Ju kam urryer qysh kur isha 11vjeç, qysh kur më përzute si qen nga shtepia ime bashkë me vëllezërit, motrën e vogël dhe prindërit e mi që tani janë në atë botën tjetër! Qysh kur na latë ne baltë, atje mes hiçit, pa shtëpi e pa asnjë ndihmë!
Ju urreva me gjithë shpirt që më hoqet violinën nga dora! Kur kullosja lopën ju mallkoja të gjithëve që më bëtë të vuaj aq shumë!
Ju urreja përditë kur shkoja ne shkollën tetëvjeçare një orë larg shtepisë, mes baltës e i lagur nëpër shi!
Ju urreja me vetëdije të plotë edhe kur shkova në gjimnaz, ndonëse për ne nuk lejohej ta vazhdonim atë shkollë!
Ju urrej akoma sot kur kujtoj se nuk blija dot bukë gruri për vëllezërit e mi që punonin në atë m…t kooperative të qelbur! Ju kam mallkuar me shpirt kur nuk me latë të shkoja në universitet!
Ju urrej akoma më shumë sot kur i kujtoj ato ditë e javë kur bashkëmoshatarët e mi shkonin ne shkolla të larta.
Ju urrej sot e kësaj dite që harxhova tre vite të jetës sime në ushtrinë tuaj halabake, ku gënjenit djemtë e rinj me dokrrat e qelbura për mbrojtjen e atdheut të poshtëruar nga raca juaj e ndyre!
Ju urrej unë dhe gjithkush qe ka pak mend, për gjithçka që i bëtë këtij populli për gjysmë shekulli me radhë!
Ju urrej pafundësisht që askush nga ju nuk kërkoi falje, jo vetem mua, por gjithë shqiptarëve!
Ju urrej akoma sot që nuk ndaheni dot nga e kaluara juaj kriminale.
Ju urrej që tradhëtuat shokët tuaj që ranë në luftë për çlirimin e atdheut dhe mbrothësine e vendit!
Ju urrej që akoma sot e kësaj dite nuk keni turp e nuk pranoni, atë që i bëtë shqiptarëve aq dekada, që vazhdoni sot e kësaj dite të pëllisni në emër të dëshmorëve, të shokëve tuaj të idealeve, që i vratë e i pretë në emër të serbëve, rusëve e kinezëve!
Ju urrej edhe sot që po e shkatërroni këtë vend, që po e zbrazni Shqipërine, që e poshtëroni atë kudo ku vini dorë! Ju urrej që tradhëtoni sot Kosovën fiks si etërit tuaj në 1945!
Çdo gjë që bëni ju, është djallëzore, është me hile, sepse djalli e hilja ju ka pjellë! Qofshi te mallkuar, ju qelbësira komuniste, ju bastardë qe flisni e ngrifeni edhe sot, me krimet që i keni bërë këtij vendi e që vazhdoni t’ia bëni akoma edhe sot!
Ju urrej dhe ju njoh…ju di…dalloheni nga ecja, nga e folura, nga pamja..nga gjithçka që ju bën të jeni të urryer!
Nuk shpëtoj dot nga urrejtja që kam për ju, prandaj ju urrej akoma me shumë!
Politikanët garojnë për pushtet duke u thirrur në parime dhe premtime megalomane, me kauza të rrejshme dhe akuza të ndërsjella, ndërsa bëhen bashkë pas zgjedhjeve duke shkelur parimet dhe tradhtuar elektoratet partiake. Ngjashëm edhe kur largohen nga pushteti shajnë dhe akuzojnë njëri-tjetrin sikur mos të kishin qenë bashkë asnjëherë!
Partitë politike dhe politikanët tanë kur janë në pushtet pajtohen lehtë me gjithçka që ju ofron Serbia dhe Brukseli, ndërsa në momentin kur e humbin pushtetin bëhen atdhetar të “fortë” duke mos pranuar asgjë!
Këta politikan të papërgjegjshëm dhe këto parti të dështuara politike pa dallim pushtet dhe opozitë, jo vetëm që nuk e kanë problem cenimin e integritetit shtetëror, nuk e kanë problem as tkurrjen territoriale dhe sovranitetin e shtetit, pasi synim e kanë mbajtjen, gjegjësisht marrjen e pushtetit për pasurim dhe përfitime personale, për punësim të familjarëve dhe klientelave partiake.
Politikanët e pas luftës në Kosovë, nuk e kanë as idenë minimale si të punohet për shtet pa marrë asgjë prej tij dhe as t’iu shërbejnë ndershëm qytetarëve pa haraç dhe mit-marrje, thuajse shteti është pronë private e tyre e jo shtëpi e përbashkët e të gjithë qytetarëve.
Sikurse gënjeshtra dhe mashtrimi që janë bërë standard i përbashkët i kësaj klase politike, edhe hajnia është bërë zanati numër 1 i tyre. Ai që vjedh pak një herë, në momentin që i ipet mundësia vjedhë edhe më shumë dhe më mirë sesa herën e parë.
Po të mos ishte kështu, nuk do të bëhej kaq e ashpër lufta për pushtet në mes partive politike dhe politikanëve në përgjithësi. Madje lufta e parë dhe e pakompromis për pushtet bëhet brenda llojit (partisë), se cili do të renditet i pari në listat për deputet apo këshilltarë komunal, e të mos flasim për postet më larta partiake apo shtetërore, ku konkurenca bëhet më e ashpër dhe jo lojale.
Kapja e tmerrshme e sistemit të drejtësisë nga politika, ka bërë që politikanët, sa më shumë të vjedhin aq më komod ndjehen në luksin e pushtetit. Në vend që politikanët hajdut t’ia kenë frikën drejtësisë, përkatësisht prokurorëve dhe gjykatësve, këta të fundit ndjehen të frikësuar nga kërcënimet e kusarëve politik!
Sikur të ishte ndryshe, që dy dekada rresht, korrupsioni dhe krimi i organizuar nuk do të ishin kryefjala dhe kallxuesi i politik-bërjes kosovare!
Krimi i organizuar dhe korrupsioni kanë shtrirje vertikale dhe horizontale në të gjitha partitë politike varësisht prej madhësisë dhe kapaciteteve zhvatëse të politikanëve dhe pjesëmarrjes në pushtetin qendror dhe lokal.
Ndryshimi nuk do të vjen asnjëherë me parti politike dhe politikan që e vëjnë interesin partiak dhe personal para interesit të shtetit dhe qytetarëve. Shteti nuk bëhet me politikanë që inatin e vëjnë para respektit ndaj meritave dhe sukseseve të tjetrit, që gjelozinë dhe urrejtjen e vëjnë para dashurisë vëllazërore.
Shteti nuk mund të bëhet me egoist dhe karrierist të pangopshëm për pushtet, nuk bëhet as me lakmitar të parasë dhe pasurisë shtetërore që rropën e ç’rropën gjithçka mundën për dy dekada rresht nga pasuria shoqërore dhe shtetërore e Kosovës.
Për ta nxjerrë shtetin nga kthetrat e uzurpatorëve dhe kusarëve politik, në dekadën e tretë të lirisë, Kosovës i duhet një fillim i ri, me njerëz të rinjë dhe ide të reja për ta ndryshuar mentalitetin aktual qeverisës, gjegjësisht të marrjes gjithçka nga shteti në atë të dhënjes gjithçka për shtetin, për t’u shkëputur një herë e mirë nga të gjitha dukuritë negative.
Në përfundim të këtij shkrimi, lexuesve të këtyre rreshtave po ua shpalosi dëshirën time jetësore e cila nuk ndërlidhet me karrierë politike, por që t’iu tregoj politikanëve lakmitar sesi punohet për shtet pa marrë asgjë prej tij dhe t’iu dëshmoj sesi u shërbehet qytetarëve ndershmërisht pa dallime partiake, ideologjike apo fetare.
Dyzet vite i kalova duke i shërbyer atdheut tim dhe bashkatdhetarëve pa marrë asgjë, duke dhënë gjithçka nga vetja për të mirën e përbashkët. Kjo ma shton ndjenjen e krenarisë dhe pasurisë shpirtërore njëkohësisht.
Zoti e bekoftë atdheun tim, Republikën e Kosovës! Zoti i bekoftë bashkombasit e mi, në vendlindje dhe Diasporë!
Kosova është bërë shteti më i ri në Evropë kur e shpalli pavarësinë e vet në vitin 2008. Fatkeqësisht, Kosova vazhdon të vuajë nga problemet në rritje, duke përfshirë mungesën e përvojës në qeverisje, korrupsionin e shfrenuar (veçanërisht në nivele të larta të qeverisë kombëtare), zhvendosjen e burimeve njerëzore dhe natyrore, rivalitetet e hidhura politike dhe ndikimin e padrejtë nga fuqitë e huaja. Edhe pse këto probleme dhe gjërat e tjera e kanë penguar përparimin e Kosovës, vendi ka një potencial të jashtëzakonshëm nëse i mobilizon burimet e veta njerëzore dhe materiale dhe nëse e vendos një agjendë kombëtare kohezive e cila ka për synim adresimin e problemeve të tij dhe zbardhjen e rrjetit të problemeve që e kanë pllakosur vendin që nga zanafilla e tij.
Si një shtet i ri, ka qenë e pritshme që problemet e përmendura do të ndodhnin. Por, duke e marrë parasysh rininë e tij dhe duke qenë se ekzistenca e tij ende kontestohet, Kosova duhet të përqendrohet në adresimin e të metave të saj kombëtare për t’i dhënë mundësi të qëndrojë në këmbë të veta dhe ta forcojë pavarësinë e saj gjatë zhvillimit dhe prosperitetit.
Çrrënjosja e korrupsionit: Asgjë nuk e dobëson shtetin më shumë sesa korrupsioni i përhapur dhe krimi i organizuar, që e kanë infektuar në masë të madhe qeverinë, por edhe sektorin privat. Kosova renditët ulët – 101 në Indeksin e Perceptimit të Korrupsionit të Transparencës Ndërkombëtare 2019, që rendit 180 vende nga më pak të korruptuara deri te më të korruptuarat.
Qoftë emërimi i miqve të pakualifikuar në postet qeveritare, përdorimi i rrugëve të shkurtra në afarizëm, shpenzimi pa mend i fondeve të qeverisë, komprometimi i interesave kombëtarë për shkak të përfitimeve personale financiare, lidhja e marrëveshjeve të patërheqëshme me entitete të huaja dhe harxhimi i parave për projekte në favore politike, të gjitha këto në një mënyrë të konsiderueshme e kufizojnë përparimin e Kosovës dhe minojnë qëndrimin e saj në sytë e bashkësisë ndërkombëtare. Çrrënjosja e korrupsionit është imperativ, sidomos nëse një shtet dëshiron t’i tërheq investimet e huaja dhe mbështetjen financiare, që janë kritike për ekonominë e saj të dobësuar.
Fuqizimi i demokracisë: Thelbësore për mirëqenien e saj të ardhshme dhe kualifikim për anëtarësim në BE, Kosova duhet t’i përmbahet parimeve demokratike mbi të cilat u themelua dhe t’i forcojë institucionet e saj demokratike. Për më tepër, meqenëse Kosova kishte qeveri të njëpasnjëshme, të karakterizuara nga koalicione të brishta, jofunksionale dhe të dobëta, tani duhet të përqendrohet në përmirësimin e keqmenaxhimit të saj duke qenë transparente dhe e përgjegjshme dhe t’i shqyrtojë me vëmendje vendimet skandaloze nga udhëheqësit. Gjithashtu duhet të lejojë organe të pavarura mbikëqyrëse dhe zbatimin e shtetit ligjor, pasi që përparimi në përmirësimin e mbrojtjes së të drejtave të njeriut ka qenë i ngadaltë në vitet e fundit sipas Human Rights Watch.
Përkundër kornizës ligjore gjithëpërfshirëse të Kosovës për sektorin e pavarur të mediave, pak përparim është bërë në zbatimin e kësaj kornize në praktikë. Gjatë tetë muajve të parë të vitit 2018, Asociacioni i Gazetarëve të Kosovës i ka dokumentuar 13 raste të kërcënimeve dhe dhunës ndaj gazetarëve. Media të lira dhe fjala e lirë, kuvendi dhe protesta paqësore duhet të trajtohen si të shenjta pasi ato janë shtyllat mbi të cilat lulëzon ose vdes demokracia. Për më tepër, qeveria duhet t’i sigurojë liritë individuale në të gjitha fushat e jetës, të mbrojë pakicat (komunitetet jo-shumicë) dhe grupet e cenueshme, dhe të mbrojë të drejtat e njeriut dhe barazinë para ligjit.
Mobilizimi i burimeve njerëzore: Kosova është një ndër shtetet më të varfra dhe më të reja në kontinent. Papunësia arrit pothuajse 30 përqind, që në mënyrë disproporcionale i prek të rinjtë. Thesari i Kosovës i njerëzve të rinj – 53 përqind të popullatës janë nën moshën 25 vjeçare- e kanë të ardhmen peng, për shkak të mundësive të kufizuara për t’u zhvilluar dhe përparuar profesionalisht.
Një numër i madh i të rinjve të rritur me diploma universitare, që do të kishin pasur mundësi të bëhen kontributdhënës të rëndësishëm në ndërtimin, zhvillimin dhe prosperitetin e kombit, përfundojnë duke e lëshuar shtetin në kërkim të mundësive më të mira pune. Qeveria duhet të planifikojë dhe të vendosë programe kombëtare për të siguruar një të ardhme më të mirë për të rinjtë që përndryshe do të ishin zhdukur përgjithmonë.
Investim në zhvillim të qëndrueshëm: Zhvillimi i qëndrueshëm, projektet që e përfshijnë kontributin e komuniteteve – qoftë zhvillimi i tokës, pyllëzimi, prodhimi kolektiv dhe blegtoria dhe prodhimi i produkteve të shtëpisë- do të jenë programe të rëndësishme kombëtare. Këto projekte do të prodhojnë mundësi që mjera profesionistë të rinj të punojnë ngushtë me komunitetet e tyre, t’i përdorin aftësitë e tyre dhe ta zhvillojnë ndjenjën e përkatësisë, si dhe të tregojnë interesim të shtuar për zhvillimin e projekteve të tyre. Kjo do të ndihmojë në përmirësimin e standardeve të jetesës në komunitetet rurale, rritjen e konkurrencës në bujqësi dhe lejon të rinjtë të zhvillojnë aftësi në të mirë të të gjithëve.
Për shembull, 2 milion dollarë do të arrijnë te projektet që thellësisht ndikojnë të komunitetet në menaxhimin e ujit (pirja dhe ujitja) dhe infrastrukturën e shkollës, kooperativat e grave dhe arsimin e të rriturve, sigurinë ushqimore dhe prodhimin e patjetërsuar dhe në ndërmarrjet, bazuar në kapacitetet lokale dhe qëllimet e vetë-përshkruara. Kosova përfaqëson një mundësi reale për zbutjen dhe qëndrueshmërinë në shkallë të gjerë të varfërisë të nxitur nga ndryshimi i fuqizuar nga njerëzit. Sidoqoftë, kjo kërkon investime në forcimin e aftësive të njerëzve në planifikimin e komunitetit lokal të iniciativave për rritjen e jetës dhe menaxhimin e lëvizjeve pjesëmarrëse për zhvillim dhe ndryshime shoqërore.
Reformimi dhe zgjerimi i arsimit: Asnjë shtet nuk mund të shfrytëzojë burimet e tij njerëzore nëse nuk e bën arsimin në të gjitha nivelet prioritet. Investimi në arsim është investimi më i mirë dhe më fitimprurës për afat të gjatë. Në Kosovë, arsimi po mbetet prapa.
Qeveria nuk duhet të kursejë asnjë përpjekje për ta bërë arsimin të disponueshëm. Edhe pse arsimi fillor dhe i mesëm është i detyrueshëm, investimi i qeverisë duhet të përqendrohet në cilësinë, e duke i dhënë përparësi shkencave dhe teknologjisë. Studentët universitarë dhe pasuniversitarë duhet të jenë në gjendje t’i fitojnë diplomat e tyre falas me kusht që ata të angazhohen për të kryer një shërbim komunitar (siç janë zjarrfikja, ndihma gjatë katastrofave natyrore dhe kujdesi për të moshuarit në komunitet) për aq vite sa kanë zgjatur studimet e tyre.
Ristrukturimi i sektorit të energjisë: Kosova duhet ta nisë një program kombëtar që e reformon sektorin e energjisë duke u përqendruar së pari në burimet e ripërtëritshme të energjisë, duke e shfrytëzuar në veçanti energjinë e diellit dhe të erës, e duke i trajtuar njëkohësisht problemet kryesore mjedisore dhe shëndetësore të cilat po ndikojnë keq në vend.
Pasi që Kosova po synon të bëhet shtet anëtar i BE-së dhe dëshiron të bëhet e pavarur në aspektin e energjisë, nuk do duhej t’i ftojë kompanitë turke të energjisë për ta hulumtuar rezervuarin e saj të madh të energjisë, sepse Turqia vetëm do që ta kontrollojë sektorin e energjisë. Në vend të kësaj, Kosova duhet të punojë në partneritet me kompanitë evropiane dhe izraelite të energjisë për ta garantuar një kontroll sovran mbi burimet e saj të energjisë duke e siguruar furnizimin e besueshëm të energjisë.
Parandalimi i ndikimit të panevojshëm nga fuqitë e huaja: Ndërsa Kosova duhet të punojë dhe të vendosë marrëdhënie të mira fqinjësore me vendet e tjera, ajo duhet të mbetet vigjilente ndaj ndikimit të panevojshëm nga fuqitë e huaja, veçanërisht nga Turqia e Erdoganit. Ankara ka agjendat e veta gjeostrategjike, të cilat janë shpesh në kundërshtim me interesat kombëtare të Kosovës.
Turqia e sheh Kosovën si krahinë të Perandorisë se saj të ardhshme neo-Otomane, e investimet e Erdoganit në xhami dhe në projekte të mëdha kombëtare, duke e përfshirë aeroportin e Kosovës dhe rrjetin e shpërndarjes së energjisë, kontrollohen nga kompanitë turke, të cilat janë dizajnuar vetëm për ta mbajtur Kosovën nën ndikim të Turqisë. Po, Kosovës i nevojitën investimet e huaja, por Kosova kurë nuk duhet t’i pranojë investimet nga qeveritë e huaja që e diskreditojnë pavarësinë e saj.
Nga ana tjetër, Rusia e ka shfrytëzuar fuqinë e saj të vetos në KSKB-në kundër njohjes së Kosovës. Qëllimi i Putinit në këtë drejtim është ta izolojë Serbinë nga Evropa dhe ta sjellë atë në orbitën e Moskës: për sa kohë që Serbia nuk e njeh Kosovën, asnjë nga dy shtetet nuk do të jetë i kualifikuar për anëtarësim në BE, pasi që BE-ja e bëri njohjen reciproke një parakusht për integrimin e tyre.
Zgjerimi i sektorit teknologjik: Duke e pasur parasysh zhvillimin e përshpejtuar të teknologjisë digjitale, Kosova ka një mundësi të paparë për të përparuar më tej në këtë fushë, veçanërisht tani që Izraeli e ka njohur Kosovën. Izraeli, duke qenë lider në këtë fushë, mund t’i ndihmojë Kosovës në zhvillimin e industrisë teknologjike, pa kurrfarë obligimesh.
Ka disa kompani fillestare të TI-së në Kosovë që filluan në Innovation Center Kosova (ICK), një kompleks i teknologjisë së lartë misioni i të cilit është të krijojë vende pune dhe mundësi biznesi “në sektorët e IT-së dhe ‘energjisë së gjelbër’ të Kosovës përmes inovacionit, sipërmarrjes dhe investimeve”. Në të vërtetë, pjesërisht për shkak të ICK-së, Kosova gëzon fillimin e lulëzimit të IT-së; ajo mund ta imitojë Izraelin dhe të bëhet qendra e IT-së në Ballkan.
Sigurisht që shumë prej këtyre programeve dhe iniciativave kërkojnë fonde të konsiderueshme. Ndërsa BE-ja, SHBA-ja, Banka Botërore dhe FMN vazhdojnë ta ndihmojnë financiarisht dhe të sigurojnë hua afatgjata, është thelbësore që Kosova t’i shfrytëzojë burimet e veta natyrore, veçanërisht në sektorin e energjisë. Kjo do t’i jepte Kosovës, për një periudhë pesë vjeçare, fonde të nevojshme për të investuar me mençuri dhe për të siguruar mundësi pune për dhjetëra mijëra njerëz, e veçanërisht për të rinjtë.
Mijëra shqiptarë të Kosovës kanë sakrifikuar jetën e tyre për të parë Kosovën që ngrihej nga hiri i luftës. Ata ia lanë në trashëgimi vendin këtij brezi, i cili duhet t’i nderojë sakrificat e tyre dhe mos ta lejojë kurrë më një fuqi të huaj ta pengojë marshimin e tyre drejt një demokracie të vërtetë. Ata duhet të qëndrojnë me kokë lartë dhe të fortë, sepse vetëm nga ajo pozitë e fuqisë dhe të vigjilencës, Kosova do të marshojë me vetëbesim drejt pavarësisë së vërtetë.
*Alon Ben-Meir (i lindur në vitin 1937) është një ekspert amerikan në politikën dhe çështjet e Lindjes së Mesme, i specializuar në negociatat e paqes midis Izraelit dhe shteteve Arabe. Për njëzet e pesë vitet e fundit, Ben-Meir ka qenë i përfshirë drejtpërdrejt në negociata të ndryshme diplomatike të Track II dhe është një avokat i vendosur i Nismës Arabe të Paqes. Ai operon rregullisht si ndërlidhës midis zyrtarëve arabë, turq dhe izraelitë. Gjithashtu, Ben-Meir shërben si bashkëpunëtor i lartë në Qendrën për Çështjet Globale të Universitetit të Nju Jorkut, ku ai ka dhënë kurse mbi Lindjen e Mesme dhe negociatat ndërkombëtare për 18 vjet, dhe ai është Drejtori i Projektit të Lindjes së Mesme në Institutin e Politikave Botërore.
Ben-Meir shkruan artikuj të përjavshëm, duke përfshirë një kolumne në Jerusalem Post. Artikujt e tij botohen në gazeta, revista dhe faqe të ndryshme duke përfshirë, por pa u kufizuar në: Middle East Times, Christian Science Monitor, Le Monde, American Chronicle, the Quarterly Policy, Israel Policy Forum, Gulf Times, the Week, the Gadishulli, Jerusalem Post, Gazeta Botërore e Politikave dhe Hurriyet. Ai gjithashtu bën paraqitje të rregullta në televizion dhe radio dhe është paraqitur në rrjete të tilla si CNN, FOX, PBS, ABC, Al-Jazeera (anglisht dhe arabisht), Al-Arabiya, Press TV Iran, NPR dhe Russia Today. Ai është autor i shtatë librave në lidhje me politikën e Lindjes së Mesme dhe aktualisht po punon për një libër në lidhje me dimensionet psikologjike të konfliktit Izraelo-Palestinez. (Wikipedia)
Republika e Kosovës vazhdon të mos ketë qasje në 99 pronat e ndërmarrjeve shoqërore që gjenden në Republikën e Serbisë. Përveç identifikimit të tyre dhe vendndodhjes së aseteve, Prishtina zyrtare nuk ka informacione nëse këto prona shfrytëzohen apo cila është gjendja e tyre, thonë zyrtarë të Agjencisë Kosovare të Privatizimit.
Në Ligjin për Agjencinë Kosovare të Privatizimit (AKP), thuhet se “autoriteti administrative i Agjencisë vlen për të gjitha pronat e ndërmarrjeve, përfshirë edhe pronat jashtë Kosovës”.
Infografikë
Pronat e Kosovës në ish-republikat jugosllave
Çështja e pronave duhet të negociohet në Bruksel
Në pronat që gjenden në territorin e Serbisë, AKP-ja nuk kanë fare qasje, siç thonë në përgjigje, kjo duke pasur parasysh raportet e përgjithshme me Serbinë.
Zgjidhja e këtij problemi duhet të kërkohet në bisedimet mes Kosovës dhe Serbisë në negociatat që po zhvillohen në Bruksel me ndërmjetësimin e Bashkimit Evropian, thonë profesorët e ekonomisë, Muhamet Sadiku dhe Musa Limani, pikërisht tashmë kur Serbia po pretendon se ka prona në territorin e Kosovës.
“Duke pasur parasysh, se në atë botë shumë ndërmarrje shoqërore i kanë hapur përfaqësitë e veta duke financuar ato prona, që tashmë tërësisht kanë mbetur në Serbi. Është bërë problematike qëndrimi refuzues i Serbisë sepse Serbia gjithnjë kishte pretendime se kinse është pronare e ndërmarrjeve shoqërore në Kosovë, e kjo aspak nuk është e vërtet”, tha Sadiku.
Edhe profesori tjetër i ekonomisë, Musa Limani, në një bisedë për Radion Evropa e Lirë, thekson se Kosova duhet të krijojë një komision të veçantë ekspertësh, në mënyrë qënë bisedimet mes Prishtinës dhe Beogradit, të paraqesë argumente për pronësinë e pronave që gjenden në Serbi.
Ai dyshon se Serbia tashmë në mënyrë të paligjshme ka përvetësuar disa nga asetet e ndërmarrjeve shoqërore të Kosovës.
“Serbia i ka përvetësuar repartet tona (të Kosovës), i ka bërë si të vetat. Disa i ka shitur. Ndërmarrja ‘Jatex’ ka pasur pronë në Serbi, por kjo e fundit e ka shitur dhe nuk ka dhënë asnjë llogari. Kosova duhet të formojë një komision të veçantë ekspertësh, pasi Serbia në negociata po merr me vete ekipe të tëra ekspertësh, dhe me gjëra të pavërteta mundohen ta bindin faktorin ndërkombëtar për pronat në Kosovë”, thekson Limani.
Ndërmarrja shoqërore “Jatex” nga Gjakova, ka 31 objekte afariste në republikat e Ish-Jugosllavisë. Kurse vetëm në territorin e Serbisë gjenden 24 objekte shitëse.
Muhamet Sadiku, ndërkaq e konsideron situatë të përshtatshme fokusimin e kësaj çështjeje në Bruksel.
“Kosova e ka një dispozicion të qartë edhe në diskutimet në dialogun që po zhvillohet me Serbinë, Kosova ka të drejtë që t’i kërkojë pronat e veta. Në realitet është një padrejtësi e madhe edhe ndërkombëtare, që Kosova është përjashtuar nga procesi i suksesionit. Suksesioni gjithsesi duhet të ndodhë mes Kosovës dhe Serbisë për t’i qartësuar definitivisht faturat që pretendohet dhe nuk janë të qarta”, thekson Sadiku.
Në takimin në nivel ekspertëve të Kosovës dhe Serbisë që është mbajtur nga mesi i muajit shtator në Bruksel, është diskutuar për “pretendimet e përbashkëta financiare dhe pronësore”.
Borko Stefanoviq, i cili ka qenë shef i ekipit negociator i Qeverisë së mëhershme të Serbisë, në dialog më Kosovën dhe aktualisht nënkryetar i subjektit opozitar serb Partia e Lirisë dhe Drejtësisë, më herët ka thënë për Radion Evropa e Lirë, se “pala e Serbisë mund të insistojë për disa prona të pretenduara”.
“Beogradi, mund të insistojë për ndërmarrjet e mëdha, për minierat, fabrikat, në të cilat Republika e Serbisë ka investuar ose përmes kredive të cilat Republika e Serbisë i ka kthyer apo është duke i kthyer ende në emër të Kosovës”, ka thënë Stefanoviq.
Përveç pronave në Serbi, Kosova llogaritë se ka edhe 64 asete të tjera në vendet e ish-Jugosllavisë.
Sipas të dhënave që ka Agjencia Kosovare e Privatizimit, Kosova ka në evidencën e saj 163 prona nëpër shtetet e dala nga ish-Jugosllavia, pasuri e ndërmarrjeve shoqërore të Republikës së Kosovës, thonë zyrtarë të AKP-së. Agjencia ka vështirësi në procesin e identifikimit të gjitha aseteve të ndërmarrjeve shoqërore të Kosovës jashtë territorit të Kosovës në ish-Jugosllavi.
35 prona në Mal të Zi
Në Republikën e Malit të Zi, ku sipas të dhënave të AKP-së, Kosova ka 35 prona, ka transformim dhe ndërrim të titullarit juridik të pronës në mënyra të kundërligjshme, thonë në AKP. Rasti më eklatant, sipas kësaj Agjencie, është prona e ndërmarrjes shoqërore “Rekreaturs Prishtina” e zëvendësuar me “Rekreaturs Budva”, dhe shumica e këtyre pronave janë jashtë kontrollit faktit të AKP-së dhe autoritetit të likuidimit të ndërmarrjeve të Kosovës.
Kurse, një pjesë e vogël e tyre evidentohet ne emër të ndërmarrjeve shoqërore në regjistrat pronësore, ndërsa për një kategori të caktuar, AKP-ja është duke ndjekur procedurat gjyqësore nëpër gjykata dhe organet administrative.
15 prona në Bosnjë Hercegovinë
Në këtë shtet Agjencia Kosovare e Privatizimit nuk ka qasje, për shkak siç thuhet, të kufizimeve të lirisë së qarkullimit atje.
Megjithatë, AKP-ja për disa prona që ka dëshmi dhe informacione, ka angazhuar një avokat i cili kryen veprime të kufizuar dhe me autorizime specifike për tri asete të ndërmarrjeve shoqëror. Vlen të ceket se në qytetin Zenica të Bosnjë Hercegovinës, është një aset i ndërmarrjes shoqërore “Jatex” në shfrytëzim, por shumica janë jashtë kontrollit administrativ të AKP-së.
Tetë asete në Maqedoninë e Veriut
Në Maqedoninë e Veriut është autorizuar një ofrues shërbimesh për identifikim dhe sigurimin e dokumentacionit administrativ dhe pronësor të aseteve të ndërmarrjeve shoqërore të Kosovës.
Në Kroaci, sipas të dhënave të AKP-së janë pesë prona të Kosovës, por nuk ka veprim specifik rreth këtyre pronave. Ndërkaq, në Slloveni është një pronë, por nuk ka informacione për statusin e kësaj prone.
Procesi i privatizimit ka filluar rreth 17 vjet më parë nga ish-Agjencia Kosovare e Mirëbesimit (AKM), që u pasua më vonë nga Agjencia Kosovare e Privatizimit (AKP).
Deri më tani nuk është privatizuar ndonjë ndërmarrje jashtë territorit të Kosovës, por zyrtarë të Agjencisë Kosovare të Privatizimit, thonë se AKP-ja, bashkë me përfaqësues të qeverisë dhe me përfaqësues të tjerë të institucioneve shtetërore të Kosovës, janë angazhuar në bisedime e vizita direkte në shtete fqinje. Dhe për këtë janë krijuar edhe grupe punuese për të evidentuar asetet e mbetura dhe për të gjetur zgjidhjen, që është kthimi i tyre te pronari i vërtetë- shteti i Kosovës, ashtu siç përcaktohet në Kushtetutën e Republikës së Kosovës.
voal.ch – Këngëtari Elton Deda i biri i të madhit Ferdinand Deda ka shprehur dhimbjen e tij për largimin nga kjo jetë të Artistet të madhe Rozmari Jorganxhi. Eltoni shok i Gjergjit dhe Hektorit, bij arti dhe artistë.
Ja si shkruan Eltoni në rrjetin social:
“Me ke mbajtur ne shtepi….
me ke ushqyer…
te kam admiruar per muziken qe te buronte gjithandej….
te qofte dheu i lehte e madhja Rozmari Jorganxhi!”
Ishte nandori i 1944 kur kapiten Mikel Pjeter Prennushi, shkoi e pyeti Mikun e vet në Prefekturen e Shkodres: “Si mendon o Mark, a t’ ikim apo do të zbarkojnë Aleatët këtu?”
Kapiten Mark Gjo’Markagjoni i tha: “Jo bre, po per dy tre muej do të zbarkojnë Aleatët!”
Në gjysë të Janarit 1945 filluene arrestimet e pushkatimet deri thellë në Kelmend…
Kapiten Marku me vllaun Lleshin e shumë mirditas ishin ngujue në shpella, jo vetem tue u vra e sakatue, po edhe tue ju interrnue edhe familjet fatzeza nder kampe perqendrimi…
Një ditë aty nga nandori 1945, kur u ba një vit që komunistët kishin marrë qeverisjen dhe do të zhvilloheshin zgjedhjet, kapiten Marku i veshun oficer i sigurimit shtetit komunist, me një mik të vetin, shkon në Tiranë dhe hyn në hotel “Dajti” per me takue aty misionin anglez. Takohet rreth një orë me ata dhe bisedon per premtimin që i kishin thanë se mbas dy tre muejsh do të kthehemi prap këtu… Del nga hoteli dhe ikë në Mirditë. Porsa ka dalë forcat e sigurimit kujtohen se “Marku ishte veshë me uniformen e tyne, po kot…”
Mbas pak ditësh në Shkoder arrestohet rrobaqepsi Gasper (Lap) Tirana, e torturohet si pak kush per kostumin që kishte veshë kapiten Marku… Po, Lapi qendron e shpeton per mrekulli tue mos pranue asgja. Në fakt Lapi ia kishte qepë kostumin ushtarak Markut…
Me 13 Qershor 1946 mbyllet historia me vrasjen e kapiten Mark Gjo’Markagjonit në pyjet e Mirditës, mbas një rrethimi nga forcat komuniste. Kapiten Marku ishte djali i madh i Gjonit Markagjonit… Po, kujtimi i Tij mbeti i perjetshem se Ai, i kishte të gjitha shtigjet e hapuna per me u largue nga Shqipnia, po i “premë në besë” si qinda të tjerë, nuk u pat largue me qellim që mos me lanë pushtimin e Shqipnisë nga forcat komuniste jugosllave të Titos që, drejtonin komunistat shqiptarë PKSh… Ndersa familjet e nderueme të Tyne kaluene gjithë jeten në vuejtje, burgje e interrnime… Pak Heronjë ka pasë Shqipnia Trima si Kapiten Mark Gjo’ Markagjoni… Që dha jeten per Shqipninë e Lirë Europjane!
Akademiku Artan Fuga komenton përplasjet e fundit politike lidhur me hapjen ose jo 100% të listave. Fuga shkruan në ‘Facebook’ se lista është e hapur vërtet kur partia merr aq vota sa marrin kandidatët e saj në listë, ndërsa shton se ata që nuk i duan listat e hapura, kanë tmerr prej tyre.
Sipas akademikut, lidershipët e sotëm politikë nuk i duan listat 100% të hapura, pasi kanë monopolizuar qeverisjen!
“Një furtunë e kotë: lista të hapura dhe lista të mbyllura! Sepse askush nuk i do listat e hapura! Kollaj zgjidhja përndryshe! Cila parti dëshiron shkon në zgjedhje me listë të hapur, kush nuk do shkon me të mbyllur. Kaq e thjeshtë është ndërkohë vijnë kot vërdallë! Kanë tmerr nga listat vertetë të hapura! Lista është e hapur vërtetë kur partia merr aq vota sa marrin kandididatët e saj në listë.
Kush e pranon këtë nga lidershipet e sotme politike? Askush! Sepse lidershipet politike kanë monopolizuar qeverisjen! Ndryshe nuk shpjegohet! Monopolet janë kudo, në ekonomi, tregti, emërime, administratë, por edhe në politikë, në kolltuqet e deputetëve, madje disa kanë monopolizuar edhe segmente të opozitës!”, thekson Fuga.
Ne shtepi kishim mbetur …mamaja, motra, une dhe djali!
Vellain, e kishin marre ushtar dhe e kishin degdisur ne brigadat e punes (keshtu i çonin atehere djemte me biografi te keqe)!
Gjendja jone ishte e mjerueshme.
Atë ditë mamaja ndjehej teper e lodhur dhe kur ne kihism rënë të flinim ajo ra e zalisur ne dysheme!
Unë rrëmbeva nje triko dhe vrapova ne rrug.
…ishte ora 2 pas mesnate!
Vrapoja e mezi po merrja fryme (isha teper e dobet 38kg),
kur ndjej nje biçiklete qe me ecte ne krah dhe nje ze”çfare ju ka ndodhur shoqe”!
Une duke dihatur pergjigjem ”po shkoj ne urgjence, kam nenen shume keq” dhe vazhdoja te vraponja !
”Hyp mbrapa ne biçiklete” me foli burri qe ngiste biçikleten!
Une nuk e zgjata, fytyra e nenes pa ndjenja, me bente te ulerinja!
Shpejt mbërritem ne urgjence. E falenderova te pa njohurin dhe ngjita shkallet me rrembim!
Sa me panë, menjehere mjeke e infermjere m’u gjendem prane…
Ja u shpjegova dhe ata rrembyen çantat e u gjendem ne makinen e urgjences…e shpejt ne shtepi!
Nderhyrja e tyre ma shpetoi nenen!
Dhe une sot e kujtova kete ngjarje, tek qendroja e shtrire e vetme ne korridor…
Kam dite qe nuk kam ekuiliber, tensionin e kam shume lart, diabeti nuk e di sa ka shkuar se nuk kam asnje fishe që ta mas (nuk i blej dot, kushton 500leke te vjetra)!
Gjunjet me dhimbnin, nuk i shihja dot a i kisha gjakosur!
Gazeta New York Times shkruan se presidenti amerikan, Donald Trump, ka paguar vetëm 750 dollarë taksa federale në vitin 2016 – kur ka garuar për president – dhe në vitin e tij të parë në Shtëpinë e Bardhë.
Gazeta, e cila thotë se ka mbledhur të dhënat tatimore për Trumpin dhe kompanitë e tij për dy dekada, po ashtu pretendon se ai nuk ka paguar asnjë taksë mbi të ardhurat në dhjetë nga 15 vjetët paraprakë.
Të dhënat zbulojnë “humbje kronike dhe vite të shmangies së tatimeve”, shkruan gazeta.
Trump “ka paguar vetëm 750 dollarë taksa mbi të ardhurat në vitin 2016 dhe 2017, ndërsa nuk ka paguar fare taksa në 10 nga 15 vjetët e mëparshëm, kryesisht për shkak se ai ka raportuar më shumë humbje sesa fitim”, shkruan New York Times.
Sipas gazetës, raportet e Trumpit te Shërbimi i Brendshëm i të Ardhurave “e portretizojnë atë si një biznesmen që merr qindra-miliona dollarë në vit”, por që i rrit humbjet kronike për të shmangur pagimin e taksave.
Trump e cilësoi raportin si “lajm të rremë”.
“Në fakt, unë kam paguar taksa. Do ta shihni këtë sapo të kthehen deklarimet tatimore – janë nën auditim, kanë qenë nën auditim për një kohë të gjatë”, u tha Trump gazetarëve, pas publikimit të artikullit në New York Times, të dielën.
“Shërbimi i Brendshëm i të Ardhurave nuk më trajton mirë. Më trajton shumë keq”, tha Trump.
Një avokat i Organizatës Trump, Alan Garten, i tha gazetës New York Times se “shumica e fakteve, nëse jo të gjitha, duket të jenë të pasakta”.
Ai tha se presidenti “ka paguar dhjetëra miliona dollarë në taksa personale për qeverinë federale”.
Trump është përballur me sfida ligjore për refuzimin e ndarjes së dokumenteve në lidhje me pasurinë dhe biznesin e tij. Ai është presidenti i parë që nga vitet 1970 që nuk i bën publike deklarimet tatimore, edhe pse një gjë e tillë nuk kërkohet me ligj.
Gazeta New York Times thotë se informacioni në raportin e saj “është siguruar nga burime me qasje ligjore në të”.
Raporti vjen vetëm pak ditë përpara debatit të parë presidencial midis Trumpit dhe rivalit të tij demokrat, Joe Biden, dhe disa javë përpara zgjedhjeve të 3 nëntorit.
Përpara se të zgjidhej president në vitin 2016, Trump është njohur si biznesmen dhe manjat i pronave.
Kundërshtarët politikë e kritikuan atë për deklarimet tatimore.
Nancy Pelosi
Kryetarja e Dhomës së Përfaqësuesve, Nancy Pelosi, demokratja më e fuqishme në Uashington, tha se raporti i gazetës New York Times tregon se Trump ka marrë “masa të jashtëzakonshme për të luajtur me kodin e taksave dhe për të shmangur pagimin e pjesës së tij të taksave”.
Në një postim në Twitter, udhëheqësi i pakicës së Senatit, Chuck Schumer, u kërkoi amerikanëve të ngrinin duart nëse kishin paguar më shumë taksa federale mbi të ardhurat, sesa presidenti Trump.
Nëse raporti i gazetës New York Times është i vërtetë, është e paqartë nëse praktikat tatimore të Trumpit janë apo jo të paligjshme.
Përderisa shpallja e pavarësisë më 17 Shkurt 2008 ishte konsideruar si e arritura më e madhe e shekullit për shqiptarët, fillimi i dialogut të pabarabartë dhe pa njohje reciproke me Serbinë është goditja më e rëndë dhe shkatërrimtare për shtetin e Kosovës.
Tkurrja e pavarësisë, e shton varësinë e shtetit
Pas shpalljes së pavarësisë dhe njohjes nga afro 100 shtete, në fund të vitit 2011 ish i pari i qeverisë (tani president i shtetit), kokë në vete e fillojë dialogun me Serbinë, e pranoj fusnotën dhe Rezolutën 1244 të KS të OKB-së, duke i vënë kështu në lajthitje vendet që na kanë njohur si shtet i pavarur e jo subjektivitet sipas Rezolutës 1244. Pavarësia gjysmake e 17 Shkurtit 2008 u cungua dhe u dëmtua akoma më shumë gjatë viteve të fundit përmes procesit të dialogut me Serbinë. Kualiteti i ulët i pavarësisë dhe largimi i lidershipit aktual nga vlerat kombëtare ka bërë që identiteti i shtetit të tjetërsohet nga një shtet etnik (mbi 90% shqiptar) në një shtet “multietnik”. Dialogu na e solli Gjykatën Speciale, Asociacionin e Komunave Serbe, Demarkacionin me Malin e zi, tkurrjen e pavarësisë dhe integritetit territorial. Politikanët e mjerë shqiptarë të Kosovës, në këmbim të gjitha këtyre të këqijave për vendin nuk arritën ta nxjerrin as liberalizimin e premtuar (nga (BE) për qytetarët kosovar. Nga fillimi i bisedimeve politike (“teknike”) me Serbinë në Bruksel e deri në ditët e sotme, nga dialogu në dialog negociatorët kosovar e kanë humbur nga një pjesë të shtetësisë dhe sovranitetit të shtetit të tyre. Rihapja e statusit të Kosovës në dialogun e Brukselit, Kosovës i kushtoj me tërheqjën e 18 njohjeve ndërkombëtare. Pas gjitha këtyre dështimeve e rrëshqitjeve nga shtetësia, pavarësia e 17 Shkurtit 2008 gjithnjë e më pak po i ngjet një pavarësie, e cila më shumë po i ngjet një shteti në inkubator që po mbahet peng nga Serbia!
Zgjimi i vonuar i “çlirimtarëve”
Heqja e një kolonializimi (nga serbia), dhe futja nën një tjetër (nën tutelën e BE-së), jo vetëm që nuk është pavarësi, është varësi akoma më e madhe nga e cila vështirë do të dilet! Pas aksionit të fundit të EULEX-it, shtrohet pyetja logjike; a është Pavarësia e Kosovës, iluzion apo realitet!? Aksioni i fundit i EULEX-it në zyrat e OVL të UÇK-së dhe arrestimi i dy drejtuesve të kësaj organizate, është tregues se EULEX-i nuk paska vetëm rol vëzhgues dhe këshilldhënës (siq na thonin liderët shtetëror), por fuqi të plotë ekzekutive dhe na qenka mbi shtetin dhe institucionet shtetërore të drejtësisë! Siq duket vonë iu doli gjumi atyre që votuan dhe mbështetën Gjykatën Speciale nën presionin e paparë të liderëve shtetëor; “Kush nuk e voton Gjykatën Speciale është armik i pavarësisë së Kosovës dhe i UÇK-së”,…tani përballja me këtë gjykatë të njëanshme do të jetë e mundimshme për pjestarët e ushtrisë çlirimtare dhe me pasoja të rënda për vendin. Iluzionistët më të mëdhenj pa dyshim janë ata që mendojnë se Gjykata Speciale do të përfundoj shpejt punën e saj dhe se do ta pastrojë skenën politike kosovare me gjykimin e “peshqve të mëdhenj”, ngase ata e kanë fuqinë mbrojtëse-milionat si mburojë para akuzave. Kështuqë, milionat e disa prej politikanëve, të përfolur si të akuzuar të mundshëm nga Gjykata Speciale nuk do të përfundojnë në arkën e shtetit të Kosovës, por në llogaritë e avokatëve, prokurorëve dhe gjykatësve perëndimorë. Nuk duhet harruar se “Specialja” e njëanshme e sponsorizuar nga Serbia nuk e ka për qëllim zbardhjen e vrasjeve politike të luftës dhe pas luftës në Kosovë, por ajo për qëllim e ka nivelimin e krimeve të supozuara individuale të ndonjë pjesëtari të UÇK-së me gjenocidin shtetëror serb në njërën anë, ndërsa në tjetrën ta dëmtojë imazhin e luftës çlirimtare dhe ta pengojë ecjen e Kosovës drejt integrimeve evropiane!
Përderisa vendi ynë të qeveriset nga servilët dhe matrapazët politik, Kosova do të mbetët e kontrolluar nga Serbia dhe e sunduar nga krimi i organizuar dhe korrupsioni (vendor dhe ndërkombëtar), nocionet Liri dhe Pavarësi për qytetarët e Kosovës do të mbetën përveçse nocione ngushëlluese edhe mashtruese njëkohësisht.
“Në bazë të vlerësimeve, rreth 800 miliardë dollarë nga Rusia janë në banka të huaja, shumë kjo që tejkalon shumën e parave që gjenden në llogaritë bankare në Rusi”, thotë gazetarja britanike, Catherine Belton.
Robert Coalson
Në verën e vitit 2015, dega e britanike e Barclays në Nju Jork lajmëroi si të dyshimtë një transferim prej 1 milion dollarësh te ish-nënkryetari i Bashkisë së Moskës, Iosif Ordzhonikidze për “shërbime këshillimi”.
Transferimi u bë nga një kompani e quajtur BEM Global Corp., e cila kontrollohet nga biznesmeni që merret me pasuri të patundshme, Roman Fuks. Një nga projektet kryesore të realizuar nga Fuks dhe vëllai i tij, Pavel Fuks, ishte një kompleks i ndërtesave të larta i njohur si Moscow-City. Ordzhonikidze kishte mbikëqyrur këtë projekt për zyrën e kryebashkiakut të Moskës para se të largohej nga posti në 2007.
Në vitin 2019, një urdhërarrest ndërkombëtar u lëshua për vëllezërit Fuks, të cilët kërkohen në Rusi dhe Kazakistan me akuzën e përvetësimit të miliona dollarëve nga projekti Moscow-City.
Raporti për veprimtaritë e dyshimta nga Barclays (SAR) u dërgua në FinCEN, një agjenci e Departamentit të Thesarit në SHBA që lufton pastrimin e parave dhe financimin e terrorizmit. Ishte një nga më shumë se 2,000 raporte të tilla që datojnë nga 2011-2017 që u publikuan në vitin 2017.
Të menaxhuar nga BuzzFeed dhe Konsorciumi Ndërkombëtar i Gazetarëve Investigativë me bazë në Uashington (ICIJ), më shumë se 400 gazetarë nga mbi 80 vende kanë kontrolluar këto dokumente dhe filluan botimin e tyre më 21 shtator. Megjithëse 2,000 raportet e publikuara përbëjnë vetëm 0,02 për qind nga të gjitha ankesat e SAR të paraqitura gjatë kësaj periudhe, ata kanë dokumentuar transferimin e dyshimtë të më shumë se 2 trilionë dollarëve amerikanë.
Këto dokumente të FinCEN nuk janë sasi më e vogël se sa rrjedhja e Panama Papers më 2016, e cila zbuloi shumë në lidhje me përdorimin e kompanive në vende të ndryshme nga biznese të mëdha dhe politikanë të njohur nga e gjithë bota.
“Në këtë rast, sasia e informacionit është më e vogël, por është një sasi e konsiderueshme që meriton punë të mëtejshme”, tha gazetari rus Roman Shleinov, i cili mori pjesë në projekt dhe ishte një nga autorët e raportit fillestar mbi lidhjet ruse.
Dokumentet hedhin dritë të mëtejshme mbi lidhjet e fshehura të Qeverisë së Rusisë dhe të organizatave tjera joqeveritare me ndikim të madh gjatë kohës së qeverisjes së Vladimir Putinit, ku sundimin e të cilit, disa analistë e përshkruajnë si një kleptokraci autoritare.
Elita qeverisëse nën Putinin “ka arritur të integrohet shumë mirë në botën perëndimore,” i tha Radios Evropa e Lirë gazetarja britanike Catherine Belton. Ajo është autore e librit: “Njerëzit e Putinit: Si KGB-ja e ktheu Rusinë dhe më pas u kthye kah Perëndimi”.
“Vlerësohet se rreth 800 miliardë dollarë nga Rusia janë në llogari bankare në vende tjera, dhe kjo është më shumë se shuma e parave në llogaritë ruse. Dhe, përkundër të gjitha deklaratave dhe përpjekjeve të Putinit, kjo shifër vetëm po rritet”.
Një raport i SAR-it nuk do të thotë akuzë për veprimtari të paligjshme, theksojnë Shleinov dhe gazetarë të tjerë që punojnë në kontrollimin e dokumenteve të FinCEN. Në rastin e transferimit të parave te Ordzhonikidze, Shleinov theksoi se SAR nuk ka vërtetuar se kishte një ryshfet.
“Ne po flasim vetëm për atë që mund të vërtetojmë”, tha ai për Radion Evropa e Lirë.
“Ne e shohim që janë bërë pagesa të çuditshme. Banka korresponduese amerikane i raportoi ato. Kjo do të thotë që këto transaksione duhet të shpjegohen disi, pasi ato ngrenë pyetje të mëdha. Pse Roman Fuks, një njeri që tani është nën akuzë penale, një ndërtues, transferoi papritmas një milion dollarë te ish-nënkryetari i bashkisë për punën e bërë si ‘konsultim’?”
Sergei Rodulgin duket se favorizohet nga Putini më shumë se sa violonçelist.
Violonçelisti i Putinit
Një nga personat kryesorë në Panama Papers ishte violonçelisti dhe miku i vjetër Putinit, Sergei Rodulgin. Edhe pse Rodulgin ka hedhur poshtë se ka qenë i përfshirë, publikimi i Panama Papers e lidhi atë me disa kompani të ndryshme globaleqë nuk paguanin taksa askund ku kishte flukse parash në vlera miliarda dollarë. Analistët në atë kohë spekuluan se Rodulgin, i cili është kumbari i vajzës së madhe të Putinit, mund të ketë qenë duke kontrolluar paratë e destinuara për vetë Putinin, akuza që muzikanti dhe Kremlini i kanë mohuar.
Dokumentet e rrjedhura nga FinCEN përfshin një raport nga SAR të një transferi prej 830,000 dollarësh në tetor të vitit 2010 në Sandalwood Continental, një kompani që Panama Papers zbuloi se kontrollohej nga Roldugin. Pagesa erdhi nga një firmë me qendër në Qipro, e quajtur Dulston Ventures, firmë kjo e lidhur me konsorciumin e miliarderit rus Aleksei Mordashov, Severgroup. Konsorciumi ka refuzuar të komentojë mbi raportin e SAR.
Sipas Panama Papers, Rodulgin ishte i lidhur me biznese të tjera të kontrolluara nga Mordashov. Firmat e lidhura me Rodulgin morën 30 milionë dollarë për “shërbime këshillimi” nga firmat e Mordashov, si dhe një kredi prej 6 milionë dollarë që më vonë u shlye e gjitha.
“Shuma që u përmend në raportin e bankës amerikane nuk është aq e madhe – më pak se 1 milion dollarë”, tha Shleinov. “Por, aty ka disa nuanca interesante. Për shembull, raporti përmend një lloj marrëveshjeje për kredi. Pse një biznesmen kaq i madh rus papritmas do të kërkonte një hua nga një zyrë aspak e njohur e lidhur me një violonçelist, i cili gjithë jetën e tij ka thënë se ai nuk është i përfshirë në biznes? Sinqerisht e kam të vështirë ta shpjegoj këtë”.
Valentin Yumashev (djathtas) dhe gruaja e tij Tatyana Dyachenko, vajza e Boris Yeltsin, thuhet se kanë qasje në nivelet më të larta të pushtetit në Rusi.
Lidhja Yeltsin
Sipas dokumenteve të FinCEN, Valentin Yumashev – për të cilin thuhet se punon si këshilltar i papaguar i Putinit dhe i cili është i martuar me Tatyana Dyachenko, vajza e ish-presidentit të ndjerë Boris Yeltsin – mori 6 milionë dollarë nga një firmë e quajtur Epion Holdings Limited, e regjistruar në ishujt Virgjinë të Britanisë. Epion është në pronësi të miliarderit Alisher Usmanov. Transferimet u bënë në bazë të një marrëveshjeje për kryerje të “shërbimeve” mes viteve 2006 dhe 2008.
Yumashev ishte shefi i stafi të Yeltsin dhe sipas shumë raporteve, luajti një rol kryesor në emërimin e Putinit si pasardhës të Yeltsin por në këmbim Putin do të mbronte Yeltsinin dhe rrethin e tij të ngushtë. Në rolin e tij si “këshilltar i papaguar i Kremlinit”, Yumashev besohet të jetë një lobist i fuqishëm me qasje në nivelet më të larta të Qeverisë ruse. Në një intervistë të vitit 2011 për median Moskovsky Komsomolets, Yumashev tha se ai nuk ishte i pasur.
“Nëse do të kisha bërë miliona, do të duhej të kishte disa prova për këtë”, tha ai. “Por, as Tanya dhe as unë nuk kemi ndonjë aeroplan ose vilë në Francë ose Angli”.
Yumashev, Usmanov dhe Kremlini refuzuan kërkesat e medias Important Stories (Tregime të Rëndësishme) për të komentuar mbi dokumentet.
Yumashev “ka këmbëngulur në intervista se ai dhe familja e tij nuk kanë të hyra të mëdha financiare”, Shleinov i tha Radios Evropa e Lirë. “Po, ai është një këshilltar i shumë njerëzve të biznesit, por ai këmbëngul në intervista se ai nuk është i pasur. Por, tani ne shohim një pagesë mjaft të konsiderueshme prej 6 milionë dollarë për Yumashev nga Usmanov. Do të ishte interesante të kuptonim pse u paguan këto para. Por, deri më tani askush nuk thotë ndonjë gjë – as Yumashev dhe as firmat e Usmanov”.
‘Një det i madh me informacione’
Shleinov tha se ndoshta mësimi kryesor i rrjedhjes se informatave nga FinCEN ka të bëjë me vetë FinCEN, i cili duket se është joefektiv për shkak të vëllimit të madh të informacionit që merr.
“Ndjenja ime personale, pasi kam punuar me dosjet e Departamentit të Thesarit, është se ky institucion merr një sasi të madhe raportesh, një sasi kolosale”, tha Shleinov. “Kam përshtypjen se burokratët e Departamentit të Thesarit në këtë agjenci thjesht po fundosen në një det të madh me informacione dhe, për fat të keq, nuk mund t’i hetojnë në çdo rast çështjet e dyshimta”.
“Makineria po punon, por nuk do të thosha me shumë efikasitet”, shtoi ai. “Ndoshta një ditë ata do të miratojnë disa rregullore më të rrepta ose të marrin disa masa për të qenë më të rreptë në lidhje me këto transfere bankare. Por unë nuk mendoj se edhe kjo me të vërtetë do të kufizojë mekanizmat për lëvizjen e parave që përdoren, ndër të tjera, nga zyrtarët dhe biznesmenët tanë”.
Njerëzit e pushtetit në Kosovë, po kërkojnë shpëtimin e tyre nën ethe…Jo për shpëtim të shtetit , por për shpëtim të vetës dhe të pushtetit shumëvjeqar .Nuk i dëshirojë fjalët e mëdha në politikë , e në gazetari jo së jo. Historike ishin për ne liria dhe pavarësia nga Serbia. Për këto 21 vite të shtegtimit në liri, na ndodhën shumë gjera jo të mira…U harrua fitorja historike kundër Serbisë grabitqare e gjenocidiale.Nuk na erdhën ndryshimet e pritura shoqërore, pos ndryshimeve të pushteteve.Ndryshimin e sisitemit socialist të një regjimi të huaj e pushtues e bëmë më luftë së bashku më miqët tanë evropianë dhe Amerikën mike.Për të parën herë në histori na u dha rasti që të drejtojmë shtetin e dytë të shqiptarëve në Ballkan.Kosova ka mundësi të jetë shumë më ndryshe në sistemin shumë partiakë pluralist, më zgjedhje nga vota e lirë e qytetarëve . Nuk është e drejtë e as morale të kritikojmë pushtetet nese nuk kemi argumente , por që këto argumente po flasin për gjendje të rëndë ekonomike -sociale, argumentet po flasin së vendi ka mbetur i izoluar nga bota demokratiike, ka mbetur vendi më i varfër në Evropë. Për gjithëqka në këtë botë ekziston pëshorja. Po mos të ishte pëshorja edhe shteti nuk do të kishte kuptim.Neve do të na nevoiten edhe 21 vite të tjera për ti riparuar gabimet e bëra .Liria duhet të preket, e jo të mbetet iluzion në kokat dhe mendjet tona.Fitues është ai popull që ndërton shtet demokratik dhe shtet ligjor të barabartë për të gjithë.Shkolla politike e tipit komunist shumë ka zgjatur për shqiptarët.Kjo shkollë nuk i nevoitet askujt .Ende nuk është arritur fitorja mbi diktaturën, edhe pse jemi në demokraci.Madje këto forca të cilat synim e kan mbrojtjën e vetvetës nga qdo rrezik i paraqitur, seriozisht janë duke e rrezikuar sovranitetin dhe integritetin e Kosovës. Koha po kalon e ne kemi mbetur duke pritur zgjedhjet të na zgjedhin problemet.Kështu duke pritur kaluan shumë vite pa bërë gjë . Shteti ndërtohet dhe mbahet kur punohet ndërshëmerisht, kur nuk kemi hajni, kur korrupcioni dhe krimi janë në suaza të normalitetit.Vendit i duhet një kthese radikale që situata politike dhe rrjedhat ekonomike të kthehen për së mbari.Mos puna e klasës politike sidomos në ndërtimin jo aq sa duhet të shtetit të së drejtës është duke na kushtuar shumë .Nuk funksionojë mirë shteti ligjor, dhe na erdhë puna që të na formojnë shumë padrejtësisht edhe Gjykatën Speciale, vetëm për Kosovën nga shtetet e dala nga ish-Jugosllavia!Kosova i kishte mundësitë që vetë ta formon gjykatën për krimet e supozuara të luftës.Po të kishte funksionuar më mirë shteti , shumë jam i bindur së tash nuk do të ishim ndëshur kaq ashpër më Gjykatën Speciale.Sikur kjo gjykatë po delë jashtë kornizave ligjore për qka është formuar.Gjykata është formuar në bazë të raportit tendencioz të zviceranit, Dick Martit.Në bazë të këtij raporti UÇK-ja akuzohet shumë pa të drejtë për transplantim të organëve njerëzore, për të cilën punë antihumane nevoiten kushtet dhe rrethanat e posaqme, e dihet së UÇKa-ja nuk i ka pasur kushtet, dhe as që shqiptarët kan pasur këso pretendime.Transplantime të organëve njerëzore kan bërë serbët, të cilët më mijëra kufoma , por edhe shqiptarë të zënë pengë i kan dërguar në Serbi.Për qudi as TPI-ja e Hagës dhe as ndërkombëtaret asnjë herë , nuk ngritën akuza kundër Serbisë per gjenocid , dhe as për transplantim organësh! Mos të flasim për strukturat më të larta të shtetit të Kosovës , të cilët si mos të kishin ekzistuar fare, nuk i zunë në gojë dhe nuk deponuan materjal pranë TPI-së në Hagë.Nuk e ngritën zërin së janë bërë transplantime mbi bashkëvendasit e tyre shqiptarë.Bota demokratike po tregohet shumë e padrejtë kur po e barazon viktimën më xhelatin.Shqiptarët mbrojtën pragun e shtëpisë, mbrojtën dinjitetin e nëpërkëmbur më decenie nga armiku shekullor serb.A mos vallë shqiptarët paskëshan qenë dashur të bëhën “Tabelë për qitje” të forcave ushtarake dhe paramilitare serbe, të cilët vranë masakruan, dhunuan, zhvendosen më mijëra njerëz të pafajshem? Tablloja e pushtimit të zyrava të veteranave të UÇK-së në Prishtinë , nga policia e EULEX-it, shumë kishte ngjashmeri , më kohën kur Millosheviqi kishte pushtuar zyrat e RTK në vitin 1998.EULEX-it nuk i duhen spektaklët e tilla .Kësaj nuk i thonë qasje konstruktive karshi detyrës .Nese dikush akuzohet për krime , ka mënyra ligjore të arrestimeve , e jo të na servohen shfaqje të tilla shumë irituese për publikun .Shoqata e Veteranëve te Luftës është institucion shtetëror i Kosovës , dhe një ndërhyrje e tillë është përligjjeje e shtetësisë të Kosovës.Unë kështu e kuptojë pa marr parasysh qëllimin e EULEX-it më këtë rast. Ky popull nuk e ka merituar të jetojë keq, dhe më frikën e humbjës të sovranitetit të Kosovës…?!Por nuk e ka merituar, as të bëhët vend i eksprimenteve, nga faktori ndërkombëtar…!
Afër 400 milionë euro do t’i duhen Kosovës për të realizuar dy nga projektet infrastrukturore që bëjnë lidhjen mes Prishtinës dhe Beogradit.
Autostrada e Paqes ‘Prishtinë – Merdare’, si dhe linja hekurudhore e relacionit po të njëjtë, janë dy projektet për të cilat në marrëveshjen e nënshkruar më 4 shtator në Uashington mes Kosovës dhe Serbisë, Kosova është zotuar se do t’i përmbushë.
Financimi i këtyre dy projekteve është thënë se do të bëhet nga Korporata Financiare për Zhvillim e SHBA-së (DFC) dhe EXIM (Export-Import) Banka, por që zyrtarë të institucioneve të Kosovës nuk kanë dhënë detaje për mënyrën e financimit të tyre përmes granteve, kredive apo mënyrave të tjera.
Këtë javë, Kosovën dhe Serbinë e vizitoi një delegacion amerikan, në krye me Adam Boehler, kryeshefin e DFC-së. Temë e bisedimeve me zyrtarë në Kosovë dhe Serbi ishte zbatimi i marrëveshjes së arritur në Shtëpinë e Bardhë më 4 shtator.
Kredi apo grante?
Oda Ekonomike e Kosovës (OEK) do të ndihmojë Qeverinë e Kosovës për të zbatuar projektet e marrëveshjes si dhe do të ofrojë mbështetje për zbatimin e projekteve të infrastrukturës, energjisë dhe krijimit të vendeve të punës.
Kryetari i OEK-ut, Berat Rukiqi, tha për Radion Evropa e Lirë se në takimet që kanë pasur në Serbi me delegacionin nga Uashingtoni, modalitetet e financimit të projekteve që dalin nga marrëveshja e Uashingtonit janë diskutuar, por nuk është se janë sqaruar.
Ai thotë se është duke u folur për disa mundësi të cilat, siç thotë ai, janë shumë të favorshme për financimin e këtyre projekteve.
“Sigurisht që do të jenë në formë të kombinuar, prej kredive afatgjate me norma të favorshme të interesit dhe në disa raste ka mundësi edhe për grante për shpenzime të ndryshme operative që mund të jenë në projekte të caktuara. Ka disa modalitete që i ka Korporata Financiare Amerikane dhe EXIM Banka, që është bankë amerikane, e që e financon eksportin e kompanive amerikane dhe e cila i ka përmendur edhe disa opsione të granteve për shpenzime operative të kompanive që mund të përfitojnë nga këto”, thotë ai.
Infografikë
Lidhjet infrastrukturore Kosovë-Serbi
Kush janë financuesit e projekteve infrastrukturore?
Korporata Ndërkombëtare për Zhvillim Financiar e SHBA-së (DFC), është bankë e zhvillimit të Amerikës e cila bashkëpunon me sektorin privat duke financuar zgjidhjet e sfidave më kritike me të cilat përballet bota në zhvillim.
DFC investon në sektorë duke përfshirë energjinë, kujdesin shëndetësor, infrastrukturën kritike dhe teknologjinë. DFC po ashtu siguron financim për bizneset e vogla dhe gratë sipërmarrëse, me qëllim krijimin e vendeve të punës në tregjet në zhvillim.
Ndërkaq, Banka EXIM u ofron bizneseve amerikane zgjidhje për t’u mbrojtur nga mospagimi i blerësve të huaj dhe i mbështet ato në eksportin e mallrave dhe shërbimeve amerikane.
Ambasadori amerikan në Kosovë, Philip Kosnett, në një intervistë dhënë për Radion Evropa e Lirë ka thënë se ende nuk dihet se kush do t’i financojë projektet që dalin nga marrëveshja, por ka shtuar se DFC-ja është duke parë mundësitë për ta pasur një prezencë të madhe në rajon, duke përfshirë edhe Kosovën, si dhe do të jetë e përfshirë “Banka jonë EXIM, Banka Eksport-Import”.
“Ne shpresojmë po ashtu se do të ketë investime dhe nga sektori privat. Dhe sigurisht investimet evropiane…Unë mendoj se kjo do të jetë një çështje për bisedime intensive në muajt e ardhshëm, por asgjë nuk është vendosur ende”, ka deklaruar ambasadori Kosnett.
Ish-ministri i Ekonomisë dhe Financave, Haki Shatri, në një bisedë për Radion Evropa e Lirë thotë se duke parë se kush do t’i financojë këto projekte infrastrukturore, nënkuptohet që këto financime do të jenë kredi.
“Çdo marrëveshje që lidhet me financim të infrastrukturës është e mirëseardhur. Financimi do të jetë me kredi, për të cilat nuk e dimë se çfarë kredi janë në çfarë kushte po jepen, sa është afati i kthimit dhe norma e interesit. Sidoqoftë, janë kredi që jepen për investime në infrastrukturë, që është jetësore për ekonomi dhe integrim”, thotë ai.
Krijimi i vendeve pune
Investimi në këto projekte infrastrukturore, thotë kryetari i Odës Ekonomike të Kosovës, Berat Rukiqi, do të krijojë një infrastrukturë strategjike, e cila më pas do të tërheqë një numër të madh të kompanive ndërkombëtare, ku edhe mundësia për krijimin e vendeve të reja të punës rritet.
“Ka një orientim që kompanitë amerikane që janë në Azi të vendosen në këtë pjesë dhe infrastruktura e modernizuar e ndihmon këtë. Kosova mund të shndërrohet në një epiqendër të logjistikës dhe transportit ndërkombëtar. Ndoshta ky efekt nuk shihet menjëherë, por në një periudhë afatmesme do të kthehet në shumë efekte pozitive”, thotë ai.
Autostrada Durrës – Morinë – Prishtinë – Merdare – Nish është pjesë e rrjetit Bazik të Transportit në kuadër të Rrjetit Trans – Evropian të Transportit.
Kjo rrugë kalon përmes Kosovës, nga Vërmica në kufirin me Shqipërinë dhe në Merdare në kufirin me Serbinë, me një gjatësi totale prej 128 km dhe siguron qasjen e vendit në Detin Adriatik dhe në Detin e Zi, duke përmirësuar lidhjet me vendet e tjera të Ballkanit dhe Korridoret Evropiane të Transportit IV dhe X.
Projekti i Autostradës në pjesën e Kosovës, nga Morina në Prishtinë, ka përfunduar dhe është lëshuar në qarkullim.
E ashtuquajtur në marrëveshje Autostrada e Paqes, kjo autostradë, në territorin e Kosovës, është vazhdimësi në autostradën ‘Ibrahim Rugova’, që ka përfunduar deri në Besi, fshat ky që gjendet rreth magjistrales Prishtinë – Podujevë. Mbesin edhe rreth 24 kilometra tjera deri në Merdare.
Ministri i Infrastrukturës në Qeverinë e Kosovës, Arban Abrashi ka thënë për Radion Evropa e Lirë se këto kilometra të mbetura kanë një kosto prej përafërsisht 240 milionë euro.
BE: Autostrada e Paqes është një lidhje me prioritet
Bashkimi Evropian ndërkohë ka thënë për Radion Evropa e Lirë se shumë prej projekteve të përfshira në marrëveshjen e Uashingtonit për normalizimin e marrëdhënieve ekonomike midis Kosovës dhe Serbisë, janë duke u zhvilluar në kuadër të Kornizës së Investimeve në Ballkanin Perëndimor.
Projekti për autostradën që lidh Kosovën me Serbinë është një projekt i nisur me herët dhe si i tillë ishte përkrahur edhe nga Bashkimi Evropian.
Ky projekt është i përfshirë edhe në kuadër të Kornizës së Investimeve në Ballkanin Perëndimor të Bashkimit Evropian. Në këtë kornizë ky projekt figuron se është në përgatitje.
“Rreth 223 milionë euro përfshijnë 5 milionë donacione nga Bashkimi Evropian në asistencë teknike për pjesën Prishtinë-Merdare dhe 230 milionë për pjesën në mes të Nishit dhe Ploçnikut, duke përfshirë 50 milionë euro donacionet për asistencë teknike dhe punime. Derisa Autostrada e Paqes është një lidhje me prioritet, ne presim edhe investime të tjera nga BE-ja”, thotë në një përgjigje për Radion Evropa e Lirë, Ana Pisonero, zëdhënëse e BE-së për Partneritete Ndërkombëtare, Fqinjësi dhe Zgjerim.
Ndërkaq në rastin e hekurudhave, BE-ja ka aprovuar 1.4 milion euro donacione për studimit e para-fizibilitetit për sektorë të ndryshëm.
“Disa nga projektet e nënvizuara në Uashington janë të reja dhe duhet të vlerësohen në pjesën e fizibilitetit dhe përputhshmërisë, ashtu sikurse BE-ja planifikon për rajonin. Ne jemi të gatshëm të punojmë me partnerët tanë nga SHBA-ja dhe po shikojmë nga e ardhmja për detaje të tjera rreth kontributit të tyre financiar”, thuhet në përgjigje.
Bashkimi Evropian ndërmjetëson dialogun për normalizimin e marrëdhënieve midis Kosovës dhe Serbisë qysh nga vitin 2011.
45 kilometra hekurudhë, 150 milionë euro
Përveç autostradës, në marrëveshjen e nënshkruar në Shtëpinë e Bardhë midis Kosovës dhe Serbisë, është edhe ndërtimi i linjës hekurudhore, Prishtinë – Merdarë. Vlera e këtij segmenti hekurudhor me gjatësi prej 45 kilometra arrin në 150 milionë euro, ka thënë në një intervistë për Radion Evropa e Lirë, më 9 shtator, ministri i Infrastrukturës, Arban Abrashi.
“Këtu e kemi lënë të hapur mundësinë, nëse traseja ekzistuese do të jetë apo do të bëhet trase tjetër, pasi që dihet që në pjesën që kalon nëpër Prishtinë, ky rrjet apo kjo rrugë ka pasur ndërhyrje të mëdha. Po ashtu edhe tuneli që është i dëmtuar, merr një kosto të madhe të rehabilitimit. Pra, varësisht nëse është kjo trase apo tjetër, ndryshon edhe kostoja”, ka thënë ministri Abrashi.
Kompania “Infrakos” merret me infrastrukturën hekurudhore në Kosovë. Ushtruesi i detyrës së kryeshefit ekzekutiv në këtë kompani, Xhevat Ramosaj, nuk ka pranuar të prononcohet për Radion Evropa e Lirë lidhur investimet në këtë hekurudhë.
Por, në një raport të publikuar nga “Infrakos” lidhur me projektet zhvillimore dhe Linjën e 10-të hekurudhore për periudhën korrik – gusht 2020, thuhet se “ka filluar hartimi i projekt-dizajnit preliminar për rehabilitimin gjeneral dhe modernizimin e linjën së 7-të hekurudhore (kufiri me Serbinë – Podujevë – Prishtinë – Fushë Kosovë). Ky projekt-dizajn është në përfundim e sipër, ndërsa afati i përfundimit varet nga situata në terren për shkak të pandemisë me COVID 19”.
Ndryshe, transporti hekurudhor në Kosovë është një nga sistemet më të dobëta në rajon, edhe pse viteve të fundit ka filluar modernizimi i tyre, të financuara me kredi dhe subvencione nga Bashkimi Evropian.
Në fillim të vitit 2019, ka filluar rehabilitimi i segmentit të parë hekurudhor në relacionin, Prishtinë – Hani i Elezit në kufi me Maqedoninë e Veriut dhe pritet të përfundojë në fillim të vitit tjetër. Në ndërkohë është paralajmëruar që së shpejti do të fillojë edhe linja e dytë, që përfshin rrjetin hekurudhor Prishtinë –Leshak, në kufirin me Serbinë.
Kjo linjë, që ndryshe njihet si “Korridori i 10-të”, përkatësisht hekurudha që shkon nga kufiri më Maqedoninë e Veriut, përshkon Kosovën dhe kalon në Serbi dhe lidh Kosovën me vendet e Evropës Perëndimore. Kjo linjë është e gjatë 148 kilometra.
Në kohën kur ka filluar ky projekt, kryeshef ekzekutiv në “Infrakos” ka qenë Agron Thaçi. Ai në një bisedë për Radion Evropa e Lirë thekson se i gjithë projekti do të kushtojë rreth 208 milionë euro dhe pritet të përfundojë në vitin 2024.
Linja hekurudhore e Kosovës
Trenat e Kosovës sot nuk lidhen me asnjë linjë ndërkombëtare, ndërkohë që gjatë kohës së ish-Jugosllavisë, qytetarët e Kosovës e kanë pasur mundësinë që të udhëtojnë duke shfrytëzuar hekurudhat e Kosovës për në shumë vende perëndimore, pasi trenat e Kosovës kanë qenë të lidhur me linjat ndërkombëtare.
“Nga këto mjete, gjysma e tyre janë grante, janë mjete pa kthim falas, kurse gjysma tjetër janë kredi nga dy banka, Banka Evropiane për Rindërtim dhe Zhvillim(BERZH) si dhe Banka Evropiane për Investime, me interesa jashtëzakonisht të ulëta”, është shprehur Thaçi.
Aktualisht, në qarkullim janë vetëm dy linja, nëpër të cilat kalojnë trenat e Kosovës. Linja Prishtinë – Hani i Elezit, si dhe linja që qarkullon dy herë në ditë në relacionin Prishtinë – Pejë.
A mund Kosova të futet në borxh publik
Ndryshe, nëse Kosova futet në kredi për realizmin e projekteve infrastrukturore, atëherë do të rritej borxhi publik.
Sipas të dhënave të Bankës Qendrore të Kosovës, Kosova ka shkallën më të ulët të borxhit publik, krahasuar me vendet e rajonit. Borxhi publik, sipas këtyre të dhënave, në vitin 2019 ka arritur në 1.2 miliard euro.
Në Ligjin për borxhet publike në Kosovë thuhet se në asnjë rast shuma e papaguar e borxhit të përgjithshëm nuk duhet të tejkalojë 40 për qind të Bruto Produktit Vendor.
Haki Shatri, ekspert i ekonomisë, thotë se Kosova ka hapësirë për të hyrë në borxh publik.
“Nëse marrim kredi për këto projekte do të rritet borxhi publik i Kosovës, por nuk e dimë se sa janë. Sipas ligjeve tona në fuqi, Kosova ka hapësirë për të hyrë në borxhe publike deri në 40 për qind të BPV-së. Ne tani jemi 17 për qind të ngarkuar me borxhe, kështu që kemi një hapësirë të madhe”, thotë ai.
Kosova shpenzoi 1.4 miliard euro nga buxheti për autostrada
Viteve të fundit infrastruktura ka mbizotëruar investimet në Kosovë. Përveç ndërtimit të rrugëve lokale e magjistrale, janë ndërtuar edhe autostrada që lidhin Kosovën me vendet e rajonit dhe të Evropës. Përqindja më e madhe e buxhetit të Kosovës, zakonisht është ndarë pikërisht për ndërtimin e autostradave.
Autostrada ‘Ibrahim Rugova’, e cila ishte lëshuar në qarkullim në fund të vitit 2013, ka kushtuar mbi 820 milionë në euro. Mjetet për këtë autostradë ishin të buxhetit të Kosovës.
Vetëm një vit më vonë, më 2014, patën nisur punimet e autostradës e cila shtrihet nga Prishtina në Han të Elezit, në kufi me Maqedoninë e Veriut. Inaugurimi i kësaj autostrada ishte bërë në maj të vitit 2019 dhe buxhetit të Kosovës i ka kushtuar mbi 600 milionë euro.
Konsorciumi turko-amerikan ‘Bechtel-Enka‘ i kanë ndërtuar të dy autostradat në Kosovë.
Komentet