Nuk dihet kush e pa i pari mbërritjen e lejlekut në atë fshat të vogël buzë lumit Sarke, por lajmi u përhap me shpejtësi në gjithë fshatin, si një lajm jo i zakontë. Zonja Lucilla, që dilte në mëngjes herët për të shetitur qenin e saj deri në breg të lumit, iu tha njerëzve tek merkati i vogël i artikujve ushqimorë:

-E keni parë? Tek lumi ynë ka ardhur një lejlek.

Njerëzit mbetën të befasuar. Në luginën e tyre, që njihej si lugina e liqeneve të vegjël por të bukur alpinë, nuk ishin parë kurrë lejlekë. Mjellmat po, të cilat e zbukuronin ambientin me lëvizjet e tyre të hirshme në ujë dhe u afroheshin me kënaqësi njerëzve në breg, sidomos fëmijëve, që u hidhnin gjithmonë diçka për të ngrënë. Kurse lejlekët nuk ngjiten kurrë deri në këto lartësi.

Në fillim kujtuan se ishte një shaka e zonës Lucilla, e cila i sillte përherë lajmet e para dhe për këtë e quanin nën zë radioja e fshatit. Por ajo nguli këmbë, duke u thënë që mund të pyesnin më mirë zonjën Antonela, që ishte ulur në stol pranë lumit dhe po ndiqte lëvizjet e lejlekut.

Nuk vonoi shumë dhe një pjesë e mirë e banorëve u gjendën menjëherë tek bregu i lumit, aty ku nën një shelg lotues ishte vënë një stol prej druri për të pushuar. Në fillim nuk e panë lejlekun. Tek stoli ishte vetëm zonja Antonela, vejusha e llogaritarit Luciano, që kishte vdekur dimrin e kaluar. Duke i parë njerëzit të afroheshin, ajo u bëri me shenjë të ndalonin se mos e trembnin mysafirin e rrallë. Vetëm atëherë ata ngritën sytë mbi shelg dhe pikërisht tek kurora, aty ku degët fillonin të përkuleshin e të shtriheshin poshtë si flokët e një gruaje që sapo është krehur tek parrukierja, panë shpendin e ardhur nga larg. Pendëbardhë e me pak pupla të zeza tek krahët, ai punonte me sqep e me këmbët e gjata, duke sistemuar degëza prej druri për të ndërtuar folenë.

-Nuk paska ardhur gabimisht, por paska ndërmend të qëndrojë gjatë përderisa po ndërton folenë,-tha dikush.

-Do të jetë femër. Me sa duket përgatitet të verë vezët për t’i ngrohur,- u dëgjua zëri i një gruaje.

Lejleku në fillim vazhdoi të punonte i qetë, por kur pa se numuri i njerëzve po shtohej, tundi krahët dhe u zhduk tek ajo pjesë e lumit ku kishte disa kallamishte. Prej aty merrte material për folenë e tij.

Njerëzit u shpërndanë, por nëpër shtëpi e në barin e vetëm të fshatit ardhja e lejlekut komentohej si një ngjarje e pazakontë. Kjo ndodhte vetëm kur ndonjë turist i huaj ndalonte në barin e tyre për të pirë një kafe përpara se të vazhdonte rrugën për në fshatrat turistike pranë Dolomiteve. Një ditë erdhi edhe një specialist i faunistikës. Duke e soditur lejlekun, bazuar në përmasat e tij trupore, tha se ishte mashkull, sepse femrat e kanë trupin më të vogël. Ndërsa duke parë ngjyrën e kuqe të thellë të sqepit dhe të këmbëve tha që ishte një lejlek i moshuar.

-Çudi si ka arritur deri këtu. Mbase është shkëputur nga kolonia e Mantovës, se ata të Piemontes janë shumë larg që të arrijnë deri këtu. Sidoqoftë duhet parë sa ka ndërmend të rrijë. Këtu dimri vjen shpejt,- tha ai dhe u largua.

Dalëngadalë njerëzit u mësuan me praninë e lejlekut dhe flisnin gjithnjë e më rrallë për të. Vetëm zonja Lucilla, e cila dilte në breg të lumit herët në mëngjes e vonë në mbrëmje për të shetitur qenin e saj, kalonte deri tek stoli pranë shelgut. Dhe aty shihte gjithnjë të ulur vejushën Antonela, e cila i fliste lejekut si të ishte duke i treguar një përrallë ndonjë fëmije.

-E shkreta, që kur i ka vdekur i shoqi,e ka humbur mendjen. Tani ka filluar t’u flasë edhe shpendëve,-tha ajo dhe këtë shprehje do ta përsëriste të nesërmen në bar e në të gjitha dyqanet ku takonte njerëz.

Fshati filloi ta mëshironte Antonelën e gjorë. Të gjithë e dinin dhimbjen e madhe të saj që kur i shoqi ishte ndarë nga jeta. Ata ishin një çift që perëndia nuk i kishte gëzuar me lindjen e një fëmije.Por ishin shumë të dashuruar me njëri-tjetrin e dukej që as e ndjenin atë mungesë. Luciano ishte tepër xhentil. Mezi priste sa të mbaronte ditën e punës në zyrë e pastaj vraponte tek dyqani i luleve për ndonjë tufë me lule apo në dyqane të tjera ku zgjidhte ndonjë dhuratë për Antonelën. Gjëra të vogla, por që i mbushnin sytë e saj të kaltër plot dritë e lumturi. Kur për motive pune shkonte për disa ditë në qytete të tjera, si në Milano, Romë e ndokund tjetër, dhuratat e tij ishin më të zgjedhura e më të kushtueshme e kur ia jepte, i kërkonte falje për mungesën e atyre ditëve.

Në festat e fshatit ata ishin çifti që tërhiqte vëmendjen për elegancën në vallëzim. Kishin shkuar shpesh në Rimini e në Cesenatico, ku kishin ndjekur kurse të vallzimit lishio pranë orkestrës së Raul Casadeit. Më vonë edhe një kurs për vallzimet latino-amerikane me të cilat ngjallnin zili edhe tek të rinjtë.Luciano shtatlartë, me ato këmbët e gjata, dukej sikur nga çasti në çast do ta ngrinte lart si një pupël Antonelën belhollë, që aq bukur iu përgjigjeve lëvizjeve të tij në vallzim. Antonela e tallte shpesh për këmbët e tij të gjata dhe ai i thoshte duke qeshur: “Kushedi,në ndonjë jetë tjetër do kem qenë lejlek”. Nuk mungonin kurrë në asnjë festë dhe ishin gjithmonë zemra e gëzimit për të gjithë. Edhe atëherë kur Luciano doli në pension e tashmë ishin dy të moshuar flokëbardhë. Por me rininë që u buronte në shpirt, thinjat në kokën e tyre ngjanin më shumë si lule të stinës së vonë.

Deri atë mbrëmje…

Dëbora nisi të bjerë në orët e para të pasdites. Luciano e ndjente shumë të ftohtin dhe, ndonëse shtëpia ishte mjaft e ngrohtë, filloi të dridhej. I tha Antonelës t’i hidhte dru të tjera zjarrit në oxhak dhe vetë u shtri në divanin aty pranë. Antonela i hodhi një mbulesë të ngrohtë dhe me një batanie playd të butë ia mbështolli këmbët, ashtu siç bënte gjithnjë në dimër. Pas pak atë e zuri gjumi dhe ajo shkoi nga kuzhina të përgatiste diçka të ngrohtë për darkë. Do bënte edhe pak verë të zier me kanellë, që në këto anë përdorej shpesh kur moti ishte me ngrica dhe e quanin vin brulè. Por kur u kthye, nuk i pëlqeu ajo hije aq e paqtë që i kishte rënë fytyrës së tij. Buzët e tij, ku ishte ndalur ajo buzëqeshje që ajo e adhuronte, dukej sikur ishin bërë gati t’i thoshin: “u vonove, zemër”. Asaj i ra tabakaja nga duart dhe u hodh mbi trupin e tij të pajetë. Bora e parë e kishte rrëmbyer Lucianon e saj të dashur.

*
Pranvera ia kishte lënë me kohë vendin verës dhe lugina e liqeneve kishte më shumë lëvizje. Pushues e turistë popullonin ambientet përreth liqeneve alpinë, që si copëza pasqyrash pasqyronin qiellin e kaltër dhe malet e larta përreth. Vetëm në fshatin e vogël rrallë qëllonte të ndalej ndokush. Aty jeta vazhdonte me monotoninë e saj dhe të gjithë dinin gjithçka për të gjithë. Të rejat i sillte gjithnjë zonja Lucilla, e cila duhej sikur i mblidhte në xhiro me qenin e saj. Madje në fillim ia thoshte qenit, si për t’i patur më të renditura gjërat para se t’ua thoshte të tjerëve.

Një pasdite hyri në barin e fshatit dhe porositi një birrë të freskët. Ata që ishin të pranishëm aty, pritën sa të ulej, se e dinin që do të nxirrte ndonjë histori nga goja e saj.

-E dini? Vejusha e gjorë Antonela ka zënë miqësi me lejlekun,-nisi të flasë. –Po, po, miqësi me lejlekun,-këmbënguli kur iu duk se vuri re ndonjë nënqeshje në fytyrat e disa prej tyre. I flet e duket sikur ai e dëgjon e është gati t’i përgjigjet. Sot pashë edhe diçka tjetër që nuk e kisha parë ditët e tjera. Lejleku zuri në lumë një peshk dhe vajti e ia çoi asaj në prehër. E pashë me sytë e mi. Ishte një troftë e vogël, nga ato të lumit tonë, që e kanë mishin të kuq gati si të salmonit

-Çudi që ky lejlek nuk e ka ngritur çerdhen tek fshati më poshtë, aty ku është ndërtuar mbi lumë stabilimenti për kultivimin e troftës së kuqe. Aty do të kishte peshk sa të donte,-tha njëri.

-Me sa duket lejlekut i pëlqen peshku i rritur në gjendje të egër, në natyrë,-tha dikush tjetër.

-Lëreni në hallin e saj Antonelën e shkretë,-tha baristi, që ishte një burrë në prag të pensionit.- Nuk e keni vënë re si është mbyllur në shtëpi që kur vdiq i ndjeri Luciano? Nuk thoni shyqyr që mbase ka gjetur një motiv për të dalë nga shtëpia e për ta larguar pak mendjen…

Kur rrezet e para të diellin lanin me dritë të praruar dritaren e dhomës së saj, Antonela ngrihej përnjëherësh nga krevati, si të ishte një nuse e re. As vetë nuk e kuptonte nga i vinte e gjithë kjo energji. Plogështia, që e kishte vënë poshtë gjatë tërë dimrit, ishte tretur si vesa me dukjen e këtij lejleku pikërisht tek shelgu pranë stolit ku ajo kishte kaluar orë e orë mbrëmjeve bashkë me Lucianon e saj. Pinte me të shpejtë kafenë dhe dilte përnjëherësh tek stoli. Nganjëherë ndodhte që lejleku nuk ishte ngritur akoma nga foleja e tij dhe, sapo ndjente hapat e Antonelës, ngrihej mbi dy këmbët e gjata, hapte krahët e shtriqej si një njeri që sapo është zgjuar nga gjumi. Herët e tjera e shikonte që lëvizte mbi bar aty pranë lumit. Në të gjitha rastet, ai, sapo ndjente hapat e saj, lëvizte në drejtim të stolit, ku ajo ulej dhe, sapo lejleku afrohej, ajo fillonte t’i fliste tërë embëlsi, siç i flitet një njeriu shumë të dashur. Siç dukej, ëmbëlsia e zërit të saj ishte e tillë që jo vetëm nuk e trembte, por i dukej si një muzikë që ia donte shpirti i tij prej shpendi e nga momenti në moment mund të fillonte të vallzonte mbi bar me ato këmbët e tij të gjata.

Antonela i hidhte copa buke, që nuk harronte asnjëherë t’i merrte me vete kur dilte nga shtëpia. Në fillim i sillte copa buke me tul, por iu duk sikur atij nuk i pëlqenin shumë. Ndaj filloi t’i sillte nga ato fetat e thekura, që i quanin fete biskotate. Dhe si për çudi dukej sikur ai i pranonte më me kënaqësi ato.

-Si Luçiano im,- i vajti goja e tha një ditë, duke u kujtuar që atij i pëlqenin shumë ato lloj fetash dhe nuk preferonte bukë tjetër.

Pasi hante copëzat e bukës, lejleku shkonte e futej në lumë në kërkim të ndonjë trofte. I qëllonte të rrinte gjatë në pritje, se lumi nuk kishte shumë peshk. Kur zinte ndonjë, të parin e merrte me sqep dhe shkonte e ia linte afër në stol Antonelës. Ajo befasohej dhe e mbulonte me qindra fjalë të ëmbla falënderuese, tamam siç bënte me të shoqin kur i sillte ndonjë dhuratë. Lejleku nuk largohej përnjëherësh. Dukej sikur i pëlqente ledhatimi me ato fjalë të ëmbla. Pastaj shkonte të peshkonte për hesap të tij.

Kjo marrëdhënie midis tyre ishte e përditshme. Gjithnjë e më tepër Antonela bindej se tek ai lejlek ishte shpirti i Luçianos së saj, që nuk e kishte braktisur, por kishte gjetur mënyrën të kthehej e t’i ishte pranë. Si pa kuptuar një ditë iu drejtua me fjalët “Luçiano im i mirë”. I vuri shpejt dorën gojës e mbeti si e shtangur, por iu duk sikur lejleku u tregua më i vëmendshëm ndaj këtyre fjalëve e qëndroi më gjatë pranë stolit para se të shkonte tek lumi. E ajo filloi ta quante përditë “Luçiano im”.

Një mëngjes, kur Antonela vajti tek stoli, nuk ia zuri syri gjëkund lejlekun. Pa që nuk ishte as në fole, as tek lumi. E shqetësuar, filloi të lëvizë mbi bar duke e kërkuar. E pa e kuptuar filloi të thërriste:

-Luçiano im! Luçiano im!

Këtë të thirrur e dëgjoi zonja Luçilla, që po kalonte aty afër me qenin e saj. Pa humbur kohë vajti tek bari dhe, pa e zgjatur, iu tha të pranishmëve:

-E shkreta Antonela. Ka lajthitur fare. E dini? Sot e thërriste lejlekun me emrin e të shoqit, Luçiano im, Luçiano im!

-Të të vijë turp që merr nëpër gojë e tallesh me një vejushë të varfër e të dëshpëruar. Apo nuk ke lajme të tjera për të na dhënë? – e ndërpreu baristi.

-Po ty ç’të gjeti? – iu kthye zonja Luçilla.-Unë e dëgjova me veshët e mi,- tha e zemëruar dhe iku nga bari me gjithë qenin, pa porositur kafenë e zakonshme.

E vërteta është që njerëzit u bënë kuriozë dhe bënin si bënin e afroheshin për të përgjuar miqësinë e re të vejushës Antonelë me lejlekun. Edhe ata e dëgjuan me veshët e tyre që ajo e thërriste “Luçiano im” dhe i drejtohej me të njëjtat fjalë dashurie që dikur i drejtohej të shoqit. Ndjenë një keqardhje të madhe për këtë zonjë, që dikur kishte qenë gëzimi i fshatit bashkë me të shoqin.

*
Vjeshta erdhi si pa ndjerë dhe zogjtë shtegtarë morën udhëtimin e tyre. Për çudi të të gjithëve lejleku nuk po kujtohej të largohej, ndonëse mëngjeset e mbrëmjet ishin bërë goxha të freskëta. Antonela binte mbrëmjeve vonë të flinte në krevatin e saj të ngrohtë, por mendja i rrinte tek lejleku. Vallë si do flinte ai majë shelgut, kur bryma kishte filluar të zbriste që me muzgun dhe në mëngjes bari ishte i ngrirë? Shpendi dukej gjithnjë e më i lodhur dhe mëngjeseve zbriste si me përtesë nga foleja. Tashmë lumi nuk kishte peshq e as mbi bar nuk lëviznin krimba. Ai mezi priste momentin kur Antonela i sillte ato copat e bukës, që i hante me nxitim. E shkreta grua, tërë ditën rrinte me merak të madh e natën i dilte gjumi shpesh e vështronte shelgun nga dritarja. Lejleku dukej gjithnjë e më i strukur brenda çerdhes së tij. Në netët e tjera ajo filloi ta lerë derën e shtëpisë të hapur, me shpresën që lejleku të vinte e të flinte të paktën në koridorin e hyrjes, brenda mureve të shtëpisë e jo atje majë shelgut. Por lejleku nuk u afrohej shtëpive.

Një mëngjes, aty nga fundi i tetorit, maja e malit Paganella u zbardh nga dëbora e parë. Po fillonte të trokiste dimri. Temperatura ra përnjëherësh.Antonela ishte gjithë ditën e shqetësuar. Në mbrëmje vuri re që fluturzat e dëborës zbritën deri në luginën e liqeneve e filluan të binin edhe mbi fshat. Bëheshin gjithnjë e më të dendura e më të rënda. Në pak çaste toka u mbulua me një shtresë të bardhë, e cila vinte duke e rritur trashësinë e saj. Lejleku zbriti nga shelgu, fluturoi gjer buzës së lumit duke lëshuar disa tinguj të çuditshëm, sikur donte të tërhiqte vëmendjen e dikujt.

Antonela doli nga shtëpia, pasi kishte marrë me vete ca feta buke të thara e atë batanijen e butë playd, me të cilën ia mbështillte këmbët të shoqit gjatë dimrit. Mori edhe një shkallë, me mendimin që batanijen ta vinte lart tek çerdhja e lejlekut. Por kur arriti tek vendi, pa që çerdhja kishte tashmë mbi tre gisht dëborë, e cila vazhdonte të binte.

-Është e kotë,-tha me vete.-Kjo dëborë e dendur do ta mbulojë edhe batanijen gjatë natës e ai sërish do të ketë të ftohtë.

U ul tek stoli pa patur asnjë ide të qartë se çfarë mund të bënte. Po binte muzgu e dëbora nuk jepte prehje. Flokët e saj bëheshin gjithnjë e më të dendur.E vuri batanijen e butë mbi gjunjët e saj, se po ndjente t’i ftoheshin. Lejleku, që gjer atëherë ishte vërtitur buzë lumit, aty ku dëbora binte e shkrihej nga lagështira, e ndjeu praninë e Antonelës dhe u afrua tek stoli. Dukej i lodhur e i dëshpëruar. Pendët i ishin lagur e këmbët sikur i ishin bërë më të holla nga i ftohti. Papritur bëri atë që nuk e kishte bërë asnjëherë, kërceu mbi stol dhe iu afrua prehërit të Antonelës. Mbase e tërhoqën butësia e ngrohtësia e batanijes. Antonela u gëzua e me një cep të batanijes i fshinte pendët e këmbët e lagura. Çdo lëvizje e shoqëronte me fjalë dashurie, që ishin më të ngrohta se çdo lloj mbulese mbi dhe. Lejleku u ndje më mirë dhe e zuri gjumi mbi gjunjët e Antonelës. Ajo e përkëdhelte ngrohtësisht e me gjysmë zëri vazhdonte t’i pëshpëriste fjalë të ëmbla dashurie. Po mendonte që pas pak ta merrte në krahë, ashtu të mbështjellë me batanije, dhe ta çonte në shtëpi. Por duhej të priste pak, se ndruhej mos i prishte gjumin. Qepallat filluan t’i rëndoheshin, ndërsa vazhdonte të përkëdhelte me dashuri pendët e lejlekut.

Të nesërmen në mëngjes zonja Lucilla doli herët me qenin e saj për të bërë xhiron e zakonshme buzës së lumit. Gjithë natën kishte rënë dëborë dhe shtresa e saj ishte më shumë se gjysmë metre. Një nga punonjësit e komunës kishte filluar të pastronte rrugët me një makinë që heq dëborën, ndërsa pas tij kalonte kolegu me makinën që shpërndante kripë nëpër rrugë. Zonja Luçilla kishte veshur çizme të ngrohta, të përshtatshme për mot me dëborë, dorashka dhe shallin dimëror. Sa po i drejtoheshin lumit, qeni vrapoi në drejtim të stolit tek shelgu lotues dhe nisi të lehë. Zonja Luçilla u afrua për të parë pse lehte qeni dhe mbi stol pa një si burrë dëbore të ndërtuar gjatë natës.

-Kush ta ketë bërë kaq shpejt këtë skulpturë dëbore? – tha me vete, por shpejt u kujtua që përreth stolit nuk kishte asnjë gjurmë njeriu. Kur u afrua më tepër, pa cepin e një shalli të zi që dilte që poshtë dëborës.E tërhoqi shallin dhe dëbora ra poshtë nga stoli. Para syve të saj u zbulua portreti i vejushës Antonela, që dukej sikur flinte në stolin e drunjtë. E shkundi edhe më tej dëborën dhe pa që mbi gjunjët e saj, mbi batanijen e butë ishte lejleku. Të dy pa jetë. I kishte marrë dëbora e parë e dimrit që sapo kishte trokitur.
NDUE LAZRI