– E keqja jote është vetëm kjo, – tha nëna duke psherëtirë, – që je e druajtur, që s’di ta tregosh veten ashtu siç je. Kurse burrat tani as që kanë dëshirë të humbasin kohën për të kuptuar një vajzë. Më kupton? Mos kujto se kushedi ç’dua të të them… Dhe kush pale? Unë…
– E di, mama, e di, – u pëgjigj vajza. Në dhomën e mbyllur më së miri errësira çahej nga shigjeta të holla drite, të cilat sikur i shtynte deri atje lart zhurma që dëgjohej ende nga rruga: rrapëllimat e befta të motorrëve, të cilat fashiteshin pastaj për disa minuta dhe zërat e metaltë e tingujt e muzikës, që dilnin me vrull nga kubeja e një lokali nate atje pranë.
– Eshtë e kotë, po nuk kaloi mesnata, nuk mund të mbyllësh sy në këtë rrugë. Ti po fle? – foli nëna.
– Jo, – iu përgjigj vajza me zërin e mbytur nga çarçafi.
– Po tabletat i pive?
– S’dua të pi më, – psherëtiu vajza. – Herët a vonë do të më gjejë Covid-i. Mbase do të filloj të fle si dikur, mjaft e hutuam veten me këtë virusin. Kurse me këto hape e vitamina në mëngjes zgjohem me kokën plumb të rëndë.
– Ti ke filluar të pish duhan shumë, – u shpreh nëna nga shtrati tjetër. – Dhe për një vajzë kjo nuk është as e hijshme.
E bija s’u përgjigj. Qëndroi ashtu pa lëvizur nën çarçaf e nën kuvertë, duke dëgjuar zhurmat e rrugës, të gjallëruara tani nga disa të qeshura dhe duke shikuar me sy gjysmë të mbyllur shigjetat e dritës.
– Po këta të marrë janë apo s’duan t’ia dinë nga urdhërat e qeverisë, se ndalohet lëvizja natën dhe aktivitetet në salla të mbyllura?! Ca fluturojnë me motorra mespërmes bulevardit, ca pinë e kërcejnë nëpër lokale. E ka fajin policia që nuk u hedh hekurat kush shkel vendimet e qeverisë, – foli prapë nëna.
– Eshtë hequr gjëndja e atij izolimit të madh, mama, nuk është si ditët e para, – e kujtoi vajza.
– Po ai budallai, ai që të shkruante nga Durrësi, nuk është ndier më, – rifilloi nëna.
– Jo, – qe përgjigjja.
– Nuk se ishte ndonjë yll, por simpatik, ama. E qartë, nuk kishte një jetë të sigurt. Përfaqësues firme. Ty, ama, të ishte dukur kushedi çfarë, – tha gruaja.
– Jo, ç’ne, – psherëtiu vajza.
– Po nuk deshe të flasësh, më thuaj, – tha nëna. – Fundja mua që rri gjithë ditën vetëm , s’më duket sikur po flas tepër… Këtu s’është si në atë rrugën e Kombinatit, me ato shtëpitë e vjetra, ku njiheshim me të gjitha gratë e lagjes dhe mund të këmbeje llaf sa herë të doje. Këtu, në këto pallate, nuk njeh dot as edhe një mace. Bile nuk sheh as edhe një mace. Sigurisht është më rehat, këtë s’e mohoj.
Ndenji një minutë pa folur, por nuk pati përgjigje, dhe atëherë, me një rënkim të lehtë ndërroi qëndrim, e ngriti më lart jastëkun dhe psherëtiu thellë.
– Me një fjalë, nuk po më rrëfen asgjë, – shpërtheu me ton qortues pas pak.
– Oh, mama, – psherëtiu vajza, – po çtë të rrëfej. Eshtë gjithnjë po ajo jetë, edhe ti e ke mësuar përmendësh…
– Do të dija nga ke ngjarë, – rifilloi gruaja. – Yt atë, shpirt njeriu, nuk rrinte kurrë pa folur. Kur kthehej në shtëpi, kishte gjithnjë diçka për të thënë. Mbase përsëriste qindra herë të njëjtat gjëra, por ishte njeri i muhabetit. Edhe unë… Kurse ti, megjithëse del, punon, sheh njerëz, rri në zyrë, e prapë nuk ke kurrë se ç’të rrëfesh. E kuptpn këtë ti, apo jo?
Dëgjoi se si vajza u përgjigj me një lëvizje tërë nervozizëm dhe u mbyll befas në një heshtje armiqësore. Atëherë vendosi të duronte e të mos e trazonte më dhe, nga që s’kshte se ç’të bënte, nisi të dëgjonte zhurmat. Tani ahengu me siguri po mbaronte, që nga kubeja vinin fuqishëm tingujt gjithmjë e më të lartë e të valëzuar të një kitare elektronike. Ndërsa përtej mureve dhe korridoreve dëgjohej rënkimi i ashensorit, që ngjitej nëpër zbrazëti e që tregonte se dikush po futej në labirintin e pallatit të madh.
– Atëherë, natën e mirë? – i tha sikur i kërkonte mendim së bijës.
– Natën e mirë! – qe përgjigjja e vetme, zhgënjyese.
Ndërsa përpiqej sërish të zinte vend mirë midis çarçafëve, e ndiente sinqerisht se nuk ishte egoiste. Natyrisht mund të ishin më fatlume, tek e fundit do të kishte qënë e padrejtë të ankoheshin: bënin një jetë të qetë, pa tronditje të pakëndshme apo shqetësime, si plot të njohur të tjerë, dhe nuk kishin frikë nga fati. Tani, sikur dhe ajo e uruara vajzë… Me një fjalë, një burrë nuk do të ishte keq për të, edhe pse do të sillte patjetër pështjellim, ndryshime, gjëra të panjohura.
– Të zuri gjumi, – provoi t’i fliste përsëri.
– Jo – iu përgjigj vajza.
– Vetëm një gjë, pastaj s’do të flas më, – i tha atëherë gruaja. – Për nesër çfarë do që të bëj, makarona apo oriz?
– Ç’të duash.
– Për mua njëlloj është, vendose ti, – e nxiti e ëma.
-Mirë, pra, oriz, ta ndryshojmë një herë, – pranoi vajza.
– Shkurt fjala, për mendimin tim, ty të ka vajtur mendja te ndonjëri, se ka ca ditë që je si e ciknosur, bile tepër… – bëri sikur e humbi durimin gruaja.
Një e qeshur e shtruar i erdhi nga krevati tjetër.
– Po ç’të kem unë, ë? – hapi më në fund gojën vajza. – Ç’do të doje ti? Që të vija në shtëpi e të të thoshja: Kam shkruar kaq letra në kompjuter, në bar filania më tha kështu e ashtu? Po mua as më kujtohet se ç’bëj gjatë ditës! Përherë e njëjta gjë!
– Mirë, mirë, po seç ke në kokë, – vazhdoi të ngulmonte gruaja. – harron të shuash dritën e banjos, herë ha pak, herë ha shumë. Shkurt: ke diçka. Hë, për atë që ju ka ardhur i ri në zyrë, nuk më ke folur më…
– Për kë? – pyeti shtruar vajza.
– Për atë që është i bukur, i ri, i llogaritur. Javën që kaloi më flisje çdo ditë për të, bën këtë, bën atë, – e kujtoi nëna.
– Oh, – u përgjigj vajza, e zhgënjyer. – S’është gjë. Një guak, një i çmendur pas partisë. Pastaj është çunak, njëzet e gjashtë vjeç.
– Posi, pse ti që je tridhjetë, ç’je? Plakë?
– Mama, po një vajzë tridhjetë vjeç, ti e di se ç’është. A s’e sheh se tani kërkojnë gjithandej të rinj? A e di ti se sot për të marrë një vajzë në punë zyre, nganjëherë kërkojnë t’i kenë buzët me qumësht? Për fat të mirë e kam një punë, përndryshe do ta shikoje se sa të vështirë do ta kisha të gjeja punë në këto kohëra e në këtë moshë që jam.
– E po në mendofsh kështu, të rrofshin rrobat që vesh: burrin nuk e gjen duke u veshur mirë, – u hodh gruaja.
– Aty më rreh mua, te burri! S’jam Hirushja unë, – qeshi lehtë vajza. – Ti kujton se kjo më mundon. Hiç fare, ta dish që as më ngroh, as më ftoh. Shoqet e mia merren me thashetheme, trillojnë gjithfarë gjërash. Ndoshta edhe ngaqë duan të kenë fëmijë. Kurse unë jo. As që më shkon mëndja të lind fëmijë, aq më tepër pastaj në këtë botën tonë… Çdo të bëhet? Nëpunës si unë? Emigrant? Hajt, fli e mos e vra mëndjen, se unë jam për mrekulli.
– Për mrekulli, – psherëtiu nëna. – Ama, kur hap gojën, vetëm qahesh… Ja s’flet fare, ja qahesh. S’e di, po njëherë e një kohë, ne kënaqeshim më shumë; mbase ishte një jetë më e vogël, vozitnim në një pellg ujë, ama nuk kishim aq pretendime e telashe sa sot. Telashe dhe ilaçe. Unë s’them gjë: ju të gjithë mund të jeni më të mençëm se unë, po s’jua kam hiç zilinë…
– Mos ki merak, mama, fli tani, është vonë, – iu përgjigj vajza.
– Fli, fli. S’di fjalë tjetër: fli e mos ki merak. Kurse unë mendoj se një burrë do të ishte mirë për ty, do të shkundëte një çikë, – ngulmonte nëna.
– Oh, mama, kaq fort të sëkëlldis kjo? Po të kam thënë me mijra herë se as që më bëhet vonë, se nuk kam fare telashe të këtilla, nuk e vras mëndjen hiç. Pastaj, ta zëmë se do ta gjeja një burrë, ti si do t’ia bëje për vete?
– Unë? – u hodh menjëherë gruaja. – Tani mos më thuaj se nuk martohej për shkakun tim. Unë kam pensionin e tët eti dhe s’ia kam nevojën kujt. Pa mund të rri tani, në këtë moshë që kam, ku të më teket, e nderuar dhe në qetësi. Shiko këtu… po të jetë për mua, do të martoja që nesër.
Vajza qeshte, sikur papritur të ishte gëzuar, bile qeshte pa e fshehur, derisa më në fund e qeshura u shua me një psherëtimë të gjatë. Qëndruan për një hop në heshtje, duke hetuar secila hijen e tjetrës, atë hije të shtrirë në shtratin pranë dhe që mezi dukej në rrezet e dritës që derdheshin nga dritarja.
– Pas mëndjes sime, e vërteta qëndron ndryshe, – nisi të fliste gruaja pothuaj me një zë tjetër. – Ti diçka ke, por të vjen turp të ma thuash ose ke frikë. Se edhe unë në këtë botë rroj e nuk kam rrjedhur akoma. Kështu, them se ti do të kesh ndonjë, por ja nuk i ke punët mirë, ja ziheni ose, fundja, nuk është diçka e qartë që mund të thuhet. Ama, je budallaqe, se, me ç’po shohim gjithandej e me ç’po lexojmë nëpër gazeta, unë, në do ta dish, nuk do të tmerrohesha çfarëdo që të më thoshe. Tmerrohem vetëm kur shikoj që jeton si një mumje, kjo po.
Vajza vazhdonte të qeshte, por si pa gjallëri e pa dëshirë, duke iu nënshtruar presionit të arsyetimeve, që po e mësynin nga shtrati tjetër.
– A e di cila do të ishte më mirë të martohej? Ti, – u përgjigj pas pak. – Do të ishe edhe tani një bashkëshorte shumë e mirë. Je më e re se unë.
– E po mirë, po deshe të flasësh veç për t’u tallur, më mirë fli, – ia ktheu seriozisht gruaja.
Me duart e kryqëzuara poshtë zverkut, vajza nuk foli më, dhe ashtu pa asnjë mendim në kokë, qëndroi duke shikuar tavanin. Zhurmat sikur qenë davaritur, dëgjohej më të rrallë ndonjë makinë, që kalonte me shpejtësi dhe zhdukej në çast. Me përtesë solli ndër mend rrugën, me trafik të rënduar e gjithë rrëmujë, si zakonisht në mëngjes dhe përfytyroi veten në atë veturën e vogël të radhitur në kolonë, një nisje e vrullshme e asaj përpara, deri te shëtitorja, pastaj një kthesë te mbikalimi, pasta dy, tre semaforë, një shëtitore tjetër dhe përsëri…
– Të dielën marrim makinën dhe shkojmë të hamë në ndonjë vend, – foli befas.
– Ti shko, – ia ktheu aty për aty gruaja, duke zbuluar ashtu se gjatë gjithë atyre çasteve në heshtje ajo kishte qënë vazhdimisht në përgjim. – Unë s’luaj nga shtëpia. Nuk dua të më shpiesh andej – këndej, si të isha një mysafire. Jam ngopur me këto. U ngopa edhe duke dëgjuar zilen e telefonit, ku dalin vetëm zëra femrash. Ç’rri e humbet kohën me shoqet, jepu udhët… Shoqet s’vlejnë një lek. Ose janë më të zonjat nga ti, kështu që t’i rrëmbejnë adhuruesit, ose janë më budallaçka dhe atëherë burrat largohen sapo të shohin me to… E ç’më qesh tani, hë, përse qesh…
– Burrat, – iu përgjigj më në fund vajza. – E thua këtë fjalë, burrat, me një bindje që… Burrat. S’e sheh, mbetën pas meje. E shqipton atë burrat si të të them, ashtu si shqipton një peshkatar fjalën peshq. Tani të kuptova: kërkon që të më nxjerrësh nga shtëpia për të parë a jam e zonja të peshkoj ndonjë.
– Desha të themë se me atë druajtje që ke ti, duhet të tregohesh ca më e hedhur, – nisi gruaja. – Druajtja s’është kurrë një gjë e mirë. Fundja, ti diçka e vlen, apo jo. S’ke para, ama ke një punë dhe kjo është si të kishe një trashëgimi, një burim të ardhurash. Tregoje veten. Shko vallëzo, dil shëtitje, bisedo, nuk di as unë si të të them…
– Po pse nuk po i bëj këto? Nuk po vete të vallëzoj? – u qa vajza: – Më duket se po bëj njëlloj si të tjerat. Për Vit të Ri, në ekskursione, në plazh…
– Me që ra fjala: kësaj vere do të shkosh vetëm në plazh, – ngulmoi nëna. – Ose, po s’vajte në plazh, bëj një udhëtim me një grup shokësh.
– Po ti?
– Unë, unë… – vazhdoi me nervozizëm gruaja. – Të them të drejtën, sikur jam mërzitur me detin. Le që pleqtë në plazh duken të shëmtuar, do të bënin mirë të mos i linin. Unë do të vete në fshat, te kushërinjtë tanë, ose mund të rri edhe këtu. Nuk mërzitem hiç të rri vetëm, së paku jo edhe aq shumë…
– Shkurt, mama, me sa kuptova, ti do që unë të martohem, – psherëtiu vajza, pa qeshur më. – Po a s’e di që është e kotë të vrasësh mëndjen apo të dëshirosh një gjë të tillë? Në ndodhtë, ndodh gjithmonë atëherë kur s’e pret. Po ta vrasësh mëndjen aq shumë…
– E pe atë shoqen tënde nga Korça. Erdhi vjet. E lezetshme. Vinte të hante ndër ne, gjithë edukatë, na sillte lule ngaherë. Ja pra, ajo e kishte ndarë mëndjen. Pas gjashtë muajsh gjeti një burrë dhe tani është në rregull. Asaj i thonë grua.
– Mama, – u përgjigj vajza. – Po ç’hyn kjo këtu? S’ka ditë që të mos martohet njeri. Pse vazhdon të mendosh se një femër nuk është asgjë, po s’u martua? Unë jam mirë kështu; pse kërkon me çdo kusht që unë të qahem?…
– Atëherë del se unë nuk marrkam më vesh ç’domehtënë të rrosh mirë e të rrosh keq, ta kesh siguruar jetën ose jo, – e zbuti tonin gruaja, por si me mllef. – Vazhdo, pra, kështu, ti e ke në dorë. Fundja, nuk desha të thoshja që të martohesh me pahir, por vetëm që të gjallëroheshe ca. Kur je përjashta, mendoj vazhdimisht: “Kushedi ç’bën tani Majlinda, mbase po qesh ose ka takuar ndonjërin, ose dikush i thotë ndonjë fjalë e ajo gëzohet.” Shkurt këtu më rreh mëndja mua. Do t’më bëhej qejfi…
– Dëgjo, pra, të të themë diçka, – zuri të fliste me mundim vajza. – Ndodhi pardje, kur po kthehesha me makinë në shtëpi. Dikush vjen e qëndron përbri meje, më shikon e s’m’i ndan sytë. Unë hiç, merret vesh. Pastaj, pas semaforit, ia shkelim gazit. Ai mund të ecte më shpejt, se kishte një makinë gjashtë herë më të madhe, mirëpo rri e më pret te semafori tjetër. Ata që ishin pas tij mbetën të bllokuar, megjithëse ishte akoma drita jeshile, protestojnë, ai s’di ç’të bëj, mirëpo qëndron e shpreson që unë ta shikoj. Nisemi përsëri e prapë e njëjta gjë, deri te kryqëzimi i madh, dy hapa që këtej. E pashë që ishte i edukuar, sepse s’dinte ç’të bënte e si të më tërhiqte vëmendjen, por nuk bëri asnjë gjest. Kur arrita poshtë shtëpisë, qëndroi prapa meje, zbriti edhe vetë, mirëpo unë ia mbatha menjëherë.
– Po pastaj? – pyeti gruaja.
– Pastaj, hiç – ia ktheu e nxehur tjetra. Kjo qe e gjitha.
– Nuk e ke parë më?
– Jo, pse? – u nxeh më keq vajza.
– Po ç’është kjo punë kështu? S’paskeni këmbyer as edhe një llaf. Mua s’më duket gjë kjo. Ndoshta ka qënë ndonjë që të ka marrë për ndonjë tjetër, a ndoshta ka patur edhe ai punë gjer këtu, – foli nëna.
– Ç’vete e mendon edhe ti! – mërmëriti vajza.
– Po çfarë të mendoj me një gjë të tillë, pa pikë kuptimi? – u qa gruaja.
– Fola ashtu kot, – u tërhoq vajza.
– Megjitatë nuk i dihet, – hamendësoi me ngadalë gruaja. – Mundet që në mëngjes ta hasësh këtu poshtë. Po mos rri si dru, more vesh?…
– Mama, më duhet të di si të sillem, apo jo? – u hodh vajza. – Pse më flet sikur të isha akoma pesëmbëdhjetë vjeç?…
– Qetësohu, qetësohu, – u platit një çast nëna. – Fola ashtu kot, duke menduar sikur…
– Atëherë e di unë, – u hodh vajza duke u kthyer përmbys mbi jastëk. – E di mirë si të sillem… Ama, ty s’mund të të thuash një gjë, se menjëherë fillon e fluturon…
– Të thashë ashtu kot, në rast se e sheh prapë.
– Po kë të shohësh! Po akoma s’ke kuptuar si është jeta sot? Aq më tepër në vende të këtilla? – psherëtiu vajza, por pothuaj pa nxjerrë zë. – Ai, siç erdhi, iku. Ja, kështu ndosh, pastaj “hajt, tungjatjeta!”
– Po si ishte të paktën…
– Ishte, ishte… – u përgjigj tjetra gjithë bezdi e përtesë. – Ishte një njeri, ja ç’ishte,
– Ndoshta i veshur mirë, i ri, – u shpreh nëna.
– I veshur mirë, i ri, – i vuri kapak vajza. – Po, mirë. E pastaj? Qoftë shëndoshë ai dhe njerëzit e tij!
Gruaja psherëtiu, e shtrënguar të hesht dhe ndenji në pritje me sy të çapëlyer, duke hetuar shtratin tjetër, ku e bija qëndronte e shtrirë, pa lëvizur, e zhytur midis jastëkut dhe mesit të dyshekut.