Kantautori Merdani ndjek me vëmendje çdo edicion të Sanremos dhe emocionohet për çdo sukses të shqiptarëve në atë skenë, që nga Elsa Lila, tek Ermal Meta e Alketa Vejsiu, që me monologun e saj, përfaqësoi të gjithë atë brez të djegur shqiptarësh, që në ditët e izolimit të thellë, gjenin ngushëllim në tingujt e valëve të radiove italiane që vinin nga përtej detit. “Një shpresë e humbur, por e ri gjetur vetëm falë Zotit”.

Z. Merdani, kur u caktuat të shërbenit në ambasadën tonë në Romë?

Ishte nëntor 1992 dhe kisha disa muaj, që ndodhesha në Romë, në ambasadë, Sekretar i Parë, përgjegjës edhe për kulturën. Ishte një mirënjohje nga drejtues të shtetit. Kur më thirrën në Ministrinë e Jashtme, dikush pasi më tregoi në mënyrë simbolike një hartë bote, më pyeti: Sherif në cilën ambasadë do që të shkosh? Në Itali i them. Isha edukuar me artin, muzikën kulturën e saj, edhe nga fakti se një xhaxha i imi, kishte studiuar në Francë dhe në shtëpi kishim mbi 300 disqe gramafoni të B. Xhilit, C. Buth, Caruzos. Italia ishte ëndrra ime dhe nuk gabova që e zgjodha.

Ishte atëherë kur ju erdhi ftesa për të ndjekur festivalin?

Ishte një ftesë me emrin tim, që erdhi në ambasadë. E kishte dërguar Bashkia e Sanremos dhe më ftonte të ndiqja festivalin. Ka qenë fundi i shkurtit të ‘92-shit. Mendoni, ende kisha ndjesinë e burgut, sapo pata dalë nga telat, rrethimi dhe në Sanremo, diçka e pabesueshme. Me tren jam nisur nga Roma. Kur mbërrita në Sanremo, më priti një person, i cili pyeti pse isha pa gruan. Një gabim për mungesë eksperience.

Ju ishit i pari shqiptar në Sanremo?

Jo, pasi edhe komunistët dërgonin specialistë në atë festival, me motivin për marrë eksperiencë si organizohej. Ka qenë Liri Çeli, në sektorin muzikës në Radio, muzikante. Kur kthehej, mua, Nikolla Zoraqit, Ferdinand Dedës, Vaçes dhe disa punonjësve të Radio-Tiranës, na tregonte çfarë kishte parë. Edhe disa muaj para Festivalit të 11-të, në bisedat që bënim, na fliste për vështirësitë, përgatitjet, sipas saj të njëjta probleme që kishim edhe ne. Bënin prova edhe disa orë para, kur këngëtari, orkestra nuk ishin të sigurt. “Një festival i bukur, organizim i shkëlqyer, kam përfituar na thoshte”, ajo.

Si ishte eksperienca juaj në qytetin e festivalit?

Më kishin rezervuar një hotel dhe pranë dhomës sime ishte një grup baleti nga Amerika që do performonte në Festival. Më pajisën me një fletë-hyrjeje, dhe atë mbrëmje, ndoqa provat. Kujtoj, këndoi Pauzini. Ftesa ishte për në lozhë, ku qëndronte trupi diplomatik. Bileta kushtonte, deri 7 milionë lireta për tri netët e festivalit. Prezantimi i ishte besuar Pippo Baudos, me Lorela Kukarinin dhe Alba Parietin, e cila këndoi një këngë gjatë provave.

Si u takuat me Baudon?

Në mëngjesin e ditë së dytë, një gazetar i kishte folur Baudos për mua. U takuam në zyrën e tij, në hollin e “Ariston” e duke qenë se e flisja italishten, ideja ishte për një bashkëbisedim me të direkt në skenë, jo për të kënduar. Thjesht për të treguar se Sanremo, kishte viktimat e saj në një vend si Shqipëria, ku nëse admiroje, këndoje këngët, kishe pasoja edhe me burg, siç ishte rasti im.

Si reagoi prezantuesi legjendar, kur dëgjoi historinë tuaj?

Historia ime e tronditi Baudon. E dëgjoi me vëmendje, hezitoi, u mendua dhe “Jo”, ishte përgjigjja e tij. “Nuk mund ta bëjmë, tha, se tregimi i zotërisë do të trishtojë sallën, telespektatorët dhe mua, do më duhen minuta, për të risjellë atmosferën entuziaste, të gëzuar që karakterizon netët në Sanremo”. Një përgjigje normale, logjike e arsyetueshme e tij.

Atë edicion fitoi “Il Mistero”, një këngë me një titull të ngjashëm me jetën tuaj, apo jo?

Në atë festival, kënduan Milva, Martini, Berte, Galiardi, Mingardi, Di Kapri, Renato Zero etj. Triumfoi i Ruxheri me “Il Mistero”. Ndërsa në kategorinë e të rinjve, fitoi Laura Pauzini me “La Solitudine”. E veçantë ishte edhe kënga e treshes: Dik Dik, Kamaleonti, Vandeli, “Come passa il tempo”, që bashkë me “Il Mistero”, për nga përmbajtja, teksti si një pasqyrë m’u shfaq jeta ime.

Si e kujton kohën kur në Shqipëri ndiqej Sanremo?

Bëhet fjalë për të famshmet vitet ’70-të, të bumit të madh ekonomik, ndryshimet në jetën sociale, në modë, kulturë, tendencat për një amerikanizim të jetës europiane. Në veçanti ato Sanremo, ku krahas Çelentanos, Dorelit, Gaber, C. Villa, L. Dalës, Fratelos, Cazelit, Don Bakit, Mal, Endrigos, Lealit, B. Solos, L. Tonit, Batistit, Zanikit, Minës, Dalida, Bongustos, Tenkos, Vanonit e Modunjos, etj., merrnin pjesë edhe këngëtarë të huaj, francezë, amerikanë, nga D.Warwick, Piket, Antuan, Klark, R. Karlos, L. Armstrong, S. Wonder, Feliciano etj., që na i sillnin afër ritmin e xhazit, bluzit, rock & rollit, të “Let’s twist again”. Kujtoj orkestrat, prezantuesit, “Cuore matto”-n, që e këndonim me aq pasion dhe dëshirën që atë atmosferë ta përcillnim edhe në vendin tonë.

Ju keni disa revista të njohura italiane, “Visto”, “Chi”, “Stop”, të cilat dëshirojmë t’ua tregojë lexuesve tanë. Cilat janë komentet për ju, si e kanë rrëfyer historinë tuaj?

Ishte një gazetare, Analisa Koviella, të cilën historia ime e kishte befasuar. Më pas, ajo u bë promotore në takimet, intervistat, ftesat që më erdhën nga radio, kanalet televizive të “Rai”-t, “Mediaset”-it, takimet me artistë, publicistë, këngëtarë të njohur, drejtues emisionesh. “Një mësues në profesion, i diplomuar, por edhe një këngëtar shumë i njohur, fitues i festivalit shqiptar të muzikës në radio. Por i arrestuar dhe i dënuar një herë dhjetë, pastaj dhjetë vite të tjera në burg”, shkruhej në të. Habiteshin edhe me italishten time, kur i tregoja se e kisha mësuar në burg nga priftërinjtë.

Revista rendit edhe emra këngëtarësh, sipas së cilës janë të preferuarit tuaj…?!

Sigurisht, ata kanë qenë këngëtarët e mi të preferuar. Në repertorin, në koncertet e mia, imitoja stilin e tyre. Këndoja këngët e Morandit, Albanos, “In ginochio di te”, “Occhi di ragazza”, “La siepe”, “Nel sole”, por idhulli im ishte Mina me “Grande, Grande, Grande”.

Duke iu referuar “Visto”-s, në të përmendet shprehja juaj: “Il pasato e morto”, sa e vërtetë është kjo?

Bashkë me akuzën për propagandë antikomuniste, ishte edhe ajo si mbështetës i ideologjisë borgjeze. E kjo vetëm se pëlqeja, këndoja këngët italiane ato angleze. Kur punoja në minierë mbi 14 orë, nën zë lëshoja ndonjë refren të tyre. Nëse më dëgjonin, fillonte kalvari. As kampet e asgjësimit masiv të Hitlerit, nuk ishin aq torturuese. Pas ‘90-ës, e kaluara, vuajtja ime ishte diçka e vdekur, pa kthim.

Ndodhte të dëgjonit muzikë në burg?

Më kujtohet, në burg, në Burrel, orët e vona të natës, kur nga altoparlanti jashtë tij, dëgjonim Radio-Kukësin, kryesisht muzikë me çifteli. Papritur, duket kanë ndërhyrë valë të tjera, dhe një folëse çekisht e dëgjuam, pastaj një këngë italiane, “Nel sole” e Albanos. Vetëm pak çaste dhe sërish valët, risollën stacionin shqiptar. Një befasi për të gjithë, në një moment kur ishim totalisht të izoluar nga pjesa tjetër e një bote qytetare.

A ishte Sanremo një ëndërr e realizuar?

Pas viteve të burgut, sigurisht m’u rikthyen shpresat, me mundësinë për të realizuar ëndrrat e harruara. Dhe njëra, u realizua. Më dukej e pabesueshme, kur isha në sallë, e ndiqja Festivalin e Sanremos, një pasion i hershëm i imi. Ato kanë qenë netët më të bukura artistike të jetës sime.

Vajtja juaj në Sanremo dhe intervistat në median vendas, ju bënë deri diku të njohur në vendin fqinj, apo jo?

3-4 muaj pas vajtjes në Romë, duke bërë dezhurn në ambasadë, një praktikë e vjetër, bie telefoni, një zë gruaje. “Flas nga ‘Rai’ më thotë, duam të bisedojmë me Sherif Merdanin”. “Unë jam”, i përgjigjem. “Ok, duam t’ju ftojmë në një emision të ‘Rai’-it”, thotë. Kam qenë në “Una mattina”, pastaj në “Maurizio & Coshow”.