rregulloret e planifikimit u lehtësuan dhe filluan konsultimet për zgjerimin e planit të zonave të qytetit Idlib.

Në fund të nëntorit, kur HTS dhe grupet e tjera rebele siriane nisën ofensivën e tyre në Sirinë Veriperëndimore, duke pushtuar Aleppon, al-Bashir njoftoi në një konferencë shtypi se ofensiva ishte një përgjigje ndaj sulmeve të regjimit sirian ndaj civilëve, të cilët ai tha se kishin zhvendosur “dhjetëra mijëra” njerëz. Më 4 dhjetor, ai udhëtoi për në Aleppo për të mbikëqyrur hapjen e zyrave qeveritare, duke përgëzuar punonjësit nga administratat e mëparshme që ishin kthyer në detyrat e tyre. Të hënën, pas rënies së regjimit të Asadit, ai u ngarkua me formimin e një qeverie kalimtare./Newarab/ bw

Presidentit të Koresë së Jugut i ndalohet udhëtimi jashtë shtetit

Ministria e Drejtësisë në Korenë e Jugut ia ka ndaluar presidentit të vendit, Yoon Suk Yeol udhëtimin jashtë vendit, teksa autoritetet hetojnë dyshimet për rebelim dhe akuza tjera, të lidhura me shpalljen jetëshkurtër të gjendjes së luftës nga ana e tij, javën e kaluar.

Ky vendim i presidentit, i marrë të martën e kaluar, që ka rezultuar me angazhimin e trupave speciale nëpër rrugët e Seulit, e ka shtyrë Korenë e Jugut në një trazirë politike dhe ka rritur shqetësimet e partnerëve dhe fqinjëve.

Të shtunën, Yoon e ka shmangur një përpjekje të opozitës për ta rrëzuar nga pushteti, pasi disa deputetë e kanë bojkotuar procesin e votimit në Parlament.

Megjithatë, opozita ka thënë se do të dorëzojë mocionin e ri këtë javë.

Bae Sang-up, zyrtar i ministrisë, ka thënë në një seancë parlamentare se ia ka ndaluar Yoon-it largimin nga shteti, pas kërkesave të bëra nga policia, prokurorët dhe agjencia kundër-korrupsionit, teksa zgjerohen hetimet për veprimet e presidentit.

Të hënën, një zyrtar i lartë i Agjencisë Kombëtare të Policisë, u ka thënë gazetarëve se policia edhe mund të arrestojë presidentin, nëse përmbushen të gjitha kushtet.

Ndonëse një president në detyrë në Korenë e Jugut ka imunitet nga ndjekja penale, sa është në pushtet, diçka e tillë nuk vlen kur bëhet fjalë për dyshimet për rebelim apo tradhti.

Kjo do të thotë se Yoon mund të merret në pyetje dhe të ndalohet nga policia lidhur me dekretin e tij për shpallje të gjendjes së luftës.

Prapëseprapë, shumë vëzhgues dyshojnë që policia do ta ndalojë atë me forcë, pasi ka potencial për përleshje të mëdha me shërbimin presidencial të sigurisë.

Teksa e ka shpallur gjendjen e luftës javën e kaluar, Yoon e ka quajtur parlamentin “strofkë kriminelësh”, dhe është zotuar për të eliminuar “mbështetësit e paturpshëm të Koresë së Veriut”.

Vendimi i Yoon-it për shpallje të gjendjes së luftës, ka zgjatur vetëm gjashtë orë, sepse Asambleja Kombëtare ka votuar për ta rrëzuar këtë masë. REL

Kush është Abu Mohammed al-Golani, udhëheqësi i kryengritjes që përmbysi al-Assadin në Siri?

VOA Marrë nga Associated Press

Abu Mohammed al-Golani, udhëheqësi militant, kryengritja e të cilit rrëzoi nga pushteti presidentin e Sirisë Bashar Assad, ka vite që punon për të transformuar imazhin e tij publik, duke u distancuar nga lidhjet e kahershme me al-Kaedën dhe duke e paraqitur veten si një kampion të pluralizmit dhe tolerancës.

Pasi hyri në Damask pas luftëtarëve të tij fitimtarë të dielën, ai madje nuk përdori emrin e tij të luftës dhe iu referua vetes me emrin e tij të vërtetë, Ahmad al-Sharaa.

Tani do të shihet se deri ku shkon transformimi i tij nga ekstremist xhihadist në një rol të mundshëm shtetformues. Pyetja tani është se si do të qeveriset Siria, e përbërë nga shumë komunitete etnike dhe fetare, shpesh të nxitura kundër njëra-tjetrës nga shteti i al-Assadit dhe vitet e luftës. Shumë prej tyre i druhen perspektivës së marrjes së pushtetit nga ekstremistët islamikë suni.

Disa orë pas marrjes së kontrollit të Damaskut, 42-vjeçari al-Sharaa bëri paraqitjen e tij të parë në xhaminë historike Umajad të qytetit, duke e cilësuar rënien e Al-Assadit si “një fitore për kombin islamik”. Al-Sharaa, i cili konsiderohet si terrorist nga Shtetet e Bashkuara dhe forca e tij kryengritëse, Hayat Tahrir al-Sham, ose HTS – shumë prej luftëtarëve të së cilës janë xhihadistë – tani janë një lojtar kryesor.

Për vite të tëra, al-Sharaa punoi për të konsoliduar pushtet, i izoluar në provincën e Idlibit në pjesën veriperëndimore të Sirisë, ndërsa sundimi i al-Assadit i mbështetur nga Irani dhe Rusia në pjesën më të madhe të vendit, dukej i fortë. Ai eliminoi konkurrentët dhe ish-aleatët e organizatave ekstremiste. Ai u përpoq të zbuste imazhin e “qeverisjes së tij de-fakto të shpëtimit” në Idlib për të bërë për vete qeveritë ndërkombëtare dhe për të qetësuar pakicat fetare dhe etnike të Sirisë.

Gjatë gjithë këtij procesi, ai hoqi dorë nga petku i një militanti islamik të linjës së ashpër dhe filloi të vishte kostume në intervista, duke folur për ndërtimin e institucioneve shtetërore dhe decentralizimin e pushtetit në mënyrë të tillë që të refketonte diversitetin e Sirisë.

“Siria meriton një sistem qeverisës që është institucional dhe jo ku një sundimtar i vetëm merr vendime arbitrare,” tha ai në një intervistë me CNN-in javën e kaluar, duke lënë të hapur edhe mundësinë që grupi i tij Hayat Tahrir al-Sham (HTS) të shpërbëhet pas rënies së Asadit. “Mos gjykoni nga fjalët, por nga veprimet”, tha ai.

Fillimet e Al-Golanit në Irak

Në radhët e grupeve ekstremiste, Al-Sharaa njihej vetëm me pseudonimin xhihadist që adoptoi, Abu Mohammed al-Golani. Lidhjet e tij me Al-Kaedën e kanë origjinën në vitin 2003, kur ai iu bashkua kryengritësve që luftonin me trupat amerikane në Irak. Ai u arrestua nga ushtria amerikane, por mbeti në Irak. Gjatë asaj kohe, al-Kaida me grupe të tjera të ngjashme formoi Shtetin Islamik ekstremist të Irakut, të udhëhequr nga Abu Bakr al-Baghdadi.

Në vitin 2011, një kryengritje popullore në Siri kundër al-Assadit u shtyp brutalisht nga qeveria, gjë që shkaktoi një luftë të gjerë. Rëndësia e Al-Golanit u rrit kur al-Baghdadi e dërgoi në Siri për të krijuar një degë të al-Kaidës të quajtur Fronti Nusra. Shtetet e Bashkuara e cilësuan grupin e ri një organizatë terroriste. Ky emërtim vazhdon të jetë në efekt dhe qeveria amerikane ka vendosur një shpërblim prej 10 milionë dollarësh për të.

Fronti Nusra dhe konflikti sirian

Paralelisht me intensifikimin e luftës civile në Siri në vitin 2013, u rritën edhe ambiciet e al-Golanit. Ai sfidoi thirrjet e al-Baghdadit për të shpërbërë Frontin Nusra dhe për ta shkrirë atë me operacionin e al-Kaidës në Irak për të formuar Shtetin Islamik të Irakut dhe Sirisë, ose ISIS.

Megjithatë, Al-Golani u zotua për besnikëri ndaj al-Kaidës, e cila më vonë u shkëput nga ISIS. Fronti Nusra luftoi ISIS-in dhe eliminoi një pjesë të madhe të konkurrencës në mesin e opozitës së armatosur siriane të al-Assadit.

Në intervistën e tij të parë në vitin 2014, al-Golani u shfaq me fytyrë të mbuluar, duke i thënë një gazetari të Al-Jazeera-s se ishte kundër bisedimeve politike në Gjenevë për t’i dhënë fund konfliktit. Ai tha se synimi i tij ishte që Siria të qeverisej sipas ligjit islamik dhe bëri të qartë se nuk kishte vend për pakicat alavite, shiite, druze dhe të krishterë të vendit.

Konsolidimi pushteti dhe ndryshim imazhi

Në vitin 2016, al-Golani zbuloi fytyrën e tij për publikun për herë të parë në një video-mesazh që njoftonte se grupi i tij po riemërtohej Jabhat Fateh al-Sham – Fronti i Fitores i Sirisë – dhe do të ndërpriste lidhjet me Al-Kaedën.

“Kjo organizatë e re nuk ka lidhje me asnjë entitet të jashtëm,” tha ai në video, ku shfaqet me veshje ushtarake dhe një çallmë.

Lëvizja i hapi rrugën al-Golanit që të vendoste kontrollin e plotë mbi grupet militante të përçara. Një vit më vonë, aleanca e tij u riemërua përsëri, si Hayat Tahrir al-Sham — që do të thotë Organizata për Çlirimin e Sirisë — ndërsa grupet u bashkuan, duke konsoliduar pushtetin e al-Golanit në provincën Idlib të Sirisë veriperëndimore.

HTS më vonë u përplas me militantë të pavarur islamikë të cilët kundërshtuan bashkimin, gjë që i forcoi më tej pozitat e al-Golanit dhe grupit të tij, si forcë kryesore në Sirinë veriperëndimore, e aftë për të sunduar me një dorë të hekurt.

Me pushtet të konsoliduar, al-Golani vuri në lëvizje një transformim që pak mund ta imagjinonin. Duke zëvendësuar veshjen e tij ushtarake me këmishë dhe pantallona, ai filloi të bënte thirrje për tolerancë fetare dhe pluralizëm. Ai bëri përpjekje për të bërë për vete komunitetin Druze në Idlib, të cilin Fronti Nusra e kishte vënë më parë në shënjestër më parë, dhe vizitoi familjet e kurdëve që u vranë nga milicitë e mbështetura nga Turqia.

Në vitin 2021, ai pati intervistën e tij të parë me një gazetar amerikan në televizionin PBS. I veshur me një xhaketë sportive, me flokë të shkurtër, udhëheqësi tashmë i transformuar i HTS-së tha se grupi i tij nuk përbënte kërcënim për Perëndimin dhe se sanksionet e vendosura kundër tij ishin të padrejta.

“Po, ne kemi kritikuar politikat perëndimore,” tha ai. “Por nuk është e vërtetë që ne i shpallëm luftë nga Siria Shteteve të Bashkuara ose Evropës nga Siria. Ne nuk kemi thënë se donim luftë.”

Biden: SHBA do të bashkëpunojë me partnerët për alternativat në Siri, pas përmbysjes së al-Assadit

 VOA Marrë nga Associated Press

Presidenti Joe Biden tha të dielën se Shtetet e Bashkuara do të punojnë me partnerët dhe palët e interesuara në Siri për të shqyrtuar alternativat dhe për të menaxhuar rrezikun pasi kryegritësit përmbysën Presidentin sirian Bashar al-Assad.

Në një fjalim në Shtëpinë e Bardhë, zoti Biden tha se Shtetet e Bashkuara do të mbështesin fqinjët e Sirisë gjatë periudhës së tranzicionit dhe do të ndjekin me kujdes retorikën dhe veprimet e grupeve rebele.

Presidenti Biden tha se Shtetet e Bashkuara nuk e dinë zyrtarisht vendndodhjen e Asadit, por vuri në dukje njoftimet sipas së cilave ai kishte shkuar në Moskë.

Ai tha se al-Assad “duhet të mbahet përgjegjës”. Zoti Biden tha se Siria është në një periudhë rreziku dhe pasigurie dhe se është hera e parë në vite që as Rusia, as Irani dhe as organizata militante e Hezbollahut nuk kanë një rol me ndikim në Siri.

“Për vite të tëra, mbështetësit kryesorë të Assadit kanë qenë Irani, Hezbollahu dhe Rusia. Por gjatë javës së fundit, mbështetja e tyre u shpërbë, sepse të tre ata janë shumë më të dobët sot se sa ishin kur unë mora detyrën”, tha zoti Biden, i cili u bë president në vitin 2021.

Presideti Biden tha se forcat amerikane kryen të dielën mbi 10 sulme me preçizion të lartë brenda Sirisë duke vënë në shënjestër kampet dhe operativët e grupit militant Shteti Islamik.

“Është një moment që ofron mundësi historike për popullin e Sirisë i cili ka vuajtur për një kohë të gjatë, që të ndërtojë një të ardhme më të mirë për vendin e vet krenar. Është gjithashtu një moment rreziku dhe pasigurie,” tha zoti Biden. “Ndërsa ne të gjithë bëjë pyetjen se çfarë vjen më pas, Shtetet e Bashkuara do të punojnë me partnerët tanë dhe palët e interesuara në Siri për t’i ndihmuar ata të përfitojnë nga mundësia për të menaxhuar rrezikun”, shtoi zoti Biden.

Assad arratiset në Moskë, raportojnë mediat shtetërore ruse

Presidenti sirian, Bashar al-Assad, dhe familja e tij kanë arritur në Moskë, raportuan mediat shtetërore ruse, teksa rebelët kanë marrë kontrollin e kryeqytetit sirian, Damask, duke i dhënë fund sundimit brutal, gjysmëshekullor të familjes Assad.

Ministria e Jashtme e Rusisë tha më herët se Assadi “vendosi të jepte dorëheqje” pas “negociatave” me “një numër të pjesëmarrësve në konfliktin e armatosur” dhe u largua nga detyra “duke lënë instruksione për transferimin paqësor të pushtetit”.

“Rusia nuk mori pjesë në këto negociata”, tha ministria.

Kjo deklaratë erdhi, pasi rebelët përmes një deklarate të publikuar në televizionin shtetëror sirian thanë se Damasku “tani është i lirë nga Assadi”, familja e të cilit ka sunduar për më shumë se 50 vjet.

Paraprakisht, Vëzhguesi sirian për të Drejtat e Njeriut – organizatë me bazë në Britani – kishte raportuar se Assadi ishte arratisur nga Damasku me një aeroplan mëngjesin e 8 dhjetorit.

Ndërkaq, presidenti i zgjedhur amerikan, Donald Trump, ka shkruar në llogarinë e tij në Truth Social se “Assadi është larguar nga shteti. Mbrojtësja e tij, Rusia, nuk ishte e interesuar që ta mbronte më”.

Kryeministri sirian, Mohammad Ghazi al-Jalali, tha në një video se Qeveria është “e gatshme të bashkëpunojë me çdo udhëheqje të zgjedhur nga populli”.

“Ne besojmë se Siria është për të gjithë sirianët dhe se është vendi i të gjithë bijve të saj, dhe se ky vend mund të jetë një shtet normal që ndërton marrëdhënie të mira me fqinjët dhe botën pa u përfshirë në ndonjë aleancë apo bllok rajonal”, tha al-Jalali, duke shtuar se ai ishte ende në shtëpi në Damask dhe nuk kishte ikur.

Më vonë gjatë 8 dhjetorit ai u pa duke dalë nga shtëpia e tij, i shoqëruar nga persona të armatosur. Ai raportohet se është shoqëruar për në takimin me udhëheqjen e grupit islamist, Hayat Tahrir al-Sham (HTS), që ka udhëhequr ofensivën e fundit.

HTS-ja konsiderohet grup terrorist nga Shtetet e Bashkuara, Britania, Kanadaja dhe Bashkimi Evropian.

Abu Mohammad al-Golani, udhëheqës i HTS-së, ka tentuar të sigurojë shiitët alavitë dhe minoritetet e tjera siciane, përfshirë të krishterët, pas rrëzimit të Assadit.

Kush është HTS-ja?

Hayat Tahrir al-Sham (HTS) është grup militant islamist, anëtarët e së cilit janë kryesisht salafistë, një sekt ultra-radikal i islamit sunit. Ky grup kërkon themelimin e një shteti në Siri që qeveriste sipas ligjit islamik.

Grupi u shfaq në skenë më 2012, një vit pas nisjes së luftës civile siriane. Fillimisht, grupi u shfaq me emrin Jabhat al-Nusra, apo Fronti Nusra, degë siriane e Al-Kaidas.

I udhëhequr nga Muhammad al-Julani, grupi merrte urdhra nga Abu Bakr al-Baghdadi, udhëheqësi i Al-Kaidas në Irak. Baghdadi më pas shkëputi lidhjet me Al-Kaidan dhe themeloi grupin ekstremist, Shteti Islamik (IS), grup në të cilin Julani refuzoi të bëhej pjesë.

Fronti Nusra u shndërrua në një nga grupet më vdekjeprurëse që luftojnë kundër Assadit dhe përdor taktika, sikurse bombardimet vetëvrasëse dhe pajisjet artizanale plasëse.

Grupi militant më pas ndryshoi emrin disa herë dhe u distancua nga Al-Kaida. Më 2017, ajo u bashkua me grupe të tjera opozitare në veriperëndim të Sirisë për të formuar HTS-në.

Ky grup është i shpallur organizatë terroriste nga Shtetet e Bashkuara dhe grupet aleate.

Në Uashington, Shtëpia e Bardhë i tha Radios Evropa e Lirë se presidenti amerikan, Joe Biden po “përcjell nga afër ngjarjet e jashtëzakonshme në Siri dhe është në kontakt të vazhdueshmëm me partnerët rajonalë”.

Lidhur me situatën në Siri, Biden do të takohet më 8 dhjetor me këshilltarët e tij për sigurinë kombëtare.

“Presidenti do të takohet me ekipin e tij të sigurisë kombëtare për të pranuar përditësime lidhur me situatën në Siri”, shkroi në X, zëdhënësi i Këshillit të Sigurisë Kombëtare, Seam Savett.

Humbje për Rusinë

Ekspertët thanë se rënia e regjimit të Assadit do të paraqesë një humbje të madhe gjeopolitike për Kremlinin, i cili së bashku me Teheranin kanë mbështetur Qeverinë siriane përgjatë luftës civile që nisi më 2011.

Instituti për Studim të Luftës, me bazë në SHBA, tha se “forcat e regjimit të Assadit kanë kolapsuar dhe mbështetësit e Assadit duket se nuk kanë vullnet që të mbështesin ushtrinë arabe siriane, duke dislokuar menjëherë forca shtesë”.

Rusia ka disa ndërtesa ushtarake në Siri, përfshirë bazën ajrore në Hmeimim dhe një bazë strategjike detare në Tartus, baza që janë përdorur po ashtu për të mbështetur veprimet e Kremlinit në Afrikë.

Ministri i Jashtëm rus, Sergei Lavrov, nuk pranoi të komentonte për fatin e bazave ruse, duke thënë se “nuk është në interesin e askujt që të hamendësojmë”.

Instituti për Studim të Luftës tha se Moska ende nuk është evakuuar nga baza, “por mbetet e paqartë nëse Rusia do të mbajë anije në port, teksa rebelët sirianë vazhdojnë të avancojnë me shpejtësi në territoret e mbajtura nga regjimi”.

Konstantin Kosachyov, zëvendëskryetar i Dhomës së Lartë të Parlamentit rus, tha më 8 tetor se të gjithë sirainët duhet të përballen vet me luftën në shkallë të plotë, por sugjeroi se Moska është e gatshme të mbështesë popullin sirian në rrethana të caktuara.

Ruslan Suleymanov, ekspert rus për Lindjen e Mesme, i tha Radios Evropa e Lirë se Moska do të “bashkëpunojë me rebelët” nëse ata e marrin pushtetin në Damask dhe se HTS-ja po ashtu “ka pretenduar më herët se është e gatshme të negociojë” me Kremlinin.

“Putini dëshiron të shpëtojë praninë e tij ushtarake në rajon. Në çdo rast, për ta bërë këtë, ai duhet të bëjë koncesione, si me xhihadistët ashtu edhe me [presidentin turk, Recep Tayyip] Erdogan, i cili mbështet [rebelët]”, tha ai.

Ofensiva e befasishme nisi më 27 nëntor nga një koalicion i grupeve të rebelëve. Ofensiva u udhëhoq nga HTS-ja.

Përveç HTS-së, në ofensivë u përfshin edhe luftëtarë të grupit ombrellë të mlicive siriane që mbështeten nga Turqia, të quajtur Ushtria Kombëtare Siriane. Turqia ka mohuar se ka mbështetur ofensivën, edhe pse ekspertët tkanë thënë se kryengritësit nuk do të përfshiheshin në të pa pajtimin e këtij shteti.

Më 6 dhjetor, Kombet e Bashkuara thanë se pothuajse 300.000 persona në Siri janë zhvendosur që nga fundi i nëntorit për shkak të luftimeve, duke shtuar se deri në 1.5 milion persona.

Assadi ishte varur nga Irani dhe Rusia për të qëndruar në pushtet që kur shpërtheu konflikti më 2011.

Që kur rebelët morën kontrollin e Alepos një javë më parë, ata morën edhe qytete të tjera të mëdha, teksa forcat e Asadit bënë pak rezistencë.

Rajoni dhe bota reagon për zhvillimet në Siri

Zhvillimet në Damask kanë shtyrë fqinjët e Sirisë që të ndërmarrin masa urgjente. Libani ka njoftuar për mbylljen e të gjithë kufijve tokësore me Sirinë, përveç njërit që lidh Bejrutin me Damaskun.

Jordania po ashtu ka mbyllur kufijtë me Sirinë.

Izraeli tha se ka dislokuar trupa në zonën neutrale që gjendet përgjatë kufirit të tij verior me Sirinë dhe ka dërguar trupa “në vende të tjera të nevojshme për mbrojtjen tonë”.

Ushtria izraelite tha se ky dislokim është bërë për të ofruar siguri për banorët në Lartësitë e Golanit, të aneksuara nga Izraeli.

Ministri i Jashtëm i Turqisë, tha se dëshiron të ndihmojë duke ofruar “garanci të sigurisë” në Siri, pas rrëzimit të Assadit.

“Në ditët në vijim, ne do të intensifikojmë punën tonë për këtë çështje me shtetet në rajon dhe me aktorët ndërkombëtar”, tha Hakan Fidan përmes një postimi në X.

Shtetet e Bashkuara thanë se do të mbajnë praninë e tyre në lindje të Sirisë dhe do të ndërmarrin masat e nevojshme për të parandaluar rishfaqjen e grupit ekstremist, Shteti Islamik në rajon.

Zëvendësndihmës sekretari i Mbrojtjes për Lindjen e Mesme, Daniel Shapiro, tha se Uashingtoni “është në dijeni për rrethanat kaotike dhe dinamike në terren në Siri që mund t’i japin hapësirë IS-it që të gjejë mënyrë për t’u bërë aktiv dhe të planifikojë sulme të jashtme”.

Duke folur në një konferencë të sigurisë në Bahrejn, Shapiro tha se SHBA-ja është e vendosur që të punojë me partnerët “për të vazhduar që të denigrojë aftësitë e IS-it”.

I dërguari i posaçëm i OKB-së për Sirinë, Geir Pedersen, u kërkoi të gjithë aktorëve në Siri që të mbajnë rendin dhe ligjin dhe të ruajnë institucionet publike.

Ai tha se nuk ka informacione për vendndodhjen e Assadit.

Tom Fletcher, kreu i agjencisë për ndihmë humanitare të OKB-së, paralajmëroi për gjendjen e rëndë të miliona sirianëve të zhvendosur si pasojë e luftës gati 14-vjeçare civile. Shumë të tjerë janë në rrezik, tha Fletcher.

Megjithatë, ai tha se do të ndihmojnë civilët në Siri me furnizime, por edhe me ngritjen e qendrave të pritjes për të zhvendosurit.

Shefja për diplomaci e Bashkimit Evropian, Kaja Kallas, shkroi në X se fundi i diktaturës së Assadit është zhvillim pozitiv.

“Po ashtu tregon dobësimin e mbështetësve të Assadit, Rusisë dhe Iranit. Prioriteti ynë është të sigurohemi që rajoni të jetë i sigurt”, tha ajo.

Ndërkaq, presidentja e Komisionit Evropian, Ursula von der Leyen tha se ndryshimi historik në Siri ofron “mundësi, por nuk vjen pa rreziqe”, duke shtuar se Evropa është e gatshme të ndimojë në ruajtjen e unitetit kombëtar dhe rindërtimin e një shteti sirian “që mbron të gjitha minoritetet”.

Presidenti i Francës, Emmanuel Macron, tha se “më në fund ka rënë shteti barbar” i Assadit.

Ndërkaq, zëvendëskryeministrja britanike, Angela Rayner, bëri thirrje për “zgjidhje politike”. REL

Kievi sheh me keqardhje marrëveshjen e 1994, kur hoqi dorë nga armët bërthamore

Ukraine – Budapest Memorandum

 

VOA Tatiana Vorozhko

Më 5 dhjetor u mbushën 30 vjet që kur Ukraina firmosi marrëveshjen për të dorëzuar arsenalin bërthamor, i treti më i madh në botë, në atë kohë. Ndërsa agresioni i Rusisë ndaj Ukrainës po i afrohet vitit të tretë, Kievi e cilëson tani marrëveshjen me Moskën, si dritëshkurtër. Korrespondentja e Zërit të Amerikës Tatiana Vorozhko i hedh një vështrim historisë së kësaj marrëveshjeje.

5 dhjetor 1994. Udhëheqësit e Ukrainës, Rusisë, Shteteve të Bashkuara dhe Britanisë nënshkruajnë Memorandumin e Budapestit. Steven Pifer ndihmoi në negocimin e traktatit.

“Shtetet e Bashkuara, Britania dhe Rusia u zotuan të respektojnë sovranitetin, pavarësinë dhe kufijtë ekzistues të Ukrainës dhe u zotuan të mos përdorin forcë, ose të kërcënojnë se do të përdorin forcën kundër Ukrainës”, shprehet zoti Pifer.

Ukraina, e cila trashëgoi arsenalin e tretë më të madh bërthamor pas rënies së Bashkimit Sovjetik, ra dakord t’i transferonte të gjitha armët bërthamore në Rusi për t’u çmontuar dhe të nxirrte jashtë përdorimit depot nëntokësore prej ku mund të lëshoheshin raketat bërthamore.

Mariana Budjeryn, është autore e një libri mbi ngjarjet e asaj kohe.

“Pjesë e marrëveshjes ishin edhe çështje të tjera, si asistenca teknike dhe financiare”, shprehet ajo.

Në vitin 2014, Rusia pushtoi dhe aneksoi Krimenë nga Ukraina dhe nxiti një lëvizje separatiste në rajonet lindore të Ukrainës. Në vitin 2022, filloi sulmin në shkallë të gjerë.

Në një deklaratë të fundit, Ministria e Jashtme e Ukrainës e cilësoi Memorandumin e Budapestit “një dëshmi të dritëshkurtësisë në vendimmarrjen strategjike të sigurisë”. Ministri i Jashtëm ukrainas Andrii Sybiha solli një kopje të memorandumit në takimin e NATO-s para disa ditësh.

“Ky dokument, ose kjo letër, dështoi që të ruante sigurinë e Ukrainës dhe sigurinë trasnatlantike. Ndaj, duhet të shmangim përsëritjen e gabimeve të tilla”, u shpreh ministri Sybiha.

Kievi thotë se e vetma garanci reale për sigurinë e Ukrainës dhe pengimin e agresionit të mëtejshëm rus ndaj saj, është anëtarësimi i Ukrainës në NATO.

Petro Poroshenko, udhëheqës opozitar dhe ish-President i Ukrainës, ndan të njëjtin mendim.

“Firmosja e një ftese për anëtarësim në NATO duhet konsideruar si një vazhdim i detyrimeve të partnerëve tanë, përfshirë Shtetet e Bashkuara, që rrjedhin nga Memorandumi i Budapestit. Ky ishte një parakusht kur Ukraina hoqi dorë vullnetarisht nga aresnali i tretë më i madh bërthamor në botë”, shprehet zoti Poroshenko.

Si zonja Budjeryn dhe zoti Pifer thonë se në periudhën e memorandumit, Ukraina kishte nevojë për më shumë aftësi teknike dhe ekonomike për të ruajtur dhe zhvilluar arsenalin bërthamor, si një mekanizëm frenues për Rusinë.

Megjithatë, zonja Budjeryn thotë se Ukraina mund të kishte investuar më shumë në aftësitë e saj ushtarake konvecionale.

“Asnjë dokument i vetëm, sado ligjërisht i detyrueshëm, sado i shkruar mirë, nuk është një bazë e mjaftueshme për sigurinë kombëtare. Çdo vend duhet të investojë për mbrojtjen dhe sigurinë kombëtare”, shprehet ajo.

Zoti Pifer thotë se Memorandumi i Budapestit nuk është i vetmi dokument që rusët e nënshkruan dhe e shkelën, çka ngre pyetje në lidhje me marrëveshjet e ardhshme me Moskën.

“Ndodhi edhe në Traktatin Rusi-Ukrainë të vitit 1997 mbi Miqësinë, Bashkëpunimin dhe Paqen. Ka patur disa dokumente të tjera ku qeveria ruse është shprehur qartë: “Ne e njohim Ukrainën në kufijtë e 1991.”

Shkeljet tregojnë gjithashtu brishtësinë e sistemit ndërkombëtar të sigurisë, thotë zonja Budjeryn.

“Efektshmëria e tyre varet nga shtetet që vëzhgojnë vullnetarisht, por po aq edhe nga shtetet që reagojnë në mënyrën e duhur ndaj shkeljeve.”

Zyrtarët rusë fajësojnë Ukrainën dhe partnerët e saj për shkeljen e Memorandumit të Budapestit, sepse, siç thonë ata, zgjerimi i NATO-s kërcënon interesat ruse të sigurisë.

“Ai u zhduk nga radari”, shtohen dyshimet se Assad mund të ketë vdekur pasi aeroplani i tij është rrëzuar

Ku gjendet Bashar al-Assad?
Kjo është pyetja që tani kërkon përgjigje, edhe pse edhe ato të gruas së tij Asma dhe dy fëmijëve të tyre – mbeten të panjohura.

Assad nuk ka folur në publik që nga avancimi i papritur i rebelëve një javë më parë, kur kryengritësit pushtuan Aleppon verior në një sulm të befasishëm përpara se të marshonin në një sërë qytetesh ndërsa vijat e frontit u shkatërruan.

Dhe dy oficerë të lartë të ushtrisë i thanë Reuters se ai fluturoi nga Damasku për një destinacion të panjohur më herët të dielën.

Një aeroplan i Sirisë Air u ngrit nga aeroporti i Damaskut rreth kohës kur kryeqyteti u raportua se ishte marrë nga rebelët, sipas të dhënave nga faqja e internetit Flightradar.

Aeroplani fillimisht fluturoi drejt rajonit bregdetar të Sirisë, një bastion i sektit alavit të Asadit, por më pas bëri një kthesë të papritur dhe fluturoi në drejtim të kundërt për disa minuta përpara se të zhdukej nga harta, shkruan Reuters.

Developing:

A Syrian IL-76T coming from Damascus lost fast altitude near Homs and possibly crashed west of that city. There are rumors that it was Assad‘s plane. pic.twitter.com/K6IvQILlsw

— (((Tendar))) (@Tendar) December 8, 2024

Megjithatë, Reuters shkruan se nuk mundi të zbulonte menjëherë se kush ishte në bord.

Por dy burime siriane thanë se ekzistonte një probabilitet shumë i lartë që Assad mund të ishte vrarë në një përplasje aeroplani pasi ishte një mister pse aeroplani mori një kthesë të papritur dhe u zhduk nga harta sipas të dhënave nga faqja e internetit Flightradar.

“Ai u zhduk nga radari, ndoshta transponderi ishte fikur, por besoj se probabiliteti më i madh është që aeroplani të jetë rrëzuar…”, citohet të ketë thënë një burim sirian pa dhënë detaje.

Ndërsa avancimi i rebelëve mori hov gjatë javës së kaluar, pati spekulime se ai mund të kërkonte strehim në Moskë ose te aleati tjetër i tij kryesor, Irani.

Trumpi bën thirrje për “armëpushim të menjëhershëm” në Ukrainë

 VOA Marrë nga Associated Press

Presidenti i zgjedhur i Shteteve të Bashkuara, Donald Trump, bëri thirrje të dielën për një armëpushim të menjëhershëm në Ukrainë, menjëherë pas një takimi në Paris me Presidentin francez Emmanuel Macron dhe atë ukrainas, Volodymyr Zelenskyy, duke thënë se Kievi “do të donte të arrinte një marrëveshje” për t’i dhënë fund luftës vazhdon prej mbi 1000 ditësh.

Në një postim në platformën e tij “Truth Social”, Trump shkruan se Moska dhe Kievi kanë humbur qindra mijëra ushtarë në një luftë që “nuk duhet të kishte filluar kurrë”. “Duhet të ketë një armëpushim të menjëhershëm dhe të fillojnë negociatat. Shumë jetë po humbin pa nevojë, shumë familje po shkatërrohen”, tha ai, ndërsa i bëri thirrje presidentit rus Vladimir Putin të veprojë për t’u dhënë fund luftimeve.

Komentet e zotit Trump erdhën pas takimit të shtunën me presidentin Zelenskyy dhe homologun e tij francez, Emmanuel Macron, të cilin zoti Zelenskyy më vonë e përshkroi si “konstruktiv”.

Duke folur me gazetarët më vonë po të shtunën, zoti Zelenskyy këmbënguli se çdo marrëveshje paqeje “duhet të jetë e drejtë” për ukrainasit, “në mënyrë që Rusia dhe Putini apo çdo agresor tjetër të mos kenë mundësinë të kthehen”.

Në një përditësim të veçantë në mediat sociale të dielën, Zelenskyy pohoi se Kievi ka humbur 43,000 ushtarë që nga fillimi i agresionit të Moskës më 24 shkurt 2022, ndërsa 370,000 të tjerë janë plagosur. Si Rusia ashtu edhe Ukraina kanë hezituar të publikojnë shifrat zyrtare të viktimave, por zyrtarët perëndimorë kanë thënë se muajt e fundit të luftës së ashpër në Ukrainën lindore kanë sjellë humbje rekord për të dyja palët, me dhjetëra mijëra të vrarë dhe të plagosur çdo muaj.

Assadi largohet nga Siria, teksa rebelët marrin Damaskun

Presidenti sirian, Bashar al-Assad, është larguar nga shteti, njoftoi aleatja e Qeverisë së tij, Rusia, teksa rebelët thanë se kanë marrë kontrollin e kryqytetit, Damask, pasi ditëve të fundit kanë kryer një ofenzivë të shpejtë.

Ministria e Jashtme e Rusisë tha se Assadi “vendosi të jepte dorëheqje” pas “negociatave” me “një numër të pjesëmarrësve në konfliktin e armatosur” dhe u largua nga detyra “duke lënë instruksione për transferimin paqësor të pushtetit”.

“Rusia nuk mori pjesë në këto negociata”, tha ministria.

Kjo deklaratë erdhi, pasi rebelët përmes një deklarate të publikuar në televizionin shtetëror sirian tha se Damasku “tani është i lirë nga Assadi”, familja e të cilit ka sunduar me grusht të hekurt këtë shtet për më shumë se 50 vjet.

The statement came as the rebels said in a statement aired on state TV that Damascus is “now free of Assad,” whose family ruled the country with an iron fist for more than 50 years.

Vendndodhja e presidentit Bashar al-Assad nuk dihet, megjithëse Vëzhguesi sirian për të Drejtat e Njeriut, me qendër në Britani, tha se Assadi ishte larguar me një aeroplan nga Damasku dhe kishte lënë vendin herët në mëngjesin e 8 dhjetorit. Nuk u tha se ku kishte udhëtuar Assadi.

Ndërkaq, presidenti i zgjedhur amerikan, Donald Trump, ka shkruar në llogarinë e tij në Truth Social se “Assadi është larguar nga shteti. Mbrojtësja e tij, Rusia, nuk ishte e interesuar që ta mbronte më”.

Ky raportim nuk mund të konfirmohej, por kryeministri sirian Mohammad Ghazi al-Jalali tha në një video se Qeveria është “e gatshme të bashkëpunojë me çdo udhëheqje të zgjedhur nga populli”.

“Ne besojmë se Siria është për të gjithë sirianët dhe se është vendi i të gjithë bijve të saj, dhe se ky vend mund të jetë një shtet normal që ndërton marrëdhënie të mira me fqinjët dhe botën pa u përfshirë në ndonjë aleancë apo bllok rajonal”, tha al-Jalali, duke shtuar se ai ishte ende në shtëpi në Damask dhe nuk kishte ikur.

Abu Mohammad al-Golani, një udhëheqës i grupit rebel, Hayat Tahrir al-Sham (HTS), tha në orët e vona të 7 dhjetorit se luftëtarët rebelë ishin “në momentet e fundit të çlirimit të Homsit”, një qytet me 775.000 banorë.

HTS-ja konsiderohet grup terrorist nga Shtetet e Bashkuara, Britania, Kanadaja dhe Bashkimi Evropian.

Kush është HTS-ja?

Hayat Tahrir al-Sham (HTS) është grup militant islamist, anëtarët e së cilit janë kryesisht salafistë, një sekt ultra-radikal i islamit sunit. Ky grup kërkon themelimin e një shteti në Siri që qeveriste sipas ligjit islamik.

Grupi u shfaq në skenë më 2012, një vit pas nisjes së luftës civile siriane. Fillimisht, grupi u shfaq me emrin Jabhat al-Nusra, apo Fronti Nusra, degë siriane e Al-Kaidas.

I udhëhequr nga Muhammad al-Julani, grupi merrte urdhra nga Abu Bakr al-Baghdadi, udhëheqësi i Al-Kaidas në Irak. Baghdadi më pas shkëputi lidhjet me Al-Kaidan dhe themeloi grupin ekstremist, Shteti Islamik (IS), grup në të cilin Julani refuzoi të bëhej pjesë.

Fronti Nusra u shndërrua në një nga grupet më vdekjeprurëse që luftojnë kundër Assadit dhe përdor taktika, sikurse bombardimet vetëvrasëse dhe pajisjet artizanale plasëse.

Grupi militant më pas ndryshoi emrin disa herë dhe u distancua nga Al-Kaida. Më 2017, ajo u bashkua me grupe të tjera opozitare në veriperëndim të Sirisë për të formuar HTS-në.

Ky grup është i shpallur organizatë terroriste nga Shtetet e Bashkuara dhe grupet aleate.

Humbje për Rusinë

Ekspertët thanë se rënia e regjimit të Assadit do të paraqesë një humbje të madhe gjeopolitike për Kremlinin, i cili së bashku me Teheranin kanë mbështetur Qeverinë siriane përgjatë luftës civile që nisi më 2011.

Instituti për Studim të Luftës, me bazë në SHBA, tha se “forcat e regjimit të Assadit kanë kolapsuar dhe mbështetësit e Assadit duket se nuk kanë vullnet që të mbështesin ushtrinë arabe siriane, duke dislokuar menjëherë forca shtesë”.

Rusia ka disa ndërtesa ushtarake në Siri, përfshirë bazën ajrore në Hmeimim dhe një bazë strategjike detare në Tartus, baza që janë përdorur po ashtu për të mbështetur veprimet e Kremlinit në Afrikë.

Ministri i Jashtëm rus, Sergei Lavrov, nuk pranoi të komentonte për fatin e bazave ruse, duke thënë se “nuk është në interesin e askujt që të hamendësojmë”.

Instituti për Studim të Luftës tha se Moska ende nuk është evakuuar nga baza, “por mbetet e paqartë nëse Rusia do të mbajë anije në port, teksa rebelët sirianë vazhdojnë të avancojnë me shpejtësi në territoret e mbajtura nga regjimi”.

Konstantin Kosachyov, zëvendëskryetar i Dhomës së Lartë të Parlamentit rus, tha më 8 tetpr se të gjithë sirainët duhet të përballen vet me luftën në shkallë të plotë, por sugjeroi se Moska është e gatshme të mbështesë popullin sirian në rrethana të caktuara.

Ruslan Suleymanov, ekspert rus për Lindjen e Mesme, i tha Radios Evropa e Lirë se Moska do të “bashkëpunojë me rebelët” nëse ata e marrin pushtetin në Damask dhe se HTS-ja po ashtu “ka pretenduar më herët se është e gatshme të negociojë” me Kremlinin.

“Putini dëshiron të shpëtojë praninë e tij ushtarake në rajon. Në çdo rast, për ta bërë këtë, ai duhet të bëjë koncesione, si me xhihadistët ashtu edhe me [presidentin turk, Recep Tayyip] Erdogan, i cili mbështet [rebelët]”, tha ai.

Ndërkohë, presidenti i zgjedhur i SHBA-së, Donald Trump, tha se Shtetet e Bashkuara “nuk duhet të kenë asnjë lidhje” me luftën në Siri, ku një kontingjent i vogël i forcave amerikane vazhdon të jetë i dislokuar në disa zona.

Ofensiva e befasishme nisi më 27 nëntor nga një koalicion i grupeve të rebelëve. Ofensiva udhëhiqet nga HTS-ja.

Përveç HTS-së, në ofensivë ka edhe luftëtarë të grupit ombrellë të mlicive siriane që mbështeten nga Turqia, të quajtur Ushtria Kombëtare Siriane. Turqia mohon se mbështet ofensivën, edhe pse ekspertët thonë se kryengritësit nuk do të përfshiheshin në të pa pajtimin e këtij shteti.

Më 6 dhjetor, Kombet e Bashkuara thanë se pothuajse 300.000 persona në Siri janë zhvendosur që nga fundi i nëntorit për shkak të luftimeve, duke shtuar se deri në 1.5 milion persona mund të detyrohen të zhvendosen, teksa rebelët po avancojnë dhe po i shkaktojnë humbje Assadit, por edhe aleatëve të tij, Rusisë dhe Iranit.

Assadi është varur nga Irani dhe Rusia për të qëndruar në pushtet që kur shpërtheu konflikti më 2011.

Që kur rebelët morën kontrollin e Alepos një javë më parë, ata morën edhe qytete të tjera të mëdha, teksa forcat e Asadit bënë pak rezistencë.

Rajoni dhe bota reagon për zhvillimet në Siri

Zhvillimet në Damask kanë shtyrë fqinjët e Sirisë që të ndërmarrin masa urgjente. Libani ka njoftuar për mbylljen e të gjithë kufijve tokësore me Sirinë, përveç njërit që lidh Bejrutin me Damaskun.

Jordania po ashtu ka mbyllur kufijtë me Sirinë.

Izraeli tha se ka dislokuar trupa në zonën neutrale që gjendet përgjatë kufirit të tij verior me Sirinë dhe ka dërguar trupa “në vende të tjera të nevojshme për mbrojtjen tonë”.

Ushtria izraelite tha se ky dislokim është bërë për të ofruar siguri për banorët në Lartësitë e Golanit, të aneksuara nga Izraeli.

Shtetet e Bashkuara thanë se do të mbajnë praninë e tyre në lindje të Sirisë dhe do të ndërmarrin masat e nevojshme për të parandaluar rishfaqjen e grupit ekstremist, Shteti Islamik në rajon.

Zëvendësndihmës sekretari i Mbrojtjes për Lindjen e Mesme, Daniel Shapiro, tha se Uashingtoni “është në dijeni për rrethanat kaotike dhe dinanike në terren në Siri që mund t’i japin hapësirë IS-it që të gjejë mënyrë për t’u bërë aktiv dhe të planifikojë sulme të jashtme”.

Duke folur në një konferencë të sigurisë në Bahrejn, Shapiro tha se SHBA-ja është e vendosur që të punojë me partnerët “për të vazhduar që të denigrojë aftësitë e IS-it”.

I dërguari i posaçëm i OKB-së për Sirinë, Geir Pedersen, u kërkoi të gjithë aktorëve në Siri që të mbajnë rendin dhe ligjin dhe të ruajnë institucionet publike.

Ai tha se nuk ka informacione për vendndodhjen e Assadit.

Tom Fletcher, kreu i agjencisë për ndihmë humanitare të OKB-së, paralajmëroi për gjendjen e rëndë të miliona sirianëve të zhvendosur si pasojë e luftës 14-vjeçare civile. Shumë të tjerë janë në rrezik, tha Fletcher.

Megjithatë, ai tha se do të ndihmojnë civilët në Siri me furnizime, por edhe me ngritjen e qendrave të pritjes për të zhvendosurit.

Shefja për diplomaci e Bashkimit Evropian, Kaja Kallas, shkroi në X se fundi i diktaturës së Assadit është zhvillim pozitiv.

“Po ashtu tregon dobësimin e mbështetësve të Assadit, Rusisë dhe Iranit. Prioriteti ynë është të sigurohemi që rajoni të jetë i sigurt”, tha ajo.

Edhe presidenti i Francës, Emmanuel Macron, tha se “më në fund ka rënë shteti barbar” i Assadit.

Ndërkaq, zëvendëskryeministrja britanike, Angela Rayner, bëri thirrje për “zgjidhje politike”. REL

Humbja e Sirisë, “shuplakë e fortë” për Rusinë

Michael Scollon, Frud Bezhan

Kur Vladimir Putini mori pushtetin në Rusinë post-sovjetike një çerekshekulli më parë, ai menjëherë përveshi mëngët për të rivendosur statusin e Moskës si fuqi botërore.

Iu deshën 15 vjet, por Rusia njoftoi për ndërhyrjen e saj ushtarake në luftën civile siriane, si dëshmi të rikthimit të saj si forcë që nuk duhet të injorohet në skenën ndërkombëtare.

Moska e përdori atë imazh për të zgjeruar ndikimin e saj në gjithë Lindjen e Mesme dhe më gjerë, si një kundërpërgjigje ndaj Perëndimit.

Tani, rënia e Qeverisë së presidentit Bashar al-Assad, një aleati kyç të Moskës, i ka dhënë një goditje serioze ambicieve të Moskës si fuqi e madhe.

“Aventura ushtarake e Putinit në Siri ishte e dizajnuar të demonstronte se Rusia është fuqi e madhe dhe mund ta projektojë ndikimin e saj jashtë vendit”, tha Phillip Smyth, ekspert për Lindjen e Mesme. “Humbja e Sirisë është shuplakë e fortë në fytyrën e Putinit”.

Rrëzimi i Assadit paraqet jo vetëm goditje ndaj reputacionit të Rusisë, por ka të ngjarë të paraqesë edhe një humbje të madhe strategjike.

Siria është shtëpi e dy instilacioneve të mëdha ushtarake të Rusisë: një baze ajrore në Hmeimim dhe një baze detare në Tartus. Baza detare në Tartus është baza e vetme që Rusia ka në ujëra të ngrohta dhe i jep qasje Moskës në Detin Mesdhe.

“Rusia ka përdorur bazat e saj në Siri për të projektuar fuqinë e saj si në lindje të Mesdheut dhe në Lindjen e Mesme”, tha Smyth.

Asete ruse në Siri

Ndërhyrja ushtarake e Rusisë në Siri më 2015 ndryshoi rrjedhën e luftës. Fushata shkatërruese ajrore e Moskës ndaj pozicioneve të rebelëve, ndihmuan ushtrinë siriane të rimerrnin pjesë të mëdha të territorit dhe të mbanin në pushtet Assadin.

Fushata e Moskës në Siri ndodhi një vit pas pushtimit të Gadishullit ukrainas të Krimesë dhe mbështetjes për forcat separatiste në lindje të Ukrainës.

Moska përdori përfshirjen e saj në Siri dhe Ukrainë për ta paraqitur veten si fuqi, që është e aftë të sfidojë Shtetet e Bashkuara, NATO-n dhe Perëndimin në përgjithësi dhe në të njëjtën kohë zgjeron ndikimin në botë nga Mesdheu në Afrikë dhe Amerikën Latine.

Pas nisjes së pushtimit rus të Ukrainës më 2022, Siria u bë më shumë aset për Moskën, thanë ekspertët, përderisa po ashtu paraqet sfidë për të mbajtur fushatat ushtarake në dy fronte.

Me pritjen që Rusia të humbë asetet e saj ushtarake në Rusi, pas rënies së Qeverisë së Assadit, detyra është bërë edhe më e rëndë.

Rusia veçse ka investuar shumë në një kundërofensivë të madhe për të rimarrë territorin në rajonin e saj jugperëndimor të Kurskut, që e ka humbur nga Ukraina dhe për këtë ofensivë po varet nga ndihma e trupave të Koresë së Veriut. Në të njëjtën kohë, Moska po tenton të marrë sa më shumë territor që mundet në lindje të Ukrainës përpara bisedimeve të mundshme për paqe.

Ndërtesat ushtarake të Rusisë përgjatë brigjeve të Mesdheut në perëndim të Sirisë mund të merren nga militantët që udhëhiqen nga Hayat Tahrir al-Sham (HTS), që është e shpallur organizatë terroriste nga Shtetet e Bashkuara dhe aleatët e saj.

Aaron Zelin, hulumtues i lartë në Institutin e Uashingtonit, tha se Rusia, thjesht, nuk e ka në dispozicion fuqinë e njëjtë të zjarrit që të mbrojë asetet e saj në Siri.

“Është e rëndësishme të kujtohet se tani Rusia duhet të merret me luftën e saj më të madhe në Ukrainë për dallim kur ndërhyri për herë të parë në Siri më 2015”, tha Zelin.

“Asetet e Rusisë po ashtu po luftojnë në Afrikën Sub-sahariane. Dhe për dallim nga një dekadë më parë, kur Rusia kishte Grupin Wagner, që udhëhiqej [nga i ndjeri Yevgeny] Prigozhin… Rusia nuk e ka nivelin e njëjtë të kapacitetit apo aftësisë për t’u përballur tani me këtë gjë në të njëjtën mënyrë si më parë”.

Zelin tha se humbja e bazës detare në Tartus, në veçanti do të ishte “një humbje jashtëzakonisht e madhe për Rusinë”.

“Ai është porti i vetëm i Rusisë në ujëra të ngrohta dhe mund të përdoret për aktivitete të marinës dhe për të treguar fuqi”, tha ai. “Humbja e kësaj baze do të shkëpuste Rusinë nga thelbi i Lindjes së Mesme”.

Moska nuk ka dërguar trupa tokësore për të ndihmuar Damaskun, që ra në duart e HTS-së dhe aleatëve të tij më 8 dhjetor. Rusia ka kryer dhjetëra sulme ajrore që kur militantët nisën ofensivën e tyre kundër forcave të Assadit në fund të nëntorit, por ndërhyrja e kufizuar e Moskës bëri pak në ndaljen e përparimit të rebelëve.

Kush është HTS-ja?

Hayat Tahrir al-Sham (HTS) është grup militant islamist, anëtarët e së cilit janë kryesisht salafistë, një sekt ultra-radikal i islamit sunit. Ky grup kërkon themelimin e një shteti në Siri që qeveriste sipas ligjit islamik.

Grupi u shfaq në skenë më 2012, një vit pas nisjes së luftës civile siriane. Fillimisht, grupi u shfaq me emrin Jabhat al-Nusra, apo Fronti Nusra, degë siriane e Al-Kaidas.

I udhëhequr nga Muhammad al-Julani, grupi merrte urdhra nga Abu Bakr al-Baghdadi, udhëheqësi i Al-Kaidas në Irak. Baghdadi më pas shkëputi lidhjet me Al-Kaidan dhe themeloi grupin ekstremist, Shteti Islamik (IS), grup në të cilin Julani refuzoi të bëhej pjesë.

Fronti Nusra u shndërrua në një nga grupet më vdekjeprurëse që luftojnë kundër Assadit dhe përdor taktika, sikurse bombardimet vetëvrasëse dhe pajisjet artizanale plasëse.

Grupi militant më pas ndryshoi emrin disa herë dhe u distancua nga Al-Kaida. Më 2017, ajo u bashkua me grupe të tjera opozitare në veriperëndim të Sirisë për të formuar HTS-në.

Ky grup është i shpallur organizatë terroriste nga Shtetet e Bashkuara dhe grupet aleate.

Ekspertët thanë se Rusia do të paguajë çmim të lartë për dështimin e saj në Siri.

Rënia e Assadit është “një goditje e madhe për pretendimin e Rusisë se ende është fuqi botërore, në kuptim të mbajtjes së ndikimit ushtarak dhe politik jashtë vendit”, tha Hamidreza Azizi, hulumtues në Institutin gjerman për Çështje Ndërkombëtare dhe të Sigurisë.

Po ashtu, aktorët në rajonet e tjera, sikurse Amerika Latine dhe Afrika, “mund të nisin të rimendojnë lidhjet e tyre dhe varësinë e tyre nga Rusia”, tha ai.

Radio Evropa e Lirë

Përgatiti: Mimoza Sadiku

Kryengritësit morën Damaskun duke i dhënë fund sundimit të hekurt 50 vjeçar të familjes Assad

VOA Marrë nga Associated Press

Qeveria e Presidentit sirian Bashar al Assad ra të dielën përballë një sulmi të rrufeshëm të kryengritësve që morën kontrollin mbi Damaskun, ku turmat dolën në rrugë për të kremtuar fundin e 50 viteve të sundimit të hekurt të familjes Assad.

Televizioni shtetëror sirian transmetoi një video deklaratë të një grupi burrash duke thënë se presidenti Bashar al Assad është rrëzuar dhe të gjithë të burgosurit ishin liruar.

Burri që lexoi deklaratën tha se grupi i opozitës, i njohur si “Dhoma e Operacioneve për Pushtimin e Damaskut”, u bëri thirrje të gjithë luftëtarëve kryengritës dhe qytetarëve që të ruajnë institucionet e “shtetit të lirë sirian”.

Deklarata u publikua disa orë pasi shefi i një grupi vëzhgues të luftës së opozitës siriane tha se Assadi ishte larguar nga vendi duke ikur përpara kryengritësve që thanë se kishin hyrë në Damask pas një përparimi jashtëzakonisht të shpejtë në të gjithë vendin.

Shumë prej banorëve të kryeqytetit po u dukej e pabesueshme shpejtësia me të cilën Assadi humbi kontrollin e tij në vend pas gati 14 viteve të luftës civile që la pas vetes qindra mijëra të vrarë dhe zhvendosi gjysmën e popullsisë së vendit prej 23 milionësh.

Kryeministri sirian Mohammed Ghazi Jalali tha në një video deklaratë se qeveria është e gatshme t’i “shtrijë dorën” opozitës dhe t’ia kalojë funksionet e saj një qeverie kalimtare.

Ai më vonë i tha rrjetit televiziv saudit Al-Arabiyya se nuk e di se ku janë Assadi dhe ministri i mbrojtjes. Ai tha se humbi komunikimin me Assadin të shtunën vonë.

Rami Abdurrahman i Vëzhguesve Sirian për të Drejtat e Njeriut tha për agjencinë e lajmeve Associated Press se Assadi fluturoi të dielën nga Damasku.

Assadi është akuzuar për krime lufte dhe krime kundër njerëzimit, duke përfshirë një sulm me armë kimike në vitin 2013 në periferi të kryeqytetit.

Nuk pati asnjë koment të menjëhershëm nga Irani, i cili kishte qenë mbështetësi më i vendosur i Assadit. Ambasada iraniane në Damask u grabit pasi me sa duket ishte braktisur. Pamjet treguan xhama të thyer dhe dokumente të shpërndara në hyrje të saj.

Forcat opozitare nuk kishin hyrë në Damask që nga viti 2018, kur trupat siriane rimorën zonat në periferi të kryeqytetit pas një rrethimi shumëvjeçar.

Një natë më parë, forcat opozitare morën qytetin qendror të Homsit, i treti më i madhi i Sirisë, pasi forcat qeveritare e braktisën atë. Qyteti ndodhet në një kryqëzim të rëndësishëm midis Damaskut dhe provincave bregdetare të Sirisë, Latakia dhe Tartus, baza e mbështetjes së udhëheqësit sirian dhe një baze strategjike detare ruse.

Rebelët kishin pushtuar tashmë qytetet Aleppo dhe Hama, si dhe pjesë të mëdha të jugut, në një ofensivë të shpejtë që filloi më 27 nëntor.

Përparimet në javën e kaluar ishin më të mëdhatë në vitet e fundit nga grupet opozitare, të udhëhequra nga një grup që e ka origjinën në Al-Kaida dhe konsiderohet një organizatë terroriste nga Shtetet e Bashkuara dhe Kombet e Bashkuara. Në përpjekjet e tyre për të rrëzuar qeverinë e Assadit, kryengritësit, të udhëhequr nga grupi Hayat Tahrir al-Sham, ose HTS, kanë hasur në rezistencë të paktë nga ushtria siriane.


Send this to a friend