KOHË OPAKE- Cikël poetik nga NDUE HOTI

May 20, 2024

DRANDOFILET e BARDHA

PA GJËMBA

Referenca dhe përulësia,

Për nji drandofile pa gjëmba,

Si një grua e pastër,

Dhe e ndritshme,

Ajo asht’ si një engjëll,

Dua ta kem si idhull,

Po un’ jam sot pasdite,

Me axhendë të ngjeshur,

Vëmëndja ime për të,

Me një respekt të thellë.

Drando-Filja,

Gonxhja e Dilës,

Simbolizon shpresën,

Dhe optimizmin për jetën,

I pafajshëm eshte respekti im,

Urtesia dhe e vërteta,

Që ajo lë trashëgim.

Drandofilja e Bardhë,

Shumë e bukur për t’u përdorur,

Në një takim të parë,

Një simbol për me thanë:

“Unë kam respekt për ty”.

Drando-Filja e bardhë,

E preferuara ime,

Pa gjëmba,

Afërdita e antikitetit,

Perëndesha e dashurisë,

E ilirve,

Do të çfaqej në tempujt e Durrsit,

Përreth Gjirit të Rodonit,

Tash ia sjell unë,

Dashamirës ndaj vlerave,

Të patriotëve,

Të stërgjyshit të saj,

Që i thuren vargjet:

“Në të vertetë unë nuk jam Kolec Marku,

Ai ishte një kreshnik trim dhe i fuqishëm,

Po për mua Ai ishte një mik i mirë,

Vdekja kur të na bashkojë,

Sigurisht Ai do të më ndjejë,

Se emrin e tij e përdora për pseudonim”,

Intelektualëve gjithashtu të mohuar,

Të munduarve të pafajshëm,

Si baba, nana dhe dajat e saj,

Me shpresën se vizita ime,

Nuk do të mbetet në njëjës.

Dhurata ime,

Një drandofile e bardhë,

Dila si Dranja,

E bija shpirtin me ate te Gonxhes se Madhe,

Don me e përngja,

Besimi im se fisnike do të mbesë.

KOHË OPAKE

Dhimbjet përçajnë gazetarët investigativë,

Të kapur nga padronët,

Me emra me parashtesa puthadorësh,

Mbiemra akuzatorësh,

Mishëruar te Mar Eng Len dhe Stal Çeliku,,

Që dënonin me vdekje njerëzit e urtë,

Me akuza të pabazuara,

Gjysma janë pro akuzave të paracaktuara,

Disa bëjnë rrotullim,

Me dinamikën rreth vetes,

Të tjerë me frikë hedhin një ide të re,

Larg të vertetës,

Bëjnë rolin e alisedishit.

Lulekaçabardhet dhe Lulebadrat,

Mbushin me aromë të dy anët e rrugës,

Që çanë mes lapidarve të Pjetrit dhe Dedës,

Të burrave të rinj të pashëm.

Nëpërmjet një perdeje pluhuri mjegullor,

Pluhurit Saharjan që la Athinën,

Iu vërsul veriut deri në Kotorr,

Gjysëm opake – gjysëm transparente ,

Nën qiellin albastër,

Mbi kreshtën e bjeshkës së Kurbinit,

Si metaforë vajtimi e këtij fillimmajit,

Si metafora 7×7 e Agron Balajt,

Duket e mbuluar nën një re,

Të bardhë si një mal me akullore,

Si një metaforë e ngrirë,

Shpërthimi të kontrolluar.

Ndoshta metafora e dridhjes së Parisit,

Bashkimit Europian,

Ballkanit Perëndimor,

Shqipërisë,

Shkodrës veneciane,

Mishi i huaj në Juglindje,

Për Strategjinë e Madhe,

Një rit i vjetër me kurban përsëritet,

Për Rendin e Ri Botnor.

Ndoshta akuza pa bazë,

Ndaj drandofiles së Rozafës,

Dilema: kush e mbyti Rozën e Kalasë,

Mandej me legjendë i fshehën,

Klithmat e dashurinë për pjellën e saj pa fat,

Bashkshorten e vëllait të vogël besnik.

Kush e mbyti ledi Di_në e Anglisë,

Kujt i interesonte më shumë,

Charlit apo Camille-s,

Dikujtjetër për këtë dramë,

Të dy ia ngriten lapidarin legjendar.

Parfum Lulekaçe e Lulebadre,

Me duhmë dinamiti,

Ajrin me pluhur e ndjeva,

Lëkurën dhe lëngun e syve po m’i thante,

Përzier me flladin e detit.

Nga inxhinieria mësojmë,

Për të zvogluar gabimet,

Mjeshtri duhet ta rivendosë metrin,

Në bazën e parë të matjes,

Kujtoja këtë pasdite të fundjavës.

KULLAT E VJETRA

BRËNDA DHE JASHTË KOHËS

Këtu qëndrojnë ende,

Dominuese mbi fushat dhe livadet,

I ndërtoi dashuria e njerzve për jetën,

Ato ruajnë në ditët e sotme,

Dashurinë si nanat dhe gjyshet tona,

Bashkimet e gzueshme,

Ndarjet e trishtueshme,

Lojnat me kapuça në odën e burrave,

Punët e varzave të nusnisë,

Deri pas mesit të natës së dimnit,

Arkat me veshjet antike,

Kapicat dhe kutitë prej sermi të duhanit,

Të burrave stoik,

Dashuria për Kullat e Vjetra,

Asht’ brënda e jashtë kohës,

Kullat me gurë e tulla,

Ranë e gelqere,

Trenë qarri e vidhi,

Kshanza franshni,

Shina vagonash,

Të ndërrmarrjve konçèsionare,

Italiane e austriake,

Të vdekshme si njerzit,

Ndonjërës bari i ka mbi prej kohësh.

Kështu do të qëndronte e pastër,

Postava e nderit,

Hajmalia e Trinisë,

Forcata e gajtanit të bardhë,

Masha e shërbimit,

Çizmja e qytetrimit,

Të xhubletës si shqipja e zezë,

Simbol i dashurisë e përvuejtmërisë hyjnore,

Me prejardhje prej mileniumesh.

Kullat e Vjetra ruajnë,

Kujtimet e nderit dhe lavdisë,

Të burrave që luftuan,

Të atyre që ranë,

Për Lirinë dhe Pamvarsinë e vëndit,

Dekorata “Nderi i Kombit”,

“Dëshmorë i Atdheut”.

Te tana të mbledhura,

Përgjatë kohezionit të dashurisë,

Nuk ka ç’iu ban kështu,

As Zjarri i Apokalipsit,

Se ndër ju kulla kanë mbetë,

Sytë e Ëngjëjve,

Postulati i mikpritjes,

I papërsëritshëm,

“Shtëpia asht’ e Zotit dhe e Mikut”.

ANDRRA e VOJSAVËS

SHPJEGIMI i GJONIT

Të dymbdhjet’ apostujt,

Shëjntorët deri,

Të Tridhjetetetë,

Të Lumët shqiptarë,

Profetët e pejgamberët,

Herojtë kombtarë,

Kam lexuar,

Në shkrimet e vjetra,

E paralajmrojnë,

Të ardhmen e tyre në jetë.

Perëndia ua dërgon shënjat,

Në trajtën e andrrave,

Në orët e ngjizjes,

Në ditën e lindjes,

Me renditjen e yjeve,

Që vjen si një mesazh,

Si një lajm hyjnor.

Asgjë nuk asht’ e rastësishme,

Gjithçka është e parathënë,

E shkruar nga i Larti,

Gojdhanë a legjendë,

Një trill i At Marinit,

Skalitja e këtij lajmi të mirë.

Sendërgjimi i kësaj,

Paraardhje hyjnore,

Të magjeps edhe sot,

Pas kaq vjetësh,

Qyshkur u lind,

Dalzotësi i Arbrit.

Lindja e Heroit tonë,

Kombëtar,

Gjergj Kastrotit-Skënderbeut,

Ndodhi pas një andrre paralajmruese,

Krijuar me vullnetin e Zotit,

Krijuesit të Gjithsisë,

Në ndërgjegjën,

E krijueses toksore,

Vojsavës,

Bijes së Tribaldëve,

E cila u skalit,

Prej yjvet të natës,

Sipas oroskopit,

Me shênjen e Demit,

Me bazë sistemin tonë diellor.

Ajo që unë kuptova,

Prej leximit të disa autorve,

Ishte një shfaqje mrekullie,

Që u parashikua,

Prej shumë vetave,

Për lavdinë e këtij njeriu,

Ishte lajmi i lindjes,

Së Gjergj Gjon Kastriotit,

Më vonë Skënderbeut.

Kur e ama,

Vojsava,

Ishte shtatzanë,

Iu shti në andërr,

Sikur lindi një dragua,

Iu duk’ aq madh,

Saqë mbulonte,

Me krahët e gjoksin,

Pothuaj gjithë Epirin,

Kokën e mbështette,

Ndërmjet kufijve,

Të Turqisë,

Të cilët ia përpinte,

Me gabzerrin e vet,

Të gjakosur,

Bishtin e shtrinte në det,

Ndërmjet kufijve,

Të krishterë,

Sidomos të shtetit,

Venedikas.

Vojsavës nga ankthi,

I doli gjumi,

Preku barkun,

Nuk kishte lindur,

Kuptoi se kishte parë,

Vetëm një andërr,

Pa iu larguar ankthi,

Të shoqit ia rrefeu në nadje:

“U ngrita e trishtuar,

Nga një andërr,

Sikur kisha lindur një dragua,

M’u duk’ aq i madh,

Saqë mbulonte,

Me krahët e gjoksin,

Pothuaj gjithë Epirin,

kokën e mbeshtete,

Ndërmjet kufijve,

Të Turqisë,

Të cilët ia përpinte,

Me gabzerrin e vet,

Të gjakosur,

bishtin e shtrinte në det,

Ndërmjet kufijve,

Të krishterë,

Sidomos të shtetit venedikas.

Sapo Vojsava mbaroi rrëfimin,

Gjon Kastriotin,

E pershkoi një gëzim i madh,

Të shoqen me arsyetimin,

E shënjave e qetsoi,

Të cilat i krahasoi,

Me ato të apostujve,

Prej saj do të lindte,

Një burrë,

Që do të përmëndej,

Për trimri në luftë,

E i zgjuar në vepra,

I cili do të ishte armiku,

Më i rreptë i turqve,

Dhe komandanti i tyre,

Më fatbardhë,

Mbrojtës i fesë,

Të të parve të tij,

Krishtërimit,

Mbrojtes i qytetrimit,

perëndimor,

Nderues i përhershëm,

I pushtetit venedikas.

Gjoni e mori seriozisht,

Rrëfimin e bashkshortes,

Me arsyetim të thellë,

Mbi atë andërr,

Si njn astrolog,

Si një superticioz,

Plot kujdes,

As vetë s’u gënjye,

As të tjerët s’i gaboi,

Besimi në parashikimin e tij,

U bë edhe ma i madh,

Kur i lindi djalë,

Sepse një shënjë tjetër,

Krenarie luftarake,

Shumë ma e bukur,

Dhe më e ndritur,

U pa në krahun e djathtë,

Të foshnjës të porsalindur:

Me përformancën e një shpate,

Të shkruar,

Me një mënyrë,

Si të ishte bërë me dorë.

Është dhuratë e Perëndisë,

Arsyetonin edhe miqtë,

Kur lindin foshnjat,

Mbi trupin e tyre,

Skalit figura,

Sepse në ato shkruhet,

Fati i njeriut,

Për gjithë jetën.

Gjergji ishte fëmija i nantë,

Djali më i vogël,

I Gjon Kastriotit,

Ky vinte nga një familje,

Jo e pasur, por fisnike,

I biri i princeshës Vojsava,

Në zbunim thirrej Vushé,

Tash me fëmijën i fundit,

Midis 4 djemve dhe 5 vajzave.

I pari un’ e hodha idenë,

Se duhet ta kërkojmë,

Ditlindjen mes shëngjergjave,

Më 6 maj 1405,

Sipas kalendarit të vjetër,

Në Gurëz të Krujës,

Por ata jetuan në fushë,

Shkruan Frashëri i historisë,

U muer peng si nizamë,

Pas thyerjes së të atit,

Prej Sulltan Muratit,

Më 1421 dhe u dërgua,

Në oborrin e Sulltanit,

Në Adrianopojë.

Zgjuarsia dhe shkathtësia,

E çuan Gjergjin,

Në shkollën e Sulltanit,

(Içogllanëve),

Që përgatiste,

Komandantë e nëpunës.

Natyra i kishte dhënë,

Dhunti mendore e fizike,

Atje mori emrin Iskander,

(Aleksandër).

Pas mbarimit të shkollës,

Skënderi,

Kreu detyra ushtarake,

Në Ballkan,

E në Azinë e Vogël,

U dalluar për trimëri,

Për këtë arsye,

Emrit iu shtua titulli bej,

Që do të thotë Skënder Zotria.

Ai nuk e harroi,

Vëndin e tij të dashur,

As fenë e të parve,

Shqipërisë bashkimin,

Që i mungonte ia jepte,

Si edhe me Europën e krishterë,

Priste me padurim rastin,

Të kthehej në tokën që e lindi.

Me vdekjen e të atit,

Ai shpresonte,

Të merrte në dorë,

Fatin e Atdheut,

Të principatës së Tij,,

Të çlironte vëndin nga pushtuesi.

Në fakt sulltani i regjur,

E emroi sanxhakbej,

Larg tokave shqiptare,

Dëshirave të tij.

Skënderbeu nuk hoqi dorë,

Prej idesë për t’u kthyer,

Në Shqipëri,

Në fronin e të atit,

Deri në vitin 1443,

Kur ai u nis,

Kundër Janosh Huniadit,

Nën komandën e bejlerbeut,

Të Rumelisë.

Më 3 nëntor 1443,

në afërsi të Nishit,

U ndeshën dy ushtritë,

Ushtria osmane u shpartallua,

U tërhoq në panik,

Skënderbeu filloi të zbatonte,

Planin e kryengritjes,

Sëbashku me 300 kalorës shqiptarë,

E me të nipin,

Hamza Kastriotin,

U kthye në Dibër,

Ku populli e priti si çlirimtar,

Mori masa për përforcimin,

E rrugëve,

Nga mund të vinin osmanët,

Dhe prej andej,

Iu drejtua Krujës.

Me një ferman të rremë,

Shtiu në dorë,

Qytetin e garnizonin,

Kështu më 28 nëntor 1443,

U shpall rimëkëmbja,

E principatës së Kastriotëve,

Mbi kështjellën e Krujës,

U ngrit flamuri me shkabën e zezë,

Bashkoi me 2 mars 1444,

Krahinat shqiptare,

Fitoi 26 beteja,

Dhe mbajti lart,

Nderin e Kastriotëve,

Flamurin Kuq e Zi,

Me shqiponjën dykrenare,

Të shtetit dhe mbretrisë,

Që e mbajti për afro 25 vjet.

DY POETË NË KLASËN TIME

Mbresat në mëndjen time,

si gurë ku unë,

kam hedhur këmbët e mia,

për të kaluar lumin e jetës,

vizita e tillë ka mbetur,

e Petro Markos,

(shoqëruar nga Kol Jakova,

bashkë erdhën nga Tirana),

në mars 1973,

në klasen time,

nuk kam mbajtur ditar,

iu referova atij viti,

në filluam mësimin,

në shkollën e re,

kur për herë të parë,

mbyllej një cikël tetëvjeçar,

në fshatit tim.

Deri atëherë nxënësit,

pas fillores mundoheshin,

gjithë ajo rrugë,

deri ne Gurëz,

ku kishte 75 vjet shkolle shqipe,

23 vjet 7 vjeçare.

Vizitorët hynë në klasë,

si dy mistere ishin,

për ne,

nuk kishim parë aq afër,

shkrimtarë e poetë,

i kishim parë vetëm,

në fotografi në kabinetin e letërsisë.

Dinim për jetën e tyre,

virtualisht për librat e tyre,

në katër muret e klasës,

mësuesi reklamonte,

të gjithë autorët shqiptarë,

të realizmit socialist.

I mblidhnim nga revista “Pionieri”,

i futnim nëpër korniza, druri,

t’i kishim parasysh.

Tjetër ishte t’i shikoje,

në realitet,

të gjallë, pranë vetes,

në mes të klasës,

dy shkrimtar dhe poetë.

Prezantimi i tyre ndodhi,

nga drejtori,

dhe mësuesi i letersisë,

atëherë fjalën i pari,

Kol Jakova si ish-ilegal në këtë anë,

kishte shumë për të treguar,

për mikpritjen,

burrat dhe gratë,

foli per shërbimin e tij,

si mësues në Gurëz,

në kohën e mbretërisë,

në vitiin 1934,

burgosjen dhe përndjekjen,

në Shkodër prej fashistëve,

qëndrimin në ilegalitet,

ne Gurëz, më 1940,

për “Fshati midis Ujrave”,

na bëri me qeshë,

kur tha se prifti i Gurëzit,

për të treguar vjetërsinë,

e famullisë së tij,

kishte gdhendur mbi një gur,

kjo ishte komike,

emrin e vendit,

në gjuhën latine “GURSOSUM”,

për të tjetërsuar historinë,

kjo ishte tragjike,

mbi vjetërsinë e vëndit,

për çiftin e heronjve të romanit,

Preng Sherrin dhe Hanën e bukur,

në Pyllin e Mashit,

e të tjera ngjarje,

nga Trapi i Gurëzit,

te Trapi i Shëllinxave dhe ishmit,

kalaja e Prezës.

Mandej i erdhi radha shkrimtarit,

Petro Markos të madh e misterioz,

me origjine nga Himara,

lindur ne Dhërmi,

vëndlindja kishte ndikuar,

në formimin e karakterit,

te shkrimtarit dhe poetit.

Deti nga përpara,

mali i Çikës nga mbrapa,

prindërit, gjyshja me ligjërimet e saj tragjike.

Jeta e Petro Markos,

kujtesë e rëndësishme kishte qënë,

kombëtare dhe ndërkombëtare,

kishte parë e kishte prekur,

dy luftërat botërore:

një luftë e karakterit ndërkombëtar,

luftën e brigadave -1936,

internacionaliste në Spanjë,

kundër diktatorit Franko,

kishte prekur,

kishte qënë njëri nga vuajtësit,

e internimeve,

të egra në dhera të huaja,

kryesisht në Itali,(Ustika)-1942,

siç po na tregonte,

kishte shpëtuar në dy raste,

nga vdekja.

Ishte një personazh i rëndësishëm,

i memories së luftës më epike,

në historinë e njerëzimit,

bashkë me një avangardë shkrimtarësh,

më të mirët,

kishin përjetësuar atë luftë,

për jetën dhe lirinë,

në veprat e letërsisë,

së përbotshme,

“NO PASARAN”(!),

te Hasta La Vista i tij,

se si me tingëllonte,

vetë na e shpjegoi,

dhe një varg ngjarjesh të tjera,

të jetës së kombit,

të atdheut,

të tijat personale,

dhe të familjes,

të cilat vinin përmes,

asaj bisede,

mbresëlënëse po aq pedagogjike,

përmes shqisës,

estetike të një mesuesi,

të bashkëbisedimit.

Tash i përpunoj në mëndjen time,

mbresat e pashlyeshme,

ata flokë kaçurrela,

të ngatrruar,

njeherësh intrigues,

si një mesazh trishtimi.

Ndihej nostalgjik,

mendonte për fatin e atdheut tonë,

po trishtohej nga varfëria jonë,

nuk mund të fliste,

ashtu me ne,

frenonte agjitacionin e tij,

si ai që ngrihet nga shtrati,

në heshtje,

për një gotë ujë e pyet veten:

donte nuancat e gjelberta,

të detit,

të kaltrën e qiellit,

tejdukshmërinë e ajrit,

të gjelbërtën e pyllit të vogël,

që mbante mënd dikur,

legjendën e netëve me drita misterioze,

në mes të pyllit,

pranë shtëpisë së tij,

ku kishte luajtur,

si fëmijë,

ndoshta po i kujtohej tani,

ne te djathten time,

në të majtën e të tjerëve(?),

pulsonte fryma dhe vështrimi i tij,

nëse do të ishte në gjëndje,

të rikthehej te zogjt’,

e vëndlindjes së tij,

vetëm ata e dinin kush ishte Ai(?),

brënda në klasën time,

po i çfaqej Dhërmiu…

Vite më vonë dëgjonim,

shkrimtari e poeti i madh,

ishte një përson tjetër,

mundohej të rivlerësonte miqtë,

të luftës,

të burgjeve,

internimeve,

të fëmijërisë,

nëse mungesa e tij,

kishte ndonjë vlerë sado pak.

A kishte ndonjë rëndësi(?),

pa ata dashuria e tij,

nuk kishte kuptim për asgjë,

në jetën e një të vetmuari,

të një të përndjekuri,

kishin dënuar Jamarbërin,

të birin,

po aq i talentuar,

për ridënimin e tij,

fatin dramatik të familjes,

mbresat tona të thella,

mbetën nga ai takim.

• twitter

  Follow
• facebook
• linkedin

Fjalë kyçe: Ndue Hoti