Rekrutimi i ushtarëve dhe detyrimi nga Rusia për të luftuar në anën e pushtuesit është krim lufte. DW foli me ukrainas dhe aktivistë të të drejtave të njeriut.

Këtë pranverë Rusia ka numrin më të lartë të rekrutimit ushtarak në 14 vjetët e fundit. Në fund të marsit, presidenti rus Vladimir Putin nxorri një dekret që urdhëronte rekrutimin e 160.000 burrave të moshës 18 deri në 30 vjeç. Shërbimi i tyre njëvjeçar filloi më 10 prill.

Ministria ruse e Mbrojtjes pretendon se cikli i fundit i mobilizimit, i cili zhvillohet dy herë në vit – në pranverë dhe në vjeshtë – nuk ka lidhje me luftën në Ukrainë. Por fakt është që edhe burra nga rajonet e Donetsk, Luhansk, Zaporizhia dhe Kherson, të pushtuara nga Rusia, po thirrenpër shërbim.

Sipas Grupit Lindor të të Drejtave të Njeriut të Ukrainës (EHRG), të paktën 300 njerëz nga territoret e pushtuara u dërguan në ushtrinë ruse në vjeshtën e vitit 2024, duke përfshirë rreth 200 nga Zaporizhia dhe Kherson, dhe 100 nga Luhansk dhe Donetsk.

Pak zgjedhje në territoret e pushtuara
“Nëse më mobilizojnë me forcë, do të vras ​​veten”, thotë Oleksiy (emri i ndryshuar). 21-vjeçari jeton në pjesën e pushtuar nga Rusiatë Zaporozhye, ku dëshiron të qëndrojë me familjen e tij. “Kudo që të shkoj, do të më duhej ta filloja jetën time nga e para,” thotë ai.

Ndonëse tani ka pasaportë ruse, deri më tani ka arritur t’i shmanget rekrutimit. Por që nga vjeshta e kaluar, autoritetet ruse të okupimit kanë kërkuar që burrat të regjistrohen në ushtri, thotë ai.

Pa një ID ruse, është pothuajse e pamundur të gjesh një punë ose të studiosh në universitet, shpjegon Oleksiy. Edhe pse nuk ka dëgjuar për ndonjë rast të rekrutimit të detyruar, ai thotë se burra pro-rusë kanë dalë vullnetarë për të shërbyer në ushtrinë ruse dhe kanë nënshkruar kontrata me të.

Një burrë tjetër, një 28-vjeçar, banor i një fshati të pushtuar në rajonin e Luhanskut, e përshkruan situatën në mënyrë të ngjashme. Ai nuk ka pranuar ende një pasaportë ruse dhe thotë se autoritetet okupuese po ua bëjnë jetën të vështirë njerëzve si ai. Për shembull, kartat SIM nuk mund të blihen pa një ID ruse, sepse sistemi i telekomunikacionit është nën kontrollin rus, siç konfirmohet nga aktivistët e të drejtave të njeriut.

Presioni për të përmbushur planin e mobilizimit
Ata që i bashkohen ushtrisë ruse dërgohen fillimisht në Rusi për stërvitje – zakonisht në rajonet jugore të Rostovit dhe Krasnodarit, por edhe pranë Shën Petersburgut ose Moskës. Disa dërgohen gjithashtu në gadishullin ukrainas të Krimesë të aneksuar ilegalisht.

Sipas Pavlo Lisyansky, një aktivist ukrainas për të drejtat e njeriut dhe kreu i Institutit për Studime Strategjike dhe Siguri, ushtria ruse nuk ka ndërtuar kazermat e saj në territoret e pushtuara për arsye sigurie.

“Pas trajnimit, shumë rekrutë dërgohen në front pas nënshkrimit të një kontrate me ushtrinë ruse,” thotë Lisyansky. “Ky vendim ndonjëherë është vullnetar, por shpesh merret nën presion, për shkak të mungesës së opsioneve të tjera.”

Vetëm disa shpëtojnë duke u dërguar në front, zakonisht me ndihmën e lidhjeve ose ryshfeteve, dhe vendosen pranë Moskës ose Shën Petersburgut. Sipas Lisyansky, vetëm një grup prej 15 burrash arriti ta bëjë këtë vitin e kaluar.

Arsyeja për këtë është se ushtria ruse është nën presion për të përmbushur planin e saj të mobilizimit. “Ata po përpiqen të zëvendësojnë mungesën e ushtarëve të rregullt me ​​burra që kanë kryer tashmë shërbimin e tyre ushtarak,” thotë ai.

Rrethanat e dyshimta
Një rast i tillë është përshkruar në një kanal Telegram dhe fokusohet në mobilizimin në të ashtuquajturën “Republika Popullore e Donetskut”. Një burrë nga pjesa e okupuar e Donetskut u dërgua në rajonin e Krasnodarit për shërbimin ushtarak dhe iu tha se pas stërvitjes do të dërgohej në front. “Komandantët i thanë se gjithçka ishte firmosur tashmë në emrin e tij”, tha për DW autori i kanalit Telegram Mikhail (emri i ndryshuar). Burri iu drejtua Prokurorisë Ushtarake Ruse për ndihmë, por fati i tij nuk dihet, thotë Mikhail.

Ata që kanë pranuar pasaportën ruse dhe janë mbi 18 vjeç nuk janë të vetmit që i nënshtrohen shërbimit të detyrueshëm ushtarak. Të gjithë ata që kanë përfunduar shërbimin e tyre ushtarak në të ashtuquajturat “Republikat Popullore të Donetskut dhe Luganskut” para shkurtit të vitit 2022 (përpara fillimit të pushtimit rus të Ukrainës) duhet gjithashtu të shërbejnë në ushtri.

Sipas Mikhail, kjo përfshin ish-anëtarë të “milicive popullore” separatiste, ose paraushtarake, që ekzistonin nga viti 2014 deri në 2022, të cilët tani po dërgohen në Rusi për shërbimin ushtarak. Përveç kësaj, burra të moshës së tërheqjes nga ato zona po thirren në zyrat ushtarake për t’u regjistruar për shërbimin ushtarak. “Por nuk mund të them në çfarë mase,” thotë Mikhail.

Dënimet për kundërshtimin e ndërgjegjes
Është praktikisht e pamundur të refuzosh të shërbesh në ushtrinë ruse, thotë Olha Skrypnyk, drejtore e Grupit të të Drejtave të Njeriut në Krime. Rusiafilloi të rekrutojë ilegalisht burra në vitin 2015 – fillimisht në Krimenë e aneksuar dhe më pas në pjesë të tjera të okupuara të Ukrainës, thotë ajo. “Përpara pushtimit të Rusisë në shkurt 2022, rreth 6,000 njerëz nga Krimea rekrutoheshin çdo vit që kur Rusia aneksoi gadishullin në vitin 2014. Ne nuk kemi shifra të sakta për momentin, por shifrat ka të ngjarë të jenë rritur,” shtoi Skrypnyk.

Refuzimi i shërbimit ushtarak në Rusi mund të rezultojë me një dënim me burg deri në dy vjet. Sipas organizatave të të drejtave të njeriut, të paktën 583 çështje penale janë hapur vetëm në Krime.

Megjithatë, sipas revistës ruse online Verstka, e cila është kritike ndaj Kremlinit, asnjë nga të pandehurit nuk mori dënime me burg në gjysmën e parë të 2024: tre morën dënime me kusht dhe të tjerët u gjobitën.

Rekrutimi me detyrim është krim lufte
Megjithatë, këto dënime nuk e përjashtojnë askënd nga shërbimi në ushtrinë ruse, tha Skrypnyk, duke theksuar se rekrutimi në territoret e pushtuara shkel ligjin ndërkombëtar humanitar, i cili përbën një krim lufte.

Rusia ka rekrutuar me forcë në ushtrinë e saj ukrainas që jetojnë në territoret e pushtuara që nga viti 2022, shpesh duke i përdorur ata si “mburoja njerëzore”, thotë ajo. “Ne dimë raste kur burra të rekrutuar dhe të paarmatosur u dërguan në vijën e parë përpara ushtrisë së rregullt, duke i bërë ata të parët që sulmoheshin nga forcat kundërshtare. Kjo u praktikua në një shkallë masive në vitin 2022.” Sipas Grupit të të Drejtave të Njeriut të Krimesë, Rusia vendosi një numër të rekrutëve nga Krimea e aneksuar në luftime gjatë pushtimit të Ukrainës. Skrypnyk thotë se që nga viti 2022, të paktën 1,873 anëtarë të njësive ruse nga Krimea janë vrarë, ndërsa 116 banorë të Krimesë janë kapur nga ushtria ukrainase./DW