Presidenti serb, Aleksandër Vuçiq synon të bashkojë Malin e Zi me Serbinë dhe gjithçka varet nga politika në Mal të Zi nëse ai do t’ia arrijë qëllimit, thotë në një intervistë për The Geopost, Danica Nikoliq, redaktore në portalin malazez M.

Sipas saj, synimi për krijimin e botës serbe nuk mund të arrihet në mënyrë paqësore, kërcënim ky që siç thotë ajo përfshinë edhe Kosovën, Bosnje e Hercegovinën dhe Maqedoninë e Veriut.

Derisa komenton takimin e fundit të presidentit të Republikës Serbe në Bosnjë e Hercegovinë, Milorad Dodik me kryeparlamentarin malazez Andrea Mandiq, Nikoliq thotë se mesazhet që u dhanë nga aty janë rrëqethëse.

“(Mesazhet) Sidomos ato që kanë të bëjnë me të ashtuquajturën botë serbe janë rrëqethëse dhe mund të tingëllojnë, nëse i analizojmë mjaft mirë, edhe kërcënuese në kuptimin që nëse synimi i tyre për të ashtuquajturën botë serbe nuk arrihet në mënyrë paqësore, do të ketë edhe ngjarje të tjera”, thotë ajo.

Megjithatë ajo thekson se plane të tilla janë të destinuara të dështojnë, porse shton se nevojiten vazhdimisht forca që angazhohen në luftimin e një ideje të tillë.

“Pra, do të dështojë edhe këtë herë, varet vetëm nëse ai dështim do të ndodhë më 2024 apo 2030, pak e rëndësishme. E rëndësishme është që të ketë forca për të luftuar kundër kësaj”, vijon Nikoliq.

Ajo komenton edhe relacionet e Malit të Zi me NATO-n, për çka thekson se sipas informacioneve të besueshme që disponon, aleanca ka një rezervë ndaj Malit të Zi, veçanërisht kur bëhet fjalë për ndarjen e informacioneve konfidenciale.

The Geopost: “Mali i Zi do të jetë sërish pjesë e shtetit serb”, deklaroi Vuçiq në fund të majit 2006. Me forcat që kanë udhëhequr Malin e Zi në katër vitet e fundit, a është Vuçiç në rrugën drejt arritjes së këtij qëllimi?

Nikoliq: Sigurisht që është në rrugë të realizimit, por varet nga ne, nga forcat politike dhe shoqërore në Mal të Zi, a do ta arrijë ai këtë qëllim? Nuk është se nuk ka pasur tentativa të tilla më parë, jo vetëm gjatë qeverisjes së Vuçiqit, por edhe gjatë qeverisjes së Vojislav Koshtunicës, madje edhe të Boris Tadiqit, i cili sot konsiderohet një president pak më progresiv serb se Vuçiqi. Pra, ka pasur gjithmonë përpjekje të tilla dhe gjithmonë do të ketë. Siç thashë, neve na takon nëse do ta lejojmë arritjen e një qëllimi të tillë. Këtë e dëshmojnë të gjitha ngjarjet e katër viteve të fundit. Kur flasim për këtë harrohen shumë gjëra sepse ndodhin me një shpejtësi të pabesueshme dhe është e vështirë edhe për ne gazetarët të ndjekim çdo ngjarje dhe çdo segment të ngjarjeve politike, në fakt jo të ndjekim por të kujtojmë dhe pas një kohe, tani pas katër vjetësh të bëjmë një pamje më të plotë të saj.

Gjëja e fundit që ndodhi ishte vizita e Milorad Dodikut, i cili përmes Vuçiqit është edhe përfaqësues i drejtpërdrejtë i Rusisë dhe Vladimir Putinit në Bosnje dhe Hercegovinë dhe në të gjithë rajonin. Mesazhet që ata (Andrija Mandiq dhe Dodik) dërguan, veçanërisht ato që kanë të bëjnë me të ashtuquajturën botë serbe, janë rrëqethëse dhe mund të tingëllojnë, nëse i analizojmë mjaft mirë dhe nëse i lexojmë dhe i dëgjojmë mjaft herë, madje edhe kërcënuese në kuptimin se qëllimi i tyre është arritur, e ashtuquajtura botë serbe nuk vjen në mënyrë paqësore që të mund të ketë zhvillime të tjera.

Në këtë kuptim, le të kujtojmë deklaratën e Andrija Mandiqit të një viti më parë, kur ai ishte ende në opozitë, se ai u kishte bërë thirrje bashkëluftëtarëve të tij të gërmojnë armët, kur, me sa më kujtohet, diskutohej Ligji për lirinë e fesë derisa ende po flitej për të në Kuvend. Pra, këto janë synime të vazhdueshme dhe kërcënim i vazhdueshëm për të gjithë rajonin, jo vetëm për Malin e Zi, por edhe për Bosnje-Hercegovinën, për Kosovën, madje edhe për Maqedoninë, e cila është më pak e përmendur, por në fakt është një kërcënim edhe për të. Vendet tjera në Ballkan, si Kroacia, mbrohen nga anëtarësimi në BE.

Mali i Zi është anëtar i pjesshëm i NATO-s, por duhet të kujtojmë se NATO mbron vetëm kufijtë e jashtëm të vendit. Prandaj, nëse ndonjë rrymë retrograde, parti retrograde, qeveri retrograde, çfarë të doni, shkakton ndonjë incident brenda vetë vendit, NATO nuk mund të na ndihmojë dhe gjithashtu nuk më pëlqen të flas për nevojën për t’u mbështetur në disa forca që janë jashtë vendit. Prandaj, ne duhet t’i mbarojmë punët në vendet tona, për çfarëdo që të bëhet fjalë, vetë, duhet të luftojmë kundër gjërave të tilla, kundër politikave retrograde dhe pastaj do të jemi më të vlerësuar nga ata të cilëve para së gjithash u referohemi vazhdimisht, do të thotë BE-së dhe NATO-s.

Prandaj nuk është e pamundur që Aleksandar Vuçiq përmes Andrija Mandiqit ta arrijë atë qëllim nëse ua lëmë atyre. Nëse sillemi me përgjegjësi ndaj vendit tonë, ndaj vendeve tona, sigurisht që nuk do të ndodhë. Besoj se ky është rezultati përfundimtar, sado i vështirë dhe i ndërlikuar të duket për momentin dhe sado i pamundur të duket, por besoj se në fund nuk do të arrihet deri këtu. Sepse është e njëjta ide që ka ndryshuar formë gjatë shekujve, kështu që nuk është një projekt i ri kur flasim për botën serbe, por një histori e vjetër e Serbisë së madhe që ka qenë në fuqi që nga Naçertania e famshme. Dhe kjo ide dështoi gjithmonë. Pra, do të dështojë edhe këtë herë, varet vetëm nëse ai dështim do të ndodhë në 2024 apo 2030. Cilado që të jetë është më pak e rëndësishme. Është e rëndësishme që të ketë forca për të luftuar kundër tij.

The Geopost: Lëvizja Evropa Tani (PES), së cilës i përkasin presidenti Milatoviq dhe kryeministri Spajiq, së fundmi u shpërbë. Po flasim për ndarje ideologjike në kamp, lojëra llogaritëse nga Beogradi… Çfarë fshihet pas gjithçkaje?

Nikoliq: Mendoj se në përgjithësi Vuçiqit nuk i duhet më parti, ai ka mjaft në Mal të Zi që punojnë në interes të tij. Ka vetëm disa parti në opozitë që nuk funksionojnë në interesin e tij, kështu që një tjetër, supozoj, do të ishte vetëm një barrë për të. Dhe në fund të fundit, Fronti Demokratik është më në fund si eksponent i tij, pra Andrija Mandiq dhe Milan Knezheviq, në të cilët u mbushën me para nga Serbia dhe tashmë rajoni di gjithçka për këtë përmes Vladimir Mandiqit dhe partnerëve e tij të biznesit që erdhën në Mal të Zi për të sjellë para, ata u arrestuan në fakt në Mal të Zi për sjellje të paligjshme të një sasie të madhe parash para zgjedhjeve. Pra, shpresoj që ai të mos ketë nevojë për një parti tjetër. Çështja e PES-it, kryeministrit aktual Spajiq dhe presidentit Milatoviq është se ata janë ideologjikisht të padefinuar. Me fjalë të tjera, Spajiqi është më i papërcaktuar ideologjikisht, Jakov Milatoviqi e përkufizoi veten ideologjikisht në momentin kur u identifikua dhe e prezantoi Momir Bulatoviqin si idhullin e tij politik.

The Geopost: Dhe sa realiste janë krahasimet që lexojmë dhe dëgjojmë, veçanërisht në mediat serbe, mes Spajiqit dhe Milo Gjukanoviqit?

Nikoliq: Jo, jo, ky është një rrëfim që i përshtatet dikujt, le të themi Vuçiqit apo aleatëve të  Milatoviqit nga DF në Mal të Zi. Në momentin kur Gjukanoviq dhe Bullatoviq u ndanë në DPS, ai konflikt kishte karakter historik për Malin e Zi. Ne e dinim atëherë se nëse forcat e Bullatoviqit do të fitonin, do të mbetnim të mbërthyer në versionin e atëhershëm të botës serbe, pra idenë e Millosheviqit për një shtet të përbashkët për të gjithë serbët. Dhe ne e dinim që nëse Gjukanoviq do të triumfonte në atë luftë, do të dilnim dhe do të shkonim në rrugën evropiane, për aq kohë sa duhej. Ishte një moment historik dhe një pikë kthese për Malin e Zi dhe për historinë e tij, që një ditë do të interpretohet.

Mirëpo, nl këtë rast nuk është ashtu, sepse  Milatoviq dhe Spajiq nuk u përplasën për ideologji, politikë si Bulatoviq dhe Gjukanoviq, u përplasën për interesa të caktuara, epërsi në parti. Jakov Milatoviq kritikonte shumë shpesh lëvizjet e Spajiqit, jo vetëm që kur Spajiqi u bë kryeministër, por edhe shumë kohë më parë. Një vit më parë, portali ku unë isha redaktor shkruante për konfliktin e tyre të brendshëm partiak, i cili nisi në linjën mes Jakov Milatoviqit dhe Andrej Miloviqit, ministrit aktual të Drejtësisë, i cili gjithashtu u përjashtua nga partia kur u largua Milatoviq. Me këtë veprim, Spajiq, duke përjashtuar Miloviqin nga partia e bashkëpunëtorit të tij më të ngushtë, po përpiqej të zhvlerësonte pjesën tjetër të mbështetësve të Jakov Milatoviqit në partinë e tij.

Pra, një vit më parë kemi shkruar për të dhe ata e mohuan me shumë forcë në atë kohë. Edhe zoti Miloviq, i cili në atë kohë nuk ishte ministër, u përball me mua në rrjetet sociale dhe pretendoi se ne po bënim propagandë. Pra, pas një viti doli se konflikti i tyre partiak kulmoi me daljen e Milatoviqit nga partia dhe përjashtimin e Milloviqit nga partia. Aty shihet se në cilën linjë është dhe mes kujt ka nisur konflikti.

Spajiq nuk është një njeri që do të investonte shumë në mbrojtjen e një ideologjie. Ai është më i interesuar për paratë, ka gjëra të tjera, dhe ai në fakt e sheh postin e kryeministrit si një mundësi për t’i arritur ato interesa më lehtë se sa do të ishte në gjendje t’i bënte nëse nuk do të ishte në detyrë. Ai gjithashtu mund të jetë i këndshëm për t’u shoqëruar, por ju kurrë nuk do të dëshironit që një burrë i tillë të drejtonte shtëpinë tuaj, e lëre më vendin. Milatoviq është diçka tjetër. Milatoviq është një njeri i dashuruar me veten, i cili është i bindur se zgjedhjet presidenciale i ka fituar për hir të tij dhe jo sepse njerëzit kanë votuar kundër Gjukanoviqit dhe DPS-së, që është ideja bazë. Sidomos nëse dihet se Milatoviq ka hyrë 20 ditë para zgjedhjeve si zëvendësues i Spajiqit, i cili kishte problem me dyshtetësinë. Prandaj Milatoviqi është një njeri shumë i apasionuar pas vetvetes, i cili e përcaktoi qartë ideologjinë e tij duke u identifikuar me Momir Bullatoviqin. Kjo është ideologjia e botës serbe, Ballkani i Hapur, quani si të doni, ajo histori ka forma të panumërta dhe të gjitha ato forma kanë vetëm një qëllim – krijimin e një shteti serb që do të merrej me territore dhe jo me njerëz. Ai konflikt nuk është aq historik sa ai në DPS dhe nuk do të ketë një rëndësi të tillë. Do të ketë rëndësi për qeverinë aktuale dhe momentin aktual në Mal të Zi, por nuk do të ketë rëndësi historike. Pas 20 vitesh, vështirë se dikush do të përmendë ndarjen e PES-it dhe do të kujtojë emrat e atyre njerëzve. Pothuajse 30 vjet pas shpërbërjes së DPS-së, ne ende e përdorim atë moment si një parametër për të krahasuar rëndësinë e ndonjë ngjarjeje politike. Pra nuk është kjo, do të kalojë shumë më shpejt, do të ndryshojë sërish qeveria, qoftë me rindërtimin e mazhorancës parlamentare apo do të ketë zgjedhje të tjera, do të shohim se kur do të vijë realisht ai moment. Prandaj, nuk është as afër konfliktit Bullatoviq-Gjukanoviq.

The Geopost: Sa i besueshëm është sot Mali i Zi si anëtar i NATO-s, duke marrë parasysh të gjithë situatën në sektorin e sigurisë? Ministri i Drejtësisë, të cilin e përmendët, Miloviq, pretendon se ndikimi rus është në rënie. Është e saktë?

Nikoliq: Ndikimi rus nuk është shumë më i vogël dhe unë nuk do të pajtohesha me këtë. Por pavarësisht deklaratave zyrtare që vijnë nga NATO dhe partnerët perëndimorë se Mali i Zi është një partner i besueshëm i NATO-s, informacioni im, i cili nuk është zyrtar, por shumë i besueshëm, tregon se NATO ka një rezervë ndaj Malit të Zi, veçanërisht kur ndan informacione konfidenciale në pyetje gjatë katër viteve të fundit. Kujtojmë se ish-drejtori i ANB-së (Agjencia e Sigurisë Kombëtare) Dejan Vukshiq (tani në postin e këshilltarit të Presidentit Milatoviq) u zbuloi deputetëve të akuzuar për tentativën për grusht shteti emrat e agjentëve të huaj që punonin në Mal të Zi.. Pra, kjo ishte lëvizja e tij e parë kur erdhi në krye të ANB-së, ai pretendoi se ishte rastësisht, por gjëra të tilla nuk ndodhin rastësisht. Dhe këtu ka filluar tashmë hendeku në paktin e NATO-s ndaj Malit të Zi. Sigurisht, askush nuk do të thotë kurrë hapur se ne nuk jemi një partner i besueshëm dhe se nuk duhet ta bëjmë më këtë, por paralajmërimet vijnë në mënyrë jozyrtare, paralajmërimet vijnë në atë mënyrë që ti e kupton se je i përjashtuar – si p.sh. kur dikush ju hedh nga shoqëria, për të cilën thuhet se jeni ulur në tavolinë dhe flisni për diçka dhe përpiqeni të mos dëgjoni se çfarë thonë. Pra, ata e kuptojnë se Mali i Zi në thelb, kur përjashtojmë qeverinë aktuale, d.m.th nëse e anashkalojmë pak, është një partner i besueshëm, sepse ishte dëshira dhe synimi i Malit të Zi të anëtarësohej në NATO dhe gjithçka mund të ndryshojë shumë shpejt. Në këtë kuptim, ajo është një partner i besueshëm, për sa i përket dëshirës për anëtarësim dhe për sa i përket mbështetjes që NATO gëzon aktualisht në Mal të Zi. Për sa i përket pushtetit ekzekutiv, jam i sigurt se burimet e mia kanë informacionin e duhur dhe se gjërat janë disi ndryshe nga ato që zyrtarët malazezë dhe liderët e aleancës së NATO-s na njoftojnë zyrtarisht në daljet e tyre publike