Benjamin Ferentz, prokurori i fundit i mbijetuar nga gjyqet e Nurembergut, i cili arriti të sjellë para drejtësisë pas Luftës së Dytë Botërore qindra nazistë që kryen krime lufte, ka vdekur në moshën 103 vjeçare.

Ferentz, një jurist i shkolluar në Harvard, gjykoi disa oficerëve gjermanë që drejtuan skuadra të ndryshme vdekjeje gjatë luftës.

Sipas New York Times, Ferentz vdiq në një strukturë të asistuar të jetesës në Boynton Beach, Florida.

Ai mori detyrën në moshën 27-vjeçare

Ferenc ishte vetëm 27 vjeç kur shërbeu në Nuremberg si prokuror në 1947. Të pandehurit nazistë, duke përfshirë Hermann Goering, u ulën në bankën e të akuzuarve për një seri gjyqesh për krime kundër njerëzimit, duke përfshirë Holokaustin.

Për dekada, ai mbështeti krijimin e një gjykate penale ndërkombëtare. Këtë e arriti duke krijuar gjykatën ndërkombëtare në Hagë të Holandës. Ai ishte gjithashtu një donator i madh për Muzeun Përkujtimor të Holokaustit të SHBA-së, i krijuar në Uashington.

“Sot bota humbi një lider në luftën për drejtësi për viktimat e gjenocidit dhe krimeve të lidhura me to”, tha Muzeu i Holokaustit në SHBA në një postim në Twitter.

Në Nuremberg, Ferentz shërbeu si prokuror i përgjithshëm i SHBA-së në gjyqin e 22 oficerëve që drejtonin skuadrat e vrasjeve paraushtarake të njohur si Einsatzgruppen dhe që ishin pjesë e famëkeqit nazist SS.

Këto grupe kryenin vrasje masive. Hebrenjtë, ciganët dhe të tjerët u shënjestruan, kryesisht civilë gjatë luftës në Evropën e pushtuar nga gjermanët dhe ishin përgjegjës për më shumë se një milion vdekje.

“Me pikëllim dhe shpresë ne zbulojmë këtu masakrën e qëllimshme të mbi 1 milion burrave, grave dhe fëmijëve të pafajshëm dhe të pambrojtur,” tha Ferentz në fjalën e tij hyrëse në gjyq.

“Kjo ishte përmbushja tragjike e një programi fanatizmi dhe arrogance. Hakmarrja nuk është qëllimi ynë dhe as thjesht nuk kërkojmë ndëshkim të drejtë. Kërkojmë nga gjykata që përmes një ndjekje penale ndërkombëtare të konfirmojë të drejtën e njeriut për të jetuar në paqe dhe dinjitet, pa dallim race apo besimi. Rasti që po paraqesim është një lutje e njerëzimin mbi ligjin”, shtoi Ferentz.

Në gjykatë, Ferentz dokumentoi se të pandehurit kryenin plane metodike dhe afatgjata për të shfarosur grupet etnike, kombëtare, politike dhe fetare “të dënuara me mendjen naziste”. “Gjenocidi – shfarosja e klasave të tëra të qenieve njerëzore – ishte instrumenti kryesor i doktrinës naziste”, kishte thënë ai. Të gjithë të akuzuarit u dënuan.

I lindur më 11 mars 1920 në Transilvani, Rumani, Ferentz ishte 10 muajsh kur familja e tij u shpërngul në SHBA. Ai u rrit i varfër në “Hell’s Kitchen” Nju Jork. Pas diplomimit në Fakultetin Juridik të Harvardit në vitin 1943, ai iu bashkua ushtrisë amerikane. Ferentz luftoi në Evropë përpara se të bashkohej me divizionin e sapoformuar të krimeve të luftës të ushtrisë amerikane.

Ferentz vazhdoi të sekuestronte dokumente dhe prova nga kampet naziste të vdekjes si Buchenwald kur ato u çliruan nga forcat aleate. Kudo ai pa skena të mjerimit njerëzor, duke përfshirë grumbuj kufomash të rraskapitura dhe krematoriumet ku u dogjën një numër të pallogaritshëm trupash.

Pas përfundimit të luftës në vitin 1945, Ferentz u thirr, si përfaqësues i SHBA-së, në gjyqet e Nurembergut për krimet e luftës. Në qytet, para luftës, udhëheqja naziste kishte mbajtur shumë mitingje propagandistike.

Në një intervistë të vitit 2018 me Shoqatën Amerikane të Avokatëve, Ferentz tha se “ajo që ishte më e rëndësishme për ato gjyqe ishte se ata na dhanë një pasqyrë të mentalitetit të vrasësve”.

“Ata kishin vrarë mbi një milion njerëz, duke përfshirë qindra mijëra fëmijë me gjakftohtësi dhe unë doja të kuptoja sesi njerëzit e arsimuar – shumë prej të cilëve kishin doktoraturë ose ishin gjeneralë në ushtrinë gjermane – mund të toleronin, por edhe të drejtonin dhe kryenin një gjë të tillë, krime të tmerrshme”, theksoi ai.

Pas gjyqeve të Nurembergut, Ferenc punoi pa u lodhur për të siguruar që viktimat dhe të mbijetuarit e Holokaustit të merrnin dëmshpërblime.

Më vonë, ai mbështeti krijimin e një gjykate penale ndërkombëtare. Në vitin 1998, 120 vende miratuan Statutin e Romës për krijimin e Gjykatës Ndërkombëtare Penale, e cila hyri në fuqi në 2002.