Këto ditë doli nga shtypi një libër me interes të madh, për historinë e shkollës shqipe të të mërguarve jashtë atdheut “ 30 vjet shkollë shqipe e mësimit plotësues në Zvicër”. Ai është me format të madh, me një vëllim prej 200 faqesh, me ilustrime të pasura dhe me një dokumentacion të denjë për t’u pasur në konsideratë.

Duke lexuar me vëmendje këtë libër dhe duke qenë e pranishme dhe duke kontribuar në ngjarjet që përshkruhen që nga zanafilla e tyre, mund të them me bindje se është një nga dhuratat më të bukura që i bëhet Lidhjes së Arsimtarëve dhe Prindërve Shqiptarë “Naim Frashëri “ në Zvicër në tridhjetë vjetorin e krijimit të saj (20 shtator 1990) si dhe të gjithë komunitetit shqiptar në Zvicër. Një libër i tillë vlerëson kontributin dhe mbarëvajtjen e shkollave shqipe të mësimit plotësues në Zvicër, ku ka një diasporë të re shqiptare që është e shpërndarë në çdo cep të truallit zviceran e që përshkruhen bukur në këto faqe.

Duke ndjekur evoluimin e mësimit të gjuhës shqipe në Zvicër mund të them pa drojë se është shumë pak dhe e pamundur të përshkruhet vetëm në një libër. Lidhja e Arsimtarëve dhe Prindërve Shqiptarë “Naim Frashëri” e nisi veprimtarinë e saj pikërisht duke pasur qëllimin kryesore të programit dhe statusit të saj ruajtjen e gjuhës, traditës dhe kulturës të komunitetit shqiptar në Zvicër.

Në vitin shkollor 1990 -1991 numri i mësimdhënësve shqiptarë arriti rreth 100, ndërsa numri i nxënësve që mësonte shqip i kalonte 6000. Organizimin e mësimit shqip fillimisht e ndihmoi Qeveria e Kosovës e udhëhequr nga dr Ibrahim Rugova. Mësimi plotësues organizohej në 14 shtete evropiane. Përgjegjës për shkollat shqipe jashtë atdheut ishte Meriman Braha, kontributi i tij qe një vlerë e madhe.

Pas mbarimit të luftës në Kosovë të gjithë i kthyem sytë nga shteti i ri i Kosovës, ne shpresuam që ky mësim të institucionalizohet që çdo fëmijë shqiptar të mësojë gjuhën amtare, të ruaj traditën dhe kulturën e prindërve të tij në shkollën ku mëson, gjatë shkollimit të tij krahas gjuhës së vendit pritës. Kjo kërkesë e vetme e mërgimtarëve nuk u përmbush nga pushtetarët e atdheut, mos zyrtarizmi i shkollës shqipe është e pa drejtë dhe e pa arsyeshme.

Botimi i parë i librit “ 30 vjet Shkolla shqipe e mësimit plotësues në Zvicër” është i ndarë në tre kapituj ose pjesë. Paraprihet me një parathënie dhe katër fjalë përshëndetëse, në fund ka një përmbledhje të shkruar në katër gjuhë: gjermanisht, frëngjisht, italisht dhe anglisht.

Në pjesën e parë Nexhat Maloku, kryetar i LAPSH, përshkruan historinë e shkollës shqipe dhe rrugën e formimit të saj nën organizimin e Lidhjes së Arsimtarëve dhe Prindërve Shqiptarë “Naim Frashëri”. Pason sythi me Këshillat kantonalë të LAPSH (15) secili kryetar është autor i tekstit për gjendjen e shkollave të mësimit shqip dhe paralel janë mësuesit/et të cilët në supet e tyre mbajnë një përvojë të pasur e të përkushtuar. Mbyllet me një varg fotografish nga aktivitetet e lira jashtëshkollore por që janë pjesë shkollës.

Kapitulli i dytë përbën anën tjetër vitale të kësaj faqeje të historisë së arsimit shqip jashtë atdheut. Pjesën më interesante këtu e përbën sythi: – Intervista me prindër, nxënës e mësues lidhur me mësimin plotësues në Zvicër (7).- Bashkëpunimi i LAPSH- me shoqata tjera dhe artistë shqiptarë që veprojnë në Zvicër.- Aktivistë dhe mbështetës financiar të LAPSH-së. Autorët na bëjnë të ditur edhe për bashkëpunimin e LAPSH-ës me shkollën zvicerane dhe me pedagogët vendas.

Një interes të veçantë në ketë libër jubilar përbën Kapitulli i tretë që janë përfshirë ligjërata që trajtojnë probleme dhe projekte lidhur me mësimin plotësues të gjuhës shqipe me autor nga Shqipëria, Kosova, Maqedonia V dhe Zvicra si: – Rëndësia e mësimit plotësues për zhvillimin identitar dhe gjuhësor të nxënësve shqiptarë e parë nga pikëpamja e sistemit arsimor të shtetit të prejardhjes, Prof. Nuhi Gashi. -Historia, kuptimi dhe arritjet e mësimit në gjuhën e prejardhjes nga këndvështrimi i sistemit arsimor zviceran, Prof Markus Truniger. – Pasqyrë e projekteve kërkimore lidhur me komunitetin shqiptar në Zvicër nga Dr. dr. Basil Schader, Dr. dr. Naxhi Selimi dhe Dr Shpresa Jashari. – Diglosia ( dialektet – gjuhë standarde shqipe si shkallë e kalimit në dygjuhësinë e plot vlershme shqip – gjuhë e huaj Prof. dr. Gjovalin Shkurtaj. Bilinguizmi (dygjuhësia) i nxënësve të mësimit plotësues si realitet, sfidë dhe mundësi, Prof. Nexhmije Mehmetaj. Bashkëpunimi mes MASH-së, LAPSH-së dhe shkollës së lartë pedagogjike të Cyrihut një histori e suksesshme, Prof Dr. dr. Basil Schader.

Një vend i veçantë për sa i përket ndihmës zvicerane në fushën e arsimit shqip zë albanologu Prof. Dr. dr Basil Schader. Pa ndihmën e tij as ky libër nuk do të ishte shkruar. Duke e mbyllur dua të falënderoj për iniciativën dhe materializimin e projektit në përkujdesjen me profesionalizëm për konceptin dhe formulimin e kësaj dëshmie të gjallë që do t’u ngelet brezave për të kujtuar dëshirën dhe punën e palodhur që është bërë nga anëtarët e LAPSH “Naim Frashëri” në Zvicër.

Libri është botuar nga shtëpia botuese ”Lena Grafik” Prishtinë.

Gjenevë, 10.01. 2022